Veðurstofusumarið

Nú er veðurstofusumrinu nærri lokið. Það tekur yfir mánuðina júní til september. Eins og venjulega lítum við nú á meðalhita þess á landsvísu í samanburði við fyrri ár.

Meðalhiti sumarsins reiknast 9,2 stig. Það er í kaldara lagi miðað við það sem algengast hefur verið síðustu áratugi, en hefði samt talist hlýtt á „kalda“ tímabilinu 1965 til 1995. Á landsvísu var sumarið 2014 það hlýjasta á þessari öld. Fáein enn hlýrri sumur komu á fyrra hlýskeiði, en munurinn samt sá að þá virðist breytileiki frá ári til árs hafa verið öllu meiri en að undanförnu. Við sjáum að fjölmörg sumur voru þá kaldari en það sem nú er (nær) liðið.

Á kalda tímanum, sem að sumarlagi byrjaði reyndar fyrir 1965, var hiti almennt svipaður og var á árunum 1890 fram til 1920 (þá komu reyndar fáein enn kaldari sumur í röð). Eitt sumar, 1880, sker sig mjög úr á þeim tíma 19. aldar sem við höfum áreiðanlegar heimildir um. Það var sérlega hlýtt - en sagði ekki fyrir um hinn ofurkalda vetur sem í hönd fór, 1880 til 1881. Með sumrinu 1882 var töldu menn að fullhefnt væri fyrir blíðuna 1880.

Fyrri hluti myndarinnar, fyrir 1874, byggir á mælingum mjög fárra veðurstöðva og óstöðluðum aðstæðum sem við vitum lítið um. Við tökum því hóflegt mark á, en getum þó séð greinilegan mun ára og jafnvel lengri tímabila.

Fyrsta sumar núverandi hlýskeiðs virðist hafa verið 1996. Það var ekki síst sérlega hlýr september sem kom því í það sæti. Næstu tvö sumur á eftir, 1997 og 1998, féllu nær hinu venjulega ástandi kuldaskeiðsins, en síðan hlýnaði verulega, sérstaklega eftir 2001. 

Smávegis af illviðrinu um síðustu helgi (25.september)

Eins og fram hefur komið hér á hungurdiskaum var illviðrið um síðustu helgi (laugardaginn 24. og sunnudaginn 25.september) í flokki þeirra verri í septembermánuði - alllangt þó frá metum á landsvísu. Vindhraðamet voru sett staðbundið (sjá lista í viðhengi með fyrri færslu). 

Hér má sjá línurit. Lárétti ásinn sýnir dagana 21. til 29. september (2022). Lóðrétti ásinn, til vinstri, sýnir lægsta þrýsting á landinu á klukkustundarfresti, en sá til hægri þrýstispönn, mismun hæsta og lægsta þrýstings á sama tíma. Spönnin er lengst af lítil, aðeins 2 til 5 hPa, en fór vaxandi á laugardag jafnframt því sem þrýstingur féll. Hann féll mun meira norðvestanlands heldur en á Suðausturlandi, með þeim afleiðingum að þrýstispönn óx jafnt og þétt. Þrýstibratti ákvarðar vind, eftir því sem hann er meiri verður vindur að jafnaði meiri. Hann náði hámarki seint á laugardagskvöld, síðan dró lítillega úr - en svo kom annað hámark um og upp úr hádegi á sunnudag. Ekki er alveg beint samband milli meðalvindhraða á landinu og þrýstispannarinnar, t.d. vegna þess að landið er lengra frá austri til vesturs heldur en frá norðri til suðurs. Sama tala ætti því að vera vísbending um meiri vind í vestan- eða austanátt heldur en í norðan- eða sunnanátt. 

Nú hefur stöðvum sem mæla þrýsting farið fjölgandi. Það ætti að valda sýndaraukningu spannar í sambærilegum veðrum. Auk eru mælingar sjálfvirku stöðvanna mun tíðari en þeirra mönnuðu. Við finnum því fleiri mjög há gildi í gagnasafni sjálfvirkra heldur en safni sem unnið er úr mælingum mannaðra stöðva. Við verðum að hafa slík áhrif í huga og leiðrétta fyrir þeim ef farið yrði út í tölfræðilega tíðnigreiningu. Svo virðist þannig að há gildi sem þessi séu orðin „algengari“ á síðari árum en áður var. Það hefur þó líkast til ekkert með veðurfarsbreytingar að gera heldur áðurnefnda fjölgun stöðva. Í sjálfvirka safninu þurfum við aðeins að leita aftur til september í fyrra til að finna ámóta þrýstispönn í þeim almanaksmánuði. Um þetta veður var lítillega fjallað á hungurdiskum þá (og daginn eftir).

Mesta spönn sem sjálfvirka kerfið mældi nú var 28,5 hPa (kl.12 á sunnudag). Á sama tíma náði mannaða kerfið ekki nema 22,6 hPa. Stöðvarnar eru orðnar fáar og athuga einungis á þriggja klukkustunda fresti. Á undanförnum 74 árum hefur þrýstispönn orðið 22 hPa eða meiri í 36 septembermánuðum (í mannaða kerfinu) - þetta er því atburður sem búast má við um það bil annað hvert ár (eða svo). Við skulum þó muna að á hverjum einstökum stað er vindhraði eins og nú var töluvert sjaldséðari - en tilviljanir ráða miklu um hvar vindstrengir láta á sér kræla. 

Ritstjórinn hefur flett lauslega í skrám sínum og leitað að foktjóni á Austfjörðum - það er býsnaalgengt. Tjón er ætíð samsett úr tveimur þáttum: Því sem kallað er tjónmætti (hversu algengt er náttúrufyrirbrigðið) og því sem kallað er tjónnæmi - því sem fyrir náttúrufyrirbrigðinu verður. Tónnæmi breytist og þróast oftast mun hraðar heldur en tjónmætti. Breytingar á atvinnuháttum og samfélagsþróun er hraðari heldur en veðurfarsbreytingar. Oftast borgar sig að gefa hvoru tveggja þættinum gaum sérstaklega - áður en ályktanir eru dregnar um veðurfarsbreytingar. 

Hvað getur sjávarmálsþrýstingur farið neðarlega hér á landi?

Ritstjórinn verður að játa að það er eiginlega handan velsæmis að bjóða lesendum hungurdiska upp á myndina sem hér birtist - og umræðuna um hana. En látum slag standa - þeir sem tapa þræði eru ekki að missa af neinu sérstöku - og þeir sem halda þræðinum munu fljótt sjá að hér er ekki um nein harðkjarnavísindi að ræða - heldur allgötótt nokkurnveginnsnakk.

Tilefnið er e.t.v. Kanadalágþrýstimet sem fellibylurinn Fiona sló á dögunum. Fram að því hafði lágþrýstimet Kanada verið 940,2 hPa, sett á Nýfundnalandi 20.janúar 1977. Við höfum ekki fengið endanlegar, staðfestar tölur úr Fionu, en svo virðist sem lægsti þrýstingur í henni - á kanadískri veðurstöð hafi verið 931 eða 932 hPa. Metið er sum sé slegið um 8 eða 9 hPa. Það er vel af sér vikið. Íslandsmetið er 920 hPa, sett á Stórhöfða 2. desember 1929. Í fáein skipti önnur hefur þrýstingur hér á landi verið í kring um 925 hPa - en slíkt er sárasjaldgæft. 

Við vitum af fáeinum dýpri lægðum í námunda við landið. Eftirminnileg er lægð sem var á Grænlandshafi 14. til 15.desember 1986. Á þeim slóðum var veðurbauja sem mældi þrýsting. Svo óheppilega vildi þó til að hún var forrituð þannig að öll gildi sem voru neðar en 920 hPa voru afgreidd sem villur. Mælingar sýndu lægst 920, en síðan ekkert. Endurgreiningar eru ekki alveg sammála um dýpt lægðarinnar, en sú sem kölluð er ERA-interim nefnir 913 hPa og aðrar greiningar eru ekki langt undan. Þann 11.janúar 1993 var lægð milli Íslands og Færeyja, mæling náðist ekki í miðju hennar, en ERA-interim nefnir 912 hPa - og aðrar greiningar eru ekki fjarri. Báðar þessar lægðir hefðu í sjálfu sér getað komið upp að strönd Íslands og einhverjir ættingjar þeirra hafa einhvern tíma gert það í fortíðinni eða eiga eftir að gera það í framtíðinni - nærri því örugglega. Í báðum þessum tilvikum voru svæðin þar sem þrýstingur fór niður fyrir 920 hPa minni en Ísland - Norður-Atlantshaf hins vegar víðáttumikið - milljónir ferkílómetra. Biðin eftir þrýstingi lægri en 915 hPa á Íslandi getur því orðið nokkuð löng. 

En hvað er það sem veldur lágþrýstingi sem þessum? Langa svarið er mjög langt - og við reynum ekki við það hér. Til einföldunar segjum við hins vegar að hann sé afleiðing stefnumóts mjög lágra veðrahvarfa við mjög hlýtt loft. Það er kuldi á norðurslóðum sem framleiðir lág veðrahvörf (minna fer fyrir köldu lofti heldur en hlýju). Stundum gerist það að kalda loftinu er kippt burt og hlýtt sett inn í staðinn - áður en veðrahvörfin geta „áttað sig“. Kalda loftið er stundum „dregið“ í burt - og við það geta veðrahvörfin lækkað enn frekar. Mikil úrkoma og dulvarmalosun samfara henni hjálpa mjög við að útvega hlýindi, auk þeirra sem berast að sunnan. Það eru sviptingar heimskautarastarinnar sem geta framið þeessi töfrabrögð - og eru að því alla daga - það er bara sjaldan sem nægilega lág veðrahvörf - og nægilega hlýtt loft eru á lager nægilega nálægt hvort öðru. 

Hæð 500 hPa-flatarins er ágætur staðgengill fyrir hæð veðrahvarfanna. Þar sem flöturinn stendur lágt eru veðrahvörfin lág, þar sem hann stendur hátt eru veðrahvörfin há. Þykktin, sem við nefnum oft hér á hungurdiskum mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Hún er góður mælikvarði á það hvort loft telst hlýtt eða kalt. 

Bæði hæð og þykkt mælum við í lengdareiningu, metrum eða dekametrum. Hér notum við metra. Í stað sjávarmálsþrýstings getum við notað hæð 1000 hPa flatarins, hún er líka mæld í metrum. Þykktin er einfaldlega mismunur hæðar 500 hPa og 1000 hPa-flatanna og hæð 1000 hPa-flatarins því mismunur á 500 hPa-hæðinni og þykktarinnar. Sé þykktartalan hærri en hæðartalan verður mismunurinn neikvæður, þrýstingur við sjávarmál er þá lægri en 1000 hPa. Þrýstingur fellur um um það bil 1 hPa á hverjum 8 metrum (að vísu hægar eftir því sem ofar dregur - en þetta er samt nægileg nákvæmni fyrir okkur). Fari þrýstingur niður í 920 hPa er hæð 1000 hPa-flatarins um -640 metrar, væri 1000 hPa á botni 640 metra djúprar borholu. 

Þá kemur að myndinni.

Hér er hæð 500 hPa-flatarins á lárétta ásnum, þykktin á þeim lóðrétta. Sjávarmálsþrýstinginn lesum við eftir skálínum sem liggja upp frá vinstri til hægri. Á línunni sem liggur úr neðra vinstra horni upp í efra hægra horn er þrýstingur 1000 hPa (hæðin er jöfn þykktinni). Neðan við hana er sjávarmálsþrýstingur hærri en 1000 hPa, við höfum sett aðra skálínu við 1050 hPa. Jafnlangt ofan við 1000 hPa-línuna finnum við 950 hPa línu og þar ofan við höfum við til hægðarauka sett 920 og 910 hPa línur. Rauða, lóðrétta strikalínan við 4600 metra hæð er nærri lægstu hæð 500 hPa-flatarins sem hægt er að búast við hér við land. Á norðurslóðum hafa komið fyrir aðeins lægri tölur, en varla er nokkur leið að koma þeim lágu veðrahvörfum hingað - nema alveg sérstökum brögðum sé beitt. 

Á myndinni er mikil punktadreif. Hver punktur sýnir hæð 500 hPa-flatarins og þykktina yfir miðju Íslandi á hádegi alla vetrardaga áranna 1949 til 2021 (gögn frá bandarísku veðurstofunni og evrópureiknimiðstöðinni). Þetta er mjög athyglisverð dreif. Allmikil fylgni er á milli hæðar og þykktar. Kaldara loft fylgir lágum 500 hPa-fleti (veðrahvörfum) en hlýtt háum. Við megum vel taka eftir því að breytileiki þykktarinnar er meiri á köldu hlið dreifarinnar (vinstra megin) heldur en þeirri hlýju. Þetta er alveg raunverulegt, háloftalægðir eru nær þykktarsveiflum heimskautarastarinnar heldur en háloftahæðir. Rétt er að benda á að köldustu dagarnir (lægsta þykktin) er þó ekki við lægstu hæðargildin. Þetta stafar einkum af tvennu. Norðlægar áttir þarf til að koma köldu lofti (lágri þykkt) til landsins - kuldinn er því gjarnan mestur vestan við háloftalægðirnar, ekki í miðju þeirra. Í öðru lagi er dreifin býsna gisin í vinstri endann - við gætum á lengri tíma (1000 árum t.d.) búist við punktum neðan megináss dreifarinnar - lengst til vinstri. 

Lægstu hæðargildin í punktasafninu eru rétt neðan við 4800 metra. Lægri gildi hafa þó komið fyrir á landinu á tímabilinu, en hafa gengið svo fljótt hjá að þau hafa ekki hitt á hádegið - eða nægilega nærri miðju landsins til að vera með á myndinni. Í lægðunum áðurnefndu, 1986 og 1993, fór hæðin niður undir 4600 metra við lægðarmiðjurnar, en nægilega fjarri Íslandi miðju til að við sjáum þær ekki á myndinni. Þær eru hins vegar innan rauðu sporöskjunnar lengst til vinstri á myndinni. Þar geta sjóngóðir séð rauða ör sem bendir á staðinn (myndin skýrist nokkuð sé hún stækkuð). Þessi staður er á svipuðum slóðum og framhald efsta hluta punktadreifarinnar. Sá efsti hluti markar lægsta þrýsting hverrar hæðar. Mesta þykkt við 1000 hPa sjávarmálsþrýsting er t.d. um 5500 metrar, mesta þykkt við 950 hPa er um 5400 metrar. Ef við tökum þær tölur bókstaflega ætti mesta þykkt við 915 hPa að vera 5330 metrar - og hún var einmitt nærri því í janúarlægðinni 1993. 

Við höfum sæmilega áreiðanlegar háloftaathuganir í rúm 70 ár. Það er þó ekki nægilega langur tími til að allar öfgar hafi sýnt sig (jafnvel þó veðurfarsbreytingar væru engar). Meiri þykkt en 5330 metrar er því vafalítið hugsanleg við 4600 metra hæð. Förum við upp í 5400 metra erum við komin niður í 900 hPa í lægðarmiðju. Á myndinni nær efsti hluti sporbaugsins upp fyrir það. Slíkar aðstæður eru heldur ólíklegar - án einhverra veðurfarsbreytinga - við höfum ekki séð punkta svo langt ofan hinnar „almennu“ punktadreifingar myndarinnar. En hver veit? 

Ýmis óvissa fylgir veðurfarsbreytingum þeim sem nú eru að eiga sér stað. Við vitum að það er að hlýna og þar af leiðandi er þykktin að aukast. Tveggja stiga hlýnun þýðir 40 metra þykktaraukningu - en líka 40 metra hæðaraukningu. Spurningin er því sú hvort eitthvað „misgengi“ getur átt sér atað í þykktar- og hæðaraukningunni. Verður einhver röskun á umsvifum heimskautarastarinnar og brögðum hennar? Mikil og flókin líkön reyna að reikna það samspil, en gengur ekki sérlega vel. Kannski verður einfaldlega allt í takti - og ekkert gerist í þrýstimálum?

Það er alla vega óráð að tengja óvenjudjúpar lægðir hnattrænni hlýnun - án þess að einhver frekari rökstuðningur komi til - að sýnt verði fram á misgengi hæðar og þykktarþróunar. Að vísu er jóker í spilunum. Það er áðurnefnd dulvarmalosun. Hlýrra lofti fylgir hugsanlega meira úrkomumætti og dulvarmalosun. Aukist hún umfram hina almennu hlýnun - staðbundið gæti hún útvegað meiri þykkt - dreift úr efsta hluta punktadreifarinnar. Ritstjórinn gæti athugað hvort slíkt er að sjá í þessum gögnum - eru fleiri punktar ofarlega í dreifinni á síðari árum heldur en þeim fyrri. Hann ætlar reyndar ekki að gera það - til þess er gagnasafnið ekki nægilega einsleitt. En von er á einsleitari gögnum - þau gæti verið að finna í nýrri endurgreiningum.

En hvað þá með fellibyljina? Nákvæmlega sömu reikningar eiga við - en þeir eiga sér allt annað svæði á myndinni. Ör bendir á stað Fionu þegar hún gekk á land í Kanads. Þrýstingur rúm 930 hPa og þykktin meiri en 5800 metrar. Fellibylurinn Tip á lægsta sjávarmálsþrýsting sem við þekkjum, 870 hPa. Ritstjórinn hefur séð 500 hPa gildi hans (en man það ekki). Væri þykktin um 6000 metrar (algengara í vestanverðu Kyrrahafi en á Atlantshafi) væri 500 hPa hæð hans í kringum 5000 metrar. Fellibyljir búa yfir sérstökum töfrabrögðum til að búa til svo lága hæð - meginþættir eru dulvarmalosun - óhugsandi án hitabeltissjávar - og hringhreyfing fellibylsins. Við látum vera að velta vöngum yfir slíku að þessu sinni - nóg er samt. 

Hugsað til ársins 1953

Árið 1953 var talið hagstætt og hlýtt. Úrkoma var talsvert yfir meðallagi. Janúar var sérlega hagstæður og það var óvenju snjólétt. Gæftir voru góðar og vorblóm sprungu út í görðum. Febrúar var umhleypingasamur, en áfram var snjólétt og samgöngur greiðar, gæftir góðar fyrri hlutann, en síðri síðari hlutann. Mars var úrkomusamur og gróður lifnaði. Aurbleyta var mikil á vegum. Síðustu viku mánaðarins gerði hins vegar óvenjuhart hret með samgöngutruflunum, miklu fannfergi og snjóflóðum. Gæftir voru tregar. Apríl var sérlega óhagstæður, snjór var mikill og samgöngur erfiðar. Gróður kulnaði aftur. Apríl var víða kaldasti mánuður ársins og vetrarins. Er þetta í eina skiptið sem apríl er kaldasti mánuður ársins. Hagstæð og þurrviðrasöm tíð var í maí og tók gróður aftur við sér. Júní þótti sérlega hagstæður og hlýr, sömuleiðis júlí. Spretta með afbrigðum góð. Ágúst var einnig hagstæður, en þurrkar þó daufir austanlands. Hin hagstæða tíð hélt áfram í september, en október þótti umhleypingasamur og tíð fremur óhagstæð. Nóvember var umhleypinga- og illviðrasamur. Mikil úrkoma. Í desember var sérlega umhleypinga- og illviðrasamt, en mjög hlýtt var í veðri, einkum austanlands. Úrkoma vel yfir meðallagi.

Árið 1953 er fyrir minni ritstjóra hungurdiska, hann var rétt að læra að tala. Tveir veðurtengdir atburðir ársins voru alloft nefndir meðal manna, mörgum árum síðar. Annars vegar svonefnt Edduslys á Grundarfirði en hins vegar fok barnaskólahússins í Hnífsdal. Er þeirra beggja getið hér að neðan, þar sem farið verður lauslega yfir helstu veðuratburði ársins. Notast er við fréttir dagblaða (timarit.is), Veðráttuna og önnur gögn Veðurstofu Íslands. Fréttapistlar eru oft styttir og stafsetning oftast færð til nútímahorfs, vonandi með samþykki höfundarréttarhafa. Textahöfundum öllum er þakkað þótt nafna sé sjaldnast getið. Í viðhengi má finna fjölda tölulegra upplýsinga (meðalhita, úrkomumagn, met og samanburð af ýmsu tagi, flest úr gagnagrunnum Veðurstofunnar og hungurdiska).

Lítið var um fréttir af veðri í janúar, nema að hin góða tíð var lofsungin. Þess er getið þann 25. að aurskriður hafi stöðvað umferð í Hvalfirði. Tíminn hrósar tíðinni í pistli þann 8.janúar:

Vetrartíðin er svo frábær, að enn vinna skurðgröfur hindrunarlítið að skurðagerð og jarðabótum á nokkrum stöðum í landinu, því að frost er sáralítið i jörðu ... Á sama tíma og skurðgröfurnar eru hér við vinnu eins og á sumardegi berast þær fréttir erlendis frá, að allt sé snævi þakið suður um miðja Evrópu og jafnvel allt til Miðjarðarhafs og fyrir skemmstu var England alhvítt frá nyrstu tá og til syðsta odda. Hér norður undir heimskautsbaug hefir lengst af verið svo til alautt i vetur víðast hvar. Um flesta fjallvegi hafa bifreiðar ekið viðstöðulaust rétt eins og um hásumar, og ennþá hefir enginn snjór sést á Suðurlandi, nema lítils háttar tilsýndar í háfjöllum. Þótt norðan lands og austan hafi komið hret og dálítil kuldaköst, hefir það aðeins varað skamma hríð.

Heldur kólnaði stutta stund seint í mánuðinum og getur Tíminn um þæfingsfærð í pistli þann 28.:

Torfæri af snjó á vegum í fyrsta skipti í ár. Þæfingsfærð er nú komin á vegum sums staðar suðvestanlands, þótt snjór sé enn lítill. Hefir snjóinn dregið saman í smáskafla, þar sem vindur hefir náð sér. Er þetta í fyrsta skipti á vetrinum, að snjór helst degi lengur, og nú eru horfur á éljagangi áfram.

Rétt um mánaðamótin gekk fádæma mikið skaðaveður um Norðursjó. Gríðarlegt manntjón varð af völdum sjávarflóða í Hollandi og Bretlandi. Oft var um þetta veður rætt í æsku minni - og minnisstæðar yfirprentanir frímerkja sem seld voru á yfirverði i landssöfnun vegna hamfaranna. Tíminn segir frá þessu þann 3.febrúar (fréttin er miklu lengri):

Skæðasta fárviðri og flóð í Vestur-Evrópu um aldir. Á fimmta hundrað farast í Hollandi og sjöttungur landsins er undir sjó. Um Um 300 lík fundin í Austur-Englandi og mörg hundruð manna saknað. 100 lík fundin á eyju í Thamesármynni.

Þann 8. var djúp lægð á Grænlandshafi sem olli mikilli sunnanátt og rigningu. Henni fylgdu skörp skil og snjóaði mikið á Austurlandi í kjölfar þeirra.

Tíminn segir frá þann 10.febrúar: 

Fréttaskeyti frá Reyðarfirði. Á sunnudaginn [8.febrúar] gerði hér austan rok með hellirigningu, er hélst fram eftir degi. Alauð jörð hafði verið, en snjóhrafl til fjalla. Á sunnudagskvöldið kólnaði og tók að snjóa og kyrra, en lítið frost var. Snjóaði svo mikið í fyrrinótt, að í gærmorgun var kominn 40 sentímetra jafnfallinn snjór. Snjórinn hlóðst mjög á rafmagns- og símalínur, og hafa þær slitnað allvíða vegna snjóþungans.

Í austurhluta Vestur-Skaftafellssýslu gerði stórrigningu um helgina og mældist úrkoma á Kirkjubæjarklaustri um 60 mm á einni nóttu. Í vatnsveðri þessu hljóp mikill vöxtur í allar ár svo að þær flóðu yfir bakka. Í vatnavöxtum þessum skekktist og seig brúin yfir Tungufljót í Skaftártungu, svo að hún er nú ófær öllum farartækjum, en þó manngeng. Fljótið ruddi sig í vextinum og hlóð jakaburði að undirstöðum brúarinnar, svo að þær létu undan. Seig brúin um hálft annað fet annars vegar.

Enn voru fréttir af úrkomu. Tíminn segir frá: 

[17.] Mikil rigning hefir verið austan fjalls og vatnavextir, svo að ár hafa sums staðar hlaupíð úr farvegum sínum, þar sem jakastíflur hafa myndast og flætt yfir flatlendi. Skemmdir hafa þó ekki orðið af þessum sökum.

[18.] Frá fréttaritara Tímans á Kirkjubæjarklaustri. Í stórrigningu, sem hér gekk yfir um síðustu helgi [sunnudagur 15.], hljóp mikill vöxtur í ár og læki, Skaftá flóði yfir bakka, og var mikill vatnselgur á söndunum. Í vatnavöxtum þessum skemmdust stíflur við tvær heimilisrafstöðvar á bæjunum Seglbúðum og Skaftárdal. Stíflur þessar eru úr torfi og grjóti, og urðu á þeim mikil spjöll.

Allmikið illviðri gerði þann 23. febrúar. Þá lenti fjöldi báta í hrakningum, fimm menn drukknuðu af bát við Vestmannaeyjar þegar brast á með suðaustanroki. 

Tíminn birti þann 24.febrúar fregnir af slysi á Snæfellsnesi og hrakningum í kjölfar þess:

Það ætlaði ekki að ganga fyrirhafnarlaust að koma særðu fólki vestan af Snæfellsnesi í sjúkrahús á Akranesi í gær. Fólk þetta hafði meiðst í bílslysi á sunnudagskvöldið. En á leiðinni á sjúkrahúsið lenti það í öðru bílslysi. Nánari atvik eru þau, að á sunnudagskvöldið varð bílslys í Kolbeinsstaðahreppi. Flutningabíll frá Tröð fór út af veginum, og þríbrotnaði á handlegg pilturinn, sem ók bílnum, Rögnvaldur Guðbrandsson, og Guðrún Guðjónsdóttir Mýrdal, húsfreyja að Mýrdal í Kolbeinsstaðahreppi handleggsbrotnaði líka, þegar bíllinn valt út af veginum. Var hún í framsæti hjá bílstjóra. Maður hennar, Gísli, stóð á palli, og sakaði hann ekki í byltunni. Aðstoðarlæknir héraðslæknisins í Borgarnesi fór á slysstaðinn og gerði að beinbrotunum, en í gærmorgun var svo lagt af stað með sjúklingana til frekari aðgerða í sjúkrahúsinu á Akranesi. Var lagt af stað í sterkum, yfirbyggðum herbíl að vestan. Veður var hið versta og hvassviðri mikið. Þegar komið var fyrir Hafnarfjall, skipti það engum togum, að vindhviða svipti bílnum út af veginum og hvolfdi honum neðan við vegkantinn. Aksturinn var þó hægur og gætilegur, en hálka var. Bílstjórinn, sem er ungur maður og hraustur, þurfti á karlmennsku sinni að halda til að brjótast á móti fárviðrinu heim að bænum Höfn í Melasveit, sem er næsti bær við slysstaðinn. Var símað til Akraness, en bílar fengust þar ekki til að koma á slysstaðinn, þar sem ekki var talið ökufært í fárviðrinu.

En einnig voru áframhaldandi fréttir af hagstæðri tíð. Tíminn segir frá 25.febrúar:

Benedikt H. Líndal, bóndi á Efra-Núpi í Miðfirði, skýrði blaðinu frá því í gær, að á mörgum bæjum þar fram til dalanna nyrðra, væri ekki farið að gefa fullorðnu fé nokkra tuggu af heyi, enda þótt komið sé fram á góu. Benedikt sagði, að slíks væru engin dæmi í Miðfirði á sinni tíð né í minni þeirra manna, sem þar eru nú uppi.

Snarpt sunnanveður gekk yfir landið þann 27.febrúar. Þá fauk barnaskólahúsið á Hnífsdal. Tíminn segir frá daginn eftir, 28.febrúar, einnig segir af flóði í Reykjavík:

Um klukkan ellefu í gærmorgun fauk barnaskólahúsið í Hnífsdal af grunni og gjöreyðilagðist. Þrjátíu og sex börn voru stödd í húsinu, er það fauk, ásamt báðum kennurum skólans, Kristjáni Jónssyni, skólastjóra, og Jónínu Jónsdóttur, kennslukonu. Um klukkan níu um morguninn skall á sunnan hvassviðri, hélst síðan mjög hvöss sunnanátt fram eftir morgninum, þar til um klukkan ellefu, að hvirfilvindur reið skyndilega á suðurstafn skólahússins. Skipti þá engum togum, að allar rúður brotnuðu á suðurgafli og húsið lyftist af grunni. Barst brakið út um allt þorp, braut rúður í húsum og olli töluverðum öðrum skemmdum. Er skólahúsið svo gereyðilagt, að annað stendur ekki eftir af því en grunnurinn og gólfið og nýlega byggt anddyri, en sjálf byggingin er ekki annað en spýtnabrak á víð og dreif. 

Kennt er í tveimur deildum í skólanum og varð það til láns, að öll börnin voru í kennslustund. Var enginn á ferli í göngum skólans þegar hvirfilvindurinn reið á húsin, því annars má ætla, að þarna hefði orðið um alvarlegri slys raun varð á. Er húsið fauk, féll reykháfurinn inn í gang skólans. Ef einhver hefði verið á ganginum, þegar reykháfurinn hrundi, hefði sá hinn sami tæplega sloppið lífs. Er því, eins og áður er sagt hrein mildi, að svo hittist á, að kennslustund stóð yfir og börnin voru ekki á ferli. Samt sem áður meiddust fjögur börn og skólastjórinn slasaðist alvarlega, fékk slæman heilahristing. Fréttaritar i Tímans á Ísafirði hafði tal af fólki í Hnífsdal sem var sjónarvottar að því, er skólinn fauk. Staðhæfðu sjónarvottar, að skólinn hefði. lyfst af grunninum, er hann fauk. Er hægt áð ímynda sér, hvað hvirfilvindurinn hefir verið snarpur, þegar þess er gætt, að húsið er um hundrað og sextíu fermetrar að stærð. Þeir, sem voru staddir í skólanum, þegar reiðarslagið dundi yfir, sögðust litla grein geta í gert sér fyrir því, hvernig þetta hefði borið að höndum. Rúðurnar í suðurgaflinum hefðu brotnað og síðan hefði allt verið um garð gengið á örskammri stundu. Brakið úr skólanum lenti á öðrum húsum og braut í þeim rúður og skemmdi þau. Annar gafl skólahússins og hluti af þakinu lenti á húsi Sigurðar Elíassonar, og fór brakið inn úr þakinu á húsi hans og braut mikið af rúðum.

Í gærmorgun var mikil úrkoma og slagveður hér í Reykjavík og olli það skyndilegu flóði í lækjum í úthverfum bæjarins og einnig safnaðist mikið vatn á þau nýbyggðasvæði, þar sem enn hefir ekki verið gengið frá niðurföllum við göturnar. Umhádegið í gær voru menn, sem eru að byggja vestan Grensásvegar í Smáíbúðahverfinu í óðaönn að veita vatni frá opnum húsgrunnum. Hefðu margir grunnar fyllst á svipstundu, hefði ekki verið höfð gát á vatninu og því veitt i burtu. Var þó þarna heldur óhægt um vik, því mikill vatnsflaumur var niður með Grensásveginum. Austast í bæjarhúsahverfinu við Bústaðaveg var ástandið þó enn alvarlegra. Mikið vatn safnaðist í kringum austustu húsin, sem standa niðri í dálítilli lægð, en þarna er ekki um nein niðurföll að ræða og ekki hefir verið gengið frá lóðum í kringum húsin. Urðu brögð að því, að olíugeymar flutu upp, eða þá að vatnið gróf undan þeim og þeir stungust á endann niður í vatnið.

Þann 4. gerði allmikið þrumuveður á Suðurlandi og varð nokkuð tjón. Morgunblaðið og Tíminn segja frá 5. mars:

Frá fréttaritara Tímans á Selfossi. Fólk á Selfossi og í ýmsum sveitum í Árnessýslu vaknaði af værum blundi rúmlega sex í gærmorgun við ógurlegt haglél, sem gekk yfir, ásamt þrumum og eldingum. Munu þrumurnar, sem yfir gengu, hafa verið 6—8, og voru þær svo miklar, að hús nötruðu víða. Stóð þetta yfir í hálftíma.

Morgunblaðið 5.mars:

Selfossi, 4. mars: — Hér austan fjalls varð vart við óvenjulega miklar þrumur og eldingar um sexleytið í morgun. Kvað svo mikið að þeim, að menn vöknuðu almennt hér á Selfossi við skruðningana. Að Stóru-Reykjum í Hraungerðishreppi sló eldingu niður í skorstein íbúðarhússins. Tættist hann allur sundur, það sem upp úr þakinu stóð og gat kom á hann neðst í miðstöðvarklefa í kjallara hússins. Í öðrum herbergjum komu sums staðar sprungur. Á þeim bæjum, þar sem rafmagn er komið frá Soginu, sprungu öryggi, en skemmdir urðu ekki aðrar. — Þá er vitað um að fjórir símastaurar brotnuðu við Ásgarð í Grímsnesi, og er eldingunum kennt um. Hér var um allmargar eldingar að ræða, en það var aðeins ein þeirra, sem sló niður svo að tjón varð af.

Þann 8. mars tók þök af þremur hlöðum í Fljótsdal (2 á Arnaldsstöðum og einni í Glúmsstaðaseli). Kringum þann 12. og svo aftur eftir 20. urðu allmikil flóð, bæði í Borgarfirði og á Suðurlandi. Á þessum tíma voru blöðin full af fregnum af andláti Stalíns. 

Tíminn segir frá 13.mars:

Frá fréttaritara Tímans í Borgarnesi. Í fyrradag og gær uxu borgfirsku árnar, Norðurá og Hvítá mjög og flóðu yfir bakka og vegina á allmörgum stöðum, svo að sums staðar var ófært en annars staðar djúpur vaðall fyrir bíla. Í gærmorgun sjatnaði vatnið nokkuð, en síðdegis í gær, þegar rigning hafði aftur aukist, uxu flóðin að nýju. Teljandi skemmdir munu ekki hafa orðið.

Morgunblaðið sama dag, 13.mars - og segir einnig frá einmunatíð fyrir norðan:

Selfossi, 12. mars. — Í hinum látlausu rigningum undanfarna daga hefur vöxtur stöðugt verið að færast í Ölfusá. Í dag var vatnsborð hennar orðið um 250 sentímetrum hærra en það er undir venjulegum kringumstæðum.

Siglufirði, 12. mars. — Einmunatíð hefur verið hér undanfarið, og hefur nú allan snjó úr plássinu tekið upp. Eru götur bæjarins alauðar eins og að sumri til, og er slíkt óvanalegt á þessum tíma árs. En þrátt fyrir góða tíð í landi, eru gæftir til sjávarins mjög stirðar, og þá sjaldan gefur á sjó er afli afar tregur. — Guðjón.

Trjárunnar eru byrjaðir að springa út í görðum suður í Hafnarfirði, en þar hafa stjúpmæður verið að springa út í hinum skjólgóðu görðum, í allan vetur. Fyrir nokkru tóku menn eftir því bæði hér í Reykjavík og eins í skógræktarstöðinni í Fossvogi og í Hafnarfirði, að margs konar runnatré voru farin að lifna við. — En um útsprungna brumhnappa hefur ekki frést um fyrr en í gær. — í garði Hermanns Guðmundssonar, fyrrverandi formanns verkamannafélagsins Hlífar í Hafnarfirði, voru ripstrén tekin að laufgast í gærmorgun. Skógræktarmaður sem Morgunblaðið átti tal við í gær um veðurlagið, sagði að runntré væru alltaf fljótari til en önnur tré. Hafi runnatré sem notuð eru í limgerði lifnað i janúar síðastliðnum Hann kvað hina miklu tíð sannarlega vera ískyggilega. Margir óttuðust að þetta kynni ekki góðri lukku að stýra.

Næstu daga voru fleiri fréttir af flóðum. Þau urðu þó ekki jafnmikil og 1948.

Tíminn segir frá 14.mars:

Í allan gærdag var enn að hækka í Ölfusá, og var yfirborð árinnar orðið í gærkvöldi þremur metrum hærra en venjulega. Var þá farið að renna inn í kjallara nokkurra húsa upp úr skolpræsum. ... Við Ölfusárbrú rennur áin upp á bakka sína og á milli brúarstöplanna, sem eru á landi og á kafla rennur hún upp á veg sem þar er ármegin við túnin.

Tíminn 21.mars:

Sigurjóni Rist hefir nú borist mæling Karls Jónssonar í Gýgjarhólskoti á hækkun vatnsborðs Hvítár í þrengslunum hjá Brúarhlöðum í vatnavöxtunum á dögunum. Reyndist það hafa hækkað um níu metra frá venjulegri hæð, en tíu metra frá því sem það verður lægst. Í flóðunum 1948 hækkaði vatnsborðið um 12 metra frá venjulegri hæð, en 13 metra frá því, sem það verður lægst.

Tíminn 22.mars:

Frá fréttaritara Tímans á Húsavík. Veðurblíða er hér einmuna mikil, og snjólaust á láglendi og mjög lítill snjór á heiðum. Sem dæmi um það má nefna, að bíll fór yfir Reykjaheiði í gær, en sú heiði er mjög snjóþung, oftast ófær níu mánuði ársins og aðeins ruddir troðningar yfir hana.

Tíminn 24.mars:

Eftir stórrigningu á föstudaginn og laugardag kom mikið flóð í ár í Rangárvallasýslu á laugardaginn [21.mars], einkum Markarfljót og Þverá. Var Þykkvibær einangraður á laugardaginn og flaumurinn gróf þrjú mikil skörð í veginn. Markarfljót braut hvergi garða, en á því var nokkur hætta.

Aurbleyta var nú farin að hamla samgöngum. Tíminn segir frá 27.mars:

Undanfarna daga hafa vegir verið mjög illfærir [vegna aurbleytu] og víða ófærir á Suðurlandsundirlendinu og hefir það tafið mjólkurflutninga. Í gær voru vegirnir þó vel færir vegna frostanna. Skemmdir eru víða allmiklar á vegum eftir hina hlýju og vætusömu tíð. Hafa þeir grafist mjög og myndast í þá slörk og pyttir. Vegurinn í Biskupstungum frá Tungufljótsbrú að Bræðratunguhverfi var ófær með öllu fyrir tveim eða þrem dögum, og varð að fá kranabíl til að hjálpa mjólkurbílum, sem þar festust. Í Hrunamannahreppi var vegurinn ófær frá Túnsbergi og upp úr, og varð að hjálpa bílum þar. Landsveitarvegur var víðast illfær eða ófær. Hafa mjólkurflutningar torveldast og tafist af þessum sökum. Eftir tveggja daga frost voru vegirnir orðnir vel færir alls staðar í gær, en nú eru hins vegar líkur til, að aftur bregði til þíðu og rigningar, og sækir þá í fyrra horf, að vegirnir verða ófærir, og getur það tafið eða teppt mjólkurflutninganna mjög úr sumum sveitum.

Morgunblaðið segir 27.mars frá vatnavöxtum í Borgarfirði:

Allmiklir vatnavextir urðu í Borgarfirði s.l. þriðjudag og miðvikudag [25.], en flóðin hafa nú sjatnað aftur. Nokkur brögð urðu að því, að vatn flæddi inn í kjallara húsa og einnig í hlöður og peningshús. Var vatninu dælt þaðan með dælum, eftir því, sem við var komið. Á meðan á mestu flóðunum stóð urðu vegir víða illfærir og skemmdust nokkuð.

Þann 24. breytti algjörlega um veðurfar. Þá tókust á yfir landinu hlý, suðlæg átt með rigningu á Suðurlandi og jökulköld norðaustanátt fyrir norðan. Norðaustanáttin náði smám saman undirtökunum og næstu daga gerði mikið hríðarveður um meginhluta landsins, mest þó á Vestfjörðum og Norðurlandi. Samgöngur fóru úr skorðum og snjóflóð féllu ótrúlega víða, að lokum með manntjóni. Veðrið kom í nokkrum hrinum. Fyrir nokkrum árum fjölluðu hungurdiskar um síðastu hrinuna, þá sem gekk yfir rétt eftir mánaðamótin, bænadagana (skírdag og föstudaginn langa, 2. og 3. apríl) - eðli hennar og afleiðingar. Sömuleiðis var þar lítillega fjallað um upphaf kastsins. Verður það efni ekki endurtekið hér - aðeins vísað á það. 

Veðrið um hádegi þriðjudaginn 24.mars, fyrsta dag einmánaðar. Mígandi rigning og hlýviðri er á Suðurlandi, hiti 9,4 stig á Kirkjubæjarklaustri, en norðaustanátt norðanlands, hvöss á Vestfjörðum og þar má sjá -7,4 stiga frost á Hornbjargsvita. Í Reykjavík er hvöss sunnanátt, rigning og súld og 8 stiga hiti. Í Borgarfirði er hiti um frostmark og snjókoma. Skilin þokuðust löturhægt til suðurs og suðausturs.

Kort amerísku endurgreiningarinnar sýnir stöðuna, skarpt lægðardrag er yfir Íslandi, hægt dýpkandi lægð við Suðvesturland, á austur- og norðausturleið. Mikil hæð yfir Bretlandi og önnur yfir Grænlandi. Leið sunnanáttarinnar vestan hæðarinnar er um það bil að lokast - norðaustanáttin að ná undirtökunum.

Kort sem sýnir stöðuna í 500 hPa á sama tíma. Það er suðvestanátt í háloftunum, líka yfir norðaustanáttinni á Vestfjörðum, en kuldapollurinn norðvesturundan sækir á.

Sólarhring síðar voru skilin enn yfir landinu, enn var 5 stiga hiti í Öræfum, en kominn norðanstormur og -4 stiga frost í Reykjavík, blindhríð er í Borgarfirði og vestur á Fjörðum er -10 stiga frost. Næstu daga versnaði veður og náði (fyrra) hámarki laugardaginn 28. Þá var þrýstimunur yfir landið um 30 hPa. Veðrið náði svo öðru hámarki 2. og 3. apríl. Um það var fjallað í sérstökum pistli (tengill hér að ofan). 

En lítum á helstu fréttir af þessu mikla hreti: Byrjum á Tímanum sunnudaginn 29. mars (pálmasunnudag):

Frá fréttaritara Tímans í Ísafirði. Í fyrrinótt og gær geisaði um Vestfirði mesta stórhríð vetrarins með feiknamikilli fannkomu, svo að öll umferð um Ísafjarðarkaupstað og nágrenni hans tepptist. Í gær var bílstjóri, einn í stórum áætlunarbíl á leið Krýsuvíkurveg austur í Árnessýslu. Afspyrnurok var og er bifreiðin kom austur undir Geitahlíð, skall ofsahörð vindkviða á hann flatan og feykti honum út af veginum.

Morgunblaðið segir frá sama dag (29. mars):

Fréttaritari Morgunblaðsins á Akureyri símaði blaðinu í gær, að nær allar götur þar í bænum væru orðnar alófærar bílum. — Þar hefur verið sleitulaus stórhríð frá því í fyrrakvöld. Síðasta sólarhring hefur snjóað þar 42 millimetra, í jafnföllnum snjó væri snjódýptin 42 sentímetrar. Á Akureyri var samkomum frestað í gær og rafmagnstruflanir voru tíðar, vegna veðurs. — Norðurleiðavagnar eru tepptir á Blönduósi og Sauðárkróki. — Frá Akureyri verður snjóbíll sendur til móts við vagnana þegar veðrinu slotar. Búist er við að vegir á Norðurlandi séu yfirleitt orðnir ófærir.

Snjóflóð sópar verkfærahúsi burt. Ísafirði 28. mars: — Í nótt féll snjóflóð úr hliðinni fyrir ofan bæinn Kirkjuból í Skutulsfirði. Sópaði flóðið burtu áhaldahúsinu þar við bæinn, en íbúðarhúsið sakaði ekki, en áhaldahúsið stendur aðeins fáa metra frá því. Flóðið sópaði áhaldahúsinu niður fyrir veginn, ásamt öllum áhöldum og verkfærum búsins. Einnig tók flóðið með sér mjólkursleða og annað lauslegt, sem var á hlaðinu. 

Í gær komst veðurhæðin upp í 11 vindstig hér í Reykjavík. — Ekki var kunnugt um neitt verulegt tjón af völdum veðurofsans, en þakplötur munu hafa losnað á húsum. Mikið særok var í Miðbænum frá höfninni. Esja sem kom úr strandferð, komst inn á höfnina síðdegis, eftir að hafa andæft fyrir utan alllanga stund.

Tíminn heldur áfram 31.mars:

Í gærkvöldi komu tuttugu kaldir og þreyttir langferðamenn til Akureyrar, sem verið höfðu nær því heila viku á leiðinni með áætlunarbíl frá Reykjavík til Akureyrar. Hafði margt á dagana drifið hjá þessum ferðalöngum, sem farnir voru að líta á áætlunarbílinn sem sitt annað heimili. Við lögðum af stað með Norðurleiðabílnum frá Rvík á þriðjudagsmorguninn [24.mars]. Ferðin hófst í öskurigningu og aurbleytu á vegum. Þegar komið var upp að Hvítá í Borgarfirði, urðu fyrstu farartálmarnir á vegi okkar, því að þar var allt eins og hafsjór yfir að sjá. Með gætni og lagni tókst þó að aka veginn yfir flóðin og komast upp að Fornahvammi. En þar var byrjað að hríða. Var síðan lagt á Holtavörðuheiði, en veðrið versnaði eftir því sem lengra var haldið, og þegar komið var upp á miðja heiði var kominn svartur bylur og mikil fannkoma og ekki talið viðlit að halda ferðinni áfram. Var nú tekinn sá kosturinn að snúa við og halda aftur ofan að Fornahvammi. Var komið þangað seint um kvöldið og tekin gisting. Allan næsta dag hélst vonskuveður og ekki talið viðlit að halda ferðinni áfram. En á fimmtudagsmorgun [26.] hafði rofað svo til, að lagt var upp að nýju. Talsverður snjór var yfir allt þar efra, en einnig fokið í skafla. Páll í Fornahvammi fór á gamla snjóbílnum, sem dugað hefir lengi og vel, og tók í hann konur, börn og gamalmenni og ók á undan áætlunarbílnum. Flutti hann sína farþega ofan í Hrútafjörð, þar sem þeir fengu húsaskjól í símstöðvarhúsinu nýja. Öllu erfiðara gekk að koma áætlunarbílnum yfir heiðina, og þurftu menn að moka bílnum slóð í gegnum marga skafla. Hjálpuðust allir þar að og gerði hver það sem hann gat. Tók það okkur fimm klukkutíma að komast yfir heiðina. Verkfæri voru ekki önnur en handskóflur og sóttist verkið því heldur seint í stærstu sköflunum. Bílar bættust öðru hvoru í lestina á fjallinu, og voru þeir síðast orðnir átta talsins, þegar búið var að moka

Símabilanir hafa orðið víða um land af völdum snjóflóða, einkum í fjalllendinu milli Skagafjarðar og Eyjafjarðar. Skammt frá Bakkaseli í Öxnadal féll snjóflóð á símalínuna og braut nokkra staura. Á Heljardalsheiði milli Svarfaðardals og Kolbeinsdals rauf einnig snjóflóð símalínu og þriðja snjóflóðið féll á símalínu milli Svarfaðardals og Ólafsfjarðar við Grímubrekkur upp frá Upsadal. Enn mun snjóflóð hafa fallið. á símalínuna í Kollafirði í Barðastrandarsýslu.

Morgunblaðið sama dag, 31.mars:

Ísafirði 30. mars, — Þegar skíðamenn héðan úr bænum komu fram á Seljalandsdal, blasti við þeim ömurleg sjón. — Skíðaskálinn var í rústum. Snjóflóð hafði skollið á skálann. Tvö ystu herbergi hans stóðu uppi, en meginhluti skálans sópast burtu og brotnað í spón. Skálinn var gott hús, 18 sinnum 10 að flatarmáli. Snjóskriðan hefur fallið úr fjallshlíðinni fyrir ofan skálann, og hefur flóðið verið milli 200—300 m á breidd. Ytri jaðar flóðsins hefur komið á skíðaskálann. Sennilegt þykir að snjóflóðið hafi hlaupið fram úr fjallinu niður í dalinn um kl. 9 á laugardagskvöldið [28.]. Þá heyrðust miklar drunur út að Grænagarði og þykir sennilegt, að þær drunur hafi komið frá snjóflóðinu. Ekki er vitað að snjóflóð hafi áður hlaupið á þessum slóðum og virðist hafa verið mjög mikill kraftur á því, þar sem það fyllir fyrst hvolf, sem er fyrir ofan skálabygginguna og rennur síðan fram um 200 metra leið eftir sléttu landi. Skíðaskálinn var byggður 1939 og síðan hefur tvívegis verið byggt við hann. Skíðaskóli var jafnan starfræktur í skálanum og tók hann til starfa veturinn 1943, eða fyrir 10 árum. Og er þetta í fyrsta sinn, sem skólinn starfar þar ekki. Hrein tilviljun var, að fjöldi manns skyldi ekki vera í skálanum, svo sem jafnan um þetta leyti árs. Og þetta var fyrsta helgin frá því á áramótum, sem næturgestir voru ekki i skálanum. Skíðafélag Ísafjarðar, sem átti skálann, hefir orðið fyrir mjög miklu og tilfinnanlegu tjóni, þar sem skáli af svipaðri gerð, yrði varla byggður nú fyrir minna fé en 2—3 hundruð þúsund krónur.

Seyðisfirði 30. mars: — Stórhríð hefur verið hér undanfarna þrjá daga. Hefur kyngt hér niður miklum snjó og erfiðleikum hefur verið bundið að halda rafstöðinni í gangi vegna mikilla og óvenjulegra krapastíflu í ánni. Tjón hefur annars ekki orðið mikið af völdum óveðursins, en vélbát á Hánefsstaðaeyrum sleit upp og rak á land. Báturinn er þó sagður eigi mikið skemmdur.

Húsavík 30. mars. — Hinni einmuna veðurblíðu, sem verið hefur hér í vetur, lauk síðastliðinn fimmtudag. Byrjaði þá að hríða, og þegar komið var fram á föstudag var komin stórhríð með mikilli fannkomu. Stóð veðurofsinn allan laugardag, en á sunnudaginn fór heldur að draga úr veðurofsanum. Og í dag hefur verið lítil hríð, þó hafa verið allsnörp él öðru hverju Hér eru nú komnir miklir skaflar, sem ekki hafa áður sést í vetur. Eru þeir sumstaðar allt að hálfri annarri mannhæð. Sem dæmi um veðurofsann má geta þess, að héraðslæknirinn, Þorgeir Björnsson, var um tvær klukkustundir að brjótast tæpa kílómetersleið. en hann hafði farið í lækniserindum út á Tjörnes.

Tíminn segir þann 8.apríl (miðvikudag eftir páska) frá mannskaðasnjóflóði í Svarfaðardal - og síðan af fleiri flóðum (hér er textinn almikið styttur):

Frá fréttaritara Tímans á Dalvík. Á föstudaginn langa gerðist sá atburður í Svarfaðardal, að geysimikið snjóflóð féll á bæinn Auðnir og braut hann. Fórust í snjóflóðinu Ágúst Jónsson bóndi, aldraður maður, og Rannveig Valdimarsdóttir, unnusta sonar Ágústs, frá Teigi í Vopnafirði. En upp úr fannbeðjunni náðust lifandi Snjólaug Flóventsdóttir, kona Ágústs heitins, og Jón sonur þeirra, sem var nýtekinn við búi að Auðnum. Auðnir eru innarlega í Svarfaðardal og stóð bærinn undir löngum, aflíðandi brekkum niður undan skarði því, sem verður milli Hreiðarsstaðarfjalls og Sýlingarhnjúks. Hefir ekki fallið þar snjófljóð í mannaminnum og ekki talin á því nein hætta. Að Auðnum var timburhús, en viðbygging úr holsteini, og stóð bærinn á ofurlitlum hóli, en að baki bænum, milli hans og fjallsins, voru fjárhús. Lenti flóðið, sem talið er yfir hundrað metra breitt og féll í mörgum hlykkjum langt ofan úr fjalli, fyrst á fjárhúsin og molaði þau og lagði síðan bæinn í rúst, en stöðvaðist skammt neðan við hann. Áður en snjóflóðið féll, hafði verið hríðarveður af og til í tíu dægur, en fram að því var jörð auð. Frásögn Klemensar Vilhjálmssonar, bóndi í Brekku, af þessu atburðum, er sem hér segir:

Þegar snjóflóðið féll, var fólkið að Auðum allt statt i sömu stofu. Snögglega.heyrði Jón Ágústsson þyt mikinn frá fjallinu, og laust þá niður í hug hans illum grun. Sagði hann konu sinni, er stóð hjá honum við gluggann, að hún skyldi færa sig frá, en í sömu andrá skall snjóflóðið á húsinu, og vissu þau sem björguðust lifandi, ekki hvað síðan gerðist fyrr en alllöngu síðar.

Á skírdag [2.apríl] féll snjóflóð skammt frá Flateyjarkauptúni í Önundarfirði og lenti það á kirkjugarðinum þar og olli spjöllum. Svo stóð á, að Finnur bóndi í Hvilft á Hvilftarströnd átti þennan dag erindi. á Flateyri, en varð fyrir litlum töfum. Hefði hann verið örfáum mínútum fyrr á ferð en varð, hefði hann lent í flóðinu, og er þá tvísýnt, hversu honum hefði reitt af.

Enn segir Morgunblaðið af hretinu í pistli þann 8.apríl

Árnesi, S.-Þing., 7. apríl — Hér hefir kyngt niður snjó síðan í norðaustanhríðinni fyrir mánaðamótin. Í síðustu viku mátti heita óslitin snjókoma, oft með miklu frosti og hvassviðri. Laugardaginn fyrir páska stytti upp, og síðan hefir veður verið stillt, en ekki klökknað af sól um hátíðina. Þetta mun vera einhver mesti snjór, sem komið getur á skömmum tíma á auða jörð. Vegir hafa verið ófærir bifreiðum að mestu, og bændur hafa engri mjólk komið frá sér í vikutíma. Laxá stíflaðist af krapi. Hjá Grenjaðarstöðum hljóp áin úr farveginum og flæddi inn í nýja stöðvarhúsið við Laxá og vélar fóru í vatn. ... Er þetta talið mesta hlaup sem komið hefir síðan gamla Laxárvirkjunin var byggð.

Tíminn segir 10.apríl frá eldsvoða í (óvenjulegu) hríðarveðri í Borgarnesi:

Um klukkan 9 í gærmorgun varð eldur laus í góðtemplarahúsinu í Borgarnesi og voru miklir erfiðleikar á slökkvistarfinu vegna illviðris og fannfergis. Tókst það þó vonum betur og urðu brunaskemmdirnar minni en áhorfðist um tíma. Snjór var mikill í Borgarnesi í gærmorgun og snjóaði þar mikið lengst af í gær. Slökkviliðið hefir dælu, sem dregin er á handvagni. Ekki reyndist unnt að draga vagninn með handafli og var því fengin bifreið til hjálpar. Var þá hægt að koma dælunni á áfangastaðinn. Þá var erfiðleikum bundið að koma dæluvélinni í gang, þar sem snjóaði inn á vélina. Þegar það tókst var hægt að breiða yfir hana og gekk hún þá meðan þurfti við slökkvistörfin.

Enn segir af snjóflóðum í frétt í Morgunblaðinu þann 13. apríl:

Bær, Höfðaströnd,. 11. apríl. — Fyrir fáeinum dögum féll snjóflóð á útihúsin að Þrastarstöðum hér á Höfðaströnd. — Féll snjóflóðið á hesthús og hænsnahús sem sambyggð voru. Hænsnin köfnuðu, en hestarnir sluppu. Flóðið skall á hús þessi, sem voru úr timbri og grjóti, að nóttu til. Var það jaðar flóðsins, sem á húsin kom og braut þau bæði niður. Fjárhús bóndans var líka í sömu húsasamstæðunni, en það varð ekki fyrir neinum skemmdum. 

Hæð 500 hPa-flatarins, þykkt og þykktarvik (litir) í apríl 1953. Vikið er um 100 metrar við Norðausturland, hiti í neðri hluta veðrahvolfs um -5 stigum neðan meðalhita aldarinnar. Eins og áður var nefnt nægði þetta (eftir hlýindi vetrarins) til að gera apríl að kaldasta mánuði ársins. 

Vísir er með þýdda frétt af veðurfarsbreytingum þann 11.apríl. Þótt örugglega hafi eitthvað misfarist í þýðingu fréttarinnar er bakgrunnur hennar samt ekki algalinn - miðað við þá þekkingu (eða þekkingarleysi) sem þá var til staðar um veðurlag í heiðhvolfi og miðhvolfi lofthjúpsins og enn ofar. Spurningin í fyrirsögn fréttarinnar er hins vegar sígild og kunnugleg. 

Hvað veldur hamförum í veðráttunni undanfarið. Eru það geislavirk svið í háloftunum sem valda fárviðrunum?

Síðan birtust loks fréttir af batnandi veðri. Morgunblaðið segir frá 15.apríl:

Húsavík, 14. apríl. Loksins hefur hríðinni létt. Iðulaus stórhríð hefur verið hér svo að segja síðasta hálfan mánuð, en í dag var skyndilega komið besta veður, sól skín í heiði og er frostlaust. En fannfergið er orðið svo mikið hér að snjóýtur verða nú að ryðja veginn fyrir starfsmönnum á leið til Laxárvirkjunarinnar. Vinna var hafin í gærdag við að opna leið suður að Laxárvirkjun með snjóýtum. Eru notaðar við það tvær jarðýtur, sem hafa unnið stanslaust, en enn um kl.7 í kvöld voru þær aðeins komnar um 7 km frá Húsavík og eru víða löng göng meira en mannhæðar há á veginum.

Tíminn birtir ófærðarfréttir úr Húnaþingi 19.apríl:

Frá fréttaritara Tímans á Blönduósi. Mikill snjór er nú hér um slóðir og vegir hafa verið ófærir. Sem stendur fara áætlunarbifreiðar að sunnan ekki lengra en hingað til Blönduóss, en verið er nú að opna leiðina lengra norður. Gífurlega mikill snjór hefir hlaðist niður að undanförnu og mátti heita að jarðbönn væru. Til marks um snjóþyngslin má geta þess, að á Skagaströnd voru skaflarnir jafnháir húsunum, sums staðar. Hafa þar verið mældir skaflar, sem eru níu metrar á hæð.

Og þann 20. eru fréttir í Tímanum af flóði í fjárhúsi á Sveinsstöðum í Austur-Húnavatnssýslu, þann 19. féll svo skriða á túnið í Hvammi í Dölum og brú skemmdist. Maður drukknaði í Grafará á Kjalarnesi, var áin í vexti. 

Frá fréttaritara Tímans í Vatnsdal. Aðfaranótt laugardagsins fórust tuttugu kindur í húsi að Sveinsstöðum af völdum vatns, sem flóði inn í fjárhúsið. Þrjátíu kindur voru i húsinu, en aðeins tíu þeirra lifandi, er að var komið um morguninn. Kindur þær, sem fórust voru átján ær og tveir hrútar, eign Ólafs Magnússonar, bónda á Sveinsstöðum. Geysilega mikill snjór var á jörðu í Húnaþingi, jafnvel með.því mesta sem verður. Síðan kom asahláka og vatn flóði yfir allt. Fjárhúsið á Sveinsstöðum, sem kindurnar fórust í, var fornt, og stóð það skammt frá veginum. Vatnið rann niður með þjóðveginum og stíflaðist við túngarðinn, svo að uppistaða myndaðist, og náði að renna úr henni inn í fjárhúsið. Það var geysimikið vatn, sem rann inn í fjárhúsið, og mun það hafa náð upp á jötustokka, þar sem dýpst var. Féð mun þó ekki beinlínis hafa drukknað, heldur króknað í köldu vatninu um nóttina. Atburður þessi er einsdæmi í Húnaþingi, og yfirleitt mjög fáheyrt að slíkt gerist, þótt bráð leysing komi á mikinn snjó.

Enn eru fréttir af kuldatíð í Tímanum 1.maí:

Frá fréttaritara Tímans á Akureyri. Vetur konungur ríkir ennþá í almætti sínu í Eyjafirði. Snjóar þar flestar nætur, enda frost talsvert á hverjum degi. Alger ófærð er á fjallvegum og þungfært um byggð, þar sem ekki er ófært með öllu. Viða eru miklir erfiðleikar með mjólkurflutninga úr héraðinu til Akureyrar og fennir fljótt í traðirnar, sem ruddar eru á veginum. Einna verst er þó færðin til Akureyrar. Mjólkurbílar, sem koma þaðan til Akureyrar, eru marga klukkutíma og stundum meira en hálfan sólarhring, að brjótast leið, sem ekin er á tæpum klukkutíma í skaplegri færð. Öllu skárri færð er frammi í Eyjafirði og er þar akfært að mestu eftir fjölförnustu leiðinni, en þó viða seinfært. Þar sem ekki er snjór til ófærðar, er aur, sem blotnar upp í veginum, þegar sólin skín að deginum.

Frá fréttaritara Tímans á Fáskrúðsfirði. Snjór er yfir allt á Fáskrúðsfirði og víða um Austfirði og miklar vetrarhörkur, enda þótt sumar sé komið samkvæmt almanakinu. Heyleysi, hinn illi förunautur vorharðindanna, er farið að gera töluvert vart við sig á nokkrum stöðum.

Vegna kuldans hafa menn áhyggjur af hafís. Tíminn segir frá 3.maí:

Það eru allar líkur til þess, að miklar hafísbreiður séu norður í hafi, og hafa togarar orðið hafíssins varir á tveimur stöðum. Ekki er þó vitað, hve samfelldar ísbreiðurnar eru né hve langt þær ná norður, enda erfitt að fá yfirsýn um slíkt af skipsfjöl. Veðurstofunni bárust í gærmorgun ísfregnir af hafinu norðan Horns og frá Kolbeinsey, sem er norður í hafi, í hánorður frá Eyjafjarðarmynni. Ísinn norður af Horni er tiltölulega skammt undan landi, aðeins tíu sjómílur; með öðrum orðum hálfan nítjánda kílómetra frá landi. Ekkert er þó um það vitað, hversu mikill ís er þarna né hvort hann er á reki. Fregnir þær sem bárust frá Kolbeinsey herma að ísinn sé við eyna sjálfa og eins langt austur og vestur og sést frá skipinu.

Næstu daga koma fréttir af hagstæðari tíð og mjög hlýtt var í nokkra daga. Við leyfum okkur að birta eitthvað af þeim hér (þó ekki séu efnismiklar):

Tíminn segir frá 6.maí:

Frá fréttaritara á Akureyri. Nú er sumarið loksins komið norðanlands. Á Akureyri og við Eyjafjörð er búið að vera reglulegt sumarveður í tvo daga. Snjórinn, sem var mikill, er strax farinn að hverfa og er víða að mestu horfinn af láglendi, eftir þessa tvo sumardaga. Í gær var 15 stiga hiti á Akureyri, þegar heitast var.

Íslendingur 6.maí:

Frá Höfðaströnd er skrifað: Vetur hér austan fjarðar hefir verið eins og alls annars staðar óvenju mildur, þó nokkuð óstilltur hafi verið. Um miðjan mars var jörð farin að grænka og klaki víða farinn úr jörðu. Höfðavatn var orðið íslaust með öllu. Þótti gamla fólkinu það ills viti, því gamlar sagnir herma, að ef Höfðavatn leysi á miðjum vetri boði það harðindi á útmánuðum. Hverju sem trúa skal, þá er nú Höfðavatn aftur ísi lagt, og síðan um 23. mars hafa verið hörkuveður, stórhríðar eins og við eldri menn munum þær verstar og fannkynngi mikið, svo að erfitt var að komast bæja á milli nema á skíðum. Mjólkurflutningar hafa því gengið mjög erfiðlega héðan úr austurfirðinum til Mjólkursamlagsins á Sauðárkróki. Þó að mokað hafi verið annað slagið, hafa traðirnar fyllst strax aftur og moksturinn stundum orðið að vafasömum notum. Undanfarna daga hefir verið þíðviðri og snjó mikið tekið. Sumarið byrjar þó með frosti, kulda og hryssingsveðri. Þessi dagur vekur þó vonir í hugum allra um að „Vorið góða, grænt og hlýtt“ sé á næstu grösum færandi okkur Norðlendingum sem öðrum aukna björg í bú, gróður og yl, sem við öll þráum.

Vísir 6.maí:

Í morgun var bjartviðri og úrkomulaust um land allt að heita má og mikil hlýindi sunnan lands og vestan. Veðurfar undanfarna daga minnir helst á hlýindin í júní 1949, sem tóku þá við af óvenju köldu vori, að því er Vísi var tjáð í Veðurstofunni í morgun.

Vísir 7.maí:

Frá fréttaritara Vísis — Selfossi í morgun. Mikill vöxtur er nú í Ölfusá og stafar hann af því, að snjó hefur leyst ört í uppsveitum og til fjalla undangengna sólar- og hlýindadaga. Slíkur vöxtur í ám er ekki óvanalegur um þetta leyti og var það kallað „vorflan" hér í sveitum fyrrum, þegar mikið leysingavatn hljóp í árnar. Hvarvetna er komin nál í mýrar og gras farið að spretta. Klaki var lítill í jörð og mun víða horfinn.

Tíminn 7.maí:

Frá fréttaritara Tímans í Mývatnssveit. Nú er sumarið loksins komið í Mývatnssveit. En ekki byrjaði það fallega því átta fyrstu dagana eftir sumardaginn fyrsta rofaði varla til fyrir norðan hríðarveðri. Hlóð niður miklum snjó í byggð og eru víða stórar fannir þó snjó hafi ört tekið upp síðustu dagana í sól og hita. Vegir eru þó ýmist illfærir, eða ófærir, vegna snjóa, eða aurbleytu, eins og oft vill verða á vorin, einkum þegar leysingar eru örar. Tjón varð ekki af hríðarveðrinu, nema hvað innistöður voru algerar og óþægilegt að heilsa sumrinu með slíku veðri.

Í gær var mjög hlýtt svo að segja um allt land, nema sums staðar á Austfjörðum, þar sem aðeins var fárra stiga hiti, Annars var hiti í gær yfirleitt 10—17 stig, og af veðurathugunarstöðvum var hlýjast á Akureyri og í Bolungarvík, 17 stig. Norður í Grímsey var 12 stiga hiti. Yfirleitt er nú mjög hlýtt, miðað við það, sem tíðast er svo snemma í maímánuði. Þar sem jörð er nú nýkomin undan snjó eða að koma undan snjó, fer gróðri ört fram, en jörð sem legið hefir ber í alllöngum kuldanæðingum, er mun seinni til.

Tíminn segir 13.maí frá fyrirlestri um hafís. Schell þessi var þekktur á sinni tíð, reyndi að ráða í samband sjávarhita, hafíss og veðurfars:

Dr. Irving Schell frá haffræðistofnuninni í Woods Hole flytur 3 fyrirlestra á vegum Veðurstofu Íslands í 1. kennslustofu háskólans miðvikudag 13., föstudag 15. og
laugardag 16. maí kl. 20:30. Fyrirlestrarnir verða fluttir á ensku og fjalla um rannsóknir hans varðandi veðurspár og spár um ísrek á vestanverðu Atlantshafi. Þessar spár eru gerðar fyrir alllöng tímabil.

Þann 17. maí birti Tíminn fregnir af miklum skriðuföllum í Svartárdal í Húnavatnssýslu: 

Sjötta maí urðu mikil skriðuföll í Svartárdal í Austur-Húnavatnssýslu, og ollu þau sums staðar verulegu tjóni, einkum að Bergsstöðum, þar sem stór hluti túnsins varð undir skriðu. En auk þess féllu víða skriður á veginn fram Svartárdal. Um þetta leyti var úrfelli mikið nyrðra og gífurlegur vatnsagi. Skriðan sem féll á túnið á Bergsstöðum kom úr hálsinum fyrir ofan bæinn, en þar eru grasigrónar brekkur. Mun jarðvegsfyllan hafa sprungið fram. ... Þessa sömu daga var ógurlegur vöxtur í Svartá, og segja kunnugir að þeir hafi aldrei séð hana jafn vatnsmikla sem um þetta leyti. Flæddi hún vítt yfir bakka sína þar sem þeir eru ekki þeim mun hærri.

Morgunblaðið birti 31.maí einkennilega frétt af veðurfarsbreytingum. Örugglega er eitthvað misskilið - síðasta setningin bendir til þess. Hlýskeiðið sem átt er við er örugglega hlýnunin mikla upp úr 1950 og síðan:

Einkaskeyti til Mbl. frá NTB-Reuter. New Haven, 30. maí. — Af fyrirlestrum heimsfrægra vísindamanna, sem sitja alþjóðaþing vísindamanna í háskólanum í New Haven um þessar mundir, hefur það komið í ljós. að mesta hítabylgja um aldaraðir gengur nú yfir Norður-Atlantshafið. — Hins vegar hafa vísindamennirnir leitt hjá sér að spá um, hvort hitabylgja þessi, sem hófst hinn 17. mal s.1., verði langvarandi eða ekki. Forstjóri dönsku  fiskirannsóknastofnunarinnar sagði, að ísinn á Grænlandi hefði minnkað svo mjög upp á síðkastið, að ekki væri hægt að líkja því við neitt, nema þegar hitabylgjan gekk yfir norðurhvel jarðar á 15. og 16. öld og bræddi ísinn á Grænlandi til stórra muna. Forstjóri hafrannsóknastofnunarinnar norsku sagði, að fundist hefðu nýlega ýmis steinaldaráhöld á Grænlandi, sem komið hefðu upp úr snjó og ís vegna hins óvenjulega hita. Kvað hann það von fornleifafræðinga, að þeim tækist að finna ýmsar minjar fornrar byggðar á Grænlandi, ef hitaskeiðið héldist um nokkur ár. Einnig kom það fram af fyrirlestrum vísindamannanna, að einna mikilvægustu afleiðingar þessarar hitabylgju séu áhrif hennar á lífið í sjónum. Hafa t.d. fundist við Grænland ýmsar fiskitegundir, sem áður fyrr lifðu einungis í suðlægari höfum.

Vísir birti fréttir af hitabylgju 25.júní. Hiti komst hæst í 26,2 stig á Sandi í Aðaldal þann 23. Það var hæsti hiti ársins á landinu. Mikil og hlý sunnanátt lék um landið þessa daga. 

Í gær var langheitasti dagur sumarsins til þessa og komst hitinn upp í 24 stig á Raufarhöfn. Hæg suðaustan og austanátt var víðast og úrkomulítið. Á Akureyri var 22 stiga hiti og í Fagradal í Vopnafirði 23, á Blönduósi 21, Síðumúla i Borgarfirði 18, en Reykjavík 15, og hefir hitinn áður komist upp í 15 stig hér í sumar.

Fréttir af tíð og heyskap voru yfirleitt jákvæðar næstu mánuði. Þó er stöku sinnum kvartað um þurrkleysi - og alltaf stutt í óþurrkakvíðann.

Tíminn segir frá 1.júlí:

Í Kjós er sláttur hafinn fyrir nokkru sums staðar. Fyrst var ljár borinn í gras fyrir Jónsmessu, en það var í Láguhlið og Minna-Mosfelli. Þeir, sem fóru fyrst að slá, létu heyið í vothey. Sláttur mun nú almennt vera að hefjast.

Frá fréttaritara Tímans í Mývatnssveit. Hér er alltaf afbragðs tíð. Hiti hefir orðið hér mestur 24,5 stig hinn 23. júní. Regnskúrir öðru hverju, svo að gras þýtur upp. Túnin eru orðin vel sprottin. Fyrsta tún var slegið hér í sveitinni 18. júní og hirt hinn 23. Nokkrir bændur eru byrjaðir heyskap.

Vísir segir frá mikilli úrkomu 8. júlí:

Geysimikil úrkoma hefur verið sunnan lands og vestan að undanförnu og a.m.k. allt norður í Vatnsdal. Vatnsmagn í ám er mjög mikið og vegir yfirleitt slæmir. Bændum þykir þunglega horfa með sláttinn. Spretta er í besta lagi, svo að víða hefði verið unnt að byrja slátt fyrir 10 dögum og jafnvel fyrr, sprettu vegna, en óþurrkar hömluðu, auk þess sem rúningur fjár dróst hjá mörgum, af því að vart kom þurr dagur, og er ekki lokið enn, t.d. í Borgarfjarðarhéraði. Gras á túnum er víða sprottið úr sér og allt svo haugblautt, að jafnvel þeir, sem eiga vorheysgryfjur, hafa dregið slátt, en mundu ella hafa slegið og sett í vothey af fyrra slætti eftir því sem gryfjurnar leyfðu, í von um góða framhaldssprettu og þurrk og góða verkun á há. Þjóðvegir eru færir, en sums staðar holóttir og blautir sem í haustrigningum, en á öðrum vegum kemur það daglega fyrir, að bílar festast, og sums staðar orðið illfært og jafnvel ófært fyrir jeppa. Ferðamenn segja það algenga sjón nú, að sjá nýrúið fé standa í höm undir börðum og annarsstaðar, þar sem skjól er.

Tíminn segir af bændaáhyggjum 7.júlí:

Bændur víða um land eru nú farnir að bera allþungar áhyggjur vegna óþurrka, sem nú ganga. Gras er víða farið að spretta úr sér og tréna, og það sem slegið hefir verið og ekki hirt sem vothey eða í súgþurrkun farið að stórskemmast.

Jón Sigurðsson, bóndi í Felli í Suður-Þingeyjarsýslu er staddur hér í bænum, og spurði tíðindamaður blaðsins hann frétta úr héraði í gær. — Fram í aprílbyrjun var veturinn einmuna góður, en þá brá til mikillar snjókomu, og féll á fáum dögum svo mikill snjór, að fannir jöfnuðust á við það, sem safnast á heilum snjóavetri. Þrátt fyrir hlýindi í maí mátti í júnílok sjá mannhæðarháa skafla við veginn á Tjörnesi, og er það til marks um hinn mikla aprílsnjó. Maí hófst með hlýindum og tók þá snjó nema stórfenni. Um miðjan maí brá til kulda og var þá um skeið frost á hverri nóttu. Í seinustu viku maí komu hlýindi á ný, gróður dafnaði og síðan hafa verið samfelld hlýindi.

Og Morgunblaðið 8.júlí:

Borg, Miklaholtshreppi, 5. júlí: — Sláttur hófst hér víðast hvar fyrir mánaðamót. Spretta er með langbesta móti, liggja túnin undir skemmdum vegna þess að grasið er orðið úr sér sprottið. Stöðugur óþurrkur hefir verið undanfarna daga, það sem búið er að ná inn af heyjum hefir verið látið í vothey. Samfara þessum sífelldu rigningum hefir verið mjög hlýtt í veðri, hiti 12—15 stig daglega. Hey skemmist því óvenjufljótt í svona tíðarfari. Engjar líta einnig mjög vel út með að spretta.

En síðan eru menn aftur bjartsýnir. Morgunblaðið 22. júlí:

Heyskapur hefur yfirleitt gengið með ágætum hér á landi það sem af er sumrinu, enda hafa verið stöðugir þurrkar núna síðustu vikurnar að heita má um land allt. Bregður bændum mjög við eftir undanfarin óþurrkaár. Þá hefur sprettan verið sérstaklega góð, t.d. víða tvöföld á við það, sem hún var í fyrra. Það eina. sem amað hefur að er, að gras var allvíða farið að spretta úr sér, og hefur því komið sér vel að nýtingin er hin besta víðast hvar.

Og Tíminn segir 23.júlí að sumarið verði mesta heyskaparsumar íslandssögunnar:

Þetta sumar verður mesta heyskaparsumarið í þúsund ára sögu íslendinga. Aldrei hefir annað eins verið heyjað á einum mánuði og nú í júlí, enda má segja, að saman fari mikið gras og ágæt nýting heyja um landið allt. Það má því telja mjög líklegt, að heyfengur íslenskra bænda í sumar verði meiri eg betri en nokkru sinni fyrr.

En vatnsskortur fór að gera vart við sig austu á Héraði. Morgunblaðið 23.júlí:

Skriðuklaustri 21. júlí. — Vegna lítillar úrkomu í vor og sumar, er vatnsskortur að gera vart við sig á bæjum og bruni farinn að sjást á harðvelli. Væri þörf á duglegri rigningardembu. Vegir eru svo þurrir, að rykmekkir stíga í loft upp frá hverri bifreið, sem er á ferð. Annars er umferð hér lítil og fátt um ferðafólk.

Nokkuð virðist hafa rokið úr Heklu árum saman eftir stórgosið 1947 til 1948. Höfum það í huga eftir næsta stórgos. Vísir segir af því 28.júlí:

Mikið rauk úr Heklu í morgun, að því er fréttaritari Vísis á Eyrarbakka skýrði blaðinu frá í símtali. Rauk meira úr axlargígnum og alla leið upp á hátind í morgun, en gert hefur um langt skeið, en oft líður svo langur tími, að enginn reykur sést úr fjallinu. Sést því af þessu, að Hekla gamla er ekki alveg dauð úr öllum æðum, þótt engin hætta sé á því, að hún rumski neitt á borð við það, sem hún gerði 1947 þegar gosið mikla hófst.

Alþýðublaðið segir af litlum hafís 9.ágúst:

Líkur þykja benda til þess að mikið bráðni af hafís hér fyrir norðan og norðvestan landið, að því er Jón Eyþórsson veðurfræðingur skýrði blaðinu frá í viðtali í gær. Segir hann, að ísinn hafi brotnað upp og dreifst á óvenjulega skömmum tíma í sumar. Ísinn segir Jón muni vera með minna móti yfirleitt hér fyrir norðan. Geti hann ekki verið minni milli Íslands og Grænlands en nú. Að vísu sé alltaf nokkur rekís meðfram ströndum Grænlands, en hann sé laus og dreifður.

Jöklafrétt er í Alþýðublaðinu 12. ágúst:

Eysteinn Tryggvason veðurfræðingur hefur undanfarið verið að athuga jökla á hálendinu milli Skagafjarðar og Eyjafjarðarár. En jöklarnir þar hafa ekki verið mældir nema einu sinni áður. Gljúfurárjökull er eini jökullinn, sem mældur hefur verið áður. Setti Jón Eyþórsson upp merki við jökulsporðinn sumarið 1939, en síðan hefur jökullinn styst um 56 metra. Eysteinn telur líklegt, að hann hafi snemma á því árabili, sem síðan er liðið, gengið fram, en þó ekki nema að því marki, sem hann var við 1939. Jökulsporðurinn er í 550 metra hæð yfir sjó, aðaljökullinn í um 1100 m. hæð, en fjallatindarnir í kring um 1300 m. háir. Eysteinn telur þennan skriðjökul hafa verið miklu lengri hér áður fyrr. Hafi hann þá, sennilega á 18. eða 19. öld, verið tæpum km. lengri en nú og 115 m. þykkur, þar sem jökulsporðurinn.n er nú. Þennan skriðjökul álítur hann nú mestan í hálendinu milli Eyjafjarðar og Skagafjarðar.

Svo kom óþurrkakafli á Suður- og Vesturlandi, Tíminn segir af honum 16.ágúst:

Með ágúst má segja, að hin afbragðsgóða þurrkatíð um allt land væri úti, en síðan hafa verið þrálátir óþurrkar í ýmsum héruðum, svo að nú eru hey byrjuð að skemmast, og er hætt við að heyskaparlokin verði ekki eins glæsileg og fyrri hluti sláttarins, ef ekki bregður nú til þurrka. Óþurrkarnir þennan hálfan mánuð munu hafa verið einna verstir á Suðurlandsundirlendinu og i Borgarfirði. Betra hefir heyskaparveðrið verið á Austurlandi og um austanvert Norðurland og mun hey ekki vera farið að safnast fyrir til skemmda á þeim slóðum enn.

Rjúpan getur orðið að meindýri - ólíklegt en satt. Alþýðublaðið segir frá 18.ágúst:

Rjúpur hafa valdið tjóni á matjurtum í görðum í Suður-Þingeyjarsýslu. Leggjast þær á hreðkur og alls konar káltegundir, svo sem hvítkál, rauðkál og gulrófukál, og éta það upp til agna. Hefur þetta að minnsta kosti gerst á bæjunum við Laugar. Í Suður-Þingeyjarsýslu er nú óvenjulegur fjöldi af rjúpum. Eru þær í hópum niður í dölum, skammt frá veginum, og eru hinar spökustu. Þegar t.d. er ekið inn Bárðardal, fljúga þær upp í hópum af veginum sjálfum.

Nokkrir jarðskjálftar urðu á Hellisheiði og nágrenni 20. og 21. ágúst. Vísir segir af þeim 21.ágúst:

Frá Eyrabakka var símað til Vísis laust fyrir klukkan 12 á hádegi, að þar hefðu fundist miklir jarðskjálftakippir um hádegið í gær og aftur klukkan 4 í nótt. Setja menn þar eystra þessa jarðskjálfta í samband við það, að umbrot kunni að eiga sér stað í Heklu, en undanfarna daga hafa miklir mekkir verið yfir fjallinu, og leggur hvítleitar gufur upp úr allri sprungunni neðan frá hlíðum og upp í brúnir fjallsins. Í morgun var strókurinn langmestur úr toppgígnum. Hafa menn veitt því eftirtekt að reykir þessir hafa aukist mjög síðustu daga. [Upptök jarðskjálftanna voru reyndar nærri Hveragerði, og fundust líka í Reykjavík].

Tíminn segir þann 20.ágúst frá hlaupi í Múlakvísl:

Um helgina kom allmikið jökulhlaup í Múlakvísl og mikill vöxtur hefir verið í öllum vötnum. Fór kvíslin yfir brúna, sem er orðin mjög sandgrafin og varð ófært um hana um tíma, en brúin stóðst árásina. Þá hljóp einnig allmikil kvísl úr Múlakvísl vestur í Kerlingardalsá og er svo enn.

Allt haustið var mjög úrkomusamt á Suður- og Vesturlandi og einnig var mjög úrkomusamt nyrðra í október og nóvember. Nokkuð var um skriðuföll og flóð. Tíminn segir frá 8.september:

Frá fréttaritara Tímans á Kirkjubæjarklaustri. Síðdegis á föstudag og fram um hádegi á laugardag var hér slík úrhellisrigning að fádæmi eru. Hljóp geysilegur vöxtur í allar ár og læki eins og mest verður í vorleysingum. Flóði vatn yfir vegi, gróf frá brúm og skriður féllu víða. Skaftá óx mjög og hljóp yfir bakka austan svonefnds Dalbæjarstapa. Myndaðist þar mikið lón, þar sem vegurinn liggur, því að þar er lægð í hraunið. Mun vatnið hafa verið á annan metra að dýpt á veginum og því alófært um hann, þar til síðdegis á laugardag, er nokkuð tók að sjatna. Hörgsá gróf frá brúnni austan landstöpuls og gerði þar 7—8 metra breitt skarð og 6—7 metra djúpt. Allan sunnudaginn unnu tvær jarðýtur að því að fylla skarðið og var vegurinn aftur orðinn fær í fyrrakvöld. Skriður hlupu víða úr fjöllum en ollu ekki teljandi tjóni, nema á einum eða tveim stöðum. Skriða hljóp rétt vestan við bæinn í Hörgsdal á Síðu og yfir horn á túninu og kálgarð. Eyðilagði hún túnblett, garðinn og girðingarspotta. Austur við Foss á Síðu hljóp skriða yfir veginn og skemmdi hann nokkuð á kafla. Regnið var svo óskaplegt þarna eystra, að frá því klukkan sex síðdegis á föstudaginn til klukkan níu á laugardagsmorgun mældist regnið 85 millimetrar. Nokkrar skemmdir urðu á ! veginum norðan í Selfjalli, þar sem rann töluvert úr honum. Rigningin var mest á sunnudagsnóttina í Mýrdal og rigndi þá 92 millimetra þar.

Og síðan kom að Austfjörðum. Tíminn 22.september:

Frá fréttaritara Tímans á Reyðarfirði í gærkvöldi. Um síðustu helgi [sunnudagur 20.] var úrhellisrigning á Austfjörðum. Miklar skemmdir urðu á vegum og er víða ófært vegna skriðuhlaupa. Þannig var með öllu ófært að og frá Reyðarfirði í gær og fjöldi fólks þar tepptur, og komst ekki leiðar sinnar. Einna mestu tjóni hafa skriðuhlaupin valdið hjá Hólmum. Hafa nokkrar smáskriður og ein stór fallið á veginn, svo að hann var með öllu ófær bílum í gær. Víða eru rennur stíflaðar og liggur vegurinn þar undir vatni. Á túninu á Hólmum var mikill skaði. Skriður féllu á nýrækt og eyðilögðu með grjótframburði 2—3 hektara af nýju túni. Í gær var unnið að því að ryðja stærstu skriðunum af veginum með jarðýtum og búist við að seint í gærkvöldi yrði hægt að komast milli Reyðafjarðar og Eskifjarðar á stórum bílum. Vegurinn frá Reyðarfirði og upp á Hérað varð einnig ófær vegna skriðufalla.

Dagana 24. til 26. september var óvenjulegur sjávargangur við Faxaflóa og Breiðafjörð. Loftþrýstingur var ekki sérlega lágur, en vindalda virðist hafa verið töluverð í vestanáttinni og mikið stórstreymi. 

Morgunblaðið segir frá 26.september:

Milli kl. sex og sjö í gærmorgun vaknaði fólk á mörgum bæjum á Álftanesi við mikinn brimgný. Stórstraumur var og hvassviðri og sjógangur af vestri. Flæddi sjórinn mörg hundruð metra á land upp og bar með sér sand og möl. Á a.m.k. þremur bæjum varð allmikið tjón á túnum og engjum af þessum orsökum. Morgunblaðið fékk þessar upplýsingar í gærkvöldi hjá Sveini Erlendssyni hreppstjóra Bessastaðahrepps, en hann býr á Breiðabólsstöðum á Álftanesi. Kvað bann sjó hafa gengið upp að bæjardyrum á jörð sinni. Nýi varnargarðurinn, sem gerður hefur verið norðan til á nesinu bilaði þó ekki og forðaði það stórskemmdum. Hins vegar mun hafa brotnað skarð í varnargarðinn vestan til á Álftanesi, norður af Gesthúsum. Sunnan til á því, hjá Hliðsnesi gekk sjór einnig langt á land upp. Var stórt landflæmi þar undir sjó í gærmorgun. Flóðið sópaði einnig burtu löngum kafla af veginum milli Akrakots og Landakots að Breiðabólsstöðum. Var sú leið því með öllu ófær í gær. Eitthvað var í gær byrjað að gera við varnargarðinn, sem bilaði. Á forsetasetrinu á Bessastöðum urðu engar skemmdir. Flóð þetta er talið eitt hið mesta, sem menn muna á Álftanesi. En bændur þar hafa undanfarið haft töluverðar áhyggjur af landbroti af völdum sjávargangs á þessum slóðum. Álíta þeir að brýna nauðsyn beri til þess að gera frekari ráðstafanir til þess að varna stórfelldum landspjöllum.

Í lok september hófust (nú þjóðsagnakenndar) heræfingar Atlantshafsbandalagsins á Hornströndum. Æfingarnar gengu ekki sem skyldi sökum illviðris, en upplýsingar þar um liggja auðvitað ekki á lausu. Alþýðublaðið sagði þó svo frá 27.september, þar segir einnig af hrakningum á Breiðafirði:

Heræfingar Atlantshafsbandalagsins fyrir Hornströndum áttu að hefjast í gær eða fyrrinótt, en stórastormur af norðri eða norðaustri var þar í gær og haugabrim, samkvæmt þ.ví, sem Alþýðublaðið frétti að vestan í gær. Sú saga gekk manna í milli í Bolungavík við ísafjarðardjúp í gær, að 1000 manna lið hefði átt að gera innrás í Hælavík í fyrrinótt, en ekki var hægt að afla neinna áreiðanlegra heimilda um þennan orðróm. Fyrir Hornströndum er brimasamt í norðanátt, og illlendandi bátum ef mikið brimar. — Svo slæmt var veðrið, er farið var með gæslumennina tvo, er hafast eiga við meðan æfingarnar fara fram, á Kögri, að þeim varð nauðulega skotið á land. Það mun hafa verið á fimmtudag eða föstudag, og síðan hefur veðrið versnað. Vestfirðingar telja, að skilyrði hljóti að vera slæm til allra heræfinga við Hornstrandir eins og nú viðrar. Skyggni er afleitt, svo að illa mundi sjást til flugvéla, og hættuspil geti orðið að gera „innrás“ á prömmum.

Fregn til Alþýðublaðsins. Stykkishólmi í gær. Vonskuveður er hér í dag. Tveir fjárflutningabátar, sem ætluðu með fé frá Vestfjörðum til Reykjavíkur, leituðu hér hafnar vegna óveðurs. Féð var orðið mjög slæpt og aðframkomið eftir volkið á sjónum, og varð ekki komist hjá að slátra fjórum kindum, er það var tekið hér á land.

Vísir segir einnig fréttir af heræfingunum þann 29. september:

Þær fregnir hafa borist, að eitt af herskipum þeim, sem verið hafa að æfingum undan norðvesturströnd Íslands, hafi rekist á hafísjaka, og laskast eitthvað. Undanfarna daga hefur veður verið slæmt undan Vestfjörðum, hvassviðri, slydda og krapaél. Hefur það ugglaust torveldað æfingar þær, sem herskip Atlantshafsbandalagsins hafa verið að á þessum slóðum. Vísir hefur frétt, að bandaríska beitiskipið Worcester hafi rekist á hafísjaka undan í Íslandsströndum, laskast eitthvað, en nokkrir af áhöfn skipsins hlotið meiðsl. Ekki er kunnugt, að neinn hafi beðið bana við áreksturinn, né heldur, að skipið hafi orðið fyrir alvarlegu tjóni.

Þá var komið að úrhelli og skriðuföllum á Vestfjörðum. Alþýðublaðið 7.október:

Miklir og snöggir vatnavextir urðu á Vestfjörðum á sunnudagskvöld og mánudagsnótt [aðfaranótt mánudagsins 5.október], og fylgdu þeim skriðuföll víða, þótt óvíða yrðu að tjóni. Allan snjó, sem var orðinn talsverður og sums staðar lá allt niður að sjó, ökkladjúpur, leysti á skammri stundu í ofsalegri rigningu og hvassviðri. Olli þetta vatnavöxtunum. Í Önundarfirði féllu skriður yfir vegi á tveimur stöðum aðfaranótt mánudags. Þykk, en ekki breið, aur- og grjótskriða féll yfir veginn á Selabólsurð í Önundarfirði og lokaði hún veginum einn dag. Önnur féll á Tannaneshlíð. ... Þá féll aurskriða hjá Mosvöllum í Bjarnardal í Dýrafirði, en ekki varð vegurinn þó alófær þar. Vegurinn milli Ísafjarðar og Hnífsdals lokaðist um tíma á mánudaginn, af því að allmikil skriða féll þar yfir veginn. Einnig féll skriða úr Búðarhyrnu, fjalli því, sem frægt er vegna tíðra snjóflóða, niður á svonefnt Búðatún og barst leir og grjót þar yfir allstórt svæði til mikilla skemmda. Skriðan stöðvaðist við veginn.

Vísir segir 7.október af miklum hlýindum norðanlands:

Sumarhiti var í morgun á Akureyri og víðar norðanlands. Hlýtt Atlantshafsloft var í morgun yfir öllu landinu og óvanalega hlýtt miðað við árstíma, einkum norðanlands, en kl. 9 í morgun var 15 stiga hiti á Akureyri og 14 á Fagradal, 12 á Raufarhöfn o.s.frv. Með ströndum fram var 8—10 stiga hiti. Búist var við, að kaldara loft streymdi inn yfir landið um eða upp úr hádeginu úr suðvestri og að heldur færi að létta í lofti.

Dagana 10. til 12. október gerði úrhelli og hríð á Norðurlandi. Einna mestum vandræðum olli hún í Suður-Þingeyjarsýslu og hlutust blaðaskrif af. Jónas Þorbergsson ritaði grein þar sem Veðurstofan var gagnrýnd fyrir leiðinlegar veðurfréttir og fleira og Theresía Guðmundsson veðurstofustjóri svaraði með harðorðu bréfi. En lítum fyrst á fregnir af veðrinu. Í upphafi var ekki mikið gert úr veðrinu:

Tíminn segir frá 13. og 14. október:

[13.] Frá fréttaritara Tímans á Akureyri. Í fyrrinótt og gær var hér á Akureyri og í nærsveitum hið versta veður með mikilli snjókomu, og er kominn þæfingssnjór víða um héruð og vegir tepptir. Hér á Akureyri er þæfingssnjór á götum.

[14.] Fréttaritari Tímans á Siglufirði símaði í gær, að þar hefði verið foraðsveður á sunnudag [11,október] og fram eftir mánudegi og væri kominn mikill snjór. Fé fennti í firðinum, og höfðu fjórar kindur fundist dauðar þar í gær, tvær þeirra höfðu farist í krapastíflu í Skútuá. Enn vantaði 20 kindur og búist við að þær hefði fennt, hvort sem þær eru lífs eða ekki. Fréttaritari Tímans á Haganesvík sagði, að snjórinn þar væri geysimikill. Símasambandslaust er inn eftir sveitinni. Í fyrradag voru bændur að reyna að ná saman fé en gekk illa og vantar margt fé enn, og er óttast að eitthvað af því fé hafi fennt og hefir enda þegar fundist þar nokkuð fé í fönn.

Alþýðublaðið segir af illviðri og fjársköðum í pistli 14. október:

Siglufirði í gær. Allmargt fé fennti hér á Siglufirði í gær. Í dag hafa fjáreigendur verið að leita og grafa það upp úr fönn, og vitað er um, að eitthvað af því hefur farist. Enn vantar hér um 20 kindur. Snjór er hér talsverður, en þó er nálega ófært um göturnar með bifreiðar. Hafa varla aðrar bifreiðir verið hreyfðar en stórar vörubifreiðir með drifi á öllum hjólum, og veldur ófærðinni klaki, sem myndaðist eftir að krapaelgurinn fraus á götunum. Engin mjólk kom hingað í dag frá Akureyri, og er ekki til mjólk á staðnum fyrir aðra en sjúklinga, börn og aldrað fólk, en veður lítur út fyrir að verða gott, og mun þá fljótt úr rætast.

Hofsós í gær: Fé hefur fennt hér í nærsveitum, en ekki hafa borist fregnir um skaða. Hafa bændur verið að draga fé úr fönn í dag. Skaflar eru orðnir 2-3 metra djúpir, þar sem saman hefur drifið, og ófært er um alla vegi hér í grennd.

Skagaströnd í gær: Eftir hríðina, sem staðið hefur undanfarin dægur er talsverður snjór, og tiltölulega lítil beit vegna klaka. Er það með öllu óvenjulegt, að beit spillist að ráði fyrir miðjan október.

Alls staðar þar, sem Alþýðublaðið hafði fréttir um norðurhluta landsins, var ófærð á vegum, fjallvegir yfirleitt ófærir, og víða hafði fé fennt. Þannig munu allir vegir hafa verið ófærir á Vestfjörðum nema frá Ísafirði til Hnífsdals. Símasambandslaust var enn í dag við allan norðausturhluta landsins frá Fnjóskadal til Austfjarða og einnig allar stöðvar út með Eyjafirði.

Tíminn heldur áfram 17.október:

Frá fréttaritara Tímans í Miklaholtshreppi. Í óveðrinu upp úr síðustu helgi fennti hér fé, enda var nokkuð af því á fjalli. Vantar enn nokkurt fé af bæjum hjá Seljafelli, en undanfarna daga hefir verið leitað að kindum, þar sem búist er við að þær hafi fennt. Sjö kindur fundust frá Dal og höfðu þær grafist í fönn. Voru sex þeirra dauðar, þegar þær náðust upp, en ein var með lífsmarki. Einnig fennti nokkrar kindur frá Ytra-Lágafelli og hafa þrjár fundist dauðar þaðan. Víða hafa kindur fundist í fönn og náðst lifandi upp úr þeirri prísund. Hefir hríðin verið svo hörð, að sums staðar hefir féð fennt í hópum. Undanfarið hafa átta kindur frá Hnífsdal verið grafnar upp úr sama skaflinum. Fannst síðasta kindin í skaflinum í gær og var hún dauð. Hinar höfðu náðst upp lifandi fyrr í vikunni. Hér um slóðir telja menn, að þetta sé heiftugasta haustveður, sem komið hefir lengi.

Og enn eru fregnir í Tímanum 18.október:

Frá fréttaritara Tímans í Gnúpverjahreppi. Um síðustu helgi gerði versta áhlaup í Gnúpverjahreppi og setti niður allmikinn snjó, svo að bílar áttu erfitt með að komast áfram. Fé mun ekki hafa farist svo vitað sé, en á einstaka stað fennti þó, og á tveim bæjum varð að draga fé úr fönn, Hamarsheiði og Stóru-Mástungu.

Alþýðublaðið birti 23.október frétt af veðrinu:

Fregn til Alþýðublaðsins. Hofsósi í gær. Eftir norðangarðinn á dögunum hefur talsvert fundist af fé í fönn, sem farist hefur. Á einum bæ fennti hest, fullorðinn og taminn, og fannst hann dauður fyrir nokkrum dögum. Bændur segja. að hrossin þoli skemmri tíma í fönn en fé, ef þau á annað borð fennir, sem er sjaldgæfara en með kindur. Þetta óhapp varð á bænum Háleggstöðum í Deildardal. Óvíða hafa orðið miklir skaðar á sauðfé, en á Höfða á Höfðaströnd hafa fundist fenntar 16 kindur á sama skaflinum framan í Þórðarhöfða. Voru 13 dauðar, en 3 með lífsmarki. ÞH

Þann 18. fór öflug lægð til norðurs skammt fyrir vestan land og olli slæmu veðri. Vísir  segir frá 19.október:

Um tvö-leytið síðdegis í gær slitnaði togarinn Óli Garða upp, þar sem hann lá á ytri höfninni í Hafnarfirði, og rak á land. Óli Garða lá fyrir utan hafnargarð ásamt tveim öðrum togurum, Maí og Venus. Í hvassviðrinu í gær slitnaði togarinn upp, og skipti engum togum, að hann rak upp á rif fyrir utan svonefnda Dysjarfjöru í Garðahverfi, fyrir vestan Hafnarfjörð. Um skemmdir á skipinu var ekki vitað, er Vísir átti tal við skrifstofu Hrafna-Flóka, eiganda skipsins, í morgun. Óli Garða var gamalt skip, 316 brúttólestir að stærð, smíðaður árið 1922.

Þótt undarlegt megi virðast, urðu engin spjöll á skipum eða mannvirkjum í Reykjavíkurhöfn í ofsaveðrinu í gær. Hins vegar þurfti norskt olíuflutningaskip, „Linde“, sem lá við legufæri í Hvalfirði að flytja sig vegna veðurofsans, og liggur það nú í Kollfirði. Skip þetta, sem mun vera um 17 þúsund lestir að stærð, er hér með farm af olíu frá Rússlandi, í samræmi við verslunarsamningana við þá, en olíufélögin þrjú, BP, Esso og Shell, eiga farminn. Annað olíuflutningaskip, ítalskt, lá við festar undan Laugarnesi, og haggaðist það ekki í veðurofsanum. Legufæri þar hafa nýlega verið flutt út fyrir skerin, og var staður þessi heppilegur, eins og kom í ljós í gær.

Í gærkveldi gerði þrumuveður hér í bænum með roki og rigningu. Óveður þetta átti rót sína að rekja til djúprar lægðar, sem myndaðist yfir Grænlandshafi og fór hér yfir í gær. Hvassviðrið komst allt upp í 10 vindstig hér suðvestanlands og hélst fram á s.l. nótt. Úrkoma og hlýindi voru mikil og var m.a. 11 stiga biti hér í Reykjavík um miðjan dag í gær og 16 stig á Akureyri. Þrumuveðrið hér í bænum stóð stutt yfir. Eru þrumuveður yfirleitt svo fátíð hér að telja má þau til nokkurrar nýlundu.

Enn féllu skriður á Vestfjörðum. Tíminn 20.október:

Ísafirði: Hellirigning var hér í fyrradag [18.október]. Þrjár aurskriður féllu á veginn til Hnífsdals og tepptist umferð um veginn af þessum sökum um nokkurn tíma. Óshlíðarvegur er einnig ófær vegna skriðufalla.

Þá kemur að gagnrýni Jónasar útvarpsstjóra á Veðurstofuna. Hún birtist í Tímanum 20.október (við styttum hana nokkuð - vonandi ekki til tjóns þó):

Jónas Þorbergsson: Fjárskaðarnir á Norðurlandi og veðurþjónustan. Upphaf fjárskaðaveðurs. Laugardaginn 10. þ.m. snerist veður til norðanáttar á landi hér og varð af fjárskaðaveður. Fréttaritari Morgunblaðsins í Aðaldal telur óhætt að fullyrða, að stórhríð þessi hafi verið eitt hið mesta fjárskaðaveður, sem komið hafi þar um slóðir á þessari öld. Hann lýsir veðrinu á þá leið, að það hafi byrjað á laugardag með hægri norðanátt og krapahríð. Aðfaranótt sunnudags og mánudags hafi veðrið faríð harðnandi með vaxandi úrkomu. En svo hlýtt hafi verið í veðri, að ekki hafi fest snjó í byggð svo teljandi væri. En snemma á mánudagsmorgun herðir frost með miklu kafaldi og veðurhæð og urðu vegir þegar ófærir. Fátt af fé náðist í hús stórhríðardaginn. Vegna undangenginnar krapahríðar gerðist féð svo klakabrynjað, þegar stórhríðin skall á, að það varð að leggjast á gaddinn, þar sem það var komið. Þennan dag fennti margt fjár í Þingeyjarsýslu og víðar um norðan og vestanvert landið. Fréttaritari Tímans í Bárðardal skýrir frá því, að undanfarna daga hafi til þess vandir hundar leitað í fönn með góðum árangri. Hafa bændur á þessum slóðum verið að draga fé sitt úr fönn bæði dautt og lifandi. ...

Veðurfregnirnar íslensku eru svo óhagnýtar, svo sálarlausar og óskemmtilegar, að þær láta í eyrum flestra manna eins og vindgnauð á þekjunni. Og þó eigum við allt undir veðrinu; lífsafkomu okkar og lífsöryggi manna og dýra. Á þessu þarf að verða breyting. Við þurfum að fá lifandi frásagnarþátt um veðurfarið hvern dag; veðurfræðslu sem nær til skilnings manna og áhuga. Og landsmenn þurfa að læra að meta veðurþjónustuna, skilja örðugleika hennar og takmörk, en hagnýta sér hana til gagns og öryggis. Þau ágætu erindi sem Páll Bergþórsson veðurfræðingur hefir flutt í útvarpið, varðandi vísindi veðurfræðinnar liggja á hærra sviðið og geta ekki leyst þá þörf fræðslu sem veðurfar og veðrabrigði hvers dags kallar á.

Ég, sem þetta rita, mun vera álíka ófróður um veðurvísindi og allur þorri manna á landinu. En ég hefi leitast við að fylgjast með og átta mig á fyrirbærum veðurfarsins í sambandi við þær ófullkomnu veðurlýsingar og veðurspár, sem Veðurstofan lætur í té. Ég veit, að er lægð nálgast suðvestan úr hafi, eins og flestar lægðir gera, þá er von veðrabrigða. Sé lægðin djúp og kröpp, má vænta storma eða fárviðris með mikilli úrkomu. Sé lægðin enn fjarlæg, getur orkað tvímælis um það, hvort hún leggi leið sina vestan við landið, yfir landið sjálft eða austan við það. En á því veltur veðurfarið af völdum þessarar umræddu lægðar. Fari hún vestan við landið, er von suðvestan og sunnanvinda. Fari hún yfir landið, er von breytilegra vinda. Fari hún austan við land er vís norðanátt. Þessar vindstöður eru í samræmi við það lögmál, að vindar blása andsælis kringum lægðir. — Ég veit ennfremur, að ef staðbundin hæð er yfir Grænlandi, blása þrálátir norðaustanvindar hér á landi í samræmi við það lögmál, að vindar blása réttsælis kringum hæðir lofthvolfsins. — Loks veit ég það, að margt óvænt getur gerst í fari lægða, þær geta stöðvast í rás sinni og tekið að grynnast. Þær geta snardýpkað, aukið ferð sína og valdið snöggum fárviðrum og þær geta breytt um stefnu og valdið óvæntum veðrabrigðum....

Lítum svo að lokum á fjárskaðana á Norðurlandi í ljósi þessarar leikmannsveðurfræði. Þetta gerðist í stuttu máli sagt: Snemma á laugardagsmorgun [10.] fréttist til lægðar suðvestur í hafi með aust-norðaustlæga stefnu á landið. Líkur benda til, að hún fari austan við landið og valdi norðanátt, enda gerir hæga norðaustanátt a Norðurlandi með krapahríð þann dag. — Á sunnudagsmorgun er lægðin suðaustan við landið enda fer vindur og úrkoma vaxandi á Norðurlandi. Síðan virðist það hafa gerst, að lægðin dýpkar skyndilega og veldur hvassri norðanátt með frosti og gífurlegri fannkomu. Veðurstofan birtir sínar venjulegu innihaldslitlu og sálarlausu veðurfregnaþulur, sem ekki hreyfa við hugum landsmanna fremur en endranær. Hún fæðir ekkert við landsmenn um það, hvað fyrir geti komið í sambandi við þessa lægð. Birtir engar aðvaranir um hugsanlegar hættur af hennar völdum. Allur þorri landsmanna er tómlátur gagnvart veðurfregnunum og vanrækir að draga af þeim þá lærdóma, sem þó er unnt að gera í ljósi reynslu og athugunar. — Af öllum þessum ástæðum gerist sú harmsaga, að bændur vanrækja að nota tvo daga, sem þeir hafa upp á að hlaupa, til þess að bjarga sauðfé sínu undan kvalræði og dauða af völdum stórhríðar, sem skellur á það bjórvott með þeim afleiðingum, að það, sem ekki skeflir yfir, gerist svo klakabrynjað, að það verður „að leggjast í gaddinn, þar sem það var komið“.

Eitthvað virðist þessi gagnrýni hafa tekið á starfsmenn Veðurstofunnar. Theresía Guðmundsson veðurstofustjóri svarar Jónasi Þorbergssyni í harðorðri grein sem birtist í Tímanum 31. október. Hún bendir á ýmsar mótsagnir sem hún telur vera í málflutningi Jónasar (við styttum þessa grein einnig - en þeir sem kunna að hafa áhuga geta lesið greinarnar báðar í heild á timarit.is):

Þann 20. þessa mánaðar birtist í Tímanum heilsíðugrein eftir herra Jónas Þorbergsson, sem hann nefnir: „Fjárskaðarnir á Norðurlandi og veðurþjónustan“. Þótt greinin sé næsta ómerk þykir rétt að gera við hana nokkrar athugsemdir. ... Höfuðsök Veðurstofunnar á, að sögn hr. J. Þ., að vera fólginn í því, hversu veðurfregnaflutningur útvarpsins sé óskemmtilegur, óhagnýtur, innihaldslítill og sálarlaus! Slík eru lýsingarorðin sem hann notar um þennan þátt veðurþjónustunnar. Til úrbóta vill svo herra J.Þ. láta „segja mönnum veðurfregnir með athugsemdum og skýringum" eins og gert var á fyrstu árum útvarpsins. Þann flutning á veðurspám lét dr. Þorkell Þorkelsson, fyrrverandi veðurstofustjóri leggja niður. Mun dr. Þorkeli hafa þótt hann ærið varhugaverður og þá auðvitað stuðst við fengna reynslu. Það liggur og í augum uppi, að skýringarnar og athugasemdirnar gætu orðið til þess að villa hlustendur í notkun veðurspánna. Meira að segja benda sterkar líkur í þá átt, að málalengingar ofnar um veðurspárnar yrðu oftar til ills en góðs. Það er og hrein óhæfa, að nokkrar þær málalengingar fylgi veðurspánum, sem ekki eru bókfærðar áður en þeim er útvarpað. Alltaf geta komið upp þrætur í blöðum og fyrir dómstólunum um það, hvað sagt hafi verið í veðurfréttaflutningi útvarpsins. Verður þá veðurstofan að geta skorið úr slík um deiluatriðum.

En nú er það svo, að sökum tímaskorts myndi það oft reynast ókleift að bóka hinar umræddu „athugasemdir og skýringar", því veðurfræðingurinn verður að sjálfsögðu ætíð að láta samningu veðurspánna sitja í fyrirrúmi og freista þess til hins ýtrasta að hafa þær sem best úr garði gerðar. Ef það er gert, eru allar athugasemdir og skýringar jafnan ónauðsynlegar. Einnig frá þessu sjónarmiði séð er úrbótatillaga hr. J.Þ. fávísleg. Jafnframt má svo geta þess, að veðurstofan er krafin um greiðslu fyrir hverja mínútu, sem hún hefir til ráðstöfunar í ríkisútvarpinu til flutnings á veðurfregnum.

Telja má víst, að hver meðalgreindur maður geti hagnýtt sér veðurþjónustuna „til gagns og öryggis". Tökum til dæmis sjálfan greinarhöfundinn. Hann kemst svo að orði. „Ég sem þetta rita, mun vera álíka ófróður um veðurvísindi og allur þorri manna í landinu. En ég hefi leitast við að fylgjast með og átta mig á fyrirbærum veðurfarsins í sambandi við þær ófullkomnu veðurlýsingar og veðurspár, sem Veðurstofan lætur í té". Að undanteknu því atriði að hr. J.Þ. hefir komist að þeirri niðurstöðu í grein sinni „að krappar lægðir fari hraðar hjá en grunnar" virðist hann hafa aflað sér hagnýts skilnings, á „fyrirbærum veðurfarsins". Því skyldu þá ekki þeir, sem eiga afkomu sína undir veðrinu, einnig geta aflað sér þessa skilnings á sama grundvelli og hr. J.Þ.? Það er engu líkara en hr. J.Þ. vilji koma því á framfæri, að hann sé miklu gáfaðri en allur þorri landsmanna. Fyrir okkur hérlendis er það áreiðanlega hagkvæmast að fara að dæmi annarra menningarþjóða um það, að hafa veðurspárnar gagnorðar, skýrar og umbúðalausar þegar þær eru kynntar almenningi.

Hitt er svo annað mál, að ákjósanlegt væri að fá birtan í útvarpinu eins og hr. J.Þ. orðar það „lifandi frásagnarþátt um veðurfarið hvern dag". Í uppkasti að samningi milli Veðurstofunnar og Ríkisútvarpsins, sem ég sendi útvarpsstjóra 18.mars 1952, tók ég upp þessa grein: „12. gr.. Ríkisútvarpíð tekur að sér að útvarpa, Veðurstofunni að kostnaðarlausu, sérstökum veðurfregnum fyrir bændur. Verða slíkir fréttatímar eigi fleiri en tveir á dag og samtals eigi meira en 10 mín. að lengd og þeim komið fyrir í dagskrá útvarpsins skv. samkomulagi". Í svarbréfi Jónasar Þorbergssonar, útvarpsstjóra, dags. 22. apríl 1952 segir svo: „12. gr. Þessi grein er einnig burtu felld. Í fyrsta lagi virðist hér vera um ráðagerð eina að ræða, og kæmi þá til mála, að gera um það viðbótarsamning. Í öðru lagi fæ ég ekki séð, hversvegna þjónusta Ríkisútvarpsins vegna bænda ætti að vera ókeypis fremur en þjónusta vegna sjómanna". Þessu svaraði ég þannig 14. maí 1952: „Þar sem hér er eingöngu um fréttaútvarp að ræða, en ekki öryggisþjónustu getur Veðurstofan ekki kostað slíkt útvarp, en telur rétt, vegna óska bænda, að sjá um efni þess. Ef ríkisútvarpið vill ekki samstarf við Veðurstofuna á þeim grundvelli, sem getur í nefndri grein, eru möguleikar fyrir slíkt útvarp úr sögunni". Lokasvar Jónasar Þorbergssonar, útvarpsstjóra, í þessu máli hljóðar þannig: „Ég tel ekki rétt að fella inn í þennan samning nein ákvæði varðandi ráðgert útvarp veðurfregna. Komi útvarp slíkra sérstakra veðurfregna til framkvæmda, yrði að gera um það viðbótarsamninga, samkvæmt þeim nánari ákvörðunum, er þá kunna að liggja fyrir".

Snemma í grein sinni segir hr. J.Þ.: „Oft hættir mönnum til að skella skuld á Veðurstofuna, er miklar slysfarir vera af völdum ofviðra á sjó eða landi. Að þessu sinni mun það þó ekki takast". Það er sannmæli. Samt er meginefni greinarinnar illkvittnislegar árásir á veðurþjónustuna, sem berlega eru skrifaðar í þeim tilgangi að „skella skuld á Veðurstofuna" í fjárskaðamálinu. Meira að segja farast greinarhöfundi þannig orð um veðurfregnir þær, sem fluttar voru í útvarpinu dagana áður en fjárskaðaveðrið skall á: „Veðurstofan birtir sínar venjulegu innihaldslitlu og sálarlausu veðurfregnaþulur, sem ekki hreyfa við hugum landsmanna fremur en endranær". Meðal annars af „þessum ástæðum gerist sú harmsaga, að bændur vanrækja að nota tvo daga, sem þeir hafa upp á að hlaupa, til þess að bjarga sauðfé sínu undan kvalræði og dauða" segir hr. J.Þ. ennfremur.

Þannig er rökvísin hjá þessum manni. Þótt hann hafi sýknað Veðurstofuna, þá skal hún samt sakfellast. Grein sína endar hr. J.Þ. með því sem hann kallar varnaðarorð sín til bænda og annarra landsmanna og hefst sú klausa þannig: „Heimtið fyllri og hagnýtari veðurþjónustu". Þetta ritar sá hinn sami, sem fyrir ári tregðaðist við, að tekinn yrði að staðaldri til flutnings í Ríkisútvarpinu veðurfregnaþáttur, er miðaður væri við atvinnuöryggi og aðstæður bænda. Að minnsta kosti skyldi gjald kom fyrir þáttinn, ef upp yrði tekinn. Mætti þó herra Jónasi Þorbergssyni vera það manna kunnast, að þær eru ekki smáar fjárfúlgurnar, sem árlega renna til ríkisútvarpsins frá bændastétt landsins. Reykjavík, 27. okt. 1953. 

En hvernig var þessu veðri spáð? Nú á tímum þætti okkur spáin hafa mistekist hrapalega. Hér er ekki rúm til að gera grein fyrir því, en að kvöldi laugardagsins 10. (daginn áður en veðrið skall á fyrir alvöru) var eftirfarandi spá lesin í útvarp (fyrir Norður- og Austurland): 

Kl. 22:00: Alldjúp lægðarmiðja skammt suður af Vestmannaeyjum á hreyfingu norðaustur-eftir. Breiðafjörður til Norðurlands, Breiðafjarðarmið: Stinningskaldi norðaustan. Úrkomulaust að mestu. Vestfjarðamið og Norðurmið: Allhvass norðaustan. Dálítil snjókoma. Austurland og Austfirðir, Austurmið. Allhvass norðaustan. Snjókoma eða slydda. 

Spáð er úrkomulausu að mestu á Norðurlandi - og bændur virtust geta verið fremur rólegir.  Veðrið varð allt annað. Spjallið sem Jónas ræðir og gerir tillögur um var raunar hluti af langvinnum innanhúsdeilum á Veðurstofunni - en leystist - vonandi farsællega - þegar farið var að fjalla um veðurspár í sjónvarpi rúmum 13 árum síðar. Hjá Theresíu kemur einnig greinilega fram að málið er hluti af langvinnu þrasi Ríkisútvarpsins og Veðurstofunnar um greiðslur og önnur peningamál. Báðar stofnanir bjuggu við naum fjárráð. 

Veðurkort mánudag 12. október. Þá var fjárskaðahríðin um það bil í hámarki. Lægðarmiðjan hefur þrengt sér inn yfir Norðausturland - en reiknað var með að hún færi alveg austan við land og áttin yrði hægari, norðaustlægari og hlýrri en raunin varð. 

Um miðjan nóvember gerði enn eftirminnilegra illviðri. Grein var gerð fyrir því í fyrri pistli hungurdiska: Fárviðrið 16.nóvember 1953. Má þar finna veðurkort og ýmsan fróðleik, en lítið er fjallað um tjón. Við lítum hér nánar á blaðafregnir um það.

Fyrir veðrið hafði gert töluverða snjóa. Tíminn segir frá þann 14.nóvember:

Frá fréttaritara Tímans á Hvolsvelli. Mikill snjór er hér um allar sveitir svo að óvenjulegt má teljast í byrjun vetrar. Er snjórinn víðast hnédjúpur, að minnsta kosti í uppsveitum, en ekki hefir rennt í skafla og helst því slarkfært bílfæri á helstu vegum. Fénaður allur er kominn á gjöf, enda má heita jarðlaust með öllu. Áður en þessi nýi snjór féll var bleytuhríð og frysti, svo að storka kom á jörð, og veldur það hagleysinu. Jarðleysi er meira að segja svo mikið, að hross fá ekki í sig, og verður að gefa þeim. Þykir þá nokkuð hart að gengið á þessum slóðum á haustdegi er jarðlaust verður fyrir þau.

Vísir var fyrstur með fréttir af veðrinu þann mánudaginn 16.nóvember:

Sunnan stórviðri var í nótt. Hér í Reykjavík var átt SSV og 10 vindstig kl. 8. Í Vestmannaeyjum komst veðurhæðin upp í 12 vindstig. Gengur stórviðrið yfir allan vesturhluta landsins og verður sennilega hvassviðri næsta sólarhring þótt veðurlag breytist með kvöldinu. ... Útlit er fyrir suðvestan hvassviðri í dag með éljum, hvasst í hryðjunum, en hægari á milli. Sennilega verður hvassviðri næsta sólarhring. Í nótt slitnuðu Sogslínurnar báðar í ofsaveðrinu sem gekk yfir Suðvesturland. Nýja Sogslínan mun hafa slitnað skammt frá stöðinni, en Vísi er ókunnugt um, hvar hin slitnaði. Í morgun var unnið að viðgerð á línunum, en á meðan er rafmagn skammtað frá Elliðaárstöðinni og varastöðinni (Toppstöðinni). Ekki urðu verulegar skemmdir hér í bænum.af völdum óveðursins í gær. Kvartað var undan því til lögreglunnar í gærkveldi og nótt að gluggar hefði víða fokið upp og frá einu húsi var beðið um aðstoð vegna þess að járn væri að byrja að fjúka af þaki. Sömuleiðis höfðu víða slitnað raftaugar. Í gærdag var lögreglunni tilkynnt um tvo báta sem væru að slitna upp á höfninni ... Lítill trillubátur mun hafa sokkið á höfninni í gær, en í nótt bar þar ekkert til tíðinda.

Amerísk flugvél ferst með 5 manns á Grænlandshafi. Var á leið héðan til Grænlands og Bandaríkjanna. Talið er víst, að bandarískur Flugbátur af Keflavíkurvelli hafi hrapað í sjó niður og farist vestur af Íslandi í gærmorgun.

Tíminn segir frá 17.nóvember:

Aftakahvassviðri gekk hér yfir suður- og vesturhluta landsins á sunnudaginn og mánudagsnóttína. Komst vindhraði víða upp í 10—11 vindstig og jafnvel upp í 14 vindstig á Stórhöfða í Vestmannaeyjum. Austur undir Eyjafjöllum var vindhraði 10—11 vindstig en það þykir ekki tiltökumál á þeim slóðum. Svipaður mun stormurinn hafa verið um Suðvesturlandið og allt vestur á Barðaströnd, en kyrrara þegar norður dró á Vestfirði. Í Árnessýslu var veðurhæðin slík, að talið er með hvössustu veðrum, sem þar koma. Tjón varð þó litið sem ekkert af völdum veðursins. Á Norðurlandi var veðrið hægara, en mun þó hafa hvesst þegar á daginn leið.

Frá fréttaritara Tímans i Vestmannaeyjum. Óskaplegt fárviðri gekk yfir Vestmannaeyjar í fyrrinótt og mun veðurhæðin hafa komist upp í 11 stig á Stórhöfða. Bátar voru sem betur fer enginn á sjó, en litlu munaði að skemmdir yrðu á þeim, þar sem þeir lágu við bryggjur í höfninni. Sogið var svo mikið, þegar mest gekk á, að sjórinn hækkaði um 183 cm. Nokkrir bátar slitu landfestar, en þeir voru bundnir strax aftur. Engrar teljandi skemmdir urðu.

Frá fréttaritara Tímans í Ólafsvík. Vélbáturinn Ottó var í fyrradag á leið til Stykkishólms frá Reykjavík með tvo olíugeyma í eftirdragi. Hreppti hann hið versta veður og út af jökli fékk hann á sig brotsjó mikinn. Brotnaði hann nokkuð ofan þilja og lunningin að framan. Einnig brotnaði siglan alveg af. Ottó skildi annan geyminn eftir út af Hellissandi en hélt með hinn inn til Ólafsvíkur. Náði hann þangað í gærmorgun og lá þar í gær.

Frá fréttaritara Tímans i Stykkishólmi. Aftakaveðurr var víða á Snæfellsnesi í fyrrinótt, og hefir síldarflotinn í Grundarfirði orðið" fyrir miklu tjóni, einkum á bátum og nótum, Voru flest skip þar í mikilli og yfirvofandi hættu um tíma.

Í fárviðrinu í fyrrinótt fuku fjárhús að Grund í Skorradal. Eru þar fjögur fjárhús hlið við hlið, sem stóðu spölkorn ofan við íbúðarhúsið. Húsin eru með steyptum veggjum en járnþaki og eru orðin nokkuð gömul. Í veðrinu tók rokið þakið af þremur húsunum og tætti einnig í burtu hluta af veggjum þeirra, þegar tóftirnar voru orðnar eftir. ... Guðrún Þorsteinsdóttir sem býr á Grund hefir orðið fyrir mjög miklu tjóni. Segir hún þetta veður sé engu minna en febrúarfárviðrið alkunna fyrir tveimur árum. Þegar rokurnar voru sem mestar var Guðrún hrædd um að íbúðarhúsið myndi fjúka líka. En það er stórt tveggja hæða timburhús.

Frá fréttaritara Tímans á Stokkseyri og Eyrarbakka. Aftaka veður var á Stokkseyri í fyrrinótt og fram eftir degi í gær. Vélbáturinn Þorri ... lá á legunni við Stokkseyri. Sökk hann og er talið að hann sé verulega brotinn. Vikurplötur hjá Pípu- og steinverksmiðjunni á Stokkseyri brotnuðu og skemmdust. Voru þær til þurrks í hjalli og skekktist hjallinn og fauk til. Á legunni við Eyrarbakka lá vélbáturinn Hafsteinn ... Var hann 6—7 lestir að stærð og yfirbyggður að nokkru. Sökk báturinn og búist við að hann sé mjög skemmdur. Báturinn var óvátryggður. Brimið við suðurströndina var óskaplegt.

Snæfellsnes: Afspyrnurok var hér um síðasta sólarhring. Skemmdir urðu lítils háttar hér og hvar en þó hvergi miklar. Þakplötur fuku af íbúðarhúsi á Stakkhamri. Úrkoma var mikil, slydda og rigning til skiptis.

Vísir 17.nóvember:

Í ofviðrinu í gærmorgun losnaði um tvo Hafnarfjarðarbáta, Fiskaklett og Hafdís og
rak þá upp að gömlu bryggjunni í innri króknum í Hafnarfjarðarhöfn. Einhver brögð voru að járnplötufoki af húsaþökum í firðinum í fyrrinótt, en hvergi munu þau hafa orsakað slys. Togarinn Maí dró legufæri sín í rokinu í fyrrinótt, en ekki það langt að kæmi að sök.

Alþýðublaðið segir frekar af tjóni 17.nóvember:

Báðar Sogslínurnar biluðu í gærmorgun vegna veðurs. Féll nýja línan niður á kafla við útivirki skammt frá Írafossi. Hafði klemma brotnað á útivirkinu, en við það féll strengur niður á kaflanum frá útivirkinu að næsta staur. Bilunin á nýju línunni varð um kl.6:40 í gærmorgun. Voru nokkrir línumenn fljótt sendir austur til þess að gera við bilunina. Erfitt mun þó hafa verið að athafna sig í óveðrinu fyrir austan og gátu mennirnir ekkert aðhafst fyrr en upp úr hádeginu. Er nýja línan bilaði, var straumi þegar hleypt á toppstöðina við Elliðaár. Rétt fyrir klukkan níu bilaði gamla línan þó einnig vegna samslátts. Komst hún þó í lag eftir um það bil tvo tíma. Tekin var strax upp skömmtun á rafmagni er bilunin varð og var toppstöðin látin miðla hverfunum á víxl. Í rökkurbyrjun gærkveldi var viðgerð á nýju línunni lokið og var þá skömmtun hætt.

Allmiklar skemmdir urðu af völdum óveðursins í Kópavogi ú fimm húsum, sem eru í byggingu. Fuku þök af 4 húsanna, en fimmta húsið, sem var í uppstillingu, hrundi algjörlega til grunna. Í Fossvogi fauk skúr út á miðjan veg til móts við kirkjugarðinn og varð af því umferðarteppa. Í Reykjavík urðu ekki miklir skaðar af óveðrinu. Af nokkrum húsum fuku þó þakplötur og rúður brotnuðu víða í húsum. En slys urðu engin. Þó munu hafa orðið skemmdir á hálfbyggðum húsum í Smáíbúðahverfinu. Allmargir smábátar drógust til í höfninni og lá við að tvo ræki upp, en því vár þó afstýrt. Einn trillubátur sökk og hafði honum ekki verið náð upp síðast er til fréttist.

Bolungarvík í gær. Snjóflóð féllu hvað eftir annað á Óshlíð á laugardag og sunnudag og tepptu umferð um veginn héðan til Ísafjarðar.

Grindavík í gær. Sjór tók lítinn trillubát er var hér uppi á landi. Þetta gerðist í nótt. Var þá aftakaveður og mikið brim. Hátt var í sjó og náði brimið að skola bátnum út, og hann hefur ekki fundist. Skúrar skemmdust hér í ofviðrinu og bárujárn í búntum fauk.

Og Morgunblaðið líka 17.nóvember: 

Keflavík, 16. nóvember. Nokkurt tjón hefur hlotist af því ofsaroki, sem gengið hefur yfir síðasta sólarhring. Kaupfélag Suðurnesja varð fyrir verulegu tjóni, en það átti allmikið af asbestplötum úti. Stór hluti þeirra fauk og brotnaði mélinu smærra. Þá varð maður nokkur fyrir því slæma tjóni, að steypumót er hann hafði reist að væntanlegu íbúðarhúsi fuku niður. Lögðust tvær hliðarnar gersamlega niður, en það, sem enn stendur, er allt úr lagi fært og mun verða að rífa allt niður og byggja mótin upp að nýju. — Þá hafði annar maður lokið við að reisa þaksperrur á húsið sitt og fuku þær allar niður. Þá skemmdist fiskaðgerðarskúr töluvert í veðurofsanum. Við höfnina varð ekkert tjón, enda vöktuðu sjómenn bátana og voru til taks ef eitthvað skyldi koma fyrir. — Allvíða rifnaði og fauk þakpappi af nýbyggðum húsum og á nokkrum stöðum losnuðu þakplötur af húsum, en þær munu ekki hafa valdið neinu verulegu tjóni. — Þá brotnuðu rúður á nokkrum stöðum. Rafmagnslaust var hér í bæ frá kl.9 til hádegis. — Ingvar. 

Í Sandgerði urðu nokkrar skemmdir á húsum fiskiðjuveranna Miðness og Garðs, er allmargar þakplötur sópuðust burtu.

Akranesi 16. nóv. — Hér er foráttubrim í dag, enda stormur. Í fárviðrinu í nótt sópuðust þakplötur af elsta húsi síldar- og fiskimjölsverksmiðjunnar. Grjótprammi hafnarinnar slitnaði upp og rak upp í kletta, en hann mun ekki stórskemmdur. Hafnarferjan dró legufærin, og sleit eina keðju af þrem. Í Hótel Akranes braut veðurofsinn stóra rúðu og skeljasand skóf stormurinn upp úr skeljasandsþrónni. — Í íbúðarhúsinu Skagabraut 46 brotnuðu 3 rúður og skarst Aðalgeir Halldórsson á glerjum á handlegg. Hann býr á efri hæð hússins. —Oddur.

Eitt af mörgu óhuggulegu varðandi Edduslysið er hversu seint menn gerðu sér grein fyrir því. Skipið hvarf af legunni í Grundarfirði og allir virðast hafa haldið að það hafi einfaldlega hörfað út á Breiðafjörð - en það var eitthvað annað:

Tíminn segir frá 18.nóvember:

Þau sviplegu tíðindi gerðust síðan á mánudagsnóttina, að vélskipið Edda frá Hafnarfirði fórst í Grundarfirði og með henni níu menn af áhöfninni. Átta komust lífs af eftir mikla hrakninga í opnum bát. Skipinu hvolfdi skammt framan við bryggjuna í Grafarnesi án þess að nærstödd skip eða fólk í landi veitti því athygli. Fimmtán skipverjar komust á kjöl og ellefu í nótarbátinn. Sex drukknuðu við skipið, en mennirnir í bátnum hröktust út fjörð, steyttu á skeri fram af Bárarbæjum sátu þar fastir þrjár stundir og bar síðan að landi. Í þeim hrakningum létust þrír menn. [Síðan kemur frásögn af hrakningunum sem við sleppum hér]. 

Aftakaveður í Hornafirði. Á mánudagsnóttina og fram eftir mánudegi var hér aftakaveður og var veðurhæð talin 11 vindstig en var meiri í hviðunum. Ekki hefir frést um skemmdir hér i héraðinu af völdum veðursins.

Frá fréttaritara Tímans á Seyðisfirði. Ofsaveður á suðvestan gerði á Seyðisfirði aðfaranótt mánudagsins og hélst veðrið lengi dags á mánudag. Hvassast var utarlega í firðinum. Stormbyljirnir náðu ekki með fullri orku inn í fjarðarbotninn. Í fárviðrinu fauk fjós á Vestdalseyri og einnig fauk þar af þak af samkomuhúsi. Lítil hlaða brotnaði einnig í rokinu og rúður fóru mélinu smærra á nokkrum stöðum.

Alþýðublaðið greinir enn frá tjóni í veðrinu í pistli 18.nóvember:

Í ofviðrinu um helgina fauk hlaða á Króki í Ölfusi. Eitthvað af heyi mun hafa fokið líka. Þá fauk á öðrum bæ í Ölfusi herskáli, sent hafður var fyrir hesthús, en engin skepna var í honum. Rúður brotnuðu lítils háttar í gróðurhúsum í Hveragerði. Þykir furðu gegna hve lítið brotnaði þar eins vont og veðrið var.

Seyðisfirði í gær. Talsverðir skaðar urðu hér á Vestdalseyri. Þar fauk allt járn af þaki samkomuhússins og lenti mest allt úti í sjó. Í gærkveldi fuku einnig tvö fjós og ein hlaða á Vestdalseyri. Í öðru fjósinu voru tvær kýr. Tók fyrst þakið ofan af þeim, en síðan hrundu veggirnir, sem að. einhverju leyti voru steyptir, að mestu, og stóðu kýrnar eftir óvarðar á túninu. Í hinu fjósinu var ein kýr. Tók þar af þakið og einnig þak á hlöðu, er stóð við fjósið. Tættist eitthvað talsvert af heyinu, er þakið var farið. Veðrið var hér verst um fjögurleytið í gær, og mátti þá kalla aftakaveður, eftir kl. 8 fór að lægja. en var þó mjög hvasst fram á nótt.

Og Þjóðviljinn 19.nóvember: 

Grindavík. Frá fréttaritara Þjóðviljans. Um síðustu helgi gekk fárviðri hér yfir eins og annarstaðar á Suðurlandi. Þakplötur fuku af nokkrum húsum og vegurinn á bryggjuna er ófær. Sjórinn gekk óvenjuhátt, en svo vildi til að ekki var stórstreymt. Bátana sakaði ekki í höfninni, en bryggjan er full af þara og grjóti sem brimið fleygði inn yfir varnargarðinn. Er vegurinn niður á bryggjuna enn ófær vegna grjóts sem sjórinn bar á land.

Alþýðublaðið enn 19.nóvember:

Dalvík í gær. Í ofviðrinu um helgina fauk þak af nýbyggðu íbúðarhúsi á Þorsteinsstöðum í Svarfaðardal. Þurrkaðist þakið alveg af með sperrum og klæðningu. Húsið er steinsteypt og nýlega flutt í það. Mun ekki hafa verið íbúð í rishæð, og hlutust engin slys af þessum atburði. Steinsteypt loft er í húsinu. Ekki hefur hér í nágrenninu orðið annað tjón af veðrinu, nema eitthvað fauk af heyi á Bakka í Svarfaðardal og á Þorsteinsstöðum.

Akureyri í gær: Frést hefur hingað, að um helgina hafi fokið þak af fjárhúsi að Auðnum í Öxnadal. Stóðu kindurnar eftir í tóftinni, en sakaði ekki. Á Krossastöðum á Þelamörk fauk herskáli, sem notaður var fyrir áhaldageymslu. Voru vinnuvélar geymdar í honum og stóðu þær eftir á bersvæði.

Um þessar mundir upphófst umræða um fækkun veðurskipa á Norður-Atlantshafi. Þau voru algjörlega ómissandi fyrir flugumferð á árunum eftir stríð, en bandaríkjamenn reyndust hafa minni og minni áhuga á dýrum rekstri þeirra eftir því sem flugvélar urðu öflugri og langfleygari. Heldur fækkaði þó strax um þetta leyti - en aðalfækkunin varð ekki fyrr en upp úr 1970 og loks lögðust skipin alveg af. Hér er kort sem birtist með frétt í Alþýðublaðinu 14. nóvember.

Morgunblaðið greinir þann 27.nóvember frá áföllum á sjó:

Akureyri 26. nóv. — Um lágnættið í nótt reru nokkrar trillur frá Dalvík. Þrjár þeirra réru út fyrir minni Eyjafjarðar og norðfrá Dalvík. Þrjár þeirra réru út fyrir mynni Eyjafjarðar og norðaustan stórveður og sneru bátarnir þá heim á leið. Einn þessara þriggja báti náði til Hríseyjar, annar kom til Dalvíkur kl. rúmlega sex í kvöld, en hins þriðja er saknað og er óttast um hann. — Tveggja manna áhöfn er á bátnum.

Ísafirði 26. nóv. — Í gær var hér besta veður og fóru flestir bátar, sem byrjaðir eru róðra, á sjó í gærkveldi. Upp úr kl. 3 í nótt gerði norð-vestan áhlaupaveður með snjókomu. Urðu bátarnir þá fljótlega að yfirgefa lóðir sínar, en þeir voru þá rétt byrjaðir að draga línuna. Héðan frá ísafirði voru tveir bátar á sjó, Pólstjarnan og Valtýr. Pólstjarnan missti um 100 lóðir, en Valtýr um 60—70. Einnig munu bátar í verstöðvum hér í kring hafa misst meira eða minna af veiðarfærum, eða frá 50—100 lóðir hver. Bátarnir munu alls vera um eða yfir tíu.

Veðurlag í Suður-Þingeyjarsýslu er tekið saman í Morgunblaðinu 2.desember:

Fréttabréf úr Suður-Þingeyjarsýslu. Síðasta sumars mun að sjálfsögðu verða minnst, sem eins hins besta og uppskeruauðugasta sumars fyrir íslenskan landbúnað, sem komið hefur á síðari öldum. Vorið var milt svo að aldrei gerði illviðriskarl fram yfir sauðburð. Gróður kom þó ekki snemma og stafaði það af miklu leyti af úrkomuleysi, enda kom varla dropi úr lofti allan sauðburðinn, nema helst inn til dala og í Mývatnssveit, kom gróður þar því dálítið fyrr. Gekk sauðburður framúrskarandi vel og voru lambahöld hvar vetna með ágætum. Er kom fram í júní gerði gróðurtíð svo góða, að jafnvel heyrðist um það talað að grasið sæist spretta á jörðinni. Sláttur byrjaði því hér með fyrra móti eða um 20. júní, næstum því mánuði fyrr en sumarið 1952. Um mánaðamótin júní-júlí komu nokkrir óþurrkadagar. Hraktist hey því nokkuð sums staðar. Hitt var þó verra, að þessa daga varð hlé á túnaslætti og taðan spratt úr sér til stórtjóns á einni viku eða tveimur. Júlímánuður var að öðru leyti þurrviðrasamur og framúrskarandi hagstæður til heyskapar. Það sama má segja um ágúst. Hirtust hey eftir hendinni, sem kallað er, með ágætri verkun. Í september var ennfremur mjög gott tíðarfar, þótt nokkur úrkomuköst gerði í þeim mánuði á köflum.

Fyrir göngurnar komu ágætir þurrkdagar og hirtu þá bændur upp hey sín með bestu verkun. Varð heyskapur hvarvetna meiri en nokkru sinni fyrr og gátu bændur því með ósýnilegri öryggistilfinningu hugsað til ásetningsins á komandi hausti. Telja bændur töðufenginn allt að þriðjungi meiri eftir sumarið, en sumarið næsta á undan. Eins og kunnugt er gerði óvanalegt fjárskaðaveður mánudaginn 12. október. Fram að þeim tíma hafði haustveðráttan verið hlý. Með stórhríðinni 12. október má segja að veturinn hafi tilkynnt komu sína án lítillar vægðar. Snjó hlóð niður í þessari stórhríð. Fé fennti í hundraða tali. Bændurnir lögðu nótt við dag til þess að reyna að bjarga hinu fennta fé og því sem uppistandandi var, hrakið og bjargarsnautt í gaddinum. Þeir vinnudagar voru ekki taldir í stundum. Fjárskaðar urðu tilfinnanlegir hjá mörgum bændum einkum í Aðaldal og Reykjadal, en alls mun hafa týnst og farist um 300 fjár um miðausturhluta héraðsins. Það var óneitanlega óyndislegt fyrir þá bændur, sem hér áttu hlut að máli, að draga bæði dautt og hálfdautt fé sitt upp úr fönninni, jafnvel á túnunum, að hinu ógleymdu, sem aldrei fannst, en kvaldist til dauða undir fannbreiðunum. Flestir telja þetta fjárskaðaveður illvígast sinnar tegundar, sem komið hefur síðan um aldamót. Var það mikið ólán að bændur skyldu ekki sýna þá fyrirhyggju, að smala fé sínu sunnudaginn fyrir hríðina. Máltækið segir: „Til þess eru vítin að varast þau“. Er nú vonandi að þessi dýrkeypta áminning verði bændum til varnaðar eftirleiðis, er hausta tekur og veður gerast válynd.

Tíminn segir frá hlýindum í frétt þann 10.desember:

Eins og menn muna var svo mikil veðurmildi um þetta leyti i fyrra, að tugir jurta stóðu blómgaðar í görðum og á víðavangi. Blaðið átti í gær tal við Ingólf Davíðsson, grasafræðing, sem manna best fylgist með grösum jarðar, og spurði hann um það, hvort nokkurs staðar sæist blómguð jurt núna. Kvað hann miklu minna um það en í fyrra, en þó hefði hann t.d. séð útsprungna fífla við Tjarnarbrúna í gær.

Enn eitt þrumuveðrið gekk yfir landið suðvestanvert þann 10.desember. Tíminn 11.desember:

Síðdegis í gær gekk hér yfir Suðvesturlandið eitt hið mesta úrhellisregn, sem lengi hefir komið. Gekk á með þrumum og eldingum um tíma, svo að mörgum þótti nóg um. Stafaði þetta af því, að snögg veðraskil gerðust um þetta leyti, og er slíkt ekki ótítt á þessu svæði um þetta leyti árs. Blaðið átti tal við Jónas Jakobsson veðurfræðing um þetta í gærkveldi. Sagði hann að þessi kuldaskil hefðu færst hér yfir Reykjavík um klukkan þrjú. Eftir hádegið hefði rigningin verið geysimikil eða allt að 15 mm. Hiti var þá um 7 stig, en var kominn niður í 2 stig um klukkan níu í gærkveldi. Hér í Reykjavík og nágrenni heyrðust margar þrumur og fylgdu þeim allmiklar eldingar. Fréttaritari blaðsins í Hveragerði sagði, að um klukkan þrjú hefðu gengið þar svo miklar þrumur, að rúður nötruðu og fylgdu þeim miklar eldingar. Ekki var vitað um skemmdir, en rafmagnslaust var í Hveragerði um stund í gær. Síðdegis stytti upp, kyrrði og kólnaði. Í Mosfellssveit og Kjós var þvílíkt steypiregn, að menn muna vart annað eins á skammri stundu. Þrumur og eldingar voru þar miklar. Þegar mest gekk á voru til dæmis konur tvær að talast við í síma milli nágrannahúsa i Mosfellssveit, og vissu þær ekki fyrri til en eldglæringar gneistuðu frá símtækinu. Varð þeim hverft við og lögðu tækin frá sér.

Tíð þótti nú sérlega góð norðanlands og austan. Tíminn segir frá 16.desember:

Einmuna veðurblíða er nú dag hvern á Norður- og Austurlandi Snjó leysir í fjöllum sem á vori, allir fjallvegir fœrir og mikill vöxtur í ám. Hitinn hefir stundum ver& um 10 stig þessa daga, og leysir snjó ört úr fjöllum og inn til heiða. Hefur vöxtur hlaupið í ár, einkum Jökulsá í Fljótsdal og Lagarfljót, og hafa þessi vötn orðið eins og þau verða mest í vorleysingum, sumir segja meira að segja, að ekki hafi eins mikill vöxtur hlaupið í þau síðan 1903.

Tíminn segir af skriðuföllum í Saurbæ 18.desember:

Frá fréttaritara Tímans í Saurbæ. Aðfaranótt miðvikudags [16.desember] var suðvestan hvassviðri í Dölum. Hlupu þá miklar skriður á veginn milli Fagradals og Tjaldaness. Urðu skriðuhlaupin aðallega á fimm kílómetra svæði og er nú vegurinn ófær bifreiðum. Ráðstafanir hafa verið gerðar til að ryðja veginn. Verður byrjað á því í dag eða morgun. Vegurinn er ekki talinn hafa skemmst að ráði.

Og flóð voru austur á Héraði. Morgunblaðið 18.desember:

Skriðuklaustri 14. desember — Ennþá haldast stórflóð í vötnum hér í Fljótsdal, enda rigning daga og nætur, og hlýindi svo mikil að leysing er inn til jökla. T.d. hefur hitinn verið um 10 gráður í gær og í dag. Er nú að verða öríst með öllu upp undir heiðabrúnir. Vatnsflaumurinn í Jökulsá og Kelduá er með eindæmum mikill. Gamlir menn muna að um aldamótin síðustu hafi gert svipað flóð, svonefnt Bjarnheiðarflóð, en það er nefnt svo eftir meybarni er þá fæddist í Fljótsdal og þurfti þá að vitja læknis. Nokkurt tjón er orðið af vatnavöxtunum. Í flóðinu aðfaranótt 12. þ.m. fór vatnsflaumurinn yfir veginn á stóru svæði milli brúnna á Jökulsá og Kvíslinni svonefndu og gróf hann sundur, svo að nú er hann ófær bifreiðum, nema að klöngrast má á jeppa. Þá flóði allmikið yfir bakka og upp á Vanþjófsstaðanesið og þar yfir veginn á breiðu svæði, sem liggur þvert niður nesið að brúnum, en haggaði honum ekki nema að þvo burtu það fínasta úr ofaníburðinum. Jökulsá gróf meðfram stíflu í áveituskurði, sem liggur út nesin og féll þar allmikið í. Brúin á Kelduá er eins og dálítil eyja í vatnsflaumnum og er hætt við að áll myndist austan við brúarsporðinn og uppfyllinguna við endann. Sáust merki þeirrar byrjunar eftir minni flóð fyrr í haust. Á vesturbakka Jökulsár við stóru brúna var ýtt upp miklum garði, þegar brúin var byggð og snidduhlaðinn straummegin. Náði hann frá brúarendanum og að hábakkanum, sem er um 80—100 m frá ánni að jafnaði. Nú lá vatnsflaumurinn á þessum garði og vatnaði aðeins yfir upp við bakkann. En garður þessi stóðst með ágætum. Víst er, að ef þessi garður hefði ekki verið kominn nú, hefði flóðið gjörsamlega sópað veginum burtu norðvestan við brúna á um 80—100 m kafla. Vegurinn hér í Fljótsdal er víða nær ófær fyrir aur og bleytu — Jörð öll er orðin ákaflega vatnsmettuð, svo að jafna má til þess er var sumarið 1950 hér í Fljótsdal. En utar í Héraðinu hafa úrkomur verið miklu minni, eins og ávallt er þegar áttin er suðaustlæg og suðlæg. — J.P.

Vatnavextir voru einnig á Suðurlandi. Alþýðublaðið 19.desember:

Ölfusá hefur verið í miklum vexti undanfarna daga, og svo mikið var í Hvítá, að í fyrrinótt tók hún að flæða yfir bakka sína á Skeiðum. Var bærinn Útverk umflotinn í gær og engi margra bæja undir vatni.

Milli jóla og nýárs gerði töluvert illviðri. Grein er gerð fyrir því í gömlum hungurdiskapistli: Fárviðrið 30.desember 1953. Verður það ekki endurtekið hér. 

Tíminn segir af hárri stöðu Þingvallavatns í pistli þann 30.desember:

Frá fréttaritara Tímans í Þingvallasveit. Undanfarið hefir verið mikil úrkoma hér í Þingvallasveit og vatnavextir að sama skapi. Hefir vatnsborið hækkað mjög í Þingvallavatni og mælist nú hærra vatn i því en nokkru sinni áður, svo vitað sé. Af þeim sökum er nú land við vatnið orðið harla torkennilegt, enda hefir vatnið myndað nýja voga og eyjar við landið, svo landslagi er allt öðruvísi háttað en áður. Þar sem áður voru lægðir og hólar, standa nú aðeins hólkollarnir upp úr og kannast búendur í Þingvallasveit varla orðið við sig, ef þeir koma að vatninu. Yfirborð Þingvallavatns hefir aldrei orðið eins hátt í mannaminnum og nú. Símon Pétursson í Vatnskoti, sem er á áttræðisaldri og fæddur og uppalinn í Þingvallasveit, hefir aldrei séð eins hátt í vatninu. Hann hefir alltaf öðru hverju mælt vatnsborðið og nú mældist honum vatnsborðið vera þrjátíu og tveimur sentímetrum hærra en hæsta vatnsborð, sem mælst hefir áður.

Alþýðublaðið segir af fjölda slysa á árinu 1953 í pistli þann 31.desember:

Árið 1953, sem nú er að líða, hefur verið óvenjumikið slysaár. 78 manns hafa farist af íslendingum hér við land og á landi, þar af eru drukknanir og sjóslys 39, nálega helmingi fleiri en venjulega, og ýmis dauðaslys á landi 24 eða miklu fleiri en venjulega, enda umferðarslys ekki talin þar með. Samkvæmt skýrslu sem Slysavarnafélagið lét Alþýðublaðinu í té í gær fórust með skipum 18, útbyrðis féllu vegna brotsjóa 6, af slysförum dó einn og 14 drukknuðu við land eða í ám og vötnum.

Lýkur hér umfjöllun hungurdiska um árið 1953. Margskonar tölulegar upplýsingar eru í viðhenginu.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1953

Smávegis um illviðri gærdagsins (25.september)

Óvenjusnarpt illviðri gekk sem kunnugt er yfir landið á laugardagskvöld (24.september) og á sunnudag. Byrjaði veðrið með vaxandi suðvestanátt og óvenjulegum hlýindum. Á einhvern hátt má tengja hlýindin og stöðu háloftavinda við framsókn fellibylsins Fionu við austurströnd Kanada. Sunnanáttin austan fellibylsins var sérlega hlý og ruddist norður til Suður-Grænlands og síðan austur til Íslands. Á laugardagakvöldið fór hámarkshiti á sjálfvirku stöðinni á Dalatanga í 24,1 stig. Þetta er hæsti hiti sem mælst hefur á landinu vetrarmegin haustjafndægra, en varla þó marktækt hærri en eldra met sem sett var á sama stað 1. október 1973. Þá fór hiti á Dalatanga í 23,5 stig á kvikasilfursmæli í hefðbundnu mælaskýli. Kvikasilfursmælir er ekki lengur á Dalatanga. Hiti komst í 20 stig á 10 öðrum almennum stöðvum og þremur stöðvum Vegagerðarinnar að auki. Allmikil úrkomuhryðja gekk yfir landið vestanvert á laugardagskvöld. 

Einnig voru veruleg hlýindi í háloftunum yfir landinu. Hiti í 500 hPa og 400 hPa var nærri meti í athugun yfir Keflavíkurflugvelli skömmu fyrir miðnætti á laugardagskvöld. Í 500 hPa mældist hiti -9,0 stig, það þriðjahæsta í september frá upphafi mælinga - og reyndar ómarktækt lægra en metið (-8,5 stig). Í 400 hPa fór hiti í -21,0 stig, sömuleiðis ómarktækt lægra en eldri hæstu septembertölur í fletinum. Þegar hlýtt loft úr suðri ryðst sunnan úr höfum lyftir það veðrahvörfunum og öllu þar fyrir ofan. Þá vill kólna þar uppi. Í 100 hPa (í um 16 km hæð) fór hiti niður í -60,2 stig. Það er meðal tíu lægstu septembergilda í þeirri hæð. 

Svo vildi til að þetta hlýja loft hitti fyrir kalt lægðardrag sem var á leið yfir Grænland og úr varð myndarlegur árekstur vestan og sunnanlofts - þar sem fjallgarður Grænlands kom einnig mjög við sögu. Þetta er reyndar ekki mjög fjarri þeirri atburðarás sem átti sér stað þegar fellibylurinn Sandy olli usla í kringum New York fyrir tíu árum. Þá skall á mikið illviðri hér á landi í kjölfarið - óbeint tengt atburðum vestra - þó ekki hitabeltiskerfið sjálft. Við gætum talað um eins konar keflisatburð - kefli í boðhlaupi lofthjúpsins berst frá hitabeltiskerfi til heimskautarastarinnar. 

Óvenjuhvasst varð víða um land, sérstaklega þó á Austurlandi þegar og eftir að vindur hafði snúist til norðvestlægrar áttar. Ritstjóri hungurdiska þreifar alltaf á tveimur „vindavísum“. Annars vegar hlutfalli stöðva í byggð þar sem vindur nær 20 m/s (9 vindstigum). Hlutfallstala sunnudagsins fór upp í 55 prósent. Það er það næstmesta í september á tíma sjálfvirka kerfisins, var lítillega hærri þann 17. árið 2008, en þá fóru leifar fellibylsins Ike yfir landið. Veður var þá verst um landið vestan- og norðvestanvert og tjón töluvert. Sé litið til lengri tíma finnast aðeins tveir dagar með áberandi hærri hlutfallstölu, 24. september 1973 (kennt við fellibylinn Ellen) og 16. september 1936, kennt við franska hafrannsóknaskipið Pourqoui Pas?. Einn dagur að auki er með svipaða hlutfallstölu, 21. september 2003, nokkuð tjón varð þann dag, bæði vegna foks, ísingar og vandræða í höfnum. 

Annar mælikvarði fellst í meðalvindhraða. Sólarhringmeðalvindhraði í byggðum landsins reiknast nú 10,8 m/s (bráðabirgðatala). Á mæliskeiði sjálfvirku stöðvanna hefur hann í fáein skipti orðið jafnmikill eða meiri í september. Minnisstæðast þessara veðra eru hretin miklu 2012 (10.september) og 2013 (16.september), áðurnefndar leifar Ike 2008, og veðrið sem minnst var á hér að ofan 2003. Á eldri tíð eru allmörg veður með meiri sólarhringsmeðalvindhraða heldur en nú. Klukkustundarmeðalvindhraði í byggð mældist nú mestur 14,9 m/s. Ámóta eða hærri gildi finnum við árin 2008, 2004 og að auki þann 29. árið 1997, en þá varð mikið foktjón á Austurlandi og sömuleiðis mikil sandbylur á Möðrudalsöræfum og Mýrdalssandi. 

Septembervindhraðamet voru sett á allmörgum veðurstöðvum, jafnvel þeim sem athugað hafa lengi. Í viðhenginu má sjá lista  yfir þau merkustu (stöðvar þar sem athugað hefur verið í 15. ár eða meira).

Mikil og snögg umskipti urðu frá hlýindum yfir í hríðarveður á heiðum á Norðausturlandi. Sömuleiðis varð óvenjulegt sjávarflóð á Akureyri (og e.t.v. víðar). Ritstjóri hungurdiska hefur varla nægilegar upplýsingar um flóð þetta til að ræða orsakir þess af einhverju viti. Hann minnir samt á að allmikil sjávarflóð hafa nokkrum sinnum orðið á Oddeyri áður og trúlega talsvert fleiri en fram koma í hinum einföldu skrám ritstjóra hungurdiska. Eins og venjulega er nokkuð áhyggjuefni hvað lítið tillit er tekið til mögulegra sjávarflóða í skipulagi strandsvæða, jafnvel á þeim stöðum þar sem slík hætta blasir við. 

Við látum þetta vind- og mættishitasnið fylgja sem myndskreytingu þessa pistils. Það er fengið úr narmonie-líkani Veðurstofunnar og gildir kl.16 sunnudag 25.september. Jafnmættishitalínur eru heildregnar (Kelvinstig) - af þeim má ráða stöðugleika (og sömuleiðis má ráða í lóðréttar hreyfingar að nokkru). Sniðið er frá suðri (lengst til vinstri) til norðurs (lengst til hægri) um 15,5° vesturlengdar (sjá smákort í efra hægra horni). Vindörvar sýna vindhraða og stefnu, en vindhraði er einnig sýndur í lit. Gráa svæðið sýnir landið (enginn vindur blæs í gegnum það). Hæsti hluti gráa svæðisins er suðurjaðar Vatnajökuls ofan Suðursveitar. Þar rétt sunnan við er vindhraði mestur, líkanið nefnir 62 m/s. Rétt er að taka eftir því að jafnmættishitalínurnar sveigja þar niður. Það táknar að loft er að dregst þar niður - munar hátt í 20 stigum á hita utan og innan niðurstreymissvæðisins. Ekki efnilegt fyrir flugvél að fljúga þarna um.

Við sjáum í heimskautaröstina efst til vinstri. Þar er vindhraði einnig meiri en 60 m/s í um það bil 10 km hæð. Yfir Norðausturlandi, neðarlega, eru mjög fáar jafnmættishitalínur neðan við um 850 hPa (um 1400 metra hæð). Þar er loft því mjög vel blandað - illviðrið sér um að hræra. En áberandi vindhámark er yfir norðausturhálendinu. Vindhraði yfir 40 m/s. Það er sennilega landið sjálft sem býr þetta vindhámark til. Loftið skellur á landinu úr norðri og norðvestri og verður að fara yfir það eða framhjá og leggst í streng. Þar sem þessi strengur rekst síðan á enn hærri Austfjarðafjöllin tætast úr honum vindhviður og sveipar sem sumar hverjar ná niður í firðina. Samspil landslags og vinds býr þá ýmist til strengi eða skrúfvinda og ákvarðar á hvorn veginn snúningurinn er. Hver staður á sér „uppáhaldssnúningsstefnu“ - ýmist hægri- eða vinstriskrúfu. - Áhugasamir ættu að gefa því gaum hvort er algengara á hverjum stað - það er auðvelt blási vindurinn yfir vatn eða sjó.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• vinhraðamet gærdagsins

Hugsað til ársins 1964

Árið 1964 var lengst af mjög hagstætt, sumarið þó dauft. Janúar var nokkuð umhleypingasamur, en tíð var talin mjög góð til landsins. Lengst af var snjólaust í byggð og allir vegir færir, sem að sumri. Grænum lit sló á tún sunnanlands. Hlýtt. Í febrúar var með eindæmum góð tíð að undanteknum fyrstu fimm dögunum, milt og lengst af hægviðrasamt. Vegir voru færir, jörð víða þíð, og farið var að grænka. Hlýtt. Mars var einnig einmuna mildur og góður. Jörð grænkaði og tré og blóm sprungu út. Gæftir góðar. Mjög hlýtt. Tíð var áfram hagstætt í apríl, en þó gerði nokkur minniháttar hret og gróðri fór því hægt fram. Fyrrihluti maí var kaldur, en en hlý og hagstæð tíð síðari hlutann. Gróðri fór vel fram og sauðburður gekk vel. Kalt og þurrt var fyrri hluta júní, en síðan hlýnaði og gróðri fór vel fram.

Í júlí var tíð talin óhagstæð á Suður- og Vesturlandi, en hagstæð norðaustanlands. Ágúst var sæmilega hagstæður framan af en síðan var tíð mjög köld og óhagstæð. Fjallvegir urðu þungfærir og jafnvel ófærir með köflum norðanlands, og fé fennti á stöku stað. Sunnanlands féll kartöflugras í frostum og hvassviðri. Góður þurrkur var um sunnanvert landið, og náðist hey inn, en nýting var víða slæm. September var betri, tíð talin góð, en köld og úrkomulítil. Heyfengur var mikill, en uppskera úr görðum misjöfn og kartöfluuppskera brást syðra sökum næturfrosta í ágúst og september. Færð á fjallvegum norðanlands og á Vestfjörðum spilltist með köflum vegna fannkomu. Í október var tíð hagstæð en nokkuð var rysjótt vestanlands. Nóvember var einnig hagstæður, einkum fyrri hlutinn. Desember talinn óhagstæður, óstöðugur og lengst af var kalt. Talsverð snjóþyngsli þegar á leið. 

Þetta var þriðja heila árið sem ritstjóri hungurdiska fylgdist náið með veðri. Hann var svona að byrja að átta sig á árstíðasveiflunni, það hlýnar á vorin og kólnar á haustin. En var veðrið þetta ár, 1964, eðlilegt eða ekki? Veturinn 1963 til 1964 var afskaplega snjóléttur, en kannski voru allir vetur það í Borgarnesi? Sumarið var heldur kalt, en sennilega eru engin sumur hlý á Íslandi. Við rennum í gegnum helstu veðuratburði ársins með aðstoð gagnagrunns Veðurstofunnar, tímaritsins Veðráttunnar og dagblaða (timarit.is). Við styttum marga blaðapistlanna og færum stafsetningu til nútímahorfs víðast hvar. Vonandi særir það enga höfundarrétthafa - en við þökkum þeim. Í viðhengi pistilsins má finna mikinn talnafróðleik - fyrir þá sem kunna að hafa áhuga á slíku. 

Árið byrjaði með látum í Borgarnesi, Tíminn segir frá 3. janúar. Svo vill til að ritstjórinn leit út um glugga og sá þetta gerast - forvitinn, en hissa. 

Eftir hádegi á nýársdag var mjög hvasst á suðaustan í Borgarnesi og gekk á með snörpum vindhviðum. Í einni snörpustu hviðunni tók flestallar þakplötur af Hótel Borgarness. Bárujárnsplöturnar fóru margar hátt á loft, yfir næstu hús og dreifðust síðan yfir götur, trjágarða. og hús, sem eru norðvestur af hótelinu. Mesta mildi má heita, að ekki hlaust slys af, þegar þeim rigndi niður, en fólk mun yfirleitt ekki hafa verið á ferli úti við um þetta leyti. Næsta hús við hótelið, hús Árna Björnssonar kaupmanns, fékk á sig mikið plöturegn. Brotnaði þar stór stofugluggi og stórskemmdist innbú í stofunni þar sem gler og spýtnabrot skáru húsgögn og málverk.

Plöturnar sem fuku af hótelinu voru víst 250. Þennan sama dag flæddi sjór yfir bryggjur í Keflavík og skemmdust nokkrir bátar. Bátur skemmdist í Höfnum. Maður meiddist er skemma fauk á Læk í Holtum. Allmikil hvassviðri gengu næstu tíu daga. Þann 5. fauk þak af nýbyggðu trésmíðaverkstæði í Ólafsvík og bifreið með 17 manns fauk út af veginum á Fróðárheiði, fáeinir meiddust. Þ.6. brotnuðu rúður í húsi í hvassviðri í Bolungarvík og þann 11. rak vélbáta rak á land á Ísafirði og breskur togari laskaðist þar. Vélbátur brotnaði á Hvallátrum á Breiðafirði. 

Kortið sýnir meðalhæð 500 hPa-flatarins, meðalþykkt og þykktarvik í janúar 1964. Vikin eru meiri en 80 metrar yfir Íslandi, loftið meira en 4 stigum hlýrra en að meðaltali. Af jafnhæðarlínunum (heildregnar) má sjá að sunnanátt hefur verið ríkjandi - og hæðarsveigja er á línunum. Þrátt fyrir þetta var veðurlag talsvert tilbreytingarríkt. Fyrri hluta mánaðarins voru hvassviðri af suðaustri, suðri og suðvestri alltíð. Í þeim varð minniháttar foktjón víða um land sem við sleppum því að tíunda í smáatriðum og eins og venjulega voru stöðug vandræði í höfnum landsins - þær voru margar slæmar og illa búnar á þessum árum. 

Ekki hafði ritstjóri hungurdiska heyrt á glitský minnst fyrr en þarna - en vissi ekki hvers konar var fyrr en hann sá þau sjálfur þremur árum síðar. Tíminn 7.janúar:

Norðlendingar og austlendingar urðu margir aðnjótandi sjaldgæfrar og fagurrar sjónar í dag. Veðurstofunni bárust fregnir samtímis frá Akureyri, Egilsstöðum og Reyðarfirði um, að ákaflega falleg ský með miklum litbrigðum sæjust þaðan, eins og þau svifu yfir Vatnajökli. Voru þau fegurst og litauðugust rétt eftir sólsetur. Þessi ský sagði Páll Bergþórsson, veðurfræðingur, að hétu glitský, en sumir nefndu þau perlumóðurský, því að litbrigðin væru líkt og í perlumóðurskeljum. Glitský sigla mjög hátt, 20—30 kílómetra yfir sjó, og eru afar sjaldgæf sjón, bæði hér og annars staðar. Ekki munu þau þó boða neitt sérstakt.

Tíminn segir af þrumuveðri í pistli 8.janúar:

Reykjavík, 7. janúar. Á tíunda tímanum í morgun voru miklar eldingar og þrumur hér í Reykjavík og nágrenni. Samkvæmt upplýsingum veðurfræðinga er slíkt veður venjulegt á þessum tíma árs, eins og blaðið skýrði frá fyrir skömmu. Aftur á móti mun heldur meira hafa verið um eldingar síðustu dagana en í venjulegu árferði. Í allan dag voru skúrir sunnanlands og vestan og allt austur í Skagafjörð á Norðurlandi, en þar fyrir austan var léttskýjað. Yfirleitt voru ein 9 vindstig, en í Reykjavík komst vindhraðinn upp í 9 vindstig. Búist var við svipuðu veðri í kvöld og nótt, en ef til vill heldur meiri rokum annað slagið.

Tíminn heldur áfram með eldingafréttir þann 9.janúar:

FB-Reykjavík. 8. janúar. Í gær gekk óskaplegt þrumuveður yfir Suðurland, eins og blaðið hefur skýrt frá. Eldingum laust niður í símastaura og símalínur bráðnuðu niður. Þá laust elding niður í rafmagnslínu á einum stað og fór rafmagnið af öllum bæjum í Grímsnesi, Laugardal, Biskupstungum, Hrunamannahreppi, Gnúpverjahreppi og á Skeiðunum. Þrumuveðrið hófst um klukkan hálf ellefu í gærmorgun og náði það hámarki um klukkan 11. Á næsta klukkutíma töldu menn 12 skruggur og fylgdi þeim mikill hávaði og ljósagangur. Eldingu laust niður í símalínu við Stekkholt í Biskupstungum og brotnuðu þar 4 símastaurar og símalínan bráðnaði niður. Einn staurinn var því líkastur, sem hefði hann farið í gegnum sögunarvél, svo var hann sundurklofinn frá toppi niður í rót, að sögn Garðars í Aratungu. Rafmagnið var aftur komið á um klukkan 4 í gær, en í Biskupstungum kom það um klukkan 1 í nótt. Þegar stærstu eldingunni laust niður gerðist það í Austurhlíð í Biskupstungum, að hvert einasta öryggi í húsinu og hver pera sprakk, og þar hefur verið rafmagnslaust síðan, því viðgerðarmenn hafa ekki getað komið þangað enn. Börn voru að leik í þvottahúsinu á bænum; og stóðu i þau í nánd við þvottavélarrofa sem þau segja eð blossað hafi út úr, og segjast því hafa fengið eins og raflost, þegar þetta gerðist. Um leið og eldingunni laust niður rifnaði símainntakið í Austurhlíð út úr steinsteyptan vegg. Engan sakaði á bænum í þessum ólátum. Á Dalsmynni í Biskupstungum stóð frúin á heimilinu fyrir framan eldavél, þegar einni eldingunni laust niður. Blossaði þá út úr vélinni. en konuna sakaði ekki. Garðar símstóðvarstjóri í Aratungu sagði okkur, að hann hefði verið við símaborðið, þegar óveðrið for yfir, og eitt skiptið logaði út úr borðinu og allar bjöllur hringdu. Ekki sagði hann að borðið myndi hafa skemmst, en fjórir bæir eru ,símasambandslausir vegna bilunarinnar á símalínunni og vegna þess að tækin á bæjunum sjálfum skemmdust. Upp úr klukkan 12 fór að draga úr þrumunum, og skall þá á mikið él. Að sögn búendanna á Hlíðabæjunum í Biskupstungum, þar sem óveðrið var hvað mest, muna þeir ekki annað eins þrumuveður og þetta.

Árið 1963 hafði orðið meiriháttar framhlaup í Brúarjökli og síðan líka í Síðujökli. Segja fróðir menn að fram til þess tíma hefði hugtakið „framhlaupsjökull“ vart verið til á bók, en varð alþekkt upp úr þessu. Nokkur ruglingur skapaðist með orðið „jökulhlaup“ - nú á dögum á slíkt nær eingöngu við vatnsflóð sem tengist jökli á einhvern hátt, en á þessum tíma var jöklaframhlaup oftlega líka kallað „jökulhlaup“, við skulum lesa eldri texta með þetta í huga. 

Tíminn segir af jöklum 9.janúar:

SÁÞ-VÍK, & janúar. Eftirlitsmenn urðu þess varir í byrjun desember, að Sólheimajökull var hlaupinn um hundrað metra niður i gilinu, þar sem Jökulsá á Sólheimasandi rennur undan honum. Jafnframt hafði hann hækkað töluvert að framan við þessa hreyfingu. — Ekki er vitað hvenœr jökullinn hefur hlaupið, enda hafði enginn orðið var við þetta fyrir en I þessari eftirleit. Einn eftirlitsmanna, Erlingur Ísleifsson, Sólheimum, hefur tjáð blaðinu að meira hafi verið í Jökulsá í kuldunum í nóvember heldur en venjulega. Gæti það að vísu bent til þess að jökullinn hefði hlaupið á þeim tíma, þótt ekkert verði um það sagt. Erlingur mun hafa í hyggju að huga frekar að jöklinum þegar færi gefst.

Enn segir Tíminn af jöklum þann 15.janúar:

Allar líkur benda nú til þess, að þriðji jökullinn sé hlaupinn á þessum vetri, Síðujökull. Bændur í Fljótsdalshverfi urðu fyrir skömmu varir við það, að þrjár ár í hverfinu, Hverfisfljót, Brunná og Djúpá voru kolmórauðar að lit og gruggugar, en það kemur annars ekki fyrir á þessum tíma árs.

Í Tímanum 15.janúar eru tvær fréttir frá Seyðisfirði. Sú fyrri kemur á óvart, í öllum hlýindunum - og einnig segir að oft komi fyrir að fjörðinn leggi. Varla heyrir ritstjóri hungurdiska á slíkt minnst nú á dögum. 

Seyðisfjörður er nú lagður eina 8 km. frá kaupstaðmun, eða allt út að Hánefsstaðaeyrum. Undanfarið hafa verið miklar stillur á Seyðisfirði og frostið verið 3—5 stig, en í slíku veðri leggur fjörðinn oft. ísinn er þó ekki mannheldur. Einn bátur mun róa frá Seyðisfirði í vetur er það Auðbjörg, sem er um 11 lestir. Hún ætlaði í róður í gærkvöldi, en komst ekki vegna íssins en i róðrinum á undan hafði hún farið út klædd járnplötum til þess að verja sig fyrir ísnum. Ísinn nær alla leið út að Hárefsstaðaeyrum sem eru um 7—8 km frá  Seyðisfjarðarkaupstað. — Sjórinn er þarna ekki mjög saltur, þar eð fjórar ár renna í fjörðinn, Fjarðará, Vestdalsá, Kollsstaðaá og Sörlastaðaá, og kemur því oft fyrir að fjörðinn leggur. Ekki er ísinn mannheldur, en í dag var enn 4 stiga frost, svo hann hefur heldur styrkst.

IH-Seyðisfirð., 14. janúar: Fjarðarheiði er fær öllum bílum, og þykir það merkilegt, því slíkt og annað eins hefur ekki gerst í fjölda mörg ár. Venjulega er heiðin ófær frá því í nóvember ug fram í júní, en í vetur hafa jafnvel fólksbílar getað ekið um heiðina greiðlega.

Aurbleyta var mjög til baga á þessum árum, og nú einnig að vetrarlagi: Tíminn 23.janúar:

KJ—Reykjavík 22 janúar. Bílstjórar, sem fara Mosfellssveitarveginn, hafa undanfarið kvartað sáran undan ófærð á veginum, og mest í dag. Blaðið hafði tal af bílstjóra á stórum bíl frá Kaupfélagi Borgfirðinga, og sagði hann að vegurinn í Mosfellssveitinni væri versti kaflinn á leiðinni á milli Reykjavíkur og Borgarness. Bílstjórinn sagði, að vegurinn væri að vísu allur þungur og blautur yfirferðar, en holurnar væru hvergi eins slæmar og hérna rétt við höfuðborgina. Þarna væri mikil umferð þungra bifreiða og vegurinn fljótur að vaðast upp, ef tíðarfarið væri eins og núna undanfarið. Um daginn, er frostið var hefði vegurinn verið eins og hefluð fjöl, en svo, þegar tók að hlána, óðst þarna allt út.

Þann 23. fauk járn af þökum á Reyðarfirði og þ.26. slitnaði bátur upp í Þorlákshöfn og eyðilagðist. 

Seint í janúar voru hlýindin farin að valda ákveðnum áhyggjum, en þá kom nokkurra daga hlé á þeim. En fyrst frétt úr Tímanum 26.janúar:

Enn halda þessi fádæma janúarhlýindi áfram. Tveir dagar eru liðnir af þorra, og grasið heldur áfram að spretta í skjóli. Að vísu kom örstutt kuldakast um daginn en það hafði engin áhrif. Haldi þessu áfram enn um sinn, er trjágróðurinn í mikilli hættu. Páll Bergþórsson, veðurfræðingur, sagði blaðinu skömmu fyrir hádegi, að hitinn væri viðast rétt um frostmark fyrir norðan og snjómugga vestan til á Norðurlandi og norðan til á Austurlandi. Á Akureyri var eins stigs hiti, en frost á Hólsfjöllum. Aftur á móti fer stöðugt hlýnandi sunnan lands, var hitinn orðinn 7 stig á Reykjanesi um kl. 11. Er búist við, að einnig fari hlýnandi norðanlands næstu daga. Páll kvaðst halda, að enn væri dálítið frost í jörðu, þrátt fyrir hlýindin, a.m.k. fyrir norðan, enda var nóvember sérstaklega kaldur. Desember var aftur á móti mildur, og síðan um áramót hafa verið einstök hlýindi. Nýlega kom þó örstutt kuldakast, sem stóð um hálfan sólarhring, en það mun ekki hafa haft nein áhrif á gróður. Garðar eru grænir, og gras sprettur alls staðar á láglendi sunnan lands með sjó. Trjágróður er enn ekki í hættu, en áður en langt um líður getur farið að koma brum á trén.

Svo gerði hafís vart við sig. Reyndar í minna magni en árið áður og auðvitað miklu, miklu minna en árið eftir. Tíminn 28. segir frá þann janúar:

GS-Ísafirði, 27. janúar. Mikil brögð hafa verið að því að undanförnu, að bátar hafa misst lóðir sínar undir ís hér úti á miðunum. ísinn færist mikið úr stað, og er oft kominn yfir lóðirnar eftir 3—4 tíma, þótt þær hafi verið lagðar, þar sem hvergi sér í ís. Um ísinn er það að segja að hann hefur verið óvenju nálægt landi það sem af er vetrarins. Oft hefur hann verið á 27 mílna svæðinu og svo út á 35—40 mílna svæðinu, og fer það nokkuð eftir straumum og vindátt. Ísinn er mjög óstöðugur og mikið á reki, og oft hefur það komið fyrir að þótt bátarnir leggi lóðir sínar og hvergi sjái í ís, þá er hann kominn yfir lóðirnar eftir 3—4 tíma.

Síðan kólnaði eftirminnilega. Ritstjóranum sérlega minnisstætt. Meira að segja gerði kafsnjó í Borgarnesi, þann mesta sem hann man frá unglingsárunum þar. Hér má nota tækifærið og benda á pistil sem Ásgeir Sigurðsson (stud mag) skrifaði í tímaritið Veðrið 2. tölublað 1964: „Hinn hlýi vetur 1963-1964 og baksvið hans“. Í þeirri grein sá ritstjóri hungurdiska minnst á „þykkt“ í veðurfræðilegu samhengi í fyrsta sinn - og sömuleiðis var bylgjugangur vestanvindabeltisins sýndur á skiljanlegri hátt en ritstjórinn hafði þá áður séð. Bestu þakkir Ásgeir. 

Kuldapollurinn mikli, (sem við höfum stundum leyft okkur að kalla „Stóra-Bola“) var öflugur þennan vetur, en af einhverjum torskildum ástæðum gekk honum afskaplega illa að nálgast landið - nema þessa fáu daga. Önnur tilraun var gerð upp úr 20. mars, en rann algjörlega út í sandinn - og vekur hálfgerða furðu. 

Kortið sýnir stöðuna 3. febrúar, dæmigerð fyrir mánaðamótin. Mjög kalt loft leikur um Ísland og skilyrði góð til fannkomu á Vesturlandi eftir mjög kalda daga. Við lítum á fáeinar fréttir. 

Tíminn segir frá 1.febrúar: 

FB-Reykjavík, 31. janúar. Mikið frost var um allt land í nótt og í dag. Frostið komst í 28 stig klukkan 8 í morgun á Möðrudal og 24 á Grímsstöðum, og á sama tíma var 14 stiga frost á Sauðárkróki, Egilsstöðum og Síðumúla í Borgarfirði. Kaldast varð í gærkvöldi í Reykjavík 10 stiga frost. Alls staðar fyrir norðan var frostið 10 stig eða meira í nótt, en um áttaleytið í morgun var það aðeins orðið 4 stig hér í Reykjavík og klukkan 5 í dag var kominn 1 stigs hiti. Þá var kaldast á Staðarhóli í Aðaldal 15 stiga frost. Vindur var á austan og norðaustan um allt land. Á Fagurhólsmýri og Mýrum í Álftaveri voru 11 vindstig og snjókoma, og mesta foraðsveður kl. 5, en farið að draga úr frostinu bæði þar og annars staðar sunnan lands.

Tíminn 4.febrúar. KJ-Reykjavík, 3. febrúar. Fyrsti snjórinn á þessum vetri kom fyrir alvöru á laugardagskvöldið [1. febrúar] hér í Reykjavík og nágrenni. Töluvert umferðaröngþveiti varð aðfaranótt sunnudags og eins fyrripart dagsins í dag. Um hádegið í dag [mánudag 3.] myndaðist mjög erfiður hnútur á Reykjanesbrautinni, báðum megin í Öskjuhlíðinni, og höfðu sex strætisvagnar og einn sjúkrabíll stöðvast, áður en greiddist úr bílaflækjunni. Á laugardagskvöldið fór að snjóa hér í Reykjavík, og gekk á með éljum fram á nóttina Nokkrir erfiðleikar voru hjá fólki að fá bíla, er það kom út af samkomustöðum bæjarins. Leigubilstjórar margir hverjir höfðu hætt akstri, og þeir sem þó óku voru seinir í ferðum. ... Margir litlir bílar urðu fastir í snjósköflum á götunum þá um nóttina og mátti sjá marga þeirra nærri kaffennta á sunnudagsmorgun. Einkum skeði þetta á Hringbrautinni á bersvæði. þar sem skóf inn á vélarnar og gerði þær ógangfærar. Stöfuðu tafirnar mest frá því, að hirðulausir bílstjórar keðju- og snjódekkjalausir ætluðu bifreiðum sínum of mikið og sátu fastir og stoppuðu alla umferð. Er blaðamaður átti leið þar um laust eftir hádegi, voru margir bílar þar spólandi fram og aftur, og einn vörubíll sem hafði ætlað yfir eyjuna á milli akbrautanna komst hvorki afturábak né áfram því hann var keðjulaus og eyjan fyllti út á milli fram og afturhjólanna. Undir kvöldið í gær var svo umferðin komin í eðlilegt horf, og ruðningar víða með fram götunum, eftir veghefla og ýtur.

Þá var þung færð í Hrútafirði. Milli Húsavíkur og Akureyrar komust stórir bílar í dag, en Vaðlaheiði var lokuð. Fært var fyrir flesta bíla austur yfir fjall og um Suðurlandið, en Reykjanesbrautin var nokkuð erfið yfirferðar í morgun, og var unnið að því í allan dag að hreinsa hana. Þá var Vegamálaskrifstofan að senda bíla upp í Mosfellssveit til þess að ryðja snjó af veginum þar. Í kvöld var kominn norðvestan hríðargarður á Norðurlandi og talsvert frost, þar var einnig allhvasst, t.d. voru 9 vindstig í Grímsey. Sunnanlands var norðanátt og henni fylgdi bjartviðri. Austur í Skaftafellssýslum var einnig hvassast, og þar var skafrenningur. Á Vestfjörðum var norðanátt og snjókoma og um 4 leytið í dag sagði fréttaritari blaðsins, að iðulaus stórhríð væri í Bolungarvík, og að snjóað hefði þar annað slagið frá því á laugardag.

FB-Reykjavík, 3. febrúar. Síðari hluta dags í dag var kominn norðvestan hríðargarður á Norðurlandi og talsvert mikið frost á Möðrudal og Grímsstöðum á Fjöllum. Færð er sæmileg sunnanlands, en segja má, að allar helstu leiðir norðan lands og vestan séu ófærar. Að sögn Vegamálaskrifstofunnar var færð heldur leiðinleg um allt land í dag. Brattabrekka var lokuð, Holtavörðuheiði, Vatnsskarð og Öxnadalsheiði ófærar, þungfært um Norðurárdal og niður Borgarfjörð og vestur á Mýrar.

Meira að segja varð óhapp af völdum snjóflóðs: Tíminn 6.febrúar:

Á 11. tímanum í gærkvöldi lenti snjóflóð á vörubil, sem var á leið til Kópaskers. Bíllinn var staddur í Auðbjargarstaðabrekku þegar snjóflóðið lenti aftan á bílnum, lagði hann á hliðina og ýtti honum út af veginum, en síðan rann hann eina 80—100 metra niður brekkuna, þar sem hann stöðvaðist á barði, sem stóð upp úr snjónum. Þrír menn voru í bílnum og sluppu þeir allir ómeiddir.

En hið ótrúlega gerðist. Það hlýnaði strax aftur. Minnisstætt er að hafa heyrt úr fjarska kennara í Miðskóla Borgarness segja: „Borgarnesveðrið er komið aftur“ - í suðaustanslagviðrisrigningu þann 5. febrúar. Ákveðin vonbrigði - þannig var sumsé framtíðin öll - maður hlaut að trúa því að kennarar nefndu hlutina réttum nöfnum. Þann 5. og 6. urðu miklir vatnavextir í leysingum. Ár flæddu víða yfir bakka sína og ollu vegarskemmdum, m.a. í Skagafirði, Eyjafirði, Árnessýslu og Skaftafellssýslum. Flóð í Ölfusá bar íshröngl á vegi í Arnarbælishverfi og varð ófært. Vatn flæddi í kjallara nokkurra húsa í Bolungarvík.

Enn voru stöðugar fréttir af hlýindum:

IH-Seyðisfirði 11. febrúar. Það hefur gerst hér, sem aldrei hefur gerst fyrr á þessum árstíma að fært er yfir Fjarðarheiði og upp á Hérað. Hefur það aldrei komið fyrir síðan vegurinn var lagður, að fært hafi verið um hann öllum bílum á þorra. Bílar fara daglega upp á Hérað, jafnt fólksbílar sem aðrir, og þurfa þeir ekki einu sinni að nota keðjur. Í nóvember snjóaði hér allmikið, en síðan hefur verið stöðug einmuna tíð. og eins og á sumardegi.

Tíminn 15.febrúar
Nú er búin að vera stöðug sunnanátt um allt land síðustu 10 dagana, og veðurfræðingar sjá ekki fyrir neina breytingu á veðrinu í spám sínum fyrir næstu sólarhringa. Þetta getur haft alvarlegar afleiðingar fyrir allan gróður því víða eru tún tekin að grænka, og hér í Reykjavík eru allir grasblettir að verða eins og væri á vordegi. Klukkan 17 í dag var sunnanátt um allt land. Fyrir norðan var þurrt og gott veður, en þokuloft á Suðausturlandi. Vestanlands var rigning.

Hér má sá veðurkort úr Morgunblaðinu 15.febrúar (gildir þann 14.). Veðurfræðingurinn (líklega Jón Eyþórsson) segir að það sé svipað því sem gengur og gerist að sumrinu. Það er alveg satt. Sérlegt góðviðri á þorra og góu minnir ritstjóra hungurdiska ætíð á þennan vetur. Dögum sem þessum bregður fyrir - og þeir koma einstöku sinnum nokkra daga í röð eða vikutíma, en aldrei síðan jafnmargir og jafnlengi. Síðast gerðist þetta í febrúar 2021 - þá birtust á hungurdiskum hugleiðingar sem hér má vísa í.

Þeð eru háloftahæðir einsog sú á kortinu hér að ofan sem skapa þessi vetrargóðviðri. Nægilega stekrar til að flækjast verulega fyrir vestanhringrásinni, en nægilega veikar til að valda ekki vandræðum og hættu sjálfar (eins og verð árið eftir).  

Og blíðan hélt áfram í mars. Kortið sýnir meðalhæð, meðalþykkt og þykktarvik í mars 1964. Enn er eindregin sunnanátt, en við sjáum líka afl „Stóra-Bola“ - enn öflugri en að meðallagi. Hann lét Ísland þó nær alveg í friði allan mánuðinn. Litlar fréttir voru af veðri en hlaup varð í Skaftá og síðan varð óvenjuleg jarðskjálftahrina við Ísafjarðardjúp. Af henni birtust allítarlegar fréttir í blöðum, t.d. í Tímanum 15. og 17.mars. Við vísum hér á timarit.is. Í beinu framhaldi bárust fréttir af hræringum á bænum Saurum á Skaga - varð að hinu einkennilegasta máli (en hafði ekkert með jarðhræringar að gera). 

Skaftárhlaup varð í mars, Tíminn segir af því þann 6.:

HF-Reykjavík, 5. mars. Mikið hlaup er komið í Skaftá í Vestur-Skaftafellssýslu. Frá því í gærkvöldi til klukkan fjögur í dag hafði hún hækkað um tvo metra. Megn brennisteinsfýla fylgir hlaupinu og er áin orðin kolmórauð að lit.

Þann 13. mars fuku þakplötur af húsum í Reykjavík og Hafnarfirði. Hrikti í þaki Hótel Borgarness - var þar staddur í efri sal þetta kvöld, en man hins vegar ekki hvert tilefnið var. 

Apríl varð kaldari á landsvísu heldur en mars, en samt var varla hægt að tala um veruleg hret. Norðaustannæðingar undir lok mánaðar og framan af maí sitja þó í minni ritstjórans. Þann 10. apríl brotnuðu rafmagnsstaurar í hvassviðri í Breiðuvík. Næðinganna um mánaðamóti var lítillega getið í fréttum:

Morgunblaðið segir frá 7.maí:

Kalsaveður um sauðburð. Mykjunesi, Holtum, 6. maí. Hér hefur verið hvassviðri og sandrok síðustu daga. Ofsarok var s.l. mánudag svo að valda var stætt. Því fylgdi sandburður, sem kemur af Rangárvöllum og úr ofanverðri Landsveit. Komi ekki rigning bráðlega stöðvar þetta gróðurvöxt, annars getur þetta orðið til gróðurauka. Sandrok voru algeng fyrir um 30 árum, en í seinni tíð þekkjast þau varla.

Bergþórshvoli, 6. maí. Hér hefur verið þurraþræsingur að undanförnu. Fé fer að bera um miðjan mánuð og er það vel fram gengið. ... Eggert.

Eyjafirði, 6. maí. Sauðburður er að hefjast hér í Eyjafirði. Gróður er hægfara vegna kulda síðustu daga, en tún eru þó að byrja að grænka. Kindur gera sér gott af úthaga, séu þær á hann settar, en yfirleitt eru túnastærðir hér í Eyjafirði það miklar að lítt gerist þess þörf. Fé er gefið en það þiggur aðeins gott hey. Víkingur.

Dalvík, 6. maí. Hér er norðan og norðaustan kalsaveður og hefur svo verið frá mánaðamótum, enda skip legið heima frá þeim tíma.

En aftur skipti til bráðlega aftur til blíðu. 

Tíminn segir 31.maí:

Góðviðrið heldur stöðugt áfram, og á hádegi í dag var meðalhiti maí orðinn 7,9 stig, sem er heilu stigi hærra en í meðalári. Alls staðar má sjá áhrifin af þessu góðæri. Einstaka menn eru farnir að slá tún sín, 2—4 vikum fyrr en venjulega, vegir eru alls staðar að verða komnir í lag eftir veturinn, flug hefur verið mun öruggara en oft áður, og á vetrarvertíðinni í vetur voru gæftir einmuna góðar, sérstaklega þegar líða tók á veturinn.

Sumarið varð afskaplega blandað. Sæmilegir kaflar komu þó í flestum landshlutum, en það gerði líka eftirminnileg kuldaköst. Víða var þurrt framan af og gróðri fór ekki fram eins og við hafði verið búist. Síðan brá til rigninga - og greip rigningasumarskvíði um sig um stund. En þó rættist allvel úr á Suður- og Vesturlandi. Þeir sem gátu heyjað snemma nyrðra sluppu einnig sæmilega, en síðari hluti ágústmánaðar var erfiður á þeim slóðum.

Tíminn segir af mistri 14.júní:

Að undanförnu hefur mátt sjá mikið mistur í suður og austur frá Reykjavík, svo „Reykjavíkurfjöllin" Keilir, Vífilsfell, Bláfjöllin og Langahlíðin hafa horfið sjónum Reykvíkinga, enda þótt verður væri gott. Margar skýringar eru á þessu mistri, og þær helstar að hér sé um að ræða kola- og verksmiðjureyk frá meginlandinu og Englandi, hitamóðu frá suðlægari stöðum, og síðast en ekki síst sandrok austan af söndum í Skaftafells- og Rangárvallasýslum eða ofan af hálendinu. Nú mun aftur á móti líklega séð fyrir endann á þessu mistri, því eflir þrjár vikur kom í dag loks stöðug rigning hér á Suðvesturlandi og mun hún að öllum líkindum ná austur í Vík. Veðurfræðingar segja að móðan sé afleiðing þurrkanna, er verið hafa langvarandi að undanförnu og austanáttarinnar er ríkt hefur. Hér sé sem sagt komið alíslenskt sandrok austan af söndum og einnig mun það koma af uppblásturssvæðunum á afréttum Árnessýslu að því er gróðurfræðingar segja. Austan af söndunum kemur þetta mistur í austanáttinni, fylgir suðurströndinni allri, en berst svo í nágrenni Reykjavíkur með suðvestanáttinni utan af hafinu fyrir sunnan Reykjanes. Sandrokið berst ekki inn til landsins, og þannig getur verið gott skyggni upp í Hreppum, þótt það sé lélegt í sjávarþorpunum í Árnessýslu, Eyrarbakka, Stokkseyri og Þorlákshöfn. Þá kemur sandrokið líka frá upprekstrarlöndum Árnessýslu og berst það yfir Hengilinn og yfir Mosfellsheiðina. Flugmenn sem fljúga yfir þetta svæði segja að stundum hverfi heilu fjöllin í sandmökkinn og er þá ekki að furða, þótt eitthvað af honum berist hingað suður þegar áttin stendur þannig. Blaðið hafði samband við Pál Sveinsson sandgræðslustjóra austur í Gunnarsholti. Páll sagði að vegna þessara stöðugu þurrka stæði allur gróður í stað þar eystra og það „væri eins og hann gæti ekki rignt, af hvaða átt sem hann væri“. Páll sagði að þurrkarnir og rokið, þegar það hefur verið færu illa með uppblástursvæðin. Mesta uppblásturssvæði hér sunnanlands er Haukadalsheiðin og Úthlíðarhraunið í Biskupstungum, og þar hefur áreiðanlega rokið að undanförnu sagði Páll. Rigningin sem kom í dag er sú eina sem komið hefur hér suðvestanlands í þrjár vikur, og verður áreiðanlega kærkomin þar sem hún kemur. Líkur benda til að hún muni ná allt austur í Vík.

Töluvert hefur dregið úr grassprettu sunnan og vestanlands síðasta hálfan mánuðinn vegna óvenjumikilla þurrka. Sömu sögu er að segja um Norðaustur- og Austurland, en þar hafa kuldar hamlað sprettu. Fyrir hálfum mánuði var búist við, að sláttur yrði almennt hafinn um þetta leyti, en þurrkarnir og kuldinn hafa komið í veg fyrir það.

Tíminn segir 23.júní frá mikilli rigningu sunnan til á Vestfjörðum:

B-Reykjavík, 22. júní. Óhemju rigning hefur verið síðasta sólarhringinn á Barðaströndinni »g þar fyrir vestan. Mikið ófremdarástand er ríkjandi í vegamálunum í nánd við Patreksfjörð, Kleifaheiði ófær vegna rigninganna, og óttast að Þingmannaheiði kunni að hafa farið illa líka. Á tímanum frá því kl. 18 í gær til kl.18. í dag, mældist úrkoman í Kvígindisdal 89 mm, og hefur hún ekki verið meiri þar á þessum tíma árs, frá því mælingar hófust árið 1927. Við töluðum við Snæbjörn Thoroddsen bónda í Kvígindisdal í kvöld, og sagði hann, að veður hefði verið þar mjög slæmt síðasta sólarhringinn. — Úrkoman mældist 89 mm, og er það meira en nokkru sinni áður á sama árstíma, frá því veðurathuganir hófust hér árið 1927, en í september 1949 mældist þó meiri úrkoma, rúmlega 100 mm. — Bragi Thoroddsen vegavinnuverkstjóri sagði mér í dag, að vegurinn yfir Kleifaheiði væri ófær, þar eð hann hefur skolast burtu á köflum. Ekki hefur enn verið hægt að athuga skemmdirnar til fullnustu vegna veðurs. Vindurinn hefur verið á hásunnan síðasta sólarhringinn og 6—8 vindstig. Ekki hefur enn verið hægt að ganga úr skugga um það, hvort Þingmannaheiðin er ófær, þar eð ekki hefur náðst samband við vegavinnuverkstjórann þeim megin. Í dag reyndu nokkrir bílar að fara frá Patreksfirði, en urðu að snúa við, þar eð Kleifaheiðin var algjörlega ófær, og hafði byrjað að skolast úr veginum um 15 km frá Patreksfirði. Á Veðurstofunni fengum við þær upplýsingar, að mikið hefði rignt í dag og nótt um allt Vesturland, aðallega þó við Breiðafjörð og Faxaflóa. Annars var úrkoman hvergi eins mikil og í Kvígindisdal. Næsti staðurinn var Hvallátur, þar mældist úrkoman 40 mm á sama tíma og hún var 89 mm í Kvígindisdal. Veðurspáin hljóðar upp á vætutíð hér sunnanlands næstu dagana, að sögn veðurfræðinganna.

Mikill kuldapollur gekk nú yfir landið. Snjó festi á stöku stað nyrðra og við borð lá að snjóaði á Suðvesturlandi. Mestur varð kuldinn í háloftunum þann 26. og 27. Þá gránaði af hagléli í Reykjavík. 

Morgunblaðið segir frá 28.júní:

Blönduósi 26. júní. Vorið hefur verið mjög þurrkasamt og næstum engin vorflóð í ám enda óvenju snjólétt á heiðum. Á nokkrum bæjum hafa vatnsból þrotið vegna þurrkanna, en það er mjög óvenjulegt á þessum tíma árs. Undanfarna daga hefur rignt lítils háttar, en í dag gerði úrhellisrigningu um stund. Þá gránaði í háfjöll. — B.B.

Esjan gránaði í gær, þegar haglél dundi yfir hana og nágrenni. Götur hvítnuðu sums staðar í Reykjavík um kvöldið.

Tíminn sömuleiðis 28.júní:

Myndin hér til hliðar [hvítt hagl í kringum blóm] er tekin af blaðamanni Tímans, FB, í garði einum á horni Suðurlandsbrautar og Langholtsvegar í gær, og er táknræn fyrir veðurfar gærdagsins hér á Suður- og Vesturlandi. Veðurguðirnir skiptu um skap, enda orðnir leiðir á sól og blíðu og létu skúraveður og síðan haglél dynja yfir okkur. Esjan gránaði af völdum haglélsins og í gær kvöldi hvítnuðu sumar götur Reykjavíkurborgar og garðar. ... Aftur á móti nutu landar okkar á Norður- og Austurlandi þeirrar veðurblíðu sem verið hefur hér á landi að undanförnu. Í morgun kom aftur á móti röðin að Vestfirðingum og Norðlendingum. Þá fengu þeir norðan áttina yfir sig og fylgdi henni slydda og kuldarigning, svo að hitinn fór niður í þrjár gráður bar sem kaldast var.

Kortið sýnir hæð 500 hPa-fletarins og þykktina að kvöldi þriðjudagsins 26.júní 1964. Við athugun kemur í ljós að hér er á ferð lægsta þykkt sem mælst hefur yfir Keflavíkurflugvelli í síðasta þriðjungi júnímánaðar. Ómarktækur munur er á næstu tölum fyrir ofan, en sýnir vel hversu óvenjulegur þessi kuldi var. Að morgni þess 28. var alhvít jörð og þriggja cm snjódýpt á Hólum í Hjaltadal. 

Eftir óþurrkatíma framan af júlí gerði rigningasumarskvíðinn vart við sig. En sunnanlands leið hann fljótt hjá, ef marka má blaðafregnir. Tíminn segir frá:

[22.júlí] KH-Reykjavík, 21. júlí. Nú horfir mjög illa með heyskap sunnan- og suðvestan lands. Austanfjalls eru tún orðin svo úr sér sprottin, að liggur við skemmdum, og þar leyfir tíðin ekki einu sinni, að hirt sé í vothey. Vestan- og suðvestan lands er mjög mikið óslegið, og þurrkleysi hindrar heyverkun. Norðan- og austanlands kveður alveg við annan tón. Þar hafa menn rifið upp vel verkuð hey undanfarna daga í sunnanþurrki og hita, til dæmis komst hitinn upp í 26 stig í forsælu einn daginn á Héraði. Margir bændur norðan og austanlands eru langt til búnir með fyrri slátt. Veðurstofan spáir engri breytingu veðurs á næstunni.

[26.júlí]: Sólin skein glatt í Reykjavík í morgun, en víðast annars staðar á Suður- og Vesturlandi voru skúraleiðingar og skýjað, nema í Skaftafellssýslum. Bændur á þessu svæði eru orðnir mjög uggandi um heyskapinn. Þar sem ástandið er verst, hafa þeir varla náð inn tuggu, og pollar standa í túnunum, sem eru orðin alltof mikið sprottin. Þó var hljóðið heldur betra i bændunum en fyrr í vikunni, þegar Tíminn talaði við þá. Góða veðrið hlýtur að fara að koma til okkar, sögðu þeir. Austanfjalls mun ástandið verst. Þar hafa aðeins komið þrír heilir þurrkdagar í meira en mánuð, eða síðan 20. júní. Þessa þurrkdaga náðu margir bændur talsverðu í sæti og lanir, en síðan hefur varla nokkurn tíma viðrað til að ná því inn. ...

Nokkra jarðskjálftahrinu gerði á Suðurlandi í ágúst. Líklega er átt við svonefndan Mercalli-styrkkvarða í fréttinni hér að neðan. Í sama blaði segir einnig frá vonbrigðum í kartöflurækt. Tíminn 21.ágúst:

Menn vöknuðu við vondan draum víða um Suður- og Suðvesturlandið skömmu fyrir klukkan 4 í nótt, hvinur heyrðist í lofti og allt lauslegt fór af stað og jarðskjálftamælar Veðurstofunnar í Reykjavík mældu kl.3:57 jarðskjálfta, sem reyndist vera 6 stig, og mun hafa átt upptök sín 80 km frá Reykjavík eða í nánd við Hellu á Rangárvöllum. Tjón varð ekki mikið af þessum kipp, en munir féllu úr hillum og húsgögn hreyfðust til. Nokkuð bar á því á Hellu, að nýhlaðnir milliveggir í húsum, sem eru þar í byggingu, hrundu og á einum stað sprakk miðstöðvarketill. Í Vestmannaeyjum greip menn mikill ótti og héldu flestir að Surtur væri byrjaður að hreyfa sig aftur fyrir alvöru. Tveir kippir komu eftir þetta, kl. 7:49 og 11:50, en þeir voru mun vægari.

Vonir margra um, að 1964 yrði algjört metár í kartöfluræktinni, hafa brostið síðustu dagana. Næturfrost og kalt veður hefur kolfellt kartöflugrösin víða á Suðurlandi, og þó einna mest í Þykkvabænum. Einnig hafa grös fallið víða á Austfjörðum. Lítið er aftur á móti um skemmdir annars staðar á landinu, en samt er vafasamt, hvort hægt verði að fullnægja innlenda markaðinum með íslenskum kartöflum.

Verulegt hret gerði á landinu um 20. ágúst. Kortið sýnir hæð 500 hPa-flatarins og þykktina, sem er sérlega lág, miðað við árstíma. Þann 21. ágúst var hiti í Reykjavík aðeins 4,6 stig kl.15 og er það lægsti ágústhiti í Reykjavík á þeim tíma sólarhrings frá að minnsta kosti 1949. Óvenjuleg snjókoma varð víða á Norðurlandi. Á Grímsstöðum á Fjöllum var alhvítt 5 daga í ágúst. Alhvítt virðist hafa orðið á Akureyri, en ekki á athugunartíma. Tíminn segir frá 22. ágúst:

FB-Reykjavík, 21. águst. Í nótt og dag hefur snjóað víðast um vestan-, norðanvert og austanvert landið og nokkrir fjallvegir eru orðnir ófærir eða þungfærir. Um hádegi í dag var mokhríð á Akureyri, og þar gátu menn leikið sér að því að skafa snjó af framrúðum bifreiða sinna og kastast á snjóboltum, en snjóinn tók fljótt upp aftur. Veðurstofan spáir áframhaldandi norðanátt og vafalaust verði hret á fjöllum, eða að minnsta kosti slydda, en tæplega snjói mikið í byggð. Samkvæmt upplýsingum ED á Akureyri, um ástand vega á Norðurlandi, er Vaðlaheiði þungfær, og er þar verið að hreinsa veginn. Húsavikurrútan, sem kom til Akureyrar í morgun, varð að setja upp keðjur í Dalsmynni, því þar var töluverður snjór og allsleipt.

Ekki er snjókorn á Öxnadalsheiði, en frá Silfrastöðum og niður, er snjóföl og krap á veginum. Snjóföl og slabb er á Vatnsskarði og í Langadal, en Holtavörðuheiði fær öllum bílum á keðjum. Möðrudalsöræfi hafa verið þungfær í dag stórum bílum og ófær litlum, en þar eru staddir heflar og eiga að hreinsa veginn þegar stillist veður. Á Tjörnesvegi er snjóföl og snjór á Hálsavegi. Á Akureyri snjóaði mikið í morgun en upp úr hádeginu stytti upp, og hefur snjólínan nú hækkað aftur. Inn á skrifstofu Dags á Akureyri kom fannbarinn maður um hádegisbilið, og er það sannarlega óvenjulegt á þessum tíma. Siglufjarðarskarð er nú alófært og einn bíll er fastur í skarðinu. Ýta og trukkur lögðu upp í skarðið í morgun, og var ætlunin að ryðja það, en ákveðið að gera það ekki, þar til síðar. Tvívegis hefur skarðið verið rutt síðustu dagana, og eru ruðningar nú orðnir í axlarhæð. Í morgun var hvítt niður að sjó á Siglufirði, en þar hefur snjóinn tekið upp aftur. Gengið hefur á með hryðjum í dag, en létt til og sólin jafnvel skinið á milli. Á Ólafsfirði var ökkladjúpur snjór í morgun, en þar er mesti snjórinn horfinn. Þung færð var yfir Lágheiðina í morgun, þegar stór trukkur fór þar um, og ekki vitað til að bílar hafi farið þar í dag. Hvassviðrið og snjókoman byrjuðu á Vestfjörðunum í morgun, og þar er Breiðadalsheiði algjörlega teppt. Jarðýta tór með bíl þar yfir, en svo lokaðist heiðin alveg. Nú virðist vera að birta upp á Ísafirði og kólna. Þorskafjarðarheiði mun vera þungfær. Færð er góð yfir Fjarðarheiði, en snjórinn náði svo að segja niður í byggð á Seyðisfirði í morgun. Erfitt var að aka um Fagradal í morgun, aðallega vegna snjókomu, en snjóinn festi ekki á veginum. Leiðin yfir Oddsskarð var einnig fær í dag.

Enn segir Tíminn af hretinu þann 23.ágúst:

22. ágúst: Í veðrahamnum þrjá sólarhringana hefur orðið þess valdandi, að fé sækir mjög niður af afréttum, og upp úr hádegi í dag ætluðu þeir Kalmannstungumenn í Hvítársíðuhreppi að fara að smala fé sínu, en ekki vissu þeir um aðra bændur þar í grennd sem hygðust gera hið sama. Bóndinn í Kalmannstungu sagði okkur í morgun, að fé væri farið að safnast saman niður við girðingar og hefði það streymt niður af heiðunum síðustu þrjá sólarhringana. Í dag sagði hann vera mikinn rosa, en ekki eins kalt og verið hefur síðustu dagana. Jörð var alhvít í gær, en nú eru skaflar niður í neðri brúnir. Bóndinn sagði að stórir hrossahópar væru komnir niður úr fjöllunum norðan Norðlingafljóts, og væri þetta allt langtum fyrr en venjulega. Gunnar í Fornahvammi í Norðurárdal sagðist hafa orðið að fara á fætur kl. 5 í fyrramorgun til þess að reka féð af hlaðinu hjá sér, því þar hefði safnast svo mikill hópur saman og jarmið og hávaðinn verið svo mikill að fólk gat ekkí sofið. Í allan gærdag var straumurinn svo mikill, að einna líkast var, er verið væri að smala afréttinn. Gunnar sagðist vera hræddur um, að þeir yrðu nú að smala þrátt fyrir þetta, en án efa kæmi með færra móti í þeim göngum. Ekki sagðist hann muna eftir veðri líku þessu á þessum tíma árs, þetta væri engu líkara, en komið væri fram í miðjan september. Bóndinn á Stafni í Svartárdal sagði að búið væri að- vera versta veður síðustu þrjá sólarhringa og snjór alveg ofan að á, en í dag væri rok og úrfelli. Hann sagði að fjöldi fjár hefði runnið heiðum ofan og auk þess margt hrossa, enda væri eflaust mikill snjór til fjalla. — Þetta er það fyrsta, sem ég man eftir svona veðri hérna, sagði bóndinn í Stafni. Á Mýri í Bárðardal fengum við þær upplýsingar, að töluvert bæri á því, að fé kæmi niður í byggð, en þar væri nú enginn snjór, heldur mjög mikil rigning og hvassviðri.

Og enn segir Tíminn 25.ágúst:

Bóndi nokkur í Fnjóskadal tjáði Veðurstofunni, að á þessum tíma árs hefði ekki snjóað svo mikið síðastliðin 20 ár á Norðurlandi, eins og gerði nú fyrir nokkrum dögum.

Þann 31. ágúst lokaði skriða vegi í Vatnsdal. Fleiri skriður féllu þar næstu daga. Síðan þótti tíð lengst af allgóð í september. Heyfengur þótti góður, og sömuleiðis nýting, nema á Suðurlandi. Vel fór með veður - að því undanteknu þó að allmikið hret gerði um miðjan mánuð. Lentu gangnamenn í hrakningum sums staðar. Tíminn fjallar um þetta 17.september:

Vetur er nú genginn í garð á Norðausturlandi með ofsaroki, snjókomu og kulda. Fjallvegir á austanverðu Norðurlandi og Austurlandi, suður að Reyðarfirði, eru að teppast og Siglufjarðarskarðið er rétt fært stórum bílum í kvöld. Hér Sunnanlands hefur verið mikið hvassviðri og kuldi, þó ekki snjói og við Sultarfit, afrétt úr Biskupstungum, lentu smalamenn í miklum veðurhörkum. Í kvöld kemur áætlunarbíll til Siglufjarðar, og bíða hans trukkur og jeppi í skarðinu, til að að stoða hann yfir skarðið. Áætlað er að reyna að koma áætlunarbílnum aftur til baka. Á Siglufirði er snjóföl á grasi alveg niður í bæ og mikill snjór í efstu tindum. Á Egilsstöðum er snjókrap í kvöld, en mikið snjóar til fjalla. Fjarðarheiðin og Möðrudalsfjallgarður eru einungis fær stórum bílum og má búast við, að vegir þar teppist í nótt. Áætlunarbíll fór í dag frá Egilsstöðum til Akureyrar og komst klakklaust leiðar sinnar. Kornskurður, sem hafinn var á Egilsstöðum og víðar, leggst auðvitað niður, meðan þessi vætutíð gengur yfir. Ofsarok er á fjöllum alls staðar Austanlands. Fyrstu smölun er nú lokið fyrir Flóa-, Skeiða- og Hreppamannaréttir og lentu gangnamennirnir í miklum óveðrum á öræfunum. Lengst fóru þeir inn í Arnarfell og þar fundust 19 kindur og voru 95 reknar fyrir Hvítá og 1000 suður fyrir Gljúfursá. Fyrir innan var allgott smalaveður og fengu smalamenn dágott að smala norðurleit síðastliðinn sunnudag, en er sunnar dró afrétt versnaði veðrið og var afspyrnu rok á afréttinum í gær. Veður var þurrt, en stormurinn var svo svartur, að ekki sá út úr augunum. Flóamenn, sem fóru frá Dalsá vestur yfir öræfin, áttu fullt í fangi með að rata, þó kunnugir væru. Allir komust þeir í náttstað heilu og höldnu á Sultarfit, en þar var köld aðkoma og næturgisting ónæðissöm. Engum fjallmanni kom dúr á auga um nóttina og aðeins tvö tjöld voru uppistandandi í gærmorgun, hin höfðu fokið. Magnús Árnason, bóndi í Flögu, sem hefur verið fjallkóngur Flóamanna í 50—60 ár, telur að slíkt fárviðri hafi hann aldrei áður vitað.

Árið hafði verið fremur þurrt um landið suðvestanvert og vatnsöflun á höfuðborgarsvæðinu varla nægileg - endurbóta var þörf. Tíminn segir frá 23. september:

Í dag varð fólk vart við vatnsskort víðast hvar í borginni og bílaþvottastöðvar voru t.d. beðnar um að skrúfa fyrir vatnið hjá sér, og þeir, sem höfðu ætlað að þvo bíla sína urðu að hverfa frá. Samkvæmt upplýsingum vatnsveitustjóra er nú óvenju lágt í vatnsbólum borgarinnar, vegna langvarandi þurrka og svo snjóleysis í vor. Fólk er því áminnt um að fara sparlega með vatnið og láta ekki sírenna hjá sér. Það vill stundum brenna við, að vatnsskortur gerir vart við sig á haustin. Er það þá venjulega að loknu miklu þurrkasumri. Eitthvað varð vart við þetta í fyrra og hitteðfyrra, en þá var skorturinn ekki eins mikill og núna. Vatnsleysið hefur verið að ágerast undanfarnar vikur og er nokkuð langt síðan hætta varð að dæla vatni nokkurn hluta næturinnar. Samkvæmt upplýsingum vatnsveitustjóra þarf mikla úrkomu núna, ef bæta á úr skortinum. Ef vatnsskorturinn ágerist enn, verður reynt að sækja vatn í uppsprettur, sem eru í 300 metra fjarlægð frá brunnum borgarinnar.

Tíminn segir þann 3.október frá vindsveip sem gekk yfir Akureyri: 

Mjög ókyrrt loft var yfir Íslandi s.l. fimmtudag [1.október]. Stór flugvél, sem fór til Akureyrar seint á miðvikudagskvöld, varð að bíða þar þangað til síðla á fimmtudag. Var allhvasst og mjög byljasamt á Akureyri fram eftir fimmtudegi. Eftir hádegið bar svo við, að mikill sviptibylur, eða skrúfuvindur fór yfir norðurhluta bæjarins á mjóu belti. Reif hann járnplötur af einu eða tveimur húsum og braut rúður í gluggum. Þegar hann kom út á fjörðinn nokkuð norðan Oddeyrar, þyrlaði hann upp háum löðurstrók og hvarf til norðausturs. Segja þeir, sem urðu á vegi þessa sviptibyls, að honum hafi fylgt mjög þytur eða hvinur.

Snemma í október varð talsvert hlaup í Jökulsá á Dal. Um það var fjallað í blöðum. Mælingar sýndu að flóðhámarkið var heldur minna en fram kemur í fréttinni (eða um 1300 rúmmetrar á sekúndu):

Tíminn 11.október:

Mikið hlaup hefur verið í Jökulsá á Dal undanfarna tvo sólarhringa og náði hlaupið hámarki síðastliðna nótt, en er nú nokkuð í rénun. Ekki mun hlaupið hafa valdið neinu tjóni, svo kunnugt sé. Blaðið átti í dag tal við Halldór Sigvarðsson, bónda á Brú á Jökuldal. Sagðist honum svo frá, að áin hefði farið, að vaxa seinnipartinn í fyrradag. Hefði hún vaxið jafnt og þétt, og náði hlaupið hámarki sínu í nótt. Áin var mjög mikil, er hún náði hámarki sínu og mjög mórauð og virtist mikill jökull vera í henni. Ísrek var ekki í ánni niður við Brú, en þó sá Halldór þar einn jaka í morgun. Kvað hann þess tæpast von að ís ræki þangað niður eftir, þar eð áin rynni fyrst eftir þröngum gljúfrum, þar sem jakar myldust í straumkasti og síðan eftir eyrum, þar sem minna ísrek sæti eftir. Í morgun var allmikið farið að fjara í ánni, en hún er þó enn mjög mikil og mórauð að sjá. Blaðið innti Jón Eyþórsson eftir áliti hans á þessu hlaupi og kvaðst hann lítið geta um það sagt, skýjað væri á þessum slóðum og ekki hægt að fljúga yfir. Væri ekki gott að segja um, hvort hér væri um raunverulegt jökulhlaup að ræða, en taldi það fremur ósennilegt. Eins líklegt væri, að uppistöðulón hefði myndast uppi við jökul og síðan ruðst fram.

Tíminn 13.október:

MB-Reykjavík, 12. október. Hlaupið í Jökulsá á Dal er nú í rénun, en þó er áin enn vatnsmikil. Sigurjón Rist tjáði blaðinu í dag að þetta hlaup væri hið mesta í ánni síðan 1934, en telja mætti líklegt að vatnsmagn hefði þá verið álíka mikið og nú, en þá voru mælingar ekki hafnar. Sigurjón kvað hlaup þetta tvímælalaust jökulhlaup, þótt ekki væri en alveg ljóst, hvers eðlis það væri. Enn lægju niðurstöður sjálfritandi vatnsmæla ekki fyrir, en líklegt væri að vatnsmagnið hefði verið á þriðja þúsund teningsmetrar á sekúndu. Í samanburði við það má geta þess, að hátt sumarvatn er tæplega þúsund teningsmetrar. 1934 var gos í Grímsvötnum og kvaðst Sigurjón telja, að þá hafi ástæðan til hlaupsins verið sú, að aska hafi sest á jökulinn, en við það að hann dökknaði svo. Hafi yfirborð hans hitnað og því hafi meira vatn runnið úr honum. Nú sé jökullinn óvenju sprunginn og yfirborð hans því meira en venjulega og kvaðst Sigurjón hafa verið undrandi yfir því, að aukið vatnsmagn hefði ekki komið fram í ánni. Mætti telja sennilegt, að vatnið hefði safnast fyrir af einhverjum ástæðum og nú ruðst fram.

Veðrið í kringum 10.október 1964 kemur við sögu í eldri pistli hungurdiska. Þá fórst vélbáturinn Mummi frá Flateyri og með honum fjórir menn. Fiskhjallar fuku á Suðureyri, fjárskaðar urðu á Vestfjörðum. Lausavarningi skolaði í sjóinn af bryggju á Húsavík.

Versta veður októbermánaðar gerði þann 21. október. Sjór gekk þá á upp á götur í Reykjavík. Vestanveður voru ekki algeng á þessum árum. Skriðuföll urðu á Vestfjörðum. Kortið sýnir veðrið um það bil í hámarki. Blöðin birtu fréttir af því:

Morgunblaðið 22. október:.

Síðdegis í gær var háflæði og þegar við bættist rok og óveður, gekk sjórinn langt upp á götur í Reykjavík. Bar sjórinn brak yfir götuna Ánanaust og flæddi fram Grandagarðinn, svo stundum var vart fært bílum um hann. Og með allri Skúlagötunni gekk hann í hryðjunum yfir götuna og upp að húsunum og bar með sér grjót. Strákarnir skemmtu sér vel, hlupu fram á bakkann og svo tilbaka undan löðrinu, en bíleigendur voru ekki eins kátir, þegar saltvatnið gekk yfir bíla þeirra og mikið má vera ef enginn hefur fengið dæld undan grjótinu.

Tíminn 22. október:

GPV—Trékyllisvík, 21. október. Í nótt skall á suðvestan ofsaveður af suðvestri og fylgdu því úrhellisrigning og þrumur og eldingar. Voru eldingarnar mestar á ellefta tímanum í morgun. Eldingar eru mjög sjaldgæfar hér og hefi ég aldrei séð þær hér fyrr. Eldingum sló niður í raflínur frá heimilisrafstöðvum og kviknuðu ljós á perum af þeirra völdum. Ekki er mér kunnugt um tjón af völdum eldinganna, en ólag er á símanum hér innsveitis. Á Djúpuvík sökk 4—5 tonna trilla, sem var bundin þar á legunni. Er verið að ná henni upp í dag.

Daginn eftir gerði norðankast. Þá varð mikil hálka á Akureyri og fjöldaárekstur í Grófargildi. Morgunblaðið segir frá 23. október:

Akureyri, 22. október. Í nótt brá hér til vetrarveðurs með frosti, snjókomu og geysilegri hálku á götum bæjarins. Milli 20 og 30 bitar hafa lent í árekstrum og skemmst hér í dag nær eingöngu vegna hálku og keðjuleysis. Engin meiðsl hafa orðið á mönnum í árekstrum þessum. Mest kvað að árekstrum í Grófargili (Kaupvangsstræti) um kl.9 í morgun, svo að lögreglan varð að loka götunni, sem er allbrött og nýlega malbikuð og hefur hún verið lokuð fyrir bílaumferð í dag. Köstuðust bílarnir, stórir og smáir, hver á annan, svo að ökumennirnir fengu ekki við neitt ráðið. Til dæmis lentu þrír bílar í sex árekstrum á þessum stað, ekið var á kyrrstæða bíla og þeim kastað á enn aðra, svo allt lenti í einni bendu. Lögreglan ætlar, að alls hafi 10-12 bílar skemmst þarna á skammri stundu. Þar að auki hafa orðið margir árekstrar víðs vegar um bæinn í dag, aðallega vegna hálkunnar. Ekki voru skýrslur um þá alla komnar til lögreglunnar í kvöld, en hún giskar á, að 20-30 bílar hafi skemmst eins og fyrr segir. Þá féll 65 ára gamall maður, ... á hálku, þegar hann var á leið heim frá vinnu, og fótbrotnaði. Þessi dagur er almennasti hrakfalladagur í umferðarsögu Akureyrar fyrr og s-íðar. — Sv.P

Eftir þetta var tíð talin hagstæð fram undir 10. desember - að slepptu illviðri sem gerði um miðjan nóvember. En það var ekki mjög mikið og stóð ekki lengi

Morgunblaðið segir frá 19.nóvember:

Í fyrrinótt og í gær gerði hart veður um allmikinn hluta landsins, sumstaðar ofsarok með hríð eða slyddu. Ekki er blaðinu kunnugt um mikilvægar skemmdir, sem rekja má beint til óveðursins. Bátur strandaði við Öndverðarnes, en það var áður en óveðrið skall á fyrir alvöru. Veðurofsinn og sjógangurinn, sem síðar varð, mun hinsvegar gera björgun bátsins ómögulega og sennilega eyðileggja hann þar sem hann liggur. Bíll fauk út af veginum í Borgarfirði á hálku, samsláttur varð á raflínum í Húnavatnssýslu og símatruflanir urðu bæði norðanlands, austan og sunnan. Vélahús fauk í Austur-Landeyjum og færð varð víða erfið á heiðum. Frásagnir nokkurra fréttaritara fara hér á eftir.

Borgarnesi 18. nóv. Um hádegið í dag valt jeppabifreið, af Austin-Gipsy gerð, skammt fyrir ofan Brennistaði í Borgarhreppi. Tveir menn voru í bílnum. Bíllinn rann út af þar sem vegarbrúnin var allhá og valt heila veltu og staðnæmdist á hjólum, en sneri þá þvert á veginn. Þegar bíllinn fór á hvolf brotnaði húsið af honum og varð eftir, en mennirnir köstuðust út úr brakinu. Nokkur hálka var á veginum hér og hvar og gekk á með vindhviðum og mun það hvorttveggja orsök slyssins. — Mennina, sem í bílnum voru, sakaði ekki að marki. Um hádegisbilið skeði það á Kjalarnesi, er flutningabifreiðin A-1719 var á leið norður og kom í Tíðaskarð, að grjótflug var þar svo mikið í stormhviðu að framrúða bifreiðarinnar mölbrotnaði. Varð bílstjórinn að snúa aftur til Reykjavíkur og fá nýja rúðu, en hann sakaði ekki. — Hörður.

Ísafirði, 18. nóvember. Hér hefir sett niður talsverðan snjó bæði í nótt og dag og heiðavegir munu ófærir og þungfær í byggð. Ekki er vitað til að veðrið hafi orsakað hér slys eða tjón. Bátar voru á sjó í nótt og komu heilu og höldnu að í morgun. Flutningabílum hingað til Vestfjarða mun hinsvegar ganga illa heimferðin. — H. T.

Hvammstanga, 18. nóvember. Hér var hvasst með snjókomu framan af degi en tók að hægja og rigna er á daginn leið. Hér sitja menn i myrkri, en ljós slokknuðu um kl. 3 síðdegis. Rafmagnstruflanirnar eru taldar af völdum veðursins, sennilega samsláttur eða að línur hafi slitnað. Viðgerðarflokkur er kominn á vettvang. Bílum er vel fært um vegi en krapaelgur er á þeim þessa stundina. — Sigurður.

Símasambandslaust var til Suðurfjarða Austurlands í gær og gat blaðið því ekki haft samband við fréttaritara sína þar. Einnig var símasambandslaust við Vík í Mýrdal.

Austur-Landeyjum, 18. nóvember. Austan ofsaveður með stórrigningu öðru hvoru hefir gengið hér yfir í dag. Á tímabili vottaði fyrir krapa, enda var hiti þá um frostmark, en hlýnaði svo aftur. Um kl. 2 í nótt byrjaði að hvessa með snörpum hrinum, en lægði á milli. Kl. 10 í morgun var komið aftaka veður, svo vatn rauk eins og mjöll öðru hvoru og hélst það til kl. 2 að fór að draga úr veðurhæð. Ég átti tal við símstöðvamar hér undir Eyjafjöllum um kl. 5 í dag. Var þá enn ekki vitað um tjón af völdum veðursins, enda eru hér yfir höfuð traustar, vel gerðar og nýlegar byggingar. Á Skíðabakka í Austur-Landeyjum, hjá Eyvindi bónda Ágústssyni, fauk vélageymsla, braggi, er var í smíðum, vegna frosta nú undanfarið var ekki að öllu fullgerður. Hann er talinn gerónýtur.

Vestmannaeyjum 18. nóvember. Stólparok var hér í nótt og dag 13—14 vindstig á austan. Er á daginn leið færðist veðrið til suðurs og var enn hvasst með kvöldinu. Snjór var hér nokkur og hálka, en frostlaust. Ekki er kunnugt um slysfarir eða skemmdir af völdum veðursins. — Björn.

Tíminn birti 21.nóvember fréttabréf af Ströndum - þar er fjallað almennt um árferði:

Úr fréttabréfi af Ströndum: Árferði. — Allt frá síðustu áramótum hefur ríkt hér einstök árgæska. Veturinn var, eins og allir vita, einhver sá mildasti, sem menn muna - Þó fannst mér hlýindi og gróður, ekki vera til jafns við það, sem var á útmánuðum 1923 og 1928 — en til að skera úr um það skortir allan raunhæfan samanburð — Fénaður létti sér vel á fóðrum og hross komu aldrei á hús sums staðar, en gengu þó ei undan. Vorið var líka hagstætt og gott. Gróður kom snemma og kulnaði aldrei. Fénaður gekk vel undan vetri og hey entust vel hjá flestum. Fóðurkostnaður varð þó meiri en venjulega, því flestir bændur urðu að kaupa meira og minna af heyinu og fóðurbæti fyrrahaust eins og alkunnugt er. Vorið var áfallalaust og lömb þroskuðust vel. Sumarið var einnig með því besta, sem hér gerist. Grasspretta varð víða með ágætum, og yfirleitt meiri en menn höfðu gert sér vonir um. Kalsár undanfarinna ára greru að miklum mun. Nýting heyja er einnig með besta móti, enda höfum við ekki lengi fengið jafn sólríkt sumar. — Bændur eru því nú betur undir vetur búnir en þeir hafa verið síðustu árin. Haustveðráttan hefur einnig verið ágæt. Getur varla heitið að fest hafi snjó til þessa.

Nokkuð snjóaði fyrir miðjan desember, og síðan gerði asahláku:

Tíminn segir 13.desember:

Mikil ófærð er nú á vegum og má heita að ófært sé um mestan hluta Suðurlands og þungfært víða í öðrum landshlutum. Mjólkurbílarnir frá Selfossi, sem áttu að ná í mjólk á Suðurlandi, urðu að snúa við og er í dag unnið við að ryðja vegina.

Tíminn 15.desember:

KJ-Reykjavík, 14. des. Seljalandsá flæðir nú yfir veginn fyrir neðan Seljalandsfoss, sunnan við brúna á ánni. Tíminn hafði í kvöld tal af Ólafi Kristjánssyni oddvita á Seljalandi og sagði hann, að aðfaranótt laugardagsins hefði hvesst og myndast krap í ánni. Rynni nú ekkert vatn eftir árfarveginum, því að hann væri fullur af krapi, en á 100—200 metra kafla á veginum sunnan við brúna á ánni, flæðir áin, og er vegurinn nú orðinn illfær. Stórir bílar og jeppar hafa skrönglast yfir veginn, en ófært er fyrir litla bíla um veginn. Ólafur sagði, að nú væri 4—5 stiga frost þar eystra, en ef frostið herti og færi upp í 8—10 stig, mætti búast við að vegurinn yrði illur yfirferðar. Fjörutíu sentímetra jafnfallinn snjór var kominn yfir allt áður en hvessti, var þetta mikið til lausamjöll, sem fauk í burt, en þó er alhvítt yfir allt í dag. Vegna krapaelgsins á veginum fyrir neðan Seljalandsfoss, er ófært á litlum bílum í eystri hluta Rangárvallasýslu svo og í Vestur-Skaftafellssýslu og verður svo þar til vegurinn hefur verið hreinsaður.

Morgunblaðið 19.desember
Bergþórshvoli, 18. desember. Mikil harðindi hafa verið hér eystra og óvenju mikill snjór í Landeyjum. Frost hefir verið upp í 18 stig og allur fénaður á gjöf. 'i gær gerði snögglega asahláku með hvassviðri og mikilli rigningu. Orsakaði þetta mikla vatnavexti, ekki síst í neðanverðum Landeyjum þar sem skurðir hafa ekki við að flytja vatnið áfram. Urðu því vegaskemmdir talsverðar og er Vestur-Landeyjavegur í sundur á fjórum stöðum. Verður erfitt að lagfæra þetta á morgun, þar sem vatn er ekki farið að sjatna enn. — Eggert

Í blöðunum má nú finna tvö stutt viðtöl við Jón Eyþórsson veðurfræðing, hið fyrra um jökla en hið síðara almennt spjall um kulda:

Tíminn 11.desember:

Jöklar hafa minnkað heldur minna í ár en undanfaríð, samkvæmt þeim niðurstöðum jöklamælinga, sem nú liggja fyrir, að sögn Jóns Eyþórssonar veðurfræðings og sumir hafa jafnvel lengst nokkuð. Blaðið átti í dag tal við Jón Eyþórsson, veðurfræðing, sem að öðrum ólöstuðum er allra manna fróðastur um breytingar á íslenskum jöklum og hegðun þeirra. — Yfirleitt hafa jöklar styst á langflestum mælingastöðvunum, sagði Jón, en með minna móti eins og eðlilegt er eftir fremur kalt sumar, og á stöku stað hefur orðið lítilsháttar framgangur. Mörg árin hafa allir jöklar styst, svo að þetta ár hefur orðið nokkur „afturför“ í þróuninni. Til dæmis hefur Kvíárjökull lengst um 52 metra og Fellsjökull um 20 metra. Aftur á móti hefur Breiðamerkurjökull styst um 70 metra. 

Morgunblaðið 16.desember:

Sunnlendingum þykir mikið til um snjóinn og frostið um þessar mundir enda óvenjulegt að geri um 20 stiga frost við sjóinn á Suðvesturlandi, eins og var síðasta sunnudag. Jóni Eyþórssyni, veðurfræðingi, fannst þó ekki mikið til vetrarhörkunnar koma, þegar Morgunblaðið vildi fara að ræða málið við hann. Hann rakti þó sögu frostsins: — Fyrir helgina var komið 17 stiga frost á Jan Mayen, sem er óvenjulegt þar. Aðfaranótt sunnudags flæddi svo kalda loftið þaðan og á sunnudagsmorgun var komið 15 stiga frost norðanlands, en hafði lækkað niður í 5—10 stig um kvöldið. Þá var kaldast á Suðurlandi, um eða yfir 20 stig á Þingvallasvæðinu og flæddi kuldinn með Soginu og Ölfusá niður yfir Eyrarbakka. Á Hellu var þá 17 stiga frost um kl. 6 síðdegis, en farið að hlýna uppi á Hæli í Hreppum, þar 14 stig. Í dag, þriðjudag, er svo 6 stiga frost í innsveitum og 2 stig niður við ströndina. Og nú eigum við von á að hlýni með kvöldinu. Sunnanátt og frostleysa er á sunnanverðu Grænlandi, og breiðist austur af. Hins vegar þori ég ekki að lofa almennilegri hláku, þetta verður kannski ekki nema hlákubloti sunnanlands. Það hefur verið reynsla undanfarið að lægðir sem fara vestur fyrir Grænland, hafa smeygt sér austur með suðurströndinni og valdið skammvinnum hlákublotum, en síðan færst í norðan- og norðaustanátt aftur. Svo ekkert er því til fyrirstöðu að við fáum hvít jól, þó nú hlýni um sinn. Annars var haustið milt og gott, að vísu dálítið umhleypingasamt, en tiltölulega betra en sumarið, segir Jón ennfremur. Nóvember í fyrra [1963] var t.d. áberandi miklu kaldari, meðalhitinn — 1 stig, sem er 3,6 stigum undir meðallagi. Mesta frost í Reykjavík var þá 11,6 stig. Nú var meðalhitinn í nóvember 3,1 stig og mesta frost í ár 10,4 gráður í nóvember.

Snjórinn, sem nú er á landinu, er ekki nema 10 daga gamall. Hér sunnanlands snjóaði alltaf annað slagið af ýmsum áttum sl. viku, aðallega á vestan, en fyrir norðan með norðanáttinni. - En hvað er mesta frost, sem komið hefur hér í Reykjavík? - Síðan veðurstofan tók að mæla, við skulum segja síðan 1925, varð frost mest í janúar 1956, þá 17,1 stig. — Ég heyri að þér Norðlendingnum finnst lítið til um þetta? — Já, mér finnst ósköp lítið til þessa koma. Ég vandist á að vera á rjúpnaveiðum með framhlaðning í 20 stiga frosti og það er kuldaverk. Fyrst að fara í vasann og taka skammt af púðri og gæta þess að taka ekki á hlaupinu meðan það er sett í, því þá festist maður við það. Svo er tekinn hæfilegur skammtur af blaðapappír, hann vafinn saman í kúlu og troðið í með svokölluðum krassa eða hlaðstokk og þjappað vel niður. Þá er tekinn hæfilegur skammtur af höglum í lófann og sett í hlaupið og svo forhlað eða meiri pappír. Þess þarf að gæta að púðrið hafi náð fram á pinnann og stundum að taka nokkur púðurkorn og bæta á pinnann. Loks er tekin hvellhetta og sett á pinnann. Þá er maður tilbúinn til að skjóta. — Og rjúpan bíður á meðan öllu þessu fer fram? — Það þótti nú vissara að ganga með hlaðna byssu, ef rjúpa skyldi sjást, segir Jón Eyþórsson kíminn.

Tíminn 20. desember

Í roki og á háflóði í morgun slitnuðu tveir bátar upp í Hafnarfjarðarhöfn og rak annan þeirra hátt á land. Einnig barst talsvert rusl og grjót á land á Skúlagötu og Kirkjusand í Reykjavík og varð um tíma að aka með gætni eftir Skúlagötunni. Hámarki sínu náði veður og flóð á sjöunda tímanum í morgun. Þá slitnuðu tveir bátar upp í Hafnarfjarðarhöfn. Annar báturinn var Reynir II frá Neskaupstað, sem lá bundinn utan á öðrum bát við uppfyllinguna. Rak hann að bryggjunni og rakst á hana og munu bæði bátur og bryggja hafa skemmst eitthvað. Báturinn Særún frá Siglufirði, sem er 50 lesta bátur, lá bundinn utan á Apríl við hafskipabryggjuna. Særún slitnaði frá togaranum og rak upp á land, eins langt og hún flaut á stórstraumsflóðinu og upp undir grjótkantinn neðan við Apótekið. Særún mun lítið eða ekkert hafa skemmst og mun reynt að ná henni út í kvöld. — Báðir bátarnir voru mannlausir. Lögreglumenn, sem óku eftir Skúlagötu í Reykjavík um þetta leyti, sáu að sjór gekk yfir götuna og hafði borið með sér talsvert af grjóti. Mest brögð voru að þessu á svæðinu milli Völundar og Sláturfélagsins. Var það mikið af grjóti á götunni, að aka varð með gætni, en grjótið var þó fremur smágert. Einnig voru niðurföll orðin stífluð. Einnig barst eitthvað af grjóti á land inn við Kirkjusand í veðrinu. Starfsmenn Áhaldahúss borgarinnar unnu við að hreinsa niðurföllin og göturnar í morgun.

Tíminn 24.desember:

Veðurfræðingar Veðurstofunnar voru léttir í bragði, þegar við náðum tali af þeim í dag og spurðum frétta af veðurfarinu yfir jólin. Þeir höfðu sagt okkur fyrr í vikunni, að jólin yrðu flekkótt að þessu sinni, og vildu halda sig við þá spá, svona til öryggis. Þeir sögðu okkur að lokum að húsveggir yrðu áreiðanlega auðir, en játtu því þó, að þar sem fólk byggi enn í torfbæjum gæti orðið undantekning frá þessari reglu. Norðanlands hefur verið hríðarveður í dag og frost hefur verið um allt land. Á Vestfjörðum og út af þeim voru 7 vindstig, þegar hvassast var í nótt, en nú er vindhraðinn kominn niður i 3-4 vindstig. Veðurfræðingurinn sagði að norðanáttin myndi ganga niður. Svo væri hörkulægð að nálgast Suður-Grænland og spáði það góðu.

Mikið illviðri gerði á landinu milli jóla- og nýárs, fyrst með hríð og umtalsverðum umferðarvandræðum á Suðvesturlandi en síðan norðanáhlaupi um meginhluta landsins.

Tíminn segir frá 29.desember:

MB-Reykjavík, 28. desember. Síðdegis í dag skall hríðarveður á í Reykjavík og í kvöld má segja, að blindbylur hafi verið kominn um allt sunnan og vestanvert landið, og var búist við að illviðrið myndi ná yfir landið allt í nótt. Búist er við að eitthvað bloti í nótt við ströndina hér suðvestanlands, en óvíst að þar verði um neina hláku að ræða. Veðrinu var spáð þegar í morgun, en margir virðast hafa haft aðvaranir veðurstofunnar að vettugi, sumir jafnvel lagt upp með ungbörn í fólksbílum á heiðarvegi, og má það teljast ótrúlegt ábyrgðarleysi. Hér í Reykjavík varð algert umferðaröngþveiti í kvöld og bílar voru klukkustundum saman að brjótast milli Kópavogs og Reykjavíkur og margir urðu að yfirgefa bíla sína. Allir vegir á Suður- og Vesturlandi munu kolófærir og bíll frá vegagerðinni reynir í nótt að brjótast austur yfir Hellisheiði til að aðstoða bíla, sem óttast er að séu fenntir á heiðinni. Páll Bergþórsson veðurfræðingur sagði blaðinu í kvöld, að telja mætti víst að illviðrið myndi ná um allt land í nótt og búast mætti við slæmu veðri víða á morgun. Ekki má búast við neinum blota, nema rétt við ströndina suðvestanlands, með morgninum er líklegt að hann gangi í norðaustrið og kólni að nýju og bjóst Páll við éljagangi á morgun. Klukkan átta í kvöld var farið að snjóa víða norðanlands. Veðri þessu olli lægð, sem dýpkaði mjög ört á Grænlandshafi, en í kvöld var hún hætt að dýpka og taldi Páll, að mesti krafturinn væri úr henni.

Eins og nærri má geta urðu allir vegir á Suður- og Vesturlandi ófærir og hér innanbæjar varð mikið umferðaröngþveiti. Fréttamenn Tímans fóru um sjöleytið í kvöld suður á Öskjuhlíð og var þá óslitin bílaröð frá Miklatorgi og suður fyrir Fossvog. Fjöldi bíla sat fastur, og höfðu margir þeirra drepið á sér í bylnum. Fjórir strætisvagnar í Kópavog og Hafnarfjörð voru þá stansaðir á leiðinni niður í Fossvog og komust ekki áfram vegna annarra bíla. Blaðið hafði tal af manni, sem lagði af stað suður í Kópavog um klukkan sex í gærkveldi, en varð að skilja við bíl sinn sunnan í Öskjuhlíð um klukkan níu, því að þá sat samfelld bílaröð, og sums staðar margföld, föst neðan frá Miklatorgi allt inn að Fossvogsbrú. — Það má segja, að algert öngþveiti og stjórnleysi hafi ríkt þarna. Menn óku af Miklatorgi upp Öskjuhlíðina án þess að vita, hvað þar beið. Snjór var að vísu nokkur, en þó sæmilega fært í stórum bílum á keðjum eða snjóhjólbörðum. En ýmsir undu ekki biðinni og fóru úr slóðinni, jafnvel út um holt og hæðir til þess að reyna að komast áfram, ýmsir festust þar og þannig sat þvagan. Ég reyndi að halda mér við slóðina, sagði maðurinn og forðast að fara út í ófæru og mjakaðist þannig áfram suður á Öskjuhlíðina. En sunnan í henni stöðvaðist allt gersamlega. Þar beið ég nær tvær klukkustundir, og var þá mjög fennt að mörgum bílum þar í röðinni, enda var allhvasst og hríðarkóf mikið, svo að í hrinum sá aðeins nokkra metra frá sér. Var augljóst áð margir bílar sátu þarna alveg fastir. Einnig urðu sumir bílarnir bensínlausir, því að menn þorðu ekki annað en láta þá ganga allan tímann.

Ingólfur Pétursson hjá vegagerðinni sagði blaðinu í kvöld, að allar tiltækar vinnuvélar væru í gangi til að reyna að opna vegi og halda þeim opnum. Stór bíll með drifi á öllum hjólum og snjóplóg er að reyna að ryðja bílum leið austur yfir fjall. Hann var kominn austur í Svínahraun en sneri þar við á móts við áætlunarbílinn að Selfossi og fleiri bíla og ætlar að aðstoða þá austur í nótt. Þrátt fyrir aðvaranir Veðurstofunnar í allan dag lögðu menn á Hellisheiði. Meðal annars lögðu hjón með ungbarn upp að austan í dag á fólksbíl og var farið að óttast um þau og búið að kalla út hjálparsveit Slysavarnafélagsins í Reykjavík, þegar fregnir bárust um að fólkið hefði fengið að fljóta með jeppa í bæinn en orðið að skilja við bíl sinn á leiðinni. Búist var við að fleiri bílar kynnu að vera tepptir á leiðinni, en vonast var til að vegagerðarbíllinn myndi hjálpa þeim til byggða. Verður að teljast furðulegt ábyrgðarleysi að leggja upp í slíka ferð, eftir margendurteknar aðvaranir. Þá sagði Ingólfur, að búið væri að ryðja sjálfa Ártúnsbrekkuna og virtist ekki vera mikill snjór á veginum í Mosfellssveit, en illviðrið væri svo mikið, að ekki sæist út úr augum og bílar því stansaðir af þeim sökum. Um tíuleytið í kvöld tókst loks að opna Hafnarfjarðarveginn til Kópavogs, en það gekk mjög erfiðlega, bæði vegna veðursins og svo vegna yfirgefinna bíla, sem stóðu á veginum. En laust eftir miðnætti, þegar blaðið var að fara í prentun var þessi kafli aftur orðin ófær. Á Arnarnesi voru fjölmargir bílar fastir og var hjálparsveit skáta í Hafnarfirði komin þeim til aðstoðar með teppi og heita drykki og var reynt að hlúa að fólkinu, sem sumt var með ung börn með sér, eftir föngum. Strætisvagnaferðir fóru allar úr skorðum og sömu sögu er að segja um leigubílaakstur. Til dæmis sögðu símastúlkur á Hreyfli og BSR okkur að löng bið væri eftir bílum þar og leigubílar sátu þá fastir um allan bæ. Lítið var um áætlunarferðir úr bænum, eins og vænta má, þó var reynt að brjótast í Borgarnes, Mosfellssveit og Keflavík. Keflavíkurrúturnar voru á Arnarnesinu og í Hafnarfirði um tíuleytið, Mosfellssveitarrútan sneri við Elliðaárnar og Borgarnesrútan var þá á Kjalarnesinu og miðaði skammt.

Morgunblaðið segir 29.desember af sama áhlaupi:

Síðari hluta dags í gær skall á suðaustan hríðarbylur á Suður- og Vesturlandi og var vindhraðinn um 8 vindstig. Skapaðist fljótt hið mesta öngþveiti í umferðinni sökum dimmviðris og varð ófært bifreiðum strax og kom út fyrir Reykjavík. Þar að auki varð víða fljótlega mjög snjóþungt. Þannig höfðu Suðurlandsvegur og Vesturlandsvegur teppst og vegurinn milli Hafnarfjarðar og Reykjavíkur varð ófær. Mikill fjöldi bifreiða stöðvaðist þar sökum færðarinnar en einnig vegna þess að fennt hafði inn á vélar þeirra og þær þá drepið á sér.

Versta ástand í mörg ár. Samkvæmt frásögn lögreglunnar í Reykjavík versnaði ástandið eftir því, sem leið á kvöldið. Þá höfðu strætisvagnaferðir í Kópavog einnig stöðvast og fengust þá þær fregnir af leiðinni milli Reykjavíkur og Hafnarfjarðar, að umferð var stöðvuð á Öskjuhlíðinni og óslitin bilaröð frá Kópavogslæk og suður fyrir Arnarneshæð. Um tíuleytið voru komnir vegheflar til að skafa snjó af Reykjanesbraut á Öskjuhlíð, en voru þá orðnir hálffastir sjálfir. Fjöldi bíla hafði fests þannig, að þeir sneru þversum á veginum og lokuðu honum um leið. Stöðugar beiðnir bárust í allt gærkvöld til lögreglunnar um aðstoð frá fólki sem ekki komst leiðar sinnar og reyndi lögreglan eftir því, sem unnt var að sinna þeim, en það var ekki hægt nema að mjög takmörkuðu leyti. Telur lögreglan í Reykjavík, að hér hafi verið um versta ástand að ræða, sem skapast hefur af þessu tagi í mörg ár.

Tíminn segir enn frá þann 30.desember:

Það var vissulega vetrarlegt um að litast, þegar Reykvíkingar og nágrannar þeirra risu úr rekkjum sínum í morgun. Hvarvetna blöstu við kaffenntir bílar og samgöngur allar voru í hinum mesta ólestri, hvergi leigubíl að fá og strætisvagnar á eftir áætlun. Út um land hafa orðið minni samgöngutruflanir af völdum illviðrisins en við hefði mátt búast, og er til dæmis í kvöld bílfært austur í Vík og norður til Húsavíkur. Illviðrið var gengið yfir í morgun hér í Reykjavík og á Suðurlandi, og má segja að besta veður hafi verið á þessum slóðum í dag. Klukkan sex í kvöld var komið vont veður á annesjum norðanlands, 8—10 vindstig með snjókomu og einnig var hvassviðri og snjókoma á Austurlandi. Norðan til á Vestfjörðum var sömu sögu að segja, og einnig var vonskuveður á Snæfellsnesi. Annars var þurrt að kalla á Vesturlandi og fyrir austan fjall. Knútur Knudsen veðurfræðingur sagði blaðinu, að búast mætti við að vindur yrði norðaustanstæðari á næstunni og ekki myndi kólna verulega í veðri, nema eitthvað suðvestanlands. Knútur kvað nú vera alhvítt um allt land.

Hjörleifur ólafsson hjá Vegamálaskrifstofunni sagði blaðinu, að búið væri að ryðja vegi um Suðurnes og að bílfært væri um allt Suðurland um Þrengslin, austur til Víkur, og í Árnes- og Rangárvallasýslum væri yfirleitt fyrirstöðulaus vegur. Vesturlandsvegur lokaðist algerlega i Kollafirði og í Hvalfirði. en nú væri búið að ryðja þar og einnig Bröttubrekku og væri nú allfært allt vestur i Gilsfjörð. Í dag stóð til að ryðja vegi á Snæfellsnesi, en þar gerði að nýju blindbyl og varð að hætta við allt saman. Ágætt færi er til Akureyrar og þaðan til Húsavíkur. Holtavörðuheiðin varð aldrei ófær í hríðinni og yfirleitt mun minnst hafa snjóað á vestanverðu Norðurlandi. Á Austfjörðum voru vegir þungfærir vegna mikillar lausamjallar, sagði fréttaritari blaðsins á Egilsstöðum, var þar um hnédjúp lausamjöll og þar var komið hvassviðri í kvöld og má búast við að allir vegir á Austfjörðum verði kolófærir. Vegir á Suðausturlandi voru þungfærir, fréttaritari blaðsins í Hornafirði sagði okkur, að mjólkurbíll hefði ekki komist innsveitis í dag. Fréttaritarinn á Klaustri sagði okkur, að trukkar væru á leiðinni úr Vík til að sækja mjólkina, en þeim sæktist ferðin seint.

Eins og kemur fram í frétt á öðrum stað í blaðinu, lenti fólk í talsverðum hrakningum á milli Reykjavíkur og Kópavogs og Hafnarfjarðar í gærkvöldi, og raunar hér innan bæjar líka. Dæmi eru til þess að fólk hafi verið þrjá klukkutíma í strætisvagni til Kópavogs og sjö til Hafnarfjarðar og margir tóku það til ráðs að gista hjá kunningjum eða á hótelum í borginni. Í morgun voru samgöngur enn í ólestri, en þegar leið á daginn færðust þær smámsaman í eðlilegt horf.

Hér má sjá vindrit úr Stykkishólmi 29. og 30.desember. Þar var fárviðri um tíma að kvöldi 29. Þetta er næstmesti vindhraði sem mælst hefur í Hólminum, 34 m/s, hann var ívið meiri (35 m/s) í illviðrinu mikla 16. febrúar 1981 - þá blés af suðsuðaustri, en norðaustri hér. 

Tíminn 31.desember:

MB-Reykjavík, 30. desember. Vonskuveður er nú um allt land og verst norðanlands. Er snjókoma suður í Borgarfjörð og hvassviðri mikið, til dæmis voru 12 vindstig á Hvallátrum klukkan fimm í dag. Hér í Reykjavík var úrkomulaust í dag, en hvassviðri mikið, svo ekki var meira en fært milli húsa í verstu hrinunum. Vegir eru ófærir um allt landið. Hjörleifur Ólafsson á Vegamálaskrifstofunni sagði blaðinu í kvöld, að lýsing hans á ástandinu á þjóðvegunum gæti verið stutt í þetta skiptið: — Það eru bókstaflega allir vegir á landinu ófærir. Ég skal ekki fullyrða að ófært sé fyrir stærstu bíla um Suðurnes, en það er þá eini kaflinn. Mjólkurbílar lögðu af stað frá Selfossi klukkan 6 í morgun og brutust til Reykjavíkur og komu hingað klukkan þrjú í dag. Sést af því að leiðin austur er kolófær. Ingólfur Pétursson í áhaldahúsi Vegamálaskrifstofunnar, sagði okkur, að lítið væri hægt fyrir þeirra menn að gera utan Reykjavíkur fyrr en lægði. Hann kvað marga starfsmennina hafa lagt nótt með degi að undanförnu og mætti segja að þeir hefðu unnið á meðan þeir stóðu uppi. Í áhaldahúsi borgarinnar var okkur tjáð að öll tiltæk tæki, hvort sem þau væru í eigu borgarinnar eða annarra, væru í gangi við að reyna að halda götum borgarinnar opnum, en mikil ófærð er innanbæjar.

Ekki er fyrirsjáanlegt að dragi úr vetrarríkinu hérlendis fram yfir áramótin. Þó mun veðrið eitthvað lægja að áliti veðurfræðinga. Um áramótin áætla þeir að norðanáttin verði enn ríkjandi, úrkomulaust sunnanlands en éljaslitringur norðanlands. Eins og fyrr segir var foráttuveður um mestan hluta landsins klukkan fimm í dag. Þó er ekki mjög kalt í veðri og sums staðar var hitinn yfir frostmarki. Til dæmis var þriggja stiga hiti á Raufarhöfn og hafði þá hlýnað þar um 6—7 stig á þremur klukkustundum. Í Reykjavík var þá hvassviðri, 8—9 vindstig. Bjartviðri var á Austfjörðum og með allri suðurströndinni. Búist er við mjög slæmu veðri norðanlands í nótt. Þrátt fyrir þennan veðurofsa, er ekki kunnugt um nein alvarleg óhöpp, og ekki hefur verið leitað til Slysavarnafélagsins um aðstoð.

Lýkur hér skrifum hungurdiska um árið 1964, fjölbreytt talnaefni er í viðhenginu. Þar má sjá meðalhita, úrkomumagn og margt margt fleira.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1964

Harla óvenjulegt (fari svo sem horfir)

Nú er uppi harla óvenjuleg staða. Gert er ráð fyrir því að fellibylurinn Fiona rekist á austurströnd Kanada aðra nótt (aðfaranótt laugardags 24. september). Það gerist endrum og sinnum að leifar fellibylja komist lítt skaddaðar á svipaðar slóðir, en nú virðist vera um óvenjukröftugt kerfi að ræða. Það er rifjað upp að árslágþrýstimet Kanada sé um 940 hPa - það var sett í janúarmánuði, en flestar spár gera nú ráð fyrir því að það met verði slegið nú - og það af harðara kerfi (krappari lægð en gerist). Ítrustu spár tala um níuhundruðtuttugu og eitthvað hPa - vonandi er þar vel í lagt. 

Myndin sýnir spá evrópureiknimiðstöðvarinnar um sjávarmálsþrýsting og hita í 850 hPa kl.6 á laugardagsmorgun (okkar tími). Fiona á þá að vera skammt undan strönd Nova-Scotia, á norðurleið. Ritstjóri hungurdiska minnist þess ekki að hafa séð svona nokkuð á þessum slóðum áður. Taka má eftir því að austan lægðarinnar er mikill og langur sunnanáttarstrengur sem teygir sig í átt til Íslands. Fellibylurinn missir fljótt fótanna og grynnist ört síðdegis á laugardag og á sunnudag. Hringrásarleifar hans komast því ekki hingað til lands - en „brakið“ gerir það hins vegar að einhverju leyti. 

Við skulum taka eftir tveimur öðrum kerfum á kortinu. Annars vegar er það hitabeltisstormurinn Gaston sem er á sveimi við Asóreyjar. Það er dvergkerfi miðað við Fionu, en veldur samt stormi eða roki á nokkru svæði. Þetta er líka sjaldséð á þessum slóðum. Við suðvesturjaðar kortsins er síðan lægðarkerfi sem talið er líklegt að verði að hitabeltisstormi eða fellibyl upp úr helginni. Þetta kerfi er á sérlega suðlægri braut - ekki langt undan ströndum Suður-Ameríku og er því miklu minna um sig heldur en Fiona. Amerískir veðurtístarar eru þegar komnir í hágír yfir möguleikum kerfisins - þótt örlög þess séu harla óviss.

Þótt Fiona hafi óbein áhrif hér á landi er ekki alveg létt að sýna þau myndrænt. Við gerum þó tilraun til þess. Kortið hér að ofan sýnir sjávarmálsþrýsting á laugardagskvöld (spá evrópureiknimiðstöðvarinnar - heildregnar línur). Litirnir sýna hins vegar svonefndan stöðugleikastuðul. Bleiki liturinn sýnir hvar hann er hár - óvenjuhlýtt loft að sunnan (sem uppstreymi fellibylsins hefur séð um að „búa til“ - með losun dulvarma ryðst yfir kalt loft neðar. Myndin sýnir vel hversu útbreitt þetta loft er - það er komið langt á undan og framúr sjálfum fellibylnum. 

En á kortinu má líka sjá sérlega óstöðugt loft - næst lægðinni við Ísland - þar er lítill fjólublár blettur - alveg á hinum enda stöðugleikarófsins (allir litir eru á kortinu). Þar eru veðrahvörfin lág og kalt loft streymir úr vestri og norðri yfir hlýjan sjó. Loftið er mjög óstöðugt. Kerfin tvö, hryggurinn á undan fellibylnum og kalt lægðardrag rekast saman. Það verður illt veður á Íslandi líka - (en ekkert á við fellibylinn samt). Háloftahlýindin eru óvenjuleg.

Þetta kort sýnir stöðuna í 500 hPa-fletinum við Ísland á laugardagskvöld - spá evrópureiknimiðstöðvarinnar. Jafnhæðarlínur eru heildregnar, vindörvar sýna vindstefnu og styrk, en litir hita. Loftið verður sérlega hlýtt í þessari hæð vegna niðurstreymis austan Grænlands, en það var reyndar orðið hlýtt þegar þangað kom. Ör bendir á -7,5°C. Þetta er nærri meti í september. Austan Vatnajökuls má líka sjá töluna -5,1 (en við sleppum því smáatriði). Tölur eru líka nærri metum í 300 hPa (um 9 km hæð). Höfum í huga að um 2 sólarhringa spá er að ræða - slíkar spár eru ekki alltaf réttar. 

Það er vel þess virði að fylgjast með þessu - og hversu háloftahlýindin verða mikil. Það er líka rétt hugsanlegt að hiti nái býsna hátt á Austurlandi. Hæstu tölur í reiknuðu spánum eru 20-21 stig, en efni er í töluvert hærri tölur - þótt ólíklegar séu. Við þurfum að fá um 24 stig til þess að sérlega óvenjulegt teljist. Rétt er að benda áhugasömum á að Einar Sveinbjörnsson er með heldur aðgengilegri framsetningu á vef sínum blika.is og á fjasbókarsíðu. 

Í viðhenginu (pdf) er skýringartexti - um stöðugleikastuðulskort. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Stöðugleikastuðull

Fyrstu tuttugu dagar septembermánaðar

Meðalhiti í Reykjavík fyrstu 20 daga septembermánaðar er +9,9 stig. Það er +0,8 stigum ofan meðallags sömu daga 1991 til 2020 og +0,9 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára. Raðast hitinn í 9. hlýjasta sæti (af 22) frá aldamótum. Hlýjastir voru þessir sömu dagar árið 2006, meðalhiti þá 10,9 stig, en kaldast var 2013, meðalhiti 7,2 stig. Á langa listanum er hitinn í Reykjavík nú í 21. hlýjasta sæti (af 149) (ásamt 1881). Hlýjastir voru þessir sömu dagar árið 1939, þá var meðalhiti þeirra +12,0 stig. Kaldast var 1979, meðalhiti aðeins 5,3 stig.

 

Á Akureyri er meðalhiti nú 9,3 stig og er það +0,6 stigum ofan meðallags 1991 til 2020 og +0,4 stig ofan meðallags síðustu tíu ára.

 

Hita er nokkuð misskipt (eins og gengur) fyrstu 20 daga mánaðarins. Þeir hafa ekki verið jafnhlýir á Miðhálendinu á öldinni. Aftur á móti raðast hiti á Ströndum og Norðurlandi vestra í 13. hlýjasta sætið (nærri meðallagi). Önnur spásvæði liggja þarna á milli, hiti við Faxaflóa og á Suðurlandi er sá 5. hlýjasti, í 9. sæti á Vestfjörðum, 10. sæti á Austurlandi að Glettingi og á Suðausturlandi, 12. sæti við Breiðafjörð, Norðurlandi eystra og á Austfjörðum.

 

Á einstökum veðurstöðvum er jákvætt vik mest í Sandbúðum. Þar er hiti +3,1 stigi ofan meðallags síðustu tíu ára og +3,0 stig við Setur. Kaldast að tiltölu hefur verið í Flatey á Skjálfanda, þar er hiti -0,8 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára.

 

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 68,8 mm og er það um fjórðung umfram meðallag. Á Akureyri hefur úrkoma verið mjög lítil, þar hafa aðeins mælst 6,7 mm (en hefur þó nokkrum sinnum áður mælst enn minni sömu daga).

 

Sólskinsstundir hafa mælst 122,0 í Reykjavík, 40 fleiri en í meðalári og hafa aðeins 6 sinnum mælst fleiri sömu daga. Á Akureyri hafa þar mælst 74,7, 10 fleiri en að meðaltali sömu daga.

 

Loftþrýstingur hefur verið hár, meðaltalið er 1016,6 hPa og hefur aðeins þrisvar verið hærri sömu daga síðustu 200 ár, það var 1952, 1828 og 1876.

Hæsti lágmarkshiti sumarsins í Reykjavík

Varla fyrir aðra en nördin. Hæsta sólarhringslágmark ársins (hlýjasta nóttin) er langoftast í júlí eða ágúst í Reykjavík. Rétt endrum og sinnum í júní, en aðeins oftar í september. Þannig var það í ár. Aðfaranótt 10. september fór hiti ekki niður fyrir 11,6 stig í Reykjavík, en hefur á þessu ári farið neðar allar aðrar nætur (eða daga). 

Einu sinni gerðist það að hlýjasta nótt ársins var í október. Það var 1959 - og telur ritstjórinn sig hafa minnst á það einhvern tíma áður. Frá og með 1921 að telja hefur hlýjasta nótt ársins 5 sinnum hitt á september, síðast 2002 (og í fáein skipti til viðbótar hefur septembernótt jafnað hlýindi frá því áður um sumarið, síðast 2015). Aðeins þrisvar var hlýjasta nóttin í júní (1925, 1949 og 1974). Einu sinni deildi nótt í maí fyrsta sætinu (það var 1988).

Myndin gefur yfirlit um hæsta lágmarkshita ársins í Reykjavík frá 1921 að telja. Það er hægt að reikna lítilsháttar leitni - +0,6°C á öld, en hún er ekki marktæk. Við getum hins vegar glögglega séð að tölur voru heldur hærri á árunum 1928 til 1945 heldur en lengst af síðar - allt fram undir aldamót, að aftur bætir í. Lengst af á þessu fyrra tímabili voru hitamælingar gerðar á þaki Landsímahússins (1931 til 1945), sem er ekki ákjósanlegur mælistaður. Hin einstaka aðfaranótt 31. júlí 1980 sker sig rækilega úr. Þá fór hiti í Reykjavík ekki niður fyrir 18,2 stig heilan sólarhring. Svo vildi til að ritstjóri hungurdiska var á vakt þessa nótt og minnist þess enn hversu indælt var að sitja úti á svölum Veðurstofuhússins og njóta blíðunnar á skyrtunni. Það var 1967 sem hlýjasta nóttin rétt marði 10 stig og litlu betri var staðan 1922, 1979 og 1983. Frá aldamótum er talan í ár sú næstlægsta (2015 var aðeins slakari), ásamt 2018. 

Fyrri hluti septembermánaðar

Fyrri hluti september hefur verið fremur hlýr um landið sunnanvert og á Miðhálendinu. Meðalhiti í Reykjavík er 10,0 stig og er það +0,7 stigum ofan meðallags áranna 1991 til 2020 og +0,8 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára. Hitinn raðast í 8. hlýjasta sæti (af 22) á öldinni. Hlýjastir voru þessir sömu dagar 2010, meðalhiti 12,2 stig, en kaldastir voru þeir 2012, meðalhiti 7,7 stig. Á langa listanum raðast hitinn í 26. hlýjasta sæti (af 148), hlýjast var 2010, en kaldast 1992, meðalhiti þá 5,6 stig.

 

Á Akureyri er meðalhitinn 9,1 stig og er það í meðallagi 1991 til 2020 og -0,2 neðan meðallags síðustu tíu ára.

 

Að tiltölu hefur verið hlýjast á Miðhálendinu. Þar er þetta næsthlýjasti fyrri hluti september aldarinnar. Kaldast, að tiltölu, hefur verið á Ströndum og Norðurlandi vestra. Þar er þetta 14. hlýjasti fyrri hluti september á öldinni.

 

Á veðurstöðvunum hefur að tiltölu verið hlýjast í Sandbúðum á Sprengisandsleið. Þar er hiti +3,4 stig ofan meðallags. Kaldast að tiltölu hefur verið á Skagatá, hiti -1,4 stig neðan meðallags (e.t.v. ekki rétt) og í Flatey á Skjálfanda, þar sem hiti hefur verið -1,0 stig neðan meðallags.

 

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 40,7 mm og er það nærri meðallagi. Á Akureyri hefur úrkoman mælst aðeins 5,9 mm og er það um fimmtungur meðallags. Fyrri hluti september hefur áður verið enn þurrari á Akureyri.

 

Sólskinsstundir hafa mælst 106,4 í Reykjavík, 42 stundum umfram meðallag og hafa aðeins fjórum sinnum mælst fleiri sömu daga, síðast 2011, þegar þær voru 119,8. Á Akureyri hafa sólskinsstundirnar mælst 52, og er það í meðallagi.

 

Meðalloftþrýstingur í Reykjavík er 1017,3 hPa og hefur aðeins 8 sinnum verið hærri sömu daga síðustu 200 árin.