Skemmtideildirnar bregðast ekki

Eins og oft hefur verið minnst á á hungurdiskum koma stundum nokkuð frjálslegar spár úr stóru veðurlíkönunum. Langoftast er slíkt algjör della sem ekki verður neitt úr, en stundum er verið að reyna að tæpa á einhverju raunverulegu. 

Svo vill til í dag (laugardag 18.janúar) að bæði evrópureiknimiðstöðin og bandaríska veðurstofan sýna alveg sérlega djúpar lægðir í spám sínum fyrir mánudag 27.janúar. Sennilega er þetta sama kerfið - en miðstöðvarnar setja hana niður á ólíkum stað. 

Kortið til vinstri er spá evrópureiknimiðstöðvarninnar - þar er lægðin skammt vestsuðvestur af Lófót í Noregi, 927 hPa í miðju, á síðan að ganga á land með miðju 929 hPa. Þetta er talsvert lægra en gildandi noregslágþrýstimet (sem að sögn er 938,5 hPa - sjá yr.no). Við erum aðeins vanari tölum sem þessum í námunda við okkur (vanari er e.t.v. ofsagt - en alla vega höfum við séð lægri tölur við strendur landsins). 

Kortið til hægri sýnir spá bandarísku veðurstofunnar fyrir sama tíma - 929 hPa í lægðarmiðju - en fyrir sunnan Ísland.

Þó það sé næsta víst að þessar spár séu rangar (verða væntanlega allt öðru vísi í næstu spárunum) er það samt svo að eitthvað sannleikskorn kann að vera falið í þeim. Kuldapollurinn mikli, Stóri-Boli, gengur laus um þessar mundir og heimskautaröstin reisir kryppur sínar og hvæsir á móti - og við á milli.  

Illviðrasyrpan heldur áfram

Svo virðist sem bærilegt veður verði um meginhluta landsins mestallan morgundaginn (laugardag 18.janúar) en síðan dregur aftur til tíðinda. Lægð sem í dag hefur valdið miklu hríðarveðri og að sögn óvenjulegri snjókomu á Nýfundnalandi stefnir til okkar og á að fara til norðausturs milli Íslands og Grænlands á sunnudag og mánudag. 

Kortið sýnir sjávarmálsþrýstispá evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir seint á sunnudagskvöld, en þá verður meginlægðin komin framhjá, landsynningsveðrið á aðfaranótt sunndags gengið yfir og hvass útsynningur tekinn við. Lægðin er öðru vísi en þær sem hafa plagað okkur að undanförnu. Hún tók út sína óðadýpkun sunnan Nýfundnalands, er nú (á föstudagskvöld) um 955 hPa í miðju en á ekki að dýpka frekar á leið til okkar - á þessu korti hefur hún meira að segja grynnst nokkuð (miðjurnar tvær 970 hPa og 976 hPa). Aftur á móti hefur þrýstingur yfir Bretlandseyjum stigið rækilega. Spáin segir þrýsting í hæðarmiðju vera 1049 hPa. Breskir tístarar - og breska veðurstofan velta vöngum yfir því hvort 1050 hPa-mörkunum verði náð, en slíkur háþrýstingur er óvenjulegur þar um slóðir, ekki þó met (það er að sögn 1053,6 hPa), en met er sagt hugsanlegt í Frakklandi (1048,9 hPa er metið þar). Metatölur þessar eru hér úr lausu lofti (Wikipediu) og ætti ekki að vitna í þær - en eru vonandi réttar.

Þrýstimunur eru því mikill á milli hæðar og lægðar - hátt í 80 hPa. Gömul þumalfingursregla segir að séu þrýstilínur dregnar með 4 hPa bili (eins á kortinu að ofan) og fjöldi þeirra á sama grunnkorti (á stærð við þetta) sé 20 eða fleiri sé fárviðri einhvers staðar á kortinu. Á þessu korti eru þær 19. - Þetta er því mikið veður þó miðjuþrýstingur lægðanna sé ekki tiltakanlega lágur (miðað við þær að undanförnu). 

Við sjáum svo nýja lægð við Nýfundnaland. Spár eru ekki sammála um framtíð hennar nema hvað langflestar senda hana líka til Íslands. Spár enn lengra fram í tímann halda flestar hverjar leiknum áfram - en mikið sitt á hvað frá einni spárunu til annarrar. 

Margs konar vandræði fylgja oftast lægðum af þessu tagi. Vonandi láta þau sem minnst á sér bera að þessu sinni. Vel má vera að hungurdiskar sulli eitthvað meira í þeim (fer eftir þreki og sveimi ritstjórans). En lesendur eru hvattir til að fylgjast vel með spám Veðurstofunnar. 

Einhvers staðar í illviðrasyrpu

Fyrri hluti þessa mánaðar hefur verið illviðrasamur, en þó þarf að fara í nokkur smáatriði til að finna eitthvað sér í lagi afbrigðilegt. En svo er alls ekki víst að syrpunni sé lokið. Ekki lítur sérlega gæfulega út með næstu stóru lægð - eða lægðir - en ekki rétt að þusa mikið um það á þessu stigi. Erfitt er að fara í uppgjör í miðjum leik, en við skulum samt reyna að leita eitthvað uppi - og finnum.

Hér að neðan er nokkuð flókin mynd. Aðalatriði myndarinnar er línurit (grátt) sem sýnir þrýstispönn á landinu á klukkustundar fresti frá því 1.desember 2019 til 15.janúar 2020. Þrýstispönn er munur á hæsta og lægsta þrýstingi á landinu á hverri klukkustund. Gott samband er á milli hennar og vindhraða. Þeir smámunasömu geta fundið að því að hrein vestan- eða austanveður skila sér verr heldur en þau hreinu norðlægu eða suðlægu. Ástæðan er sú að landið er ekki hringlaga - styttra er á milli útgildanna í fyrrnefndu áttunum heldur en þeim síðarnefndu. 

Um myndina þvera er rauð lína, hún markar 20 hPa spönn. Sé spönnin svo mikil má gera ráð fyrir því að illviðri sé að minnsta kosti einhvers staðar á landinu. Illviðri geta líka orðið þó spönnin sé mun minni - t.d. skilar suðurnesjabylur síðasta sunnudags (12.janúar) sér ekki á línurit sem þetta - lægðin var svo lítil um sig. Við sjáum að „aðventuillviðrið“ sem kallað hefur verið er það mesta á tímabilinu, spönnin fór þá upp í 36,3 hPa þegar mest var - það er nokkuð óvenjulegt. Hún var 30 hPa eða meiri í 16 klukkustundir, og 20 hPa eða meiri í 33 klukkustundir. 

Í janúar hefur 20 hPa-mörkunum verið náð hvað eftir annað, en oftast ekki lengi í hvert sinn, nema í veðrinu undanfarna daga þegar þrýstimunurinn var meiri en 20 hPa í 33 stundir líka (en ekki alveg samfellt). Hann fór mest í 25,2 hPa - mun minna en í aðventuillviðrinu. Hér skulum við þó gæta þess að aðventuillviðrið var af norðri, en síðasta illviðrið nú ívið austlægara.

Meðaltal fyrstu 15 daga janúar er nokkuð hátt í langtímasamanburði, um 14,7 hPa, svipað og  sömu daga 2014 og 2011. 

Rauðleiti ferillinn sýnir hins vegar lægsta þrýsting hverrar klukkustundar (hægri kvarði). Þar vekur athygli hvað þrýstingur hefur nær samfellt verið mjög lágur í um 10 daga. Lægsti þrýstingur landsins færist auðvitað til frá stöð til stöðvar, en meðaltal hans er þó lægra en það hefur verið á þeim tíma sem við eigum þessi landslágmörk á lager (frá 1949). 

Meðalþrýstingur í Reykjavík hefur líka verið óvenjulágur, 976,0 hPa fyrstu 15 daga mánaðarins og hefur aðeins þrisvar verið lægri sömu daga frá upphafi samfelldra mælinga, 1821. Það var 1933, þegar meðaltalið var 970,0 hPa, 1974 þegar það var 974,4 hPa og 1869 þegar það var 974,9 hPa. Nákvæmni síðustu tölunnar er þó ekki meiri en svo að munurinn á stöðunni þá og nú er alls ekki marktækur. 

Gróflega getum við haldið því fram að þessi lági þrýstingur tengist óvenjulegri framsókn kuldapollsins Stóra-Bola og minnst hefur verið á áður á þessum vettvangi. Slíkri framsókn fylgja einætt einhver meiriháttar vandræði í veðri (misjafnt að vísu hver þau eru). 

Þetta er því nokkuð óvenjulegt - svo er auðvitað allsendis óvíst hvaða úthald mánuðurinn í heild hefur á þrýstisviðinu. 

Ekki hefur fallið mikið af vindhraðametum á stöðvum sem athugað hafa lengi. En það er samt þess virði að líta á listann (hann er í heild í viðhengi - þó er sleppt alveg nýjum stöðvum).

Eitt vindhraðaársmet hefur verið slegið (10-mínútna meðalvindhraði), á Gillastaðamelum (skammt frá Króksfjarðarnesi). Þar hefur ekki verið athugað nema frá 2009 - metið var sett í fyrradag (13.). Svo var reyndar slegið ársmet á stöð sem er á snjóflóðavarnargarðinum í Bolungarvík - en þar hefur ekki verið athugað nema í um 4 ár. 

Slatti er af janúarmetum. Ef við lítum aðeins á síðustu daga eru þessi merkust: Á Hafnarmelum (við brúna yfir Hafnará), þar hefur verið athugað frá 1998, eins var slegið met við Búrfell (1993), í Árnesi (2003), Æðey (2012), Önundarhorni undir Eyjafjöllum (2010), Vatnsskarðshólum (sjálfvirka stöðin) (2003), við Bræðratunguveg (2012), í Hvammi undir Eyjafjöllum (2001), á Vatnaleið (2002), á Lyngdalsheiði (2010), Hallahálsi (2012), Svínadal í Dölum (2002), Gauksmýri (2006), Mosfellsheiði (2012), Fíflholti á Mýrum (2006) og á Reykhólum (2004) - og við skulum líka (vegna snjóflóðanna vestra) nefna Hnífsdal - þó ekki hafi verið athugað þar nema í 2 ár. 

Merkustu janúarvindhviðumet síðustu daga voru sett á Hafnarmelum, Bláfeldi, Öræfum, Kjalarnesi og við Hafursfell (sjá viðhengi). 

Af þessu má sjá að sums staðar hefur verið methvasst - og svo hefur líka verið hvasst á fjölmörgum stöðvum þó ekki sé um met að ræða. Eins og fram hefur komið hafa líka óvenjumargir dagar mánaðarins náð inn á illviðralista ritstjóra hungurdiska - og sólarhringsmeðalvindhraði þriðjudags 14. janúar í byggðum landsins var meiri en í aðventuillviðrinu. Klukkustundarmeðaltal var það hæsta síðan 7. og 8.desember 2015. 

Hálfur janúar 2020. Meðalhiti í Reykjavík er -0,2 stig, -0,9 neðan meðallags sömu daga 1991 til 2020, en -1,2 neðan meðallags síðustu tíu ára. Hitinn er í 14.hlýjasta sæti (af 20) á öldinni. Hlýjastir voru dagarnir 15 árið 2002, meðalhiti 4,2 stig, en kaldastir voru þeir 2005, meðalhiti -2,1 stig. Á langa listanum er hitinn í 74. sæti (af 145). Fyrri hluti janúar var hlýjastur árið 1972, meðalhiti 5,9 stig, en kaldastur var hann 1918, meðalhiti -9,5 stig.

Á Akureyri er meðalhiti fyrstu 15 daga mánaðarins -0,6 stig, í meðallagi áranna 1991 til 2020, en -0,3 stig neðan meðallags síðustu tíu ára.

Að tiltölu hefur verið hlýjast á Austfjörðum, hiti er þar í 9.hlýjasta sæti á öldinni, en kaldast hefur verið við Breiðafjörð og á Vestfjörðum, þar er hitinn í 17.hlýjasta sæti.
Á einstökum veðurstöðvum er jákvætt vik miðað við síðustu tíu ár mest á Höfn í Hornafirði, á Eyrarbakka og í Þykkvabæ, +0,4 stig, en kaldast að tiltölu hefur verið á Gemlufallsheiði, neikvæða vikið þar er -2,4 stig.

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 75,7 mm, það er vel yfir meðallagi. Á Akureyri hefur úrkoman mælst 46,7 mm og er það einnig vel yfir meðallagi. Sólskinsstundir hafa aðeins mælst 2,4 í Reykjavík það sem af er mánuði en hafa oft verið færri - og stundum hafa engar mælst fyrstu 15 daga janúarmánaðar, síðast 1993.

Viðbót 18.janúar:

Ítarlegri upplýsingar berast nú smám saman um veðurfar framan af mánuðinum. Úrkomutölurnar vekja nokkra athygli. Að morgni þess 16. mældist snjódýpt í Birkihlíð í Súgandafirði 164 cm. Það er meira en þar hefur mælst áður í janúar (og febrúar). Janúarúrkoman er meiri en vitað er um sömu daga áður við Mjólkárvirkjun í Arnarfiðri (athugað frá 1959), í Birkihlíð (1997), í Hnífsdal (1995), á Hrauni á Skaga (1958) og Skeiðsfossvirkjun (1970). Úrkoma er einnig óvenjumikil á sjálfvirku stöðvunum vestra, Flateyri, Bolungarvík og Ísafirði - í Bolungarvík meiri en mældist nokkru sinni sömu daga á mönnuðu stöðinni. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• ný vindhraðamet

Hásumar á suðurhveli - hávetur hér

Nú er hásumar á suðurhveli jarðar. Í tilefni af því lítum við á eitt háloftakort sem sýnir hringrásina þar nú í dag. Að því loknu horfum við á stöðuna hér við land.

Kortið er úr smiðju bandarísku veðurstofunnar. Jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins eru heildregnar, en þykkt er sýnd í lit. Hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Suðurhluti Suður-Ameríku er til hægri á myndinni, rétt sést í Afríku neðst og Ástralía og Nýja-Sjáland eru efst til vinstri. Athugið að vindur á suðurhveli blæs með lægri þrýsting á hægri hönd - öfugt við það sem við erum vön. Styrkur vestanvindabeltis suðurhvels er öllu meiri í janúar heldur en hjá okkur í júlí - og blái kuldaliturinn nær yfir stærra svæði heldur en hann gerir hjá okkur á sama árstíma. Þrátt fyrir allt er enn ísöld á Suðurskautslandinu - og hefur verið það lengst af síðustu 35 milljón ár (kannski ekki þó alveg samfellt). 

Þónokkur bylgjugangur er í háloftunum - en að jafnaði mun minna áberandi en hér á norðurhveli - lítið um truflandi fjallgarða - og víðáttumikið haf er umhverfis Suðurskautslandið allt. 

Eins og við sjáum er mjög hlýtt yfir Ástralíu - þykktin meiri en 5820 metrar þar sem mest er. Var enn meiri fyrr í mánuðinum. Þar bíða menn þess að einhver bylgja myndi afskorna lægð sem gæti þá fært þeim langþráða rigningu. Stöku sinnum kemur líka einhver hroði til þeirra úr rakabúri hitabeltisins - flókið samspil og tilviljanakennt. 

Við berjumst hins vegar við háveturinn. Að meðaltali eru 13. og 15.janúar illviðrasömustu dagar ársins. Litlu (ómarktækt) munar þó einstökum dögum tímabilsins frá sólstöðum fram til 20.febrúar.   

Þetta kort gildir á sama tíma og suðurhvelskortið - en nær aðeins yfir hluta hringsins. Við megum taka eftir því að meginröstin er hér langt sunnan við okkur - rétt sést í hana sunnan Nýfundnalands og yfir Vestur-Evrópu. Mikill flekkur af hlýju lofti (grænn litur) hefur rifið sig út - komist norður fyrir röstina og hringar þar mikla háloftalægð með miðju skammt fyrir suðaustan land. Nokkur vindur er í háloftunum kringum sjálfa lægðarmiðjuna (um 20 m/s í 5 km hæð yfir Austfjörðum), en yfir landinu vestanverðu er vindur í þeirri hæð innan við 10 m/s og enginn úti yfir Grænlandssundi. 

Niðri í mannheimum er hins vegar versta veður - norðaustanstormur eða meira. Við sjáum ástæður þessa vinds vel á kortinu. Mikill þykktarbratti er frá lægðarmiðjunni yfir til Grænlands. Við Austurland er þykktin um 5350 metrar, en ekki nema um 5050 við Scoresbysund, munar 300 metrum. Það samsvarar um 15 stiga hitamun - að meðaltali í neðri hluta veðrahvolfs. Hlýja loftið hefur þrengt að því kalda sem nú rennur í stríðum straumi suður um Grænlandssund og Ísland. Í allan dag hefur þrýstimunur milli Suðausturlands og Vestfjarða verið meiri en 25 hPa. Ef trúa má greiningum er vindurinn mestur í aðeins 800 til 1200 metra hæð, nær þar um 36 til 40 m/s - en minnkar ört þar fyrir ofan (háloftaathuganir hafa fallið niður í Keflavík í dag). Norðanloftið vill sína leið þegar að því er sótt. 

Spár gera ráð fyrir því að það slakni á slagnum strax á morgun. Síðan hefst undirbúningur undir næsta skítkast. Þó meginröstin sé langt undan er hún snör í snúningum. Megi trúa spám mun dálítil bylgja sem í dag er við vesturströnd Kanada ryðja röstinni alveg til okkar strax um helgina með einhvers konar illviðri. Svo er auðvitað rými fyrir ýmislegt á milli þessara stóru kerfa á fimmtudag og föstudag - þó vindar verði varla mjög hvassir (en líklega þó best að halda öllum möguleikum opnum - og segja sem minnst). 

Af árinu 1861

Eins og fram kemur í samtímafréttapistlum hér að neðan þótti árið 1861 hagstætt. Aprílmánuður er meðal þeirra hlýjustu sem vitað er um frá upphafi mælinga, en nóvember var aftur á móti meðal þeirra allraköldustu. Hiti var ofan meðallags í janúar, apríl, júní og desember, en undir því í mars, júlí og ágúst. Ársmeðalhiti í Stykkishólmi reiknast 3,6 stig eða rétt við meðallag áranna 1961 til 1990. Giskað er á 4,3 stiga ársmeðalhita í Reykjavík og 3,1 stig á Akureyri. 

Myndin sýnir meðalhita hvers dags í Stykkishólmi. Enginn dagur telst mjög hlýr, en sex mjög kaldir, allir í síðari hluta nóvembermánaðar. 

Af myndinni hér að ofan má sjá að þrýstingur var lágur í mars, en aftur á móti var hann hár í hinu rómaða blíðviðri í apríl. Í júlí var þrýstingurinn hins vegar óvenjulágur, en í september virðist hafa verið rólegt veðurlag - þrýstibreytingar frá degi til dags litlar.

Ársúrkoma mældist 651 mm í Stykkishólmi, tæplega 10 prósent neðan meðallags áranna 1961 til 1990. Að tiltölu var úrkomusamast í júní og desember, en þurrast í ágúst, september og nóvember. 

Hér að neðan er tíðarfarið rifjað upp með orðum samtímaheimilda. Stafsetning er þó víðast færð til nútímahorfs og texti stöku sinnum styttur. 

Annáll 19.aldar segir:

Veðrátta mun víðast um land hafa mátt kallast góð frá nýári til góu, er var nokkuð rysjótt með jarðleysum, en breyttist til batnaðar með einmánuði og í apríl var hitinn 10° í skugganum nokkra daga á Akureyri. „Norðri“ segir að vetrar- og vorvertíðin hafi, allstaðar að frétta, verið hin besta; þótt einstök kuldaköst hafi komið nyrðra, er stafað hafi af ís er var að flækjast úti fyrir, þó aldrei yrði hann landfastur. Með sláttarbyrjun breyttist tíð nyrðra í rigningar og óþurrka er gengu yfir Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýslur langt fram í ágúst. Minni voru óþurrkar um Skagafjörð og Húnavatnssýslu, en æskilegasta veðurátt syðra. Síðari hluta ágúst og fyrri hluta september var hins vegar hagfelldasta tíð nyrðra. Heyfengur var víða í betra lagi og veður hagfelld fram undir miðjan október. Þá segir „Norðri“ að vetur hafi alvarlega gengið í garð, Eyjafjarðará lagt ísi og Pollinn út á miðja höfn, og póstur sagt fullt eins harða tíð syðra, og ritað var að frost væru þar þá 16°. Framan af árinu fiskileysi fyrir sunnan og vestan svo til vandræða horfði, og nyrðra fékkst enginn afli úr sjó 31.maí, um sumarið lítill afli syðra, en allgóður á Eyjafirði. En um haustið var töluverður afli syðra, en smár, og eftir áfellið í nóvember væn ýsa og lítið eitt af þorski. 

Janúar. Tíð talin hagstæð og hiti var ofan langtímameðaltala. Þó er nefnt að óhagstætt hafi verið fram eftir mánuði norðaustanlands. 

Íslendingur segir frá 1.febrúar:

Veðráttin hefur allt til þessa verið afbragðsgóð. Fiskiafli enginn hér sunnanlands; hákarlsafli nokkur í lagvað suður í Garði hjá þeim fáu mönnum, er þá veiði stunda. Austan úr Múlasýslum eru sögð harðindi og veikindi. Vestan af Snæfellsnesi góð tíð á landi, en mjög mikið fiskileysi, að minnsta kosti allt fram að þrettánda, og Breiðvíkingar farnir að drepa hross sér til lífsbjargar.

Þjóðólfur segir þann 9.febrúar:

Lengi mun minnisstæð hin einkar hagstæða veðrátta og má segja veðurblíða, er hefir haldist stöðugt yfir gjörvallt Suður- og Vesturland að kalla má síðan um veturnætur og fram á þenna dag; því íhlaupið er gjörði um jólaleytið (hér með nálega 11°R frosti), varð eigi nema fáa daga; og íhlaupið er nú hefir staðið hér á aðra viku, mundi vera kallað blíðuveður um vetur í harðara lagi. Sama vetrar góðveður er sagt að norðan, allt norður til Öxnadalsheiðar, en að stríð vetrarharðindi hafi lagst að og haldist fram í fyrra mánuð um Eyjafjörð en einkanlega um Þingeyjarsýslu og báðar Múlasýslur; þar gekk og taugaveikin fram til nýárs og allmannskæð í sumum héruðum, en hér syðra og vestra mun hún víðast í rénun.

Milli jóla og nýárs varð úti milli bæja hér á Kjalarnesi miðaldra maður ókvæntur Eyjólfur Þórðarson frá Blikastöðum, ... Aðfaranóttina 18. [janúar] lagði inn í Búðarós vestra, skip er kom úr hákarlalegu, og hafði aflað nokkuð. Jón Pálsson hafnsögumaður þar við Búðir var formaðu, en þegar dró innundir óskjaftinn, kvaðst hann vilja fara undir ár til að hita sér, en beiddi einn háseta sinn, Jón Vigfússon að nafni, duglegan mann, að fara undir stýri, og gjörði hann svo; var svo lagt inn í óskjaftinn, en þar kvað einatt vera krappur og vondur sjór, en dimmt yfir, kom þá rið á skipið, og sló því undan, svo að sjór kom á það flatt, er tók útbyrðis manninn frá stýrinu og stýrið frá skipinu, drukknaði Jón Vigfússon þar, og rak þó upp litlu síðar; lentist og skipinu heldur illa, og 2 mennirnir meiddust nokkuð, en eigi til langframa að haldið var, og eitthvað lítið eitt tók útbyrðis. — 28. [janúar] var unglingspiltur, ... sendur frá Hraðastöðum í Mosfellssveit austur yfir heiðina, til Þingvallasveitar; veður var þá gott og eins hina næstu 2 dagana, en pilturinn hefir hvergi komið fram né fundist, og hefir hans þó verið leitað af mannsöfnuði.

Febrúar: Æskileg tíð lengst af. Hiti ekki fjarri langtímameðaltölum. 

Þjóðólfur segir 25.febrúar:

Sjóróðramenn koma nú að úr öllum áttum, sunnanpósturinn nýkominn austan af Síðu með bréf úr Múlasýslum um jólaleytið, og sendiboði Þjóðólfs norðan af Akureyri, en austanpóstur var enn ókominn úr Múlasýslum er hann lagði þaðan. Úr öllum áttum staðfestist hið æskilegasta vetrarfar, og hörkurnar um Eyjafjarðarsýslu og Suðurmúlasýslu eigi eins miklar eins og fyrr fregnaðist; um Þingeyjarsýslu og Norðurmúlasýslu lagðist veturinn að um jólaföstukomu, með byljum og frostum, en er vonandi að þar hafi nú snúist til bata um miðsvetrarleytið, eins og annarsstaðar um land.

Íslendingur segir af tíð og gæftum þann 8.mars:

Þorri er á enda og komið fram í aðra viku góu, og alltaf hefur mátt heita blessuð veðurblíða, að minnsta kosti yfir öllum Sunnlendingafjórðungi, og enda svo langt vestur og norður, sem vér höfum til spurt. Um þessar mundir streyma menn að úr öllum áttum suður hingað til sjóróðra. Vertíð er byrjuð; suður í Höfnum er sagður góður fiskiafli, og fiskigangan komin alla leið inn undir Garðskaga. En þar fyrir innan er fiskilaust til þessa. Að vestan höfum vér nýfrétt gott vetrarfar; fiskafla við Ísafjarðardjúp síðan miðþorra; hákarlsafla nokkurn úr Vestureyjum á Breiðafirði og umhverfis Jökul; fiskiafla norðan undir Jökli síðan með þorra, en um hlutarupphæð vitum vér eigi; skepnuhöld allstaðar heldur góð. Norðanpóstur kom hingað 3. þ.m. Með honum fréttist góð tíð af Norðurlandi allt austur undir Múlasýslur, og vér ætlum einnig — því annars er ekki getið — að þar eystra hafi tíðin verið góð, síðan harðindaskorpunni framan af vetrinum létti þar af.

Norðri segir frá þann 12.mars:

Með póstunum og öðrum ferðamönnum hafa jafnaðarlega borist fréttir, sem víðast hvar koma saman að því leyti að vetrartíðin hefir verið einstaklega góð einkum syðra og hér í vestursýslunum [Húnavatns- og Skagafjarðarsýslum]. Nokkru harðara er oss sagt að austan, og skrifað er oss rétt eftir nýárið, að út líti fyrir allharðan vetur í Hróarstungu og Jökulsárhlíð ; þar höfðu verið æði langar jarðleysur og innigjafir á fénaði. Því má ætla, að hinn góði bati, sem kom eftir nýárið og hið fagra veður með nægum jörðum, sem hélst hér allan þorrann hafi einnig komið þar að góðum notum. Vér ætlum því óhætt að fullyrða, að veturinn sé enn sem komið er einhver hinn besti, og það mun þykja fáheyrt, er stendur í einu af sunnanblöðunum, að sumir á Landinu í Rangárvallasýslu hafi ekki gefið kúm nema í annað málið lengst fram í desember í vetur. Afli af sjó hefir allvíða verið lítill og svo er skrifað að sunnan og vestan. Hér við Eyjafjörð var allgóður afli framan af vetri úti í Hrísey og víðar, en nú hér enga björg að fá úr sjó um langan tíma. Selveiði hefir verið hér með minnsta móti í vetur; enda er hún einlægt að minnka á öllum stöðum hér nyrðra þar sem hún hefir tíðkast og vér höfum haft afspurn af.

Mars. Öllu kaldari og órólegri tíð en mánuðina á undan. 

Norðri birtir þann 24.apríl úr bréfi að austan, það er dagsett 18.mars. 

Tíð hefir hér verið spaklát í vetur, en nú yfrið hvikul; víðast hafa verið jarðir nærri alltaf og varla gránað í suðursveitunum t.a.m., Breiðdal og þar suður frá. Í sumum sveitum hafa þó verið stöðug jarðbönn nú 19 vikur eða 20, því snjóhríðinni sem kom háfum mánuði fyrir jólaföstu hleypti í svellgadd, sem aldrei hefir tekið síðan svo nokkur jörð kæmi; þessar sveitir eru það ég veit Lofmundarfjörður og Borgarfjörður inn frá sjó — norðurhluti Hróarstungu og nokkuð af Hlíðinni [Jökulsárhlíð] — Selárdalur í Vopnafirði og einstöku sveitapartar víðar þar sem hlákur hafa náð verst til. Í þessum sveitum eru því margir þegar uppnæmir að heyjum, því naut hafa tekið upp svo mikið frá sauðfénu; eru sumir farnir að leita sér bjargar í jarðasveitunum ... 

Íslendingur segir 23.mars:

Um þessar mundir er því nær fiskilaust fyrir öllum Sunnlendingafjórðungi. Tíðarfar á landi má alltaf heita gott; þó stundum þjóti upp norðanveður, dettur það jafnskjótt aftur niður; snjór er lítill og færðin góð. Í gær (22. mars) fóru 4 skip í hákarlalegu á Akranesi; eitt þeirra var lent i morgun með 13 hákarla. Í dag er heiðríkt veður og allmikill hiti. — Þann 19. þ.m. barst skipi á í lendingu austur í Selvogi; þar voru á 14 manns og drukknuðu allir. Formaður var Bjarni bóndi í Nesi þar í sveit. Öll önnur skip, milli 20—30 af Eyrarbakka og Selvogi, sneru frá fyrir brimi, og náðu landi í Þorlákshöfn.

Þjóðólfur birti þann 16.júlí bréf dagsett á Eyrarbakka 10.apríl þar sem fjallað er um marsbrimin þar um slóðir:

Föstudaginn þann 15. [mars] reru flest skip á Stokkseyri, en í vetfangi brimaði svo mikið, að 4 skipin, sem seinast komu að sundinu, hlutu að hverfa frá og hleypa út í Þorlákshöfn, hvar þau náðu klaklaust landi, fyrir tilstyrk þeirra mörgu góðu manna, sem þar voru fyrir í lendingunni, og veittu skipverjum alla mögulega hjálp og bestu viðtökur. Af þessum skipum voru 2 sett landveg úr Þorlákshöfn austur að Stokkseyri, mánudaginn 18. s.m., en hin 2 skipin komust þann sama dag sjóleiðis, annað hingað á Eyrarbakka, en hitt alla leið að Stokkseyri. Morguninn eftir leit út fyrir bærilegt sjóveður. Reru þá flest skip á Stokkseyri, og sömuleiðis þau 3 skip, sem nú ganga hér á Eyrarbakka. Þegar skipin voru nýkomin í sátur, hleypti svo snögglega í þvílíku ofsabrimi, að aðeins 2 skipin frá Stokkseyri náðu þar lendingu, en hin öll, og þau héðan af Eyrarbakka — samtals 15 skip — máttu til að hleypa út í Þorlákshöfn í lítt færum sjó og náðu þar happasælli lendingu, því aðeins ein ár brotnaði, og einstakir menn þjökuðust eitthvað lítið.

Þjóðólfur segir þann 25.mars:

Aflaleysi má telja hið einstakasta til þessa í öllum ytri og innri veiðistöðvum allt austan frá Jökulsá á Sólheimasandi og vestur að Látrabjargi; hér um Innnesin varð almenningur eigi var góðviðrisdagana fyrir helgina, en var þó góður hákarlaafli ... á Akranesi.

Apríl: Óvenjuhlý og hagstæð tíð lengst af. 

Norðri segir þann 16.apríl:

Með sunnanpóstinum fréttist um tíðarfarið að sunnan og vestan og er allstaðar nú hið sama að frétta, að tíðin, sem var nokkuð hörð og sumstaðar með jarðleysum á góunni, hafi aftur breyst til batnaðar með einmánaðarbyrjuninni, og hefir síðan verið hin æskilegasta veðrátta og hitinn hér á Eyjafirði 10 gráður í skugganum þessa daga. Að sunnan er þar á móti bágt að frétta með fiskileysi, og er oss skrifað að aflabrögð hafi verið þar einstaklega lítil, nema hákarlaafli var þar dálítill, þar sem farið var að gjöra tilraunir til hans.

Íslendingur segir þann 27.apríl (dagsetur pistilinn á sumardaginn fyrsta 25.apríl):

Gleðilegt sumar, góðir landar! „Nú er vetur úr bæ“, einhver hinn blíðasti og besti vetur, sem liðið hefur yfir meiri hluta lands vors um mörg ár. Litur er farinn að koma í jörðina; fénaðurinn eirir ekki við húsin; sumarfuglarnir eru komnir hópum saman, og fleiri kvað vera von með fyrstu ferðum. En blessaður fiskurinn kemur eigi. Það má kalla næstum fiskilaust fyrir almenning í öllum veiðistöðum við Faxaflóa, og eru það daprar fréttir, þar sem líf og atvinna margra þúsunda er undir komin, einkum eins og nú er ástatt í landinu.

Austan úr Mýrdal er oss ritað þannig 6. þ.m.: Hér kom ákaflega mikill snjór í byrjun mars, sér í lagi 2. til 5. þó eyddi bloti nokkru aftur; tók þá algjörlega fyrir haga, og í Kerlingardal fennti fé; er um 20 ófundið enn. Síðan viðraði sífelldum útsynningum og hafhörkum fram í páskaviku; rétt fyrir eða um páska [31.mars] hætti ég að gefa útigangsfénaði. Síðan 28. mars hefur verið mesta blíða og stöðugar sjógæftir; féllu þá úr 4 helgidagar; hina alla hefur verið róið; og síðast í dag, en nú orðið fiskilaust um stund.

Harðindi mikil í Skaftártungu og á Síðu. Vestan undan Jökli segir í bréfi, sem ritað er fyrst í þessum mánuði [apríl]: „Veðurátt er hér hin besta, en fiskiafli lítill til þessa.

Þjóðólfur segir þann 27.apríl:

Veturinn reyndist til enda einhver hinn besti og blíðasti sem menn muna, og það yfir allt land, eftir því sem sannast hefir spurst, og þó öllu meira blíðviðri vestan- og norðvestanlands heldren hér syðra; íhlaupið á góunni tók t.d. mjög óvíða fyrir haga í Húnavatnssýslu, en þá varð haglaust austur á Síðu og víðar hér syðra; sjaldgæft mun það og að 2—3 mælistiga hiti gefist að meðaltali gjörvallan janúarmánuð, eins og nú var víð Ísafjarðardjúp.

Þann 4.maí segir veðurathugunarmaður á Hvanneyri við Siglufjörð að hafíshrafl hafi komið upp að landi. 

Þann 5.maí segir séra Björn Halldórsson í Laufási í dagbók sinni: „Hafíshroði úti á firði“. [Úr samantekt um hafís í dagbókum Björns sem birtist í Tímariti hins íslenzka bókmenntafélags 23., 1902, s.169] 

Maí. Fremur hagstæð tíð. Hiti nærri langtímameðaltölum. 

Íslendingur segir af tíð þann 10.maí:

Tíðarfarið er alltaf hið besta, og svo er að heyra allstaðar þaðan, er vér höfum til spurt. Úr Múlasýslu segir í bréfi frá 25. mars, að þar hafi tíðin verið góð til byrjunar marsmánaðar, en síðan hart. 

Íslendingur segir af eldsumbrotum í stuttri frétt þann 19.júní:

Frést hefur að vart hafi orðið við eldsumbrot 24.[maí] í Öræfajökli.

Þjóðólfur segir þann 29.maí:

Hin einstakasta vorveðurblíða viðhelst, skepnuhöld allstaðar hin bestu og gróandi og grasvöxtur horfir vel við. 

Norðri talar um góða tíð en áframhaldandi aflaleysi þann 31.maí:

Vetrar- og vortíðin er allstaðar að frétta hin besta og þó einstaka kuldaskot hafi verið hér nyrðra, sem einkum stafar af ísnum, er hefir verið hér nógur og spillt töluvert fyrir hákarlaveiðum, þá hafa engi brögð verið að því, og hinir sterkustu hitar með köflum. Hið einstakasta aflaleysi er að frétta víðast hvar að sunnan, svo að til mestu vandræða horfir. Bjargarþröng hefir einnig verið töluverð hér nyrðra og eystra og enginn fiskur fæst úr sjó svo vér höfum til frétt hér í nánd. Ísinn hefir mjög tálmað hákarlsaflanum, svo lítið hefir aflast nema í fyrstu ferðinni, en þá veiddu flestir vel, um hundrað kúta í hlut þeir sem bestir voru.

Þann 12.ágúst birti Íslendingur bréfkafla dagsettan 9.júní í Suður-Múlasýslu:

Fréttir eru héðan fáar. Veturinn var hér einkum sunnan til í Múlasýslum, einhver hinn besti, er menn muna eftir, snjóaléttur og veðurhægur, en af og til nokkuð frostharður. Vorið hefur einnig verið mjög blítt, og er gróður orðinn góður bæði á túnum og útengi, og hér um bil eins góður eins og í 12. viku sumars í fyrra. Hér um svæði aflaðist nokkuð af útsæ í vor, og kom það öllum í góðar þarfir, því kaupstaðir urðu á þrotum í góulok, svo það leit hér út fyrir mestu vandræði og bjargarskort, hefði ekki fiskast.

Júní. Úrkomusöm og óróleg tíð um landið sunnanvert, sérstaklega fyrri hluta mánaðarins, en samt nokkuð hlý tíð og almennt ekki talin óhagstæð í heildina. 

Þjóðólfur segir af Skeiðarárhlaupi og fleiru í frétt þann 26.júní:

[Þann] 24. [maí] fannst her syðra megn jökul- og brennisteinsfýla og stóð vindur hér af austri, en miklu megnari var þó fýlan austur um Síðu og Meðalland, og var þar tekið eftir því, að silfur allt tók kolsvartan lit, hversu vel sem það var vafið og geymt í traföskjum og kistum. Sáust þá, um Meðalland og Álftaver, reykjarmekkir upp úr Hnappafells- eða Öræfajökli, og þó eigi marga daga þar eftir. Þennan dag hljóp Skeiðará, og hefir hún nú eigi hlaupið um næstliðin 10 ár, en er þó tíðast, að hún láti eigi nema 6 ár milli hlaupa og stundum eigi nema 5, ræðst því að líkindum að hlaup þetta hafi orðið afarmikið; enda sjást og nú meiri merki þess heldur en vant er, því víða vestur með sjó er rekinn birkiviður hrönnum saman, og er það sjálfsagt eftir hlaupið og virðist hafa farið yfir Skaftafellsskóga neðanverða. Þá eru og hrannir með sjó af hvítum vikur, en þess hafa aldrei sést merki fyrr eftir hlaup úr Skeiðará, en aftur eru þykk lög af þeim vikur víða í Öræfasveit, eftir hin fyrri stórhlaup úr Hnappafellsjökli er þar hafa svo mjög byggðum eytt og graslendi; því ræður að líkindum, að hlaup hafi nú einnig komið úr jöklinum sjálfum, en áreiðanlegar fregnir skortir um allt þetta þar sem engar ferðir hafa getað orðið austan yfir Skeiðarársand til þessa, og tvísýnt, að hann verði fær fram eftir sumri.

Árferði. — Vorblíðan hefir verið stöðug og einstaklega góð yfir allt land allan maí og júnímánuð; framan af þessum mánuði [júní] var samt víða hér syðra i fjallasveitum bæði kalsasamt og fjarska rigningasamt, svo að mold i görðum hljóp sumstaðar í harðar hellur, og talið víst að það spilli kálvexti og jarðepla. En fénaðarhöld eru allstaðar einstaklega góð, voru kvíær alrúnar 7 vikur af sumri víða í Skaftafellssýslu, og þykir það dæmafátt. Grasvöxtur horfir allstaðar ágætlega við, einkum á túnum og öllu valllendi.

Íslendingur segir af tíð og afla þann 1.júlí:

Tíðarfar var um hríð heldur stirt og stormasamt, oft með krapaéljum af útsuðri, líkast því, sem ís mundi á hrakningi skammt undan landi í útnorðurhafinu; var þá því fremur gæftalítið á sjóinn og gróðurlítið til sveita. Nú hinn síðasta hálfan mánuð hefur veður verið allblítt. Svo má kalla, að sæmilega hafi fiskast hér á Innnesjum í vor, en mestallt er það ýsa og heldur smá, og þar eð þorskaflinn brást svo algjörlega á vertíðinni, eins og nú varð reyndin á, þá vita allir, sem til þekkja, að þar með var máttarstoðinni kippt undan bjargræði manna hér umhverfis Faxaflóa, enda hefur verið og er mikið harðrétti og horfir til hallæris hér við sjóinn, nema hjálp, og hún talsverð, komi úr einhverri átt. Syðra hefur voraflinn verið miklu minni en hér inn frá. Skepnuhöld til sveita eru sögð góð, en fjárfæðin gjörir samt mörgum ærið þröngt í búi. 

Júlí. Hagstæð tíð syðra, en nyrðra var kvartað um rigningar og erfiðleika. 

Íslendingur segir þann 12.ágúst:

Allan síðari hluta júlímánaðar og allt til þessa dags hefur veðurátt hér syðra verið með besta móti, og hagstæð að því, er heyskapinn snertir, sem allstaðar byrjaði með fyrsta móti, því grasvöxtur var í góðu lagi. Margir eru hér búnir að alhirða tún sín og hafa fengið töður óhraktar. Fyrir vestan höfum vér og frétt að heyannir gengju vel, og sumstaðar væru þar alhirt tún. Því er miður, að votviðrasamt mun hafa verið það sem af er slættinum nyrðra, og ef til vill í Strandasýslu, og heyrt höfum vér að hafís liggi fyrir landi, norður af Húnavatns-, Skagafjarðar- og Eyjafjarðarsýslum, en víst var ekki ís fyrir Húsavík eður Langanesi fyrir skemmstu, því skip hafði fyrir ekki löngu komið af Húsavík til Vopnafjarðar, og ekki orðið vart við ísinn; höfum vér það eftir skipi Fischers kaupmanns, sem er nýkomið austan um land af Vopnafirði, en um vætur og óþerri mikinn getur það úr Múlasýslum, og líku hefur viðrað allar götur vestur eftir Skaftafellssýslum.

Ágúst. Kalt var í ágúst og kom það einkum niður á norðlendingum. Smám saman horfði þó til betri vegar þar um slóðir. Syðra var þurrviðrasamt. 

Norðri ræðir slaka sumartíð á Norðurlandi í pistli 31.ágúst:

[T]íðarfarið, sem var hið ákjósanlegasta allt vorið, breyttist með sláttarbyrjun til rigninga og óþurrka, er gengu hér um norðursveitir, Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýslur, langt fram í ágúst. Töður hröktust því allvíða til stórra muna, og að líkindum meira norður um og eystra, en hér í Eyjafirði, þó hér væri einnig mikil brögð að því. Í Skagafjarðar- og Húnavatnssýslum hafa þessir óþurrkar verið miklum mun minni, og víðast hvar engar verulegar skemmdir orðið á töðum. Allt annað er að segja um Vesturland og Suðurland, að því er vér höfum frétt. Fyrir sunnan vitum vér það af eigin raun, að þar var hið yndislegasta veður svo að kalla dag út og dag inn allt sumarið, og hey hirtust þar rétt að segja af ljánum. Að vestan höfum vér líka úr öllum sveitum frétt viðlíka ársæld og af Suðurlandi, og vér ætlum, að nýting á útheyjum hafi bæði vestra og syðra orðið með besta móti. Það hefir nú bætt nokkuð úr að ætlun vorri hér á Norðurlandi, að seinni hluti ágústmánaðar og fyrri hluti september hafa verið svo góðir, að úthey hafa eflaust sumstaðar fengist með góðri hirðingu að miklum hluta. Aflabrögðin hafa nú verið eins misjöfn, fyrir sunnan hefir afli verið fremur lítill, þó að vorýsuaflinn væri allgóður, þá mun þó æði þröngt í búi hjá sjómönnum þar syðra. Hér hefir verið allmikill afli á Eyjafirði lengst af í sumar og hákarlsaflinn eins góður og út leit fyrir.

Íslendingur segir þann 10.september:

Tíðarfar hefur verið ágætt allt fram á þenna dag og heyannir gengið að óskum, heyin hér syðra eru allstaðar afbragðs góð og sumstaðar, einkum fyrir austan fjall, í mesta lagi. Fiskiafli er við og við nokkur, og hefur nú um stund helst aflast nokkuð af háfi og stútungi.

September þótti hagstæður, og hiti var ekki fjarri langtímameðaltölum. Mjög þurrt var vestanlands. 

Þjóðólfur segir af árferði og aflabrögðum þann 27.september:

Úr öllum héruðum landsins eru nú ferðir hingað um þetta leyti, og berast áreiðanlegar fregnir, og eru þær allar hinar bestu af einstakri og stöðugri veðurblíðu, góðum heyafla, góðum fjárhöldum og almennri vellíðan manna. Um Þingeyjar- og Múlasýslur var að vísu eigi jafnþerrissamt um miðbik sláttarins, eins og hér syðra, og töður rýrnuðu þar nokkuð sumstaðar, en urðu þó óskemmdar; en allstaðar annarstaðar hefir verið hin einstakasta heyaflatíð gjörvallt þetta sumar, og nýting; tún voru allstaðar í góðu meðalangi að grasvexti, og sumstaðar í besta lagi, t.d. víðast vestanlands; velli og vallendi einnig í betra lagi, og eins votlendar mýrar og neðarlega í byggðum; aftur hafa mýrar á hálendi og til fjalla reynst næsta snöggar, en þó að svo sé, og velli hafi verið mjög harðslægt og seinunnið, þá hefir heyskapurinn allstaðar um land orðið hinn besti þó að hann sé ekki sumstaðar meir en í meðallagi að vöxtum. — Fiskiafli og háfsafli hefir verið allgóður hér í sumar um Innnes og á Vatnsleysuströnd, og besti afli nú um sláttinn á Skagaströnd og beggja megin Skaga fyrir norðan.

Íslendingur birti þann 30.september alllangan pistil um tíð og slysfarir:

Nú vill svo til, að allstaðar má kalla að sé gott að frétta. Tíðin hefur því nær um allt land verið góð í sumar. Það var aðeins framan af slætti nokkuð votviðrasamt norður í Eyjafirði og þar fyrir austan, svo töður höfðu hrakist, helst fyrir þeim, sem fyrstir byrjuðu að slá, en seinni hluti sláttar vitum vér eigi betur en allstaðar hafi verið góður, og þegar yfir allt land er litið, má fullyrða, að sumarið hafi verið gott, og einkum má segja að um allt Suður- og Vesturland hafi heyafli orðið góður, og einkum nýting afbragðsgóð; en margir geta þess, að heldur hafi grasbrestur á útjörð verið tilfinnanlegur. En hvað um það, hitt er fyrir mestu, að heyin séu góð, minna er í hitt varið, að þau séu mikil að vöxtum, en lítil að gæðum. Það er annars eftirtektavert, svo blítt og gott sem sumarið hefur verið að minnsta kosti hér syðra, hvað lítið grasið hefur verið á allri útjörð, engjum og búfjárhögum, síðan snemma í sumar, og hve snemma gras fór að falla, og það enda á vallendi og til fjalla, að því er skilvísir menn hafa sagt oss. Sjávarafli hefur verið, eins og áður er sagt í blaði voru, heldur lítill hér syðra, en þeir fáu, sem stundað hafa hákarlaveiði, hafa heldur vel aflað, og í hinum öðrum landsfjórðungum er sagt að hákarlsaflinn hafi vel heppnast; þannig segir sagan, að þiljubátar Eyfirðinga hafi til samans fengið yfir 2000 tunnur lifrar; þilskip Ísfirðinga sum um og yfir 200 tunnur, og þilskip á Djúpavogi um 300 tunnur. Verslun hefur allstaðar í sumar verið hagfelld landsmönnum.

Skipskaðar stórir og smáir. Vestur á Bíldudal við Arnarfjörð slitnaði upp kaupskip í fyrra mánuði [ágúst], rak á land og brotnaði svo, að allt varð að selja, bæði skip og vöru, en menn komust allir af. Kaupmaðurinn heitir Ólsen, er skipið átti. Annað kaupskip rak á land í Skeljavík við Steingrímsfjörð í Strandasýslu og brotnaði lítið eitt; þó er sagt, að það megi verða sjófært aftur, en annað skip tók vöruna og flytur utan. Knudtzon stórkaupmaður átti þau skip bæði. Hið þriðja skipið rak í land á Akureyri nyrðra; það kvað lítið eða ekkert hafa skemmst; það flutti vöru fyrir Henderson kaupmann. Bátur fórst í sumar á Breiðafirði, á leiðinni ofan af Barðaströnd fram í Sauðeyjar, og drukknuðu allir, er á voru, 4 að tölu. Norður við Blönduós í Húnavatnssýslu drukknuðu og 3 menn í fiskiróðri, og rak alla dauða til lands.

Október. Tíð var almennt talin hagstæð, þrátt fyrir nokkur skakviðri. 

Norðri segir þann 15.október:

Með austanpósti bárust góðar fréttir að austan um veðráttufar, eins og allstaðar hefir verið hér um seinni part sumarsins. Skrifar bréfskiptavinur vor einn af Héraði, að sumarið hafi orðið þegar á allt er litið notalegt og þó votviðrakaflinn framan af slætti gjörði mönnum heyskapinn erfiðan, þá hafi engir stórskaðar af því orðið, heldur hafi miklu heldur harðvelli batnað við það, sem annars hefði orðið í lakara lagi vaxið, svo engjar hafi að öllu samantöldu orðið í besta meðallagi, enda hafi þar allvel heyjast hjá flestum. Eftir því sem vér höfum síðar fengið fregnir úr Þingeyjarsýslu ætlum vér og að víðast hvar hafi orðið betra úr með hirðingu á heyjum en vér höfum áður frá skýrt, svo að skemmdir og hrakningar á töðum hafi þó hvergi orðið meiri en sumstaðar hér í Eyjafjarðarsýslu.

Íslendingur segir þann 19.október:

Í ofsaveðri af útsuðri 2.[október], sleit upp kaupskip á ytri legunni á Eyrarbakka, nýkomið þangað með kornfarm. Mátti þó kalla lán með óláni, að allt kornið, sem þangað átti að fara, var komið á land, en í skipinu fórust hátt á annað hundrað tunnur korns, sem ætlaðar voru Levinsens verslun í Hafnarfirði, og auk þess frek 70 skpd. af saltfiski, sem búið var að flytja út í skipið. Brotnaði það stórkostlega þar á skerjunum, og allt var selt á uppboðsþingi, skipskrokkurinn og vörur þær, sem í því voru; er mælt, að fengist hafi um 2000 rd. fyrir hvorttveggja. Menn komust allir af. Er þetta víst hið [fjórða] skip, sem farist hefur þar nú á hinum síðustu 15 árum. — Tíðarfar má heita gott, fremur þó umhleypingasamt og úrfelli nokkurt. Fiskiafli allgóður á Seltjarnarnesi 18. og 19. þ.m., en tregt til þess.

Nóvember var óvenjukaldur og tíð óhagstæð. 

Íslendingur segir þann 12.nóvember:

Nýkomnir eru hingað bæði norðan- og vestanpóstur, og segja góða haustveðráttu allstaðar að, og að öðru leyti engin sérleg tíðindi. Austan úr Skaftafellssýslu höfum vér einnig nýfrétt allt hið sama, og má með sanni segja, að sumarið, sem nú er úr garði gengið, hafi eigi orðið endasleppt, heldur verið eitthvert hið besta og blíðasta, sem lengi hefur komið yfir þetta land. Veðurátt er um þessar mundir ærið stormasöm, oftar við norður, og er mikið mein að því, þar sem menn mundi að öðrum kosti fiska vel í flestum eða öllum veiðistöðum hér við Faxaflóa, því sjómenn vorir segja talsverðan fisk fyrir landi. Hafa menn brotist á sjóinn með mesta harðfylgi undanfarna daga, sumir aflað allvel, sumir miður, en legið við hrakningum og tjóni.

Norðri segir frá þann 15.nóvember:

Veturinn er nú hér um svæði alvarlega genginn í garð fyrir miðju þessa mánaðar, og æði mikill snjór kominn, svo færð er ill hér kringum kaupstaðinn bæði fyrir utan og sunnan, en minni snjór eins og vant er fram um fjörð. Eyjafjarðará er þegar lögð og sjórinn út á miðja höfn. Riggskipið William, sem var albúið héðan snemma í mánuðinum, hefir legið hér innifrosið nokkra daga og er nú verið að ísa það út. Engar fréttir höfum vér nýlega fengið lengra að, enda koma hér engir langferðamenn um þetta leyti.

Norðri segir þann 30.nóvember:

Pósturinn er ekki kominn og allir geta nærri, hve miklar fréttir vér getum skrifað núna í 18 mælistiga frosti (26. nóvember), ...

Íslendingur segir þann 4.desember:

[Hér] hafa gengið einlægir norðanvindar, þangað til í fyrrinótt (2.desember), að veður breyttist við tunglkomuna, og gekk til landsuðurs með fjúki og síðan rigningu og stormi. Frostharkan hefur verið mikil, og það svo, að eigi vita menn dæmi til, undir 50 ár, að Skerjafjörður hafi verið genginn frá Skildinganesi yfir í Bessastaðanes í nóvembermánuði, enda er sagt, að frostið hafi nú náð 15°C., en eigi vitum vér, hvort satt er. 

Þjóðólfur segir þann 11.desember:

Norðanveðursíhlaupið í seinni hluta [nóvember] varð eitthvert hið harðasta, sem komið hefir hér um mörg ár um þennan tíma árs; frostið varð hér í Reykjavík 13°R [-16,3°C], mest; — hagar héldust samt allstaðar hér sunnanfjalls. — Afli hefir hér engi verið af sjó neinstaðar síðan um miðjan fyrri mánuð, gæftalaust oftast síðan, en fiskilaust hér um öll nesin fyrir næstliðna helgi.

Þjóðólfur segir frekari fréttir af frostum þann 21.desember:

Íhlaupið í fyrra mánuði [nóvember] hefir orðið næsta hart víðast um land, og sumstaðar með talsverðri fannkomu, — en þó hvergi tekið fyrir haga, — t.d. ofantil í Borgarfirði, í Þingeyjarsýslu og Snæfellsnessýslu; þar féll snjóflóð í bæinn að Fagrahlíð (hjáleigu frá Mávahlíð í Neshrepp innri), urðu 3 menn undir flóðinu, bóndinn og 2 menn aðrir, annar þeirra gat grafið sig úr fönninni og leitað hinum bjargar, og náðust þeir báðir og lítt skaðaðir; þar varð og undir meiri hluti fjárins, og var búið að grafa upp 10—20 kindur með lífi, er síðast spurðist; en allur þessi viðburður þarf nákvæmari skýringar, en hann var nýafgenginn, þá er ferðin féll, og eigi skrifað um hana þar úr sveit, heldur fjær. Frostið varð eitt hið harðasta hér víðsvegar um Suðurland, um þann tíma árs: 15° á Rangárvöllum ofarlega, 13° neðantil í Hvolhrepp, 21° á Gilsbakka í Hvítársíðu. Norðri skýrir eigi frá frosthæð þar nyrðra, en getur þess, að höfnina á Akureyri hafi lagt út til miðs, og haft orðið að ísa út kaupskip, er þá var þar ferðbúið (um miðjan f.mán.). — 21. [nóvember] varð ungur maður úti í byl á leið til Grindavík inn í Garð; ... Fyrir og um næstliðna helgi var besti afli suður í Garði mest af þyrsklingi og stútungi; fjöldi af Innnesjamönnum hafa sókt þangað mikla og góða björg.

Desember: Hlýrra var í veðri, en úrkomusamt var um landið vestanvert. 

Þann 15.nóvember 1860 (árið áður en hér er til umfjöllunar) birti Jón Hjaltalín ritstjóri spurningalista um hafís í blaði sínu Íslendingi. Nokkur svör bárust og eru þau prentuð í blaðinu. Við birtum spurningarnar sjálfar þegar fjallað verður um árið 1860, en tvö svör voru birt á árinu 1861 og fara þau hér á eftir, annað úr Strandasýslu, en hitt úr Höfðahverfi við Eyjafjörð. 

Íslendingur 10.5. 1861 

Svar við hafísspurningum Jóns Hjaltalín: Frá séra Sv. Eyjólfssyni á Árnesi í Strandasýslu til jústisráðs Jóns Hjaltalíns, dagsett 21. janúar 1861.

Af því ég ímynda mér, að fáir, eða máske enginn, verði til þess hér á Ströndunum, að svara yður upp á þær spurningar, er þér hafið látið prenta í 17. blaði Íslendings, álít ég mér skylt, að reyna til að svara spurningum þessum að því leyti, sem ég get. Ég hef nú borið mig saman við gamla menn hér í sókninni um hafísinn og verkanir hans, og kemur það að mestu leyti saman við það, sem ég hef sjálfur tekið eftir í þau 12 ár, sem ég þegar hef verið hér á Ströndunum; að öðru leyti skal ég aðeins skýra frá því um hafísinn og verkanir hans, sem ég veit með vissu, en sleppa þá heldur hinu, sem ég er í nokkrum efa um. Ég tek þá
spurningarnar í röð, eftir því sem þær eru prentaðar.

1. Spurningu þessari get ég ekki svarað með neinni vissu, en eftir því, sem gamla menn rekur hér frekast minni til, þá mun mega fullyrða, að hafís hafi rekið hér að landi 42 sinnum á þeim 60 árum, sem liðin eru af þessari öld, eða að hafís reki hér inn að jöfnuði 7 ár af hverjum 10 árum, og síðan ég kom hingað, vorið 1849, hefur hafís rekið hér að landi í 10 árin, stundum meir, en stundum minna.

2. Áður en hafísrekið byrjar, er veðurátta hér ætíð mjög óstöðug og umhleypingasöm; ýmist eru þá útsynningsbleytur og blotar eða norðankafaldshríðir, en af hverri átt sem vindurinn er, stendur það sjaldan nema eitt dægur í senn; slettir þá oft mjög fljótt í logn, en hvessir aftur eins fljótt af annarri átt.

3. Hafísinn rekur jafnaðarlega fljótt hér inn, með norðanstormum og miklum kafaldshríðum, en þó ber það stundum við, að straumar bera ísinn hér að landi i logni, þó ekki hafi sést til hans áður, og hefur þetta tvisvar viljað til, síðan ég kom hingað; annars er enginn efi á því, að straumar ráða ferð íssins, og flýta henni, en vindar alls ekki, því ég hef oft séð ísinn berast með allmiklum hraða móti vindi, og það þó stormur hafi verið, sem sýnast hefði mátt seinka ferð hans; eins er því varið, þegar ísinn fer, að þá eru það straumar, sem flýta ferð hans í burtu, og fer hann stundum svo fljótt í burtu, að ótrúlegt þykir; stundum ber það við, að þó ísinn sé orðinn samfrosta, og nái 4 til 5 vikur sjávar [4 til 5 stunda siglingu, gætum giskað á 30 til 40 km] út frá landinu, og hver vík og fjörður fullur af ís, þá sprengja straumar ísinn hastarlega allan í sundur, og hverfur svo ísinn með þvílíkum hraða, að eftir 1 eða mest 2 dægur sést ekki jaki, svo langt sem augað eygir; þetta skeður þá annaðhvort í logni og þoku, eða þá með sunnanblota; þegar hafísinn hverfur svona fljótt, segja gamlir menn hér, að hann sökkvi allur, en reyndar eru það ekki annað en straumar, sem þannig flýta ferð hans, enda hef ég séð stóra hafísjaka berast hér inn í Húnaflóa i logni, með þvílíkum hraða, sem þá kaupskip sigla í allgóðum byr.

Framhald í Íslending 28.5. 1861
4. Hafísinn kemur hér oftast nær úr norðvestri, þó ber það við, að hann kemur hér að Ströndunum úr austnorðri, og segja menn þá, að ísinn komi austan fyrir; þegar ís kemur þannig hér að landi, eru það ætíð hafþök, svo ekki sér út yfir, og mun standa þannig á því, eftir því sem menn halda hér, að ísinn reki lengra frá landi frá vestri til austurs, en svo komi straumbreytingar, sem hjálpi stormum til að reka hann að landi.

5. Flatur ís og borgarís eru, að öllum jafnaði, ekki samfara, heldur oftast nær hvor fyrir sig, það er að segja: sum árin kemur borgarís því nær eingöngu, en aftur sum árin flatur ís, þó er það alltítt, að borgarisjakar miklir eru innan um hinn flata ís, einkum þá mikil ísalög eru, og ekki minnist ég þess, að ég hafi séð hér svo flatan is, að ekki hafi verið innan um hann mjög stórir borgarísjakar hingað og þangað; borgarís kemur hér yfir höfuð oftar en flatur ís.

6. Þegar ísinn kemur að landi seint á vetrum, þá koma ætíð hvalir á undan honum inn á firði og víkur; en komi hann þar á móti að landi á gói og þorra, og fyrr á vetrinum, þá mun það vera mjög sjaldgæft, að hvalir komi á undan ísnum; af þessu eru líka komin hin gömlu máltæki hér á Ströndum: „Oft eru æti í einmánaðarís“, og „sjaldan er gagn að góuís“; því þá eru ekki hvalir eða þess kyns æti með ísnum, en miklu heldur með þeim ís, sem kemur að landi á einmánuði og seinna; það mun reynast svo, að meira sé hér af hvölum fyrir landi í ísaárum, heldur en þá ekki hafa komið ísar vetrinum áður; þegar íshroði rekur hér inn seint á vetrum eða á vorin, þá kemur einatt mikið af hvölum með honum, en þeir fara þá aftur með ísnum, þegar hann fer, um stund, en koma þá aftur upp að landi undir og um mitt sumarið; annars hef ég séð hér merki til þess, að hvölum mun vera mjög gjarnt að halda sér við ísinn, þegar hann er ekki mjög mikill, því ég hef tekið eftir því, að þegar landfastur hafís fyllir vikur allar og flóa út fyrir ystu nes, þá er einatt mikið af hvölum með ísnum að framanverðu, og það lengi, þegar íslaust er þá fyrir framan.

7. Það fer ekki nærri því ætíð eftir vöxtum íssins, hvað lengi hann liggur við landið, því oft ber það við, að hafíshroði liggur mjög lengi, einkum þegar hann rekur inn seint á vetrum eða á vorin; þó er það almenn trú manna hér, að þegar mikill ís rekur að landi, og liggi hann þá landfastur í 3 nætur, þá muni hann að minnsta kosti liggja í 3 vikur, og liggi hann í 3 vikur, þá muni hann liggja mjög lengi, ef straumar ekki fara að hreyfa honum, þegar 3 vikur eru liðnar; þetta segja menn hér að reynslan sanni; það eru allajafna vissir straumar, sem færa ísinn í burtu, eins og ég að nokkru leyti hef getið um, undir nr.3. þá vil ég einnig geta þess hér, að þegar hafís rekur hér inn til muna, þá gjörir hann ætíð 3 rek á ísinn, áður hann er að fullu landfastur; þetta staðfestir reynslan fullkomlega; ég hef getið þess áður, að hafís reki hér jafnaðarlega að landi með norðanstormum og kafaldshríðum, en fyrst kemur aðeins íshroði að öllum jafnaði, og eftir fáa daga kemur aftur norðanstormur, sem rekur meiri ís að landi, en er þá oft hægur útsynningur eða logn þess á millum, og eftir þriðja norðanstorminn er ísinn fullrekinn, og koma þá oft langvinnar kyrrur og logn og heiðbjart veður á eftir, sem einatt vara í 14 til 20 daga.

8. Hafísinn rekur hér oftast fyrr að landi við Hornbjarg; þó mun það bera til, að hann reki fyrst upp að Aðalvík, þegar mikill ís er í vesturhafinu.

9. Hafísinn kemur oft og einatt austur fyrir Horn og inn í Húnaflóa, þó ekki sjáist hafþök af honum fyrir vestan, en vel getur það skeð, og er enda mjög líklegt, að mikill ís sé þá að öllum jafnaði í norðvesturhafinu, því sjáist mikill ís i vestur-útnorður undan Aðalvík, bregst það sjaldan eða ef til vill aldrei, að hann komi þá talsverður hingað austur fyrir Horn og inn á Húnaflóa með Ströndunum.

13. (10., 11., 12. kemur mér ekki við að svara). [Þessum spurningum var sérstaklega beint til íbúa Austurlands] Hvorki ég né aðrir hér hafa tekið eftir breytingum á norðurljósum, meðan hafísinn er landfastur, en ég mun nú fara að gjöra það, ef ég lifi hér; þó skal ég leyfa mér að geta þess, að eftir því, sem mig frekast rekur minni til, þá munu norðurljós yfirhöfuð vera miklum mun óskýrari, daufari og daprari, þegar ísar liggja hér við land að nokkrum mun, en ég þori þó ekki að fullyrða þetta sem öldungis áreiðanlegt.

14. Það er alls enginn efl á því, að miklu meiri kuldi merkist í sjónum, þegar hafísinn er við land, en ella, og taka menn hér almennt mark á því, að þegar mikill sjóarkuldi er, þá sé talsverður hafís mjög nálægt; þetta virðist reynslan að staðfesta; ég hef tekið eftir því, að þegar hafís liggur talsverður á hafinu hér norður og útnorður undan, máske 1 viku [7 til 9 km] undan Horni, en 3—4 vikur héðan, þá er eftir því meiri móður á fjörum, sem norðar er, eða nær Horni, eða eftir því kaldara í sjónum, sem nær er hafísnum.

15. Sudda- og vætusumur standa efalaust af hafísnum, þegar hann er á hafinu, og ekki mjög nálægt landi; en sé hann hér mjög nálægt landi á sumrum, sem mjög sjaldan vill til, þá standa fremur af honum kuldar, næðingar og gróðurleysi, en miklir suddar og vætur.

16. Menn hafa hér enn almennt trú á því, að „sjaldan sé mein að miðsvetrarís“, og kemur máltæki þetta af því, að þegar hafís rekur að landi um miðjan vetur, þá fer hann allajafna aftur svo snemma í burt að vorinu, að hann gjörir þá ekkert mein, enda er þá oft hlý veðurátta og góð, þegar hann fer snemma í burtu; en því seinna að vetrinum sem hafísinn rekur hér að landi, því meira mein gjörir hann oftast, því þá liggur hann einatt fram á sumar, og vita menn þá lítið að segja af vori eða hlýindum. Það er mjög óyndislegt að búa hér, þegar hafís rekur hér að landi um og eftir sumarmál, eins og tvisvar hefur viljað til, síðan ég kom hingað; þá liggur hann einatt landfastur fram yfir fardaga (á næstliðnu vori lá hafísinn hér landfastur til þess í 8.viku sumars [seint í júní]), og er þá jafnast með öllu haglaust fyrir skepnur, og snjór og klaki yfir allt, og miklir kuldar með næturfrostum, en allgott veður á daginn.

17. Þessari spurningu get ég ekki svarað með neinni vissu, og fer því sem fæstum orðum um hana; einungis skal ég geta þess, að þegar hafís liggur hér við land á vorin, ber oft mikið á hafíslús svo kallaðri í unglömbum, og óþrifakláða venju fremur í fullorðnu fé, og stundum hafíslús, en þó er þetta ekki svo mjög, að bagi hljótist af því, enda baða menn þá unglömbin, þegar hafíslús sést í þeim.

18. Þegar tré rekur í hafís, þá eru það einungis sívöl tré; það ber mjög sjaldan við, að köntuð tré finnist í hafís, þó þess hafi gefist einstök dæmi, og ekki veit ég til, að hér nálægt hafi rekið kantað tré í hafís, síðan ég kom hingað, nema alls eitt tré.

19. Þau sumur munu jafnaðarlegast vera hér góð, og að minnsta kosti miklu hlýjari, þegar enginn hafís hefur komið eða sést veturinn eða vorið áður.

20. Eftir því, sem gamlir menn segja hér, mun það vera nokkurn veginn almennt reynsla hér, að eftir mörg ísaár í samfellu komi gott árferði.

Þannig hef ég þá stuttlega svarað spurningum yðar, og vil ég nú því næst minnast litið eitt á straumana hér fyrir Ströndunum; þeir skiptast ekki með aðfalli og útfalli sjávar, eins og þar sem réttstreymt er, sem menn svo kalla, og ekki skiptast hér straumar með aðfalli og útfalli, fyrr en kemur norðvestur fyrir Horn, heldur liggur hér straumurinn allajafna í suður með Ströndunum inn í Húnaflóa, og hér skiptir aldrei föllum; svo segja sjómenn, að 6 vikur í austnorður undan Geirhólmi liggi straumurinn ávallt til suðurs inn í Húnaflóa, og eins liggur hann hér inn með öllum Ströndunum, vissulega 2 til 3 vikur sjóar frá landi út; þar á móti liggur straumurinn ávallt í norður út með Skagaströndinni, þess vegna rekur hafís sjaldan þar að landi, nema mestu hafþök séu af honum, en aftur á móti rekur hann svo hæglega hér að Ströndunum, því straumurinn ber hann, og vissulega eru það allajafna vissar straumbreytingar, sem flýta ferð íssins héðan í burtu, þegar hann hefur um stund legið við land; ég hef líka tekið eftir því, að nokkru áður en ísinn fer burtu, þegar ekki eru mjög mikil hafþök, þá reiða straumar hann með hægð hér norður með Ströndunum í einn eður tvo daga, rétt áður en hann fer algjörlega; en strax og auður sjór verður hér, liggur þó straumurinn allajafna til suðurs. Þegar mikill hafís er kominn nálægt, er oft straumhægra með köflum en ella; svo segja sjómenn hér, að þegar viti á langvinna vestanátt, þá liggi straumurinn meira til suðausturs, en þegar hann viti á norðan, þá liggi straumurinn aftur meira til suðvesturs, en vanalegt sé, eða að hann liggi þá fremur að landinu; breyting þessi er oftast ekki mikil, en er þó til þess, að flýta ferð hafíssins hér að Ströndunum, þegar norðanstormar reka hann að landi. Ég gat þess, að hér væri ekki réttstreymt; ég hafði vanist því fyrir sunnan, að um stærstan straum, eða með nýju tungli og fyllingu, væri ávallt flóð kl.6, og fjara kl.12, en þessu er hér ekki þannig háttað, heldur er hér með stærstum straum fjara kl.3 til 4, og flóð kl. 9 til 10; ég ímynda mér, að þetta komi af straumunum, því eins er þessu varið á sumrin, þegar enginn hafís sést. Það er almenn sögn manna hér, að um höfuðdag á sumrin liggi straumur meira frá landinu, sem reki ísinn langt í burtu, sé hann ekki kominn það áður; og svo segja menn, að hér sé lökust veðuráttan, þegar hafís sé fyrir austurlandinu, og mun það vera almenn reynsla, að svo sé.

Ég fer þá ekki hér um fleiri orðum í þetta sinn, en bið yður að virða mér á betri veg tilraun mína með að svara spurningum þeim, er þér létuð prenta í Íslendingi; ég veit, að margir eru færari til að svara þeim en ég, en ég hélt, að hér mundu fáir eða enginn verða til þess; blaðið barst mér líka svo seint, að ég gat ekki borið mig saman við alla þá hér í sókn minni, sem ég vildi kosið hafa; ef þér vilduð láta svo lítið, að spyrja mig um eitthvað, sem veðuráttu snertir eða hafís, mundi ég fúslega svara því, eftir því sem ég hefði vit á. Nú í dag er hér allmikið frost, rúmar 9° eftir Reaumurs mæli.

Þann 28.desember birti Íslendingur var Einars Ásmundssonar í Nesi í Höfðahverfi við spurningum Jóns Hjaltalín. Svarið er dagsett 7.október 1861:

Vilji menn fá skýra og nokkurn veginn yfirgripsmikla hugmynd um það, hvernig ísinn almennt rekur að og frá landi, þá verða menn fyrst að þekkja hér um bil aðalstefnu hafstraumanna kring um það. Ég er nú því miður of ófróður um þetta, og veit einungis, að hér fyrir Norðurlandi er töluverður straumur vestan fyrir Hornstrandir, og svo með flötu landi austur fyrir Langanes, en beygist þar suður með Austurlandinu og verður þar enn þá stríðari, heldur en hér er fyrir norðan, (en ef til vill mjórri). Fyrir sunnan og vestan veit ég ekki hvernig straumum hagar til, en ég ímynda mér, að einhver grein af flóastraumnum (the gulfstream) liggi vestanhallt sunnan að Íslandi og kljúfi sig um það, svo að fyrir Vesturlandi liggi straumurinn norður með landinu, og framhald af honum sé straumur sá, sem ég nefndi fyrir norðan og austan. Aftur gjöri ég ráð fyrir, að meginhluti flóastraumsins slái sér austur með landinu að sunnan og komi til vegar sunnanstraumi í hafinu milli Íslands og Noregs, en að af þessu leiði austanstraum norður í íshafinu, og norðurstraum suður með austurströnd Grænlands. Í stuttu máli: Ég ímynda mér, að kring um strendur íslands liggi fremur mjór hafstraumur eða hringsvif sólarsinnis, en að aftur sé í höfunum fjær landinu meginstraumur í öfuga stefnu, eða rangsælis. En hvort sem nú nokkuð er hæft í þessari getgátu minni eða ekki, þá mun það ætíð reynast mjög merkilegt atriði í veðurfræði Íslands, að þekkja nákvæmlega hafstraumana, því auk þess, sem þeir hafa yfirgnæfandi áhrif á hafísinn, sem öllum er kunnugt hversu mikið gjörir að verkum, til að spilla veðuráttufari á landi voru, þá hafa þeir líka í sjálfu sér beinlínis áhrif á loftslagið; þannig vita menn t.a.m. að einhver hin helsta orsök til þess, að loftslagið í Noregi er svo milt, í samanburði við önnur lönd á sömu breidd, er einmitt flóastraumurinn, sem liggur að landinu, og um straum þennan segir A. v. Humboldt, að menn verði að leita eftir upptökum hans og undirrót fyrir sunnan Góðrarvonarhöfða, þó hann fái ekki nafn sitt fyrri en hann kemur út úr Mexíkóflóanum (the gulf of Mexico) um Bahamasundið. Ég get þessa sem dæmis upp á það, að menn mega ekki vera of nærsýnir, þegar leita skal upp orsakir til veðuráttufarsins. Ég skal nú leitast við að svara með fám orðum því, sem ég get svarað af spurningunum í Íslendingi:

1. Hvað oft hafís hafi komið að Norðurlandi á þessari öld, get ég ekki í fljótu bragði komist eftir, en þetta má víst auðveldlega finna í ýmsum ritum, t.a.m. fyrir hin fyrstu 15 ár af öldinni í Tíðavísum séra Þórarins í Múla, síðan um nokkur ár í Klausturpóstinum, o.s.frv. Ég veit annars, að hér eru til gamlir menn, sem hafa haldið dagbækur í fjölda mörg ár, og mætti finna mikið í þeim um þetta efni, ef tíminn leyfði, en mörgum þykir líklegt, að ísaárin muni hafa verið nær tvöfalt fleiri en hin íslausu hér norðanlands.

2. Mikil reynsla þykir hér vera fyrir því, að ísinn reki trautt að Norðurlandi, svo miklu nemi, án þess vestan eða norðvestan átt hafi áður gengið um hríð á
þeim vetri.

3. Sannreynt er það, að bæði stormar og straumar ráða ferð íssins, og veitir ýmsum betur, eftir því hver öflugri er, en að jafnaði ráða straumarnir meiru, því bæði er miklu meiri hluti ísjakanna niðri í sjónum, og svo eru líka straumarnir stöðugri en vindarnir; það er því ýmist, að ísinn rekur fyrir straumi móti vindi, eða undan hvössum stormi móti straumnum, ef hann er ekki mikill, en í báðum þessum tilfellum rekur ísinn dræmt; leggist aftur stormur og straumur á eitt að reka ísinn, þá miðar honum furðanlega fljótt áfram. Það segir sig sjálft, að sé straumurinn vestan, en stormurinn norðan, þá rekur ísinn til norðausturs, meira eða minna skáhallt eftir því, hvort aflið er sterkara.

4. Og með því svona stendur oftast á, þegar ísinn rekur hér að á vetrum, þá er algengast, að hann komi úr norðvestri.

5. Ís sá, sem hér rekur að Norðurlandi, er ýmist flatur ís eða borgarís, og kemur mönnum ekki saman um, hvor muni algengari, en sjaldan koma hér ákaflega stórir jakar í samanburði við þá, sem stundum sjást við Grænland; þannig þykja það fádæmi, að fyrir 33 árum stóðu tveir jakar grunn á sjötugu djúpi norður og vestur af Siglunesi; urðu þeir þar eftir, þegar annar hafís fór um vorið, og sátu kyrrir fram yfir Mikjálsmessu [29.september]; var um sumarið dreginn mikill fiskur kring um jaka þessa, sem allur var blindur á öðru auganu. Jakar þeir, sem djúpt rista, eru líka furðu háir, og mun ekki fjærri sanni, að hæð þeirra upp úr sjónum sé viðlíka mörg fet, eins og þeir rista margra faðma djúpt, eða með öðrum orðum: að 1/7 af allri hæð jakanna sé ofansjávar; en engu að síður er þó sá hluti, sem í kafi er, miklu meiri en 6/7 að rúmmáli, því eðlilega snýr niður sá hlutinn, sem þyngstur er og mestur fyrirferðar, en rýrasti hlutinn upp.

6. Ekki virðist hvalagangan að landinu fara eftir því, hvort ís er nærri eða fjærri, heldur fer hún eingöngu eftir síldargöngunni, því hvalirnir fylgja síldinni eftir jafnt og stöðugt, eins og eðlilegt er. Það hefur reyndar oft borið við, að síld hefur hlaupið inn á firði, skömmu áður en hafís hefir rekið að, en ekki virðist þó síldargangan og ísrekið standa í neinu sambandi.

7. Það sýnist bæði fara eftir vöxtum hafíssins og stefnu straumanna, hvað lengi hann liggur við landið. Þegar ísinn er mjög mikill, fylgir honum meiri kuldi og frost, og frýs hann því fljótar saman, einkum inni á löngum og mjóum fjörðum; þá eiga líka vindarnir örðugra með að róta honum til. Sé aftur einungis lítið af ís, þá er hann á sífelldu reiki fyrir vindum og straumum, getur því ekki frosið saman, svo landvindarnir eiga hægra með að færa hann á burtu. Straumarnir gjöra annars, eins og áður er sagt, mest til að reka ísinn; en þess ber að gæta, að standi vindar lengi af sömu átt, þá hafa þeir mikil áhrif á straumana.

8. Af því reynsla þykir vera fyrir því, að ísinn komi varla, nema vestanátt hafi gengið áður til hafsins þann vetur, þá álíta menn, að ísinn komi frá Grænlandsóbyggðum; en eftir því sem vindar og straumar eru misstríðir, rekur ísinn fyrr eða seinna á vetrinum og fjær eða nær landinu austur eftir hafinu. Reki hann nærri landinu vegna norðanáttar eða annarra orsaka, kemur hann fyrst við Hornstrandir, en gangi landvindar, svo ísinn reki djúpt fyrir, verður hans oft fyrst vart við Langanes og Sléttu, og snúist þá í millibilinu veðurstaðan til norðausturs, getur í fljótu áliti virst, að ísinn komi úr þeirri átt.

9. Það má ráða af því, sem sagt er í næstu grein, að íslaust getur verið fyrir Norðurlandi, svo langt sem augað eygir, þó hafís sé kominn við Langanes og reki þaðan fyrir straumum suður með landinu, því fyrir Múlasýslunum er harður norðanstraumur, eins og ég gat um áður, og miklar straumrastir út af hverju nesi.

10. Það mun fara að mestu eftir vindstöðunni, hvort ísinn rekur nærri eða fjærri landi fyrir austan Langanes, en séu veður hæg og straumarnir einir ráði ferðum hans, ætla ég hann muni reka utarlega.

11. Það mun vera sjaldgæfara, en hér við Norðurland, að svo mikil hafþök verði af ís fyrir Múlasýslunum, að ekki sjái út fyrir hann af hæstu fjöllum,þó ber þetta við, en venjulega er ísinn minni fyrir sunnan Gerpi.

12. Bæði Norðurland og eins Múlasýslurnar losast fljótast við ísinn, þegar veður stendur skáhallt af landi, og um leið móti hafstraumnum, því þá rekur ísinn beint til hafs. Á Norðurlandi er því best suðaustanhvassviðri til að færa ísinn burt, en í Múlasýslunum sunnan- eða suðvestanveður.

13. Enginn þykist hafa tekið eftir nokkrum breytingum á norðurljósum, meðan hafísinn er landfastur.

14. Meðan ísinn er við landið, er sjórinn miklu kaldari en ella.

15. Ekki þykjast menn hafa tekið eftir því, að meira rigndi að sumarlaginu fyrir það, þó hafísinn væri skammt undan landi, heldur þykir þetta fara mest eftir veðurstöðunni, því þegar lengi gengur austan eða norðaustanátt á sumrin, þá er hér venjulega vætusamt; en meðan hafísinn er mjög nærri á vorin, þá eru oftast kuldanæðingar og næturfrost, en úrkoma lítil, svo jörðin getur ekki gróið.

16. Hið gamla máltæki, „að sjaldan sé mein að miðsvetrarís, né gagn að góuís“, á að vera komið af því, að reynsla þykir vera fyrir því, að komi ísinn mjög snemma á vetrinum, þá fari hann snemma burt, en síður ef hann komi ekki fyrr en seint á útmánuðum; þó bregst þessi reynsla oft. Gamall maður, sem man móðuhallærið, segir, að hafísinn hafi þá verið búinn að fylla alla firði á jólum, en hafi ekki rekið burt aftur fyrr en um hvítasunnu.

17. Almennt þykir vera kvillasamara á mönnum og skepnum, þegar hafís liggur við, og eru það á skepnunum einkum óþrif og lús, sem þeim er þá hættara við; þá þykir og hættara við, að kýr og ær láti fangi, og á ísavorum deyr jafnan fjöldi unglamba.

18. Tré þau, sem rekur í hafís, eru því nær undantekningar laust sívöl.

Lýkur hér að sinni umfjöllun hungurdiska um veður og tíð á árinu 1861. Fáeinar tölur eru í viðhenginu. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1861 (ekki margar)

Smálægð við Reykjanes

Þegar stórar lægðir fara að grynnast verða alloft til nokkrar miklu minni úr rústum þeirra. Meginástæðan er væntanlega varðveisla iðunnar - sé einhver snúningur kominn á eitthvað stöðvast hann ekki svo glatt. Um þetta hefur oft verið ritað á hungurdiskum áður, t.d. í pistli sem birtist 24.janúar 2012, lægð dettur í sundur. 

Líklega er smálægðin sem plagað hefur suðvestanvert landið í dag átt þennan uppruna. Líkönum gengur misvel að eiga við svona nokkuð - sömuleiðis er erfitt að spá veðri í kringum fyrirbrigðin - úrkoma mismikil og sömuleiðis vindur. Í dag hagaði þannig til að þó nokkur úrkoma fylgdi lægðinni - kalt vestanloft búið að drekka upp raka (og varma) úr hlýjum sjó á Grænlandshafi. Úrkoman bættist við smávegis snjó sem fallið hafði í gær og í nótt - allt mjög laust í sér. Afleiðingin var mikill skafrenningur þar sem vindur náði sér upp.

Ritstjóri hungurdiska fékk skammt yfir sig á Hafnarmelum nú síðdegis. Þar var vindur um 20 m/s og skyggni nær ekkert á köflum - en ekki það mikill snjór að veruleg hætta væri á festu. En óþægilegt er þetta - og ekki hættulaust.

Enn verra varð veðrið á Suðurnesjum - um leið og einhver fer að festast er allt í fári í skafrenningi sem þessum. 

Kortið sýnir lægðina nú kl.21 í kvöld (sunnudag 12.janúar). Kannski er greiningin ekki alveg nákvæm - en lægðin er eins og áður sagði furðukröpp og vel vaxin. Yfir landinu miðju er hins vegar kaldur hæðarhryggur og þokkalegasta veður, en úti fyrir Norðausturlandi er öllu gerðarlegri lægð - kannski líka leifar af hringrás þeirrar sem var að plaga okkur á föstudaginn. 

Á 850 hPa-korti evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir kl.15 í dag (sunnudag) má sjá lægðirnar báðar (og reyndar tvær í viðbót). Lægðin við Reykjanes sést mjög vel - og greinis líka ofar í veðrahvolfinu. Sjá má að hún er hlý í miðju - rétt eins og hver annar fellibylur - nokkuð mál er að fullgreina ástæður þess að kjarninn er hlýr (þær geta verið misjafnar í hverju tilviki) - en ekki er ólíklegt að losun dulvarma (úrkomumyndun) sé veigamikill þáttur - rétt eins og í fellibyljum. Það er líka út af fyrir sig skemmtilegt að stærð lægðarinnar (lárétt umfang) í neðstu lögum er ekkert ósvipað fellibyl. En það er varasamt að teygja sig öllu lengra í samanburðinum - uppruni snúningsins (iðunnar) er annar - og svo er þetta auðvitað miklu, miklu veikara kerfi heldur en fellibyljir - og nær ekki nálægt því eins hátt. 

Á árum áður hafði ritstjórinn sérlega gaman af lægðum sem þessum. Þeir lesendur sem nenna geta rifjað upp pistil sem fjallar um eftirminnilega uppákomu í nóvember 1978. 

Fyrstu tíu dagar janúarmánaðar

Fyrstu 10-dagar janúar hafa verið heldur uppátækjasamir og stórgerðir. Við getum nú laumast handan við hornið og borið hita í Reykjavík og á Akureyri saman við sömu daga 1991 til 2020 - og sleppt 1961-1990. Í Reykjavík er meðalhiti -0,2 stig, -1,0 stigi neðan þessa nýja meðaltals, en -1,3 neðan meðaltals sömu daga síðustu tíu árin. Hitinn er í 14.hlýjasta sæti (af 20) á öldinni. Hlýjastir voru sömu dagar í fyrra, meðalhiti þá 4,9 stig, en kaldastir voru þeir 2001, meðalhiti -4,7 stig. Á langa listanum er hitinn í 66.sæti (af 145), hlýjastir voru þessir tíu dagar árið 1972, meðalhiti 6,7 stig, en kaldastir 1903, meðalhiti -7,7 stig.

Á Akureyri er meðalhiti dagana tíu -0,6 stig, í meðallagi 1991 til 2020, en -0,6 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára.

Hlýjast að tiltölu hefur verið á Austurlandi að Glettingi, þar er hitinn í 11. hlýjasta sæti á öldinni, en kaldast að tiltölu hefur verið við Breiðafjörð og á Vestfjörðum, þar er hitinn í 17.sæti.

Hiti er neðan meðallags síðustu 10 ára á flestum veðurstöðvum, mest er neikvætt vik í Bolungarvík, -2,8 stig, en jákvæðast er vik á Höfn í Hornafirði, +0,4 stig.

Úrkoma er um tvöföld miðað við meðallag í Reykjavík (64,8 mm) á Akureyri (30,4 mm).

Sólskin hefur ekki mælst til þessa í janúar í Reykjavík - vitað er um slíkt 15 sinnum áður - síðast 2002 og 1993.

Loftþrýstingur hefur verið lágur, í Reykjavík um -20 hPa neðan meðallags, hefur aðeins 9 sinnum verið lægri sömu daga síðustu 199 ár.

Illviðrasamt hefur verið. Ritstjóri hungurdiska heldur úti tveimur „listum“ um illviðradaga. Fjórir dagar hafa komist á svonefndan hlutfallslista (talan er að vísu ekki endanleg) - það er ekki mjög algengt að svo margir dagar skili sér nánast í rykk (enginn dagana er þó mjög ofarlega). Á hinum listanum sem valinn er eftir meðalvindhraða er aðeins einn dagur sem nær máli. Þetta misræmi bendir til þess að illviðrin nú hafi verið snörp - en skammvinn.

Miklar lægðir

Það eru miklar lægðir sem eiga leið hjá landinu þessa dagana. Þrýstingur fór á þriðjudaginn niður í 941,7 hPa í Grindavík - sá lægsti í janúar á landinu í 5 ár - og á allmörgum stöðvum voru mánaðarstöðvarlágþrýstimet slegin. 

Lægðin sem á að plaga okkur á morgun (föstudag 10.janúar) er líka mjög djúp, megi trúa spám. Líklega innan við 945 hPa í miðju, hver lægsti þrýstingur á landinu verður samfara henni vitum við ekki með vissu. Reiknaðar spár hafa verið nokkuð hringlandi með braut lægðarmiðjunnar - óþægilega hringlandi þykir okkur sem erum farin að venjast ofurnákvæmum spám. Fyrir um 40 árum þegar ritstjóri hungurdiska sat í spámannssæti fylgdi mun meiri óvissa lægðum sem þessum - eða e.t.v. ætti að segja öðruvísi óvissa. Óvissuhugsunin náði alla vega ekki til margra daga eins og nú - það voru aldrei gefnar út spár lengra en tvo sólarhringa fram í tímann - og aldrei gefnar stormviðvaranir meir en sólarhring fram í tímann. Þýddi lítt að hugsa um slíkt á vaktinni. Eitt aðaláhyggjuefnið á þeim tíma voru sjávarflóð samfara hraðfara djúpum lægðum - ekki síst nærri stórstreymi. Þrátt fyrir áratugina alla liggja þessar áhyggjur nokkuð á sál ritstjórans - en varnir hafa verið bættar víða og þar að auki ættu betri spár að gera flesta rólegri. 

Eins og venjulega beinum við athygli þeirra sem eitthvað eiga undir að spám Veðurstofunnar - þar er veðrið vaktað dag og nótt - en ekki bara litið á það við og við eins og á ritstjórnarskrifstofum hungurdiska.

Við skulum samt líta á tvö kort úr kortasafni Veðurstofunnar - spár evrópureiknimiðstöðvarinnar.

Heildregnu línurnar sýna sjávarmálsþrýsting kl.15 síðdegis á morgun (föstudag 10.janúar). Þrýstingur í lægðarmiðju er hér um 942 hPa. Litirnir sýna 3 klukkustunda þrýstibreytingu. Rauðasti liturinn nær upp í 16 hPa, en við sjáum lítinn hvítan blett við lægðarmiðjuna. Þar segir spáin að þrýstingur hafi fallið um meir en 17 hPa [langt frá meti - en mjög mikið samt]. Ef vel er að gáð má einnig sjá daufar strikalínur. Þær marka þykktina en hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs, má þar sjá að ekki er sérlega kalt (miðað við árstíma). - En ekki eru ferðalög kræsileg meðan þetta gengur yfir. Ákafi hlýja loftsins að sunnan þrengir mjög að kalda loftinu norðvesturundan þannig að foráttuveður verður á Grænlandssundi - mikið fárviðri - meira en þau sem plagað hafa okkur til þessa í vetur. Vonandi slær því ekki að ráði inn á land. 

Næsta lægð á síðan að nálgast strax á mánudag.

Hér sýna litirnir 6 stunda þrýstibreytingu (en ekki þriggja). Kortið gildir kl.18 síðdegis á mánudag, 13.janúar. Þrýstingur í þessari lægðarmiðju á að vera um 939 hPa þegar hér er komið sögu. Ekki er heldur mjög kalt - en eins og sjá má eru þrýstilínur mjög þéttar yfir landinu - ekki kræsilegt heldur. 

En þeir sem eitthvað eiga undir veðri ættu að fylgjast vel með bæði spám og athugunum. Hér fara margir vandræðamöguleikar saman, vindur, úrkoma, slæmt skyggni, hálka, hugsanleg slydduísing og snjóflóð - auk svo sjávarólgu eða flóða sem áður er á minnst. 

Óróleg tíð

Tíðafar er heldur órólegt þessa dagana, minnir dálítið á rússneska rúllettu. Líkön hafa þó staðið sig allvel til þessa, en óvissa samt veruleg. Djúp lægð fer hjá landinu í nótt og í fyrramálið (aðfaranótt mánudags) - einhver leiðindi fylgja henni - alla vega rétt fyrir ferðalanga að fylgjast vel með spám Veðurstofunnar og veðurathugunum. 

Síðan á önnur lægð að koma að landinu á þriðjudag, enn dýpri en sú fyrri. Ástæða er til að fylgjast vel með vestanáttinni í kjölfar hennar. Leiðindin sem fylgja fara að vísu mjög eftir hitafarinu - hvessi í snjókomu er útlitið mjög slæmt, en heldur skárra þar sem blautt er í. Þetta þýðir að allar ferðir um fjallvegi eru trúlega vægast samt varasamar á þriðjudag. Sömuleiðis er lægðin svo djúp og svo hvasst verður undan landi að ef vindur fellur illa í sjávarstöðuna er varla von á góðu. Eru þeir sem eitthvað eiga undir hvattir til að fylgjast vel með þróuninni.

Svo er ekki allt búið - evrópureiknimiðstöðin er að spá óvenjulegri háloftastöðu á miðvikudaginn - svo óvenjulegri að gefa verður henni gaum. En rétt að taka fram að hún er á mörkum þess trúlega - og bandaríska líkanið er öllu vægara, og þar með e.t.v. trúlegra (en við vitum ekki enn um það). 

Kortið gildir kl.18 síðdegis á miðvikudag, 8.janúar. Jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins eru heildregnar, litir sýna þykktina, en hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Undanfarna daga hefur verið mjög kalt norðvestan Grænlands. Svo virðist sem kuldapollurinn hreyfist nú til suðurs. Hálendi Grænlands stíflar framrás kalda loftsins að mestu til austurs - en megi trúa líkönum slettist jafnframt gusa af kulda yfir jökulinn og niður hlíðar hans austanverðar, allt frá Hvarfi norður undir Kulusuk. Þetta er mjög vandasöm staða fyrir reiknilíkön og margt sem getur farið úrskeiðis. Fari nægilega mikið af köldu lofti yfir jökulinn og niður hinu megin dragast veðrahvörfin ofan við „fossinn“ niður og mjög djúp háloftalægð verður til. Samkvæmt þeim reikningum sem kortið sýnir á 500 hPa-flöturinn að fara niður í 4610 metra þar sem hann er lægstur. Þetta er mjög óvenjulegt - og eins gott að ekkert hlýtt loft komist inn í lægðina. Ritstjóri hungurdiska hefur séð svona lága tölu á þessum slóðum áður - en ekki er það oft. 

Þeir sem hafa auga fyrir kortum af þessu tagi sjá að jafnþykktarlínurnar (litirnir) fylla að nokkru upp í hringrás háloftalægðarinnar. Vindur við jörð er því ekki nærri því eins mikill og e.t.v. mætti búast við. 

Þó er það svo að seint á aðfaranótt fimmtudags (9.janúar) er spáð fárviðri af vestsuðvestri á Grænlandshafi - eins og kort reiknimiðstöðvarinnar sýnir. Hversu mikill vindur nær alla leið til Íslands er fullkomlega óljóst á þessu stigi málsins. Með þessu fylgir spá um 11 metra ölduhæð á utanverðum Faxaflóa, Snæfellsnesi og Reykjanesi á fimmtudaginn. Vonandi sleppum við við rafmagnstruflanir af völdum seltu í þessum vestanáhlaupum. 

Lægðagangurinn á síðan að halda áfram. En ritstjóri hungurdiska minnir enn á að hann gerir engar spár - en hvetur eins og venjulega lesendur til að fylgjast með spám „til þess bærra aðila“. 

Kalt í heiðhvolfinu

Í framhjáhlaupsfréttum er það helst að í dag mældist frost -92 stig í 25 km hæð yfir Keflavíkurflugvelli (í 20 hPa-fletinum). Í fljótu bragði finnur ritstjóri hungurdiska ekki lægri tölu í gögnum af þeim bæ, en geta verður þess að mælingar í 20 hPa-fletinum eru nokkuð gisnar. Ekki var met í næsta fleti fyrir neðan (30 hPa). Hin óvenjuútbreiddu glitský sem sést hafa víða um land tengjast þessu kuldastandi - óskaskilyrði fyrir myndun þeirra.

Glitský eru í sjálfu sér ekki óalgeng yfir landinu að vetrarlagi. Fyrir löngu ritaði ritstjóri hungurdiska stuttan pistil um árstíðasveiflu þeirra á vef Veðurstofunnar. Þar kemur fram að að meðaltali sjást þau einn dag í hverjum janúarmánuði - en í reynd felur meðaltalið mikil áraskipti. Stundum sjást þau fjölmarga daga - en síðan geta liðið allmörg ár án þess að þeirra verði vart. 

Algengast er að glitskýin séu afleiðing þess að mjög hlýtt loft langt úr suðri ryður veðrahvörfunum upp - og þar með lyftist allt heiðhvolfið þar fyrir ofan - og kólnar við að lyftast. Bylgjur sem landið (eða jafnvel Grænland) mynda auka á líkur þess að loftið kólni niður í kjörhita skýjanna - sem er í kringum -80 stig, kannski nægja -75 stig. Vegna þess að þessi framsókn er úr suðri, er langoftast skýjað um landið sunnan- og vestanvert þegar þetta á sér stað og skýin sjást ekki - lágskýin fela þau. Glitský virðast því vera mun tíðari á Norður- og Austurlandi heldur en suðvestanlands. 

Fyrir kemur að skammdegisröst heiðhvolfsins slær sér af afli suður fyrir Ísland og heiðhvolfið ofan landsins lendir nærri miðju skammdegislægðar heiðhvolfsins - sem reyndar er misköld. Inni í lægðinni er frost oft meira en -75 stig í 22 til 35 km hæð. Þar geta því verið glitský - svo virðist sem að bylgjuform sé ekki eins áberandi á þeim skýjum og þeim sem fylgja suðvestanáttinni. 

Þau glitský sem sést hafa að þessu sinni eru í skammdegisröstinni sjálfri - þar eru bylgjur - kannski vaktar af Grænlandi. Röstin er óvenjuköld. 

Myndin sýnir stöðuna í 30 hPa-fletinum [23 km hæð] á sunnudagsmorgni, 5.janúar - að mati evrópureiknimiðstöðvarinnar. Rétt austan við land á hiti að fara niður í -90 stig. Spár gera ráð fyrir því að eitthvað hlýni þarna uppi í næstu viku. 

Á veðursíðum samskiptamiðla er mikið fjallað um stöðuna í heiðhvolfinu. Ástæðurnar eru e.t.v. tvíþættar. Annars vegar virðast breytingar vera að eiga sér stað þar uppi í tengslum við aukin gróðurhúsaáhrif - en hins vegar er nú mikið leitað að tengslum vindafars í heiðhvolfi og veðurs niður við jörð. Brotni skammdegislægðin upp - eða aflagist hún að mun komi fram áhrif á heimskautaröst veðrahvolfs. Ekki er ólíklegt að svo sé í raun og veru. Leita menn leiða til að spá ástandi heiðhvolfs lengra fram í tímann heldur en neðar - mynstur þar uppi er einfaldara heldur en veðrahvolfinu. Við höfum gefið þessum málum gaum á hungurdiskum áður og verður það ekki endurtekið að sinni. 

En aftur að upphafi þessa pistils. Mælingin frá því um hádegið, -92 stig í 20 hPa er ekki vís - varla leið að staðfesta hana - og við eigum ekki mikið af aðgengilegum gögnum úr þeim fleti til samanburðar. En tölvuskrár innihalda allgóð gögn úr 30 hPa-fletinum. Lægsti hiti sem mælst hefur yfir Keflavíkurflugvelli í honum er -87,2 stig - met sett á annan jóladag 2015. [Minnisgóðir kannast kannski við „ofurlægðina“ sem fór yfir landið nokkrum dögum síðar].

Á undanförnum árum hafa allmörg lágmarkshitamet fallið í heiðhvolfinu yfir Keflavíkurflugvelli - er það í samræmi við beinar væntingar vegna aukinna gróðurhúsaáhrifa. En hafa verður í huga að breytingar á hitafari heiðhvolfsins geta einnig haft áhrif á hringrásina, bylgjukerfið - langt í frá er ljóst hvernig fer með það mál.