Um háan næturhita

Mjög hlýtt er austanlands þessa dagana og margir hafa tekið eftir því að síðastliðna nótt var mjög hlýtt langt frameftir kvöldi og fram á nótt á þeim slóðum. Í fljótu bragði sýnist þó að lands- eða landshlutamet hafi ekki verið slegin hvað slík næturhlýindi varðar. - En nóttin (aðfaranótt þ.14.) er þó ekki komin í sarpinn þegar þetta er ritað.

Fyrir 8 árum birtist hér á hungurdiskum stuttur pistill þar sem fjallað var um háan lágmarkshita. Hér verður hann rifjaður upp með smáviðbót og breytingum.

Ísland er norðarlega á hnettinum. Dægursveifla hita er þó mikil hér á landi og yfirgnæfir oftast hitasveiflur sem eiga sér aðrar ástæður. En - samspil vinds, fjalla og ákafs aðstreymis af hlýju lofti getur stöku sinnum valtað yfir dægursveifluna. Slíkt gerist reyndar helst að vetrarlagi - þegar sólarylur kemst ekkert að.

Eftir því sem næst verður komist er hæsti hiti sem lesinn hefur verið af lágmarksmæli hér á landi kl.9 að morgni 20,4 stig. Þetta var á Seyðisfirði 22. júlí árið 2000. Næsta mæling á undan var kl.21 daginn áður. Þetta er hæsta næturlágmark landsins. En lágmarkshiti beggja daganna, 21. og 22. júlí, var þó lægri en þetta [16,5 stig þann 21. og 17,0 þann 22.] - hitabylgjan stóð ekki nægilega lengi og hitti ekki nægilega vel í sólarhringinn til þess að gera þetta að hæsta lágmarkshita sólarhrings á landinu. Hvað á eiginlega að gera í svona máli?

Hæsta sólarhringslágmarkið sem enn hefur fundist mældist á Vatnsskarðshólum í hitabylgjunni frægu 11. ágúst 2004, 19,5 stig. Á sjálfvirku stöðinni á sama stað var lágmarkshitinn 19,8 stig [sé miðað við sams konar sólarhring, kl.18 til 18]. Hvor talan á að teljast Íslandsmetið (með greini)? Sé miðað við hefðbundinn sólarhring (0 til 24) er hæsti lágmarkshiti á Vatnsskarðshólum þessa daga 18,6 stig (þann 11.) - hiti fór niður fyrir 20 stig eftir kl.21 um kvöldið. Þann 30.júní árið 2000 var lægsti hiti sólarhringsins á Reykjahlíð við Mývatn 19,4 stig (sólarhringurinn þar er frá kl.21 til 21). Þann 25.júlí árið 1955 var lágmarkshiti í Fagradal í Vopnafirði 18,4 stig - mikil hitabylgja gekk þá yfir landið norðaustan- og austanvert en syðra haugrigndi (rétt eins og í gær, 13.ágúst).

Í ágústhitabylgjunni 2004 var lágmarkshiti sólarhringsins 10.ágúst 20,1 stig á stöð Vegagerðarinnar við Þrengslaveg. Vegagerðarstöðvarnar mæla hita á 10-mínútna fresti, á stöðvum Veðurstofunnar er slíkt gildi í raun meðaltal mælinga 2 mínútna (til samræmis við ætlaðan viðbragðstíma kvikasilfursmæla). Lágmarkshiti á stöðvum Veðurstofunnar er færður í skrár á 10-mínútna fresti, lægsta tala fimm tveggja mínútna mælitímabila undangenginna 10-mínútna. Á Vegagerðarstöðunum vitum við ekki hvort hiti einhvera hinna fjögurra 2-mínútna bila sem lenda á milli 10-mínútna mælinganna hafa sýnt hærri eða lægri gildi heldur en 10-mínútnagildin til beggja handa hvort um sig. Ákveðnar líkur eru á því. Við vitum heldur ekki hvort Vegagerðarstöðvarnar miðuðu í raun og veru við 2-mínútur árið 2004 - mögulega eitthvað annað. Lágmarkið áðurnefnda í Þrengslum, 20,1 stig, hefði því kannski orðið 20,0 eða 19,9 hefði enga mælingu „vantað“. En þetta er svosem sparðatíningur miðað við fjölmarga aðra óvissuþætti hámarks- og lágmarkshitamælinga.

Miðað við „rétta“ skiptingu sólarhringsins er hæsta lágmarkið sem við vitum um á sjálfvirku stöðvunum 18,7 stig. Það var á Þingvöllum 10.ágúst 2004 (enn þeirri sömu hitabylgju). Hæsti júlílágmarkshitinn á sjálfvirku stöðvunum er 17,2 stig, mældist á Siglufirði 22.júlí árið 2000 (sama dag og metið var á Seyðisfirði).

Hungurdiskar hafa oft minnst á hæsta lágmarkshita Reykjavíkur, 18,2 stig sem mældust 31. júlí 1980. Makalaus nótt - ritstjóri hungurdiska var þá á næturvakt. Metið á Akureyri er 17,2 stig, sett 9.ágúst 2012 (hlýindin þá urðu tilefni eldri bloggpistils). Á Krossanesbrautinni var lágmarkið þá 16,4 stig (en sólarhringurinn frá 0-24).

En höfum þó í huga að ekki hefur verið farið í saumana á öllum lágmarks- og hámarksmælingum einstakra daga á árunum fyrir 1949. Það er vonandi að íslensk veðurnörd reyni að standa sig í því seinlega verki - en það er ekki auðvelt að komast að samanburðarhæfri niðurstöðu - reglur um skráningu hámarks- og lágmarkshita voru með öðrum hætti og slíkir mælar mun færri.

Í viðhenginu eru listar yfir hæsta sólarhringslágmarkshita á landinu í öllum almanaksmánuðum. Nördin munu leggjast yfir þá.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hæstu lágmörk

Öflugt kerfi

Á fimmtudaginn fer kröftug lægð til austurs nokkuð fyrir norðan land. Henni fylgir bæði vindur og úrkoma - og e.t.v. verður mjög hlýtt um stund um landið austanvert. Þetta gengur hratt hjá, en kerfið er nægilega öflugt til þess að nokkuð spennandi verður að fylgjast með atburðum í kjölfarið - hvort breyting verður á veðurlagi eða hvort allt fer í svipað far aftur og aðallega hefur verið nú að undanförnu. 

Kortið er úr ranni evrópureiknimiðstöðvarinnar. Heildregnar línur sýna hæð 500 hPa-flatarins, af þeim má ráða vindátt og vindhraða í rúmlega 5 km hæð, en litir sýna þykktina, hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Og svo sannarlega er það hlýtt loft sem fýkur hjá. Við sjáum að þykktin yfir landinu austanverðu á að fara yfir 5640 metra og reyndar má á nákvæmari kortum sjá 5660 metra sem er með því hæsta sem sést hér við land. Ekki er alveg víst að þessi þykktarspá standist - hún byggir ekki aðeins á aðstreymi hlýinda (sem er raunverulegt) heldur líka lögun landsins í líkaninu og hvernig hún magnar hlýindi hlémegin landsins - ekki víst að þar sé allt með felldu. 

En það er allt í lagi að benda á þetta - og jafnframt að mættishitaspá í 850 hPa er einnig með allra hæsta móti, 30 stig. En spár um hámarkshita í mannheimum eru öllu lægri og trúlega raunsæjar. En miði er möguleiki - eins og sagt er. 

Svo er aftur spurning hvað gerist í framhaldinu - þetta spark sem háloftahringrásin fær - nægir það til að veðurlag breytist? Við vitum ekkert um það enn - framtíðarreikningar eru út og suður (eins og oftast). 

Fyrstu tíu dagar ágústmánaðar

Meðalhiti í Reykjavík fyrstu tíu daga ágústmánaðar er 10,9 stig, -0,7 stigum neðan meðaltals sömu daga 1991 til 2020 og einnig neðan meðaltals síðustu tíu ára og í 18.hlýjasta sæti (af 20) á öldinni. Það sem af er öldinni voru dagarnir tíu kaldastir árið 2013, meðalhiti þá 10,4 stig, en hlýjastir voru þeir árið 2003, meðalhiti 13,5 stig. En ágúst hefur oftast verið hlýr á þessari öld. Á langa listanum er hitinn nú í 84.sæti (af 146), á þeim lista eru sömu dagar 2003 líka hlýjastir (ásamt 1944), en kaldastir voru þeir 1912, meðalhiti aðeins 6,4 stig.

Á Akureyri er meðalhiti dagana tíu 12,8 stig, +1,4 stigum ofan meðallags áranna 1991 til 2020, en +2,1 stigi ofan meðallags síðustu tíu ára [en hefur mjög oft verið hærri].

Hitanum hefur verið nokkuð misskipt. Á Suðurlandi er hitinn nú í 17.hlýjasta sæti aldarinnar og 16.hlýjasta við Faxaflóa. Aftur á móti eru dagarnir tíu þeir fjórðuhlýjustu á Austurlandi að Glettingi. Sé litið til einstakra stöðva er jákvæða vikið miðað við síðustu tíu ár mest á Skjaldþingsstöðum, þar er hiti +3,6 stig ofan meðallags, en neikvæða vikið er mest -1,7 stig á Garðskagavita.

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 39,2 mm, nálægt tvöfalt meðallag, en 27,2 mm á Akureyri, meir en tvöfalt meðallag.

Sólskinsstundir hafa mælst aðeins 12,1 í Reykjavík og hafa aðeins einu sinni verið færri fyrstu tíu daga ágústmánaðar, það var 1916.

Loftþrýstingur hefur verið sérlega lágur þessa tíu daga, hefur aðeins einu sinni verið lægri síðustu 200 árin. Það var 1842, hann var jafnlágur 1876 - og ómarktækt hærri en nú 1867 og 1950.

Af árinu 1871

Tíðarfar var talið hagstætt á árinu 1871. Meðalhiti í Stykkishólmi var 3,3 stig, 0,7 stigum ofan meðallags næstu tíu ára á undan. Meðalhiti í Reykjavík var 3,6 stig og er giskað á 2,0 stig á Akureyri. Júnímánuður var sérlega hlýr, einn þeirra hlýjustu sem vitað er um. Í Stykkishólmi kom ekki hlýrri júní fyrr en árið 2007 (en auðvitað er óvissa nokkur í svona gömlum mælingum). Einnig var hlýtt í maí og fremur hlýtt í desember. Kalt var aftur á móti í mars, apríl, ágúst, september og nóvember.

 

Sérlega kaldir dagar voru 8 í Stykkishólmi, 13., 14. og 15.mars, og 23.apríl þeirra kaldastir. Mjög hlýir dagar voru fjórir, 29.maí og 8., 9. og 10.júní. Síðastnefndu tvo dagana mældust 20°R [25°C í Hvammi í Dölum]. Þá mældist hiti 20,5°C í Reykholti að morgni 10.júní. Hitabylgjur voru ekki alveg óþekktar á 19.öld. 

Apríl var sérlega þurr í Stykkishólmi og einnig var nokkuð þurrt í febrúar, ágúst og nóvember. Aftur á móti var úrkomusamt í janúar. 

 

Þrýstingur var óvenjuhár í nóvember og hár í apríl, júní og september, en lágur í júlí og ágúst, og einnig í janúar og mars. Lægsti þrýstingur ársins mældist í Stykkishólmi þann 16.desember, 960,5 hPa, en hæstur var hann á sama stað 1035,2 hPa þann 30.nóvember. Þrýstiórói var með minnsta móti í apríl og júní. 

Hér að neðan eru blaðafrásagnir af tíð og veðri. Eins og venjulega er stafsetning að mestu færð til nútímaháttar. Að auki eru lítilsháttar upplýsingar úr öðrum áttum. 

Fréttir frá Íslandi birta yfirlit um veðráttu á Íslandi 1871 [s.24 og áfram]. Valdimar Briem tók saman. [Lítillega stytt hér]:

Þegar á allt er litið, var veðuráttufar á íslandi mjög gott næstliðið ár. Framan af vetrinum 1870—71 var víðast hlýtt veður og fannkoma lítil; hélst það hartnær fram að jólum; þá tók drjúgum að snjóa, og voru fannalög komin um allt land í árslok. Þegar eftir nýár tók upp snjó allan á Suðurlandi, Vesturlandi og um vesturhluta Norðurlands, en um austurhluta Norðurlands voru frost og fannkomur fram undir lok janúarmánaðar; þó hlánaði stundum dag og dag, og gjörði blota og kaföld; hlupu þá snjóflóð sumstaðar fram á Norðurlandi og gjörðu tjón nokkurt á fénaði manna og heyjum. Fyrri hluta febrúarmánaðar voru góðviðri um allt land; en er líða tók á mánuðinn, fór veðurátta mjög að spillast og gjörði nú um hríð hið óstöðugasta veður, en þó jafnan hart. Þá er kom fram í marsmánuð, harðnaði enn meir og kyngdi niður snjó miklum um allt land, en þó einkum norðanlands; þó tók yfir, er kom fram í miðjan mánuðinn; komu þá ákafir norðanstormar með hafróti og brimi og fylgdi þeim fannkoma mikil; gjörði þá stórhríð yfir allt Norðurland og Austurland; stóð hún í fjóra daga samfleytt (12.—15.mars). Þá er hríðinni létti af, sáu menn, að ís allmikill var kominn undir land, og var jaka þegar farið að reka inn á firði; sást nú eigi annað fyrir en hallæri; fénað allan varð að hafa á gjöf, en hey voru víða farin að minnka; allar bjargir voru bannaðar á sjó, en mörg heimili því nær þrotin að vistum. En nú var batinn í nánd; þá er leið á marsmánuð, komu vindar af landi ofan og hröktu ísinn á haf út, og varð hann brátt úr landsýn. Nú tók veður að batna um allt land, snjókomurnar að minnka, stormarnir að stillast, frostin að réna og sólin að hækka á lofti; þá tók jörð að þiðna og gróa, og fór nú svo fram langa hríð, að sólbráð var um daga, en hœg kœla um nætur. Nú voru úti allar vetrarhörkur sunnanlands og vestan, og fór veður batnandi eftir því sem meir nálgaðist vorið. En norðanlands og austan var ein skorpan eftir. Þá er eftir var ein vika aprílmánaðar, tók veðurátta þar aftur að harðna, og gjörði frost mikil og norðanstorma; rak þá aftur hafís að landi og miklum mun meir en fyrr; var sífelld ísbreiða fyrir öllu Norðurlandi, allt vestan frá Horni á Hornströndum og austur að Langanesi; horfðist nú mjög óvænlega á, en hér fór betur en á horfðist, því að ísinn náði eigi landfestu og tók þegar að reka undan landi; í öndverðum maímánuði var hann horfinn að fullu og öllu, og varð hans eigi vart síðar. Nú tók vorið við, og var það eitt hið blíðasta og gróðrarsælasta, er verið hefur á þessari öld. Á skömmum tíma leysti snjó allan úr hlíðum og grasið þaut upp í einni svipan víðsvegar um land; sunnanlands og vestan voru hlýjar vorskúrir og vætur tíðar, en norðanlands og austan voru hœgir þurrkar og sólskin um daga og döggfall um nætur. Allstaðar var hiti mikill, en þó einkum í dölunum norðanlands; seinustu dagana í maí og framan af júní var hitinn þar víða allt að 30 stigum (eftir Réaumurs mæli) móti sól um hádegi, en 20 stig í forsœlu, og þegar heitast var, 15 stig undir miðnætti. Um þær mundir er sláttur byrjaði skipti nokkuð um veðuráttu, og tók nú að þorna upp sunnan- og vestanlands, en aftur að rigna norðan- og austanlands; á Suðurlandi var þurrkurinn minnstur í Skaftafellssýslu, en á Norðurlandi voru rigningar minnstar í Húnavatnssýslu. Í lok ágústmánaðar skipti aftur um veðuráttu; tók nú að rigna sunnanlands og vestan, en þorna upp aftur norðanlands og austan; í sláttulok var aftur þurrkur um allt land. Í sumarmánuðunum höfðu hitar verið venju fremur, en nú tók smámsaman að kólna, er að haustaði; þó mátti veðurátta heita hin besta þar til í október; þá tóku að koma hret norðanlands með frosti og snjókomu, en þeim létti brátt af aftur og gjörði blíðviðri þar til seint í mánuðinum; þá gjörði enn hörð norðanveður norðanlands með brimróti miklu og fannkomu, og eyddust hagar allir; í nóvember gjörði aftur stillt veður og hœg, og stóðu þau nokkra hríð. Undir árslok tók veðurátta að harðna norðan- og austanlands, en þar á móti var besta tíð sunnan- og vestanlands allt til ársloka.

Þess er áður getið, að vorið var mjög gróðursælt, þar eð hvervetna voru hlýindi mikil og skin og skúrir skiptust á. Þegar í miðjum júnímánuði var grasvöxtur því nær hvervetna orðinn meiri en vanalega í miðjum júlímánuði; byrjaði sláttur því víða nær mánuði fyrr en vant er; leit nú út fyrir hið besta heyskaparsumar, en þá komu rigningar norðanlands og austanlands, og gekk mjög illa að þurrka heyið; lágu töður sumstaðar þrjár vikur á túnum og hröktust mjög; sunnanlands og vestanlands var heyþurrkur og hirðing hin besta framan af slætti, nema í einstöku sveitum. Seinni hluta sumarsins eða á engjaslætti gekk heyþurrkur aftur vel á Norðurlandi og Austurlandi, en illa á Suðurlandi og Vesturlandi; varð sláttur þar mjög endasleppur í mýrarsveitum, því að gras fór allt í kaf sökum rigninganna, og kom eigi aftur upp að mun, er upp þornaði; í hinum þurrlendari sveitum varð heynýting aftur góð áður en slætti lauk. Heybirgðir voru hvervetna miklar, og þegar á allt er litið, víðast allgóðar; reyndar höfðu töður nokkuð hrakist á Norður- og Austurlandi, og úthey á Suður- og Vesturlandi, en flestir voru þó að mestu ánœgðir með heyafla sinn. ... Kál, rófur og kartöflur spruttu einnig víðast í betra lagi og voru snemma fullþroska, en eigi varð arður af þeim að því skapi meiri en að vanda, sem heyaflinn var meiri. Þar sem sáð hafði verið höfrum og byggi, varð uppskera einnig í betra lagi; en slíkt er svo óvíða, að þess er naumlega getandi. Melurinn eða villikornið í Skaftfellssýslu spratt einnig í besta lagi.

Janúar. Hitafar var nærri meðallagi. Heldur snjóþungt var um landið norðaustanvert en sunnanlands tók snjó upp.  

Norðanfari segir frá þann 28.janúar:

[Þ.17. janúar] féll snjóflóð á Krakavöllum í Flókadal í Vesturfljótum, sem tók hús með 2 hestum og fjárhús með 5 sauðum, 40 hesta af heyi og 1 mann; af hverju ekkert var fundið þá seinast fréttist þaðan og hingað. Aðfaranótina hins 18. [janúar] féll snjóflóð á Grund í Ólafsfirði, sem tók þar fjósheyið með tveimur kýrfóðrum af töðu. Hústóft er sögð á bak við bæinn sem flóðið lenti fyrst í, og þegar það hafði fyllt hana fór það fram af bænum og mölvaði um leið bæjardyrahurðina. Allt fólkið hafði flúið úr bænum. — Í hríðunum 11.—13. féll snjóflóð á Ánastöðum í Sölvadal í Eyjafirði, sem braut inn hús, tók af hey og banaði 18 kindum. Fólkið fékk sér með naumindum bjargað út úr baðstofunni og bænum og komist yfir að Draflastöðum hinumegin í dalnum.

Gangleri segir frá 7.febrúar: 

Allt frá því fyrir nýár, var hér norðanlands fannkoma allmikil og stundum bleytufjúk, svo víðast var jarðlaust orðið, fyrir áfreða meðfram, fram til þess 24. [janúar] að þá þiðnaði og gjörði góða hláku allt til mánaðarloka, svo í öllum góðsveitum hér nyrðra er komin upp góð jörð og víða á útkjálkum nokkur. Af Suðurlandi er tíðarfar sagt mjög gott, allt til ársloka, en þó heldur ógæfusamt, svo treglega hefir gefið til fiskisóknar, enda er afli sagður þar almennt mjög lítill.

Febrúar. Tíð fremur hagstæð, sérstaklega um landið sunnanvert. Hiti nærri meðallagi.

Gangleri segir af febrúartíð þann 28.febrúar:

Af Suðurlandi er að frétta góða tíð og snjóleysi, og það allt norður að Yxnadalsheiði; hið sama má nú næstum segja að sé hér nyrðra, eftir því sem um er að gjöra um þetta leyti vetrar, en þó er nú ekki óvíða lítið um jörð fyrir spilliblota er gjörði 21. [febrúar]. Fyrir sunnan er sagt fiskilítið, nema suður í Garði hafði verið góður afli.

Mars. Erfið tíð, illviðrasöm  og köld. 

Gangleri segir af marstíð þann 28.mars:

Tíðarfar hefir verið yfir marsmánuð mjög óstöðugt hér nyrðra. og jarðskortur allmikill, svo flestur peningur hefir oftast verið á gjöf. Dagana 2.og 3.[mars] var hér ofsa sunnan- og vestanveður, svo við tjóni lá; hröktust þá 4 skip úr Fljótum, er voru í hákarlalegu, þrjú til Flateyjar og löskuðust þar dálítið, en einir náðu Grímsey eftir þriggja dægra hrakning, en héldu skipi sínu óskemmdu. 12. og 13. [mars] var hin mesta stórhríð með ofsa norðanveðri og brimgangi; rak þá nokkurn ís að landi, svo einstaka jaki kom inn á firði, en af Siglunesi sást töluverður ís útifyrír; eftir það rak hann heldur frá, því vindur hefir endur og sinnum, heldur staðið af landi ofan, en eigi mun þurfa langvinna hafátt til þess, að sá voðagestur heimsæki menn aftur. Snjór má nú heita í meira lagi um Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýslu, en í mesta lagi um Skagafjörð, eftir því sem frést hefir. Af Suður- og Vesturlandi hefir eigi frést síðan um miðjan fyrra mánuð, en þangað til hafði þar verið góð tíð.

Þann 14. apríl segir Þjóðólfur af skiptöpum og hrakningum 2.mars:

[Eftir bréfi af Langadalsströnd dagsett 17.mars] Af skiptapanum frá Bolungarvík 2. mars. [Þ.2. mars] kom hér einhver mesti stormur, sem menn muna. Í Bolungarvík reru flest skip um morguninn til lóða, var þá hvasst nokkuð suðaustan eða út Djúpið og herti vindinn eftir því sem upp á daginn kom, svo að rok var orðið um dagmál; þeir, sem voru þá eigi komnir upp undir land, urðu undan að hleypa og komust flest skipin undir Stigahlíð norðanverða, og lágu þar fyrir akkerum góðan tíma; en þegar vindurinn gekk þar meir til vesturs, hleyptu þau inn með Stigahlíð aftur, urðu sum að liggja fyrir akkerum í rokinu, en náðu þó flest út í Bolungarvík um nóttina. Eitt skipið varð að hleypa upp í hlíðina sjálfa og upp í allt stórgrýtið, og bar það til þess að fyrst hafði brotnað af því stýrið og nokkrar árarnar, en síðan brotnaði skipið þar sjálft í stórgrýtinu, en mennirnir náðu að bjarga sér. Eitt skipið hrakti norður í Aðalvík um nóttina (norður yfir allt Djúpið og Jökulfirðina). En tvö skipin fórust alveg (og voru 6 manns á hvoru þeirra); átti annað skipið Gísli bóndi Bjarnason í Ármúla hér á Langadalsströnd, en hitt Eyjólfur prestur Jónsson á Melgraseyri; fórst skipið Gísla rétt við Stigahlíð, og rak þegar sama dag ýmislegt af því; en hitt skipið telja menn víst að hafi farist dýpra, og vita menn ekkert um með hvaða atvikum það hafi skeð. Bæði þessi skip voru sérlega vel mennt og vel út búin, og formenn hinir duglegustu á báðum. Hét Halldór Þorleifsson formaðurinn á prestsskipinu, og var vinnumaður hans, einhver besti aflamaður hér um pláss og hinn mannvænlegasti. En sá hét Jón Jónsson, er var fyrir Ármúlaskipinu, frá Bæjum á Snæfjallaströnd, og flestir þeir 12 samtals, er af skipum þessum drukknuðu, voru ungir menn af Snæfjallaströnd og hér af Langadalsströnd. — Víða urðu skemmdir á húsum og bátum af veðri þessu, en þó eigi að mun, það ég hafi frétt.

Þó að eigi leiddi skiptapi af eður manntjón, þykir þess vert að minnast, eftir bréfi norðan úr Blönduhlíð 23.[mars] að þann sama dag, sem skiptapinn varð í Bolungarvík 2.[mars], reru 4 skip norður í Fljótum í hákarlalegu; og rauk brátt og snerist til ofsaveðurs þar norðanlands eins og fyrir vestan, svo að eigi sáu þeir annað fangaráð á öllum þeim 4 Fljótaskipunum, en að hleypa undan og norður til Flateyardals (í Þingeyjarsýslu); náðu og 3 skipin þar lendingu með heilu, en [fjórða] skipið varð seinna fyrir og komst eigi þar inn undir land fyrr en dimmt var orðið, svo eigi sást til landtöku, lagðist það þá fyrir stjóra þar í öllu rokinu fyrir afdrepi nokkru, en þó eigi betra en svo, að skipverjar urðu að sitja uppi í andófi til styrktar við stjórann, og hrökk þó eigi til, því stjórafærið slitnaði von bráðar, og var þá eigi annað úrræða en setja upp segl í rokinu og hleypa undan norður til Grímseyjar; urðu þeir enn að leggjast þar fyrir andófi um hríð, í hlé af eynni, og haldast þar svo við, þar til veðrinu slotaði nokkuð þegar kom fram á næsta dag; þá náðu þeir þar lendingu með heilu. Öll þessi skip voru talin af þar um Skagafjörð, þangað til þau komu heim aftur að nokkrum dögum liðnum, með heilu og höldnu, án þess nokkur ætti þeirra von. Þeir sem til Grímseyjar hröktust, sögðu þaðan góðan fiskiafla í allan vetur og vellíðan eyjarbúa.

Þann 4.apríl birti Norðanfari tíðarfréttir, aðallega að austan:

[Þ.10.[mars] lagði Jón hreppstjóri Snorrason á Skógum á Þelamörk héðan austur í Múlasýslur, en kom hingað aftur 31.[mars] eftir 3 vikna ferð; hann hafði farið lengst áleiðis í Stöðvarfjörð og Breiðdal. Að austan segir hann harða veðurátt og fyrir seinustu hlákuna jarðlaust á Jökuldal, Fellum og Úthéraði, en allgott til haga í Skriðdal, Fljótsdal og Breiðdal. Heilsufar manna gott. ... Mikla hríðin, sem skall hér á 12. [mars] og hélst við sumstaðar í dagstæða 3 sólarhringa, hafði og farið yfir allt Austurland, en þó óvíða ollað stórkostlegu tjóni, nema á Eskjufirði, hvar albúið þilskip, er fara átti fyrst á Vopnafjörð með korn og síðan út til hákarlaveiða, slitnaði upp, rak þar á land og braut í spón. Skipverjar gátu með mestu herkjum bjargað sér, nema einn er týndist eða drukknaði. Skipverjar höfðu verið búnir að flytja miklar vistir handa sér í skipið, er allt fórst ásamt korninu. Kaupm C.D. Tulinius hafði átt hákarlaskip þetta. Enginn afli eystra. [Fjögur] hafskip höfðu sést fyrir stóru hríðina úti fyrir Berufirði, og sáust ekki aftur fyrr enn 22.—23.[mars] Fremur var það hald manna, að þetta mundu kaupför, heldur en fiskiskip. Víða um sveitir hafði verið kvartað um bjargar- og heyskort, og sumir farnir að reka af sér. Kornmatarlaust að kalla á öllum verslunarstöðum eystra, nema á Djúpavogi, enda hafði aðsóknin þar verið fjarskaleg. Hinn 17. [mars] hafði drengur orðið úti í Vopnafirði í útsunnan skaraveðri og frosti. ... 1.[apríl] voru hér staddir menn af Sléttu og úr Núpasveit til að sækja sér matbjörg, sem segja þar mikinn bjargarskort, og nokkrir farnir að skera af hinum fáu skepnum sínum. Sellaust er sagt í öllum veiðistöðum nyrðra. Flestir höfðu lagt nætur sínar á þorra, er hafa liðið marga slettu af útsynningsbyljum og sumstaðar alveg farið upp af sjógangi; t.a m. á Bakka á Tjörnesi hvar 6 nætur töpuðust í stóru hríðinni 12.— 14.[mars]. Á Látrum, ysta bæ á Látraströnd austan megin Eyjafjarðar, hafði opið vetrarskip, er nýlega var komið að úr hákarlalegu, tekið út með öllu er í því var af farvið, seglum, akkeristrengjum og veiðarfærum, skinnklæðum, skrínum og koffortum, af þessu hefir sumt alveg tapast en sumt rekið aftur skemmt og höggvið, og skipið brotið mjög, svo tæplega verður að því gjört. — Talsverður hafíshroði hefir sést hér norðan fyrir landi, frá Langanesi og vestur í Strandir. Einn hafísjaka hafði rekið inn að Málmey á Skagafirði, sem sagt er að sest hafi að á þrítugu, aðrir segja sjötugu dýpi. — Allt til skamms tíma halda menn að fiskur hafi verið hér úti fyrir, en vegna ógæfta eigi orðið sætt. ... [Þ. 31. janúar] hvolfdist bátur upp við lendingu undan bænum Eiði í Eyrarsveit í Snæfellsnessýslu, með 4 mönnum, er kom úr Stykkishólmskaupstað, 3 drukknuðu en einn komst á kjöl; veður stóð á land, og bar bátinn þegar með manninum upp að fjöru.

Gangleri segir 12.apríl frá tíð og skipsköðum:

Tíðarfar hefir á Suður- og Vesturlandi, verið um marsmánuð mjög líkt og hér nyrðra, heldur hart og mjög óstöðugt. Síðan 29.[mars] hefir hér verið hin æskilegasta tíð og staðviðri, stundum dálitlar þíður, en oftast sólskinsbráð, með dálitlum næturfrostum.

Skiptapar. 31. janúar fórst 4 mannafar vestur við Eyrarsveit, drukknuðu þar 3, en 1 komst af. 2. mars urðu tveir skiptapar í Bolungarvík og drukknuðu þar 12 menn. 22. [mars] fórst bátur við Kjalarnes suður með 4 mönnum, er allir drukknuðu.

Þjóðólfur segir þann 28.apríl frá skiptöpum og mannskaða í Mýrdal 28.febrúar og 20.mars:

Af skiptöpunum og mannskaðanum i Mýrdalnum 20.[mars] bárust nú með póstinum greinilegar skýrslur einkum frá sóknarprestinum til Sólheima og Dyrhóla herra Gísla Thorarensen á Felli, einnig frá Ingimundi hreppstjóra Eiríkssyni á Oddum í Meðallandi, mest samt um einstaklega bágborinn hag þeirra 5 ekkna og samtals 24 föðurlausra barna, þar sem 6 alls, þeirra er drukknuðu i Mýrdalnum, og þar af 5 búendur kvongaðir úr Meðallandinu sjálfu, voru allir úr Leiðvallarhreppi. Af þessum 5 búendum drukknuðu 2 fyrr í vetur, þ.e. 28. [febrúar], og hefir öldungurinn Einar Jóhannsson hreppstjóri í Dyrhólahreppi og bóndi í Þórisholti í Mýrdal skrifað oss greinilega skýrslu reyndar af skipskaðanum báða þessa daga, en þar hjá vísar síra G. Th. einmitt til skýrslu Einars hreppstjóra um skipskaðann 28. febrúar. Og þó að þá eigi færist nema einir 2 menn, sýna þó atvikin við þann skiptapa, sem oftar, að hársbreidd ein er einatt milli lífs og dauða á sama augnabliki, og milli þess að skipi, þar sem ýta skal eður lenda í brimsjó, lendist vel, en annað, er fer á hæla því, brotnar í spón og fleiri og færri drukkna og brimrotast. Skýrsla Einars hreppstjóra er þannig: [Þ. 28. febrúar] var hér almennt róið, gengu í Reynishöfn (milli Dyrhólaeyjar og Reynisfjallsdranga) 2 áttæringar og 1 sexæringur, stýrðu þeim synir mínir Hjalti, Finnbogi og Jón. Sjór var slæmur, en brimaði mjög er á leið, urðu þeir þá að leggja frá og út í Dyrhólahöfn (vestan undir Dyrhólaey); voru Eyjungar þá að lenda, er hinir komu og kölluðu sjó þar fullgóðan; en meðan þeir seiluðu og bjuggust í land, — því allir fiskuðu þá vel, mest af lúðu, — spilltist sjórinn. Tveimur lentist vel, en Jón, er seinast lenti, kæfði af gríðarstórum sjó, er strax mölbraut bátinn, því hann stóð undir (?). Maður var til hafður vaðborinn, sem vel gafst, svo öllum mönnunum var fljótt bjargað með aðfylgi þeirra er til náðu, nema 2 er aldrei sáust og ekki hafa rekið. Ýmsir meiddust af skipbrotunum, en lítið kvað að því. Menn þeir sem drukknuðu þarna vorn báðir giftir bændur úr Meðallandi, Jón frá Söndum Jónsson, kenndur við Langholt, og Jón frá Fjósakoti Jónsson.

En af mannskaðanum 20. [mars] er fyrrgreind skýrsla síra Gísla Thorarensens þannig: [Þ.20. mars] á góuþrælinn var hér gott veður og blítt; réru menn um morguninn alskipa, en ekki hafði sjór verið vel dauður, þegar róið var; en laust fyrir hádegi jós í þeirri veltu, á einu vetfangi, að sjór varð langt um ófær. Þegar brima tók, leituðu skipin undir Dyrhólaey þegar til lands; þau voru 4, þrír áttæringar og einn sexæringur, en þeim sóttist treglega róðurinn, því þeir áttu að sækja í gegn einstreymings vesturfalli og nokkrum kalda, náðu þeir fyrstir vörum formennirnir Stígur Jónsson á Brekkum og Jón Árnason í Garðakoti og lentu þeir þegar með heilu og höldnu: á hæla þeim kom þriðji áttæringurinn; var þar formaður Sigurður bóndi Sigurðsson frá Skarðshjáleigu (almennt nefndur: „hvíti“), og hélt þegar í land, er helst sýndist lag, kom hann og réttur í sandinn og var búinn að taka af sveilina, en í því skipið kenndi grunns kom slíkt ólag, að skipið langt um fyllti og dróst út síðan: varð þar bjargað 3 mönnum, en formaðurinn fórst og með honum 15 hásetar. Nú var sexæringurinn einn eftir úti á sjó; að leggja til Vestmanneyja sýndist ekki ráð; því báturinn var segllaus og mesti gangstampur, en leit út fyrir að komast á vestan, enda gaf raun vitni um að svo fór, því skip þau er ganga við Jökulsá lögðu þar frá, sökum brims, en þegar þau komu út á hin svo kölluðu Fjallahraun urðu þau að snúa aftur, hleyptu þeir þá upp við Jökulsá með heilu og höldnu. þegar líða tók undir sólarlagið, sýndist heldur að sljákka í sjóinn, réðu þá þeir sem á bátnum voru af, að leita lands, heldur en að liggja úti um nóttina, því hefði hvesst, var ekki nema opið haf að reka í. Í upphafi leit svo út, sem lendingin ætlaði að fara vel, því lagið var gott, en í því skipið kenndi sandsins reis upp hnykill er dró skipið flatt upp í topp sér og hvolfdi síðan, í sandinum voru báðir formennirnir, er lentir voru og 7 mennaðir; hinir voru farnir til bæja, má vera helst til seinna, þó þeir væri þjakaðir eftir daginn, björguðu þeir þar 6 mönnum en 10 þeirra fórust, bæði skipin fóru út með landi, kvað annað þeirra hafa rekið á Holtstjörn við Eyjafjöll en hitt á Önundarstaðatjörn í Landeyjum. Af hinum drukknuðu eru 17 reknir voru 13 lík jörðuð að Dyrhólakirkju, ... og hefi ég ekki á æfi minni staðið að jafnsorglegu embættisverki, eða heyrt slík kvein og harmkvæli sem þá voru í kirkjugarðinum á Dyrhólum. ... Ég þarf ekki að lýsa fyrir þér ástandinu í Dyrhólahreppi, það er aumara en frá verði sagt, en ég tek það til dæmis, að af 36 búendum, er hanga við hokur í Dyrhólasókn, eru 11 ekkjur. Af skýrslum þessum sjáum vér, að drukknað hafa samtals 28 manns, að meðtöldum þeim, er fórust 28.febrúar, af þeim voru 18 búendur eður heimilisfeður, 1 fyrirvinna, en 9 ungir menn ókvongaðir og öðrum háðir.

Gangleri segir af skipskaða og hrakningum í pistli 13.júní:

Hinn 28.apríl fórst hákarlaþilskipið Svalur, af Svalbarðströnd við Eyjafjörð, nálægt svonefndum Kögri fyrir vestan Strandahorn, þenna hinn sama dag var mikill stórhríðargarður; hröktust þá mörg skip vestur fyrir Strandir og voru mörg komin mjög grunnt þegar til lands sá, svo var og einnig með Sval; átti þá strax að leggja til djúps en það tókst ekki fyrir stórsjó og ofviðri, barst hann þá þegar á land upp í stórgrýtta fjöru og flúðir, og muldist síðan í spón. Skipverjar fengu bjargað sér á þann hátt að einn komst í land með vað en hinir færðust á eftir á honum. Fyrir dugnað háseta og formannsins Jóns Þórðarsonar á Espihóli fengu þeir bjargað miklu af farangri sínum, seglum og veiðarfærum. Á þriðja dægri eftir að skipið barst upp, eftir að hafa lengi vel farið með björgum fram og fært sig með handvöðum, ýmist fyrir forvaða eða upp á þá, náðu skipverjar bænum Atlastöðum við Fljótavík.

Apríl. Kalt í veðri, en tíð allhagstæð framan af, en síðan mjög óhagstæð nyrðra en skárri syðra. 

Séra Þóarinn í Reykholti segir frá sumarblíðu og mistri þann 9. og 10. 

Norðanfari segir af tíð og slysum í pistlum þann 2.maí:

Veðuráttufarið hefir nú lengi verið oftar stillt og kjurt nema dag og dag hvassviður, en frostin mikil svo víða í sveitum er ærinn gaddur og fram til sumra dala og á útkjálkum að kalla jarðlaust. Margir eru sagðir komnir að þrotum með hey sín.

[Þ.19.mars] höfðu [tveir] menn er áttu heima í Seyðisfirði, verið á ferð sjóleiðis sunnan úr Norðfirði, en lentu í myrkri um kvöldið of grunnt við Hánefsstaðaeyri í Seyðisfirði, svo bátnum hvolfdi í ólagi en skolaði öðrum manninum hálfdauðum á land, hinn drukknaði. Um kvöldið 10.[apríl] (annan dag páska), var róið úr Fljótum á þremur opnum skipum til hákarls; tvö af þessum skipum komu aftur eftir skamma útivist, því þá hafti gengið að norðanhvassviður og hríð með gaddhörku. Þriðja skipið var eigi komið aftur eftir hálfan mánuð, svo menn eru mjög hræddir um að það hafi týnst. Á því voru 10 menn og 8 af þeim giftir bændur, og meðal hinna völdustu úr sveitinni. Sagt er að konur eða ekkjur þessara manna eigi 37? börn. Þá síðast sást til þessa vantandi skips, var það á framsiglingu, eftir ágiskun annað hvort til þess að leita eftir meiri afla, eða þá skipverjar orðnir villtir því áttavitinn sem þeir höfðu, hafði verið bilaður, og enginn á skipinu vel vanur stjórn í ofviðri og sjóróti. Skipið var sagt gott og útbúnaður þar eftir. ... Í Vestur-Skaftafellssýslu hafði í vetur rekið 3 stórtré hvert 19 álnir ferstrend og á hvern veg alin úr aski, og fjórða tréð 13 álnir 3/4 alin á hvorn veg mahognje. Síðan hörkurnar hófust hefir frostið hér orðið mest 12 stig á Reaumur [-16°C], en til dala í Húnavatnssýslu 15—17 stig [-19 til -21°C]. Hákarlaskipin sem farið hafa í legu urðu fyrir dæmalausar sjóhörkur að leysa og fara til lands, því allt sem sjór eða ágjöf náði til, varð sem klakabunki t.a.m. þilfarið upp í miðjar styttur.

Maí. Hagstæð tíð og hlý, nema helst fyrstu vikuna nyrðra.

Gangleri segir af tíð þann 10.maí:

Tíðarfar hefir verið seinnipart aprílmánaðar allstaðar um Norður- og Austurland allt til 6. [maí] hið harðasta og frostamikið, svo það hefir stigið allt að 13 gr. Í góðsveitum hefir verið svo rautt, að jörð hefir verið fyrir útigangspening, en til dala og á útkjálkum hafa skepnur að miklu mátt standa við hey; skepnuhöld manna voru því víða orðin ískyggileg fyrir heyskort, ef eigi voraði vel héðan af. Í þessum harðviðrakafla rak nokkurn hafís undir land, allt frá Horni að vestan til Langaness að austan, en hvergi hefir hann orðið landfastur, nema ef vera skyldi við Horn og Langanes Síðan hinn 6. hefir verið hlýtt veður. 

Júní. Sérlega hlýtt og hagstætt veðurlag. 

Norðanfari birti þann 13.júlí bréf:

[Snæfellsnessýslu 30.maí]: Næstliðinn vetur mátti heita yfirhöfuð að tala hér í betra lagi að góu undantekinni, sem var ákaflega úfin og töstug, svo engan dag á henni viðraði vel til enda, heldur sífeldir umhleypingar, stundum blotar, en aftur grimmdarstormar og harðneskjukaföld; aldrei kom mikill snjór á láglendinu en talsverður til fjalla. Minnilegt ofviðri gjörði hér 22. mars og mátti það heita „eftirslæmur" góuillviðranna, en síðan hefir oftast verið góð veðurátta, og snjólaust mátti kalla hér á láglendi á sumarmálum. Vorið hefir verið kalt og blítt til skiptis, og þó oftar blítt, gróður kominn í betra lagi, þó er lítið af því látið, að farið sé að lifna nyt í kúm, sem líklega kemur af vetrargjöfinni, hinni fúnu og marghröktu töðu, sem reyndist í lakasta lagi, svo kýr héldust ekki við hold á henni, og komast valla í hálfa nyt. Slæm eru sumstaðar eða víðast gemlinga- og unglambahöld, einkum þar sem votlent er. Núna um hátíðina [hvítasunna 28.maí] hafa hér verið stórfelldar sunnan rigningar, sem heldur hafa ollað tjóni.

[Suðurmúlasýslu 8.júní] Tíðin er hér nú um þessar mundir hin indælasta og gróður þýtur upp. Áður voru fénaðarhöld slæm. Afli er víða kominn.

[Mýrasýslu 12.júní] Veðurátta góð og grasvöxtur í betra lagi.

Gangleri segir af tíð þann 13.júní:

Tíðarfar hefir mátt heita stillt og gott síðan síðasta blað vort kom út (10.maí), og síðan um 20.[maí] einkar mikil veðurblíða; hitinn hefir jafnaðarlega verið 12—18 gr. og það stundum dag og nótt, svo nú mun gróður víðust hér nyrðra kominn í besta lagi.

Norðanfari segir af góðri tíð 22.júní:

Síðan eftir miðjan [maí] hefir veðuráttan verið hér hverjum deginum betri og hagstæðari, með hitum og nokkrum sinnum úrkomu, svo horfur á grasvexti eru þegar orðnar hinar bestu. [Þ.8.júní] var hitinn 37 stig á R móti sól [46°C], 20 forsælunni [25°C] og 14 [17,5°C] um háttatíma.

Júlí. Óhagstæð rigningatíð norðaustan og austanlands, og jafnvel líka í Skaftafellssýslum, en mun betri um landið sunnan- og vestanvert. Hiti nærri meðallagi. 

Þórarinn í Reykholti segir frá þrumuveðri bæði þann 4. og 11. Þann 4. og 6. var þrumuveður á Grenjaðarstað í Suður-Þingeyjarsýslu og þann 29. á Flögu í Þistilfirði. 

Þann 28.júlí birti Norðanfari úr bréfi frá fylgdarmanni þeirra Johnstrups og Lundgren dagsett við Mývatn 21.júlí:

Bág er tíðin hér síðan við komum hingað 7.[júlí], hefir aldrei komið regnlaus dagur nema 19. og snjóaði nóttina fyrir ofan í miðjar hlíðar á Bláfelli og á ofanverð fleiri fjöll. Í gær kom hér stór haglhríð við Vatnið, en upp undir Kröflu var þó regn. 18.[júlí] var hitinn upp við Kröflu kl.12, 5° á R [6°R], en seinni part dags 3,5° [4°C]. Töður eru farnar að skemmast hér á túnum, og ekki kominn ein tugga í hlöðu.

Ágúst. Fremur svöl tíð og óhagstæð um landið norðan- og austanvert, en skárri syðra.

Þann 19.ágúst snjóaði ofan að bæjum við Grenjaðarstað og 2.ágúst segir séra Þórarinn í Reykholti frá hélu að morgni - ekki er þó víst að fryst hafi í lofti.  

Norðanfari ræðir heyskapartíð 7.ágúst:

Nær því allan júlímánuð hefir hér verið hafátt og þokur með meiri og minni úrkomu og nokkrum sinnum hellirigning, og í næstliðinni viku snjóaði á fjöllum, og sumstaðar ofan undir byggð. Dagana 23.— 26. var hér góður þerrir, náðu þá margir meira og minna inn af töðum sínum og einstakir hirtu alveg. Aftur hefir á sumum bæjum ekki náðst þurr baggi í næstliðnar 5 vikur, t.a.m. á Mýri í Bárðardal.

Norðanfari birti þann 7.nóvember úr bréfi úr Bjarnarnesi í Austur-Skaftafellssýslu, dagsett 12.ágúst: „Grasár hér svo slíkt hefir eigi komið síðan 1854, töður hirtust mikið til grænar“. 

Þjóðólfur rekur heyskapartíð í pistli 17.ágúst:

Grasvöxtur einstaklega mikill og góður, eins og fyrr var getið, og það yfir allt land eftir því sem af spyrst (samt ekki í hinni litlu Grafningssveit, vart meðal-grasár að þeir segja þaðan). Töðunýtingin hefir og verið afbragðsgóð hér neðanfjalls og um allt Vesturland og Borgarfjörð; hreppandi [svo] ofanfjalls austur undir Markarfljót, aftur fyrir austan Mýrdalssand austur úr til Lónsheiðar og í Húnavatnssýslu, svo að yfirborð töðunnar var náð skemmdalaust í garð um öll þessi héruð nú um framanverðan þennan mánuð Undan Eyjafjöllum er oss skrifað 6.[ágúst] „að heyskapurinn gangi stirt", og mun það hafa verið víðast þar um sveit, um sama leyti eða um byrjun þ.m., aðeins mikið eður jafnvel meira lá þar úti óhirt heldur en það, er komið var í garð. Líkt mun vera í Mýrdalnum og engu betra, ef eftir vanda lætur.— Nýkomnir menn að norðan segja, að engi töðubaggi hafi enn verið kominn í garð víðsvegar yfir Skagafjörð um lok [júlí] lengra að norðan hefir eigi spurst.

September. Fremur svalt, úrkomusamt syðra en heldur hagstæðari tíð norðaustanlands. 

Norðanfari segir af tíð 11.september:

Hér norðanlands hefir gengið mjög erfitt með þurrkana, þar til fyrir og eftir höfuðdaginn, var hér allgóður þerrir með köflum, náðu þá flestir því sem þeir áttu úti og svo í þeirri vikunni, sumu vel þurru, en meira og minna hröktu.

Gangleri segir af tíð í pistli þann 13. september:

Á Suðurlandi og sömuleiðis um Vesturland hefir tíðarfar verið hið besta um allan sláttartímann, sífeldir hitar og þurrkar; grasvöxtur allstaðar í besta lagi, heyafli er þar því talinn með langmesta móti. Á Suðausturlandi voru að vísu sagðar nokkrar rigningar, en þó eigi svo, að þær hafi gjört mikinn hnekki við heyskap manna. Um Norður- og Austurland hefir þar á móti verið mjög óþurrkasasamt síðan snemma í júlímánuði, svo heyskapur hefir fyrir þá sök gengið tregara en ella hefði orðið, þar grasspretta var í besta lagi; hey manna hafa því á mörgum stöðum hrakist og jafnvel skemmst það sem í garð var komið. Þó að óþurrkar og óstöðugt tíðarfar hafi nú nokkuð dregið úr heyafla manna hér nyrðra, þá mun þó mega fullyrða, að heyföng séu almennt orðin nokkuð meiri en í meðallagi, og gætu enn orðið í besta lagi ef nú færu að koma þurrviðri, eins og nú hefir verið í fjóra daga. Í Húnavatnssýslu er sögð betri nýting á heyjum en hér nyrðra, og heyafli mjög mikill.

Hin 9 þ. m. kom austanlands póstur Daníel Sigurðsson, með honum spurðust ekki aðrar fréttir, en að mjög óþurrkasamt hefði yfir höfuð að tala verið um Austurland, heilsufar manna gott, ...

[Berufirði 22.ágúst] Veðuráttan hefir allt til þessa í sumar mátt heita æskileg, grasvöxtur með betra móti, hirðing á heyi hin besta, nema í 2 miklum norðanveðrum hafa menn misst nokkuð af heyi. Afli hefir verið nokkur í sumar hér fyrir öllu Austurlandi, þó hefir hann hér í Berufirðinum verið talsvert minni en í fyrrasumar og ekki gengið eins innarlega á fjörðinn.

Þjóðólfur segir 14.september:

Með höfuðdeginum brá nú svo greinilega, að svo sem veðráttan var þurr og hagstæð til heyskapar og allra athafna, mátti segja alla 3 mánuðina þar næst á undan, og það með svo einstakri og stöðugri veðurblíðu að fæstir muna slíka, síst svo langgæða, þá heitir nú ekki að þurr dagur hafi komið síðan 29. [ágúst] og varla þurr stund hér sunnanlands; ekki að tala um, að neinn baggi hafi náðst undan síðan, svo hér eiga menn nú orðið feikimikið hey undir víðsvegar um Suðurland, og víða kvað vera farið að slá slöku við heyskapnum og senda frá sér kaupafólk, með því líka að vatnsfylling er farin að baga á flæði- og mýrarjörðum.

Október. Almennt hagstæð tíð fram eftir mánuði, en snerist undir lokin til töluverðrar snjókomu um landið norðanvert. 

Gangleri birti þann 3.nóvember úr bréfi af Suðurlandi (óstaðsett), dagsett 6.október:

Með höfuðdegi brá til storma og votviðra, er héldust fram í miðjan september, en þá þornaði upp aftur með norðankælu og frosti um nætur; varð því góður endir á heyskap manna og nýtingu. Fiskiafli er að kalla enginn. Skurðarfé reynist hvervetna rýrt, og fjárheimtur þykja slæmar í svo björtu og góðu fjárgangnaveðri. Aðfaranótt hins 24.[september] strandaði saltskip til Siemsens kaupmanns í Reykjavík nálægt Þórkötlustöðum í Grindavík; mennirnir komust af, en skipið var selt við opinbert uppboð 2.þ.m.

Þann 30.desember segir Norðanfari frá skipahrakningum á Húnaflóa í október, byggt á bréfi sem dagsett var 4.desember:

Þann 17. október lögðu kaupskipin af Skagaströnd og Hólanesi af stað heimleiðis, og er mælt að hríðin hafi komið á þau út af Eyjafirði, hröktust þau til baka vestur undir Strandir og voru þar hætt komin, Öðru skipinu hafði kastað á hliðina, og ekki getað rétt sig við fyrr en eitthvað slitnaði eða brotnaði. A Hólanesskipinu sigldi íslenskur maður Gunnlaugur að nafni, er mælt, að hann ásamt verslunarstjóra Jakob Holm, sem einnig tók sér far með því, hefðu mikið styrkt að því, að skipið fórst ekki. Bæði skipin hleyptu inn á Skagastrandarhöfn hinn 22.[október] til að fá aðgerð á ýmsu er bilað hafði, en fóru svo alfarin þaðan aftur 31 október.

Þjóðólfur segir af strandi í pistli þann 25.nóvember

[Þ.31.október] strandaði í Eyrarsveit skammt frá Kirkjufelli, (er sjómenn kalla „Sukkertoppen") fyrir vestan Grundarfjörð, jaktin „Elisabeth", eign kaupmanns H.E. Thomsen. ... skipstjóri M. Kjerulf; skip þetta var hlaðið með ýmsar vörur frá kaupmanni N.C. Gram til S.Richters í Stykkishólmi og borgaranna í Flatey. — Strand þetta orsakaðist með þeim hætti, að nóttina milli 30.—31. október þegar skipið var fyrir vestan Jökulinn, bilaðist það eitthvað og varð lekt, og daginn eftir um nónbilið, gjörði svo sterkan hvirfilbyl, að mastrið brotnaði, svo ekki varð eftir af því nema 2 [álna] langur bútur fyrir ofan þiljurnar; rak svo skipið lengra innmeð, þangað til það sást af Eyrarsveitungum (nefnilega bryggjumönnum) sem reru (bugseruðu) það upp á ströndina, hvar það og farmurinn átti að seljast 9.[nóvember] og eftirfylgjandi daga.

Gangleri greinir frá tíð í pistli þann 3.nóvember:

Haustveðuráttan hefir hér norðanlands mátt heita hin besta, oftast frostlaust nótt og dag. Fyrstu vikuna af október gjörði að vísu hret nokkurt með frosti og dálitlum snjó, en hann tók brátt upp aftur, og varð hið blíðasta veður til hins 25. [október] að aftur gjörði hret til mánaðarloka, en með frosti og snjóum, en þá gjörði aftur litla þíðu og síðan gott veður — Hinn 21.[október] nálægt kl.10 um kveldið, varð hér vart við ekki svo lítinn jarðskjálfta.

Norðanfari segir frá tíð í pistli þann 7.nóvember:

Dagana 25.-29. [október] var hér og um nærsveitirnar meira og minna snjófall með hafátt og hvassviðrum, svo víðast hér á útsveitum kom ókleyf fönn og sumstaðar sem að kindur fennti; þó varð áfellið norður- og austurundan enn stórkostlegra, því þar höfðu verið að kalla látlausar stórhríðar í 5 sólarhringa; fé fennti víða og margt af því ófundið þá seinast fréttist hingað. Sauðfé og hross komið sumstaðar á gjöf. Um leið og hríðin skall á, jós upp stórsjó og brimi, tók þá út 2 sexæringa á Tjörnesi, annar þeirra brotnaði mikið en hinn í spón, 3 för hafði og tekið út og brotnaði í Fjallahöfn í Kelduhverfi. Með austanpósti, sem kom hingað í gærdag (6. nóvember) fréttist, að hann hefði lagt af stað frá Eskjufirði 21. [október] og fengið þá og næstu daga, hina verstu vatnshríð, síðan stórhríðar og fannfergju, svo hann sumstaðar á leiðinni varð að sitja hríðartepptur og þá uppbirti fönnin ókleyf; hann hafði 3 hesta í ferðinni, og braust alltaf áfram með þá hingað, því óvíða var stórfenni; en fannfergjan jöfn. Allt til þess að spilltist, hafði veðuráttan eystra verið lík og hér. ... Um kvöldið 21. [október] kl.10—11 varð hér vart við talsverðan jarðskjálfta, sem hér er mjög sjaldgæft.

Nóvember. Stillt og hagstæð tíð lengst af, fremur svalt.

Þjóðólfur segir af tíð og gæftum þann 18.desember:

Fiskiaflinn heitir að hafa verið jafn tregur áfram hér víðsvegar um Faxaflóa fram á þennan dag, enda hefir nú og verið gæftalaust alla næstliðna viku síðan hann er genginn til sunnanátta með brimi og hvassveðrum. ... Árgæskan helst hin sama og veðurblíðan yfir allt land, að því sem fréttist, víst hér sunnan- og vestanlands og það allt norður að Yxnadalsheiði. Hér sunnanlands hefir eigi heitið að fest hafi snjó í fjöll, — þó að mikill snjór félli í svipinn um mánaðamótin, október-nóvember í uppsveitunum í Árnessýslu milli Þjórsár og Þingvallasveitar og aftur Vestanlands í sama mund eður aflíðandi veturnóttum allt vestan frá Reykhólasveit beggja megin Gilsfjarðar, — eigi gjört orð á um Dali, en aftur feikna snjókyngi um Fróðárfjöllin og Kerlingarskarð, svo að þeir er voru þar á ferð urðu að taka ofan klyfjar af hestum sínum og bera, svo þeir kæmist áfram. En allur sá snjór hvarf að fárra daga fresti, eins hér syðra sem vestanlands, og hafa síðan verið marauðar jarðir yfir allt. Eftir því hafa og verið frostleysurnar, og mun vanta mikið á að hitamælir hafi staðið á 0 R að meðaltali. En viljað hefir vera oftast næturhrím á jörð frá því um veturnætur og fram í [desember].

Gangleri segir lauslega af tíð í pistli þann 5. desember:

Tíðarfar var allt fram að 18.[nóvember] heldur hart og snjór kominn þá töluverður, sér í lagi um norðursveitir; en þá hlánaði og tók mikið upp af snjónum, síðan hefir verið hæg og stöðug veðrátta og næg jörð.

Desember. Fremur hlýtt og lengst af hagstæð tíð. 

Gangleri segir fréttir þann 30.desember:

Í dag (30.desember) kom austanpósturinn; með honum bárust þessar fréttir. Góður afli um Austfjörðu. Tíðarfar hið besta um allt Austurland allt fram að 15.[desember] að hann lagði á stað, en síðan hefði farið að leggja að með snjó og bleytuhríðum; töluverður snjór kominn um Þingeyjarsýslu og víða jarðlítið.Sömuleiðis hefir hér nyrðra verið hin besta veðrátta og mjög frostalítið allt til þess fyrir fám dögum, að lagði að með norðaustan bleytuhríð og snjó nokkrum, svo nú lítur út fyrir að víðast verði jarðlaust fyrir allan pening.

Norðanfari segir af tíð þann 30.desember:

Veturnáttaáfellið varð þar (á Austurlandi), sem hér, víða stórkostlegt, t.a.m. í Seyðisfirði hvar sumstaðar kaffennti fé og enda hross til dauðs; jarðlaust varð bæði í fjörum og á úthéraði. Á Völlum og línunni þar út að sjó, var farið að taka lömb og hýsa fé og hross, en þennan snjó tók að mestu upp aftur, þó er sagt að jarðbannirnar hafi vegna storku og áfreða alltaf haldist við á Eyjum og í Úthlíð. Frá því að batnaði í nóvember og til þess veðuráttan spilltist nú aftur, hafði verið yfir allar Múlasýslur, eins og hér norðanlands, hin æskilegasta veðurátta, frostleysur og stillingar, svo víða gekk fé sjálfala, og sumir eigi farnir að taka lömb.

Norðanfari birti þann 7.mars 1872 yfirlit um árferði í Múlasýslum 1871 (eftir bréfi):

Árið 1871 hefir verið eitt af hinum bestu árum sem ég man um allt Austurland. Veðuráttan var góð meiri hluta þess. Grasvöxtur og sjávarafli með besta móti, verslun nokkru hagkvæmari en hin fyrri árin og almenn heilbrigði að öllum jafnaði. Eftir nýárið í fyrra setti niður bleytusnjó og varð jarðlaust víðast um Austurland. En um miðjan vetur hlánaði dável í hinum snjóminni sveitum. þar sem harðast en vann það ekki á til nokkurrar hlítar. Enda komu bráðum aftur snjóar og jarðbannir. Þá hlánaði aftur seint á þorra, svo jarðir komu í jarðsælum sveitum. Og alla tíð voru frostin væg fram á góu, þá harðnaði tíðin. Lagarfljót lagði ekki allt, fyrr en í miðgóu — og er sjaldgæft það verjist svo lengi. Seint á góu kom hér mikið foraðsveður í 3 daga með grimmdarfrosti, snjókomu og ofviðri. Þá rak eitt kvöldið hákarlaskútu á Eskifirði er Tulinius kaupmaður átti og ferðbúin var út í legu. Voru mennirnir á og gjörði niðdimmt af nóttu og hvergi glórði fyrir ofviðri og snjókomu. Rak skútuna í þessu heljarveðri upp klöppum út með firði þar komust mennirnir af með lífi og misstu þó ungling, sem með þeim var í sjóinn, besta mannsefni. Skipið braut í mola. Þaðan af var frostameira fram undir pálma [2.apríl], þá batnaði um stund og tók mikið af snjónum. Eftir páska [9.apríl] gjörði kulda mikla með grimmdarstormum, en litlum snjókomum allt til Krossmessu, svo fénaði hrakaði niður þar sem ekki var nóg hey og gott, en þá voru margir orðnir heylitlir, og einstöku menn í harðindasveitum búnir að reka af sér. Upp úr Krossmessu skánaði enn um stund en kólnaði aftur, svo jörð greri lítið til fardaga. Varð sauðburður heldur bágur þar sem heyið skorti. Í fardögum byrjaði öndvegistíð og tók óðum að gróa, svo ég hefi nú lengi, ekki séð jörðu spretta jafnfljótt. Var víða komið sláandi gras með blettum í 8. og 9. viku sumars. Þessi blíðutíð hélst með litlum afbrigðum allt sumarið. Þó að þurrkar kæmi tvær til þrjár vikur eða lengur á sumum sveitum, þá var tíð allatíð blíð og þurrkar á milli. Þó hröktust hey heldur til skemmda framanaf slætti, þar sem snemma var byrjað. Grasvöxtur varð með mesta móti. En í votengjasveitum varð grasi valla náð í bestu engjum, fyrir vatni, fyrr en um höfuðdag og eftir hann. Menn fengu almennt hey í mesta lagi. Heldur eru heyin talin létt. Hausttíðin var og góð nærri alltaf; með litlum áfellum, og vetrartíð jafnan hin stilltasta til jóla, frostalítil og snjólaus oftast, nema í harðindasveitum lagði yfir bleytusnjó með jólaföstu og í inndalasveitum voru lengi storkur á jörðu. Með jólum gerði bleytusnjó og var víða orðið knappt um haga undir nýárið. Enginn hafís kom hér í vor eð var, nema hroðaflekar, sem skamma stund numu staðar. Þó sumarið væri hið besta, varð málnyta fénaðar sumstaðar í minna lagi og geldfé skarst ekki vel í haust. Kenna menn því um að hitar voru oft miklir og fjallalönd illa sprottin og grasið dáðlítið, sem verður að hafa komið til af því, að næturfrost komu til fjalla einar tvær nætur nálægt miðjum júnímánuði sem kyrktu grasvöxtinn og gjörðu það sem sprottið var kraftminna. Fjöll höfðu gróið nær jafnsnemma og byggðin.

Lýkur hér að sinni umfjöllun hungurdiska um veður og tíðarfar árið 1871. Fáeinar tölur eru í viðhenginu.    

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1871 (fáar)

Úr talnaheimi

Stundum er spurt um það hvenær sumarsins er hlýjast. Því hefur reyndar oft verið svarað á hungurdiskum - nokkuð ítarlega jafnvel. Að þessu sinni lítum við aðeins á litla töflu.

Hér er litið til landsins alls - í 71 ár (árið í ár ekki með - um það vitum við ekki enn). Neðsta lína töflunnar sýnir í hvaða mánuði hæsti hiti ársins á landinu hefur mælst á þessum árum. Við sjáum að það er langoftast í júlí - í innan við fjórðungi tilvika mælist hann síðar. Einu sinni gerðist það að hæsti hitinn í október jafnaði það sem hæst hafði orðið áður á árinu (1973). 

Meðalhiti sólarhringsins, landsmeðalhámark og lágmark eru líka oftast hæst í júlí. Þó er það þannig að litlu munar á júlí og ágúst hvað hæsta meðallágmarkshitann varðar. Mjög hlýjar nætur koma gjarnan í ágúst - þó meðalhámarkshitinn sé sjaldan hæstur þá. Sól er farin að lækka á lofti - en jörð og haf enn hlý - sumarið endist betur í jörðu og hafi heldur en í lofti. 

Að meðaltali fer nú hiti að falla (hinni „stuttu gerð“ íslenska sumarsins sem hefst undir miðjan júlí lýkur á tímabilinu 8. til 14.ágúst). Meðalafl vestanvindabeltisins er yfir Íslandi er í lágmarki 8. til 10. ágúst og þrýstiórói sömuleiðis.  

Af árinu 1870

Árið 1870 markaði ákveðin þáttaskil, þá komu allt í einu fjórir hlýir mánuðir og í fyrsta sinn síðan 1857 að svo margir mánuðir sama árs væru hlýir. Almennt má segja að árin 1870 til 1880 hafi tíðarfar verið heldur skárra heldur en báða aðliggjandi áratugi. Varla þætti okkur það þó gott. Þeir fjórir hlýju mánuðir ársins 1870 voru maí, ágúst, október og nóvember. Kalt var hins vegar í mars, apríl, júní og september. 

Meðalhiti í Stykkishólmi var 3,8 stig, 1,3 stigum ofan meðallags næstu tíu ára á undan. Í Reykjavík var meðalhitinn 4,2 stig og er áætlaður 4,6 stig á Stórhöfða í Vestmannaeyjum (mælt var við Ofanleiti). 

Í Stykkishólmi voru 15 dagar mjög kaldir, mikið kuldakast kom dagana 11. til 15. mars og einnig um mánaðamótin febrúar/mars og 8. til 10.september. Fimm dagar ársins voru að tiltölu mjög hlýir í Hólminum, 9. ágúst og svo fjórir dagar í röð 30.nóvember til 3.desember. Hinn 9.ágúst var (að þessu tali) fyrsti hlýi dagur í Hólminum síðan í nóvember 1857. 

Úrkoma í Stykkishólmi mældist 633,5 mm. Mjög úrkomusamt var þar í apríl og september og nokkuð úrkomusamt í júlí. Þurrt (að tiltölu) var aftur á móti í október, og úrkoma einnig nokkuð undir meðallagi í febrúar, ágúst, nóvember og desember.

 

Þrýstingur var óvenjuhár í ágúst og desember og einnig hár í febrúar, mars og nóvember. Lægstur var hann að tiltölu í apríl. Þrýstiórói var einnig með mesta móti í apríl, bendir það til órólegrar og vindasamrar tíðar. Lægsti þrýstingur ársins mældist í Stykkishólmi þann 6.febrúar 954,1 hPa, en sá hæsti þann 9.desember, 1039,7 hPa. Líklega var veðrið 21. til 22. september af völdum leifa Atlantshafsfellibyls númer 5 (1870).  

Janúar. Tíð þótti almennt hagstæð en snjór frá fyrri mánuðum var til ama.  

Norðanfari birti þann 19.mars bréf af Melrakkasléttu, Langanesi og úr Húnavatnssýslu:

[Melrakkasléttu 19.janúar] Um næstliðnar veturnætur, voru hér bærileg veður, en litlar hlákur, svo snjórinn sem kom í skaðaveðrinu og þar á eftir í október tók ekki upp nema að nokkru leyti; upp frá því spilltist tíðin með fannkomu og miklum frostum, og fyrir jólaföstuna gjörði tvívegis skemmdarrigning, með talsverðum krapaslettingi, svo heita mátti að jarðlaust yrði. Veðrin hörðnuðu æ meir frá 21.-30.nóvember með mikilli snjókomu og frostgaddi, enda var þá ísinn kominn, og jakar landfastir víðsvegar um Sléttuna. 2.desember var hér hlákubloti, svo nokkur jörð kom upp í Núpasveit og á vestur Sléttu, en að kalla engin á Austursléttu. 6.[desember] komu ísar að nýju, en þó varð fannkoman mest 8. og 9. s.m. og úr því stöðugar hríðar og veðragangur með frosthörku fram að jólum og á aðfangadaginn var ákafasta bleytuhríð, svo snjóþyngslin voru orðin eins og mest á ótíðarárunum að undanförnu; líka var þá komin talsverður hafíshroði hér inn á víkur og flóa, og víst magnís úti fyrir. Frá nýári gengu lenjuhríðar fram til þess 13. þ.m. Í gær var hér hláka, svo jarðarsnöp er komin í Núpasveit og á Vestursléttu, en engin á Austursléttu, enda tekur hér ávallt lítið nema í landsunnanátt. Það eru því verstu horfur með skepnuhöld manna, því að mun heyjaðist lítið í sumar til að þola slík harðindi. Víða hraktist hér nokkuð af töðu og hjá flestum allt úthey, og sumstaðar er af því enn nokkuð undir fönn, er slegið var í fjarlægð. Bjarndýr kom hér á land á Harðbak, sem varð unnið.

[Langanesi 20.janúar] Þetta næstliðna sumar [1869] færði þessari sveit með minnsta móti björg af sjó; ísinn sem lá framundir haust, tálmaði bæði selveiði og lágvaðaveiði og þann stutta tíma sem sjórinn var auður í haust, var fiskafli mjög lítill. Ekki fór heldur sveitin varhluta af grasbrestinum; úti á nesinu varð úthagi varla ljáberandi, og moðsalli einn upp úr túnunum. því urðu fóðurbirgðirnar allri venju framar minni, og fóðurpeningur — svo fár sem hann er nú orðinn — í mestu hættu staddur; því hrakningsveður voru svo mikil framanaf, og jarðlaust orðið á jólaföstu ; snjór með langmesta móti á þessum tíma. Bloti var hér í gærdag, svo að yddi á stöku hæð. Með jólaföstukomu rak inn íshroða dálítinn, sem fyllti fjörurnar með storku og fór síðan. En þótt lítill væri móts við íshellur fyrri ára færði hann óvenjulega gesti, heilmörg bjarndýr, ekki færri enn 8 héldu menn, og hefir eitt unnist; hin fóru sum með hroðanum aftur, sum eru hér enn að vappa en eru meinlaus og stygg og vinnast því síður.

[Húnavatnssýslu 1.febrúar] Miklar voru hér fannkomur, hríðar og illviður framan af í vetur; hygg ég að enginn muni jafnmikil fannalög í lágsveitunum hér í sýslu fyrri part vetrar, sem nú; mátti heita að bjarglaust væri orðið fyrir allar skepnur yfir gjörvalla Húnavatnssýslu, fyrir jól, mest af snjóþyngslum. En síðan á sólstöðum hefir verið blíðasta veðurátta og oft þíður, svo nú er komin víðast jörð, og hún nægileg í öllum lágsveitum.

Þjóðólfur segir þann 26.janúar:

Sjómenn þeir, er komið hafa norðan úr Húnavatnssýslu 23.-25. þ.mán. segja, að harðindi, jarðbannir og snjóþyngslin hafi verið og viðhaldist hin sömu allt til þess þeir lögðu af stað undir miðjan f.mán. Þá voru menn þar um sveitir farnir að skera niður af heyjunum, og Miðfirðingar ráku af sér hross og sauði (um 120) til hagagöngu vestur í Borgarfjörð. — Hér sunnanlands hefir verið mildasta og besta veðrátta (einstöku daga 4—6°R hiti [5-8°C]) síðan um miðjan [janúar], og eru nú allstaðar komnir hér upp bestu hagar fjær og nær.

Baldur segir frá 2.febrúar:

Ís kom á Húnaflóa á jólaföstu; hefir hann eigi legið við frá því í sumar, heldur er það víst nýr ís, sem sjá má af því að bjarndýr hafa gengið á land af honum. Upp úr sólstöðunum fór að hlána hér, og hefir verið við og við frostlaust síðan eða frostlítið, og nú að líkindum víðast auð jörð.

Febrúar. Lengst af allgóð tíð. Harðnaði nokkuð í lokin. 

Þann 26. segir veðurbók frá Flögu í Þistilfirði að hafís sé kominn í landsýn og daginn eftir rak hann inn. Hafísinn rak síðan þar frá landi 4. til 9. mars.

Norðanfari segir af tíð þann 21.febrúar:

Að svo miklu vér höfum frétt og oss hefir verið skrifað bæði að austan, norðan og vestan, eins og líka hér í nærsveitunum, hefir allan þorrann út, verið dæmafá um þann árstíma, öndvegistíð, ýmist þíður eða þá lítið frost svo víða í sveitum er orðið öríst og nálega í flestum ef ekki öllum byggðarlögum komin upp nokkur jörð. Sumstaðar hafa sauðir ekki verið hýstir og á stöku stöðum eigi heldur ær. Þó nú komi harður kafli, þá er sagt, að flestir muni hafa fóður framúr handa skepnum sínum.

Þjóðólfur birti þann 24.febrúar stuttan pistil um árferði:

Tíðarfarið hefir verið hið mildasta og besta víðsvegar um land að því frést hefir, og snjólaus jörð einkum síðan um miðjan [janúar], þó að til batans brigði út úr jólunum; sumstaðar hét ekki að vetrarharkanna í október til desember yrði vart, síst svo að fyrir haga tæki, t.d. ekki neinstaðar fyrir vestan Gilsfjörð, en einkum var það í Ísafjarðarsýslu og um allar sveitirnar milli Þjórsár og Mýrdalssands, að harðindanna hét ekki að verða vart.

Baldur segir frá 2.mars:

[Þ. 2.febrúar] fórst skip af Seltjarnarnesi í lending suður í Leiru; drukknuðu þar 8 menn, þar á meðal formaðurinn Einar Einarsson í Ráðagerði, en 2 varð bjargað. — Í lausum fregnum hefir borist, að skiptapi hafi orðið skömmu eftir nýár norðan undir jökli, hafi þar 6 menn farist, en 3 verið bjargað.

Eftir því, sem frést hefir vestan, hafði varla orðið vart þar harðindanna, sem gengu hinn síðasta fjórðung f.árs, t.d. fyrir vestan Gilsfjörð og einkum í Ísafjarðarsýslu. Hér og annarstaðar, þar sem frést hefir, hefir verið mildasta og besta tíð frá því á jólum; jörð alauð, og grænkaði hér jörð á nokkrum stöðum á þorranum. Síðari hlut vikunnar, sem leið, gjörði hér hörku-grimmd og norðanfrost með bálviðrisstormi, og helst það enn, nema hvað í gær og fyrradag hefir verið nokkuð minni stormurinn.

Mars: Kalt og illviðrasamt lengst af, en þó komu hlýindakaflar inn á milli. 

Í veðurbók frá Flögu í Þistilfirði segir: „22. til 26. mars: Allan þennan tíma voru hin mestu harðindi og jarðleysur stöðugt; frost meiri en nokkrir muna 21° og þar um bil móti sól“.

Baldur segir frá þann 19.mars:

Í Múlasýslum er sagt að hafi gengið blotar og snjór og harðindi hin mestu, frá því fyrir jól, og fram yfir miðjan janúar. Um 17. dag þess mánaðar hafði farið að hlána og þíða komið, og þar sem eigi voru því meiri snjóþyngsli, hafði jörð allvíða verið upp komin, einkum á uppsveitum í Fljótsdalshéraði og svo um suður-firðina við sjóinn. — Hér um sveitir hefir og síðan vér gátum síðast, verið nægst af þíðum og blíðviðri, þó snjóað hafi lítið eitt og stormar og frost hafi verið fáeina síðustu dagana, enda er þíðan nú komin aftur síðan í fyrradag. Austan yfir fjall er alveg hið sama að frétta og héðan.

Norðanfari segir þann 19.mars:

Að sunnan er að frétta bestu tíð svo þar sást varla klaki á mýri; og nokkrir, sem byrjaðir voru á túnasléttum. Á þorraþrælinn 19.febrúar um kvöldið, brast hér í norðanbyl með gaddi. Frá því og allt til 4 mars, var veðurstaðan norðan og oft hörkur miklar mest 10—19 gr. R [-12 til -24°C], en snjókoma lítil. En 4. mars skipti aftur um veðuráttuna með hlákum og blíðviðri, mest 12 gr. hita á R á daginn [+15°C], en 8 gr. á nóttunni [+10°C]. Á þorranum var á stöku stað farið að votta fyrir gróðri. Í seinustu þorravikunni var á Hofi í Skagafjarðardölum gengið til gras. 10. [mars] brast í norðanhríðargarð harðan, og alltaf til þess 17. dag þ.m. hafa verið meiri og minni heljur, frá 17—21 gr [-21 til -26°C] og snjófall nokkurt; mörgum þykir líklegt, að mikill hafís sé skammt undan landi, og fáir jakar hafa í seinustu illviðrunum orðið hér út með firðinum landfastir. Fyrir skömmu síðan hafði bjarndýr verið skotið fyrir ofan bæinn á Kilsnesi á Sléttu; og í vikunni sem leið hafði bjarndýr komið á land í Ólafsfirði. Með manni nýkomnum að sunnan, er að frétta sömu góðu tíðina og áður, og fiskafla mikinn um allt Suðurland.

Þjóðólfur segir af skipsköðum í pistli 24.mars:

Skiptapinn undir Jökli, sem getið var [áður], varð 20.janúar, frá Keflavík þar undir Jökli, og skal verða skýrt gjör frá honum von bráðar. — 2 menn fórust af bát í lendingu vestur á Snæfjallaströnd um síðustu mánaðamót; þriðja manninum var bjargað. — Laugardaginn 20. þ.mán. var hér syðra allgott veður framan af degi, en bráðhvessti af útnorðri þegar upp á daginn kom; margir reru þá um morguninn og fóru í aðrar sjóferðir; fór þá suður, meðal fleiri, báturinn frá Mýrarhúsum, voru 2 menn á skagfirskir: Pétur frá Nautabúi í Tungusveit, rúmlega 60 ára, og Sveinn Gottskálksson , nál. 40 ára, úr Lýtingsstaðahreppi; brot af bát þessum hafa fundist rekin, en til mannanna hefir eigi síðan spurst.  

Norðanfari birti þann 16.apríl bréf rituð í mars og tíðarpistil að auki:

[Melrakkasléttu 15.mars] Allur þorrinn var hér bærilegur og harðviðralaus, einkanlega seinni hlutinn, með þíðviðrum nótt og dag í viku. Með góukomu komu miklar frostgrimmdir með hafísreki, en eigi miklum snjó, og hélst þetta fram til hins 3. [mars] að bæði rak hafísinn frá og hlánaði og veðurblíður til hins 10. þ.m., skipti þá aftur um til hins sama með frosthörkum suma dagana 15 jafnvel yfir 20 gr á R [-25°C] og hafísreki svo nú eru hér hafþök, og mögru fé ekki líft að koma út þó jarðir séu. Líka eru nú farin að koma niður nokkur fönn.

[Húnavatnssýslu 28.mars] Tíðarfarið hefir mátt heita gott, og sjálfsagt mjög líkt og nyrðra. Íhlaupin á góunni voru hörð, bæði með frost og veðurhæð, en snjókoma lítil. Frostið varð stundum hér fast að 20 tröppum á R [-25°C]. Í fyrra kastinu kom mikill hafíshroði hér að Skaga, en í því síðara talsverður hér inn í fjörð. Síðan með einmánuði hefir verið góð veður og þíður.

Austanpósturinn Daníel Sigurðsson systurson Níelsar pósts, kom [til Akureyrar] að kveldi hins 10. [apríl], hafði hann farið frá Eskjufirði 2. s.m. Að austan er að frétta líkt um tíðarfarið og hér hefir verið. Hafísinn hafði rekið að og inn á Austfirði, og lengst suður að Eystrahorni. Frostgrimmdirnar 12—18 gráður á Reaumur [-15 til -23°C] og veðurharðneskjan oft verið dæmafá, svo varla var vært í húsum, hvað þá fyrir nokkra skepnu að vera úti. Aftur var þess á millum, sem hér, veðurblíða, stundum 9 gr. hiti [11°C] í forsælunni. Sjóhörkurnar hafa verið alstaðar eystra og nyrðra fjarskalegar og dæmafáar svo firðina hefir lagt og sumstaðar verið gengir, enda Skjálfandaflói frá Kaldbaksskerjum að Varganesi í Náttfaravíkum. Mestallan Vopnafjörð hafði lagt, og ísinn svo sterkur, að útselur lagðist upp á hann. Það er líka sagt að einn maður þar hafi skotið og náð um þær mundir 9 selum. Eyjafjörð lagði út fyrir Toppeyri; Ólafsfjörð út að Flyðrubekkjará og Siglufjörð út að Strákum. Nýlega hafa Grímseyingar verið hér á Akureyri staddir, og sögðu þeir hafísþök væri það augað eygði upp fyrir Grímsey. Ísinn var og sagður landfastur í Mánáreyjar, Sléttu og Langanes; en 12. [apríl] komu menn af Langanesi, er nú sögðu þar íslaust og meðfram Sléttu, og hverju hafskipi hægt að ná höfn á þessari leið.

Þjóðólfur greinir þann 4.apríl frá miklum skipsköðum:

Nóttina milli 23. og 24. [mars] rak frakkneska fiskiskipið Cauchoise, 126 tonneaux, ... inn undir Sandgerðisreka á Miðnesi, og var þá svo bilað og laskað annaðhvort í ofviðrunum undanfarna daga eður meðfram þá er lands kenndi, að skipverjar álitu óhaffært eftir, gengu af því og gáfu upp sem strand; þeir voru 18 tals að meðtöldum skipstjóra, og sakaði engan þeirra, og komu allir með heilu og höldnu hingað inneftir 2. [apríl]. — En þó skyldi samt skip þetta til stórslysa draga og manntjóns; því daginn eftir 25. [mars], þegar nálega 20 menn innlendir voru þar út á skipinu staddir, til að færa kost, fatnað og annan farm á land (þar á vitum vér eigi fulla grein), þá kastaðist skipið, í því það sökk, á hliðina, tók út 4 menn, 2 þerra úr reiðanum að sagt er, og drukknuðu þeir allir þá þegar; ... Þar að auk tvær fiskiduggur frakkneskar sagðar nýstrandaðar upp við Mýrar; alls 45 skipverjar komust af.

Að morgni mánudagsins 28.[mars] var spakt veður og kyrrt en næsta útlitsljótt. Þá reri almenningur víðsvegar hér og um allar syðri veiðistöðvarnar, en þegar leið að hádeginu, mátti hann heita bráðrokinn með ofsaveður fyrst af austri landnorðri, en gekk von bráðum fram í hafsuður. Hrakti þá almenning ýmist í landróðrinum syðra, ýmist yfirborð þeirra er héðan reru að innan af Álftanesi og Seltjarnarnesi, því mjög fáir voru þeir, er sneru til lands í tíma, en margir voru og í suðurleið, og er t.d. sagt, að nálega 300 sjóhraktra aðkomumanna hafi náð landi á Vatnsleysunum og verið þar um bæina hina næstu nótt. En ekki áttu nærri allir því láni að fagna, því þennan dag fórust 4 fjögramannaför og tveir bátar, að menn ætla, á rúmsjó; af einum bát, áralausum þó og fullum af sjó, var mönnunum bjargað af Kristni bónda Magnússyni í Engey, aðframkomnum hér á rúmsjó, og ýmsum bátum var bjargað þar um Ströndina og Voga, jafnt og þá bar að landi, bæði af Kristni og öðrum þar innlendum. Hið 7. skipið fórst eður brotnaði í uppsiglingu nærri landi í Keflavík; fyrir því skipi var Jón Finnsson bóndi á Hundastapa á Mýrum, var honum bjargað og öðrum manni, en hinir 5 drukknuðu allir; meðal þeirra er sagt að hafi verið sonur Guðmundar hreppstóra Sigurðssonar í Hjörtsey og einn af sonum ekkjunnar mad. Þórdísar Jónsdóttur í Knarrarnesi á Mýrum, báðir efnilegir menn. [Tvö] fjögramanna-förin, sem fyrr var getið, voru af Vatnsleysuströnd og annar báturinn; fyrir honum var formaður Símon Teitsson (Símonarsonar) bónda á Ásgarði í Andakíl [langalangömmubróðir ritstjóra hungurdiska], en háseti mágur hans Jón Jónsson (Pálssonar) bóndi á Hvanneyri [langalangafi ritstjóra hungurdiska]. Fyrir öðru 4 mannafarinu var formaður Helgi Guðbrandsson á Ásláksstöðum eður þar í hverfinu; Um 3 hásetana er með honum fórust vantar enn skýrslur; svo er og um hitt 4 mannafarið, er var frá Auðnum, og mun formaðurinn og flestir þeirra 3 háseta hans hafa verið útlendir menn. Eins ætlum vér verið hafi um hin tvö fjögramannaförin og bátinn er fórust, og voru öll þau fiskiför af Álftanesi með samtals 10 manns; báturinn er sagt að hafi verið eign Jens snikkara Steingrímssonar á Sviðholti; [fjögurramannaförin] voru annað frá Vigfúsi á Hliðsnesi, hitt frá Hliði og eign Helga, húsmanns þar, Guðmundssonar, og mun næsta blað geta fært greinilegri upplýsingar um þessa hina drukknuðu menn; en 4 af fiskiförum þessum fundust rekin á Akranesi, 2 að morgni 29. [mars] en hin 2 morguninn eftir; í öðru þeirra, er rak upp á Innrahólmi fyrradaginn, var lík eins manns, en annar var útbyrðis við skipið, flækt í stjórafæri og öðrum reiðskap, „EE“ var saumað í nærföt þess er í skipinu var og sömu stafir á signeti, er á honum_fannst (það er nú afhent á skrifstofu þessa blaðs). Lík Símonar Teitssonar fannst rekið síðarnefndan dag upp í hólmann hjá Ytra-Hólmi og þekktist þegar. En eigi var hér með lokið mannskaðanum, þótt ærinn mætti virðast orðinn. Föstudag 1. [apríl] var veður fremur gott víðsvegar hér syðra, og reri almenningur yfir allt; hefur og eigi annað spurst en að öllum hafi lenst vel fjær og nær og hrakningslaust. En er Pétur Jónsson, bóndi á Grjóteyri í Kjós og hreppstóri þar í sveit, sigldi nú upp á áliðnum degi til lendingar einnar þar við „Tangabúðina" „Bjeringstangann") í Brunnastaðahverfinu, var hann að sögn eigi frekar en svona vel hlaðinn af fiski, virtist reyndar komin kvika nokkur í sjóinn, enda sagði hann til háseta sinna, — þar sem hann sat undir stýri á uppsiglingunni „sitjið nú laust heldur og liðugt piltar, þegar þessi kemur", og í sama vetfangi reið holskefla, er hásetar eigi höfðu tekið eftir á skipið, og tók upp í mið siglutrén; færðist þá skipið óðar í kaf og hvolfdi síðan, en alla mennina tók útbyrðis; komust þeir þá brátt á kjöl nema Pétur formaðurinn, honum skaut aldrei upp svo að sæist; en um skammt kom nýtt ólag og skolaði þeim öllum af kjölnum, en þó náðu þangað 2 þeirra í annað sinn, og var þeim báðum einum bjargað og það með miklum dugnaði og fylgi af Magnúsi Eyjólfssyni bónda í Lykkju, er var fyrir nokkru lentur, en varð undan öllum öðrum til að manna skip sitt og fara út, en atburður þessi varð talsvert frá landi. — Að meðtöldum þeim 2 Skagfirðingum, er fórust á Mýrarhúsabátnum og getið var í síðasta blaði og þeim 4, er fyrr var getið að út tók af strandskipinu Cauchoise, þá hafa hér farist í sjó samtals 35 manns í veiðistöðvunum innanverðan Faxaflóa um næstl. ½ mánuð.

Enn segir Þjóðólfur af skiptöpum - bæði 16. og 30. apríl og svo í samantekt þann 18.maí:

[16.apríl]: Af skipströndunum vestur um Mýrar er það enn fremur að segja, að brátt eftir að þau tvö frakknesku fiskiskipin, sem fyrr var frá skýrt að orðið hefði að skipbroti, nóttina milli 28. og 29. [mars], og sem hétu annað St. Joseph, frá Portrieui, og hitt Puebla frá Dieppe — það var nálægt Gömlueyri á Mýrum, og þar björguðu skipverjarnir sér á land, — sannspurðist, að 20 lík af frakkneskum sjómönnum væri fundin rekin vestur um Staðarsveit, og hið 21.? nokkru vestar og all-langt frá, svo að auðsætt þykir, að þar um slóðir hafi hlotið að farast hið 3. skipið; og enda eigi líkindalaust, að jafnvel 4. skipið hafi tapast hér við austanverðar Mýrarnar, þar sem um framanverða fyrri vikuna hafði rekið farvið og annað góss á land við Hjörtsey og þar umhverfis, en ekki þykir það geta verið neitt af Gömlueyrarskipunum, og því síður hinu, sem dauðu mennirnir reknu voru af, sakir þess að veðurstaðan hafði verið þar, eins og hér var, öll af austurátt. — 12.? þ.m. rak frakkneska fiskiduggu, „L'Independent" upp undir Býasker á Miðnesi, skipverjar höfðu verið 21, og drukknuðu 7 þeirra, og varð að strandi. — Samtals 9 frakknesk fiskiskip hafa hleypt hér inn undanfarna daga, 4 löskuð, 2 með veika menn; 7 af skipum þessum lágu hér enn í morgun.

[30.apríl] Í [mars] fórst í hákarlaróðri skip eitt frá Finnstaðanesi á Skagaströnd, og týndust allir mennirnir, er á voru, 4 að tölu, og var mannaval að dugnaði, eftir því sem sagt er; formaðurinn var Sigurður Guðmundsson frá téðum bæ; ... Skiptapinn frá Keflavík undir Jökli, sem fyrrvar getið, bar að fimmtudaginn 20.janúar, með þeim atvikum að skipið var í sátri þennan dag fyrir fisk, og var nýbúið að vinda upp segl til að halda til lands; strax við fyrsta „rið" (sjó) hálffyllti skipið, svo formaðurinn, Bjarni frá Drápuhlíð, skipaði dragreipismanninum, er heitir Jón Sveinsson, kenndur við Hóla í Helgafellssveit, að „lækka", en stóð fast fyrir honum í blokkinni, svo að eigi lét að, reið þá samstundis að skipinu annað "riðið" og hvolfdi því þá þegar; von bráðar komst yfirborð skipverja á kjöl, en skipið tók þá veltu og alla mennina af kjölnum; en einir 3 náðu aftur að komast á kjöl, er Hákoni formanni frá Hellu þar í Keflavík (heldur en á „Sandi"), sem þar lá fyrir fisk eigi alllangt frá, auðnaðist að bjarga fyrir snarræði sitt; hann var að „draga lóðina", er hann sá skipið á hvolfi, og mennina á kjölnum, skar hann lóð sína í sama svip, og tók stjórann og fór sem hraðast þangað, er hinir voru í lífsháskanum; það var formaðurinn og dragreipismaðurinn, er fyrr voru nefndir, og Jón Gíslason frá Orraholi á Fellsströnd hinn 3. En hinir 6 drukknuðu allir.

[10.maí] Eftir því sem spurst hefir og minnst hefir verið smám saman í undanförnum blöðum Þjóðólfs, hafa um þá 3 næstliðnu mánuði af þessu ári drukknað í sjó samtals 62 manns; 46 hér á Suðurlandi, 8 norðanlands og 8 vestanlands.

[18.maí] Um skipaströnd frakkneskra fiskimanna fyrir Mýrasýslu og Staðarsveit í mannskaðaveðrinu 23.—29. mars, eftir að búið var að ganga og kanna rekana til hlítar strandlengju frá Miklaholti og út að Vatnsholtsá, og að selja allt, sem að landi bar, við opinbert uppboð dagana 20, 21. og 22. [apríl] ... þykir nú helst mega ráða, eftir því sem frá er skýrt í Stykkishólmsbréfum 4.-5. [maí], að fiskiskip þau, er hafi farist þar um slóðir, hafi verið samtals 6, auk þeirra 2, er fórust fyrir Gömlueyri og fyrr er frá skýrt. Alls ráku þar vestra 28 lík, er öll voru jörðuð að Staðastað; aðeins eitt líkið þekktist af fingurhring úr gulli, er sá maður bar, því innan í hringinn var grafið „L.le Corf", efnaður skipstjóri að sagt er, enda hafði einnig fundist á honum talsvert af gullpeningum. Eigi fundust reknar nema 2 fjalir, er bæri með sér nöfn skipanna, önnur í Miklaholti með nafninu Louis Philippe", hin vestar með nafninu „Josephine Binic“.

Apríl. Mjög kalt um tíma, en skánaði heldur þegar á leið. 

Norðanfari birti þann 1.júní fregn eftir bréfi úr Garði í Kelduhverfi, dagsett 26.apríl:

Á þriðjudaginn þann 12. [apríl] var í blíðviðri, sólskini og hægri sunnanátt, þilskipið „Veturliði" — eign ekkju Aðalbjargar Halldórsdóttur á Bakka á Tjörnesi, sett fram til hákarlaveiða, en þegar það var nýkomið á flot, snerist veðrið til norðurs með ofsa og stórsjó, samt gátu skipverjar búið svo um, að það lá fast fyrir akkerum, fóru þá 4 hásetarnir í land, eftir þurrum fötum og fæðu handa sér og þeim sem á skipinu voru, en litlu þar eftir hvolfdist skipið í einni svipan svo brot af möstrunum fóru að reka í land. Við þetta hörmungatilfelli drukknuðu ungir og efnilegir 6 menn.

Maí. Allgóð tíð og hlý, einkum þó síðari hluta mánaðarins, nokkuð var þó kvartað um næturkulda og sömuleiðis virðist hafa verið kalt við sjávarsíðuna um landið norðanvert. 

Norðanfari segir af tíð og hafís þann 1.júní:

(Af Vesturlandi). Veturinn var þar yfirhöfuð góður, og betri fyrri hluti hans, en hér á Norður- og Austurlandi. Á þorranum voru hlaðnir grjótgarðar og nokkrir sem byrjaðir voru á túnasléttun. ... Alltaf öðru hvoru, hefir tíðarfarið verið hér (við Eyjafjörð) kalt og með smáhretum og úrkomum, og oftar meiri og minni frost á nóttunni, en dag og dag gott veður og sunnanátt til landsins, en norðan eða austan til hafsins, sem haldið hefir hafísnum nær og fjær landi og sumstaðar landföstum, því fyrir skömmu fréttist hingað, að hafþök væru af ís frá því vestan fyrir Grímsey og austur fyrir Vopnafjörð, og víða á þessu svæði ísinn landfastur.

Júní. Allslæmt hret gerði snemma í mánuðinum, síðan var veður óstillt, en varð síðan aftur betra. Sem heild var mánuðurinn kaldur. 

Þann 22.júní getur Séra Þorleifur í Hvammi í Dölum um snjóhríðarkrapa. 

Þjóðólfur segir þann 11.júní: „Alla liðna viku kalsa-norðanstormar og gaddur til sveita“.

Gangleri (ódagsettur) rekur fréttir frá 1.apríl til 30.júní:

Tíðarfar hefir verið yfir höfuð að tala mjög gott, allan seinni part vetrarins, en þó sér í lagi á Suður-og Vesturlandi; og í sumum sveitum er veðurátta talin hin besta er menn muna eftir, svo sem í milli Þjórsár og Mýrdalssands. Snjór hefir allstaðar fallið mjög lítill, en umhleypingasamt hefir oft verið og frost nokkur. Á Norður- og Austurlandi hefir líka seinni partur vetrarins mátt heita góður og einkar snjólítill, en oft hafa hörkur verið all miklar þá hafátt hefir gengið, því hafís hefir sífellt verið fyrir norðan land og það allt suður fyrir Héraðsflóa að austan. Oft hefir ísinn á ýmsum stöðum verið landfastur, en þó einkum við Langanes; enda voru verslunarskip frosin inni á Austfjörðum, og komust eigi norður fyrir land allt fram í fardaga; tíðarfar hefir líka eftir því sem sögur hafa af borist nú í vor, verið kalt, eða kaldara en annarstaðar, á öllum útkjálkum austanlands og í nyrðri hluta Þingeyjarsýslu, en þó mun nú gróður vera kominn þar hér um bil í meðallagi á öllum úthaga, en tún kvað vera lakari, því þau hafði kalið mjög af vorhörkunum. Hér um Eyjafjörð, og víðar er til hefir frést upp til sveita, má fullyrða að grasvöxtur sé kominn í betra meðallagi, svo til góðs grasárs horfir, enda hefir grasveður oftast verið allgott, því þótt stundum hafi verið nokkuð kalt, þá hafa þó oftast komið hlýindi upp á og vætur góðar. Seinustu vikuna af maímánuði var hér hiti mikill, svo hann náði allt að 20 gr. á R [+25°C], en úr hvítasunnu [5.júní] eða hinn 8. [júní] og allt fram yfir trínitatis [12.júní] kólnaði mikið; gjörði þá snjó dálítinn, bæði á útkjálkum og fram til dala með frosti um nætur; síðan og til Jónsmessu hefir veðurátta líka verið heldur köld og óstillt, en nú hlýtt orðið aftur; í kuldum þessum kom nokkur kyrkingur í grasvöxt, en þó eigi mikill, því gróður var orðinn kjarkmikill.

Norðanfari segir fréttir af veðri og skepnuhöldum 27.júlí - og birtir úr bréfum:

Veðuráttan hefir yfirhöfuð í vor, verið hér á Norðurlandi oftast þurr en köld og stundum meiri og minni frost, einkum til fjalla og uppsveita; grasvöxturinn er því minni en horfur voru á um hvítasunnu [5.júní], einkum á mýrlendi; jörð er líka sumstaðar kalin. Tún og harðvelli er sagt víðast sprottið í meðallagi. Skepnuhöldin eru hér að kalla hvarvetna hin bestu. Málnyta er víðast sögð í meðallagi. Flestir byrjuðu nú heyskapinn með fyrra móti.

[Borgarfirði 24.júní] Vetur og vor í betra lagi, þó hefir oft í vor verið næðinga- og frostasamt einkum á nóttunni hér upp til fjallanna, og grasvöxtur því fengið hnekki, ekki síst utantúns.

[Reykjavík 24.júní og 1.júlí] Tíðin er indæl bæði til sjós og sveita, en ákaflegur grasmaðkur er sagður í Mýrdal austur og í Rangárvallasýslu, sem eyðileggur allt gras bæði á túnum og útjörð.

[Seyðisfirði 1.júlí] Veðuráttan hefir fram um mánaðamótin verið mjög storma- og vætusöm, en nú lítur út fyrir umskipti til batnaðar.

Júlí. Votviðrasamt syðra, en þurrara um landið norðaustan- og austanvert. 

Norðanfari birti þann 17.september bréf úr Berufirði, dagsett 29.júlí:

Almenn umkvörtun er undan grasbresti, og kenna menn kuldakasti um eða eftir hvítasunnuna [5.júní]. Aflast hefir nokkuð vel síðan fór að sumra. Æðarvarp hefir brugðist.

Ágúst. Heldur votviðrasamt suðaustanlands, en annars betri tíð. Hlýtt var í veðri, nema e.t.v. við sjávarsíðuna nyrðra og eystra. 

Norðanfari birti þann 17.september bréf að austan, dagsett í ágúst:

[Norðfirði 18.ágúst]: Grasvöxtur í rýrara lagi á túnum og eigi meira enn í meðallagi á engjum, harðvelli varla í meðallagi. Málnyta rýr hjá almenningi. Heyskapartíð góð, nema þessa viku óþurrkar.

[Fáskrúðsfirði 24.ágúst]: Mesti grasbrestur er á túnum og engjum, og versta ótíð af stormum, kalsa og rigningum í allt vor.

[Reyðarfirði 31.ágúst]: Mestu óþurrkar hafa verið hér í Reyðarfirði og fáir hafa náð töðu sinni óskemmdri, en í næstu sveitum hefir gengið betur, þar sem þokan ekki hefir skyggt á jörðina. Afli er hér út í firðinum, en lítill innar.

September: Fremur kalt og úrkomusamt. Síðari hlutinn hlýrri. Mikil hvassviðri gerði í mánuðinum.

Þann 7.september segir séra Þorleifur í Hvammi: „Kóffjúk og alsnjóa að nóttu, blindél“.

Gangleri - ódagsettur - rekur tíðarfar frá júlí fram til septemberloka:

Tíðarfar hefir yfir höfuð að tala, mátt heita í meðallagi gott. Í Skagafirði og Eyjafirði var tíðarfar hið besta allan júlímánuð og fram í miðjan ágúst, á þeim tíma heyjaðist líka vel í téðum sýslum og nýting varð hin besta; en á þeim tíma hafði á Austfjörðum og á Suðurlandi og allt norður í Húnavatnssýslu verið heldur votviðrasamt, svo hey manna höfðu hrakist nokkuð, og á Suðurlandi allmikið. Seinnipartur ágústmánaðar var hér nyrðra nokkuð vætusamur, en þann tíma hafði betri þerrir verið á Suðurlandi og annarstaðar þar sem óþurrkar voru áður. Eftir höfuðdag gjörði hér á Norðurlandi allmikið hret, er hélst til hins 10. september, með norðaustan hafátt, úrkomu mikilli og snjóhríð á fjöllum og það víða allt ofan í byggð, féll þá svo mikill snjór, að víða var ófært yfir fjöll, og við skaða lá með afréttarfé; en snjóinn tók brátt upp aftur, svo ekki hefir fé drepist það teljandi sé. Hret þetta gjörði mikinn hnekkir með heyföng manna, þar víða varð eigi verið við heyverk um viku og þar yfir. Um 10. þ.m. hefir líka kalt verið á Suðurlandi og gjört þar töluvert frost, svo t.d. tjörnin við Reykjavík hafði skænt nokkuð og ekki tekið af í tvo daga. Seinnipart mánaðarins hefir verið góð veðurátta, og oftast nær sunnan og vestan hlýindavindar, svo allir hafa náð heyrum sínum vel þurrum; en stundum hafa komið ofsaveður, t.d. hinn l. svo við tjóni hefir legið sem síðar mun sagt. Eftir því sem fregnir hafa af borist, má víst telja heyafla manna í fullu meðallagi, nema ef vera skildi á einstaka útkjálka þar sem grasvöxtur var rýr.

Aðfaranóttina hins 21. september og allan þann dag og aftur fram á nótt var fjarska sunnan- og vestan veður, fauk þá allvíða nokkuð af heyjum, — sem komin voru þó undir þak, — bæði hér og um Skagafjörð; líka fuku þök af húsum og stykki úr veggjum. Tvö timburbús höfum vér frétt að raskast hafi á grundvelli sínum, annað var kirkjan á Sjávarborg í Skagafirði, hafði hún næstum farið af grundvellinum; hitt var allstórt timburhús í Syðrihaga vestanmegin Eyjafjarðar.

Þjóðólfur segir þann 11.nóvember frá skipstrandi þann 15.september:

[Þ.15. september] þegar jagtin Vilhelmin Söeborg, skipstjóri Heinzemann, eign agents H.A.Clausens í Kaupmannahöfn en fermd með 190 tonnum hákarlslýsis er kaupmaður Sveinn Guðmundsson átti, lá seglbúin til Hafnar þar rétt fyrir utan skipaleguna við Búðir, rak hana þar í land, í hvassveðri, og laskaðist svo að ekki var sjófær svo að selt var bæði skip og farmur við uppboðið; mennirnir komust allir af lífs og heilir.

Norðanfari segir af tíð þann 17.september:

Síðan fyrir höfuðdag hefir hér verið mikil ótíð, fyrst rigningar og síðan fannkoma, svo sumstaðar varð alhvítt í byggðum. Víða til fjalla og afrétta kvað vera illkleyf fönn, svo líklegt þykir að fé hafi þar fennt, og í illviðrunum mikið hrakast. Sumstaðar er og kvartað yfir dýrbíti. Fyrir áfellið voru bestu horfur á því að fé mundi verða hið vænsta og gott til frálags. Vegna óþerranna og ótíðarinnar, sem nú er búin að standa í meir enn hálfan mánuð, er víða sagt fjarska mikið úti af heyjum, svo ef þau hrekjast mikið eða nást ekki, hnekkir það mjög heyaflanum; en það er að vona, að úr þessu rætist, og að enn sé í haust góð tíð fyrir hendi. Eftir seinustu fréttum að sunnan, þá hættu óþerrarnir þar, þegar þeir byrjuðu hér, og menn náðu þá heyjum sínum þar meira og minna hröktum, og töðurnar sumstaðar forskemmdar, jafnvel maðkaðar.

Norðanfari birti 29.október fréttir úr bréfum sem rituð voru í september:

[Að austan - ótilgreindur staður, 8.september] Héðan er allt að frétta bærilegt — tíð og heilsa manna um þessar mundir — því þó nú hafi gengið óþurrkar og kuldar rúma viku þá er það lítið að telja þegar minnst er hinnar löngu blíðu, sem var hér alla tíð síðan í 8. viku sumars. Það er ein hin stöðugasta blíðutíð, sem ég man eftir. Frostin sem komu eftir hvítasunnu [5.júní] kyrktu grasvöxtinn, svo lítið spratt lengi á eftir og varð mikill grasbrestur, en alltaf var að spretta fram undir höfuðdag, svo sum jörð varð á endanum sprottin í meðallagi, einkum þurrlendi. Mýrar hafa verið mikið lélegar hér á uppsveitum, nema þar sem vatn hafði staðið yfir framan af, þar spratt með besta móti. Fyrir grasbrestinn eru heyföng heldur lítil enn þá, mun verða í meðallagi ef það hirðist sem nú er úti. Í þessu hreti hefir snjóað á öll fjöll og víða í byggð. Lengi voru óþurrkar hér í Suðurfjörðum, meðan blíðurnar stóðu, þokur og úðar, þegar þurrviðri, hiti og sólskin var í Héraði.

[Melrakkasléttu 17.september] Síðan snemma í júlímánuði og til þess viku fyrir höfuðdag, var hér þægilegt tíðarfar, oftast suðaustlæg átt, en úr því gekk í hafhryglu með áhrunarigningum og kulda, sem fór vaxandi, og 5. [september] féll snjór yfir fjöll og byggð, en þetta varaði skamma stund, því næstliðna viku hafa gefist frægustu þerrar, svo bæði taða og úthey, sem úti var í áfellinu, hefir fengið bestu hirðingu. Grasspretta varð á endanum í meðallagi á úthaga, en vellir bráðónýtir af kali vegna vorkuldanna, voru þó geymdir venju framar eftir sprettu.

[Suðurlandi 12.september] Mikill hefir verið munurinn á veðrinu fyrir norðan og hér í sumar; fyrir norðan hafa verið þurrkar og æskilegasta veður, en hér einlægar svækjur og rigningar nálega í 2. mánuði, eða í júlí og fram yfir 20 ágúst. Síðan hafa hér verið þurrkar og kuldar, og frost nálega á hverri nóttu.

Þjóðólfur rekur veðráttu sumarsins í pistli þann 26.september - og segir einnig af ofsaveðri og skipströndum:

Hér á Suðurlandi, að minnsta kosti austur að Skeiðará, hófust rigningar og óþurrkar með lognmollum þegar í byrjun sláttarins, seint í 13. viku sumars, og hélst sama veðrátta við hundadagana út, svo að almennt má segja, að varla var baggi nokkurs staðar í garð kominn 23. ágúst, og leiddi af því, að töður allar voru meir eða minna hraktar, og jafnvel skemmdar, nema þar sem snemma var tekið til sláttar, svo sem í Viðey og á Bessastöðum. Sama veðurlag gekk yfir Borgarfjörð og allt Vesturland og vestari hluta Húnavatnssýslu; þó voru undantekningar nokkrar, svo sem hér í Kjósinni og fram til dala í Borgarfirði; þar komu flæsudagar svo, að töður náðust þar mjög lítt hraktar. Í Múlasýslum aftur á móti og mestum hluta Norðurlands er sagt að hafi verið þurrkatíð góð allan túnaslátt og nýting á heyjum hin besta. Að hundadögunum liðnum þornaði hér upp, og varð hér hin besta nýting á útheyi 3 vikna tíma; en nú hefir hinn síðasta hálfan mánuðinn aftur brugðið til óþurrka, svo að heyskapur varð sökum þess mjög endasleppur. 4.—11. [september] var hér norðanstormur allmikill og kuldi, og snjóaði þá aðfaranótt hins 7. talsvert niður eftir Esjunni; en í Þingeyjarsýslu og Eyjafjarðarsýslu snjóaði um þá dagana svo á fjöllum, að kviðsnjór varð, en slyddubylur í byggðum, en sagt er, að minna muni hafa orðið úr snjókomunni þar vestur undan.

Nóttina milli 21. og 22.[september] kom hér syðra slíkt ofsaveður af suðri, að menn minnast varla slíks, og hélst mestallan hinn 21. Skip það, sem getið er um hér á undan að komið hafi hingað til konsúls Smiths, lá hér á höfninni, og var aðeins búið að flytja úr því um 200 tunnur salts; en milli hádegis og dagmála tók það að reka undan, og var þá höggvið úr því annað siglutréð, en það hjálpaði eigi, og rak skipið upp á sker við Engey sunnanverða, og laskaðist þar, svo að mest það salt, sem í því var, rann í sundur og ónýttist, og við skipið eigi gjörandi hér. Skip kaupm. W. Fischers, Nancy, skipstjóri H. Fischer, sem kom frá Liverpool hinn 19.þ.m., hlaðið með salt, hamp og steinolíu, lá þá á Vogavík syðra, með því að flytja átti nokkuð af saltinu þar í land, en skip þetta rak upp þegar um nóttina, skömmu eftir að ofviðrið datt á, og rak á land, og brotnaði svo og skemmdist, að eigi varð sjófært. Hampurinn náðist allur, en saltið fór mestallt, og munu bæði þessi skip að líkindum verða seld við opinbert uppboð, og salt það, sem bjargað hefir orðið. Stórskaðar hefir enn eigi frést hingað að orðið hafi aðrir af óðviðri þessu, en hér á nesinu tók upp nokkur skip og báta, er löskuðust; trjágrindur féllu hér víða um í bænum, og helluþak reif hér nokkuð á einu húsi. Skip lá á Eyrarbakkahöfn, og slitnuðu festarnar, er það var bundið með í skerin og kastaði sjórinn því síðan langt á land upp; er reyndar sagt, að það sé heilt að öðru en því, að undirkjölurinn hafi farið undan, en óvænt þykir, að það verði sett á sjó, og muni því verða höggvið upp.

Október. Hlýtt í veðri. Rigningasamt austanlands, en lengst af þurrviðrasamt á Vesturlandi. 

Norðanfari greinir frá tíð í pistli 29.október:

Frá því 12. september næstliðinn og til þess 16. [október], var hér norðanlands stöðug sunnanátt og veðurblíða og suma daga 10—16 stiga hiti á R [13 til 20°C]; en þann 17. brá til norðanáttar, úrkomu og snjóa, svo víða kom mikil fönn í byggðum, og að sínu leyti meiri til innsveita og dala enn á útkjálkum, Nóttina hins 19 þ.m. var 8 gr. frost. Frá þeim degi fór veðrið að hlýna og sjaldan verið frost, en úrkomur fleiri daga, svo snjóinn tók upp í byggðum að mestu. Dagana 23.—25., var hér aftur öll þau dægur stórrigning, en snjókoma til fjalla. Af Suður-og Vesturlandi hefir nýlega frést hingað, að þegar góðviðrin gengu hér, þá hafi þar verið mikil ótíð í hvassviðrum og rigningum. Vegna hinnar hagstæðu veðuráttu, er var hér norðanlands yfir allan heyskapartímann, nema áfellisdagana í september, urðu heyföng manna víðast með meira móti, og nýting á þeim nálega allstaðar með besta móti. Ofsaveður var hér eitthvert hið mesta 21. og aftur um nóttina hins 28. [september], urðu þá víða miklir skaðar og skemmdir á heyjum og húsum t.a.m. á Kjarna í Möðruvallaklausturssókn, tók úr umbúnum heyjum 60—70 hesta af töðu og útheyi; í Syðri-og Ytri-Haga á Árskógsströnd 20—30 hesta af töðu og útheyi; á Syðrihaga ýttist stórt timburhús eitthvað til á grundvelli sínum og hefði farið um koll, ef eigi hefðu staðið sperrur við það. Á Völlum og Tjörn í Svarfafardal misstust af engjum á hverjum bænum fyrir sig, 20—30 hestar af heyi. Á Litlu-Hámundarstöðum tók baðstofuna báða veðurdagana ofan að veggjum, en skemmu alveg úr tóftinni á Stóru-Hámundarstöðum Fjós fauk á Hellu ofan að veggjum. Víða var það, sem veðrið braut minna og meira af veggjum og svipti þökum af húsum inní rjáfur og rafta. Á Kvíabekk í Ólafsfirði fuku af engjum hér um 60 hestar af heyi, og úr Gegnishólma, sem er millum Héraðsvatna í Skagafirði fuku 60 hestar af heyi. Kirkjan á Sjávarborg hafði ýst út af grundvelli sínum 6—8 álnir á annan veginn en 2 álnir á hinn.

Norðanfari birti þann 21.janúar 1871 bréf að austan:

[Breiðdal, 12.nóvember] Kuldakastið eftir hvítasunnu olli því, að grasvöxtur varð hér í minna lagi, og sumstaðar kól útjörð til skemmda en tún minna, en þó nokkuð; allt fyrir þetta hefir heyjast vel í meðallagi og góð hirðing á heyi. Um og eftir veturnæturnar gengu hér dæmafáar rigningar, svo hús hröpuðu og hey skemmdust sumstaðar.

[Norðfirði, ódagsett] Hausttíðin hefir mátt heita hin besta hér fyrir austan, að sönnu komu hér um veturnæturnar gróf rigningaköst, svo að víða hlupu skriður á beitilönd og engi manna. Flestir heyjuðu nú með betra móti.

Nóvember. Lengst af hlýtt og tíð almennt talin góð. 

Norðanfari greinir stuttlega frá tíð þann 28.nóvember:

Veðuráttan, hefir nú um tíma verið mjög úrkomusöm, og stundum stórrigning í byggð en bleytuhríð til fjalla, og nú sem stendur mun hér um flestar sveitir vera, vegna áfrefða og storku, mjög slæmt á jörð, nema fremst til dala og upp á fjöllum, hvar talsverður snjór er kominn.

Þann 20.desember fór Þjóðólfur yfir hausttíðina:

Eins og fyrr var frá skýrt, varð heyskapurinn mjög endasleppur allstaðar hér sunnanlands sakir stormviðra og illviðranna er gengu hér allan síðari helming september, en framanverðan þann mánuð urðu miklir gaddar hér syðra, en féll allmikill snjór norðanlands, einkanlega fyrir norðan Öxnadalsheiði og það austur til Múlasýslna; urðu um þær sveitir innistöður sakir snjókyngisins, og tók þar fyrir allan heyskap um rúman vikutíma. Aftur hefir allan október og nóvember mátt kalla hreina sumarblíðu til landsins og það víðsvegar yfir allt land að kalla má; eður þá víst um allt Vesturland og norður að Öxnadalsheiði, og austur til Breiðamerkursands að sunnan; úr Hornafirði eru skrifaðar miklar rigningar allan október, og svo, að nokkrir bændur áttu þar enn hey úti undir mánaðarlokin og þó engir að mun. Fyrir norðan Öxnadalsheiði gengu í fyrra mánuði [nóvember] krapaveður og bleytubylir með áfreðum þegar á mánuðinn leið, og það svo að hagskart mjög var þá orðið um Öxnadal eftir bréfum þaðan 24.[nóvember]; þá hafði þar aldrei komið meira frost en 5°R [-6°C]. En í öðru bréfi úr Skagafirði um sama mund er sögð hin besta og blíðasta tíð, svo hefir og verið allstaðar hér sunnanlands, allt fram til 16. [desember]; eigi sést snjór á jörð nema á efstu fjallatindum og frostlaust að öllu, oftari allan [nóvember]+ 5—8°R [6 til 10°C]. En sakir þess hvað töður manna nauðhröktust hér sunnanlands og í nærsveitunum hér að vestanverðu, þá er almenn kvartan yfir einstaklegum málnytubresti af kúm hér yfir allt.

Þess hefir og verið ógetið, af því engi vísbending kom um það til Þjóðólfs fyrr en nú um veturnæturnar, að næstliðinn vetur urðu 2 menn úti vestanlands, vinnumaður frá Rauðamel ytri, og kvenmaður einn á Fróðárheiði; hvorugt þeirra nú fundið um byrjun október.

Desember. Fremur hlýtt framan af og tíð almennt góð. Heldur síðra er á leið og fennti þá nokkuð fyrir norðan. 

Gangleri segir frá tíð í ódagsettum pistli undir lok árs:

Tíðarfarið hefir mátt heita hið besta allt til skamms tíma, og einkar frostalítið, allstaðar þar sem til hefir spurst. Hér norðanlands var góð hláka fyrripart októbermánaðar, en síðan stilling og dálítil frost til hins 24., að þá gjörði norðaustan hafátt og rigningar miklar í byggð, en snjóhríð á fjöllum, og hélst það því nær til mánaðarloka. Með nóvembermánaðarbyrjun þiðnaði aftur svo alla fönn tók upp og ár urðu marþíðar sem á sumardag; síðan kom stilling, oftast góðviður og frostlítið til hins 20., að þá gjörði norðaustan bleytuhríð; kom þá fönn allmikil á fjöllum og áfreði í byggð, svo jarðskarpt varð nokkra daga. Þá þiðnaði aftur um mánaðamótin, svo alla fönn tók upp og ís rann af ám og vötnum; frysti svo og hélst góð tíð til hins 11.desember, að þá gjörði fannkomuhríð af norðri, er haldist hefir að öðru hvoru til hins 20.; allmikill snjór er því nú kominn hér nyrðra, en beit er þó víða allgóð, þar sem til jarðar nær, því snjó þenna lagði á í hreinu. Frá því um sólhvörf í fyrra, að tíðarfar gekk til batnaðar, hefir árferðið mátt heita mjög gott og afleiðingasælt, bæði hvað veðuráttu og afla hefir snert.

Norðanfari birti þann 27.febrúar 1871 úr bréfi úr Múlasýslu þar sem farið er yfir tíðarfar ársins 1870 þar um slóðir:

Árið, sem nú er nýliðið, var eitt hið besta sem lengi hefir komið yfir okkur hér á Austurlandi í flestum sveitum. Frá því batinn kom um og eftir þrettándann í fyrra vetur, var jafnan auð jörð eða nógar jarðir í flestum sveitum hér og vetrarveðrátta harla góð allan veturinn það eftir var — fór snemma að gróa og skepnur gengu furðu vel undan, svo bágur sem undirbúningurinn var í fyrrahaust — féð margt og heyin lítil og skemmd. Um sumarmálin komu bleytu snjóveður og fraus krap, og snjódriftir, einmitt þegar gróðrarlíf var komið í rætur. Af þessu kól tún býsnamikið og eins þurrlendi í úthaga einkum í sumum fjarðasveitum og töluvert í Héraði. Eftir það var vorið eitt hið besta og lánaðist sauðburður vel. Var kominn mikill gróður um hvítasunnu [5.júní]. — En þá gerði kuldakast með snjóhreytu og næturfrostum. Þetta kyrkti grasvöxtinn og sýndist lítið spretta einar 3 vikur á eftir, þó tíð væri hin blíðasta. Fyrir þetta varð grasvöxtur lítill víðast hvar nema á vatns- og flæðiengjum, sem vatn lá yfir í frostunum. Sumartíðin var og hin allrabesta í Héraði, en þokur og muggur víða í fjörðum, svo töður hröktust meinlega. Í Héraði varð heyjanýting hin allrabesta, en heyin lítil. Um höfuðdag kom illviðrakast með snjó í byggð á sumum stöðum. Mátti þó víðast vera við heyskap nema 1 til 3 daga og losaðist víða töluvert af heyi. Eftir það komu bestu þurrkar og blíðutíð frameftir haustinu. Hirtust heyin vel. Um haustverslunartímann var og lengst af besta tíð. Undir vetur komu rigningar einkum í fjörðum, en síðan öndvegistíð og hélst hún lengst af það sem eftir var ársins — og var varla neinstaðar gefið fé nema lömbum, fram að nýári. Létt þykja mönnum heyin.

Norðanfari birti þann 13.júlí 1871 þýðingu á bréfi [J.H.=Jón Hjaltalín?] sem birtist í Berlinske í Kaupmannahöfn 17.nóvember 1870:

Reykjavík 12. október 1870. Bæði síðastliðið sumar og haustið, sem nú er þegar á enda, hefir verið mjög gott hér á landi. Hitinn var óvenjulega mikill, og jafnvel þótt næstum sífelldar þokur og rigningar hnekktu heyskapnum nokkuð, varð hann þó allgóður, því að í lok ágústmánaðar létti rigningunum, og í septembermánuði var mjög þægileg og hlý veðrátta; á Norðurlandi varð heyskapur jafnvel með besta móti, því að þar verður jafnan minna af rigningunum, með sunnanátt en á Suðurlandi, og valda fjöllin því: þau liggja í útnorður og austur, og dregst því regngufan frá sjónum sunnan að þeim og á það sér og stað í öllum löndum, þar sem fjöllin liggja í austur og vestur eð í útnorður og landsuður. Hin stöðugu, hlýindi og miklu rigningar á heitasta tíma árs hafa gjört það að verkum, að menn muna eigi til að svo vel hafi leyst af fjöllum sem í sumar. Hitinn í sjónum var og í meira lagi (í ágústmánuði komst hann upp í 12°R [15°C]), og hefir hann sjálfsagt unnið talsvert á hafísnum frá Grænlandi, sem vanur er að liggja í stórum spildum norðan fyrir landinu.

Lýkur hér að sinni frásögn og samantekt hungurdiska um árið 1870. Fáeinar tölur eru í viðhenginu.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1870 (ekki margar)

Smávegis af júlí 2020

Vegna helgarinnar verða víst nokkrir dagar í hefðbundið mánaðaryfirlit Veðurstofunnar. Við tökum því smáforskot á sæluna. Mánuðurinn var í kaldara lagi - ef miðað er við aðra júlímánuði á þessari öld, víða um land er hann ýmist sá næstkaldasti á öldinni eða þriðjikaldasti. Meðalhiti í Reykjavík var 10,7 stig sem er -0,9 stigum neðan meðallags 1991 til 2020 og -1,3 neðan meðaltals síðustu tíu ára. - En reyndar er hann rétt ofan meðallags áranna 1961 til 1990. 

Á röðunarlista lendir hann í 18.hlýjasta sæti (af 20) - eða þriðjakaldasta. Lítillega kaldara var í Reykjavík í júlí 2018 og 2002. Hlýjast var auðvitað í fyrra, meðalhiti þá 13,4 stig - það var hlýjasti júlí allra tíma í Reykjavík, kaldast var hins vegar í júlí 1874, meðalhiti þá aðeins 8,4 stig, 2,3 stigum kaldara en nú. Svipað ástand var í júlí 1983 (eins og margir muna enn) meðalhiti aðeins 8,5 stig. 

Á Akureyri var meðalhiti nú 10,1 stig, -1,1 stigi neðan meðallags 1991 til 2020, en -1,3 neðan meðaltals síðustu tíu ára. 

Taflan sýnir röðun hitans meðal júlímánaða 2001 til 2020 á spásvæðunum tíu. Á Suðausturlandi raðast hitinn við meðallag, í 16.sæti á Suðurlandi, en annars í 18. eða 19.sæti. Á svæðinu frá Breiðafirði norður og austur um til Suðausturlands, auk Miðhálendisins er júlí 2015 sá kaldasti á öldinni, en 2001 á Suðurlandi og 2002 við Faxaflóa. 

Hiti í mánuðinum var rétt ofan meðallags á fáeinum stöðvum suðaustanlands. Jákvæða vikið miðað við síðustu tíu ár var mest á Ingólfshöfða, +0,4 stig, en neikvætt vik var stærst á Vatnsskarði eystra, -2,3 stig. 

Úrkoma var í meðallagi í Reykjavík, en nokkuð ofan við á Akureyri. Sólskinsstundir í Reykjavík mældust 209,7, (óyfirfarnar mælingar) og er það um 30 stundum fleiri en að meðaltali síðustu tíu árin. 

Það sem var e.t.v. óvenjulegast í mánuðinum var fjöldi frostnótta á landinu, 13 talsins. Oftast var ekki frost víða hverju sinni en heildarfjöldinn verður að teljast óvenjulegur. Ný mánaðarlágmarksmet voru slegin allvíða. 

Ritstjórinn mun e.t.v. bæta fleiri upplýsingum við þennan texta um helgina.

Tvö hundruð ár

Um þessar mundir eru liðin 200 ár síðan Jón Þorsteinsson landlæknir hóf veðurathuganir í Reykjavík. Við vitum ekki nákvæmlega hvaða dag hann byrjaði að athuga - sennilega einhvern síðustu daga júlímánaðar 1820, athuganir hafa varðveist frá og með 1.ágúst. Við vitum ekki hvar Jón bjó fyrsta árið í bænum, en í júlí 1821 flutti hann í Nesstofu og bjó þar og gerði athuganir þar til 18.október 1833 - þá flutti hann aftur til Reykjavíkur. Athugaði hann þar allt til febrúarloka 1854. Hér verður ekki gerð grein fyrir athugununum - ef til vill lítum við betur á þær síðar.

Myndinni af Jóni hér að ofan er nappað úr myndabók Gaimard-leiðangursins, gerð 1839 að því er virðist. Undir myndinni stendur „J'on Thorsteinsson, Médecin Général de l'Islande“ - og í texta að hann hafi gert nákvæmar veðurathuganir óslitið frá 1823. Jón og leiðangursmenn báru saman loftvogir sínar - og kom saman. 

Jón var fæddur á Kúgastöðum í Svartárdal og ólst upp í Holti á Ásum í Húnavatnssýslu 7.júní 1794 (1795 segja sumir). Hann var stúdent úr Bessastaðaskóla 1815 og lauk prófi í læknisfræði við háskólann í Kaupmannahöfn í júlí 1819. Stundaði spítalastörf í Kaupmannahöfn til vors en hafði orðið landlæknir 7. desember 1819 og hélt því starfi til æviloka, 15.febrúar 1855. Hann var jarðsettur í Hólavallagarði og þar má sjá leiði hans.

Hér má sjá 1.síðu úr veðurhandriti Jóns. Hann sendi það til danska vísindafélagsins - enda hafði hann alla tíð samstarf við það um athuganir og fékk hjá því tæki. 

Í fyrstu var loftvog eina tækið sem Jón gat notað til mælinga, en hitamælir er á öllum kvikasilfursloftvogum. Loftvogin var hengd upp við glugga í óupphituðu norðurherbergi. Hitamælir loftvogarinnar fylgir hitabreytingum utandyra og má nota hann til að giska gróflega á mánaðarmeðalhita staðarins. 

Þennan fyrsta dag ágústmánaðar fyrir 200 árum var veður í Reykjavík sem hér segir. Loftþrýstingur 27 franskar tommur og 6,4 línur (12 línur voru í tommunni sem er 27,07 mm) - eða 993,7 hPa. Við þurfum bæði að leiðrétta til sjávarmáls, til 0°C og til 45° breiddarstigs - svo vill til að þessar leiðréttingar ganga í þessu tilviki til sitthvorrar handar.  

Hitinn á loftvoginni er 13°R [16,3°C] og lýsing á veðri: Suðaustan stormur, þykkviðri. - Jú, eitthvað getum við kannast við það. Betra veður var næstu daga.

Um veður og tíð ársins 1820 má lesa í gömlum hungurdiskapistli: Af árinu 1820. En við hugsum til þessara merku tímamóta. Einnig má geta þess að í maí voru liðin 100 ár síðan Veðurstofan hóf (opinberlega) athuganir við höfuðstöðvarnar, sem þá voru við Skólavörðustíg í Reykjavík. Ástæða er til að minnast þessara tímamóta beggja. 

Af árinu 1869

Tíðarfar var mjög óhagstætt árið 1869 og kalt í veðri, janúar að vísu fremur hlýr, en óvenjukalt var í júlí, september og nóvember og kalt í febrúar, mars, apríl, maí, ágúst og desember. Meðalhiti í Stykkishólmi var aðeins 1,7 stig, en 3,2 stig í Reykjavík. Meðalhiti er áætlaður 3,5 stig á Stórhöfða í Vestmannaeyjum - en mælt var við Ofanleiti þetta ár og þau næstu. Hafís var með mesta móti síðvetrar og hélst við land mestallt sumarið. Eitt af erfiðustu árum 19.aldar.

 

Í Stykkishólmi teljast 33 dagar sérlega kaldir og dreifast á alla mánuði nema janúar, október og desember. Að tiltölu varð einna kaldast dagana 5. til 9.apríl. Listi yfir alla þessa daga er í viðhengi. Enginn dagur varð mjög hlýr.

Úrkoma mældist 581,6 mm í Stykkishólmi, árið telst því þurrt þar. Janúar og febrúar voru þó nokkuð úrkomusamir, en óvenjuúrkomulítið var í október og nokkuð þurrt í maí og september líka. 

 

Þrýstingur var mjög lágur í janúar og líka lágur í febrúar, en annars í meðallagi eða ofan þess, einna hæstur að tiltölu í mars, maí og ágúst. Lægsti þrýstingur ársins mældist í Stykkishólmi á nýársdag, 948,1 hPa, en sá hæsti þann 9.mars 1042.6 hPa. 

Hér að neðan eru blaðafrásagnir af tíð og veðri. Eins og venjulega er stafsetning að mestu færð til nútímaháttar. Að auki eru lítilsháttar upplýsingar úr öðrum áttum.

Janúar. Tíð þótti hagstæð og fremur hlýtt var í veðri, jafnvel svo að gróður tók við sér.  

Baldur birti 24.mars úr bréfi úr Þingeyjarsýslu, dagsett 3.febrúar:

Tíðarfarið hefir mátt heita ágætt það sem af er vetrinum, hafa frost verið mjög lítil, en oft hlákur og þíðvindar, en aldrei komið stöðugar eða grimmar hríðar, síðan í haust í miðjum október, að hinir miklu fjárskaðar urðu á Austurlandi; hér í Þingeyjarsýslu urðu þeir óvíða tilfinnanlegir. Fram að nýári voru hér alls staðar nægir hagar fyrir sauðfé, og þá víða ekki farið að gefa fullorðnu fé, en síðan hefir að mestu leyti verið haglaust inn til dala og heiða, en auð jörð í öllum útsveitum. Menn eru því yfir höfuð lítið búnir að gefa af heyjum sínum, svo líkur eru til, að eigi verði hér almennur heyskortur í vor, ef skaplega vorar. Öðru máli er að gegna um bjargræði handa mönnum, því margt hefir orðið til að rýra það, einkum hin erfiða og óhagkvæma verslun; þó lítur ekki enn út fyrir, að stórkostlegt hallæri verði hér í ár, því kornmatur hefir allt af fengist til þessa tíma bæði á Húsavík og Akureyri, sem seldur hefir verið á 12, 14 og 15 rd. Fiskiafli var hér mjög lítill í sumar og haust, og því alls staðar mjög litlar fiskibirgðir. 

Febrúar. Umhleypingasamt og kalt, sérstaklega þegar á leið. Nokkur snjór á jörðu, einkum norðaustanlands. 

Séra Þórarinn í Reykholti segir frá jarðskjálftum í mánuðinum. Fyrst kl.3 síðdegis þann 5.febrúar, síðan kl.10 að kvöldi þ.7. og kl.11:45 [ekki lítill] og 12 þann 8. Enn voru jarðskjálftar þ. 21. kl.5 að morgni og kl.10 að kvöldi og þann 23. kl.8 að morgni og 10 að kvöldi. Þann 25.febrúar segir hann af fjársköðum í stórkafaldi og fannkomu af norðri og norðvestri. 

Þjóðólfur birti þann 10.apríl frásögn af skiptapa og manntjóni í Vestmannaeyjum 26.febrúar, við styttum frásögnina nokkuð hér:

[Þ.25.febrúar] reru alls 17 skip úr eyjunum, og var eitt þeirra 4 mannafar, 4 þeirra reru norður fyrir eyjarnar, en hin 13 héldu suður með eyunni. En áður en öll skipin voru komin á fiskileitir, brast á ofsalegur stormur af vestri, og fylgdi þar með mesti gaddur. 3 af skipum þeim, er héldu norður fyrir eyjuna, gátu náð landi á Eiðinu, milli Heimaeyjar og Heimakletts; og gekk það slysalaust. Af hinum 14 skipunum komst eitt undir Ystaklett, sem svo er kallaður, og lá þar í skjóli við klettinn, þangað til kl. 3 um nóttina; þá slotaði storminum lítið eitt, og náði það þá lendingu með heilu og höldnu. Hin 12 skipin og báturinn komust nærri upp að höfninni, en urðu þá að láta undan síga og austur fyrir Bjarnarey, sem er hér um 1/2 [mílu] austur frá Heimaey. Í skjóli við eyju þessa lágu þau öll saman frá því mitt á milli hádegis og dagmála, allan daginn og nóttina eftir. Daginn eftir hélst stormurinn; en þá er fullbjart var orðið, var mannað eitt af skipum þeim, er landi höfðu náð deginum áður, með 22 hinum hraustustu mönnum, til að flytja þeim matvæli og hressingu. Tókst það og að skip þetta komst til Bjarneyjar; voru þá 2 menn látnir af þeim, sem úti höfðu legið um nóttina, af kulda og vosbúð. Skipverjar hresstust við sendingarnar, og með því að þá slotaði veðrinu nokkuð í svipinn, lögðu flest skipin á stað, til að reyna að ná landi, og tókst það 7 þeirra, auk þess sem sent hafði verið, en 3 urðu að hverfa aftur til Bjarneyjar, sökum storms og andstreymis; var þá eigi um aðra leið að velja en um brimboða, er „Breki“ er nefndur. Tvö skipin komust austur fyrir Bjarnarey aftur, en hið 3., er síðast fór, sexæringur, er nefndist „Blíður“, fórst þar á boðanum, og drukknuðu þar allir skipverjar, 14 að tölu. 1. formaðurinn hét Jón Jónsson, hafnsögumaður þar á eyjunum, 26 ára; ... Við manntjón þetta urðu þar á Vestmanneyjum 6 ekkjur, en 8 heimili forstöðulaus. Þau skip, sem lágu kyrr við Bjarnarey, og þau, sem aftur hurfu og af komust, lágu þar til kvelds. Gengu þá skipverjar af einu skipinu og bátnum, og á hin skipin, með því að þeir voru af sér komnir af kulda og vosbúð; og komust þessi þrjú skip loks til Heimaeyjar um kveldið. Týndist þannig þennan dag 17 manns, 3 skip og bátur; 2 báta að auk tók ofviðrið og braut í spón, og bát sleit enn frá hákarlaskútu, er lá á höfninni, og rak til hafs.

Norðanfari segir 28.febrúar:

Nú um tíma hefir veturinn verið með harðara móti, hvassviður og snjókoma, en sjaldan mikill gaddur; víða hér fyrir norðan Öxnadalsheiði, er sagt mjög jarðskart og flestir hestar komnir á gjöf hér og hvar hefir orðið vart við fjárpestina, en hún þó óvíða fækkað mörgu. Hvergi hér nyrðra er nú gelið um fiskafla, nema fyrir skemmstu lítið eitt á Skagaströnd, eða austanvert við Húnaflóa.

Mars. Ill tíð og köld. Óvenjumikill snjór um landið sunnan- og vestanvert.   

Baldur segir 24.mars:

Veðuráttin á góunni hefir, að undanteknum fáum dögum í lok hennar, verið köld og stormasöm með mikilli snjókomu fyrri partinn, svo að víðast hér í nærsveitum mun vera orðið hagskart fyrir útigangspening, þó munu skepnur víðast hvar í góðum holdum. Sunnan úr Garði og Keflavík spurðist fyrst fiskiafli 5. þ.m. varð þar þá vel þorskvart í net; í Höfnum höfum vér frétt, að um sama leyti hafi aflast mest 13 í hlut af þorski, en höfum eigi síðan haft neinar áreiðanlegar fréttir þaðan. Í Njarðvíkum, Vogum og á Vatnsleysuströnd aflaðist allvel í net 17. þ.m. og höfum vér helst heyrt þess getið, að Ólafur bóndi Guðmundsson frá Mýrarhúsum á Seltjarnarnesi hafi aflað 220 þorska í 6 net eftir nóttina. Eftir bréfi af Eyrarbakka dags. 9. þ.m. öfluðu þar 3 skip vel hákarl, þar á meðal skip G. Thorgrímsens 26 að tölu; sömu dagana varð þar og fiskvart, en það mun mest hafa verið ýsa. Síðar höfum vér og frétt þorskafla úr Þorlákshöfn austur. Hér aflaðist fyrst 20. þ.m. á færi 13 í hlut af stútungsfiski, en lítt vart í net, og eru nú flestir héðan komnir suður í veiðistöður. Hafa menn nú allgóðar vonir um fiskiaflann.

Í vestanveðrunum fyrri hluta þ.m. urðu fjárhrakningar víða á Mýrum og vestur þar. Á sex bæjum á Mýrum hafði fennt nær allt fé, og á einum þeirra var, af 300 fjár, 60 ófundið, hitt fannst á lífi. Úr Múlasýslum fréttum vér, að út líti fyrir almenna neyð þar eystra, og það svo, að fólk býður sig til vistar; sveitarþyngsli kváðu vera svo mikil, að sumir sé þeir hreppir, að sveitarómagi er á hverjum bæ og tveir víða.

Rétt fyrir miðjan mars varð Jóhannes Guðmundsson mýrasýslumaður úti við annan mann skammt frá Hjarðarholti í Stafholtstungum. Ítarlegasta frásögn af þessu slysi birtist í bréfi frá Stefáni Þorvaldssyni [hann var prestur í Stafholti] sem birtist í Þjóðólfi 15.maí. Ástæða þess að við birtum meginhluta hennar hér er sú að um öld síðar var þetta slys mönnum enn hugleikið í Borgarfirði og frá því sagt - þó enginn samtímamanna væri þá enn á lífi. Ritstjóra hungurdiska þykir það umhugsunarvert. En það sama á örugglega staðbundið við um fjölmörg slík óhöpp um land allt, þau lifa enn á vörum fólks, ættingja og annarra í heimabyggð, þó samtímamenn séu löngu látnir. 

Miðvikudaginn, þan 10. [mars] — næsta dag eftir „strand-uppboðið" á Vogfjörum á Mýrum — lögðum vér upp frá Vogi 9 saman. Helgi hreppstjóri Helgason í Vogi, sem leiðbeindi þeim skipherra O.W. Nilsson og aðstoðarmanni hans Hinr. Siemsen, kaupmannssyni úr Reykjavík, Einar Zoega verslunarmaður úr Reykjavík; Christofer Finnbogason bókbindari frá Stórafjalli, Runólfur Jónsson hreppstóri á Haugum, Jóhannes sýslumaður Guðmundsson, Guðmundur Jónsson óðalsbóndi, meðhjálpari á Hamarendum, og hér undirskrifaður. — Meðfram af því, að svo margir urðu í samförinni, var í seinna lagi lagt upp frá Vogi téðan dag, nálega hér um bil kl.10. Veður var hægt, en þokuhula í lofti, og leist mér, — en kannski fáum öðrum, loftsútlit heldur ískyggilegt; hafði ég orð á því strax að morgni og vildi mjög komast fyrr af stað, en auðið varð; ferðin var heldur þung, því snjór var allmikill á jörð, svo að víða varð að ganga, til að koma áfram hestunum og til að hlífa þeim. Þó gekk ferð allvel hér suður yfir hreppana, Hraunhrepp og Álftaneshrepp, og er það alllangur vegur; — aðeins á einum bæ í Álftaneshrepp, „Langárfossi“, komum vér og fengum þar endurnæringu oss og hestum vorum; þaðan héldum vér allir samt að Hamri í Borgarhrepp, þar urðu leiðir að skilja, því leið sunnanmanna lá þá suður yfir Hvítá og um Andakíl, — fór hreppstóri Helgi þá með þeim, og fékk sér til fylgdar Gunnar bónda Vigfússon á Hamri; — en vér hinir 5 héldum áfram heim í leið og höfðum í huga að koma að Eskiholti sem þá var og í beinni leið vorri, — mun þá hafa verið komið nálægt sólarlagi er vér skildum, — var þá komið muggufjúk með hægð, en eftir því sem skyggja tók, jókst mjög að því skapi muggan og fjúkið, svo að bráðum sást næsta lítið frá, fyrir dimmu fjúki með afar-fannkomu; þannig héldum vér áfram, uns vér komum að Eskiholti, og þótt að þeir Runólfur og Kristófer væri báðir nákunnugir, ætlaði oss að veita erfitt að finna bæinn, enda var þá liðið að dagsetri. Að vísu ætluðum vér í fyrstunni að halda þaðan heimleiðis að Stafholti, en það þótti oss óráðlegt, þar myrkur var af nóttu og ófærðin og fannfergjan mikil, vér urðum þar því allir um nóttina, og gistum hjá Jóni hreppst. Helgasyni.

Morguninn eftir, þann 11.mars lögðum vér þaðan upp í sama eða líku veðri, nefnilega svælings-kafaldi á austan landnorðan, en hvorki var frosthart né hvasst, — og með því nú var dagur, — og nokkuð grillti til næstu kennileita, þótti ekki áhorfsmál að leggja upp og halda heim, enda gekk það allgreiðlega eftir því sem ófærðin var þó mikil, — þeir skildu við oss hér á árbakkanum fyrir vestan túnið, Runólfur og Kristófer — en vér hinir þrír, sýslumaður Jóhannes Guðmundsson og Guðmundur á Hamarendum komum hér heim kl.1 1/2 til 2. Þó að nú mætti að vísu sýnast svo, sem komið væri úr mestallri hættu, lagði ég þó innilega að þeim, sýslumanni og Guðmundi að setjast hér að, og hirða ekki um að keppa heim, þar hestar þeirra væru farnir að lýjast, en, með því svo langt var komið áleiðis, og þá langaði til að komast heim, vildu þeir alls ekki sæta því, enda var vel fært að Hamarendum, og þangað aðeins stutt bæjarleið, en veður var þó ískyggilegt — þeir lögðu því héðan af stað hér um kl. 2 1/4, og munu hafa komið að Hamarendum nálægt kl.3 eða um nónbil. Fór þá veður heldur að versna og hvessa á landnorðan, — en rofaði þó til á milli. Þar, á Hamarendum, hafði enn orðið nokkur viðdvöl; en nú vildi þó sýslumaður þó fyrir hvorn mun ná þeim; því hann var hinn ötulasti ferðamaður og heimfús mjög, eins og mörgum góðum mönnum hættir til, sem að „góðu“ eiga að hverfa heima, og taldi þó heimilisfólkið á Hamarendum hann af því; og, með því nú voru ekki aðrir viðlátnir til fylgdar við sýslumann en Guðmundur sjálfur, þá lögðu þeir aftur af stað báðir saman hér um bil kl. 3—4, en frá Hamarendum að Hjarðarholti er löng bæjarleið; — ófærðin var mikil, þar þunga snjókoma hafði verið allan daginn og nóttina fyrir. En þegar þeir, á að giska, hafa verið komnir á miðja leið, brast á einhver ógurlegasti harðneskju-norðanbylur með brunagaddi, sem engum manni sýndist unnt að rata í, eða komast áfram, og hélst hann alla þá nótt og næstu 2 daga, þó að lítið eitt rofaði þá einstöku sinnum.

Sunnudaginn 14. [mars] fengu menn fyrst að vita hvað skeð var, og eigi varð fyrr leitað; fannst þá sýslumaðurinn sálaður á sléttum flóa skammt út frá túni á Hjarðarholti, og stóð þar þá yfir honum úrvals- og uppáhaldshestur hans, er hann nefndi „Bullufót“ — og hafði hann staðið þar með hnakknum og beislinu í full 6 dægur [3 sólarhringa] í sömu sporum, sem maðurinn hafði helfrosinn hnigið niður af honum, — og má þetta virðast undarlegt og því nær óskiljanlegt. En það er líka auðsætt, að fyrir þetta atvik fannst hinn framliðni svo fljótt, að hesturinn stóð hjá líkinu, sem annars hefði grafist í fönn.

(Viðbætt 21. dag apríl) Nú í dag, eftir nokkurra daga hláku og eftir margítrekaðar leitir, tókst um síðir að finna lík Guðmundar sáluga Jónssonar frá Hamarendum, undir 3 álna djúpum snjó skammt þar frá, í lækjarhvammi þeim, er hestur hans var áður fundinn 27. [mars] og var líkið auðsjáanlega umbúið og lagt til á vanalegan hátt, hvað eð bar ljósan vott um það að sú tilgáta er sönn, að sýslumaðurinn sálugi hafi þar búið um hann og ekki skilið við hann, fyrr en hann var liðinn; — en farið svo sjálfur að brjótast til bæjar; — enda var hann á nokkurn veginn réttri leið þar, er hann fannst, og átti aðeins skammt heim að bænum, eins og áður er sagt. ... Stafholti í apríl 1869. Stephán Þorvaldsson.

Norðanfari birti þann 15.apríl úr bréfi úr Árnessýslu, dagsett á pálmasunnudag, 21.mars:

Tíðin hefir verið hér góð langt fram í janúar, en síðan mikil harðindi, og svo er mikill snjór á Eyrarbakka, að varla mun hafa komið annar eins í 20 ár, eftir því sem ýmsir hér hafa sagt mér.

Norðanfari birti þann 27.júlí tvö bréf rituð í Skaftafellssýslu síðla vetrar (stytt hér):

[Hornafirði, 27.mars] Tíðin framan af vetrinum var æskileg, og menn muna varla svo góða veðuráttu hér um svæði; á þorranum sáust nær því útsprungnar sóleyjar, en sú blíða snerist brátt með góunni upp í grimmdarfrost og snjóbylji; frostharkan var framúrskarandi, og menn muna eigi eftir eins miklum gaddi til sjós í hafíslausu; hagarnir héldust við, en urðu eigi notaðir sökum grimmdanna, en aftur á móti eru hér flestir vel heybirgir, eftir hið blessaða sumar sem Guð gaf okkur.

[Öræfum, 28.mars] Vetrarveðurátta var hér góð fram á seinni hluta níuviknaföstu, en úr því hörð frost til í 3. viku góu, en síðan á Maríumessu hafa þau verið miklu vægari. Mestur snjór hefir komið hér í miðjan kálfa. Hér hefir verið mikið hart millum manna, og talsvert er farið að sjá á fólki, sem mest hefir að þessu síðan á þorra, lifað á vatnsblandaðri mjólk Á sumum heimilum þar sem eru 5—8 manns, hafa verið 5 merkur mjólkur; en nú er farið að aflast í Suðursveit svo þar eru komnir 200 fiska hlutir. Á þrettánda dag jóla (6.janúar) fórust hér 2 menn í snjóflóði, er áttu heima á Hnappavöllum ...

Apríl. Kalt í veðri, sérstaklega fyrri hluta mánaðarins, einnig var þá mjög hríða- og illviðrasamt. 

Þjóðólfur segir af góðum afla í pistli þann 10.apríl:

Fiskiaflinn var allstaðar hér innan Faxaflóa fremur lítill alla dymbilvikuna [21. til 27.mars] nema í Inn-Garði og Leiru; þar aflaðist að sögn fremur vel í net fyrri part þeirrar viku, hafði þar og verið fremur góður afli vikuna fyrir pálma; hér á Seltjarnarnesi og Álftanesi varð almennt vel vart fyrir og eftir hátíðina, en bæði dró úr því þegar á vikuna leið, og svo kom um næstliðna helgi [3. til 4.apríl] þessi grimmdar-norðangarður, er gjörði það, að hvergi hér um veiðistöðvarnar varð litið að sjó eður vitjað um net fyrr en í fyrradag; vorn þá flest net full hér hjá Seltirningum og Reykjavíkurmönnum, og það svo, að nokkrir voru er eigi gátu innbyrt allan fiskinn; þeir voru og flestir hér mjög vel fiskaðir í gær ... Miklu minni spyrjast skemmdir og tjón á netum eftir ofveðrið 4.—8. þ. mánaðar heldur en við var búist.

Norðanfari birti þann 2.júní bréf úr Múlasýslu, dagsett 9.apríl:

Allan fyrri hluta vetrarins var frosta- og snjóalaust að kalla, en því meiri krapa- og regnveður, svo fóðurpeningi veitti eigi af hjúkrun, auk þess sem hann var herfilega útleikinn undan áfellinu í haust. Með þorrakomu fór heldur að spillast, og í síðustu viku hans dreif mjög mikið og kom þá stór snjór á Úthéraði og í flestum Fjörðum, síðan hefir mátt kalla mjög harða tíð, því þó víðast hafi verið meiri og minni hagar, en fannfergja hvergi tiltakanleg, þá hafa frostin verið í frekasta máta og næðingarnir. Það er óefað, að hafísinn er hér á næstu grösum kringum Austfirði, ef eigi orðinn sumstaðar landfastur.

Þjóðólfur birtir þann 1.maí úr bréfum af Vestfjörðum:

[Af Vestfjörðum] 14. apríl: „Ég hefi verið mikið á ferðalagi í vetur, meðal annarra þegar Jóhannes sýslumaður varð úti, og í þessu óttalega snögga áhlaupi, 1.apríl, var ég á Skaga í Dýrafirði. Hér urðu mikil slys af því áhlaupi, stúlka varð úti í Dýrafirði; hún var að rifa hrís skammt frá bænum; fé hraktist allvíða og fórst; á sumum bæjum á Langadalsströnd drapst svo að segja hver einasta kind. [Eftir öðru bréfi af Langadalsströnd, samtals um 400 fjár], enda hestar hröktust í sjó og drápust frá bæjum á Snæfjallaströnd. Fé týndist og í Arnarfirði og Dýrafirði, og sjálfsagt víðar, þó eigi sé enn af því frétt. Í miðjum mars varð maður úti á Gemlufallsheiði“.

Þjóðólfur segir ísfréttir 1.maí:

Þegar póstskipið nú kom, leitaði það á að koma við á Djúpavog, en þótti þess engi kostur vegna hafíss, og varð svo frá að hverfa; eins var um „Fylla“. Neðanmáls við bréf af Ísafirði 14. [apríl] segir svo: „Hafísinn fyrir öllum Húnaflóa, Ströndum og Vestfjörðum“.

Baldur segir 8.maí:

Í ofsaveðrinu á sumardaginn fyrsta 22. [apríl] kollsigldi sig bátur á uppsiglingu á Kollafirði, og fórust þeir er á voru. Formaðurinn var Egill Ingjaldsson, giftur maður ungur og búsettur á Steinum í Selshverfinu. ...

Maí. Kuldatíð framan af, en síðan heldur skárra. Hafís olli vandræðum við Norður- og Austurland. 

Séra Þórarinn í Reykholti segir að ís hafi lagt á vötn þann 25. og 26.maí. 

Þjóðólfur birti þann 4.júní tvö bréf frá Ísafirði, dagsett í maí (nokkuð stytt hér):

[10. maí] Síðan ég skrifaði seinast, hefir ástandið og útlitið tekið hér skjótum og góðum bótum. Norðangarður nú í 3 daga með 5—6° frosti og hafís fyrir Djúpkjafti.

[19.maí] Fiskiaflinn helst enn hinn besti hér í Djúpinu, en lítill um alla Vesturfirðina. Hákarlaaflinn á fiskiskipunum hefir verið í meðallagi, frá 20 til 60 tunnur. ... Væri ekki hafísinn nú, mætti útlitið heita hið besta, en hann hefir af og til lokað Djúpinu og sett hroða inn um það, sem hefir skemmt lóðir og hindrað sjóferðir; en veðrið er einstaklega gott, bæði logn og sólskin dag eftir dag, og ekkert ský á loftinu hefir sést í hálfan mánuð eða meir, en 3—5° frost á hverri nóttu og norðanvindur einlægt úti fyrir; heiðar leysir því seint í ár. Fjörðurinn hér er varla skipgengur fyrir hafskip vegna rekíss, og skip Ásgeirs kaupmanns varð að halda inn á Súgandafjörð og bíða þar í 2 daga til að geta komist inn í Djúpið. — Hann ætlaði fyrir Langanes en varð að snúa aftur suður fyrir vegna íss, og kom á Eskifjörð, þar var bjargarlítið. ...

Þjóðólfur segir í pistli þann 15.maí af ís eystra í apríllok (stytt hér):

Capit. lient. O. Hammer sást síðasta vetrardag [21.apríl] koma siglandi inn mynnið á Berufirði og furðaði menn á því að engi sást gufan upp úr Tomas Roys. Um þessa daga var hafíshroði inn á Djúpavog, svo að ekki var þangað skipgengt og hélt hann svo inn eftir firðinum sjálfum, lagðist við akkeri fyrir framan bæinn að Skála, — og lét þar berast fyrir, þangað til ísinn tók burtu af höfninni, en þá fór hann út þangað rétt fyrir mánaðamótin. Svo stóð á þessu ferðalagi Hammers, að ekki hafði hann verið nema eina 2 daga um kyrrt eða við selaveiðarnar norður í Grænlandsísnum, og hafði hann á þeim 2 dögum aflað 1600 sela og útselskópa, þegar þá bar svo inn milli meginísa, að ísbjörgin læstu skipið milli sín, og marðist og bilaðist við það skipið, en einkum gufuvélin svo, að hún varð frá kyndingu til gagns, og var svo eigi annars kostur en að forða sér út úr ísnum sem fyrst, og gekk þó næsta treglega, eins og ferðin hingað suðureftir. 

Þann 2.júní birti Norðanfari bréf úr Þingeyjarsýslu, dagsett 17.maí:

Ég hefi ekkert að skrifa nema hörmungar einar héðan úr plássum; menn eru orðnir aflvana fyrir bjargarskort, sem er svo almennur, að enginn munur er á þeim efnaðri og fátækari; víða er farið að drepa niður fénaðinn, og þykir gott meðan hann hrökkur, en hvað tekur þá við aftur? Eða að fá um þetta leyti ársins viku stórhríðar með frostgaddi og hafísreki; enda hafa tapast í kringum Tjörnes hátt á annað hundrað grásleppunætur, sem búið var að leggja, og þetta hefir þá verið meir en 300 rd. virði; auk þessa töpuðust um 20 lágvaðir á Tjörnesi, Kelduhverfi og Axarfirði, og hver þeirra á 25 rd. eða allir 500 rd. 12 höfrungar náðust í hafísvök rétt við fjöruna utanvert í svokallaðri Baugastaðahöfn á Tjörnesi. 78 en eigi 100 marsvín náðist í vetur á einmánuði á Ásbúðum á Skaga.

Baldur segir af ís og neyð þann 28.maí:

Eftir skipi, sem nýkomið er af Austfjörðum er hafísinn sagður kominn nær því suður að Hornafirði, og að vestan er hann kominn á Ísafjörð og enda sunnar. Sem vænta má er því ekkert skip enn komið á Norðurland, og er neyðin þar manna á milli sögð almenn, eins hjá bestu óðalsbændum sem armingjum, og mun vera í ráði í Húnavatnssýslu, að senda hingað suður eftir korni, enda hefir og nokkuð verið sótt og talsvert pantað. Kuldar kváðu þar hafa verið miklir og að mestu gróðurlaust, en heyföng nóg og skepnur í góðum holdum, en bændur farnir að skera niður kýr, fé og hesta sér til bjargar.

Norðanfari segir 2.júní:

Hafísinn er nú sagður fremur lítill hér allstaðar úti fyrir frá Hornströndum og austur að Langanesi, og hvergi svo þéttur, að hann eigi sé siglandi eða róandi. Aftur er sagt haft af honum í Langanesröstinni, sem hvorki verði komist í gegnum né út fyrir, sem víst hamlar skipunum að austan. Hér á Eyjafirði er töluvert af hafís á vissum köflum, en aftur autt á millum. Þrisvar sinnum hefir hafísinn rekið nú í vor hér inn á Leiru, og er nokkuð af honum enn landfast þar, og allstaðar með öllum löndum meira og minna.

Þjóðólfur dregur saman vetrar- og vortíð í pistli þann 4.júní:

Hér var yfir allt land besta vetrarfar með frostleysum og marauðri jörð frá lokum októbermánaðar í haust, allt fram yfir 1.viku þorra; en þá spilltist veðrátta víða, og helst á Vestfjörðum, þótt eigi brygði til algjörðra harðinda, fyrr en frá fyrstu viku góu; þá kom snarpt harðindakast með mikilli fannkomu og jarðbönnum víðsvegar um landið, og helst um 3 vikna tíma, nema hvað vægara varð nokkuð um Skagafjörð, Borgarfjörð og Dali vestra. Með 1. viku einmánaðar brá til bata og fóru smám saman að koma upp jarðir, og hefir veðráttan að öllu samtöldu verið síðan heldur frostalítil, þótt einstöku íhlaup hafi verið, t.a.m. 10.—ll. apríl, og aftur 6.—10. [maí]. Fylgdi því íhlaupi hin mesta fannkoma austur um Skaftártungu og Síðu, svo að þar fennti fé að mun hjá sumum, og nokkur hross. En einstaklega úrkomulaus hefir veðráttan verið fram til síðustu helgi, og hafa þar með fylgt þyrringskuldar og einstakt gróðurleysi, er sjálfsagt hefir staðið af hafísnum, er legið hefir í allt vor fyrir öllu Norðurlandi, svo að hafþök hafa verið allt fram yfir miðjan [maí], úti fyrir frá Bolungarvík og austur og suður fyrir Langanes, og var hafís og rekís kominn fast inn á firði og orðinn landfastur, er síðast spurðist, allt austan frá Miðfirði og vestur fyrir Horn. Af þessu yfirliti má ráða það, sem er, að veturinn sem leið má heita góður vetur og hagstæður að veðráttunni til og öllu vetrarfari. Aftur hefir hann verið einn hinn erfiðasti og þyngsti að allri afkomu landsmanna, einkum til sveita.

Júní: Mjög kalt framan af og snjóaði oft að mun í byggðum, en eftir miðjan mánuð hlýnaði talsvert og góðir dagar komu nyrðra. Þá rigndi syðra.

Fyrrihluta júní voru tíð næturfrost í Reykholti.  

Þann 10.júlí segir Þjóðólfur af skipskaða:

[Þ.12.júní] strandaði skonnertskipið Iris, 36 lestir að stærð, skipstjóri Mortensen, við Siglunes í Eyjafjarðarsýslu; hafði það legið á 11.viku í ís fyrir Austur- og Norðurlandi; hefir það sjálfsagt laskast svo í ísnum, að ákafur leki var að því kominn, þá er það loks komst að Siglunesi, svo að skipverjar sáu sér eigi annað fært, en hleypa þar í land; var síðan allur varningur, sem var töluvert skemmdur af sjónum, seldur við opinbert uppboð, ... 

Baldur segir af veðráttu í pistli 16.júní:

Veðuráttin hefur til þessa í vor hér sunnanlands verið mjög þurr og fjarskalega köld, svo að víst má telja, að næturfrost hafi verið því nær á hverri nóttu, þegar frá sjó dregur og gróðurinn því mjög vesæll, svo að varla munu komnir kúahagar að gagni, og má því telja þetta vor eitthvert með þeim gróðurtregustu, er menn muna.

Norðanfari birti þann 27.júlí bréf dagsett í júní (mikið stytt hér):

[Eskifirði 7.júní]: Hér er allt fullt með hafís, en þó liggja hér 3 verslunarskip ...

[Fáskrúðsfirði 14.júní]: En áður en ég minnist á annað, trúi ég, að é varla geti sneitt hjá, að byrja á því, sem fram af mér gengur nú, en það er tíðin, því lengur sem líður framá, æ því meir versnar. Nú er hvínandi norðanstormur með snjóhraglanda, svo skepnum er illa vært; ég held ég megi segja, að ég muni ekki annað eins vor. Allur maímánuður, og það sem af er þessum mánuði hefir verið svona; hafísinn hefir ekki í margar vikur leyft skipum útsiglingu af fjörðum, margar frakkneskar duggur hafa brotnað í ísnum og sokkið með áhöfn, og hér hafa nú nokkrar vikur setið tepptar inni yfir 50 frakkneskar fiskiskútur, þó ísinn hafi stundum rekið út, hefir hann jafnóðum komið aftur. Grimmd náttúrunnar sýnist óseðjanleg, ekki dugir að reyna til um fiskafla. Svona ganga allir bjargræðis útvegir.

[Að austan (ótilgreint hvar) 18.júní]: Enn er hér stangl af hafís, Vorið hefir verið hér hart og kalt, mikil frost um nætur, en golu næður um daga, aldrei regn, einstöku sinnum krapaskúrir. Töluverð fönn um nóttina 12 þ.m, þá var fuglinn farinn að setjast. Æðarvörpin sýnast ætla að verða lítil. Æðarhreiður hefir fundist á hafísjaka, köld og slæm er sú bújörð. Hafísinn hefir legið inni síðan í apríl, og einlægt verið að hrekja út og inn, en aldrei frosið saman.

[Kelduhverfi 18.júní] Nú er fátt gott að frétta, tíðin er einstaklega bág, sífelldir norðanstormar og hríðar nema 2—3 dagar bærilegir á milli, þó yfirtæki næstliðna daga. Þann 14. þ.m. var stórhríð og lítið betra þann 15., nærri því jarðlaust orðið annarstaðar, hafþök af ís það til sést, mófuglar liggja hópum saman dauðir af hor og kulda, þetta munu dæmafá harðindi, því elstu menn muna ekki því lík. Fé er farið að falla, ærpeningur orðin horaður og gagnslaus, þó í góðu standi væri fyrir sauðburð, kýrnar því nær orðnar geldar, þar flestir eru nú og margir fyrir löngu síðan orðnir heylausir fyrir þær.

[Húsavík 23.júní]: Svo að þetta bréf verði eigi með öllu tíðindalaust, má ég geta þess, að 14 júní, var með aftureldingu brostin á snjóhríðar bylur, svo ill ratljóst var bæja á millum, hríðin með talsverðu frosti hélst til kvelds, þá birti hríðina en herti frostið, en þenna sama dag var bjartviðri fram í Kinn og gránaði ekki í rót, og var þar beitt út kúm, og enn heldur fram í Ljósavatnsskarði, víða króknaði rúið fé og á fremstu bæjum í Kelduhverfi tróðst það inn í hella og drapst þar.

[Árnessýslu 20.júní] Hér í Árnessýslu er komin landplága, er naumast mun hafa komið hér áður jafnmikil. Í Gnúpverjahrepp er kominn svo mikill maðkur í gras, að undrum gegnir. Ég hefi heyrt, að þegar gengið sé um túnin, þá komi vilsan upp yfir skóvarp af hinum drepna maðki, Maðkur þessi eyðileggur allt gras. Hið sama er sagt að eigi sér stað ofan til í Rangárvallasýslu. Það getur verið, að nokkuð sé ofaukið í fregnum þessum, en töluvert mun þó vera satt. Landlæknir dr. Hjaltalín var hér á ferð á trínitatis, og er hann á þeirri meiningu, að Ísland fari æ versnandi, og að jöklarnir séu alltaf að stækka.

Norðanfari segir frá 24.júní:

Síðan 17. þ.m hefir hér verið besta tíð, sunnanátt og leysing mikil til fjalla, svo öll vötn liggja á löndum uppi. 20. þ.m. var hér 19—20 gr. hiti á R. í forsælunni [24-25°C] og 18 gr. um nóttina [22,5°C]. Dálítið hefir rignt, svo gróðurinn hefir á þessum fáu dögum tekið furðanlegum framförum. Eigi að síður er þó enn sagt allt fullt með hafís hér úti fyrir, frá Hornströndum í Rauðanúp, og líklegast þar fyrir austan suður með fyrir öllum Austfjörðum, eins og áður, því þótt nokkuð hvessi af landi úteftir fjörðum, eru utan fyrir landi kyrrur og logn, straumarnir ráða líka oft meira ísnum en veðrið. Seinast þá fréttist af barskipinu Eminu, var það fast í ísnum norður af Flatey á Skjálfandaflóa.

[Langanesi 15.júní] Hörð er tíðin hér norður um. Ekki blíðviður né þíður síðan um sumarmál. Gaddur mikill til fjalls; gróðurlaust alveg niður um. Áfelli um hvítasunnu [16.maí] og hríðaráfelli mikið 14.—15. þ.m., snjór talsverður á jörðu, ís augalaus á Þistilfjarðarflóa.

Þjóðólfur segir frá skipsköðum í pistli þann 30.júní (nokkuð stytt hér):

Nóttina milli 2. og 3. dags [júní] missti tvísiglt fiskiskip, Felicite frá Ísafirði, fremra siglutré sitt og bugspjót, og komst þannig inn í Hafnarfjörð. ... — Laugardaginn 12. [júní] fórst bátur frá Þórukoti á Álftanesi með 4 mönnum, 2 var bjargað þegar, en 2 drukknuðu: formaðurinn Stefán Halldórsson ungur maður og efnilegur, og Sœmundur austan úr Tungum; en 17. þ.m. dó annar þeirra, sem bjargað var, ... Sunnudaginn l3. þ.m. fórst bátur í Strandasýslu með 2 mönnum, ... Ætluðu þeir út á Reykjanes við Reykjarfjörð (Kúvíkur) að sækja við.  

Baldur segir af tíð þann 7.júlí:

Síðan 16. dag [júní] er óhætt að segja, að veðuráttan hafi breyst til batnaðar hér sunnanlands, með því hinir miklu kuldar rénuðu um það leyti, og hefur síðan verið nokkuð votviðrasamt og vindur einlægt við suðurátt. Eftir síðustu fregnum að norðan er ísinn alveg horfinn úr Húnaflóa, en aftur mikill á Skagafirði og Eyjafirði, svo að þar voru eigi komin nein skip, en í Höfðakaupstað, á Hólanes og Borðeyri kváðu vera komin skip.

Kafli úr bréfi úr Árnessýslu, 21.júní: „Hér hafa gengið rigningar nú í nokkra undanfarna daga og var orðin þörf á þeim, því að Flóinn var svo þurr, að fágæti var, og voru menn á glóðum um, að við jarðspjöllum mundi liggja sakir ofþurrka, því svo var að sjá sem allur grasvöxtur og það, sem í garða var sáð, mundi gjörónýtast, en þá kom rigningin og bætti úr öllu“.

Júlí. Mjög kalt í veðri, suddi og súld fyrir norðan og austan, en betri þurrkar sunnanlands. 

Þann 6. og 7.júlí segir séra Þórarinn í Reykholti kóf og él á fjöllum. 

Norðanfari birti þann 14.ágúst bréf úr Norður-Múlasýslu, dagsett í júlí (mikið stytt hér) - eftir þetta lenti Norðanfari lengi í algjörum pappírsskorti vegna samgönguleysis:

Ennþá liggur ísinn á Vopnafirði og grisjar ekkert í hann. Skip komast því ekki inn, en við sitjum heima með allar vörurnar ... Í Vopnafirði er grasbrestur mikill; þó munu flestir fara að slá úr þessu. Hér á Jökuldal er heyskapur nýbyrjaður. Á austursveitum er betur sprottið og allt að hálfum mánuði, síðan sumir byrjuðu að slá, en ekki lítur nú hvað best út með nýtinguna. Daglega er sífelld þoka og súldir með kulda á utan og austan. Tún kólu fjarskalega hér á Jökuldal, svo varla er hugsandi til, að menn geti haldið kúm sínum nema því betur rætist úr. Það eru ekki litlar hörmungar, sem hafa dunið yfir menn frá því í fyrra.

Norðanfari segir 24.júlí:

Ennþá er ísinn að reka fram og aftur á fjörðunum, svo oft hefir varla verið skipgengt; hann er líka nú, allri venju fremur í svo stórum hellum eða breiðum, að þær tóku sumar meir enn yfir fjörðinn landa á millum eða á aðra mílu, ein hellan brúaði sundið millum Flateyjar og lands, svo fara mátti þar sem á landi, tvær ísbreiðurnar brúuðu yfir Eyjafjarðarmynnið. 

Þjóðólfur segir hafísfréttir þann 28.júlí:

Hafísinn húsaði að vísu nokkuð frá Norður- og Austurlandi um seinni hluta [júní], svo að kaupskip náðu þar þá höfnum um síðir á Borðeyri, Skagaströnd og Sauðárkrók; á Akureyri kom skip fyrst 30. [júní]. En aftur rak inn að landinu og sumstaðar inn á firði talsverðan ís fyrir öllu Norður- og Austurlandinu um næstliðin mánaðamót; skip eitt er ætlaði þá til Vopnafjarðar seinast í júní varð að snúa frá vegna íss og sigla til baka til Berufjarðar; sagt er og að eigi fá frakknesk fiskiskip, er voru að sigla út frá Fáskrúðsfirði eða ætluðu þangað, hafi laskast meira og minna og sum verið algjört yfirgefin af skipverjum.

Norðanfari segir 2.ágúst fyrst af skipaferðum og hrakningum í ís (lítillega stytt hér) - en síðan af veðráttu:

Um morguninn hinn 30.[júní] kom hingað fyrst þetta ár lítil skonnerta, sem ætluð er til hákarlaveiða og heitir „Akureyri" skipherra M. Rasmussen, frá Kaupmannaböfn, eign kaupmanns L Popps, fermd mat og fleiru; hún hafði lagt af stað að heiman 18 apríl, en mætti ísnum við Austurland, og varð svo að hverfa frá honum og suður- og vestur fyrir land, síðan þaðan norður fyrir Hornstrandir, að vestan gegnum meiri og minni ís, þar til hún komst hingað. Sama daginn um kveldið, náði og briggskipið Hertha, skipherra J. Eiríkson loksins hér höfn: hafði hún lagt af stað frá Kaupmannahöfn 14. mars, en kom að ísnum við Austurland á annan í páskum (29.mars); þar var hún að sigla fram og aftur með ísnum til þess á annan í hvítasunnu (17. maí), er hún sigldi suður- og vestur fyrir land, uns hún komst inn á Skutulfjarðarhöfn, þar lá hún ásamt „Akureyri" í 14 daga. þaðan komst hún gegnum ísinn fyrir Hornstrandir og inn á Norðurfjörð, sem gengur í útnorður af Trékyllisvíkinni austan til á Ströndunum, þar lá Hertha í 2.daga og komst þaðan yfir á Skagaströnd, hvar hún affermdi ýmislegt. Þaðan komst hún eftir 2. daga á Siglufjörð, þar varð hún enn vegna íssins að dvelja 2. daga, síðan komst hún hingað. Menn glöddust eigi alllítið við þessar skipakomur sem búið var að þrá eftir síðan um páska, og menn svo mjög vegna bjargarskortsins þörfnuðust, auk margs annars er hér var á þrotum, og komið var meðal flestra í einstakar nauðir, svo varla munu dæmi til á þessari öld. Þó skip þessi væri búin að vera svona lengi á leiðinni, sér í lagi „Hertha" í 109 daga, þá hefir samt alls engra skemmda verið getið á kornvörunni. Með þessum skipum komu bréf og blöð. 28. [júlí] náði barkskipið „Emma Aurvegne" skipherra Jensen, heilt á húfi hér höfn, sem lagði að heiman 1. apríl, og mætti sem hin skipin ísnum við Austurland, og einlægt síðan setið í honum, dýpra eða grynnra undan landi og við land á Gunnólfsvík og Gegnisvík, og skipverjar oft eigi annað séð, en skipið mundi þá og þá leggjast saman eða liðast sundur af ísnum. Það er sagt að maturinn í því sé enn óskemmdur; og ætti það ekki að vera lítill fögnuður fyiir alla þá, sem hér þurfa að fá mat, að vita að hingað komnar svo þúsundum tunnum skiptir af kornvöru, ...

Allan júlímánuð hefir veðurátta hér norðanlands, verið oftast útnorðan, með þokum, köld og næðingasöm, en sjaldan stórviður, og oft framan af mánuðinum gaddharka á nóttunni í sveitum, hvað þá til fjalla. Grasvextinum hefir farið mjög seint fram, nema helst þar sem votlent er eða vatnsveitingum hefir orðið komið við. Nóttina hins 6. og 8. [júlí] snjóaði talsvert á fjöll, og í sumum byggðum varð alhvítt; seinni hluta mánaðarins hefir verið óþerrasamt og erfitt meö þurrkana, ofan á grasbrestinn, og það sem jörð er víða kalin og allt mýrlendi komið á flot. Málnytan var sögð fyrst eftir fráfærurnar víðast í meðallagi, en eftir að frostin, hretin og kuldarnir fóru aftur að koma, þá kvað henni mikið hafa kopað. — Hafísþök eru enn sögð ýmist grynnra eða dýpra norðan fyrir landi, svo enn horfir ólíklega til að bætist við skipakomurnar hér á norðurhafnirnar.

Ágúst. Kalt í veðri. Hafísinn hvarf ekki fyrr en undir lok mánaðar.  

Þann 8.ágúst segir Þórarinn í Reykholti af kafaldséli um morguninn og miklu næturfrosti nóttina á eftir. 

Þjóðólfur segir af hafís og veðráttufari þann 17.ágúst:

Af hafísnum, veðáttufarinu Norðanlands og því vandræðaástandi er þar með er samfara, fréttist nú með prófastinum síra G. Vigfússyni, og Sig. Sæmundsen af Seyðisfirði að hafísinn hefði enn verið þar víðsvegar fyrir öllu Norðurlandi, framanverðan [ágúst], svo langt austur sem til spurðist, hafi Hrútafjörður verið svo fullur með ís, að ekkert skipanna komst út þaðan eins og þá stóð. Fylgdu þessu sífelld næturfrost og kólgur og hafískuldar um daga, svo engir voru heyþurrkarnir; illa sprottin öll slægjujörð, en bithagar til fjalla fjarska graslitlir, svo að sumstaðar sá ógjörla lit á jörð, og málnytufénaður gjörði vart hálft gagn; það er því eigi að undra, að allmargt kaupafólk, er norður fór héðan að sunnan, er nú komið aftur. ... — Um Landeyjar og Eyjafjöll og allt þar fyrir austan, var mjög óþerrisamt allt fram til 8. [ágúst], og engi baggi náður þá í garð á sumum bæjum. Hér um nærsveitirnar austanfjalls, um Borgarfjörð og Mýrar, enda vestur um Dali, eru tún sögð vel sprottin eða víst í góðu meðallagi, og hefir veðráttan verið hér víðsvegar hin hagstæðasta það sem af er slættinum, eins til góðrar nýtingar eins og til heyafla yfir höfuð að tala.

Baldur birtir 8.september bréf ritað í Eyjafirði þann 26.ágúst:

Fyrir fáum dögum er orðinn skipgengur sjór fyrir Norðurlandi og skipin komin á flestar hafnir hér. Tíðin var hér góð fyrri part [ágústmánaðar] eða þá mátti segja að héti sumar, en nú má aftur heita kominn vetur, því í fjóra daga hefir verið stórrigning í byggð en hríð á fjöllum, og þar kominn snjór mikill, svo að skepnum mun vart óhætt. Fiskiafli má heita sáralítill á Eyjafirði og enda víða norðanlands.

Baldur segir þann 27.ágúst:

Að því er síðast hefur spurst af Norður- og Austurlandi, var hafísinn enn um miðjan fyrri mánuð [júlí] landfastur við Langanes og lá með fram Austurlandi fyrir framan alla fjörðu suður fyrir Seyðisfjörð, en aftur íslaust frá Langanesi og vestur þar til í Húnaflóa. Á Seyðisfirði lágu um verslunartímann 5 lausakaupmenn og höfðu allir talsverða verslun, enda gáfu þeir og þau kjör, sem vart hafa fengist á öðrum verslunarstöðum landsins.

September. Óvenjukalt og illviðrasamt. 

Baldur segir 6.október frá tjóni í illviðri 11.september - og að hafís sé farinn:

Með skólapiltum fréttist nú, að ísinn væri frá Norður- og Austurlandi. Hafði hann losnað þaðan um höfuðdag. En ófagrar fréttir fara þó af veðráttunni, engu að síður, þar sem sumstaðar fyrir austan hafði eigi orðið stundaður heyskapur sakir snjóvar í viku fyrr en piltar fóru þaðan. Fyrir norðan t.d. í Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýslum, höfðu og oft verið hríðar til fjalla og enda snjóað í byggð. Alls staðar fyrir norðan og austan lítur því mjög illa út; heyskapurinn lítill sakir grasbrests og illrar nýtingar. Að vestan fréttist hér um bil hið gagnstæða, bæði hvað tíð og bjargræði snertir. Í norðangarðinum 11. [september] sleit upp á Siglufirði öll skip þau, er þar lágu, 7 að tölu; 2 þeirra, jagtina „Söblomsten“ og skonnortskipið „Valdemar“, átti Thaae kaupmaður, en hið þriðja, skonnortskipið „Maríu“, hafði hann leigt; hið fjórða var skip lausakaupmanns Lund, sem í mörg undanfarin ár hefur rekið verslun þar og víðar um Norðurland; hin 3 voru ensk fiskiskip, er höfðu leitað þar inn sakir ofviðris. Skonnortskipið„María“ kvað vera alveg óhaffært og talið óvíst, að nokkurt hinna muni komast út aftur. Allir skipverjar komust lífs af. Í sama veðrinu 12. [september], urðu skipverjar á skonnortskipinu „Meta“, eign Clausens stórkaupmanns, sem þá lá í Stykkishólmi, að höggva fyrir borð siglutrén, svo að skipið eigi bæri á land. 

Þjóðólfur segir frá septemberillviðrinu í pistli þann 8.nóvember (nokkuð stytt hér):

Í ofsastorminum er gekk yfir allt Vesturland og vesturhluta Norðurlandsins dagana 11.– 13. september sleit upp eigi færri en 7 hafskip samtals á Siglufirði, þau lentu flest eður öll á grynningum þeim, er „Leðran“ nefnist, og stóðu þar grunn um hríð, en náðust samt öll á flot aftur með heilu og höldnu að mestu, og var meðal þeirra eitt skip, „Söblomsten“ kallað, er var á leið til Hofsóss frá Kaupmannahöfn með allskonar nauðsynjavörur; en 7. skipið, „María“, er þar barst á, og var komið heim í leið frá Hofsós til Danmerkur með íslenska vöru, en hafði átt að koma við á Siglufirði til að taka þar viðbót, bilaði svo og bramlaðist, að gefa varð upp skip og farm til uppboðs. — Sama dag (12.september) var eitt skip Clausens agents og general-Consuls, er nefndist Metha, á innsiglingu til Stykkishólms; það kom vestan af Ísafirði með því nær alfermi af ull og lýsi, átti nú að fylla lestina í Hólminum og fara svo þaðan til Hafnar, en er skipið skyldi ná inn á höfnina, bar ofviðrið það svo fast inn að landi („Stykkinu?“), að eigi varð annað úrræða, en höggva niður bæði siglutrén (möstrin) til þess að draga úr rekinu og gangi skipsins, og varð það svo þar að strandi; en mönnum öllum var bjargað. — Þetta er 4. skipið, er agent H. A. Clausen hefir mist á þessu ári.

Þjóðólfur birti þann 8.nóvember bréf frá Ísafirði, dagsett 9.október:

Í þessum stormi (11.—13.september) skemmdust víða útihús og hey að mun, og sumstaðar róðrarskip og bátar, enda þykjast elstu menn eigi muna meira veður og verra um þann tíma árs. Í fyrradag [væntanlega 7.október] hvolfdi af kastvindi sexæring á leið hingað úr Álftafirði; skipið var undir seglum og lurkfarmur á því. Drukknaði þar tómthúsmaður og vinnukona bæði héðan úr kaupstaðnum, en öllum hinum varð bjargað af kjöl 2 stundum síðar, og var sýslumaður okkar einn þar á meðal. Að þeir allir komust af þarna, var mest því að þakka, að akkeri var í skipinu með alllöngum streng og föstum í því, sem náði botni, hélt skipinu vindréttu og svo kyrru, að það eigi ruggaði meira en svo, að þeir gátu haldið sér i kilinum, þó sjórinn og rokið gengi yfir þá, og sýslumaðurinn þar að auki haldið stúlkunni þar líka; hún hafði ekki strax komist á kjölinn, en sýslumanni tekist að ná henni þangað, og batt hann þá trefju sinni um hana, og hélt henni þannig; en hálfri stundu áður en þeir komu, sem björguðu, var hún örend, og um sama leyti missti hinn maðurinn sem fórst, halds á kjölnum og seig niður af honum án þess hinir gæti náð honum, og var hann þá að þeir héldu með mjög litlu lífi. Sama dag rak hval á Snæfjallaströnd.

Október. Hiti ekki fjarri meðallagi. Þurrviðrasamt lengst af um landið vestanvert. Illviðrasamt var um tíma, en annars þótti tíð nokkuð góð.  

Norðanfari segir loks fréttir þann 10.nóvember:

Veðuráttan var hér í sumar um nærsveitirnar, og eins víða hvar í Húnavatns- og Skagafjarðarsýslum, með köflum fremur góð, og nýtingin eftir því; en grasvöxturinn sárlítill, einkum á harðvelli, svo heyin eru nálega allstaðar með minnsta móti, og sumstaðar svo lítil, að fá eru sögð dæmi til, er helst tekið til þessa fram til dala, sérílagi í Bárðardal og á sumum útsveitum, t.a m. á Úlfsdölum í Hvanneyrarsókn, fengust 20 hestar af heyi, af sömu víðáttu og venjulegast áður höfðu fengist 100 hestar heys. Í ágúst og september, dundu stórrigningar og stórhret yfir, með ærinni snjókomu til fjalla og sumstaðar í byggðum, svo alhvítt varð og gaddur, sem um hávetur, kýr og ær komu á gjöf og hagskart varð fyrir fé og hross. Sumstaðar varð að hætta heyvinnu dögum og vikum saman; heyin, sem lágu undir gaddinum, urðu eigi varin fyrir skepnunum, svo þau átust og ónýttust meira og minna. Þegar uppbirti varð frostið stundum 6—7 gr á R [-7 til -9°C] á nóttunni og nokkrum sinnum frost á daginn. Á nokkrum stöðum voru tún eigi hirt fyrri enn í október, og þar áður enginn útheysbaggi kominn undir þak. Af sumrinu taldist að eins hálfur mánuður, sem hefði verið hagstæð heyskapartíð. Hafísinn var hér fyrir Norðurlandi og Austfjörðum, landfastur fram yfir 20 ágúst, og þá fyrst var það, sem kaupskip gátu siglt hér upp allar hafnir við Norðurland. Hafísinn fór ekki alveg frá landinu fyrri enn seinast í ágúst (2.sept 1754), en nú hafði hann horfið allt í einu, svo fljótt, eins og hann hefði allur sokkið. Þó nú sumstaðar væri nokkrar heyfyrningar frá í fyrra, þá hrökkva þær skammt á leið með hinum litlu nýju heyjum, til að geta sett á, einsog í minnsta lagi að undanförnu; skepnufækkunin hlýtur því að verða ógurleg, þegar horft er fram á ókominn tíma, enda hefir fjöldi fjár verið rekinn til sláturs í kaupstaðina, og hefði þó verið en fleira, ef salt og tunnur, eigi hefði orðið á þrotum.

„Í dag mér morgun þér". Í Múlasýslunum og víðar urðu eins og kunnugt er í fyrra í október dæmafáir ef eigi dæmalausir fjárskaðar, en á Norðurlandi þá að kalla litlir og sumstaðar engir; þar á móti hefir forsjóninni þóknast og að hirta Norðurland með hinni dæmafáu útnorðan stórhríð, stórflóði og stórbrimi, er hér skall á 12.dag októbermánaðar 1869, því þá urðu svo miklir fjárskaðar, að eigi eru dæmi til; og nokkrir misstu helming af fé sínu og nokkrir urðu að kalla sauðlausir; féð fennti eða hrakti í sjó, ár og vötn, kíla og tjarnir, gil og grófir, og 5 eða 6 hesta fennti í Skagafirði austanmegin Héraðsvatnanna. Þótt mikið hafi fundist aftur, miklu fleira dautt en lifandi, þá vantar, að sögn, enn að samtöldu svo mörgum hundruðum skiptir, einkum í syðri hluta Þingeyjarsýslu, Blönduhlíð og Hólmi í Skagafjarðarsýslu, og í Húnavatnssýslu, en að tiltölu langfæst í Eyjafjarðarsýslu. Að samtöldu mun hið dauða fé, sem fundist hefir og það sem enn vantar, nema mörgum þúsundum, þó það sé ef til vill færra enn í Múlasýslunum í fyrra.

Þjóðólfur segir af októberillviðrinu þann 8.nóvember:

Öðru ofsaveðrinu laust á af norðvestri (útnorðri) réttum 30 dögum síðar, eður 12.[október], víðsvegar hér um land, eða þá víst allt frá Eyjafirði og vestur úr að norðanverðu, einnig og svo hér sunnanlands, neðanfjalls; hér var stormurinn ofsamikill, þar sem hann þó stendur af landi hér með þeirri átt; en engi var hér snjókoma með, þó að gránaði í hæstu fjöllum ofan til miðs; fyrir norðan fylgdi ofviðri þessu eitt hið mesta snjókyngi, og stóð þar yfir full 2 dægur eður fram á daginn 13. f.m. Daginn fyrir, mánudaginn 11., sást til skips inn Húnaflóa, og var það briggskipið Valborg, 63 lestir, eign Hillebrandts stórkaupmanns, er á Skagastrandar- eður Höfðakaupstaðinn; kom nú skip þetta frá Höfn fermt allskonar nauðsynjum: kornvöru, salti o.fl., en vita-saltlaust hafði verið fyrir þar um norðurkaupstaðina svo til vandræða horfði; veður var þá stillt og gott, fremur landvari, þegar upp á daginn kom, svo að lít vannst fyrir þeim uppsiglingin; segja þó nokkrir, að skipið hafi verið komið sem næst inn á móts við „Höfðann“ (Spákonufellshöfða), en þá sletti í logn, svo allan gang tók af skipinu um hríð. En morguninn eftir laust á þessu hinu mikla ofsaveðri af útnorðri með myrkviðrisbyl; varð þá skipið að leggja til drifs; bar þá síðan smámsaman vestur yfir flóann og að Vatnsnesinu utarlega og þar upp í klettana eður klappir fyrir landi jarðarinnar Krossaness, nálægt kl.3, og fór þar í spón; þeir 3 af skipverjum, er haldið er að fyrst hafi leitað til að bjarga sér, voru skipstjórinn Olsen, ungur háseti annar, og hinn 3. kand, phil. Stefán Thorstensen, sonur sál. landlæknis og jústizráðs Jóns Thorstensens; hann hafði tekið sér far með skipi þessu til Skagastrandar, og ætlaði skrifari til mágs síns jústizráðs og sýslumanns Christianssonar á Geitaskarði; en þessir 3 fórust þarna allir, og gátu eigi hinir 4 skipverjarnir, er af komust, skýrt frá því með greinum, hvernig þeim hefði auðnast að komast lífs á land, auk heldur hitt, með hverjum atvikum að hinir 3 hafi farist, og vera má að það sé ekki annað en laustilgáta, er nokkrir segja, að þeir 3 muni allir hafa komist lífs upp á flúðirnir, en þá hafi jafnsnart komið ólag og sogað þá út. Þeir 4 skipverjarnir, er af komust, komu hingað í ferð norðanpóstsins, 23.[október], og Hillebrandt hinn yngri, og fengu sér far til Skotlands allir 5, með galeas „Áfram“, C.F. Siemsens, er lagði út úr Hafnarfirði 5.þ.m. — Hinn sama dag sleit upp skip Sveinbjarnar kaupmanns Jacobsens, galeas „Hanne“, skipstjóri Petersen, þar sem það lá fyrir akkerum í Kolkuósi (fyrir innan Grafarós), rak þar upp á land skammt frá Elínarhólma (varphólma frá Viðvík), og mölbrotnaði um nóttina, svo að gefa varð upp skip og farm til uppboðs; allir skipverjar komust af með heilu og höldnu og bárust í hríðinni upp að Brimnesi.

Þjóðólfur birti þann 8.nóvember pistil um árferði og aflabrögð:

Sumarveðráttan var um land allt fremur köld, og einkum þó fyrir austan og norðan land, og á Vestfjörðum vegna hafíssins; en allt um það var grasvöxtur hér sunnanlands í betra lagi, en fremur rýr í öðrum hlutum landsins, einkanlega öll útjörð, en aftur var veðrátta hin hagstæðasta allt fram til höfuðdags, og síðan aftur næstu tvær vikurnar fyrir réttir, til allrar heyvinnu og nýtingar, svo að hey hirtust vel. Um höfuðdag brá að vísu til mestu kuldahreta yfirhöfuð, og fylgdi snjókoma um allt Austur- og Norðurland og Vestfirði, svo að þar á Vestfjörðum er oss ritað að kýr hafi eigi verið gjafarlausar nema svo sem 10—11 vikur á sumrinu. Af þessu leiddi, að töluvert úthey lá allan septembermánuð undir snjó um nyrstu sveitir landsins og víða upp til dala norðanlands; varð því heyskapurinn víða endasleppur norðan- og vestanlands og heyfengur lítill vöxtum, en í góðri verkun. Hér syðra, allt austur að Mýrdalssandi, var septembermánuður fremur kaldur og hretasamur framan af, en snerist til þurrka og hagstæðrar veðráttu fyrir allan heyskap hinn síðasta [hálfan] mánuð sláttarins; var því heyfengurinn allstaðar austanfjalls einhver hinn besti, og öll hey talin í einkar góðri verkun yfir höfuð; hið sama má segja um Borgarfjörð og Mýrasýslu, þó að grasvöxtur yrði þar minni, einkum á flæðiengi; vestur um Dali lítur út fyrir að heyskapurinn hafi orðið nokkru endasleppari. Úr Skaftafellssýslunum var sagður talsverður grasbrestur einkum á túnum og velli, er einnig var víða skemmt stórum af grasmaðki. Sagt er og að meltakið (villikornið) þar í vestursýslunni (milli Mýrdalssands og Skeiðarársands) hafi nú orðið allt að því í meðallagi, og í betra lagi um Álftaver og Meðalland; sú verulega bjargarbót hefir brugðist þar að mestu eður öllu um 3 ár undanfarin. Hér sunnanlands í öllum láglendari sveitum heppnaðist og garðræktin vel og gaf ávöxt vel í meðallagi bæði af jarðeplum og einkum af rófum; vér ætlum, að um næstliðin 6—8 ár hafi aldrei sést blóm á jarðeplagrasinu hér syðra, þangað til í sumar, enda hefur jarðeplauppskeran verið fráleit öll þessi undanfarin ár þar til í sumar. Allan næstliðinn mánuð (október) var hér syðra og vér ætlum allstaðar hin besta og blíðasta veðrátta með frostleysum og marauðri jörð, oftast enda talsverðum hita (+3—7°R [4 til 9°C]), nema þann eina ofveðursdag 12. f.mán., er varð svo mannskæður norðanlands, og með mestu fjársköðum þar víðsvegar um Húnavatns- og Skagafjarðarsýslu, með drápshríðinni er fylgdi, og því snjókyngi að einsdæmi þykir svona á auða jörð, er fé bæði fennti og hrakti í vötn og tjarnir og drapst þar; var eigi nærri tilspurt allra þeirra fjárskaða, er póstur fór þar suður um, og verður hér því aðeins getið þess að sinni, er þá sannspurðist um fjárskaða þessa: á Hnausum í Húnavatnssýslu 60 fjár; á Bakka í Hólminum (Skagafjarðarsýslu) 60 — 70 fjár, er menn ætla að hafi verið sem næst öll fjáreign búandans; það hafði allt hrakið í tjörn eina, og drepist; 60 fjár frá Hofstöðum og Hofstaðaseli, er fannst dautt þar í eyjunum (í Héraðsvötnum) fyrir norðan Hofstaði daginn eftir veðrið; en þar víðsvegar annarstaðar vantaði fé meira og minna, þótt
eigi væri fyllilega tilspurt, hvað mikið farist hefði; hross fenntu og sumstaðar um þau byggðarlög, og sum til dauðs.

Með norðanlandspóstinum bárust og fregnir um, að í hinu ofsalega fjárskaðaveði, 12. [október] mundu samtals 5—6 manns hafa orðið úti og farist; voru nefndir 2 frá Flatatungu í Skagafirði, er hefði ætlað að gæta fjárins eða bjarga því, og bóndinn frá Illugastöðum í Laxárdal fremri (Húnavatnssýslu); en eigi hafa menn áreiðanlegar sönnur fyrir þessu; að maður hafi þá orðið úti í Vatnsdalnum, eins og nokkrir sögðu, mun mishermt.

Nóvember: Erfið tíð og óvenjuköld. 

Norðanfari birti þann 15.desember bréf úr Suðurmúlasýslu, ritað 17.nóvember:

Það var kalt og þurrt í vor. Sauðburður lánaðist framar vonum. Grasið spratt seint og heldur lítið. Hafísinn var við langt fram í ágústmánuð. Seint varð byrjað að slá, víðast í 14. viku og nýttist allt vel fram yfir höfuðdag. Þó kom áfelli í 16. viku með snjó og illviðrum. Varð sumstaðar jarðlaust fyrir kýr nokkra daga og hætt heyskap nærri í viku. Þriðja eða fjórða september, byrjaði ótíð með rigningum, svo krapaveðrum, fannfergju og frosti í miðjum mánuðinum og héldust harðindi til síðasta september. Menn áttu óvenju úti af heyi, víðast undir gaddi. Fyrstu daga af október voru blíðviðri en litlar þíður, þá náðu þeir heyjum, sem áttu þau á lágum nesjum og mýrum; en það sem var til hálsa og fjalla eða í móum, kom aldrei upp, því fyrir miðjan október kom aftur áfelli með snjó og grimmdum. Þá urðu 2 menn úti í Möðrudal og hrakti fjölda fjár. Fór margt til dauðs í fannir og tjarnir. Eins fór sumstaðar á Jökuldal að fé hrakti og fennti og vantar enn margt af því. Aftur hlánaði nokkuð um veturnætur og náðu þá sumir dálitlu af heyi. En margir eiga þó enn úti hey í Fjörðum og út á Héraði undir snjó, því veturnáttabatinn varð lítill og skammvinnur. Byrjuðu bráðum aftur harðindi, sem haldast enn og er víða komin fannfergja.

Þann 29.janúar 1870 birti Norðanfari bréf - rituð í nóvember 1869:

[Seyðisfirði 18.nóvember]: Veturinn er nú lagstur hér að með hörkum, stormum og snjókomu, svo nú er hér í sveit jarðlaust að kalla, og allar skepnur komnar á gjöf nema gaddhestar. Aflabrögð hafa og farið að þessu skapi í haust, því bæði hafa gæftirnar hamlað sjósókn og fiskigangan óvenjulega treg, og langt að ná til hennar; allir eiga því því með langminnsta móti af fiski. Heyskapur manna varð að lokunum mjög endasleppur, því bæði riðu að rigningarnar og ótíðin löngu áður en honum var lokið, og svo misstist fólkið svo víða frá verkum um þær mundir vegna veikindanna. Eigi óvíða varð heyið úti undir snjó og gaddi, og náðist sumstaðar aldrei en sumstaðar nokkuð skemmt.

[Eiðaþinghá 14.nóvember] Vorið allt var dæmalaust kalt og gróðurlaust, með frostnóttum en úrkomulítið, og fyrir það sama urðu fjárhöldin vonum betri, þó að töluvert færi af lömbunum hjá sumum, og búsmali yrði heldur gagns lítill í sumar. Já, þvílíka tíð þykjast elstu menn eigi muna eins og á þessu sumri og hausti, því sjaldan kom í vor eða sumar svo úrkoma, að það væri ekki snjór til fjalla, og oft frost á nóttum niður í byggð, svo grasið var hvítt af hélu á túnunum um hásumarið. Enn þó tók yfir 9. og 10. ágúst, því þá var hér dimmviður og kafsnjór, svo kúm og ám varð að gefa inni, og hér varð ekki snert á heyvinnu í 3. daga. Síðan kom þolanlegur kafli; en upp úr hundadögunum gekk yfir með voðalega ótíð, ýmist þoku og rigningum eða krapahryðjum, þetta hélst þar til 16. og 17. september, þá gekk alveg í dimmviður og snjóa mörgum dægrum saman, og kom mesta kyngi af snjó, bæði hér og víða annarstaðar, en í sumum sveitum gránaði varla; hér var jarðlaust að kalla hálfan mánuð, svo sumir ráku féð burt á jörð; svo komu að vísu þíður, enn alltaf hefir tíðin verið mjög óstöðug og köld, og nú eru búin að ganga harðindi um hálfan mánuð, og kominn mikill snjór og búið að taka lömb í hús og á hey, og kýr hafa staðið hér inni síðan 20 vikur af sumri; þykir okkur heldur þungt nautgripahaldið, þegar verður að gefa kúm 40 vikur af árinu. Það flýtur því af sjálfu sér, að heyskapur muni ekki hafa gengið vel í slíkri tíð, fyrst spratt grasið mjög seint en varð þó víða í meðallagi á endanum, svo heyskapur byrjaði með seinasta móti; töðunum náðu flestir hröktum, en næsta litlu af útheyi, því þá dundi ótíðin á, og þar ofan á bættust almenn kvefveikindi, sem þá gengu yfir meir og minna. Í haust og vetur hafa menn verið að berjast við, að ná saman stráum sínum þegar blotarnir hafa komið, og þó eiga nokkrir töluvert af heyi úti enn; en í þeim sveitum, sem minnst snjóaði þar náðu menn heyjum sínum, eigi að síður má þó heita, að menn sé almennt illa staddir, með heybjörg þó það sé mjög misjafnt.

Þann 10.febrúar 1870 hélt Norðanfari bréfabirtingum áfram:

[Jökuldal 13.nóvember] Síðan ég skrifaði yður seinast, hafa ýmsar hretskúrir dunið yfir og skollið á oss Austfirðingunum. Sumarið varð æði endasleppt. Í 21. viku sumars þegar rigningunum linnti, gjörði frost og snjóviðri, og urðu flestar heiðar nær því ófærar. Aðalheybjörg manna, er lá á engjum óhirt huldist gaddi, útlitið var því hörmulegt og illar heimtur á fénaði. Ekki var hugsandi að reka fé í kaupstaðina fyrir fannfergjunni, hversu mikið sem þörfin og skuldirnar ráku á eftir. Um þetta leyti eða í 22. viku sumars, mátti á heiðunum víða ríða eftir vötnunum, og mun það sjaldgæft 5 vikum fyrir vetur. Skömmu fyrir veturnæturnar kom besta hláka, þá tók snjóinn víða svo, að menn hér á Jökuldal náðu heyjum sínum, og ótrúlega lítið skemmdum, en mikið höfðu þau ódrýgst, því þau voru óverjandi fyrir hrossum og fénaði. Víða í Vopnafirði inn til dala tók snjóinn aldrei svo upp, að menn gætu náð heyjum. Hinn 12.[október] gjörði hríð mikla, að kveldi þess dags, en varð þó engum að tjóni. Á Fjöllunum var veður þetta geysilega mikið, og hefir Sigurður í Möðrudal sagt mér, að hann ekki myndi eftir slíku veðri.

[Bjarnanesi í Hornafirði 24.október, var 102 daga á leið til Akureyrar] Sumarið hefir verið kalt og þurrkasamt; frost voru hér, sem þó ekki er vanalegt í júlí og ágúst. Grasbrestur var hér mikill, og allvíða vantar menn mikið til að ná venjulegum heyskap, en aftur á móti er heyið grænt og gott, og það bætir mikið um. Það má telja nýlundu, að tangi sá sem gengur fram á austanverðan Breiðamerkursand úr Vatnajökli, gekk í sumar fram til sjós með óvanalegum hraða, svo á tæpum tveim mánuðum, júní og júlí, var jökultanginn kominn fram undir sjávarkamb á fjörunni, og var alfaravegur í töpun hefði jökullinn farið lengra, en þarna hætti hann við. Svo ýtti jökullinn fast á auröldurnar, sem undan honum gengu, að þær ultu fram yfir sig, eins og snjóflóðið, og var hætta búin ef menn fóru nálægt, fyrir grjótfluginu, sem úr þeim hrundi. Um sömu mundir breytti Jökulsá á Breiðamerkursandi farveg sínum, og flutti sig austur fyrir þenna jökultanga, og samlaga sig, svonefndri Veðurá; báru þær brátt aur undir sig, og fóru að taka af túnið á Felli, sem er vestasti bær í Suðursveit, samt hugðu menn, að bænum væri engin hætta búin, og fór það fjarri, því á skömmum tíma, tóku þær (árnar) bæinn gjörsamlega af, og það með þeim hraða, að engu af húsunum varð bjargað í burtu, heldur hvíla þau úti undir 6—7 álna þykkum stórgrýtis aur. Fell var áður ein með betri jörðum hér um sveitir, en smámsaman hafði það misst mestan hluta af slægjum sínum, og úthaga fyrir vatnagang, það var því nú orðin engin tiltaka.

Þjóðólfur segir þann 12.janúar 1870:

Í dag kom hér maður norðan úr Blöndudal og færði bréf 3.-5 . [janúar]; segir í einu þeirra: „allt fylltist hér með ís á jólaföstunni", ennfremur að illviðrin og jarðbannirnar, heyskortur og bjargarskortur hafi allt farið þar vaxandi fram yfir árslokin.— Hér sunnanlands gerði 2 daga blota-hláku um sólstöðurnar, og bötnuðu hagar víða um Borgarfjörð, og í syðri og láglendari sveitunum austanfjalls, þar sem snjóa- og svellaminna var en í hálendari sveitunum varð lítil eður engi hagabót að þeirri hláku, en svellalög og hálkur meiri; í öllum láglendari sveitunum austanfjalls, einkum austan frá Þjórsá og það austur til Mýrdalssands, eru bestu jarðir og sem næst alautt; illviðri og harðindi ... austan yfir Mýrdalssands.

Norðanfari segir fréttir þann 19.nóvember:

Hér um nærsveitirnar og annarstaðar, þaðan sem fregnir hafa borist hingað, er mikill snjór kominn, og sumstaðar farið að gefa fé. Það af er vetrinum, hefir frostið orðið hér mest 9 þ.m. 13 til 14 stig á Reaumur [-16. til -18°C]. Síðan pollinn lagði, þá hefir töluvert verið dregið af fiski upp um ísinn á svo nefnda „pilka". Þá stórhríðin skall á 12.október hafði margt fólk legið við grös fram á Grímstunguheiði og Haukagilsheiði; höfum vér eigi heyrt þess getið; að nokkurn þessara hafi kalið eða orðið úti. 

Þjóðólfur birtir fréttir þann 25.nóvember

Af fjársköðunum og manntjóninu norðanlands í ofsaveðrinu 12.[október] fréttist nú lítið eitt greinilegra en fyrr hafði spurst og getið var í síðasta blaði; fjárskaðarnir í Húnavatnssýslu voru almennastir um Ásana, er fé hrakti þar í Svínavatn frá ýmsum bæjum, og í Þinginu; eins miðsvæðis í Skagafirði, beggja megin Héraðsvatna. — Báðir mennirnir; frá Flatatungu, er talið var að mundi hafa orðið úti, komu lífs fram: en unglingsmaður (frá Saurbæ) í Vatnsdal hafði orðið úti, og var hann fundinn dauður. Sömuleiðis staðfestist fregnin um, að Þorsteinn bóndi Jónsson frá Illugastöðum á Fremra-Laxárdal varð til í hríðinni, og hafði fundist dauður í Blöndu; hann hafði fyrr búið í Holtastaðakoti í Langadal.

Desember: Fremur kalt. Umhleypingar gengu og illviðri. Ís rak inn á Húnaflóa. 

Þórarinn í Reykholti segir að ár hafi rutt sig og orðið ófærar þann 3.

Þjóðólfur segir þann 9.desember:

Með Miðfjarðarmanninum ... bárust þær fregnir, meðfram úr bréfum frá skilvísum mönnum, sem rituð voru 23.-24. [nóvember], að þá hefði þar nyrðra gengið hörkur með jarðbönnum um næstliðinn 3 vikna tíma, eður sem nœst frá byrjun f.mán. [Þ.7. nóvember, 24.sunnudag e.trinitatis] hafði þar rekið í eina hina hörðustu hríð með ofsaveðri; hrakti þá mjög víða fé þar um sveitir, því við ekkert varð rábið, og menn frá fénu, er villtust og náðu eigi heimilum sínum fyrr en síðar. — Kveldinu fyrir hafði unglingsmaður sonur Gísla bónda á Fosskoti í Miðfirði, Sigurður að nafni, náttað sig í Barkarstaðaseli og fór þaðan árdegis 7. [nóvember] og ætlaði heim til sín og átti undan veðrinu, en komst aðeins rúma bæjarleið áfram, niður fyrir túnið á bænum Núpsdalsseli, og hafði orðið þar til, því þar fannst hann úti orðinn og örendur eftir veðrið. — Áþekkar hörkur hafa gengið hér syðra mestallan [nóvember], bæði um efri sveitirnar í Mýrasýslu, einkum Norðurárdal, Þverárhlíð og efri hluta Stafholtstungna, og um allar efri sveitir Árnessýslu og um miðjan [nóvember] var mestallur útifénaður kominn á gjöf um Þingvallasveit, efri hluta Grímsness, Biskupstungur og Hreppana, en miklu betri jarðir um eystri og láglendari sveitirnar. Sömu jarðleysur voru í aðsigi og ágerðust um sveitirnar fyrir austan Mýrdalssand, frá því fyrir miðjan [nóvember], svo að undir lok [hans] var fullorðið fé komið víða á gjöf þar á bestu hagajörðum og enda fullorðnir sauðir framan til í Skaftártungu, hvað þá norðar. Hina síðustu daga hefir hér syðra kyngt niður miklum blautasnjó og hagar stórum spillst í öllum nærsveitunum.

Þjóðólfur birti þann 9.febrúar 1870 bréf úr Suður-Múlasýslu, dagsett 2.desember 1869 (nokkuð stytt hér):

Vorið var kalt langt fram á sumar og spratt grasið seint og lítið; Ísinn lá við fram í miðjan ágústmánuð. Eftir það fór hann að færast frá Austurlandi. Engin höpp fylgdu honum, nema hann hamlaði skipum, svo aðeins tveir lausakaupmenn urðu að fara inn á Seyðisfjörð og versla þar, þó þeir ætluðu annað. ... Sláttur var byrjaður í 14. og 15. viku sumars, og gekk vel fram í 16. viku (9.—11. ágúst). Þá kom áfelli og snjóaði ákaflega sumstaðar, svo gefa varð inni kúm, og varð eigi sinnt heyskap heila viku. Í sumum sveitum mátti þó slá lengst um þá daga. Eftir það kom þurrkatíð og hirtust vel töður manna og lítið eitt af útheyi. Töður urðu mikið minni en vant var, sumstaðar þriðjungi, og útengi mjög graslítið. 3. september brá til ótíðar, með rigningum og krapaveðrum, og tók ákaflega að snjóa eftir miðjan mánuðinn, svo hey manna lentu undir gaddi. 30. september þiðnaði og tók víða af heyi, svo það náðist. En batinn stóð of stutta stund og voru litlar þíður. 11. október brá aftur og gerði harðindi. 13. mánaðardaginn gerði svo mikið foraðsveður, að 2 menn urðu úti í Möðrudal og fjölda fjár hrakti þar og fennti. Þá fennti nóg fé á Jökuldal, og frést hefir úr Norðurlandi að þar hafi orðið stórkostlegir fjárskaðar. Þetta var degi áður en svaraði því, er gekk í fjárskaðaveðrið mikla í fyrrahaust (1868), þegar fórst um Austurland á 13.þúsund fjár. Nú fórst hér eigi fé til muna, nema það sem ég nefndi; um veturnætur batnaði aftur eina viku, og náðu þá sumir inn heyrudda sínum. Þó er töluvert af heyi enn undir gaddi í sumum sveitum. Síðan um byrjun fyrra mánaðar [nóvember] hafa verið megn harðindi. Í dag er komið þíðviðri.

Norðanfari birti þann 19.mars 1870 bréf úr Skagafirði, dagsett 2.desember:

Mikið tjón gjörði hríðin hér 12. október, dreif þá ógrynni í snjó af skepnum, því hríðin kom á rauða jörð þó skreið margt úr fönninni aftur, þegar blotaði, en útgjört að holdum; vantar samt enn mikið. Sjórinn gekk þá langt upp yfir takmörk sín og mölvaði andvirki manna, er staðið höfðu um langan aldur óhögguð; 14 bátar og byttur, er sagt að brotnað hafi frá Kolkuós út að Höfða, 7 þeirra fóru alveg og sást ekkert eftir af þeim.

Þjóðólfur segir í pistli þann 26.janúar 1870, m.a.:

Allan fyrri helming næstliðins desember gengu um Húnavatnssýslu einlægar norðanhríðir, með fannkomu svo mikilli, að um 20. [desember] mátti þar „heita jarðlaust mest sakir fanndýptar, svo að enda hestar gengu hungraðir".

Norðanfari birti þann 10.febrúar 1870 bréf úr Barðastrandarsýslu, dagsett 23.desember:

[Barðastrandarsýslu 23.desember] Ég tel við hefðum af seinastliðnu sumri 3 vikur sumarveðuráttu; graslítið var hér mjög á útengi, en tún sæmileg; flestir heyjuðu í lakasta meðallagi, þó hygg ég fáa, sem engan, er fækkaði skepnum sínum en nú er veturinn kominn og heldur harðsnúinn, svo nú er búið að gefa meira hey fé, enn í fyrra um miðjan vetur. Hafís sagður kominn inn í Ísafjarðardjúp og inn í Steingrímsfjörð, svo líklega er hann fyrir öllum vesturströndum og máski Norðurlandi, og sé það, þá álít ég best að fara að fækka ásetningi, og það gjöri ég batni eigi með nýárinu. Hér er nýafstaðið grimmhríðarhret með ógnarfrosti, svo varla hefir hjá mér orðið kaldara í húsum en nú. 

Lýkur hér að sinni samantekt hungurdiska um veður og tíðarfar ársins 1869. Lítilsháttar upplýsingar um mælingar eru í viðhenginu. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1869 (fáar)

Hvergi kaldara yfir byggðu bóli

Skemmtileg staða uppi í dag (föstudag 24.júlí). Nokkuð heiðarlega má segja að neðri hluti veðrahvolfs sé nú kaldari yfir landinu norðvestanverðu heldur en yfir nokkru öðru byggðu bóli á öllu norðurhveli - og á suðurhveli er það aðeins yfir Eldlandi syðst í Suður-Ameríku sem kaldara er yfir byggðum heldur en hér og nú (en þar er auðvitað harðavetur).

Greining bandarísku veðurstofunnar núna kl.18 sýnir þetta vel. Jafnhæðarlínur eru heildregnar, en þykktin (sem mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs er sýnd með litum). Dekksti græni liturinn (kaldastur af þremur - sýnir þykkt minni en 5340 metra) liggur yfir landinu norðvestanverðu. Lítillega kaldari blettir eru yfir Norður-Íshafi - en þar býr auðvitað ekki nokkur maður. Litli blái bletturinn er kaldastur - situr reyndar þar sem hafísinn er hvað þykkastur um þessar mundir - síðasta bæli síðasta vetrar - og fæðingarheimili hins næsta. 

Aftur á móti eru óvenjuleg hlýindi norðan Noregs - og stefna að hluta til til Svalbarða, þar á þykktin á morgun að fara upp í 5590 metra á morgun. Ábyggilega nærri meti á þeim slóðum. 

Kaldi bletturinn okkar nær einnig yfir grænlenska þorpið Ittoqqartoormiit við Scoresbysund. 

Þó svo virðist sem mesti kuldinn hér verði hjá eftir morgundaginn liggja spár um veruleg hlýindi ekki á lausu, en þar sem almennt er mjög hlýtt á norðurhveli gæti það samt borið við að sumarhlýindi reki hingað um síðir - og vel hægt að vona að svo verði. 

Við skulum líka hafa í huga að þó okkur finnist kalt nú er alls ekki um nein aftök að ræða, við vitum t.d. um að minnsta kosti fimm kaldari 24.júlí heldur en nú síðustu 70 árin, síðast gæðasumarið mikla 2009 - og þó slæðingur falli af lágmarksdægurmetum má einnig finna hámarksdægurmet, í dag t.d. á Kambanesi, hlýjasti 24.júlí þar í 26 ára sögu sjálfvirku stöðvarinnar þar.

Í viðhenginu má finna lista yfir ný mánaðarlágmarkshitamet á veðurstöðvunum - athugið að sumar stöðvarnar hafa aðeins athugað örfá ár og met því í sjálfu sér lítt marktæk. Talan frá Dyngjujökli, -9,5 stig er sú lægsta sem sést hafur á Íslandi í júlí - en stöðin er auðvitað í nærri 1700 metra hæð yfir sjávarmáli og þar að auki er mælirinn ekki í staðalhæð (minna en 2 m yfir yfirborði jökulsins). 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• ný júlílágmarksmet