Fyrstu 20 dagar marsmánaðar

Fyrstu 20 dagar marsmánaðar. Kuldinn heldur áfram. Meðalhiti í Reykjavík þessa daga er -3,0 stig, -3,7 stigum neðan meðallags áranna 1991 til 2020 og -4,4 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára. Þetta er langkaldasta marsbyrjun aldarinnar í Reykjavík, sú kaldasta síðan 1995. Á langa listanum er meðalhitinn í 136 hlýjasta sæti (af 151). Hlýjastir voru þessir dagar 1964, meðalhiti þá 6,4 stig, en kaldastir voru þeir 1891, meðalhiti -5,8 stig.

 

Á Akureyri er meðalhiti þessa daga -5,3 stig, -4,8 stigum neðan meðallags 1991 til 2020 og -5,6 stigum neðan meðaltals síðustu tíu ára.

 

Dagarnir eru að meðaltali þeir köldustu á öllum spásvæðum. Miðað við síðustu tíu ár er hitavikið minnst á Gufuskálum, -3,4 stig, en mest á Sátu (norðan Hofsjökuls) og á Torfum í Eyjafirði, -6,5 stig.

 

Sérlega þurrt hefur verið um landið sunnan- og vestanvert. Úrkoma í Reykjavík aðeins mælst 1,7 mm, sú þriðjaminnsta sem við vitum um um sömu daga (á eftir 1962 og 1937). Á Akureyri hefur úrkoman mælst 28,1 mm og er það um 80 prósent meðalúrkomu.

 

Sólskinsstundir hafa mælst 149,3 í Reykjavík það sem af er mánuði og hafa aldrei mælst jafnmargar eða fleiri sömu daga. Á Akureyri hafa sólskinsstundirnar mælst 55,6 og er það í ríflegu meðallagi.

 

Loftþrýstingur hefur verið óvenjuhár. Meðaltalið er nú 1919,6 hPa, það áttundahæsta sömu almanaksdaga frá upphafi mælinga (202 ár).

 

Harla óvenjulegt allt saman.

 

Fyrri hluti marsmánaðar

Fyrri hluti marsmánaðar hefur verið sérlega kaldur (þó vel hafi farið með veður). Meðalhiti fyrstu 15 dagana í Reykjavík er -3,2 stig, það langlægsta á öldinni (23. hlýjasta sæti). Rétt fyrir aldamót, 1998, voru sömu dagar þó öllu kaldari heldur en nú, meðalhiti þá -4,0 stig og 1979 var meðalhiti þeirra -5,0 stig í Reykjavík. Á langa listanum er hitinn nú í 136 hlýjasta sæti (af 150). Hlýjastir voru sömu dagar 1964, meðalhiti þá +6,6 stig, en kaldastir voru þeir 1891, meðalhiti -7,7 stig.

Á Akureyri er meðalhiti fyrri hluta marsmánaðar nú -4,7 stig, það kaldasta frá 1998 eins og í Reykjavík, þá var meðalhitinn -5,1 stig og -8,2 í mars árið 1979.

Það er alveg hreint borð á landinu. Þetta er kaldasti fyrri hluti mars á öllum spásvæðunum. Vikin, miðað við síðustu tíu ár, eru minnst vestast á landinu, -2,8 stig á Gufuskálum og -2,9 stig í Grundarfirði. Mest eru vikin á fjöllum og inn til landsins. Hæsta talan er -5,9 stig við Sátu norðan Hofsjökuls og -5,7 stig á Gagnheiði.

Úrkoma hefur verið sáralítil á Suður- og Vesturlandi. Í Reykjavík hefur hún aðeins mælst 1,5 mm. Við vitum um minni úrkomu aðeins þrisvar sömu daga, það var 1962 - þá hafði engrar úrkomu orðið vart í mánuðinum, árið 1937 var hún svo lítil að hún mældist ekki, og árið 1952 mældist hún 0,6 mm. Árið 2018 var hún svipuð og nú, 1,7 mm. Ekki þarf þó mikla úrkomu til að hún taki stökk upp eftir listanum, þurrir kaflar eru ekki mjög óalgengir á þessum tíma árs. Á Akureyri hefur úrkoman mælst 19,5 mm. Það er um 75 prósent af meðalúrkomu og hlutfallslega er svipaða sögu að segja af Austurlandi. Ekki þurrkur, en úrkoma vel undir meðallagi.

Sólskinsstundir eru óvenjumargar í Reykjavík, 105 til þessa. Sömu daga hafa aðeins tvisvar mælst fleiri sólskinsstundir. Það var 1962 og 1947. Það flækir röðina aðeins að sömu daga árið 2018 mældust stundirnar fleiri en nú - á þann mæli sem nú er notaður. Óverulega munar þó. Á Akureyri hafa sólskinsstundirnar mælst 39, tíu fleiri en í meðalári.

Loftþrýstingur hefur verið óvenjuhár, þó látið heldur undan síga síðustu daga í harðri samkeppni um toppsæti. Stendur nú í 1022,1 hPa í Reykjavík, því tíundahæsta sömu daga síðustu 202 árin.

Heldur linara frosti er spáð næstu daga, en síðan virðast spár hallast aftur að framhaldi á kuldanum. Eins og fram hefur komið hér að ofan fer hann hvað úr hverju að verða óvenjulegur.

Og hvað næst?

Staða veðrakerfa hefur verið nokkuð læst upp á síðkastið. Norðan- eða norðvestanátt ríkjandi í háloftum, og norðan- og norðaustanátt í mannheimum. Bjartviðri og þurrkur hefur verið ríkjandi um stóran hluta landsins, nema hvað á Norðaustur- og Austurlandi hefur snjóað nokkuð. Óvenjukalt hefur verið í veðri - en í sjálfu sér illviðralaust. Vindur hefur ekki verið teljandi nema dag og dag austan- og suðaustanlands. 

Nú er komið að ákveðinni breytingu (að sögn reiknimiðstöðva). Vindur snýst á morgun (fimmtudag 16.mars) til vesturs og síðar suðvesturs í háloftum - með þeim afleiðingum að veðrið breytist. Frostið minnkar heldur og úrkomulíkur aukast verulega um landið suðvestanvert. Síðdegis á föstudag verður sunnanáttin í háloftunum orðin ákveðin. 

Kortið sýnir stöðuna í 500 hPa-fletinum á föstudagskvöld (17.mars). Þá er háloftalægðardrag skammt vestan við land. Vestan við það er hvass norðvestanstrengur (sjá vindörvar), en ákveðin sunnan átt yfir Íslandi. Í neðri lögum læðist loft úr austri í átt að lægðardraginu, meðfram suðurströnd landsins. 

Næsta mynd sýnir sjávarmálsþrýsting (heildregnar línur) - hann sjáum við betur á síðustu myndinni. Hér einbeitum við okkur að litunum. Þeir gefa til kynna uppstreymi (bláir litir) og niðurstreymi (brúnir litir) í um 3 km hæð (700 hPa) - í þeirri hæð er úrkomumyndun gjarnan áköfust. Því dekkri sem blái liturinn er því ákafara er uppstreymið. Einingin er einkennileg, Pa/s, þeir sem stækka myndina geta greint töluna -4,3 í miðju bláu klessunnar suður af Reykjanesi. Þar lyftist loftið um 4,3 Pascal á sekúndu - ritstjóranum sýnist það í fljótu bragði samsvara um 40 cm á sekúndu lyftingu (ekki nákvæmlega reiknað) - afskaplega ákveðin hreyfing. Við þetta kólnar loftið auðvitað og raki fellur út - sem snjór. 

Hér eru upplýsingarnar komnar inn á hefðbundnara veðurkort. Jafnþrýstilínur eru heildregnar. Þær eru heldur gisnar, enda er vindur ekki mikill. En við sjáum mjög greinilegt lægðardrag sem teygir stig úr suðsuðaustri inn yfir Reykjanes og þaðan norður um Dali og Húnaflóa, allt til Jan Mayen. Grænu og bláu litirnir sýna úrkomumagn síðustu 3 klukkustundir. Á dökkbláa svæðinu er það á bilinu 10-15 mm. Það er auðvitað mikið, samsvarar lauslega 10-15 cm snjó. 

Þegar þetta er skrifað - á miðvikudagskvöldi - eru enn tveir sólarhringar í þann tíma sem kortin vísa á. Ekki alveg víst að allt fari eins og reiknilíkön sýna. Bæði staðsetning úrkomunnar, ákefð hennar og svo heildarmagn er ekki neglt niður. Við vitum heldur ekki fyrir víst hvort þetta er allt snjór - eitthvað gæti verið blautara. Höfum þetta allt í huga.

En í fortíðinni þekkjum við fjölmörg ámóta dæmi. Mikið snjóar á fremur takmörkuðu svæði - minna (en samt eitthvað) á stærra. Mestu öfgarnar gera annars vegar ráð fyrir 50-60 cm snjó, en hins vegar engum. Ritstjóri hungurdiska tekur enga afstöðu til þess (frekar en venjulega). Fyrir utan þessa milliþáttahugleiðingu veðurlagsins er síðan gert ráð fyrir óbreyttri tónskipan - norðanátt og frosti svo langt og séð verður. 

Hugsað til ársins 1941

Tíðarfar var mjög hagstætt og hlýtt á árinu 1941. Þetta var eitt mesta hlýindaár tuttugustu aldar, það hlýjasta í Reykjavík, Stykkishólmi, Grímsey og Vestmannaeyjum, það fjórðahlýjasta á Akureyri og þriðjahlýjasta á landsvísu. Aðeins einn mánuður telst kaldur. Það var febrúar, en níu mánuðir voru hlýir. Óþurrkakaflar komu þó um sumarið, sérstaklega til baga á Suðausturlandi. Órólegri tíð var til sjávarins og manntjón þar með mesta móti, en talsvert af því skrifast á ófriðinn en ekki veðurlag. 

Janúar var óvenjustilltur, fénaður gekk mikið úti, gæftir voru góðar, færð góð. Febrúar var hagstæður um landið sunnan- og vestanvert, en nokkuð snjóþungt var á Norðaustur- og Austurlandi. Mikið illviðri gerði á landsvísu í lok mánaðar. Framan af mars var mikill snjór á Norður- og Austurlandi, en annars var snjólítið og tíð var mild og hagstæð. Gæftir góðar við Suður- og Vesturland, en síðri austanlands. Í apríl var óvenjuþurrt norðaustanlands, tíð var mild og hagstæð og hagar góðir. Maí var sömuleiðis kyrr og hagstæður til lands og sjávar. Síðari hluti júní þótti heldur óþurrkasamur, en tíð var annars góð, spretta góð og gæftir góðar. Mjög votviðrasamt var suðaustanlands í júlí, en annar var hlýtt, kyrrt og hagstætt veðurlag. Í ágúst var tíð mjög hagstæð og þurrviðrasöm um landið vestanvert, en austanlands var mjög votviðrasamt og heyskapartíð slæm. Fádæma hlýtt var í september, en votviðrasamt í flestum landshlutum, nema norðaustanlands. Heyfengur var góður og uppskera úr görðum góð. Í október var tíð óstöðug suðvestanlands, en annars var tíð mild og hagstæð, sérstaklega á Norður- og Austurlandi. Óvenju milt var í nóvember, unnið var að jarðarbótum og fé gekk sjálfala. Í desember var afburðagóð tíð á Norður- og Austurlandi, en nokkuð óstöðug og úrkomusöm sunnan lands og vestan.

Við rifjum nú upp fréttir ársins tengdar veðri. Ekki er sá listi tæmandi. Blaðatextar eru langflestir fengnir af vefnum timarit.is, oft styttir hér og stafsetning oftast færð til nútímahorfs (vonandi sætta höfundar sig við þá meðferð). Heimildir eru að auki úr Veðráttunni, tímariti Veðurstofu Íslands, og töluleg gögn úr gagnagrunni Veðurstofunnar. Sömuleiðis notum við okkur fáeinar tíðarfarslýsingar veðurathugunarmanna. Talnasúpu má finna í viðhenginu. Heimsstyrjöldin setti mjög svip á mannlíf, allmörg skipsströnd og óhöpp tengdust henni beint eða óbeint. Veður - eða ókunnugleiki - kom þar stundum við sögu. Við rekjum ekki nema fá slíkra slysa. Hér er ekki um slysaannál að ræða. Stríðið hafði einnig áhrif á fréttaflutning af veðri og e.t.v. fréttist síður af ýmsum viðburðum en ella hefði orðið. 

Kortið sýnir tillögu evrópureiknimiðstöðvarinnar (era-20c) um meðalhæð, meðalþykkt og þykktarvik í janúar 1941. Þaulsetinn hæðarhryggur er við Ísland, mikil hlýindi á Vestur-Grænlandi, en kuldar í Evrópu (hluti af einum af kuldavetrum heimsstyrjaldaráranna). Lítið var um lægðir í námunda við landið. Hæðarsvæðið þokaðist smám saman til vesturs frá því að vera austan við landið snemma í mánuðinum. Norðlægar áttir færðust í aukana og það kólnaði smám saman. 

Veðurathugunarmenn kunnu að meta stillta og góða tíð í janúar:

Suðureyri í Súgandarfirði (Kristján A. Kristjánsson): Frábærlega stillt og skemmtileg janúarveðrátta. Frostvægt og svo snjólétt að einungis föl var að sjá upp á hæstu fjöll. Mjög úrkomulítið.

Grímsstaðir á Fjöllum (Sigurður Kristjánsson): Einmuna góð tíð allan mánuðinn.

Bannað var að senda veðurskeyti nema um fastar símalínur og bannað var að ræða veður í talstöðvum skipa og báta. Morgunblaðið segir frá þann 3.janúar:

Skipstjórinn á togaranum „Venus“ frá Hafnarfirði var í gær sektaður um kr.500 fyrir að senda skeyti, sem í voru upplýsingar um veðurfar. Undanfarið hafa nokkuð margir skipstjórar verið kærðir fyrir að tala um veðrið í talstöðvar sínar, eða að senda veðurfarsupplýsingar í skeytum.

Tíminn segir þann 9.janúar frá hlýindum eystra:

Mikil og alveg óvenjuleg hlýindi voru austan lands um áramót. Hinn 4. janúar var 12 stiga hiti á Seyðisfirði klukkan 8 um kvöldið, og fyrir áramótin var suma daga 17 stiga hita á Eskifirði, þegar hlýjast var. Hinn 5. janúar fór maður einn á Seyðisfirði, er ekki hafði unnist tími til eða hirt um að taka upp allar kartöflur sínar í haust, út í garð sinn og tók upp það, sem hann átti þar enn í jörðu. Voru kartöflurnar óskemmdar með öllu. Mun það algert einsdæmi á landi hér, að kartöflur séu teknar upp í janúarmánuði.

Nokkuð sérkennilegt ástand kom upp við Reykjavík seint í janúar. Þá voru óvenjulegar stillur, en kalt í veðri. Nær allur bærinn og stöðvar hersins voru kyntar með kolum. Mengun varð því mikil og skyggni slæmt. Þar að auki mátti ekki loga nema takmarkað á ljósvitum. Skip strönduðu af þessum sökum. 

Morgunblaðið segir frá 23.janúar:

Laust fyrir hádegi í gær sigldi enskur togari, „Lapageria“ frá Grimsby, á sker í mynni
Skerjafjarðar og sat þar fastur. Togarinn var á leið hingað til Reykjavíkur. En svo mikinn reykjarmökk lagði þangað út frá Reykjavík, að vart: sáust handarskil. Gátu togaramenn því ekki áttað sig á siglingaleiðinni og vissu ekki fyrr til en skipið rakst á Kepp, sem er sker sunnan til í mynni Skerjafjarðar.

Og tveimur dögum síðar strandaði annað skip. Morgunblaðið 25.janúar:

Um 11 leytið í gærmorgun strandaði finnskt flutningaskip á svonefndum Leiruboða í  Skerjafirði, en það er sama skerið, sem enski togarinn strandaði á fyrir nokkrum dögum. Það er skoðun sjómanna, að skipstrandið hafi borið að með sama hætti og er enska togarinn strandaði og orsökin verið sú, að kolareykur frá bænum huldi útsýni.

Morgunblaðið segir 30.janúar frá jakahlaupi og enn af strandi:

Laxá í Aðaldal hljóp úr farvegi sínum í fyrradag sökum jakahlaups, skammt frá Knútsstöðum og hefir hlaupið teppt umferð milli Húsavíkur og Akureyrar. Áin rennur nú vestur Aðaldalshraun og yfir þjóðveginn á 2 km breiðu svæði. Skemmdir hafa ekki orðið svo vitað sé, en geta helst orðið á veginum, sem áin rennur viðstöðulaust yfir.

Sömu stillurnar og snjóleysið helst norðanlands ennþá. Frost hefir verið töluvert undanfarið. Hefir frostið komist alt upp í 22 stig, á Grímsstöðum á Fjöllum, 20 stig í Mývatnssveit og oft 18 stig í lágsveitum.

Um klukkan 8 í gærkvöldi strandaði togarinn Baldur á Gróttutanga, rétt sunnan við
vitann, sem er ljóslaus. Mikinn reykjarmökk lagði vestur á sjóinn frá bænum og myrkvaði hann gersamlega siglingaleiðina til Reykjavíkur. Hinsvegar logar ekki á Gróttuvitanum, vegna þess að Bretar hafa fyrirskipað myrkvun hans. Þetta er fjórða skipið, sem strandar nú á fáum dögum við innsiglinguna í Reykjavík. Þessi skip eru: Enskur togari (náðist út), finnskt flutningaskipt (sem fórst), mótorbátur (strandaði á mánudagskvöld, en komst sjálfkrafa út) og nú síðast togarinn „Baldur“. Orsök þess, að skipin strönduðu, er í öllum tilfellum hin sama: Kolareykur og myrkur á innsiglingaleiðinni, þar sem Gróttuvitinn logar ekki.

Veðurathugunarmenn lýsa tíð í febrúar:

Flateyri (Hólmgeir Jensson): Fram yfir miðjan þennan mánuð hefir veðurlag verið óvenju  milt. Úr því fór að kólna og snjóa á pörtum. Um 20. gjörði snjóhríð og hlóð niður miklum snjó svo að vera mun á flatlendi þar sem veðursælt er allt að 80-90 cm djúp fönn.

Sandur (Friðjón Guðmundsson): Góð tíð og auð jörð fram yfir miðjan mánuð. Eftir það sleitulaus harðindakafli mánuðinn út og allmikil fannkoma öðru hvoru.

Papey (Gísli Þorvarðsson): Frá 20. til 28. var hér harka veður daglega. Þó fjörubeit væri eða hagasnöp var ekki hægt að nota það fyrir ófærð og slæmu veðri, jafnvel að fé í úteyjum fennti inni um tíma, þar ekki var hægt að ná til þess fyrir stórsjó. Þetta mun vera 5 mesti snjórinn síðan ég kom hér, í nálega 41 ár. (Snjódýpt mældist 36 cm þann 25.).

Tíminn segir af hríðarveðri í pistli 1. febrúar:

Hríðarveður var norðanlands í fyrradag [30.janúar]. Hefir annars mjög sjaldan hríðað þar í vetur, að minnsta kosti í innhéruðum, svo að jafnvel má til einsdæma telja. Snjór féll þó ekki svo að teljandi sé. Hið syðra er alveg snjólaust eða því sem næst. Í frostharðara lagi hefir verið síðustu dægur, yfirleitt 10—15 stig, og jafnvel 15—20 stig, þar sem mest hefir verið frostið. Á Þingvöllum var 18 stiga frost í morgun.

Tíminn segir af skipssköðum 4.febrúar:

Sjö menn hafa farist í norðanveðrinu í vikunni, er leið [30. og 31.janúar]. Vélbátsins Baldurs frá Bolungarvík hefir eigi orðið vart síðan, þrátt fyrir allmikla leit, og er hann nú talinn af. Á honum voru fjórir menn. Allir þessir menn voru á besta aldri. Vélbáturinn Baldur var litill, aðeins 8 smálestir að stærð. — Á föstudagsmorgun tók út fimm menn af vélbátnum. Pilot frá Njarðvík og drukknuðu þrír þeirra, en tveimur tókst að bjarga. Voru þessir menn að taka inn ljósdufl, sem báturinn hafði legið við um nóttina, þegar alda reið á hann og færði hann í kaf. Samtals voru átta menn á bátnum. Þeir, sem drukknuðu, voru allir ungir að aldri.

Tíminn segir af strandi og hrakningum í pistli 15.febrúar, síðan af rjúpnastofninum:

Belgískur togari, „George Edward", strandaði á Bolhraunafjöru á Mýrdalssandi aðfaranótt föstudags síðastliðinn. Var svartamyrkur, stormur og rigning, er skipið strandaði. Úr landi urðu menn strandsins ekki varir. Tólf menn munu hafa verið á togaranum. Sjö þeirra komust að Höfðabrekku, austasta bæ í Mýrdal, seint í gær, illa til reika og aðframkomnir af þreytu. Var strax hafin leit að þeim, sem vantaði. Tveir þeirra munu hafa farist í lendingunni, en þrír dóu af vosbúð og kulda eða örmögnuðust af þreytu, er á land var komið. Lík þeirra eru öll fundin. Strandmennirnir voru kyrrir á Höfðabrekku um hádegi í dag og voru þá allir komnir á fætur, nema einn.

Rjúpur hafa varla sést í byggð eða á afréttum síðustu árin. í haust sáu gangnamenn nokkru meira af rjúpum en áður, í fjöllunum inn með Jökulsá í Lóni. En fjölgun rjúpunnar gengur seint, því að mikið er af refum á þessum slóðum, þótt eitrað sé fyrir þá á hverju hausti.

Tíminn segir af hríð 20.febrúar:

Tímanum var svo frá skýrt í símtölum, að í gær hefði verið hirðarveður nyrðra, sums staðar þéttingskóf og víða stórhríð. Hefir sjaldan eða jafnvel aldrei brugðið til verulegrar hríðar fyrr í vetur, og má það einsdæmi kallast.

Tíminn segir 25.febrúar frá hríð og snjóflóðum á Austurlandi:

Í lok síðustu viku féll mikill snjór austan lands. Hefir fannkoma þessi valdið snjóflóðum í Mjóafirði og Seyðisfirði. Í Mjóafirði brast snjóhengja fram á laugardaginn [22.]. Varð maður, Óli Ólafsson, bróðir Sveins í Firði, 64 ára gamall, fyrir snjóskriðunni og fórst. Mikið annað tjón varð að snjóflóðinu: Fjárhús með um 50 kindum sópaðist brott og sömuleiðis geymsluhús, skúrar og margir bátar, Símalínur skemmdust einnig. Óli heitinn var maður kvongaður og áttu þau hjónin þrjú börn. Á laugardaginn féll snjóflóð rétt utan við Vestdalseyri i Seyðisfirði. Tók snjóflóðið með sér fjárhús er i voru 65 kindur.

Morgunblaðið segir einnig frá snjóflóðinu í Mjóafirði í pistli 25.febrúar:

Síðastliðinn laugardag hljóp snjóflóð mikið niður svonefndan Fjarðartanga í Mjóafirði.
Sópaði snjóflóðið burtu tveim geymsluhúsum, skúrum, bátum og fjárhúsi, með 48 kindum. Einnig vildi svo hörmulega til, að þegar snjóflóðið reið yfir, var þarna staddur Óli Ólafsson, albróðir Sveins í Firði, og fórst hann í snjóflóðinu. Hann var 64 ára og lætur eftir sig konu og 3 börn. (Fregn þessi er frá fréttaritara útvarpsins á Norðfirði).

Síðustu daga febrúar og fyrstu daga mars gerði mikið og frægt illviðri um land allt, það langmesta á árinu. Um aðdraganda þess og veðuraðstæður má lesa í sérstökum hungurdiskapistli 2016. Hér verður aðeins hnykkt á tjóni sem veðrið olli. 

Tíminn segir frá miklu frosti í pistli 27.febrúar:

Allfrosthart hefir verið síðustu dægur um allt land. Sums staðar hefir það orðið um 20 stig, þegar kaldast hefir verið, eins og til dæmis á Grímsstöðum á Fjöllum. Hér í Reykjavík hefir verið 13—15 stiga frost, þegar kuldinn hefir verið mestur. Í morgun var 11 stiga frost í Reykjavík, en frostharðast var á Grímsstöðum, 19 stig.

Þann 1.mars segir Tíminn af illviðrinu og tjóni í því:

Hið mesta ofsaveður geisaði um meginhluta landsins tvo síðustu sólarhringa [27. og 28. febrúar] og hefir stórtjón hlotist af. Mun þó eigi enn kunnugt um allan skaða, sem veðrið hefir haft í för með sér, því að engar fregnir hafa borist úr fjölmörgum byggðarlögum, enn sem komið er. Þegar er það kunnugt, að bátur hefir farist með sex manna áhöfn, mörg skip og bátar strandað, og sumir bátanna brotnað í spón, margir bátar sokkið, og símalínur, raftaugar og ýmis önnur mannvirki eyðilagst. Af fregnum, sem fengist hafa, má ráða að einna harðast hafi veðrið verið á Suðvesturlandi. Voru öðru hvoru 12 vindstig í Reykjavík og á Suðurnesjum. Hins vegar var stórhríð sums staðar norðanlands og austan undanfarna daga, en þar var mjög tekið að lygna um miðjan dag í gær, og þá aðeins 3 vindstig á Akureyri. Þá voru heldur ekki nema 8 vindstig í Vestmannaeyjum og 9 vindstig á Horni, með fannkomu. Sunnan lands brá til slyddubyls eða hríðarveðurs af norðaustri upp úr miðjum degi í gær, en í Reykjavík stytti þó upp undir kvöldið. Mikið sjórok var í gær og fyrrinótt um allan bæinn, svo sjávarseltan settist í lögum utan á hús og menn og muni. Á fimmtudagsmorgun [27.] var allfrosthart, en er leið á daginn dró úr frostinu og aðfaranótt föstudagsins og á föstudagsmorgun var orðið frostlaust um Suðurland og suðurhluta Austurlands. Var þá tekið að þykkna í lofti og vindur að snúast til austlægari áttar.

Skipströnd og bátstapar í Reykjavík. Tvö erlend vöruflutningaskip, er lágu á ytri höfninni, tók að reka til lands í fyrrinótt. Fengu skipverjar eigi að gert og strönduðu bæði skipin í sandkrika í Rauðarárvík. Var mönnum sem í þeim voru, alls 43, bjargað í gærmorgun. Voru margir þeirra aðframkomnir af vosbúð, enda illa búnir. Um lágflæðurnar í gær lágu skipin að nokkru leyti á þurru landi. Annað þeirra, danskt, Sonja Mærsk, snýr stefni upp í sandinn. Hitt skipið, portúgalskt, Ourem, frá Oporto, liggur fast við danska skipið og snýr þvert við áhlaðandanum. Riðu öldurnar látlaust yfir það í gær. Í skipum þessum mun meðal annars hafa verið kartöflur, áfengi og sement. Lágu víntunnur, er borist höfðu upp, á við og dreif um sandinn. Þriðja skipið var í mjög mikilli hættu statt. Var það komið mjög nærri landi, framan við olíubirgðastöð B.P. Á innri höfninni í Reykjavík sukku bátar, en aðrir bárust á grunn. Í krikanum við Grófarbryggju sukku vélbáturinn Vestri frá Ísafirði, 12—15 smálestir að stærð, og Kristín, smábátur úr Reykjavík, 4—5 smálestir. Þrjú skip, sem lágu við Ægisgarðinn, losnuðu og rak á grunn. Voru það varðbáturinn Óðinn, línuveiðaskipið Rúna og norskt hvalveiðiskip.

Vissa fékkst um það í gær, að vélbáturinn Hjörtur Pétursson frá Siglufirði, 20 smálestir að stærð, er gerður skyldi út frá Hafnarfirði á vetrarvertíðinni, hefði farist undan Garði á fimmtudaginn [27.]. Voru á honum sex menn. Báturinn fór í fiskiróður frá Hafnarfirði á miðvikudagskvöldið. Í gærmorgun var rekald úr bátnum tekið að berast að landi þar syðra. Í Keflavík og Njarðvíkum hefir gífurlegt tjón orðið á vélbátaflotanum. Skýrði Ásgeir Daníelsson, hafnarvörður í Keflavík, svo frá þeim atburðum, er þar hafa gerst: — Þegar á fimmtudag slitnuðu upp tveir bátar á Keflavíkurhöfn. Rak þá báða í land, þar sem þeir brotnuðu í spón. Voru það Sæþór frá Seyðisfirði og Öðlingur, heimabátur. Í fyrrinótt slitnaði vélbáturinn Trausti upp. Rak hann brátt á grunn, þar sem hann brotnaði og gerónýttist. Eru þessir þrír bátar nú ekki annað en sprekahrúga. Í Njarðvíkum rak vélbátinn Gylfa í fyrrinótt upp í fjöru, þar sem önnur hliðin brotnaði úr honum. Í gær [28.] hvolfdi vélbátnum Önnu á bátalegunni í Njarðvíkum. Þá var og mjög tekið að óttast um vélbátinn Ársæl, og þótti ekki annað sýnna en að hann myndi þá og þegar reka til lands, því sjór versnaði æ er leið á daginn. Í Keflavíkurhöfn voru 15—16 vélbátar og tvær færeyskar skútur í hinni mestu hættu, einkum sökum vaxandi brims. Sprengdu bátarnir í sífellu af sér öll bönd, svo að varla hafðist við að festa þeim. Mátti búast við því á hverri stundu að allur þessi skipafloti væri í voða. Ljóslaust var á bryggjunum í gærkvöldi. Það varð bátunum til bjargar, að veður tók að sljákka í gærkvöldi og brim að lægja í nótt. Voru þó sumir bátarnir talsvert laskaðir eftir ofviðrið. Hafskipabryggjan varð fyrir miklum skemmdum. Sviptust plankarnir ofan af meginhluta bryggjunnar. Svo erfitt var um landtöku í Keflavík, að síðasti báturinn komst ekki upp að bryggju fyrr en síðdegis í gær. Hafði hann þá beðið færis í nær tvo sólarhringa. Margir bátar leituðu burt frá Keflavík til Hafnarfjarðar og jafnvel Reykjavíkur. Eins og að líkum lætur voru mörg skip á sjó úti á versta stormasvæðinu við strendur landsins, veiðiskip, bæði togarar og útilegubátar, og strandferðaskip og skip, er voru að koma úr millilandasiglingu eða leggja af stað. Meðal annars lagði Katla af stað frá Hafnarfirði til útlanda í fyrradag, og Dettifoss mun væntanlega hafa verið kominn í grennd við landið. Reyndir sjómenn hafa þó látið uppi, að engin ástæða sé til þess að bera kvíðboga fyrir afdrifum stórra skipa á sjó úti. Tíminn hefir haft þær fregnir af Súðinni, sem var í strandsiglingu, að hún hafi legið á Hvammsfirði. Laxfoss fór héðan úr Reykjavík til Vestmannaeyja á miðvikudagskvöld. Komst hann undir Landeyjasand og lá þar meðan harðasta norðanveðrið geisaði og náði til hafnar í Vestmannaeyjum í gær, nokkru fyrir hádegi. Slysavarnafélagið fékk í gærkvöldi og í morgun nokkrar fréttir af bátum og skipum, sem á sjó voru við Suðvesturlandið. Hefir ekkert slys orðið á þeim skipum, sem frést hefir til. Þó hafa tveir bátar orðið fyrir vélabilunum, en njóta báðir aðstoðar togara. Að sjálfsögðu eru þó mörg skip og .bátar, sem ekkert hefir enn heyrst af. 

Sigfús Johnsen, bæjarfógeti í Vestmannaeyjum, skýrði Tímanum svo frá í morgun, að vélskipið Stella frá Neskaupstað hefði komið þar til hafnar, mjög laskað. Stella var á leið frá Reykjavik til Fleetwood með fisk. Á fimmtudagsnóttina reið brotsjór yfir skipið og braut það mjög, svo að ráðlegast þótti að freista þess að ná höfn í Eyjum. Þá var Stella 70 sjómílur suður af Eyjum.

Strand á Mýrdalssandi. Um hádegi í gær barst hingað neyðarskeyti frá stóru belgísku  flutningaskipi, Persier, sem þá var strandað við Kötlutanga á Mýrdalssandi, suðaustur af Hjörleifshöfða. Enn hafa litlar fréttir borist af skipsstrandi þessu. Þó tjáði Pálmi Loftsson, forstjóri Skipaútgerðar ríkisins, blaðinu í morgun, að björgunarsveit í landi hefði tekist að koma línu um borð í hið strandaða skip, og um ellefuleytið voru 21 af 44 skipverjum komnir í land. Varðskipið Ægir er úti fyrir strandstaðnum, og hafa fregnir, sem komið hafa, borist frá því, þar eð símasambandslaust er með öllu austur í Skaftafellssýslur.

Á símalínum urðu hinar mestu skemmdir víða um land, staurar brotnuðu og þræðir slitnuðu eða flæktust saman. Var talsímasamband mjög lélegt í gær, og aðeins fáir staðir, sem hægt var að ná til. Valda þessar símabilanir því, að enn eru eigi fréttir komnar af veðrinu og því tjóni, sem af því kann að hafa orðið, nema úr fáum byggðalögum. Mjög miklar skemmdir urðu á línunni meðfram Esjunni og ollu þær því, að eigi var hægt að tala til Vesturlandsins eða Norðurlandsins. Suðurlandslínan var rofin í Landeyjum. Hins vegar var ótruflað talsímasamband við Suðurnes og Vestmannaeyjar. Í gær var tilraun gerð til þess að gera við símaskemmdirnar á Kjalarnesi, en viðgerðamennirnir urðu að snúa við, sökum veðurofsans, er upp í Mosfellssveit kom. Ritsímasamband var í gærmorgun til Akureyrar, en í gærdag tókst að bæta svo um, að unnt var að ná sambandi við Seyðisfjörð. Margvíslegt annað tjón, en annað, sem hér hefir verið greint frá, hefir hlotist af veðrinu, járnplötur losnuðu af húsþökum, raftaugar og loftnet eyðilagst og rúður brotnað. Viða á Seltjarnarnesi var rafmagnslaust með öllu í gær, og allt símasamband rofið sumstaðar. Þá eru og komnar þær fregnir frá Akureyri og Húsavík, að þar hafi verið rafmagnslaust með öllu. Féll snjóskriða í Ljósavatnsskarði og sleit niður raftaugarnar, er liggja frá Laxárstöðinni til Akureyrar. Samkvæmt símtali við lögreglustjórann á Akranesi, sem þó var mjög slitrótt vegna símbilana, urðu engar skemmdir á bátum þar, enda aflandsvindur. Breskur hermaður skolaðist í gærmorgun út af hafnargarðinum í Reykjavík, er sjór reið yfir hann. Menn, er nærstaddir voru gerðu tilraun til bjargar og svarflaðist einn íslenskur maður í sjóinn við þær tilraunir. Heppnaðist að bjarga honum, en hermaðurinn drukknaði.

Þótt heldur sljákkaði í veðrinu var það þó áfram vont næstu daga og olli frekara tjóni Morgunblaðið segir 4.mars af snjóflóði á Ísafirði. 

Hörmulegt slys varð á Ísafirði í fyrrakvöld um klukkan 7 1/2. Mikil snjókoma hefir verið undanfarið þar vestra og miklar snjóhengjur myndast í hinum bröttu hlíðum ísfirsku fjallanna. Klukkan 7 1/2 féll svo snjóflóð á húsið Sólgerði við Seljalandsveg. Lyfti snjóflóðið húsinu af grunninum og flutti það niður að sjávarmáli. Er það alllöng leið. Kviknaði þá í húsinu og brann það til kaldra kola. Í húsinu var Sslóme Ólafsdóttir ekkja, eigandi hússins, ásamt þremur börnum sínum og tveimur fósturbörnum. Ennfremur voru stödd í húsinu unglingstelpa, Erna Guðbrandsdóttir, og Höskuldur Ingvarsson. Allt fólkið bjargaðist, en þó við illan leik ,nema tvær telpur, þær biðu báðar bana. Sonur Salóme handleggsbrotnaði og hlaut smærri meiðsli. Snjóflóðið féll einnig á fjárhús Salóme og varð 15 kindum að bana.

Landsmóti skíðamanna aflýst. Skíðamótunum, sem halda átti við Skíðaskálann og Kolviðarhól í miðjum mánuðinum, hefir verið aflýst sökum snjóleysis.

Tíminn segir einnig frá snjóflóðinu á Ísafirði 4.mars:

Á sunnudagskvöldið [2.mars] varð hryggilegt slys af völdum snjóflóðs á Ísafirði. Eftir margra daga stórhríð brast snjóhengja og féll niður skammt vestan við höfnina. Sópaði snjóflóðið með sér húsi, er Sólgerði hét og í bjó ekkja með þrem börnum sínum og tveim
fósturbörnum. Barst húsið með snjóskriðunni niður í fjöru og fórust tvær stúlkur, dóttir ekkjunnar og fósturdóttir, báðar innan fermingar. Konan sjálf, sonur hennar, dóttir og fósturbarn, björguðust nauðulega, sum meidd og þjökuð, einkum sonurinn, er meðal annars handleggsbrotnaði. Eldur kom upp í húsinu, er það var komið til strandar, og brann það til ösku. Einnig brast snjóflóð á fjárhús og drap fjórtán kindur, helming þess fjár, er inni var. 

Samkvæmt því, er Tímanum var hermt í símtali í gær, er enn rafmagnslaust að mestu á Akureyri. Hefir eigi enn tekist að gera við bilanir þær, sem urðu á raftaugum frá Laxárstöðinni, svo að haldi komi. Rafstöðin við Glerá er og (undir) álagi, svo að þaðan fæst aðeins sáralítil orka. Eru Kristneshæli, menntaskólabyggingin og slíkar stofnanir látnar sitja í fyrirrúmi um þá raforku, sem fæst frá Glerárstöðinni. Að öðru leyti notast bæjarbúar langmest við kertaljós.

Morgunblaðið segir 5.mars frá nánari atvikum á Ísafirði:

Nánari atvik þess hörmulega slyss, er tvö börn fórust í snjóflóði á Ísafirði fyrir þremur dögum, eru nú kunn. Hefir fréttaritari blaðsins á Ísafirði, greint nánar frá öllum aðstæðum. Styðst það, sem hér verður sagt til viðbótar fyrri frásögn Morgunblaðsins við frásögn hans. Húsið Sólgerði við Seljalandsveg er einlyft timburhús, portbyggt. Er húsið 8x10 álnir að stærð. Húsið stendur um 100 metra frá sjó. Á sunnudagskvöld um kl. 7:15 hafði eigandi hússins, Salome Ólafsdóttir háttað börn sín tvö uppi á lofti hússins. Stormur var mikill og stórhríð og heyrðist veðurdynurinn mjög á húsinu. Í þennan mund heyrir Salome mikinn hávaða. En með miklum snarleik telur Salome sig hafa getað varpað sér og börnunum tveimur, er hún vafði inn í teppi, út um glugga á svefnloftinu og þannig komist undan snjóskriðu þeirri, sem á húsið féll. Annars telur konan sig naumast geta gert sér þess glögga grein, hvernig hún komst undan snjóflóðinu, sem fór með mjög miklum hraða. Út úr húsinu komust einnig aðrir, sem í því voru, að fráteknum dóttur Salome Sigríði og Ernu Guðbrandsdóttur, sem var gestur í húsinu. Er talið, að þær hafi orðið of seinar til þess að komast út úr húsinu áður en snjóflóðið skall yfir. Snjóflóðið hratt nú húsinu í heilu lagi af grunni þess og flutti það fram að sjó. Vegna þess, að snjóskriðan sem á húsið féll ekki var mjög mikil að magni, staðnæmdist húsið þar. En þá þegar braust út eldur í því. Mun hafa kviknað út frá eldstó. Allt þetta gerðist á örskammri stundu, Salome heyrir dyninn af falli snjóskriðunnar, hún varpar sér og börnunum tveimur á efra lofti út um glugga og hinu fólkinu á neðra gólfi tekst einnig, að undanteknum börnunum tveimur, að komast undan áður en snjóflóðið hefir sópað húsinu með öllu af grunninum og flutt það niður til sjávar. Sakir standa þá svo, að fólkið, sem bjargast stendur húsvana og lostið skelfingu þarna í stórhríðinni, en húsið stendur í björtu báli. Fólkið flýr síðan að Grænagarði; sem er hús þar í grenndinni, en bruninn hefir nú sést handan úr bænum hinsvegar við Pollinn og brunaliðið kemur á vettvang. Skaflar voru nú hinsvegar orðnir svo djúpir, að ekki voru tök á að koma veigameiri slökkvitækjum á brunastaðinn. Var eldurinn svo ákafur, að þegar brunaliðið kom á staðinn, varð við ekkert ráðið. Var þá vitað að í því voru börnin tvö, sem ekki hafði tekist að komast út. Þegar svo var hægt að leita í rústunum, fundust lík þeirra beggja og lítt sködduð. Munu börnin hafa slegist við eða orðið undir reykháfnum, er hann féll. Aðrir þeir, sem í húsinu voru og björguðust, eru lítið meiddir, nema Ólafur sonur Salome, sem handleggsbrotnaði. Þá féll snjóflóð og á fjárhús ekkjunnar og mölbrotnaði það og drápust 11 af 25 kindum, sem í því voru

Stórmiklar skemmdir urðu á símakerfi Norðausturlands í stórhríðinni, sem þar geisaði s.l. föstudag. Einna mestar urðu skemmdirnar frá Skógum til Kópaskers, en þar eru t.d. 40 símastaurar brotnir á stuttum kafla. Fréttaritari Morgunblaðsins á Húsavík átti í gær símtal við Kópasker, en þangað hefir verið sambandslaust þar til í gær, að bráðabirgðaviðgerð var lokið á línunni, en hún liggur á löngum köflum í snjó. Hafa orðið miklar skemmdir á símalínum. Samband við aðrar stöðvar í grennd við Kópasker er slitið, en greinilegar fréttir hafa ekki fengist um frekari skemmdir. Á Raufarhafnarlínunni eru þó ekki margir staurar brotnir, en línan liggur niðri á löngum köflum og er sumstaðar slitin. Aðgerðir á rafmagnslínum í Húsavík eru vel á veg komnar, svo að einhver hluti bæjarins fékk ljós í gærkvöldi, en rafmagnslaust hefir verið í bænum síðan á föstudag,

Tíminn segir enn af tjóni í veðrinu mikla í pistli 6.mars:

Það er nú kunnugt orðið, að símabilanir af völdum ofveðursins á dögunum eru mjög miklar. Bráðabirgðasímasamband er þó komið á nú, því nær hvarvetna, en viðgerðum er haldið áfram. Fullnaðarviðgerðir á skemmdum þeim, er urðu, verða þó ekki framkvæmdar fyrr en í sumar. Alls brotnuðu rösklega 160 símastaurar og mun ástæðan einkum hafa verið ísing, samfara roki. Stórkostlegastar urðu þessar skemmdir í Eyjafirði. Þar brotnuðu 74 staurar milli Svalbarðseyrar og Grenivikur. Vestan fjarðar varð og tjón á símalínunni. Í námunda við Dalvík og á milli Dalvíkur og Krossa brotnuðu 11 staurar. Sunnan við Kópasker, í Núpasveit, brotnuðu um 40 staurar. Víða lögðust línur niður vegna ísingarinnar og símaþræðir slitnuðu. Í Reykjarfirði á Ströndum slitnaði sæsíminn vegna hafróts, og er enn símasambandslaust við Strandir fyrir norðan Reykjarfjörð. Á þrem stöðum, við Ísafjörð, Seyðisfjörð og í Heljardal, urðu skemmdir á símanum vegna snjóflóða. Loks ullu loftbelgir símabilunum á átta stöðum á landinu, á tveim stöðum í Vopnafirði, á Sólheimasandi, í grennd við Esjuberg á Kjalarnesi, á Moldhaugnahálsi í Eyjafirði, á Barðaströnd, hjá Reykjahlíð í Mývatnssveit og undir Eyjafjöllum.

Miklar hríðar hafa geisað um Norðurland og Austurland að undanförnu. Má sums staðar heita, að látlausar hríðar hafi verið í hálfan mánuð. Á Fljótsdalshéraði hefir verið hið versta veður síðustu tvær vikur, sífellt hríðarveður af norðri og norðaustri. Eru hagleysur á Héraði og mikill snjór, nema þá helst í Fljótsdal. Lagarfljót er á ís. Annars var tíð mjög mild þar eystra, þar til þennan harðindakafla gerði, og um Fagradal var fært bifreiðum þar til 20. febrúar. Í Þingeyjarsýslum hafa geisað stórhríðar og er þar kominn mikill snjór víða. Í Eyjafirði hefir verið æðimikil snjókoma og fönn svo mikil í héraðinu, að vegir eru ófærir bifreiðum. Nú er þó komið besta veður þar nyrðra, og hefir verið mokað. Í Skagafirði var snjókoma minni en um austurhluta Norðurlandsins. Stórhríð var þar aðeins einn dag, en skafhríð oft og stundum dálítið ofankóf. Þó er að verða vont á jörð, einkum í  austurhéraðinu, þar sem snjór er til muna meiri. Fram til þess, að gekk að með þetta íkast, var tíðarfar með einsdæmum gott í Skagafirði.

Á Snæfellsnesi varð viða tjón að ofviðrinu á dögunum. Reif þök af húsum á ýmsum stöðum á nesinu. Að Búðum fauk stórt fiskgeymsluhús, og i Staðarsveit svipti þökum af húsum á tveim bæjum, Hofgörðum og Elliða. Í Ólafsvík var mikið brim og gekk sjór mjög hátt á land, svo að til einsdæma má færa.

Veðurathugunarmenn lýsa marsveðráttunni: 

Lambavatn (Ólafur Sveinsson): Það hefir verið óminnilegar stillur og blíðviðri eins og oftar í vetur. Snjór hefir aldrei komið yfir mánuðinn, nema aðeins gránað í rót. Fjöll alauð eins og í byggð, aðeins smáskaflar í lautum.

Sandur: Ágætis tíðarfar, stillt og þurrt, milt og snjólétt. Aðeins fyrstu vikuna var mikill snjór a jörð. En þann snjó leysti upp á mjög skömmum tíma í staðföstum sunnan hlákuvindi. Eftir það stillti til með hreinviðri og frosti.

Enn voru skip að stranda í Skerjafirði, Tíminn 8.mars:

Niðaþoka var hér í grenndinni í nótt og strönduðu tvö skip í Skerjafirði, íslenskur vélbátur og enskur togari.

Tíðindamaður Tímans átti í gær símtal við Karl Kristjánsson oddvita á Húsavík. Sagði hann harðindi þar í héraðinu upp á síðkastið, oft látlaus hríðarveður og mikinn snjó. Bifreiðum er hvergi fært á vegum, en fram að þessu íkasti var bifreiðum fært um allt héraðið. Mikið tjón hlaust á Húsavík af norðaníhlaupinu á dögunum. Um tuttugu staurar, sem tilheyrðu rafveitu þorpsins, brotnuðu, raftaugar og símþræðir slitnuðu víða. Enn er dálítið svæði rafmagnslaust.

Sigurður Arason á Fagurhólsmýri í Öræfum tjáði blaðinu í símtali í gær, að ofsarok hefði verið þar um slóðir i norðanveðrinu á dögunum og töluverðar skemmdir hlotist. Hefðu jarðlög urist upp og sand og möl borið á gróðurlendi, svo að bithagar hefðu spillst af jarðskafinu á nokkrum jörðum, einkum Hnappavöllum, Hofi og Svínafelli.

Morgunblaðið segir 13.mars frá jakahlaupi í Laxá í Aðaldal:

Húsavik, miðvikudag. Síðan hinni löngu hríð slotaði hefir verið hér sunnan hláka og blíðviðri. Er útlit fyrir að snjórinn ætli að hverfa jafn fljótt og kann kom. Í dag kom mikið jakahlaup í Reykjakvísl, rétt hjá Laxamýri, svo að hún hefir hlaupið úr farvegi sínum og flæðir nú yfir veginn á 5—800 metra breiðu svæði. Er há jakahrönn á veginum og er hann í hættu á þessum kafla ef hlaupinu slotar ekki fljótlega.

Tíminn segir 15.mars frá krapa- eða snjóflóði í Steingrímsfirði:

Fyrir nokkru gerði asahláku á Ströndum á mikinn snjó. Leiddu veðrabrigði þessi til snjóflóða. Varð mikið tjón að á Bólstað í Steingrímsfirði. Féll það þar yfir fjárhús og hlöðu og drap 156 kindur. Áður en brá til hlákunnar var fönn svo mikil þar nyrðra, að hús voru kaffennt sums staðar.

Veðurathugunarmenn segja af aprílveðráttu:

Lambavatn: Það hefir verið sama blíðan og stillan yfir mánuðinn eins og veturinn allan. Nú er allt að grænka, tún um hálfgræn að sjá.

Suðureyri: Mjög stillt, hlýtt og úrkomulítið að undantekinni páskahrinu 12.-15. Sjór mjög kyrr og bjart loft.

Sandur: Ágætis tíðarfar. Óvenjulega stillt og þurrt og hreinviðri og sólfar með afbrigðum. Dálítil frost voru öðru hvoru framan af, en óvenjuleg hlýindi er áleið. Snjóa og ísa leysti því óvenju snemma og sést nú ekki lengur snjór í byggð nema í djúpustu lautum og gilskorum.

Fagridalur: Ágæt tíð, en lofthlýindi ekki mikil og lítill gróður.

Tíminn segir af blíðviðri í pistli 3.apríl:

Hin mesta öndvegistíð hefir verið um land allt síðustu vikur, stillur og blíðviðri og mikið sólfar. Frost hefir verið sums staðar, en þó vægt. Um mikinn hluta landsins er snjólaust til efstu fjallabrúna og í öllum byggðarlögum landsins snjólaust að kalla. Veturinn hefir, svo sem að líkum lætur, verið ákaflega gjafaléttur fyrir sauðfjárbændur og sums staðar hefir fullorðnu fé ekki verið gefin nokkur heytugga, ekki síst þar sem bændur hafa haft síldarmjöl til þess að gefa með beitinni.

Skeiðárárhlaup hófst seint í apríl, en fyrstu fregnir voru óljósar. Morgunblaðið segir frá 24.apríl:

Sú saga gekk um bæinn síðdegis í gær, að eldur myndi vera uppi í Skeiðarárjökli og
hlaup í aðsigi í Skeiðará. Morgunblaðið átti í gærkvöldi tal við Odd Magnússon bónda á
Skaftafelli og sagði hann, að undanfarna daga hefði verið mikil jökulleðja í Skeiðará og nokkur vöxtur. Kom Öræfingum til hugar, að þetta kynni að vera undanfari hlaups. En eftir því sem Oddur skýrði blaðinu frá, virðist Skeiðará nú vera að fá sinn eðlilega lit aftur og vöxturinn engan veginn óeðlilegur. Er áin lítil og allsstaðar fær. Hvergi hafa sést nein merki þess, að eldur væri uppi í jöklinum.

Eins og áður sagði var tíð hagstæð í maí. Í kringum þann 20. varð þó mikið úrfelli um landið vestanvert, sérstaklega sunnan til á Vestfjörðum þar sem mikil skriðuföll urðu. 

Veðurathugunarmenn lýsa tíðarfari í maí:

Lambavatn: Það hefir oftast verið stillt og blítt veður yfir mánuðinn. Grænkaði snemma en vegna þurrka fór gróðri ekki vel fram. En svo þegar rigningin kom var hún heldur stórgerð svo grasið þaut upp. Og nú er sumstaðar ágæt spretta orðin á túnum svona snemma á vori. Í rigningunni 19. tók af alla garða hér á einum bænum á sandinum. Var nýbúið að seta niður og skolaðist nær öll mold í burt nema aðeins smábletti voru eftir. Frá 18. kl. 21 til 19. kl.21 var úrkoman 121 mm. [Þann 19. og 20. mældust samtals 147,5 mm úrkoma á Lambavatni].

Sandur: Einmuna gott tíðarfar allan mánuðinn. Stillt og þurrt, óvenjulega hlýtt og gróðurmilt. Muna menn naumast eftir jafnfagra vorveðráttu með þvílíku sólfari. Snjór er orðinn óvenjulega lítill til fjalla miðað við árstíð.

Fagridalur: Fremur köld tíð fram um miðjan mánuðinn, næturfrost og gróðurlítið. Mest ríkjandi norðaustlæg átt, hægviðri. Eftir 20. hagstæð gróðurtíð.

Sámsstaðir (Klemenz Kr. Kristjánsson): Maí sá hagstæðasti sem komið hefur. Sólfar mikið og stillur, úrkoman fremur lítil.

Óvenjuleg hlýindi voru í kringum þann 10. maí. Hiti fór í 24,4 stig á Hallormsstað þann 11. og 20,6 stig á Fagurhólsmýri. Tíminn segir af vorkomunni í pistli 13.maí:

Vorblær er nú mjög tekinn að færast á allt. Skógur er farinn að springa út og tekur senn að laufgast. Opnast brumhnapparnir sem óðast, svo að munar á degi hverjum, að því er Tímanum hefir verið sagt úr skógarsveitum, ekki síst ef skúrir ganga. Verða skógar viða allaufgaðir innan skamms.

Skeiðarárhlaup tók loks við sér, Morgunblaðið segir frá 11.maí:

Síðustu 2—3 daga hefir orðið mikill vöxtur í Skeiðará og samkvæmt upplýsingum sem blaðið fékk hjá Hannesi Jónssyni bónda á Núpstað í Fljótshverfi, eru ýms einkenni þess, að hlaup í ánni kunni að vera í aðsigi. Fyrir nálega hálfum mánuði varð nokkur vöxtur í Skeiðará og kom Öræfingum þá til hugar, að þetta kynna að vera undanfari hlaups. En svo sjatnaði aftur í ánni. En síðustu 2—3 dagana hefir Skeiðará hríðvaxið og virðist enn vera í örum vexti. Ekki hefir áin þó valdið neinum spjöllum ennþá, hvorki á síma né öðru og ekki brotist fram vestur á sandi, sem hún gerir jafnan í hlaupum. Enginn óeðlilegur vöxtur er enn í Núpsvötnum. Hannes á Núpstað fór vestur yfir Skeiðarársand á föstudag, hann var í póstferð. Var Skeiðará þá orðin alófær og fór Hannes á jökli yfir ána. Heyrst hafði, að vart hefði öskufalls eystra en ekki vildi Hannes meina, að svo væri. Að vísu hefði sést kolóttar kindur í haga, en þetta gæti stafað frá mistri. Hannes sá ekki nein merki öskufalls á jöklinum. En Hannes taldi útlit Skeiðarár þannig nú, að hlaup gæti komið á hvaða augnabliki sem væri.

Tíminn segir af hlaupinu og könnun á Grímsvötnum í pistli 15.maí:

Að undanförnu hafa verið að berast fregnir um mikinn vöxt í Skeiðará, svo að nálgast þótti hlaup. Væri áin orðin vatnsmeiri heldur en hún er í hitatíð á sumrin, þegar leysing er mest í jöklinum. Á þriðjudaginn fóru þeir Pálmi Hannesson rektor og Guðmundur Hlíðdal póst- og símamálastjóri austur þangað í flugvél, til þess að athuga vegsummerki. Flugu þeir yfir Vatnajökul og sáu gerla, að dæld mikil var sigin í jökulinn við Grímsvötn, og blöstu ísveggirnir við umhverfis kvosina, þar sem hjarnið hafði brostið í sundur. Orsök þessa er talin vera eldsumbrot, en ekki sáust þar önnur merki þess að eldur væri uppi. Árið 1938 voru eldsumbrot í Vatnajökli. Kom þá sig í jökulinn nokkru norðar en nú. Skál sú, er þá myndaðist, er nú sléttfull orðin af hjarni. Eldur kom þá aldrei upp úr jöklinum, en  gífurlegt hlaup kom í Skeiðará. Er þeir félagar höfðu áttað sig á vegsummerkjum á jöklinum, var flogið suður yfir Skeiðarárjökul og sandinn allt fram til sjávar. Flæddi Skeiðará dökk og úfin á að sjá, undan jöklinum suður yfir sandinn. Mest var vatnsmegnið í aðalfarvegi Skeiðarár og miklu meira en það er venjulega að sumarlagi. Kvísl sú, sem rennur austur við sæluhúsið á Skeiðarársandi, var einnig mjög vatnsmikil. Sums staðar gat að líta íshröngl, en hvergi stóra jaka. Enn sáu þeir á sandinum leifar af jökum, er áin ruddi með sér á hlaupinu 1938. Mikla jökulfýlu lagði af botnsflaumnum og eðjunni við jökulinn. Fregnir, sem borist hafa að austan nú síðast, herma að áin sé enn í vexti, en eigi hafi hún enn brotið fram jökulinn. Árið 1938 brotnuðu gífurlega stór skörð í jökulbrúnina og má enn sjá stórfengleg merki þess.

Að morgni þess 14. maí var alhvít jörð jörð á Kirkjubæjarklaustri. Eins og áður er nefnt féll stór hluti mánaðarúrkomunnar á Vesturlandi á 1-2 dögum kringum þ.20. Fréttablaðið Skutull á Ísafirði skrifar um skriðuföll í pistli sem birtist seint um síðir (16.ágúst).

Í vetur og vor var meira um skriðuföll og jarðrask sumstaðar á Vestfjörðum en dæmi þekkjast til áður i tíð núlifandi manna. Í för um nokkurn hluta Vestfjarða, er ritstjóri blaðs þessa fór fyrir skemmstu, sá hann, að ekki voru fréttirnar af þessu orðum auknar. Hvergi hafði jarðrask orðið eins mikið og tilfinnanlegt og á Lokinhamradal í Arnarfirði — og sögðu bændur í Lokinhömrum, að dag einn í vor hefðu þau ósköp á gengið, að furðulegt mætti teljast. Regnið helltist úr loftinu, og skriðuföll og vatnavextir urðu með fádæmum. Loftið kvað við af dunum og dynkjum, og það var eins og hinir háu tindar léku á reiðiskjálfi. Þá féllu skriður yfir 1/4 - 1/2 af öllu graslendi á Lokinhamradal utanverðum — og allt í á niður. Áin óx geipilega, ruddist yfir bakka sína og reif úr þeim, svo að þar, sem áin féll áður milli gróinna bakka, eru ná breiðar og gróðurlausar grjóteyrar, en svartir aurbakkar, þegar lengra dregur frá ánni. Áin sópaði burt stöpli undan brúnni, og svo bar vatnið fram mikið af aur og grjóti, að þar sem var allhár foss með djúpum hyl undir, er ná lág vatnsbuna, en hylur er enginn, og fellur bunan ofan í aur og grjót. Ós árinnar er horfinn, og hún hefir breytt mjög um farveg, þar sem hún fellur til sjávar, og framan við hana er á löngu svæði grjót- og aurrif, þar sem var sandur áður, sorfið fjörugrjót og þangi vaxin sker. En frammi á dalnum sér nú gráar og aurlitar skriðubreiður, þar sem áður voru lynghjallar, starengi og harðvellisbalar. Sjórinn varð kolmórauður langt fram á fjörð, og þá er vitjað var hrognkelsaneta daginn eftir skriðuföllin, voru hrognkelsin dauð i möskvunum og tálknin full af aur, en í netunum var mikið af mosa og lyngi, og var lyngið svo rammflækt í garnið, að draga varð upp netin til að greiða úr þeim. Svo mikið hafði borið til sjávar af aur, að enn verður sjórinn móleitur fram af Lokinhömrum, ef nokkur alda er við landið.

Fréttaritið Dvergur (á Patreksfirði) segir einnig af skriðuföllunum í pistli 31.maí:

Eftir nær óslitin þurrviðri í mánaðartíma gerði hér um slóðir mikla úrkomu með allhvössum suðvestan vindi aðfaranótt 19. [maí]. Af völdum þessa veðurs urðu víða skemmdir, vegna mikilla vatnavaxta og skriðuhlaupa. Mestar urðu skemmdirnar í Rauðasandshreppi. Á Móbergi hljóp skriða yfir hálft túnið, allt niður að sjó, yfir engjar og beitiland. Gerði hún stórskaða á túninu og eyddi nýsánum kartöflugörðum. Skógarrétt varð veggjafull af aur og möl. Á Kirkjuhvammsland féllu skriður, en skemmdir urðu þar ekki teljandi. Í Saurbæ urðu aftur talsverðar skemmdir. Þar tók af girðingar, skemmdir urðu á kartöflugörðum og skriða hljóp á tún. Skriða hljóp umhverfis samkomuhús ungmennafélagsins á Rauðasandi. Húsið stóð á sléttri grund milli jarðanna Saurbær og Stakkadalur, en er nú mitt í úfinni grjót og aurskriðu. Á jörðunum Stakkadalur og Gröf urðu smá skemmdir. Skriða hljóp yfir stórt svæði af túni jarðarinnar Krókur, þann hluta, sem er í byrgingu Jóns Péturssonar, bónda að Stökkum. Á Stökkum hljóp skriða yfir stóran kartöflugarð. Bílvegurinn á Bjarngötudal, niður á Rauðasand, varð fyrir mjög miklum skemmdum. Vatns- og skriðufarvegir eru í veginn mjög djúpir og er hann með öllu ófær. Er talið að viðgerð á veginum muni kosta tugþúsundir króna. Ívar Ívarsson, bóndi í Kirkjuhvammi, telur, að á Rauðasandi hafi fallið 35 skriður er ollu skemmdum,  en alls muni hafa tekið sig upp um 200 skriður. Á Rauðasandi náðist fé allstaðar nema á Refanesi. Þar króknuðu 10 unglömb. Í Sauðlauksdal urðu vatnavextir feikna miklir. Telur sóknarpresturinn þar að vatnsmagnið í Sauðlauksdalsá hafi um tíma verið jafnmikið og í Soginu. Á þessi er venjulega vatnslítil. Hestar og fé, sem var í haga sunnanvert við ána náðist ekki í hús. Níu unglömb og tvær ær urðu innkulsa og drápust, og einni hryssu varð að farga af sömu ástæðu. Í Kvígindisdal urðu skemmdir á stíflu rafmagnsstöðvarinnar. Í Ketildölum varð allverulegt tjón af skriðuhlaupi, aðallega á þremur jörðum, Öskubrekku, Austmannsdal og Granda. Í Tálknafirði munu einnig hafa orðið nokkrar skemmdir.

Veðurathugunarmenn lýsa tíðarfari í júní:

Lambavatn: Það hefir verið stillt veðurlag allan mánuðinn og fremur hlýtt. Skipst á skúrir og sólskin.

Sandur: Óvenjulega gott tíðarfar, hlýtt stillt og þurrviðrasamt með óvenjumiklu sólfari, einkum framan af.

Reykjahlíð: Frostnóttin 10. skemmdi hér kartöflugras afarlítið til muna [-1,9°C].

Fagridalur: Stillt og hlý tíð, ágæt grastíð, en mikið þokuríki.

Papey: Það hefur verið einstök tíð til sjós og lands. Nokkuð þokusamt og óþurrkar, en oftast góð veður.

Fregnir bárust af ís úti af Vestfjörðum. Þetta mun hafa verið óverulegt magn, en eins og venjulega vöktu þær ugg. Tíminn segir frá 5.júní:

Örn Johnson flugmaður sá í fyrrinótt allmikinn hafís út af Vestfjörðum, er hann var að leita vélbátsins Hólmsteins. Var ísbreiða mikil um 100 kílómetra undan landi, en nær landi voru ísspangir 1000—2000 metrar á breidd. Ísinn virtist nær landi er dró norður undir Ísafjarðardjúp. Fyrir nokkru síðan gaus upp kvittur um að hafís væri hér við land, en síðan hefir hans eigi orðið vart fyrr en nú, að þessi fregn barst af flugferð Arnar.

Tíminn segir þann 13. júní af skógareldi í Öxarfirði:

Skógarbruni varð nú í vikunni [11.] norður i Axarfirði. Herma fregnir, að eigi minna skóglendi en fimm dagslátta svæði hafi ónýst af eldi. Brunasvæðið er milli Þverár og Klifshaga í Axarfirði. Útbreiðsla eldsins var heft með þeim hætti, að vegavinnumenn, sem voru að starfi í grenndinni, voru fengnir til þess að grafa skurði umhverfis brunasvæðið og ryðja rjóður í skóginn. Tókst þannig að koma í veg fyrir það, að eldurinn læsti sig um stærra svæði og ylli enn meiri skaða. Ekki er það vitað, hvernig eldurinn komst í skóginn.

Vísir segir af þrumuveðri og skriðuföllum í Eyjafirði í pistli 27.júní:

TL Akureyri í dag. Þrumuveður með úrhellisrigningu og eldingum, gekk yfir Eyjafjörð og nágrenni á mánudag [23.]. Skriður féllu viða og skemmdu engjar á Jórunnarstöðum og Ártúni og tún og engjar á Gilsá í Saurbæjarhreppi.

Veðurathugunarmenn segja frá tíðarfari júlímánaðar:

Lambavatn: Það hefir verið fremur votviðrasamt. En stillt. Heyskapur gengur ekki vel.

Suðureyri: Hlýtt, stillt, enginn stormdagur. Úrkomulítið. Sólfar fremur stopult. Heyskapartíð ágæt.

Sandur: Ágætis tíðarfar, hlýtt, þurrt og hægviðrasamt. Grasspretta var góð á túnum og í meðallagi á útengjum. Heyskapartíð og þurrkar með ágætum og nýting hin besta er orðið getur.

Fagridalur: Sérlega góð tíð, hlý og stillt. Þurrkdeyfur og smávegis úrkomur. Þó hafa komið þurrkar og hey hafa náðst hér og í nágrenni óskemmd.

Papey: Hér hafa verið þokur og óþurrkur oftast. Hér enginn baggi hirtur enda hætt að slá fyrir löngu, grasið þó mikið.

Morgunblaðið segir heyskaparfréttir að norðan 12. júlí:

Heyskapartíð er hér [í Eyjafirði] ákaflega óhagstæð ennþá svo að töður liggja undir skemmdum á túnum flestra bænda hér um slóðir. Þeir sem fyrstir byrjuðu slátt, hafi samt náð inn nokkru af heyjum sínum, en þeir eru fáir. Í austanverðri Þingeyjarsýslu hefir verið minna um óþurrka en hér í Eyjafirði.

Tíminn segir líka af heyskap 18.júlí:

Tíðarfar hefir víða um land verið óþurrkasamt í júlímánuði. Ekki síst hefir tíðin verið óhagstæð norðanlands. Um helgina seinustu gerði þó þurrk norðanlands og var í ýmsum héruðum, til dæmis í Eyjafirði, það hirt sem úti var af heyi. Var víða allmikið úti í Eyjafirði, einkum fram í héraðinu, en út á Árskógsströnd og í Svarfaðardal var heyskapartíð öllu betri.

Tíminn segir fréttir af Ströndum 22.júlí:

Carl P. Jensen i Reykjarfirði á Ströndum skrifar Tímanum: Tíðin hefir verið óvenjulega góð frá því að þriggja vikna óveðurskafla í febrúarlok og fyrstu dagana í mars létti. Síðan hefir verið óslitin veðurblíða og oftast hægviðri, en fullmiklir þurrkar fyrir sprettuna í maí og júní til Jónsmessu. Þó hefir spretta á túnum orðið allgóð víðast. Sláttur byrjaði með fyrra móti, seint í júní, en síðan hefir verið mikil óþurrkatíð og ekkert náðst inn, og liggur við skemmdum á því, er fyrst var slegið.

Morgunblaðið segir 31. júlí frá bágri afkomu Lundans í Vestmannaeyjum:

Vestmannaeyjum í gær. Lundaveiði byrjaði laust eftir mánaðamótin júní—júlí í Vestmannaeyjum, en hefir hingað til verið afar léleg, sem mun stafa af því, að æti fyrir fuglinn er lítið sem ekkert í sjónum, eða þá langt undan landi. Þetta ætisleysi hefir orsakað það, að fuglinn hefir ekki getað fóðrað unga sína og liggur kofan í hrönnum í holunum dauð af hungri. Þetta er alveg einstætt fyrirbrigði, enda muna elstu menn ekki svipað.

Veðurathugunarmenn lýsa ágústtíðinni:

Lambavatn: Það hefir verið óslitið þurrviðri og stilla allan mánuðinn og hey allstaðar þornað jafnóðum.

Suðureyri: Fönn í Mígandisdal hvarf. Hefur víst ekki horfið síðan 1920. Heyskapartíð frábærlega góð.

Sandur: Fremur góð tíð, þurrviðra- og hægviðrasöm og meðallagi hlý. Þerridagar fáir og daufir, en regnlaus góðviðri dögum saman og nýting heyja sæmilega góð, en seinvirk og tafsöm.

Fagridalur: Fremur hæg norðaustan-austanátt mest ríkjandi. Hlý tíð af þeirri átt, en úrkomusöm með afbrigðum frá þeim 11. Þó var að heita mátti stórregn og rosi í sjö heila viku. Afar óhagstæð heyskapartíð.

Vísir segir 5. ágúst af (tímabundnum) vandræðum á þjóðhátíð í Eyjum. Sagt er frá íþróttakeppni fyrsta dag hátíðarinnar:

„Að [ræðunni] lokinni hófst íþróttakeppni, og var keppt í stangarstökki, en áður en henni var að fullu lokið, varð að hætta vegna roks ... rokið gerðist svo mikið, að ekki var viðlit að halda áfram lengur. Varð þann dag að hætta öllum frekari úti-hátíðahöldum vegna norðaustan roks, tjöldin fuku upp hjá fólki og nokkrar skemmdir urðu. [rétt að taka fram að afgangur hátíðarinnar tókst vel].

Morgunblaðið segir frá einkennilegu fyrirbrigði í pistli þann 6. ágúst:

Það einkennilega fyrirbrigði bar við s.l. laugardag [2.ágúst] uppi í Kjós, að nokkrar smásíldar féllu af himni ofan. Var þetta um kl.6 síðdegis og varð þessa þannig vart, að barn, sem var að leikjum sínum við sumarbústað Bjarna Jónssonar við Eyjar í Kjós fann fyrst eina smásíld á stærð við sardínu og kom með hana inn og sýndi hana. Var þá svipast um í námunda við staðinn er síldin fannst á og fundust þá samtals 23 síldar. Allar voru þær glænýjar, en sumar nokkuð marðar eftir fallið. Engin merki þess voru á þeim. að fuglar hefð tekið þær í nefið. Er því sú tilgáta líklegust um orsök þessa að skýstrókur hafi sogað síldina úr sjónum -og hún síðan borist inn yfir land. Munu þess dæmi, að slíkt hafi hent áður. 

Allmikið norðan- og norðaustanveður gekk yfir dagana 11. til 18. Veðráttan segir frá því að þá hafi orðið miklar skemmdir af skriðuföllum í Vopnafirði. Mikið slægjuland eyðilagðist í Böðvarsdal. Brýr tók víða af. Flóð spilltu engjum á Fljótsdalshéraði. Úrkoman var í hámarki 12. til 13. og aftur 17. til 18. Úrkoma mældist alls 288 mm dagana 13. til 19. í Fagradal í Vopnafirði, þar af 101,5 mm að morgni 13. Fréttir af þessum Vopnafjarðarskriðuföllum virðast ekki hafa birst í blöðum, en sagt er frá flóðunum í frétt hér neðar (en ekki fyrr en í október). 

Síldveiðar gengu frekar illa sökum brælu Morgunblaðið segir frá 14. ágúst:

Sama og engin síld hefir komið síðan í gær, aðeins nokkur skip með slatta. Í dag hefir hvergi frést af síld, enda ekkert veiðiveður nein staðar hér norðanlands. Flest skip liggja í vari og hafast ekkert að, Norðan bræla og þokusúld þaðan sem frést hefir.

Norðanveðrið sem olli úrkomunni á Austurlandi reif í hey og sand syðra. Morgunblaðið  segir frá 16.ágúst:

Heyskaðar hafa orðið víða hér á Suðurlandi í norðanrokinu undanfarna tvo daga (fimmtudag [14.ágúst] og föstudag). Einkum hafa heyskaðar urðið miklir undir Eyjafjöllum, í Mýrdal og austur, allt til Hornafjarðar. Á sumum bæjum tapaðist mikið hey. Norðanveðrið hefir einnig stórskemmt kartöflugarða víða. Sagði tíðindamaður blaðsins í Vík í Mýrdal, að garðar litu þar mjög illa út eftir veðrið, grasið víða gjörfallið. Verður þetta mikill hnekkir fyrir uppskeruna. Sandbylurinn var svo mikill á Mýrdalssandi í gær, að ekki var viðlit fyrir bíla að komast yfir sandinn. Áætlunarbíllinn frá Kirkjubæjarklaustri sem ara átti hingað í gær, varð að snúa við, vegna sandbylsins.

Morgunblaðið segir 22. ágúst frá æskilegri tíð á Vestfjörðum:

Þingeyri í gær. Einmuna heyskapartíð hefir verið hér allan ágúst. Heyfengur er mikill og bráðum lokið víða. Garðuppskera er sæmileg. Byrjað var um miðjan júlí að taka upp meðal kartöflur. Nýlega kom maður hingað úr Reykjavík landveg á tæpum sólarhring, fór hann um Stykkishólm, Brjánslæk, Trostansfjörð, Rafnseyrarheiði. Þetta er framtíðarleiðin milli Reykjavíkur og Ísafjarðar. Rafnseyrarheiði verður bíllögð næsta sumar og vantar þá aðeins bílveg upp frá Barðaströnd til Arnarfjarðar, sem er stutt. Síðan bílferjur á firðina í sambandi við áætlunarferðir.

Hlaup kom í Núpsvötn undir lok ágústmánaðar. Morgunblaðið segir frá 27.ágúst:

Mikill vöxtur er kominn í Núpsvötnin og er búist við, að þetta muni e.t.v. vera byrjun hlaups. Hannes Jónsson bóndi á Núpstað skýrði blaðinu svo frá í gær, að vart hefði verið breytinga á Núpsvötnum á þriðjudaginn var. Þó hefði aðalvöxturinn orðið 2-3 síðustu sólarhringana. Væru Núpsvötnin nú orðin mjög mikil og síminn í hættu; gæti hann farið á hvaða augnabliki. Hannes fór í gær inn með Lómagnúp að austan, til þess að athuga verksummerki þar. Sagði hann, að vatnselgurinn væri farinn talsvert að brjóta jökulinn við Súlu. Hannes sagði, að líkur væru til að hér væri byrjun hlaups í Núpsvötnum hinsvegar gæti liðið langur tími þar til aðalhlaupið kæmi fram. Talið er, að hlaupin í Núpsvötnum komi úr Grænalóni, sem er langt norður í jöklinum.

Septembermánuður er sá hlýjasti sem vitað er um sé litið á landið í heild. Í Reykjavík er hann sá þriðjihlýjasti, næsthlýjastur í Stykkishólmi, hlýjastur í Grímsey, á Akureyri, næsthlýjastur á Teigarhorni og hlýjastur á Stórhöfða í Vestmannaeyjum. En þessu fylgdi mikil úrkoma syðra, en norðanlands var hið besta veður. Þann 19. fór hiti í 22,0 stig á Akureyri, það hæsta sem þar hefur mælst svo seint á sumri. 

Kortið sýnir meðalhæð 500 hPa-flatarins, meðalþykkt og þykktarvik (litir) í september 1941 (tillaga evrópureiknimiðstöðvarinnar). Eindregin sunnanátt er ríkjandi við Ísland með miklum hlýindum. 

Veðurathugunarmenn segja af septembertíðinni:

Hamraendar (Guðmundur Baldvinsson). 17. Frestað fjárrétt í Dölum af vatnavöxtum og veðri. Talið að slíkt hafi ekki komið fyrir síðustu 80-90 ár.

Lambavatn: Það hefir verið votviðrasamt og óstöðugt veður yfir mánuðinn.

Flateyri (Hólmgeir Jensson): Snjór að mestu horfinn úr fjöllum. Enginn snjór í Breiðadalsheiði.

Suðureyri: Mjög stillt og hæglát veður. Frábærlega hlýtt, mjög mikil úrkoma.

Sandur: Framúrskarandi góð tíð allan mánuðinn. Þurrkar óvenjumiklir og hlýindin dæmafá. Mikið suðvestanrok gekk yfir hér í grennd þann 27. og olli það talsverðu tjóni á heyjum sumstaðar. Fjöldi fanna hverfur úr fjöllum í mánuði þessum sem aldrei áður í mannaminnum horfið hafa.

Nefbjarnarstaðir (Jón Jónsson): Tíðarfar hið besta. Heyfengur sæmilegur þrátt fyrir óhagstætt tíðarfar í ágústmánuði.

Morgunblaðið greinir frá lélegri síldarvertíð í pistli þann 13. september:

Þessa síldarvertíð verður að telja eina þá lélegustu, sem komið hefir, segir Sveinn Benediktsson. Ástæðan til þess að svo fór er fyrst og fremst hin óhagstæða veðrátta í sumar. Veiði hófst um 20. júlí og hélst alla góðviðrisdaga til 10. ágúst. En góðviðrisdagarnir voru fáir og oftast ekki nema dagsstund eða nokkuð á annan dag samfleytt. Eftir 10. ágúst mátti heita að stöðug þokusúld og kalsaveður héldist á miðunum fram til 29. ágúst að rofaði til. Allan þennan tíma má svo heita að engin síld aflaðist, nema hvað stöku skip fékk sæmilegt kast vestur undir Horni.

Veðráttan segir frá því að 23. september hafi allar símalínur milli Reykjavíkur og Keflavíkur slitnað. Ástæðu ekki getið, en hvöss sunnanátt var þennan dag. Trúlega um hernaðarleyndarmál að ræða. 

Morgunblaðið segir af stórrigningum í pistli þann 23. september:

Undanfarna daga hafa verið stórrigningar hér á Suðurlandi og mikill vöxtur í ám og
vötnum. Hafa vegir víða skemmst og sumstaðar svo, að samgöngur hafa alveg teppst. Þannig hefir það orðið austur undir Eyjafjöllum, fyrir vestan Hrútafell. Þar komast bílar nú ekki lengur vegna vatnselgs, sem brýst þar fram og hefir grafið sig í gegn um þjóðveginn. Komust bílar við illan leik þarna yfir á sunnudag, en í gærmorgun var þar orðið alófært fyrir bíla. Brúarsmiðir og vegavinnumenn voru komnir á staðinn, til þess að lagfæra þetta. Verður að setja þarna bráðabirgðabrú. En það verður erfitt að vinna að þessu, vegna þess að stöðugt rignir og vatnselgurinn verður æ meiri. Hinsvegar er það mjög bagalegt, ef lengi verður ófært fyrir bíla, því að kjötflutningar eru byrjaðir austan úr Vík í Mýrdal.

Morgunblaðið segir af vatnavöxtum á Mýrdalssandi og undir Eyjafjöllum í pistli þann 25. september:

Brúin á Múlakvísl, vestast á Mýrdalssandi er í hættu, vegna þess hve geypilega hefir
vaxið í ánni í hinum látlausu rigningum undanfarna sólarhringa. Í fyrrinótt og fram eftir deginum í gær var vatnið í Múlakvísl orðið svo mikið, að það skall yfir brúna. Var vatnið svo mikið á brúnni, að ófært var gangandi manni. Brúin stóð þó enn uppi, en ef sami vatnsþungi verður lengi á brúnni, er hætt við að hún standist það ekki og sópist burtu. Brúin er mjög vönduð og traust. Seinnipartinn í gær hafði ofurlítið sjatnað í ánni og fór þá Haraldur Einarsson bóndi í Kerlingadal yfir brúna, enda þótt enn rynni mikið vatn yfir brúna. Hefir aldrei annað eins vatn komið í Múlakvísl, nema í Kötluhlaupum. Það yrði óskaplegt tjón fyrir Skaftfellinga, ef brúin færi af Múlakvísl, ekki síst nú, þar sem sauðfjárslátrun er í þann veginn að byrja og reka þarf fé yfir Mýrdalssand. Önnur vötn eystra eru og í stórkostlegum vexti. Leirá, austan til á Mýrdalssandi var hamslaus; sást ekki einu sinni á brúna þar og því sennilegt, að hún sé farin. Það var staurabrú. Í Kötlugili, austan Hólmsár, er svo mikið vatn, að þar er alófært. Þá óttast menn, að varnargarðurinn fyrir Hafursá í Mýrdal hafi skemmst, því að vatn var komið fram hjá Steig og Skeiðflöt, þar sem gamli farvegur Hafursár er. Þá hefir og enn vaxið vatnið í Kaldaklifsá undir Eyjafjöllum, en þar tepptust samgöngurnar á dögunum vegna vatns. Hefir vatnið skemmt þarna veginn enn meir og torveldað viðgerð. Er ekki að vita hvenær hægt verður að lagfæra þarna, svo að fært verði aftur fyrir bíla. Var í gær sent timbur þangað austur og verður lagt kapp á að fá veginn opnaðan aftur.

Morgunblaðið segir 26. september frá rénandi flóðum:

Í gærmorgun var farið að sjatna nokkuð í vötnunum eystra. Brúin á Múlakvísl stóðst raunina. Hún situr kyrr og orðin fær yfirferðar. Brúin á Leirá mun einnig standa, en miklar skemmdir við brúarendana. Vötnin undir Eyjafjöllum hafa einnig fjarað mikið. Þar er nú unnið af kappi að lagfæringu, svo bílfært verði aftur. Feikna flóð kom í Núpsvötnin og slitnaði síminn þar og var sambandslaust austur yfir Skeiðarársand í gær.

Vísir segir enn af rigningum í pistli þann 29.september:

Vísir hafði í morgun tal af Geir Zoega vegamálastjóra og sagði hann að rigningarnar undanfarnar vikur hefðu mjög spillt vegum víðsvegar um land. Hefði á nokkrum stöðum teppst samgöngur vegna rigninga og vatnavaxta, en þó hefðu þær skemmdir ekki verið stórvægilegar á hverjum stað, og víðast búið að lagfæra þær svo að bílfært væri orðið. Helstu skemmdirnar hafa verið á þessum stöðum: Á Hvalfjarðarveginum, féllu skriður yfir veginn innanvert við Þyril aðfaranótt laugardagsins [27.]. Var vegurinn ruddur á laugardaginn, svo akfært varð, en óstaðfest frétt hermdi, að Hvalfjarðarvegurinn hefði aftur teppst í nótt. Á Fagradal og á fjallveginum milli Eskifjarðar og Reyðarfjarðar urðu skemmdir á veginum fyrir helgina, en hann er um það bil að komast i samt horf aftur. Kaldaklifsá undir Eyjafjöllum, braut skarð í veginn við Hrútafell vestanvert. Hefur farið fram viðgerð á þessum vegarspotta, og er hann nú aftur orðinn bílfær, og vegurinn héðan úr Reykjavik og alla leið austur í Mýrdal. Þá hafa miklir vatnavextir verið i Múlakvísl og Leirá, sömuleiðis hafði vatn flætt upp á veginn í Skaftáreldahrauninu, vestan til við Kirkjubæjarklaustur, og varð þar illfært ökutækjum. Þar er ekki neinn farartálmi lengur. Illviðri og vatnavextir hafa og valdið töfum á fjársmölun og fjárrekstrum austur í Skaftafellssýslu og hefir orðið að fresta slátrun af þeim orsökum.

Kröpp lægð fór yfir landið aðfaranótt 27. og nokkuð hvasst varð einnig rúmum sólarhring síðar. Veðráttan greinir frá því að nokkrar skemmdir hafi þá orðið á bátum og húsum í hvassviðri í Hornafirði, peningshús fuku á nokkrum bæjum. Þrjá vélbáta rak á land á Raufarhöfn og hey fauk þar í grennd. Miklar skemmdir urðu í Loðmundarfirði og fuku bæði gripahús og hlöður, ekki er getið á hvaða bæjum. 

Tíminn segir enn af rigningum 2.október:

Rigningar þær, sem undanfarnar vikur hafa gengið að heita látlaust um Suðurland og Vesturland, hafa orðið til verulegs tjóns og baga víða. Vegir hafa spillst ákaflega mikið og sums staðar urðu þeir um skeið með öllu ófærir bifreiðum. Auk þess, sem þetta hnekkti venjulegum samgöngum, varð það til mikils trafala fyrir kjötflutninga landleiðis, sem nú eru með langmesta móti, sökum þess, að saltkjötsmarkaður er enginn erlendis og er því leitast við að frysta sem allra mest af kjötinu, þótt flytja þurfi það langar leiðir á bifreiðum til þess að koma því í frystihús. Varð sums staðar að fresta slátrun um nokkra daga, þar eð vegirnir voru orðnir ófærir eftir allar rigningarnar, og í þokkabót hafa sum sláturhúsin orðið að sitja uppi um skeið með talsvert af kjöti, sem safnast hafði fyrir, áður en það ráð var tekið að fresta slátrun. Sums staðar hafa minni háttar skriður fallið á vegina og hamlað umferð um stundarsakir, og í Skaftafellssýslu flæddu ár úr farvegum sínum á dögunum og skemmdu brýr og vegi. Í göngum og réttum og við fjárrekstra til slátrunarstaða fengu menn á rigningarsvæði víða hið mesta hrakviðri, þótt ekki sé kunnugt, að hlotist hafi af því tjón á mönnum eða skepnum. En hrakningar hafa orðið langt umfram venju vegna veðurfarsins. Norðanlands var hinsvegar yndislegasta veður um þetta leyti, og fengu leitarmenn þar víða svo gott veður i göngum að vart varð á betra kosið.

Veðurathugunarmenn greina frá tíðarfari í október:

Suðureyri: Yfirgnæfandi hlýtt. Snjór 17. til 19., leysti afar fljótt, líka af fjöllum.

Blönduós: (Þuríður Sæmundsdóttir): 13. Smáskaflinn í Hrafnaklettum í Langadalsfjalli sést ekki lengur. Fjallið því alveg snjólaust.

Sandur: Ágætis tíðarfar, hlýtt og lengst af þurrt og hægviðrasamt. Auð jörð og þíð allan mánuðinn í byggð og lítill snjór til fjalla.

Fagridalur: Ágæt hausttíð. Þó dálítill kulda- og úrkomukafli upp úr miðjum mánuði.

Papey: Í þessum mánuði var hér góður þurrkur. Þ. 27. norðvestan rok, 10, 11, 12. [vindstig], Nokkrar skemmdir urðu hér á ýmsu. Í Dv fauk fjárhús með fleiri skemmdum á gluggum og húsum. Hér í Papey fauk í sjóinn 65-70 hestar af hraktri úteyjatöðu. Hér var eitt besta grasár, en mesta óþurrkasumar í 41 ár, síðan ég kom hér.

Tíminn getur þann 7. október um einmuna góða tíð í Skagafirði og þann 9. frá óþurrkum sumarsins á suðaustanverðu landinu:

Jón Ívarsson alþingismaður hefir skýrt blaðinu svo frá: Í Austur-Skaftafellssýslu hefir veðrátta verið fremur óhagstæð í sumar, síðan seint í júní. Rigningar voru miklar í júlí og hröktust þá hey. Sláttur byrjaði seinna en vant var, vegna rigninganna. Í ágúst var veðrátta hagstæðari, en mikið hvassviðri um miðjan mánuðinn olli þó töluverðu tjóni á nokkrum bæjum. Snemma í september brá að nýju til mikilla rigninga, og voru þá allvíða nokkur hey óhirt, sem enn hafa ekki náðst. Heyfengur er víðast allmikill að vöxtum, en ekki eins góður og skyldi. Spretta í görðum varð allgóð og sumstaðar ágæt þrátt fyrir úrkomur og sólarleysi og hvassviðrið í ágúst, sem olli nokkrum skemmdum á görðum. Seinni hluta septembermánaðar hafa verið stöðugar stórrigningar.

Mikið stórviðri gerði nóttina milli 26. og 27. september og varð allmikið tjón af völdum þess. Bátar sukku og brotnuðu eða rak á land, peningshús fuku eða skemmdust á nokkrum bæjum. Vötn runnu yfir vegi og nytjalönd og ollu á þeim talsverðum skemmdum, enda urðu vatnavextir meiri og langvinnari en þeir hafa lengi orðið. Talið er að þetta veður sé hið mesta þar um slóðir síðan stórviðrið seint í janúar 1924, sem þá olli miklu tjóni á húsum og öðrum mannvirkjum.

Tíminn segir 11. október enn af óþurrkum sumarsins á Austurlandi - en einnig góðri tíð:

Páll Hermannsson alþingismaður hefir skýrt blaðinu svo frá: Í vor og sumar fram til 10. ágúst, var ágæt tíð á Fljótsdalshéraði. En þá breyttist veðurfar mikið til hins.verra. Um mánaðartíma skiptust stöðugt á úrhellisrigningar og stormar. Flóð kom í öll vatnsföll. Olli það töluverðu tjóni á heyjum bænda, einkum í Hjaltastaðaþinghá. Vegir urðu mjög blautir og sums staðar ófærir um skeið. Kúm var gefið inni nokkra sólarhringa á meðan að mestu ósköpin dundu yfir. Um 10. september brá aftur til þurrviðris og má kalla að mjög góð tíð hafi síðan verið eystra. Frost kom aldrei til muna, að minnsta kosti ekki það mikið að neitt tjón hlytist á matjurtagörðum af þess völdum. Grasspretta var yfirleitt mjög góð einkum á túnum. Fram til þess 10. ágúst náðu bændur upp miklu af góðum heyjum. En þá hófst óþurrkakaflinn, eins og áður er sagt, og urðu heyin bæði lítil og slæm meðan hann stóð yfir. En í heild mun þá heyfengur bænda á Héraði vera í meðallagi, bæði að vöxtum og gæðum.

Tíminn segir 14.október tíðindi úr Borgarfirði:

Sigurjón Kristjánsson bóndi að Krumshólum í Mýrasýslu, leit inn á skrifstofu blaðsins í gær og tjáði því þetta úr byggðarlaginu: Yfirleitt gekk heyskapur vel í Mýrasýslu þar til veðrátta spilltist í september. Grasspretta var fremur góð, nema á votlendi, þar óx grasið bæði seint og illa, vegna of mikilla þurrka framan af sumri. Há á túnum varð mikil og munu flestir hafa sett hana í votheysgryfjur, enda voru kornin votviðri um það bil þegar seinni sláttur á túnum fór fram. Í september komu miklir óþurrkar og ollu töluverðu tjóni á heyjum. Mun ekki einsdæmi, að bændum hafi ekki tekist að ná öllu heyi í hús ennþá. Í haust fengu bændur yfirleitt meira af garðávöxtum upp úr matjurtagörðum sínum, en þeir hafa fengið um langt skeið, sums staðar meira en þarf til heimilisnota.

Aðfaranótt þess 27. október fór nokkuð kröpp lægð til austsuðausturs fyrir norðan land. Að sögn Veðráttunnar urðu þá skemmdir á húsum og heyjum sums staðar á Norðaustur- og Austurlandi.

Tíminn segir frá 30.október:

Fréttaritari blaðsins í Stykkishólmi skrifar: Við Breiðafjörð var tíðarfar einmuna gott, allt frá vordögum og fram í september en þá brá til óþurrka og síðan í miðjum september hefir tíð verið mjög óstöðug og úrkoma mikil.

Tíminn 4.nóvember:

Fréttaritari blaðsins á Blönduósi hefir sagt blaðinu svo frá: Hausttíð hefir verið einmunagóð í Austur-Húnavatnssýslu. Má segja, að stöðugir hitar hafi gengið fram til þessa. Nýræktin hefir gróið fram á þennan dag, og af og til hafa verið að finnast nýútsprungnar sóleyjar í valllendismóum og á túnum. Heyfengur mun hafa orðið mikill í sýslunni.

Veðursathugunarmenn lýsa hagstæðri nóvembertíð:

Lambavatn: Það hefir verið óvenju hlýtt, en votviðrasamt.

Núpsdalstunga (Jón Ólafsson): Tíðarfar í mánuðinum hefur verið frámunarlega gott.

Sandur: Einmuna veðurblíða allan mánuðinn. Sunnan mjúkviðri og auð jörð flesta daga. Ár og stærri vötn voru að mestu íslaust, en á mýrarsundum og stöku pollum urðu manngengir ísar er á leið. Til fjalla kom enginn snjór í þessum mánuði því úrfelli voru engin. Og í alla staði má líkja tíðarfarinu fremur við sumarveðráttu en vetrar og muna menn varla þvílíka veðráttu.

Fagridalur: Frábærlega góð tíð allan mánuðinn að heita má.

Dagana 9. til 11. kom djúp lægð að landinu úr suðri. Hún olli hvassviðri af suðaustri og mjög mikilli úrkomu um landið austanvert. Þar urðu mikil skriðuföll.

Tíminn segir frá 13.nóvember:

Frá Vestmannaeyjum er blaðinu símað í fyrradag: Í fyrrinótt gekk fárviðri hér yfir eyjarnar. Flutningaskip, sem lá hér við hafskipabryggjuna og var að taka fiskimjöl hjá Ásgeiri Matthíassyni, skemmdist töluvert. Kom svo mikill leki að því, að sjór rann inn í báðar lestir þess. Á öðrum mannvirkjum eða bátum varð ekki tjón svo að vitað sé. Þá er það í frásögur færandi, að frá 1. september og fram til þessa dags hefir aldrei komið það gott leiði á milli lands og eyja, að fært væri upp á sanda. Mun það vera einsdæmi um langan aldur.

Kortið sýnir hæð 1000 hPa-flatarins að kvöldi 9. nóvember 1941 (tillaga endurgreiningar bandarísku veðurstofunnar). Hver 5 hPa jafngilda 40 metrum og eru jafnhæðarlínur dregnar með því bili. Lægðin fyrir sunnan land er því innan við 960 hPa í miðju. Gríðarsterk suðaustanátt ber úrkomu upp að Suðaustur- og Austurlandi. 

Tíminn birtir 2.desember fregnir af skriðum og úrkomum á Austurlandi í veðrinu kringum þann 10. nóvember:

Af Héraði er blaðinu skrifað fyrir skömmu: Þann 10. nóvember gekk hér yfir fárviðri af suðaustri. Jafnframt rokinu var mikil rigning. Fárviðri þetta olli nokkrum skemmdum. Meðfal annars féll skriða á Fagradalsveginn í Grænafelli. Í Fljótsdal komu aurhlaup mikil í svokölluðum Suður-Múla sem er á milli Jökulsár og Keldár. Aurskriðurnar, sem ollu mestum skemmdum, féllu á Arnaldsstöðum. Aurskriðan féll á túnið og eyðilagðist það mest allt. Eitt fjárhús lenti í skriðunni og hvarf alveg. Mikil hlaup komu á engjar og beitiland og skemmdu mjög. Vafasamt er hvort jörðin er byggileg. Óttast er um að sauðfé hafi farist í þessum skriðuföllum. Stór aurskriða stöðvaðist á hjalla rétt fyrir ofan bæinn á Arnaldsstöðum. Fólkið flýði bæinn til næsta bæjar. Skriðuföllin komu úr fjallinu á meðan fólkið var á ferð, en þó hlaust ekkert slys af þeim sökum. Aurhlaup komu á tvær aðrar jarðir, Þorgerðarstaði og Langhús. Ollu þau töluverðum skemmdum. Fjallið Suður-Múli er mjög bratt og munu aurskriðurnar hafa átt upptök sín í brún fjallsins. Suður-Múli var mikið til allur skógi vaxið, sérstaklega í Arnaldsstaðalandi, og sópaðist sá skógur að mestu burt með skriðunum. — Regnið olli miklum vatnavöxtum. Meðal annars kom svo mikill vöxtur í Lagarfljót, að það varð eins mikið og það verður mest í vorleysingum. Aldraðir menn á Héraði mun varla eftir slíkum úrkomum.

Ítarlega er sagt frá Fljótsdalskriðunum í ritinu „Skriðuföll og snjóflóð“. Einnig eru skriðufallafréttir að austan í Tímanum 20.nóvember: 

Tíðindamaður blaðsins á Reyðarfirði hefir skýrt svo frá i símtali: Undanfarið hafa gengið stöðugar stórrigningar hér um slóðir og valdið nokkru tjóni. Meðal annars féll einhver stórkostlegasta skriða, sem menn muna eftir á veginn frá Reyðarfirði upp á Fagradal. — Vegur þessi liggur skáhallt upp eftir hlíðum Grænafells og er undirstaða hans að mestu leyti sandskriður. Á þessum kafla féll þessi stórkostlega skriða, og var vegurinn alveg ófær í bili. Mikill mannfjöldi vann að því að ryðja veginn, en það verk sóttist hendur seint því að stóreflis björg höfðu hrunið á leiðina og verður að sprengja þau burt með sprengiefni.

Tíminn birti 25.nóvember tíðarlofgjörð úr Skagafirði:

Blaðinu er skrifað úr Skagafirði 19. þ.m.: Hér hefir verið alveg einstakt góðæri frá því í fyrrahaust, að því er tíðarfar áhrærir. Veturinn í fyrra mildur og snjólaus. Vorið gott — en nokkuð þurrt. Sumarið einn sólskinsdagur, að kalla, og haustið með afbrigðum hlýviðrasamt. Heyfengur var yfirleitt ágætur, nokkuð misjafn, að vísu, að vöxtum, en nýting eins og best getur orðið.

Morgunblaðið segir 27. nóvember frá foktjóni á Siglufirði. Veðráttan segir þar einnig hafa orðið tjón á mannvirkjum og húsum í veðrinu sem olli skriðunum eystra þann 10.:

Frá fréttaritara vorum á Siglufirði. Afspyrnurok af norðaustri gerði hér í bænum aðfaranótt miðvikudags [26.] og urðu talsverðar skemmdir á mannvirkjum. Mestur var veðurofsinn á tímabilinu kl. 1—5 um nóttina. Rúður brotnuðu víða í húsum, þök fuku af nokkrum húsum, girðingar fuku og eitt kolaport brotnaði niður. Þak skemmdist á einni af síldarverksmiðjum ríkisins, SR 30, en einna mestar urðu skemmdirnar á verksmiðjunni Rauðku, Fór einn gaflinn úr húsinu og stórt stykki úr þakinu.

Desember þótti hagstæður, en þó gerði nokkur illviðri sem ollu tjóni. Hugsanlega varð það meira en nefnt er (vegna fréttatregðu). Veðurathugunarmenn lýsa tíðinni:

Lambavatn: Það hafa verið umhleypingar og óstöðugt veður yfir mánuðinn.

Blönduós: Þann 30. Fjöll alauð, snjódílar á stöku stað. Blanda vellur áfram kolmórauð eins og í mestu sumarhitum. 

Sandur: Einmuna gott tíðarfar, milt með afbrigðum meinhægt og stillt. Marar og auð jörð svo naumast fölgnaði og snjólétt upp í fjallabrúnir. Vatnsföll með lélegum ísi lengst af og sum að nokkru leyti auð.

Fagridalur: Sérlega góð skammdegistíð, léttar úrkomur og jafnaðarlega snjólaust, dálítið ókyrrt.

Tíminn segir þann 6.desember frá þrumuveðri í Hveragerði:

Fréttaritari blaðsins í Hveragerði símar blaðinu: Á fimmtudagsmorguninn [4.desember] gekk ógurlegt þrumuveður með eldingum hér yfir þorpið. Fárviðri þetta olli töluverðu tjóni. Meðal annars sló eldingu niður í landsímastöðina. Eyðilagði hún eldingavara hússins og rauf samband stöðvarinnar við landsímalínurnar og símakerfið í þorpinu. Ennfremur eyðilögðu eldingar nokkur móttökutæki.

Morgunblaðið segir 6. desember af foktjóni á Bíldudal og Akranesi:

Í veðri því, sem geisað hefir undanfarna daga hefir orðið töluvert tjón að því, þegar er fullvitað. Á Bíldudal sleit upp 3 vélbáta og rak þá þvert yfir fjörðinn og sökk einn þeirra, en hinir löskuðust. Voru bátarnir frá 6—15 smálestir að stærð. Á Akranesi slitnaði vélbáturinn Aldan upp af læginu á Lambhúsasundi og rak á land. Brotnaði báturinn mikið, en von er þó talin til þess að honum verði bjargað.

Morgunblaðið segir frá hörmulegum skipskaða 7. desember. Við vitum ekki hvort hann tengdist veðri eða ófriðnum:

Það er nú talið fullvíst, að togarinn „Sviði“ GK.7, frá Hafnarfirði hafi farist með
allri áhöfn þriðjudaginn 2. desember síðastliðinn. Á togaranum voru 25 menn.

Mjög djúp lægð kom að landinu þann 13. og 14. og olli austanstormi, einkum þó sunnanlands. Tíminn segir frá 16.desember:

Um síðustu helgi bilaði landssíminn allvíða, en þó einkum á Austurlandi. Í Öræfum slitnaði síminn á 4 km. löngu svæði og 6 staurar brotnuðu. Þá slitnuðu vírar á þessari sömu línu á milli Egilsstaða og Reyðarfjarðar. Talsímalínan fyrir austan Vík í Mýrdal slitnaði og á Norðurlandslínunni slitnaði síminn á milli Ketilsstaða og Fagradals. Smáskemmdir urðu á nokkrum stöðum. Álitið er að ísing á vírunum sé orsök þessara símabilana.

Tíminn segir 18.desember frá frekara tjóni í veðrinu 13. til 14.:

Jón Sigurðsson, kaupfélagsstjóri á Djúpavogi, sagði blaðinu þessar fréttir í gær: Um síðustu helgi olli fárviðri skemmdum á símalínu við bæinn Stræti á Berufjarðarströnd. Eldingu sló niður á símann og eyðilagði hún sjö símastaura. Veður hefir verið mjög umhleypingasamt hér um slóðir undanfarið og hefir töluvert tjón orðið á landssímanum annarsstaðar en þar sem áður er frá greint.

Morgunblaðið segir frá skipsstrandi í pistli 19.desember. Allmikið suðvestanveður gerði á landinu:

Í fyrrinótt [aðfaranótt 18.] rak gufuskipið Lyru upp á Engey austanverða. Bresk björgunarsveit náði skipinu út í gær. Ekki er vitað um skemmdir á Lyru, en talið er að nokkur leki hafi komið að skipinu.

Morgunblaðið segir þann 24. desember frá meira tjóni í sama veðri [18.]:

Djúpavík í gær. Síðastliðinn fimmtudag gerði snögglega eitthvað mesta afspyrnurok á suðvestan, er komið hefir hér í manna minnum. Skall það á kl.6 um morguninn og eftir
4 klukkustundir var veðrið um garð gengið. Stórt skip, sem lá hér bundið við bryggju, sleit frá bryggjunni og varð síðan að andæfa með fullum krafti móti veðrinu, þar til lægði. Víða hér um slóðir urðu menn fyrir tjóni af völdum ofveðursins. Í Norðurfirði, á Gjögri og víðar fauk talsvert af heyi og mó, á Veganesi fauk allstórt geymsluhús með öllu, sem í því var, veiðarfærum o.fl. í Birgisvík fauk nýbyggð hlaða og þak af fjósi. Á Steingrímsfirði varð tjón á bátum, 2 dekkbátar slitnuðu upp og ráku á land og brotnuðu mikið. 3 opnir vélbátar sukku og lítil trilla, sem var á þurru landi, fauk eitthvað út í buskann, og hefir ekkert, sést af henni síðan.

Vísir fjallar þann 31.desember um sjóslys á árinu:

Drukknanir manna. Árið 1941 er langmesta slysaár, sem sögur fara af hér á landi, eða það drukknuðu 142 menn. Árið 1906 er annað mesta slysaárið, en þá drukknuðu 125 menn. Af þeim sem drukknuðu hafa flestallir farist með skipum úti á hafi, bæði í ofviðrum og sökum sjóhernaðarins. Sum tilfellin er þó að vísu óvíst um. 112 þessara manna hafa farist með íslenskum togurum, en 30 hafa farist með bátum, erlendum skipum eða drukknað í höfnum, sundlaugum eða ám.

Skipstapar. Miklir skipstapar hafa orðið á þessu ári. Ellefu íslenskir bátar og togarar hafa farist, annaðhvort í ofviðrum eða af sjóhernaði og hlaust manntjón af. Erfitt að segja um suma á hvern hátt þeir hafa farist, því áreiðanlegar heimildir eru alls ekki fyrir hendi, t.d. Gullfoss og Jarlinn. Sex erlend skip fórust hér við land á árinu, og drukknuðu nokkrir erlendir skipverjar af þeim. Sjö íslensk skip og bátar strönduðu hér við land og eyðilögðust.

Hér með lýkur upprifjun hungurdiska á veðri og tíðarfari ársins 1941. Margskonar tölulegar upplýsingar má finna í viðhenginu.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1941

Smávegis kuldametingur

Það er óvenjukalt á landinu þessa dagana, sólarhringsmeðalhiti gærdagsins (10.mars) var -9,3 stig í byggðum landsins. Við eigum samt slatta af kaldari marsdögum á lager, en þó engan eftir aldamót. Í mars 1998 voru fimm dagar kaldari en gærdagurinn. Líklega verður enn kaldara í dag (11.mars). Það er því varla kominn tími á að gera þetta kuldakast upp. 

Hér má sjá hádegisgreiningu evrópureiknimiðstöðvarinnar á þykktinni (heildregnar línur) og hita í 850 hPa-fletinum á hádegi í dag (11.mars). Þykktin yfir miðju landi er ekki nema 405ö metrar. Það er ekki oft sem svona lágar tölur sjást yfir landinu. Þykktarbratti er nokkur - yfir Kaflavík er þykktin t.d. um 4 metrum hærri heldur en yfir landinu miðju. Við eigum til þykktarathuganir yfir Keflavík aftur til 1952. Ámóta lágar tölur hafa þar nokkrum sinnum sést í mars, síðast í kuldakastinu mikla 1998. 

Við eigum líka samanburð lengra aftur, með aðstoð endurgreininga. Hafa verður þó í huga að þær eru ekki mjög nákvæmar, við höfum bandarísku endurgreininguna t.d. grunaða um að vera lítillega of hlýja miðað við núverandi líkan evrópureiknimiðstöðvarinnar og örugglega of hlýja förum við meir en 100 ár aftur í tímann. 

Þrátt fyrir þennan óvenjulega kulda stendur þannig á spori að langt er í lágmarksmet í einsökum þrýstiflötum yfir Keflavík. Við erum næst meti í neðstu flötunum, 925 og 850 hPa, en langt frá þeim í 700 (3 km hæð) og 500 (5 km hæð).

Það er í raun allt of snemmt að vera að skrifa eitthvað hér um þetta kuldakast - ekkert er útséð um það - (ritstjóri styður á „vista og birta“ og stendur síðan upp - án þess að hneigja sig eða biðjast afsökunar). . 

 

Fyrstu tíu dagar marsmánaðar

Fyrstu tveir dagar mánaðarins voru nokkuð hlýir, en síðan hefur staðið samfellt kuldakast. Meðalhiti fyrstu tíu dagana er -0.9 stig í Reykjavík, -1,2 stigum neðan meðallags 1991 til 2020 og -1,6 stig neðan meðallags síðustu tíu ára. Hitinn raðast í 20. hlýjasta sæti á öldinni (þrisvar sinnum hafa sömu dagar verið kaldari). Kaldast var 2002 og 2009, meðalhiti í báðum tilvikum -2,1 stig, en hlýjast 2004, meðalhiti þá +6,3 stig. Á langa listanum er hiti nú í 97. hlýjasta sæti (af 151). Kaldastir voru þessir sömu dagar 1919, meðalhiti -9,9 stig, en hlýjastir voru þeir 2004 eins og áður sagði, meðalhiti +6,3 stig.

 

Meðalhiti fyrstu tíu daga mánaðarins á Akureyri er -1,6 stig, -0,6 stigum neðan meðallags sömu daga 1991 til 2020 og -0,7 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára.

 

Það hefur verið kaldara að tiltölu austanlands heldur en vestan. Á Vestfjörðum raðast hitinn í 14. hlýjasta sæti aldarinnar, en á Austfjörðum og Suðausturlandi er hann í næstneðsta sæti. Á einstökum veðurstöðvum hefur að tiltölu verið hlýjast á Möðruvöllum í Hörgárdal, þar er hiti fyrstu 10 dagana í meðallagi síðustu tíu ára, en kaldast á Höfn í Hornafirði þar sem hiti hefur verið -2,8 stigum neðan meðallags.

 

Sérlaga þurrt hefur verið á Suður- og Vesturlandi. Aðeins hafa mælst 1,5 mm í Reykjavík. Nokkrum sinnum hefur úrkoma mælst minni í Reykjavík sömu daga, síðast 2018 þegar hún var aðeins 0,1 mm. Á Akureyri hefur úrkoman til þessa mælst 13,6 mm og er það um 75 prósent meðalúrkomu þar.

 

Sólskinsstundir hafa mælst 51,8 í Reykjavík, um 19 fleiri en í meðalári, en hafa þó 10 sinnum mælst fleiri sömu almanaksdaga. Á Akureyri eru sólskinsstundirnar nú orðnar 20,4 og er það í meðallagi.

 

Loftþrýstingur hefur verið óvenjuhár það sem af er mánuði. Meðaltalið er nú 1026,4 hPa í Reykjavík og hefur aðeins tvisvar sinnum verið hærra sömu daga síðustu 202 árin. Það var 1847 og 1962.

 

Hiti fór ekki upp fyrir frostmark á landinu í gær (10.) og ekki heldur þann 7. Þannig var einnig um þrjá daga í desember. Hin síðari ár hafa dagar sem þessir verið mjög fáir, t.d. voru þeir aðeins tveir samtals á átta árum, 2014 til 2021.

 

Lágmarkshiti í Reykjavík í nótt (aðfaranótt 11.mars) var -14,8 stig, á kvikasilfursmælinn fór frostið í -14,6 stig. Þetta er óvenjumikið frost. Spurt var hvert væri mesta frost sem mælst hefði í mars í Reykjavík. Það er -22,1 stig sem mældust 22. mars 1881. Um þær mundir fór frostið í meir en -20 stig þrjá daga í röð. Ellefu árum síðar, þann 9. mars 1892 mældist frostið -20,5 stig í Reykjavík. Mesta frost í Reykjavík í mars síðustu 100 árin er -16,4 stig, þann 9. mars 1969. Daginn áður mældist það -16,3 stig - þetta verður þó að teljast sama tilvikið. Þann 7.mars 1998 mældist frostið í Reykjavík -14,9 stig - ómarktækt meira en nú.

Þurrir dagar

Úrkoma það sem af er mars hefur aðeins mælst 1,5 mm í Reykjavík. Það er reyndar alls ekki einsdæmi þessa sömu daga, hefur gerst nokkrum sinnum að hún hefur mælst enn minni og sömu daga árið 1962 hafði ekki einu sinni orðið vart við úrkomu. Hugur ritstjórans reikar - eins og oft áður til þeirra daga. Þetta var fyrsti veturinn sem segja má að hann hafi fylgst með veðri frá degi til dags. Febrúarveðráttan 1962 var mjög ruddaleg framan af (svipað og nú) en síðan reis upp fádæma mikið háþrýstisvæði (öflugra en nú) - fyrst austan við land og yfir því en það þokaðist síðan vestur um og til Grænlands og Baffinslands. Varð alveg sérlega þaulsetið og varð marsmánuður sá þurrasti sem nokkru sinni er vitað um bæði í Reykjavík og í Stykkishólmi. Norðaustanlands var éljagangur viðloðandi, en sjaldan hríðarveður. 

Upp úr miðjum mánuði varð lítilsháttar breyting - heldur hlýrra loft komst til landsins, en þó hélst þrýstingur hár og norðanáttin var viðvarandi út mánuðinn. Frostið fór mest í -33,2 stig í Möðrudal, það var mesta frost sem mælst hafði á landinu frá 1918. - Meira frost hefur mælst síðar. 

Á kortinu giskar evrópureiknimiðstöðin á meðalhæð 500 hPa-flatarins, meðalþykkt og þykktarvik (miðað við 20.öldina). Norðvestanátt er ríkjandi í háloftunum. Mjög hlýtt vestan Grænlands, en kalt í Skandinavíu og á Íslandi. 

Spáin fyrir næstu 10 daga sýnir svipaða stöðu, nema að neikvæðu þykktarvikin eru mest yfir Íslandi. Við þurfum að vara okkur á því að kortið frá 1962 sýnir meðaltal mánaðar, en kortið að neðan aðeins mánaðarþriðjung (10 daga). Líklega smyrjast vikin eitthvað út þegar tölur mánaðarins alls verða teknar saman. 

En við sjáum stöðuskyldleikann vel. Ritstjórinn minnist þess að einhvern tíma var verið að ræða um það hvenær hafísárin hafi byrjað. Þótt það sé út af fyrir sig skemmtileg umræða og athyglisverð spurning verður svarið samt alltaf nokkuð út í hött - sérstaklega ef farið er að negla hina meintu byrjun niður á ár, mánuð eða dag. Auðvitað kom hafísinn ekki að landinu fyrr en seint í febrúar 1965, eftir alveg sérlega óvenjulega þráláta suðvestanáttarstöðu. En til að geta komið í þeirri stöðu þurfti hann að vera til. 

Eins og fjallað hefur verið um hér á hungurdiskum áður er það ólíkt með ís í Barentshafi annars vegar og við Austur-Grænland hins vegar, að hinn fyrrnefndi hverfur nær alveg hvert einasta sumar, en það gerir ísinn við Austur-Grænland hins vegar ekki (eða hefur alla vega ekki gert það hingað til). Austur-Grænlandsísinn er í árstíðabundnu hámarki seint í mars eða byrjun apríl. Magnið tengist nýmyndunarákefð vetrarins, en líka leifinni frá fyrra vetri. Sú hugmynd kom upp að þessi marsmánuður, 1962, hafi bætt vaxtarskilyrði við Norðaustur-Grænland og rutt þykkari ís út úr Norðuríshafinu, búið í haginn fyrir næstu ár. Það er ekki mikið um það talað að veturinn 1963 var nærri því orðinn að ísavetri. Þá var þrýstifar við Ísland mjög óvenjulegt - og hagstætt ís við Norðaustur-Grænland. Ísinn komst upp að Hornströndum í fáeina daga í lok janúar - en ríkjandi austanáttir í febrúar og mars flæmdu hann suðvestur um Grænlandssund - það voru sérlega hlýir og hagstæðir mánuðir. Nærveru íssins gætti hins vegar í páskahretinu fræga 1963 - sem var (í eftiráskýringu) eins konar forboði hafísáranna. 

Það er ólíkt með stöðunni þá og nú að ís hefur verið sáralítill við Austur-Grænland í vetur. Hugsanlega minni en dæmi eru um. En hann er ekki lengi að myndast - fái hann frið til þess. Dálítil sýning kannski - því hann yrði svo þunnur. Þunnur ís væri fljótur að eyðast aftur. 

En það verður samt athyglisvert að gefa ísnum gaum næstu vikurnar. Hvessi mjög á norðurslóðum er hann líklega dauðadæmdur, sömuleiðis ef austan- og suðaustanáttir ná sér aftur á strik, en haldist núverandi háþrýstistaða - með aðstoð hugsanlegra vestan- og suðvestanátta sýnist ritstjóranum að hann eigi meiri möguleika heldur en í meir en áratug. 

Takið ekki of mikið mark á þessum vangaveltum - þær eru óábyrgar og klukkan að verða eitt. 

 

Kólnandi veður

Svo virðist sem veður fari nú kólnandi - eftir mildan kafla. Það kemur nokkuð á óvart hversu átakalítið það á að gerast (í fyrstu). Einfaldlega skiptir úr hægri breytilegri átt í hæga norðlæga á innan við sólarhring og kólnar um 10 stig (og svo meira). 

Kortið sýnir stöðuna í 925 hPa-fletinum (með augum evrópureiknimiðstöðvarinnar) kl.9 að morgni sunnudags 5. mars. Flöturinn er þá um það bil í 800 metra hæð (sjá merkingar við jafnhæðarlínurnar). Grunn lægð er á suðausturleið austur af landinu. Hún er svo grunn að hún er varla merkjanleg þegar hún fer austur með Norðurlandi á morgun (laugardag). Hún er samt eins konar ættingi stórbrotinna hretalægða. Svona getur þetta verið á stundum.

Hiti verður nærri frostmarki í Esjuhæð yfir Suðvesturlandi, en yfir Melrakkasléttu segir spáin -11 stiga frost - í framsókn. Við verðum að kalla þetta kuldaskil - og lítilsháttar úrkoma mun eiga að fylgja þeim - og vindur breytist eins og áður sagði. 

Kannski er þetta nærri því það sem ameríkumenn kalla bakdyrakuldaskil - (þeir eiga nöfn yfir allt) - kuldaskil sem læðast að úr norðaustri (öfugri átt) - án teljandi óláta. Ritstjórinn er ekki sérlega hrifinn af hrárri þýðingunni - við hljótum að geta gert betur - og aðlagað hugmyndina að „okkar“ aðstæðum. 

En síðan á kuldi að haldast - líklega út vikuna að minnsta kosti. Ekki er samkomulag um hvers konar veður verður boðið upp á með honum - fer það mest eftir því hvort vindur nær að snúast til vestlægari áttar í háloftunum - gerist það er snjókoma næsta vís. Evrópureiknimiðstöðin er til þess að gera þurr - en bandaríska veðurstofan rakari - sérstaklega þegar á líður. 

Smávegis af febrúar

Afburðahlýr nóvember, mjög kaldur desember, kaldur janúar og hlýr febrúar. Nokkuð fjölbreytt veðurlagsröð. 

Taflan sýnir hvernig hiti mánaðarins raðast meðal febrúarmánaða aldarinnar. Hann er ekki nærri neinum metsætum, en lendir samt í hlýja þriðjunginum á meginhluta landsins. Hiti telst hins vegar í meðallagi á Austfjörðum og Suðausturlandi. Illviðrasamt var fram eftir mánuðinum, en síðan gerði góða tíð, snjó og klaka tók upp af jörð - en ekki þó úr jörð. Töluverður jarðklaki mun víða liggja undir þíðu yfirborði og langt er enn til vors. 

Mars er kaldari heldur en febrúar að meðaltali um þriðja hvert ár, og sé febrúar hlýr (eins og nú) eru meir en 50 prósent líkur á að mars varði kaldari. Spágildi slíkrar tölfræði er þó ekkert - í hverju einstöku tilviki. Mars í ár er að vanda frjáls sem fuglinn. 

Heildregnu línurnar á kortinu sýna meðalhæð 500 hPa-flatarins í febrúar (evrópureiknimðstöðvargögn - Bolli P. gerði kortið). Daufar strikalínur sýna þykktina, en litir þykktarvik. Þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs, því meiri sem hún er því hlýrra er loftið. Sunnanátt er ríkjandi við Ísland og hiti vel yfir meðallagi. Enn hlýrra var þó við Bretland. Mjög kalt var vestur af Grænlandi. Styrkur suðlægra og vestlægra átta var talsvert yfir meðallagi. Hlýindi sunnanáttarinnar höfðu þó undirtökin í baráttu við kælandi áhrif vestanáttarinnar. Jafnhæðarlínurnar eru mjög þéttar - lægðagangur ákafur.

Ef við leitum að ámóta háloftamynstri í fortíðinni finnum við strax febrúar 1959, frægan illviðra og mannskaðamánuð. Svo vildi til að janúar hafði verið kaldur og hægur þá - rétt eins og nú. Mars var talinn hagstæður - eftir talsverðan snjógang í fyrstu vikunni. Nýliðinn febrúar var óvenjuþurrviðrasamur á Bretlandseyjum - rétt eins og febrúar 1959. Ættartengslin ná því í þessu tilviki víðar - háloftamynstrið málað stórgerðum dráttum. 

Reiknimiðstöðvar gera nú ráð fyrir kólnandi veðri. Það er þó alls ekki ráðið enn hvort um illkynjað kuldakast verður að ræða eða ekki - né heldur hversu langvinnt það yrði - ef af verður. Of snemmt er að fara að ræða um það á þessum vettvangi.

Alþjóðaveturinn

Alþjóðaveðurfræðistofnunin telur vetur á norðurhveli ná til mánaðanna desember, janúar og febrúar. Alþjóðaveturinn er því styttri en vetur á Íslandi, við teljum mars með - enda oft kaldasti mánuður ársins hér á landi. Ritstjóri hungurdiska hefur undanfarin ár reiknað meðalhita alþjóðavetrarins hér á landi og fjallað um niðurstöður þeirra reikninga. 

Þegar þetta er skrifað er reyndar rúmur dagur eftir af þessum alþjóðavetri, en óhætt er að alá á meðalhita hans í byggðum landsins. Útkoman er -1,5 stig, -1,3 stigum neðan meðallags 1991 til 2020 og -1,6 eða -1,7 stigum neðan meðallags síðustu tíu vetra. Þetta reiknast kaldasti alþjóðaveturinn á öldinni, og sá kaldasti síðan 1994 til 1995. Þá var nokkru kaldara en nú. Á líftíma ritstjóra hungurdiska hefur alþjóðaveturinn 17 sinnum verið kaldari en nú - af því má sjá hve mikið hefur hlýnað. 

Mjög hlýtt hefur verið á landinu undanfarna daga og svo er að sjá að hlýindi haldi áfram linnulítið út vikuna - þó kannski fari mesti broddurinn að verða úr þeim. Hvað svo gerist er harla óvíst. Langtímaspár hallast þó fremur að því að hann gangi í norðanátt og kólni um eða upp úr næstu helgi. Kannski verður atburðarás svipuð og var í desember. Þá höfðu mikil hlýindi gengið um skeið (reyndar mun lengur en nú). Um viku af desember kólnaði verulega, en veður hélst þokkalegt í rúma viku til viðbótar áður en illviðri og snjókoma skall á. 

Það er ekki óalgengt að hlýjar fyrirstöðuhæðir austan eða suðaustan við land þoki sér vestur til Grænlands og langvinnar norðanáttir komi í kjölfarið - ritstjórinn gæti jafnvel talið sér trú um að þetta væri regla - en svo er þó alls ekki. Það er allt til í dæminu - engin festa í leiksýningu náttúrunnar hvað þetta varðar. En ætli væri samt ekki hægt að telja það til kraftaverka ef ekki kæmu einhverjir (einn eða fleiri) harðir frostakaflar til vors. Mars er alloft kaldasti mánuður vetrarins. Keppni við sérlega kaldan desember gerir slíkt vinningssæti ólíklegt að þessu sinni - mars sem var kaldari heldur en nýliðinn desember hefur ekki sést á landinu í heild síðan 1979.