Af árinu 1880

Árið 1880 var mjög óvenjulegt. Fyrstu 8 mánuðir þess voru meðal þeirra hlýjustu á 19.öld og tveir þeirra, apríl og ágúst eru meðal allrahlýjustu sinna almanaksbræðra. Hlýindin hófust raunar fyrir áramót 1880 til 1881 og var meðalhiti 12-mánaða tímabilsins október 1879 til september 1880 rúm 5 stig í Stykkishólmi, rúmum 2 stigum ofan meðallags næstu tíu ára á undan. Það var aðeins tvisvar eða þrisvar sem 12-mánaða meðalhiti náði 5 stigum í Stykkishólmi á 19.öld, örugglega 1847 og ef til vill 1829 líka. Eftir 1880 þurfti að bíða hálfa öld eftir því að það gerðist aftur. Það var 1929. En síðan fór allt á versta veg. Frá og með október hríðkólnaði og það svo að dæmi eru ekki um annað eins. Það „hefndist fyrir blíðuna“ eins og stundum var sagt.  

Þó sumarið blessaðist vel og alls staðar slyppi til með heyskap var þó úrkomusamt sums staðar á Vesturlandi og Vestfjörðum. Talsverð frost gerði í febrúarlok og skammvinnt hret í maí þannig að veður var ekki fullkomið. Hiti var í meðallagi í febrúar, en annars voru allir aðrir mánuðir til og með ágúst hlýir. September var í meðallagi, en október var kaldur. Nóvember og desember urðu svo sérlega kaldir, desember kaldastur allra. 

Kuldinn í nóvember og desember sló á ársmeðalhitann þannig að hann varð ekki nema 4,3 stig í Reykjavík og 3,8 stig í Stykkishólmi. Þótti allgott samt á þessum árum. Ekki var farið að mæla á Akureyri en giskað er á að ársmeðalhiti þar hafi verið 3,5 stig. Meðalhiti ágústmánaðar reiknast 14,0 stig austur á Valþjófsstað í Fljótsdal - nokkuð óviss tala en sýnir samt hin óvenjulegu hlýindi þessa sumars. Meðalhiti í júlí var 12,3 stig í Stykkishólmi. Það met stendur enn, meðalhiti var þar 12,0 stig í ágúst, met sem stóð til ársins 2003. Sama á við um ágúst í Reykjavík, þar var meðalhiti ágústmánaðar 1880 12,4 stig og varð ekki hærri fyrr en 2003. 

Eins og árin á undan var athugunarnetið nokkuð gisið - en var þó að þéttast. Hæstur mældist hitinn á Valþjófsstað 21.júlí, 24,5 stig, en mest frost á Saurbæ í Eyjafirði 14.nóvember, -24,0 stig. 

Hér má sjá daglegt hitafar. Efri línan (oftast) sýnir hæsta hita hvers dags (ekki hámarkshita) í Reykjavík, en sú neðri meðalhita hvers dags í Stykkishólmi. Vorhlýindin vekja athygli. Hæsti hiti dagsins var nærri 10 stigum í Reykjavík hvað eftir annað síðari hluta marsmánaðar. Kuldinn í desember var gríðarlegur. Átján dægurlágmarksmet sem sett voru 1880 standa enn í Reykjavík, þar af fjögur í nóvember og 11 í desember, öll sett eftir þann 12. Tvö dægurhámarksmet standa enn frá þessu ári, 19.mars og 18.júní (þó var hámarkshiti ekki mældur þessa daga). Kaldir dagar í Reykjavík eru 23, þar af 13 í desember, mjög hlýir dagar voru fjórir. Í Stykkishólmi voru hlýju dagarnir 9. Listi yfir þessa daga er í viðhenginu. 

Loftþrýstingur var sérlega hár í október, meðaltalið það hæsta sem vitað er um í þeim almanaksmánuði. Lægsti þrýstingur ársins mældist í Vestmannaeyjum 1.janúar, 940,0 hPa, en hæstur á Akureyri 19.október 1043,3 hPa. 

Úrkoma var í upphafi árs aðeins mæld á þremur stöðvum, í Stykkishólmi, á Djúpavogi og í Grímsey. Á síðastnefnda staðnum voru mælingar óöruggar, mælirinn virðist hafa verið illa staðsettur og mældi snjó sérlega illa. Farið var að mæla úrkomu á Eyrarbakka í júní og í Vestmanneyjum í nóvember. Júlímánuður var þurr á stöðvunum og október óvenjuþurr á Djúpavogi. Janúar var hins vegar úrkomusamur.  

Hér að neðan eru dregnar saman helstu fréttir af veðri, tíð og veðurtengdu tjóni á árinu 1880 og vitnað í samtímablaðafréttir og fleira. Stundum eru þær styttar lítillega og stafsetning er að mestu færð til nútímahorfs. Sem fyrr má finna tölulegt yfirlit í viðhenginu.

Jónas Jónasson stud theol ritar í Fréttir frá Íslandi:

Tíðarfar á þessu ári var lengst af hið æskilegasta, svo að lengi hefir ei jafngott verið. Veturinn var svo blíður og inndæll, að varla festi snjó á jörð, en á Suðurlandi var hann nokkuð umhleypingasamur og óstöðugur. Á Norðurlandi var stöðugri tíð, og svo gott, að sauðir komu varla undir þak. Má til dæmis taka um veðurblíðuna, að nóvember, desember og janúar [1879-1880] var meðalhiti hér um bil -0,5°R í Norður-Þingeyjarsýslu, Jökuldal og Sléttu, og eru þau hlýindi næsta óvanaleg um þær slóðir. Tún voru orðin algræn og fögur löngu fyrir sumarmál, og vorið var eftir þessu hið blíðasta og fegursta. Sumarið var heitt og þurrt og hið æskilegasta til höfuðdags. Enn úr höfuðdegi tók að spillast veðurátt og gjörast óstöðugt og umhleypingasamt, og rigningar að koma á með köflum. Þó mátti haustið heita heldur gott, þar til spilltist algjörlega í október. Í miðjum október tók að snjóa á Norðurlandi, og rigndi stundum niður í og snjóaði svo ofan á aftur, svo að jarðir urðu litlar, og varð þá þegar að fara að taka flestan pening á gjöf. Óveður og stormar voru allajafna, og gjörðu víða skaða nokkurn, en þó var aðkvæðamest stórviðri það, er gjörði af útsuðri 10. dag desembermánaðar, einkum á Suður- og Vesturlandi. Það byrjaði kveldið fyrir og hélst alla nóttina, og hafði víða gjört tjón mikið, bæði á húsum og öðru. Bryggjur og skíðgarðar sópuðust á burt úr Hafnarfirði og Reykjavík, skip og báta tók víða í loft upp, og sló þeim niður aftur mölbrotnum; brotnuðu í veðri þessu eigi færri enn 7 sexæringar í Minni-Vogum, 6 ferjur á Akranesi og mörg skip á Álftanesi og víðar. Á Vatnsleysuströnd tók upp þiljubát, sem var í smíðum, og bar veðrið hann um 300 faðma yfir grjótgarða og skíðgarða, svo að hann kom hvergi við, en mölbraut hann síðan, er niður kom. Heyskaðar urðu nokkrir á Suðurlandi, einkum fyrir austan fjall, og sama var að segja af Vestfjörðum; þar höfðu víða hjallar fokið með munum og matvælum og varð ei eftir af það er sæist. Eigi gjörði veður þetta mikið tjón á skepnum, því að svo vel vildi til, að veðrið skall á að nóttu til, svo að fénaður var byrgður. Veður þetta varð allmikið á Norðurlandi en gjörði þar eigi skaða, svo að orð sé á gjöranda. Um jólin voru frost mikil á Norðurlandi, stundum um -24°R, en á Suðurlandi 12—15 stig. Milli jóla og nýárs voru einlægir norðanstormar og hríðar, og rak þá inn hafþök af ís fyrir öllu Norðurlandi. Á gamlárskveld gjörði blota lítinn, en gekk upp í frost og hríð um nóttina, svo að hinar litlu snapir, er voru á einstöku stöðum til, huldust alveg óvinnandi gaddbrynju, sem engin skepna gat á unnið.

Skepnuhöld voru með besta móti þetta ár, sem ráða má af veðurblíðu þeirri, sem hvervetna var um land allt. Sauðir höfðu sumstaðar eigi komið í hús svo teljandi væri hinn fyrra vetur; um vorið gengu því allar skepnur alstaðar vel undan, og lambadauði var lítill sem enginn um vorið. Um sumarið mjólkaði kvífé heldur vel, en þó eigi svo vel sem ef til vill mætti við búast, þar sem vorið og sumarið var svo gott og blítt. En það var kennt hinum brennandi þurrkum, er gengu um allt land og þurrkuðu sumstaðar svo haga, að nær því varð vatnslaust með öllu. Um haustið skarst fé í góðu meðallagi en eigi miklu betur, og var það og kennt þurrviðrunum. Heimtur urðu góðar víðast um haustið.

Grasvöxtur varð svo mikill bæði á túnum og engjum þetta sumar, að um mörg ár hefir eigi slíkur verið. Tún urðu víða tvíslegin að mestu, og voru því töður manna með langmesta móti. Útengjar spruttu og ágætlega, nema síst mýrar þær, er þornuðu upp í hitunum og þurrkunum; en þar sem voru forarflóar var hið besta gras. Nýting á heyjum var hin besta til höfuðdags, og mátti svo segja, að hverju strái mætti raka þurru af ljánum í garð. Frá höfuðdegi gengu óþurrkar, og var mest af því heyi, er náðist inn eftir það, meira eða minna illa verkað, sumt hrakið og sumt illa þurrt. En þar eð það var svo seint sumars, og gras féll í fyrra lagi vegna þurrkanna og hins snemma gróðurs, gjörði það ekki mikið mein. Garðvextir, bæði kál, rófur og jarðepli spruttu hvervetna svo vel, að menn mundu varla dæmi til slíks.

Aflabrögð voru nokkuð misjöfn þetta ár sem vant er að vera kring um land allt. Vetrarvertíð fyrir Suðurlandi gekk heldur vel, en nokkuð var gæftalítið, svo að sjór varð ei sóttur að því skapi sem aflinn var til fyrir, þegar gaf; ... Silungsveiðar í ám voru víða heldur góðar en laxveiði sumstaðar nær engi.

(s81) Slysfarir eru fáar á þessu ári, og eru þessar hinar helstu: 9. dag októbermánaðar drukknuðu tveir menn á báti í fiskiróðri frá Skálavík í Ísafjarðarsýslu, og 27. dag sama mánaðar drukknuðu 3 menn með sama móti af Tjörnesi. 3. dag nóvembermánaðar fórst bátur á Eyjafirði með 3 mönnum á á leið frá Akureyri út að Glæsibæ; ... 22. dag sama mánaðar drukknuðu 7 menn á áttæringi á leið frá Reykjavík upp á Akranes; 9. dag desembermánaðar týndist skip með 7 mönnum af Vatnsleysuströnd, og 16. dag sama mánaðar fórst skip með 7 mönnum frá Hrólfsskála á Seltjarnarnesi. Þetta eru hinar helstu og merkilegustu slysfarir á árinu.

Janúar: Nokkuð úrkomusamt syðra með umhleypingum, en yfirleitt mjög hagstæð tíð.

Jónas Jónassen tekur saman veðurlag í Reykjavík í janúar og birtist það í Þjóðólfi 9.febrúar:

Allan mánuðinn má heita að veðurátta hafi verið mjög óstöðug og umhleypingasöm. Fyrsti dagur ársins byrjaði með norðanveðri og blindbyl mestallan daginn, en það stóð að eins í 2 daga, því svo breyttist veður ýmist til landsynnings ýmist til útsynnings með éljagangi þangað til 11., þá var veður bjart og kyrrt og úr því mesta stilling, en henni fylgdi mjög mikil þoka í samfleytta 5 daga. Síðan oftast útsynningur, oft með miklum éljagangi og brimi til sjávarins. Nokkur snjór hefur fallið, en að mestu leyti tekið burt aftur í landsunnan rigningum. Síðasta dag mánaðarins féll mikill snjór með útsynningi. [Þann] 3. skall á með þrumugangi og eldingum, og sló einni þrumunni niður annaðhvort hér í bænum eða rétt hjá honum.

Fróði segir þann 10.:

Með nýárinu gekk i norðaustanátt með talsverðri snjókomu, en hún varaði aðeins 2 daga, gekk þá aftur í sunnanátt, og hefir þessa viku ýmist verið lítið eða ekkert frost, og snjóinn nokkuð tekið.

Skuld segir stuttlega þann 14.: „Hér eystra blíðasta tíð það af er vetrar“.

Þann 29. segir Þjóðólfur fréttir af veðri - einkum fyrir norðan:

Að norðan og austan er allt nýmælalítið: veðrátta, heilsufar og fjárhöld — allt í besta lagi. Í bréfum úr Eyjafirði frá 12. og 13. þ.m. stendur: „Vetur hinn besti, kuldi -3—5°R, en aftur hiti (+ 4 — 8°R.), en stormar og rigningar allmiklar norður að Vaðlaheiði, en stilltara og þurrara veðurlag úr því. Fiski allgott við Eyjafjörð, en ágætt í austursýslum“. Hér syðra gengur umhleypingatíð.

Norðanfari segir af illviðri í pistli þann 30.janúar:

Hinn 21. þ.m. gjörði hér við Eyjafjörð aftaka mikið veður af suðvestri, skemmdust hús á nokkrum stöðum; bátar 2 í Svarfaðardal og 1 í Glæsibæjarhrepp fuku svo ekkert sást eftir af, fleiri bátar brotnuðu. Þilskipið „Pólstjarnan", er stendur ásamt fleiri skipum á Svalbarðseyri, fauk á hliðina og brotnaði við það annað mastrið i henni. Eigi höfum vér enn haft spurnir af að fleiri skaðar hafi orðið að veðri þessu.

Skuld birti þann 30. bréf úr Vopnafirði, dagsett 17.janúar:

Veðrátta hefir verið hér eins og allstaðar, sem til fréttist, hin indælasta; jörð má marauð heita bæði til sveita og heiða, því þótt dálítið snjóáfelli gerði um nýár, hefir mestan snjó tekið síðan. Skepnur manna eru hér um bil í haustholdum, lömbum samt gefin hálf gjöf síðan um jól.

Norðanfari segir þann 24.febrúar frá tíð á Suðurlandi, eftir bréfi sem dagsett var 2.febrúar:

Veðurátta verið mjög rosa- og umhleypingasöm, til þess að stillti til með þorratungli um tíma, en með þorranum gekk í útsynningshríðar, stundum með frosti. Um jólin var afarillt og á nýársdag varla fært húsa á millum fyrir stormi og vatnskrapahríð, en snjó til fjalla, og fennti fé í Mýrdal, undir Eyjafjöllum og efst í Mosfellssveit.

Febrúar: Kuldakast síðustu dagana, en annars hagstæð tíð.

Ísafold birti þann 6.mars yfirlit Jónasar Jónassen um veðurlag í Reykjavík í febrúar:

Þótt veður væri nokkuð stöðugra í þessum mánuði en í janúarmánuði, þá má þó svo segja, að það hafi verið óstöðugt, þar sem hann sama daginn oft hefir verið á tveim áttum, hvass að morgni, logn að kveldi, eða hið gagnstæða. 5 fyrstu daga mánaðarins var útsynningur, oft hvass með éljum og talsverðri snjókomu, að kveldi oftast genginn í landsuður. 6. hægur að morgni á austan með nokkurri rigningu, að kveldi genginn í norður, og var nokkuð hvass á norðan 7. (með byl til sveita); 8. landnorðan hægur með mikilli snjókomu og 9. aftur hvass á norðan með byl að morgni; 10. hægur en 11. aftur mjög hvass á austan landnorðan með slettingsbyl, heiðskír og hægur að kveldi með rosaljósum; 12. hvass á landi, að kveldi rok á útsunnan með hryðjum; 13 aftur hægur á útsunnan, en að kveldi hvass á austan og 14. mjög hvass á austan landnorðan með nokkurri rigningu; 15. hægur á sunnan, veður bjart, að kveldi landnorðankaldi; 16. logn að morgni, en austangola að kveldi; 17. hægur við norður 18.—20. hvass á norðan; 21. landnorðangola að morgni, landsynningur að kveldi með rigningu og 22. hvass á landsunnan með mikilli rigningu, en gekk í útsynning að kveldi; 23. og 24. útsynningshroði, hvass mjög með köflum; 25. besta veður, kyrrt, bjart og sama veður 26. en hvessti þá um kveldið á austan; 27. genginn í norður með byl; 28. og 29. norðan, nokkuð hvass. Nóttina milli 11. og 12. heyrðust hér þrumur.

Þjóðólfur segir þann 27.:

Veðrátta gekk fremur stirð fyrri hluta þessa mánaðar með fannkomum og áfreðum, en betri síðan. Hið besta útlit með fiskiafla hér fyrir nesjunum og eins suður með, og hafa flestir aflað vel í hvert sinn og róið hefir verið í þessum mánuði. Mildur en þó umhleypingasamur vetur eins á Norðurlandi.

Norðanfari segir þann 13.:

Veðurátta má heita að sé hin sama, sem að undanförnu í vetur, nema dag og dag, sem umskiptir til hins lakara, 7. og 9. þ.m. gerði hér talsverða hríð af norðri með mikilli snjókomu, en birti aftur upp báða dagana þá fram á daginn kom; færðin kvað nú erfið sem stendur og illkleyf fyrir hross í giljum.

Skuld birti þann 6.mars bréf úr Mjóafirði, dagsett þann 14.febrúar:

Einstakur hefir þessi vetur verið að gæðum, snjóleysi og veðurblíðum, svo að enginn man eftir svo góðum vetri. Á þorranum hefir tíðin verið að sönnu óstillt og hretviðrasöm, þó snjólítil, og fáir búnir að taka lömb.

Þjóðólfur segir af febrúartíð þann 12.mars:

Veðráttan í febrúarmánuði hefir oftast verið umhleypingasöm og stirð; fyrstu vikuna lengstum útsynningar með landsynning á kvöldin. Næstu vikuna var oftast norðanátt með köföldum til sveita, en stundum á austan; 3. vikuna á ýmsum áttum, oftast þó sunnan, og líku viðraði 4. vikuna, nema síðustu dagana var norðanátt allhvöss.

Fróði birti þann 16.apríl tvö bréf dagsett í febrúar:

Rangárvallasýslu, 14.febrúar: Rosa-veðráttan, sem hófst með veðraskiptunum 20 vikur af sumri, hefir haldist til þessa, þó með þeim mismun, að fram til jóla rigndi meira enn snjóaði, en síðan hefir mikið snjóað en lítið rignt öðru enn ísingu, þar til nú síðustu dagana að hláka hefir verið. Frost hafa raunar verið lítil, en lítið hefir verið um útbeit síðan fyrir jól, að minnsta kosti í hinum hálendari sveitum, bæði hér og ekki síður í Árnessýslu, því í útsynningum, eins og nú hefir verið, er snjókoma því meiri sem hálendara er. Færð hefir verið ill víða, því jörð hefir verið þíð undir snjónum. Mun póstur hafa fengið að kenna á því, svo og vermenn er farið hafa á þessu tímabili, enda hafa sumir frestað ferðinni og beðið betra færis er annars væri farnir.

Barðastrandarsýslu, 12. febrúar: Héðan af Vesturlandi er lítið að frétta; það sem af er vetrinum hefir tíðin verið mjög óstöðug og umhleyp[ingasöm]. Viðarreki hefir verið mikill í vetur um Rauðasand, Barðaströnd og Eyjahrepp og er það nýlunda.

Þann 13.mars birti Skuld nokkur bréf með stuttum tíðarfarsfréttum:

Húsavík, Þingeyjarsýslu 17. febrúar: „Sama öndvegistíð enn, sem verið hefir í allan vetur“. Austur-Skaftafellssýslu, 24.febrúar: „Sama öndvegistíð hér í allan vetur, frostalaust og snjólaust að kalla má, en hrakviðrasamt nokkuð síðan jól. Breiðdal, 1. mars: „Tíðin svo góð í vetur, að enginn man annað eins, enda þurftu menn þess eftir heyleysis-sumarið, og verður þó víst flestum fullörðugt, ef hart fellur vorið.

Fróði birti þann 31.mars bréf dagsett í febrúar í Kjalarnesþingi:

Héðan er helst að frétta óhemju votviðri, sem heita má að staðið hafi sífellt síðan viku fyrir réttir; hafa hús og hey skemmst stórlega og töluvert fallið af skriðum t.d. í Kjós.

Mars: Nokkuð kalt fyrstu dagana, fram til þ.10, en síðan afbragðstíð og óvenju hlýtt.

Þjóðólfur lýsir marstíð í Reykjavík í pistli þann 14.apríl:

Fyrstu daga mánaðarins var hann ýmist á norðan eða landnorðan, kaldur, oft hvass og 6. var blindbylur mestallan daginn á austan landnorðan og hélst hann þar til sunnudaginn 7. að hann gekk í landsuður með rigningu og hefir síðan mátt heita að hann einlægt hafi verið á austan landsunnan, stundum hvass, stundum hægur með mikilli rigningu. 25.- 28. var hér oft logn og bjart veður, síðan aftur austan landssunnan með nokkurri úrkomu. Síðan 8. hefir hér eigi sést snjór. Síðan 10. hefir hér ekki frosið að undantekinni aðfaranótt hins 13. þá var 2° frost.

Þjóðólfur birti þann 22.apríl bréf af Skógaströnd, dagsett 4.mars:

Tíðarfar mjög umhleypingasamt, en með frostaminnsta móti; jarðbönn eða mjög hagskarpt viða um Snæfellsnessýslu og Breiðafjarðardali, og lítur út fyrir, að vetrarfarið verði í þyngsta lagi í stöku stað.

Skuld segir þann 6.mars:

Helstu fréttirnar eru það, að vér höfum nú loksins fengið vetur. 26. [febrúar] gekk hann í garð með norðan-grimmd, 8° frosti, og daginn eftir 13°R. Svo dró úr frostinu, áttin austraði sig, og tók að kyngja niður snjó, og er nú yfir allt hið mesta fannfergi og fjallvegir allir lítt færir eða ekki, nema ef vera skyldi á skíðum. Póstur átti að koma hingað í dag (4.), en það er allt útlit á að það dragist, því líklegt er að hann hafi hreppt illa færð og líklega teppst i veðrunum. Allt fram að þessu hefir veturinn verið einmuna-mildur, þó umhleypingasöm hafi verið tíðin stundum. — Sumstaðar hér í Fjörðum mun eigi hafa verið farið að kenna lömbum át, er áfellið kom nú.

Skuld segir þann 13.:

Hér hefir hlánað aftur vel eftir áfellið eystra; mild sunnanátt síðustu daga.

Fróði birti 16.apríl bréf úr Mýrasýslu, dagsett 18.mars:

Sumarið næstliðna var eitt hið besta, heyja-afli í betra lagi að vöxtum og í besta lagi að gæðum; veðuráttan breyttist í september til votviðra sem héldust að mestu leyti til ársloka; í október og nóvember hinar mestu rigningar sem menn muna, skemmdist ákaflega hey, eldiviður og fleiri hlutir. Í desember vægari rigningar, en snjóaði með köflum. Það sem liðið er af þessu ári má heita góð tíð, í janúar snjóa-lítið, en hörð frost stöku sinnum; í febrúar meiri snjór, oftast frostlítið, en stöku sinnum hart frost, komu þá allar skepnur á gjöf að fráteknum stöku hrossum, er eigi enn þá hafa þau réttindi; gengu hey upp í mesta lagi og urðu mjög ódrjúg vegna skemmda. Fyrstu 5 daga af mars, hvass landnyrðingur og hart frost, en síðan blíðustu sumarveður, sunnan átt með hægustu leysingu.

Fróði birti þann 20.apríl bréf úr Húnavatnssýslu, dagsett 23.mars:

Tíðin hefir verið hér í vetur mjög rosa- og umhleypingasöm en frostalítil; útigangspeningur er því heldur magur orðinn, og hey hafa mikil gefist, enda hafa þau reynst mjög létt nema taðan, sem hefir reynst með besta móti. Síðan í miðgóu hefir verið hér hin indælasta tíð, hláka og sunnanátt, er því sumstaðar farið að vinna á túnum og sumir farnir að slétta, stöku menn búnir að sleppa fé sínu.

Þjóðólfur segir almennar tíðarfarsfréttir þann 22.:

Einstaklega mildur og frostalítill vetur yfir allt land, þó miklu mildari í norður og austurhlutanum, því hér syðra hefir lengst af gengið umhleypingatíð, með hrakviðrum og enda snjóum með köflum; fénaður, sem beitt hefir verið, hefir og illa haldist við víða. Það virðist vera sannreynt, að sunnlenskt sauðfé þolir óvíða útigang þótt jörð sé auð, ef hrakviðri ganga. Af bréfi norðan af Sléttu (frá sjálfum norðurbaugi hnattarins) sjáum vér, að meðalhiti þar fyrir mánuðina nóv., des. og jan. hefir verið -0,5°R og mun fátítt mjög. Úr Axarfirði er oss skrifað: „Óvenjulega snjólítill vetur en þó umhleypingasöm veðurátt. Bráðafár stingur sér hér niður, og hefir það sjaldan komið fyrir fyrri hér í skóg- og kvistlandi“. Úr Jökuldal skrifar merkur maður oss: „Langt er síðan að vér Austfirðingar höfum séð jafngóðan vetur; til jóla gat varla heitið að kæmi snjóföl í heiðum, því síður í byggð, og má heita ársæld hin mesta hjá oss til lands og sjóar. Allt fyrir það bryddir enn á vesturfararhug, helst í Vopnafirðinum, sem þegar hefir fengið mikinn hnekki við burtflutninga. Mikið skipast til hér í öskusveitunum, þótt mikið vanti enn á heyskapinn; hann er ekki enn það hálfa við það sem var. Fé verður samt mjög feitt, sem á öskunni gengur“.

Norðanfari segir þann 24.mars:

Tíðarfarið hefir verið hið blíðasta síðan öndverðlega í þ.m., stöðug sunnanátt og þíður, svo nú er alveg öríst hér um sveitir og norður undan það spurst hefir.

Fróði segir þann 31.mars:

Úr Skaftafellssýslu er að frétta sömu öndvegistíð, nema nokkuð rigningasamt. Í vesturhlutanum einkum Mýrdal og Skaftártungu snjómeira seint í febrúar en í austurhlutanum.

Apríl: Mjög hlý og hagstæð tíð.

Þann 21.maí birti Ísafold tíðarfarsyfirlit aprílmánaðar í Reykjavík (eftir Jónas Jónassen), sama yfirlit birtist í Þjóðólfi þann 29.maí):

Fyrst framan af mánuðinum var veður hvasst á austan (landnorðan) með snjókomu til fjalla (2. var fjarskalegt rok á austan í nokkra klukkutíma), svo nokkra daga á norðan(5. 6. 7.). Síðan oftast ýmist við suður eða landsuður með nokkurri rigningu og stundum hvass; 8.—11. var vindur sunnanlands stundum hvass; 12. og 13. á vestanútnorðan með miklum brimhroða og snjókomu til fjalla og hér varð jörð alhvít aðfaranótt hins 13; 14.—21. hægur á landsunnan eða austan og vanalega bjart veður; 21.—23. vestanútnorðanhroði mikill. 24. genginn í norður en hægur; 25. logn og fagurt veður; 26.—30. 1andsynningur oft hvass og stundum með talsverðum rigningarskúrum.

Skuld birti þann 30.apríl bréf ritað undir Eyjafjöllum 2.apríl:

Vetrarfarið hefir mátt heita hér harðindalítið og frostalítið, og það svo, að jörð er með öllu klakalaus; eigi að síður hefir veturinn verið gjaffeldur sökum hrakviðra og áfreða, snjókrassa og þrávarandi storma, sem bakað hafa mestu ógæftir með allri sjávarsíðu.

Skuld segir af góðri tíð þann 7.apríl:

Tíðarfarið hér eystra hefir í vor verið ómunablítt, orðið snjólaust að kalla um allt um páska [28.mars] og tekið að gróa og grænka í byggðum. Fram um páska voru hitar miklir af og til (stundum 8 til 9 gr. í forsælu og 22 til 26 gr. sólarsinnis) og molluþokur og mistur með stillingum ýmist eða hægri sunnanátt. Eftir páskana gerði rosarigningar með austanátt og hefir það haldist til þessa (4.apríl), en þó er nú tekið að blíkka veðrið og linna rigningin. 3. þ.m. fölvaði litla stund svo gránaði ofan fyrir miðjar hlíðar, en fór jafnskjótt að taka upp aftur. [Hér má til gamans taka fram að óperan fræga Cavaleria rusticana gerist á páskadag 1880]. 

Þann 10.apríl greinir Skuld frá hlýindum:

Eskifirði, 9.apríl. Lengra að fréttist ekkert. Veðrið hefir nú snúist til einstakrar blíðu. Í gær [8.apríl] gekk hann til vestanáttar síðari part dags með miklum hita í vindinum, þó sóllaust væri. Kl. hálf-níu í gærkvöld var snarpur vestanvindur með nærri 10 gr. hita. Í morgun kl. 7 1/2 var 11 gr. hiti í forsælunni og síðan, er hann hvessti meir og sneri sér til suðurs, steig hitinn til 13°R [16,3°C], og hefir þó eigi sól séð.

Þjóðólfur segir þann 14.apríl:

Hvað þíður og hlýindi snertir, má vetur þessi kallast annálsverður, eins og sýna veðráttuskýrslur vorar. Þó hafa sjógæftir verið stopular það sem af vertíðinni er liðið. 2. apríl hvolfdi báti héðan úr bænum í austan roki, rétt fyrir utan Akurey; týndust 2 menn en 2 varð bjargað.

Þann 9.júní birti Fróði bréf úr Vestmanneyjum, dagsett 25.apríl:

Tíðin hefir verið hér mjög stormasöm í allan vetur og sífeldar rigningar, en varla komið snjór né frost. Sjógæftir hafa verið stirðar og þar af leiðir aflaleysi.

Maí: Allsnarpt kast í kringum þ.25., en annars mjög hagstætt tíðarfar.

Maíyfirlit Jónasar Jónassen birtist í Þjóðólfi og Ísafold 8.júní:

Hina 4 fyrstu daga var útsunnanátt, stundum hvass með miklum brimhroða, svo 1 dag bjart veður og hægur á norðan; síðan ýmist sunnan- landsunnan hægur með nokkurri rigningu eða bjart veður og logn til hins 17., að hann hvessti á landsunnan með mikilli rigningu, eu gekk strax til útsuðurs með brimhroða og skúrum, oft hvass, stundum snjóaði svo, að jörð varð alhvít, stundum með haglhryðjum einkum 23.; 24.—28. á norðan hvass og kaldur með byl til sveita og allan daginn hinn 26. ýrði snjór hér úr lofti; 28. var hér bjart veður hæg útræna, er síðari hluta dags gekk til útsuðurs, hægur; 29.—31. hægur á landsunnan með nokkurri úrkomu. 

Fróði birti þann 9.júní bréf úr Breiðdal, dagsett 11.maí:

Sama veðurblíðan og áður, sem haldist hefir veturinn út og eins síðan sumarið byrjaði, nema hvað snarpari kuldaköst hafa komið síðan það byrjaði. Þessi kuldaköst eru orðin þrjú; hið fyrsta kom um kongsbænadaginn [23.apríl], annað um krossmessuna og hið þriðja um uppstigningardaginn [6.maí], fraus þá töluvert, 4—6 stig á Reaumur. Ekkert er hægt að finna að þessari tíð annað enn það, að hún er of þurr fyrir gróður og grasvöxt, þar sem vatnsveitingar eru því miður eigi nógu almennar, eður eins víða og þær mættu vera. Kýr voru leystar út víða með byrjun þessa mánaðar, eigi af heyskorti heldur vegna veðurblíðunnar, og munu þau dæmi fá, að kýr hafi hér gengið jafnsnemma úti. Heyfyrningar eru líka með mesta móti eftir veturinn, enda þótt hey væri með minnsta móti í haust.

Þann 21.maí segir Þjóðólfur:

Reykjavík 2. dag hvítasunnu [17.maí]: Eftir einhvern hinn mildasta vetur hefir til þessa gengið yfir oss óvenjulega blítt og indælt vor og veðurblíðunni fylgt öll önnur árgæska: stök heilbrigði manna, bestu skepnuhöld og hvað nálega allt suðurlandið snertir, framúrskarandi fiskiár. Upp í landsteina, inn í innstu víkur og voga hefir hin mikla auðlegð gengið mönnum í greipar, og afli sá, sem kominn er á land hér við allan flóann innanverðan, er að sögu gamalla manna orðinn einhver hinn almennasti og mesti að upphæð, sem komið hefði á land á einni vertíð um langan tíma.

Norðanfari birti þann 13.júlí bréf úr Austur-Skaftafellssýslu, dagsett 30.maí:

Vetrarfarið svo gott, að elstu menn muna eigi slíkt. Kvef og krankleikar hafa allajafna gengið hér í vetur og vor, en fáir andast. Fjárhöld fremur góð nema sumstaðar fórst úr fári. Heybjörg var neyðarlítil í haust en samt komust allir vel af og gróður kom snemma á einmánuði enda er flest fé úr ullu gengið. Næstliðna viku var hér snjókoma og kalsaveðrátta með talsverðu frosti, en í gær var besta veður og væta. Aflabrögð hafa hér í sýslu svo að segja engin verið þessa liðnu vertíð og þykir það mestu furðu gegna í svo góðri tíð, sem stöðugt hefir gengið. 

Júní: Sérlega hagstæð tíð.

Þann 16.júlí birti Ísafold yfirlit Jónasar Jónassen um tíðarfar í Reykjavík í júní - yfirlitið birtist einnig í Þjóðólfi 26.júlí:

Þennan mánuð má segja, að veður hafi yfir höfuð verið einstaklega hlýtt og gott; fyrstu viku mánaðarins var veður stillt (oftast logn) með talsverðri úrkomu; 8. var hvasst á norðan, en svo aftur hægur, ýmist á austan eða sunnan með rigningaskúrum, þangað til 18., að hann var hvass á austan, en bjart veður; síðan var veður bjart og stillt til hins 24., að hann gekk til landsuðurs í nokkra daga, svo aftur logn eða útræna og besta veður.

Fróði birti þann 12.ágúst bréf úr Ísafjarðarsýslu, dagsett þann 2.júní:

Svo ég fylgi gömlum sið, þá er fyrst að geta veðráttunnar. Hún hefir verið hér, eins og víst um allt þetta land í vetri var, einhver hin mildasta er menn muna. Hinar fáu frostíhleypur sem komu stóðu sjaldan lengur enn rúman sólarhring, og frost mun hafa verið mest 12°R [-15°C]. Einkanlega var síðari hluti marsmánaðar og svo að segja allur apríl sérlega mildur, enda var hitinn alloft 8 l/2°R [10,6°C] í skugganum. Þrátt fyrir þessi miklu hlýindi hafa hér gengið bæði í vetur og vor miklir umhleypingar og stormar, einkum hvað sjóinn snertir, og mjög sjaldan komið lognstund dægri lengur. Þetta er hér nýlunda um jafnlangan tíma, því venjulega er hér regnlítið, og staðviðri miklu langvinnari heldur enn á Suðurlandi og í syðri hluta fjórðungs vors. Gróður er því kominn hér hinn álitlegasti, sem ég man eftir á þessum útkjálka, jafn snemma á vori.

Norðanfari birti 5.júlí bréf úr Miðdölum í Dalasýslu, dagsett 5.júní:

Tíðarfarið er hið æskilegasta og það síðan í miðgóu, heyfyrningar með mesta móti, skepnuhöld víðast góð, gróður kominn jafnt og á Jónsmessu þegar vel vorar, góða tíðin hefir á mörgum stöðum verið notuð til jarðabóta, kálgarða- og húsabygginga, og það byrjað á einmánuði; víða á sumarmálum búið að vinna á túnum.

Norðanfari birti þann 25.júní bréf úr Seyðisfirði, dagsett 12.júní:

Veturinn var einmuna góður. svo að dæmi til slíks vetrar, mun eigi hafa verið síðan seinasta aldamótsveturinn [1800 til 1801 væntanlega]. Ég gaf lömbum inni 2 vikur og ám í l 1/2 viku, sumstaðar var lömbum eigi kennt át. Kýr voru viða leystar út fyrir sumar, og það jafnvel 2 vikum, og til vissi ég að kýr voru leystar út ú 2 eða 3 bæjum á góu; það má því hafa verið dæmalaust skeytingarleysi hafi nokkur orðið bjargþrota af heyi í slíkum vetri, og samt mun það eigi dæmalaust. Núna fyrir farandi, hefir verið norðaustan kuldahret. Afli kom hér snemma i vor, en fremur hefur hann verið lítill til þessa.

Júlí: Óvenju hagstætt tíðarfar, þurrkar víða.

Yfirlit Jónasar Jónassen um veðurlag í Reykjavík í júlí birtist í Ísafold þann 18.ágúst [og í Þjóðólfi þann 26.]:

Eins og í undanfarandi mánuði hefir veðuráttan þennan mánuð verið einstaklega blíð og stillt. Fyrstu 5 daga mánaðarins var veður bjart og logn, aðeins nokkur úrkoma hinn 4.; 6. og 7. var norðankuldi en úr því oftast logn til hins 14. að hann gekk til suðurs, en þó lygn með nokkrum sudda í 2 daga, svo aftur bjart veður og stillt með lítilli úrkomu við og við á landi, þangað til 25. að hann gekk til norðurs, oftast hægur og bjartasta veður (hvass 29. á norðan).

Norðanfari birti þann 17.ágúst bréf dagsett á Suðurnesjum 1.júlí:

Tíðarfar eitthvert hið besta og blíðasta er menn muna. Aflabrögð af sjó hafa verið þau bestu síðan í vor og mest af þorski, en síðan kaupafólk lagði af stað, eru menn hættir að stunda sjóinn, því að nú eru allir í óða önn að koma frá sér fiskinum í kaupstaðina og þá er komið að því að menn byrji sláttinn. Tún eru sprottin í góðu meðallagi, og sumstaðar ekki.

Í sama blaði [17.ágúst] eru tvö bréf úr Skagafirði og eitt úr Vestur-Ísafjarðarsýslu:

[Skagafirði 3.júlí] Nú um tíma hafa hér verið miklir þurrkar en frost um nætur.

[Skagafirði 30. júlí] Héðan er ekkert að frétta, nema eins og allstaðar að, góða og indæla tíð, heilsa og heilbrigði yfir höfuð hér i sveit. Grasvöxtur mun vera, að undanteknum flæðiengjum, í rýrara lagi; tún í meðallagi sprottin, þar sem þau eru raklend og jafnvel sumstaðar í betra lagi, en þar sem harðlend tún eru, er viða kominn í þau maðkur og brunnið mjög af hólum og harðvelli. Eftir því sem leit vel út fyrri part vorsins að yrði gott grasár, þá hafa þeir langvinnu þurrkar sem verið hafa, gjört það að verkum, að það varla mun mega heita í meðallagi.

[Vestur-ísafjarðarsýslu 31. júlí] Öndvegistíð hefur mátt heita síðan í endaðan maí, tún sprottin í betra lagi í öllum vesturparti sýslunnar og sumstaðar eins og þá best hefur verið, en í norðursýslunni miður. Nýting á töðu hin besta. Fiskiafla á vorinu, getur maður kallað í meðallagi hér vestra; þó við Ísafjarðardjúp hafi hann verið mjög misjafn, þá hafa þó margir þar náð allháum hlutum, þeir hæstu saltað úr 40—50 tunna af salti.

Fróði birti þann 20.júlí bréf úr Reykjavík, dagsett þann 9.:

Hér ganga sífelld góðviðri, stillingar og hitar miklir, bæði næstliðinn mánuð [júní] og það af er þessum, hefir hitinn náð hæst á 16°R [20°C], en heldur hefir verið lítið um skarpa þerrira, nema fyrstu dagana af mánuði þessum.

Fróði birti þann 12.ágúst bréf úr Skaftafellssýslu, dagsett 11.júlí:

Sama öndvegistíðin hér í sýslu sem annarstaðar. Síðara hlut vorsins hefir að vísu verið fremur þurrkasamt, og kuldakast upp úr Trínitatis [23.maí] kippti mikið úr gróðri og spillti einkum vexti á kálrófum, sem þá var nýsáð. Þó eru hér tún og flest harðlendi í besta lagi vaxið, og mun allstaðar vera farið að slá; votengi hefir dregist aftur úr.

Fróði segir frá tíð á Akureyri og grennd þann 20.júlí:

Það sem af er þessu sumri hefir verið heitt. Kuldaköst komu að sönnu stöku sinnum í vor, það síðasta í öndverðum júní. Síðan hefir hver dagurinn verið öðrum heitari oft 15°R í skugga. Alltaf hafa verið þurrviðri og mjög sjaldan rignt, grasspretta hefir því eigi orðið eins góð og ætla mætti, tún eru að vísu víðast með betra móti og sömuleiðis vatnsveitingaengjar, aðrar engjar eru aftur víða varla í meðallagi ennþá. Almennt var byrjað að slá 12 vikur af sumri.

Þann 31.júlí birti Fróði bréf úr Borgarfirði, dagsett 15.júlí:

Héðan er að frétta hina sömu árgæsku til lands og sjávar sem hvaðanæva spyrst. Veturinn eymunagóður; að vísu allmiklar rigningar framan af, en síðara hluta vetrar og vorið allt hefir verið æskileg veðrátta; í júní og júlí daglegur hiti 14—16°R., og einstöku sinnum 20°; skúrir alloft, svo grasið hefir þotið upp; tún jafnvel sprottin á krossmessu sem vanalega í fardögum, og var sumstaðar byrjað að slá þau um jónsmessu. Gróðfiski í öllum veiðistöðum. Akurnesingar, sem i hitt eð fyrra voru á dauðans nöfinni, hafa nú full hús matar og geyma meginið af sölufiski sínum til 25. ágúst að minnsta kosti. 

Þjóðólfur lofar tíð þann 28.júlí:

Veðráttan hefir til þessa verið öndvegistíð til lands og sjávar, mjög líkt sem í fyrra sumar. Grasvöxtur yfir höfuð góður, nema á starengjum í minna meðallagi. Þorskafli, einkum á þilskipum, með mesta móti, nálega hvervetna fyrir sunnan og vestan land. Hjá Frökkum hér við land er því hið mesta veltiár. Bæði hér syðra og fyrir vestan kvarta menn um skemmdir á saltfiski sökum sólbruna.

Ísafold segir af grasvexti og tíð á Suðurlandi þann 30.júlí:

Grasvöxtur er sunnanlands yfir höfuð góður á túnum og vallendi, en bágur á útjörð. Í Flóanum sjást sumstaðar enn þá ljáför frá því í fyrra sumar. Síst eru tún í Skaftafellssýslu enda hafa þar til skamms tíma gengið breyskjuþerrar með hitum og sólskini. Vestar hefir í hálfan mánuð verið þerrilítið með mollum og deyfum. Heilsufar allstaðar syðra gott manna á meðal. Laxveiði er góð í Ölfusá, en heldur lítil í Þjórsá.

Ágúst: Óvenju hagstætt tíðarfar, þó var mjög óþurrkasamt vestast á landinu og syðra voru einnig óþurrkar síðustu vikuna.

Yfirlit Jónasar um veðráttufar í Reykjavík í ágúst birtist í Þjóðólfi þann 11.september:

Fyrstu viku mánaðarins var oftast logn og bjart veður en úr því hefir verið mesta óþurrkatíð, því síðan 7. þ.m. hefir ýmist verið landsunnanátt eða útsynningur með mikilli úrkomu, stundum mátt heita ofsaveður með aftaka rigningu t.d. 27.

Norðanfari birti þann 17.ágúst bréf dagsett á Melrakkasléttu þann 8.ágúst:

Héðan er allt hið besta að frétta. Það er nú komið heilt ár, sem tíðin hér hefir verið svo góð og æskileg, að elstu menn (fæddir um og fyrir aldamótin [1800]) muna ekki annað eins árferði. Hér i Norður-Þingeyjarsýslu allri mega túnin heita ágæt, en engjar eru að minnsta kosti enn lélegar; nú voru þó vætur fyrri hluta hundadaganna, og geta því slægjur enn batnað. Í fyrra fór úthagi ekki að spretta í neinu lagi, fyrr en í ágústmánuði.

Skuld á Eskifirði segir þann 14.ágúst:

Tíðin hefir verið einstök hér eystra í sumar, einlægir hitar og varla eða aldrei komið dropi úr lofti fyrri en um mánaðamótin, sem leið, að dálítið rigndi; nú eru aftur þurrkar.

Fróði birti þann 27.september bréf frá Patreksfirði, dagsett þann 28.ágúst:

Grasvöxtur á túnum hefir verið góður, svo og á harðvelli utan túns, en allt votlendi hefir illa sprottið. Vætutíð hefir verið hin mesta í allt vor og það sem af er sumrinu, nema einn hálfsmánaðar tíma um túnasláttinn; eiga því allir hér um sveitir mikið hey úti; flestallir hafa enn eigi alhirt tún, svo eigi lítur vel út með heyafla, ef eigi batnar tíðarfar innan skamms, og mun hey sumstaðar þegar vera farið að skemmast nokkuð. Síðan um skipti í septembermánuði öndverðum í fyrrahaust má heita að sífelld sunnanátt hafi gengið, en það er hin mesta vætuátt hér, því þá stendur af Breiðafirði, og fylgja því ávallt köföld á vetrum eða önnur úrkoma, en rigningar og þokur á sumrin. Stormar hafa og verið tíðir. Vorið var því eitthvert hið mesta ógæftavor, og einnig hin mestu vandræði að þurrka fisk þann, er fékkst, en salt fæst hér oft eigi nóg í verslununum, til að salta fiskinn; maðkar hann svo niður og skemmist hjá fólki, þegar óþerri-vor koma. En þrátt fyrir ógæftirnar munu þó hér hafa orðið meðalhlutir, því þegar gaf, voru allir firðir fullir af fiski inn i innstu botna, og enn fiskast inni á firði hér, þegar það er reynt.

Norðanfari birti þann 9.október tvö bréf að vestan, dagsett seint í ágúst:

Úr Rauðasandshrepp í Barðastrandarsýslu 23.ágúst: Veðuráttufarið er hér jafnan mjög líkt og á Suðurlandi. Fiskur var hér, sem þar, nægur, en ógæftir miklar. Grasvöxtur í sumar hefir verið góður eða jafnvel í besta lagi á túnum og harðvellis-engjum, en slæmur á öllu votlendi. Óþerrar hafa verið sífelldir í allt vor og sumar, að einum hálfum mánuði undanteknum um næstliðin mánaðamót (júlí og ágúst) og eiga menn því almennt úti af heyi, sem liggur undir skemmdum, ef líkri tíð heldur fram lengur; víða mun taða eigi alveg hirt enn.

Af Ingjaldssandi í Ísafjarðarsýslu 31.ágúst: Tíðin hefir verið mjög votviðrasöm, aldrei komið þurr dagur í öllum ágúst; ekkert af útheyi svo teljandi sé komið í garð.

September: Óstöðugt og úrfellasamt.

Ísafold birti þann 13.október septemberyfirlit Jónasar Jónassen um veður í Reykjavík:

Fyrstu 4 dagana var oftast logn með talsverðri úrkomu; 5. og 6. bjart veður, norðangola; síðan í 3 daga sunnanátt með mikilli rigningu, svo aftur oftast logn og bjart veður frá 10.—14; 15. og 16. útsunnan, hægur með talsverðum rigningarskúrum ; 17.—20. mjög hvass á norðan (oft hvínandi rok), en úr því oftast hæg austanátt með vætu. [16. féll snjór í miðja Esju, en tók skjótt aftur.]

Í Þjóðólfi þann 22.september er bréf úr Rangárvallasýslu (ódagsett):

Síðan í byrjun ágústmánaðar hefir gengið hér rigningatíð til stórskaða og skemmda á heyaflanum, en grasvöxtur var með besta móti yfir höfuð að tala einkum á túnum, valllendi og allri áveitujörð.

Fróði birti þann 16.október bréf úr Þórsnesþingi á norðanverðu Snæfellsnesi, dagsett 19.september:

Tíðarfarið var hér hið æskilegasta fram að endir hundadaga. Tún spruttu með besta móti og töður hirtust mæta vel. En þegar menn fóru að slá engi voru allar þurrlendar mýrar mjög snöggar, eyjar aftur á móti allflestar og vallendi vel sprottið, en nú komu óþerrar og ofviðri af sunnanátt. Af þessu leiðir að heyjaafli utan túns verður yfir höfuð að tala lítill og slæmur. Sumt af útheyjum er nýlega hirt illa þurrt og sumt hrekst úti enn, og er útlitið hið bágasta. Í gær og dag er norðan ofviðri með snjógangi.

Norðanfari birti þann 9.október bréf úr Reykjavík, dagsett 23.september:

Óþerrar og mollur gengu 3 vikna tíma, svo úthey hraktist og nú gjörði hér ofsaveður norðan, dagana 17.—19. [september] Fjöll urðu alhvít af snjó. Nóttina þess 18. sleit hér upp skip á höfninni tilheyrandi P.C. Knutzonsverzlun, og rak upp að Bólverki (hafnargirðingunum) og brotnaði, svo það var selt í gær við uppboð, með einu mastri og bugspjóti fyrir 212 kr. Í gær og í dag heiðríkt og logn.

Þann 4.nóvember birti Þjóðólfur frétt um hrakninga í september:

[Fjórða október] hleypti hér inn fiskiskúta af Vestfjörðum, „Ane Sophie“, skipstjóri Bjarni Kristjánsson. Hafði hún hreppt háska mikinn og hrakninga af stormum og hrakist tvívegis suður fyrir land og langt út í haf. Þann 17. september voru þeir staddir í miðri Látraröst í ofsaroki, og ófærum sjó; tók þar út 3 háseta af skipinu. Skútan var mjög löskuð, er hún loksins náði höfn, enda hafði hún forn segl, og voru þau ónýt orðin.

Fróði birti þann 18.nóvember bréf úr Árnessýslu, dagsett ótilgreindan dag í september:

Kalla má að veðurblíðan hafi haldist stöðugt til þessa; þó einstöku sinnum hafi hvesst eða kólnað nokkuð. Þá hefir það aldrei varað lengi. en oftast verið lygnt og hlýtt. Þar á mót hefir síðari hluti sláttarins verið að mun vætusamari en framan af. Hefir engjahey manna því töluvert hrakist; þó er það nokkuð misjafnt. Í útsveitum sýslunnar hafa þurrkdagar verið fæstir því þær liggja við Hellisheiðar- og Þingvallasveitarfjallgarðinn, en alkunnugt er, að úrkomur dragast mest að fjöllum. Í uppsveitunum, einkum austan til, hafa þurrkdagar verið nokkru fleiri, enn einna flestir í framsveitunum, en þar er aftur votlendast. Nú eru víst allir búnir að ná heim heyjum sinum, því nokkra þurrkdaga gerði samfleytta fyrir og um fjallleitatímann.

Október: Spilltist tíð og gekk í vetur, oft bjartviðri syðra.

Þann 9.nóvember birtist októberyfirlit Jónasar í Ísafold:

Hina 5 fyrstu dagana var veður bjart og logn, norðangola til hafsins, 6. og 7. sunnangola með nokkurri rigningu; 8. logn, dimmur; 9. landsunnan með mikilli rigningu seinni part dags; 10.—12. útsunnan, hvass, með hryðjum ; 13.—16. hægur á útsunnan með rigningu við og við; 17.—23. við norður, oftast logn og bjart veður; 24. sunnanátt með rigningu, en eftir hádegi hvass á útsunnan með miklum hryðjum; 25.—28. bjart veður, við norður; 29.útsynningur, hægur með rigningu; 30. og 31. á norðan, bjartur, nokkuð hvass.

Þjóðólfur segir þann 12.október:

Með póstum er að frétta góða tíð, einkum að norðan. Þó gjörði víða snjókast mikið í byrjun rétta. Heyafli hinn besti um allt Norður- og Austurlandið, en miklu endasleppari varð heyskapur á Suðurlandi og enda sumstaðar á Vesturlandi, og hröktust hey allvíða, t.d. í efri hreppum Árnessýslu.

Fróði segir þann 16.október:

Eyjafirði 16.október: Heyskapur hefir í sumar gengið mætavel hér í firðinum. Þerrar voru stöðugir mestallan sláttinn og þornaði því heyið jafnóðum og slegið var. Heyfengur mun allstaðar vel í meðallagi og sumstaðar nokkuð meiri; einkum munu töðurnar hafa verið með mesta móti. Vegna kuldakastanna í vor og hinna miklu þurrka í sumar var grasspretta víða ekki góð; hálfdeigjur spruttu laklega en vatnsveitingarengi mjög vel og harðar grundir allvel. Fyrir því að heyskapartíðin var svo æskileg höfðu margir lokið við engi sitt í 19.—20. viku sumars og hættu þá heyskap, en þeir sem engi höfðu voru við hey til þess í 22. og 23. viku sumars. Úr Staðarbyggðarmýrum hefir heyfengur í sumar orðið venju fremur mikill; síðan farið var að skera mýrar þessar fram og veita á þær vatni, hafa þær sprottið betur enn áður, en einkum er orðið léttara að afla, hey í þeim; í sumar var þar víða þurrkað hey er áður höfðu verið djúpar keldur. Kartöflurækt hefir í nokkur ár verið mikið stunduð á Akureyri og hefir heppnast vel (bregst þar helst í köldum votviðrasumrum). Í sumar hafa kartöflur sprottið þar með betra móti; nálægt 40 búendur hafa þar kartöflugarð. ... Veðrátta hefir verið mikið góð í allt haust, stillingar lengst af og úrkomur nokkrum sinnum, aldrei hart frost en oft nokkurt frost; í gær [15.október] kom hér [Akureyri] snjór í fyrsta sinni að nokkrum mun, dreif hann niður í logni og frostleysu.

Þann 30.október birti Fróði bréf úr Múlasýslu, dagsett þann 12.:

Veðrátta hefir í haust verið úrfellasamari en í sumar og eftir þann 20. [september] snjóaði töluvert i fjöll og enda festi í byggð. Um mánaðamótin kom norðanátt og talsvert frost nokkra daga svo jörð fraus, en svo er hún nú aftur orðin þíð og komin blíð tíð, þessa dagana.

Nóvember: Illviðratíð. Mikið frost um miðjan mánuð.

Ísafold birti þann 21.desember yfirlit Jónasar um veður í Reykjavík í nóvember, auk fréttar af skipskaða - yfirlit Jónasar birtist einnig í Þjóðólfi 11.desember:

Veðurátta hefir verið þennan mánuð fremur óstöðug, og um tíma (frá 13.—18.) mjög köld; [tvo] fyrstu dagana var veður bjart, austankaldi; 3. hvass á sunnan með mikilli rigningu, en lygn að kveldi, og sama veður 4., en 5. var logn að morgni og dimmviðri, en síðari hluta dags hvass á landnorðan með krapaslettingi, og urðu öll fjöll héðan að sjá alhvít; 6. hægur á austan með nokkurri snjókomu, að kveldi rokinn á norðan; 7. hvass á norðan; 8. blindbylur og hvass á landnorðan að morgni, að kveldi genginn í landsuður með rigningu og síðan á vestan; 9. vestanútnorðan með brimhroða, en hægur allan daginn; 10. og 11. hæg austangola með rigningu; 12. aftur hvass á norðan með blindbyl; 13. hvass á norðan ; 14.—20. hægur við austanátt, oftast bjart veður; 21. mjög hvass á landnorðan með rigningu, að kveldi genginn í útsuður hægur; 22.—27.hæg austanátt, oft logn ; 28.—29. nokkuð hvass á norðan (með byl til sveita); 30. logn og fagurt veður.

Skipskaðar. Mánudaginn þ. 22. nóvember fórst áttróið skip af Akranesi á ferð úr Reykjavík uppeftir með 7 manns. ... Dimmt var farið að verða, er þeir fóru af stað, og barst þeim á, eins og oftar vill til, á heimferðinni úr Reykjavík.

Fróði (á Akureyri) segir þann 18.nóvember:

Í næstliðinni viku féll hér mikill snjór í norðaustanhríð. Þessa viku hefir verið stilling það af er, en frost mikið; varð það 19°R [-23,7°C] á sunnudaginn [14.nóvember], og mun jafnmikið frost hér sjaldgæft, þá eigi er lengra liðið vetrar. Í Skagafirði er einnig fallinn mikill snjór. 

Norðanfari birti þann 22.desember tvö bréf að austan, dagsett í nóvember:

Jökuldal 24. nóvember: Veðrátta hefir verið hér mjög stirð síðan seint í októbermánuði. Af og til norðaustan hríðar með áköfum frostbitrum, mesta frost 22°R [-27,5°C]. Það var 13.þ.m, má það heita óvanaleg helja svo snemma vetrar. Nú þessa síðustu daga er austanátt og bleytur, lítur út fyrir hagleysur ef þessu heldur fram.

Völlum 27. nóvember: Héðan er fátt að frétta nema harðindi mestu síðan um veturnætur; mikill snjór hér um allar ytri sveitir héraðsins, en betra til dala, einkum Fljótsdals. Afli er sagður til fjarða ef gæftir væru.

Desember: Mjög köld illviðratíð. Óvenjuhart frost.

Ísafold birti þann 11.janúar 1881 yfirlit Jónasar um veður í Reykjavík í desember:

Þar sem allur fyrrihluti þessa mánaðar var fremur frostalítill, hefir allur síðari hluti hans (frá 13.) verið einhver hinn kaldasti, er elstu menn muna, því ekki einungis hefir frostharkan verið geysi-mikil, heldur hefir hin kalda norðanátt haldist óvenjulega lengi. Snjór hefir fallið mjög lítill. Fyrstu 2 dagana var veður stillt og bjart en 3. hvasst á austan með blindbyl, en logn að kveldi með nokkurri rigningu; 4. og 5. hægur á landsunnan með rigningu ; 6. hægur útsynningur að morgni, en bráðhvass að kveldi og sama veður tvo næstu dagana, en þó vægari með hryðjum; 9. hvass á landnorðan með byl að morgni, gekk svo til eftir miðjan dag og fór að hvessa á útsunnan og varð úr því fjarskalegt ofsaveður, sem hélst við allt kvöldið og næstu nótt fram til morguns hinn 10., að hann lygndi, og var þann dag hægur útsynningur með slettingsbyl um kveldið; 11. og 12. aftur hvass á útsunnan, gekk svo 13. í norðanátt til djúpanna, en hér í bænum var þann dag og eins 14. og 15. hæg austangola; 16. landnyrðingur, hvessti er á leið daginn og var bráðviðri á norðan til djúpanna og frá 17.—30. einlægt norðanbál með grimmdarhörku; einkum var veðurhæðin mikil 27. og 28. og lagði sjóinn, svo að menn hinn 30. gengu eigi aðeins út í Akurey, Engey og Viðey, heldur og upp á Kjalarnes. Ofangreinda daga (17.—30.) var hér í bænum oft logn, þótt norðanrok væri inn að eyjum; 31. breyttist aftur veðurátta, er hann gekk til landsuðurs með talsverðri rigningu, en að kveldi dags var hann aftur genginn í útsuður með miklum brimhroða.

Norðanfari birti þann 13.janúar bréf úr Hrútafirði, dagsett 3.desember:

Næstliðið sumar mátti heita ágætt nema að því leyti, að grasbrestur var víða á útjörð, en tún spruttu almennt vel. Fyrir réttir spilltist tíðin, og þá gjörði hið óminnilega skot, því að þá fennti féð í hópum hér á vesturfjöllunum og var að finnast dautt og lifandi fram eftir öllu hausti, sem var hér gott, en síðan 2 vikur af vetri hafa gengið einlægir umhleypingar og hagleysur.

Þjóðólfur segir þann 11.frá miklu illviðri: 

Að kvöldi þess 9. þ.m. kl.10. skall hér á útsynningsrok svo mikið, að ekki þykir hér hafa komið maki þess, nema ef skyldi vera ofviðrið, þegar póstskipið „Sölöven“ fórst undir Jökli [27.nóvember 1857]; fylgdi því hellirigning krapakennd, og hélst það þannig víð til kl.2 um nóttina, þá hætti úrfellinu, eins og hendi væri veifað, og varð heiðbjart, loft á svipstundu og norðurljós; rokið hélst samt hið sama allt til kl.4, um morguninn, og fór þá smátt og smátt að hægja, og var komið allgott veður kl.6 um morguninn. Gjörði veður þetta mikinn skaða hér í nágrenninu en lengra að hefur enn ekki frést; bátar skip og hjallar fuku víða og brotnuðu í spón, bryggjur og bólverk þurrkuðust burt í Hafnarfirði, og víða fleygðust skíðgarðar um hér í bænum og það sem laust lá, fauk víðsvegar langar leiðir, svo sem borðviður og tunnur. Eitt hús hér hreyfðist á grunninum svo að sprungið hafði kalkið frá fótstykkjunum, og úr þeim sátu flísar fastar í kalkinu. Minnisvarði einn (P. Gudjohnsens), sem var stór og fagur, úr steini, fauk um og brotnaði, og hafði veðrið raskað mörgu á kirkjugarðinum. Skip eitt lá hér á höfninni, það sem þeir kaupmaður Jón Guðnason og Agent Lambertsen komu á frá Englandi í fyrra mánuði og rak það með akkerum og festum allt inn undir Laugarnes, bar þar að klettum og brotnaði svo mikið, að það sökk, þegar í sjóinn hækkaði, en skipverjar komust af. Var lítið eitt af vörum í því helst kol og salt. Skipið er eign hr.Lambertsens, og er sagt að það ekki muni hafa verið í ábyrgð, og er það tilfinnanlegur skaði fyrir eigandann, ef svo hefir verið.

Þann 21.desember birti Ísafold fréttir af skipsköðum og illviðri:

[Níunda] þessa mánaðar fórst skip með 6 mönnum frá Vatnsleysum á Vatnsleysuströnd. Það hafði lent (hleypt) úr róðri sunnar á Ströndinni, en lagði þaðan heimleiðis um kvöldið í hálfdimmu, og ætla menn það hafi farist skammt fram undan Vatnsleysuvörinni. Formaðurinn var Gísli Bjarnason, ungur maður og efnilegur, nýkvæntur. ... 16. þ.m. drukknuðu 5 menn af skipi frá Lambastöðum á Seltjarnarnesi. Það var á uppsiglingu úr fiskiróðri í norðanstórviðri, hafði alda tekið sig upp rétt við skipið og gengið yfir það, svo að fyllti og hvolfdi þegar. Menn allir, 7 að tölu, komust á kjöl, en skoluðust af honum aftur og drukknuðu allir, nema formaðurinn og annar til, sem Hjörtur bóndi Þorkelsson í Melshúsum bjargaði, þeir sem drukknuðu, voru allir frá Lambastöðum, nema einn.

Aðfaranótt hins 10. þ.m. gerði ofviðri svo mikið af vestri, að fullorðnir menn þykjast ekki muna slíkt. Varð af því skaði mikill á skipum við sjó og heyjum í sveit. Það vildi til, að smástreymt var, annars telja menn víst, að skipastóll hér með sjó hefði sópað burt, og jafnvel mörgum bæjum. Þá rak upp af Reykjavíkurhöfn upp í Laugarnes þilskip þeirra Lambertsens og Jóns kaupmanns Guðnasonar, og komust menn af. Einn bóndi á Álftanesi missti allan sinn skipastól, áttæring góðan, sexæring og bát. Margir fleiri misstu og skip, eða náðu þeim meir eða minna brotnum. Hjallar veltust um og brotnuðu og þak rauf af húsum. Nú ganga menn hér um kaupstaðina, að reyna til að fá timbur í skip í stað þeirra, er fórust, en kaupmenn eru timburlausir. Sagt er að bóndi nokkur hafi orðið nýlega úti í Flóa.

Norðanfari birti þann 13.janúar 1881 frétt af slysi í Laxárdal í Þingeyjarsýslu:

Á næstliðinn annan í jólum, fóru 2 vinnustúlkur frá Þverá í Laxárdal í Þingeyjarsýslu, er hétu Jóhanna og Elíza, yfir í Kasthvamm, hvar þær töfðu lítið og svo þaðan yfir í Halldórstaði og dvöldu þar til þess kl. var 4—5 um nóttina, og þá komin hríð en kjurt, lögðu samt af stað af því að ekki var nema til næsta bæjar að fara en bæjarleiðin er liðugur [fjórðungur] mílu [um 2 km] og ekkert að glöggva sig við, sakir myrkurs og hríðarinnar en þegar þær voru nú farnar skall hvassviðrið á; allt fyrir það treysti fólkið á Halldórsstöðum því, að þær mundu hafa sig heim, og á Þverá talið víst, að þær mundu vera á Kasthvammi eða Halldórsstöðum, en þá hríðina lægði 3 eða 4 dægrum síðar, voru stúlkurnar eigi komnar heim, var þá þegar safnað mönnum og leitað til þess þær fundust á nýársdag, norðanvert við svonefnda Skollahóla, sú yngri dáin en hin með lífsmarki, eftir að hafa legið úti 10.dægur, [5 sólarhringa] en dó litlu síðar ... Líka hefir og piltur orðið úti fyrir nokkru síðan frá Svínadal í Kelduhverfi, ... og sendur hafði verið upp að Mývatni, en eigi fundinn. Það hefir og frést hingað, að maður hafi í nefndri stórhríð átt að verði úti í Skagafirði en eigi frést hingað hver sá var. Allir firðir og víkur hér nyrðra fylltust þá með hafís ...

Þann 29.janúar birti Norðanfari bréf úr Þistilfirði, dagsett 30.desember:

Grófustu harðindi, jarðlaust yfir allt síðan í þriðju viku vetrar. Næstliðna 8 daga hafa verið vonskuhríðar með 14—18° frosti. Nú í dag þegar birti, huldi hafís allan sjó að hafsbrún. Stúlka varð úti snemma á jólaföstunni, sem fór frá Sveinungsvík og ætlaði að Ormalóni, og er hún ófundin enn.

Í sama blaði er einnig bréf úr Axarfirði, dagsett 15.janúar - þar segir meðal annars:

Héðan er fátt tíðindavert utan hvað tíðarfarið er eitt hið grimmasta, sem elstu menn muna, sakir frosthörku og veðurvonsku á jólaföstu byrjun. Um jólin voru hér vonskuhríðar, og á þriðja dag jóla var hér hið versta veður, sem komið getur með 20 stiga frosti, og er sú frosthæð tíðust um þessar mundir. Jökulsá bólgnar og hleypur svo hér um sandana, sem nefndir eru, vegna frosta og stórhríða, að út lítur fyrir, að hún eyðileggi suma bæi hér í sveit, á Hróarstöðum, mátti flýja með gripi fyrir nýárið, vegna hlaups, sem fór í húsin og í næsta hlaupi fór í bæjarhúsin þar og á fleiri bæjum eru hús í voða. Hafís kom hér að landi um jól, en fór hér af firðinum aftur í sunnanhláku, sem kom hér eftir nýárið, ... Í hríðunum millum jóla og nýárs, tapaðist frá fjárborg við sjó á Presthólum í Núpasveit á milli 20—30 fjár, sem sumt hafði hrakið í sjó en sumt á land, en búið að finna aftur nálægt 16—20, allt dautt.

Þann 1.janúar 1881 birti Þjóðólfur frekari fregnir af illviðrum og slysum í desember - fyrst voru viðbótarfréttir af illviðrinu þann 10.:

Allgott veður var fyrra hluta dagsins sem rokið laust á um kvöldið, og hafði einn bátur með 7 mönnum róið frá Vatnsleysu; formaðurinn hét Gísli og var nýkvæntur, ungur maður og ötull, og talinn með bestu sjómönnum þar syðra. Hvessti á þá af austri þegar leið að miðjum degi, og það svo, að þeir hleyptu út í Landakotsvör á Vatnsleysuströnd og lentu þar með öllu heilu; en meðan þeir biðu þar, hægði veðrið svo, að þeir beittu lóðir sínar aftur, og sigldu fram á miðin. Síðan hefir ekki spurst til þeirra, en brot af skipinu rak síðar á Hvassahrauni og slitur af lóðum þeirra i Kúagerði. Skip og bátar brotnuðu víða í spón og sumt laskaðist; þannig er sagt að 7 sexmannaför hafi brotnað í Minnivogum, 6 ferjur á Akranesi, margar á Álftanesi og missti þar einn bóndi allan skipastól sinn, sem var 1 áttæringur, 1 sexæringur og 1 tveggja mannafar, og sá hann ekkert eftir af því. Lárus Pálsson læknir missti þilbát sem var í smíðum, og kastaði veðrið honum rúmlega 300 faðma burtu, yfir axlarháa steingarða, hverja hann ekki hreyfði, en brotnaði í spón þá hann kom niður. Heyskaðar hafa ekki orðið hér nærlendis af þessu veðri, svo á orði sé gjörandi, en fyrir austan fjall, hafði orðið meira af því. Eftir þetta veður hugðu allir, að fiskur mundi hafa horfið hér á miðunum, en það reyndist ekki svo, því nokkrum sinnum var róið hér eftir veðrið og var fiskur allstaðar fyrir, bæði djúpt og grunnt, en nú veit maður ekki hvernig fiskur hagar hér innfjarða, síðan norðanveðrin og frostin komu svo, en nýfrést hefir af Suðurnesjum, að hlaðfiski væri þar allstaðar ef gæfi. Fimmtudaginn 16. þ.m. var hér róið alskipa því logn var um morguninn, en um daginn rak á norðanstorm með frosti; náðu allir landi það spurst hefir, nema skip frá Lambastöðum á Seltjarnarnesi með 7 manns; fórst það á uppsiglingunni og drukknuðu 5 af hásetunum, en formanni og einum háseta var bjargað af kjöl, fyrir atorku og snarræði Hjartar bónda Þorkelssonar á Melshúsum. Rétt fyrir jólin fannst bóndi Jón Brandsson af Álftanesi örendur á heimleið sinni frá Hafnarfirði; hefir hann að líkindum orðið veikur, lagst fyrir og frosið í hel ... Af því veðrin hafa verið svo hörð allan þennan mánuð, hafa ferðir verið mjög fáar, og getur Þjóðólfur því miður ekki verið fróður lengra að, en þó hefir borist að austan, að maður hafi orðið úti á heimleið frá Eyrarbakkakaupstað, ... Þar eystra er einnig sagt að ýmsir séu farnir að lóga fénaði sökum harðindanna, og væri óskandi að sem flestir gættu sín í tíma, ... Úr Hnappadalssýslu hefir frést, að harðindin séu mjög mikil þar vestra, og hætt við skepnufelli ef ekki batni tíðin hið bráðasta.

Skuld hafði nú flutt frá Eskifirði til Kaupmannahafnar og birti þann 10.janúar fréttir af Austfjörðum:

Að heiman af Íslandi fréttist, að haustið og fyrri partur vetrar hefir verið óvenju hart. Af Eskifirði var oss skrifað 18. nóvember, að þá væri jafnfallinn snjór yfir allt og jarðleysi, en frostin höfðu oft náð 15°R [-18,8°C] og er það fágætt í fjörðum eystra. Með norsku gufuskipi, er kom til Stafangurs um jólin, fréttist hingað að hörkurnar og óveðrin héldust enn (19.desember). 

Fróði segir frá hrakningum sjómanna frá Seyðisfirði þann 2.febrúar 1881:

[Fjórir] menn á Seyðisfirði höfðu orðið fyrir sorglegum hrakningi á sjó snemma á jólaföstunni í vetur: Mánudaginn 29.nóvember höfðu nokkrir bátar á Seyðisfirði róið til fiskjar í ískyggilegu veðri og frosti allmiklu; komu allir bátarnir aftur samdœgurs nema einn með 4 mönnum; um kvöldið gerði illviðri er hélst næstu daga, en ekki spurðist til hins óaðkomna bátar og töldu allir víst að hann hefði farist, en á föstudaginn næstan eftir komu mennirnir á bátnum inn á fjörðinn; höfðu þeir á mánudaginn náð landi undir hamrafelli því er gengur út í sjó út af suðurbyggð Seyðisfjarðar milli Skálaness og Dalatanga, og verið þar tepptir til þess á föstudaginn því ógengt var til bæja fyrir hrúgum og harðfenni. Allan þennan tíma voru þeir matarlausir. Þrír af mönnum þessum höfðu skaðlega kalið og missa fætur, en einn var óskemmdur. Mennirnir sem kólu heita Jóhann Ringsted, Þorsteinn Þorsteinsson og Jón Sigurðsson, allir sunnlenskir; sá sem heill komst af heitir Jón Valdimarsson, austfirskur; hann hafði haft góð stígvél og gætt þess að vera alltaf stígvélafullur af sjó.

Fróði segir frá því þann 22.janúar að fjárskaði hafi orðið á Presthólum á Sléttu milli jóla og nýárs, 20-30 fjár hrakti í sjóinn. 

Norðlingur segir frá þann 6.janúar 1881:

Á þriðja og fjórða í jólum var hér sú ákafleg stórhríð að menn muna varla aðra eins og fannkoma að því skapi; svo var harðviðrið mikið, að menn kól á andlit og hendur á milli húsa.

Norðlingur segir af sömu hríð þann 29.janúar 1881:

Á þriðja i jólum fór vinnukona í fjós á Þingeyrum í Húnavatnssýslu, hleypti hún kúm í vatn en missti þær útí stórhríðina útúr höndunum á sér, og komst sjálf með illan leik að heykumbli er hestar höfðu brotið upp og gat grafið sig inn í heyið svo hún hélt lífi. Kýrnar fundust þegar upp létti hríðinni með lífsmarki, en varð þó að drepa þær.

Ísafold birti þann 2.apríl 1881 fréttabréf úr Skaftafellssýslu, dagsett 24.febrúar það ár. Þar segir af veðri í desember:

Mest gegndi furðu hinn mikli stormur af útsuðri, sem geisaði aðfaranótt hins 10. desember [1880]. Þá mátti svo að orði kveða, að allt léki á þræði, og var veður óstætt úti, þótt margur væri að leitast við að forða heyjum sínum og húsum við tjóni; samt sem áður varð tjónið vonum minna. Hús rufu víða, einkum útihús, einnig fuku bæjardyr á Hörgslandi á Síðu; hey rufu meira eða minna, en óvíða til stórra skemmda, nema á Kirkjubæjarklaustri um 40 hestar, er lítið eða ekkert sást af. 

Þann 18.maí 1881 birti Norðanfari pistil með yfirskriftinni „Eftirmæli ársins 1880 í Múlasýslum“:

1. janúar var fyrst um morguninn stillt veður, en er áleið daginn gekk í snjóveður 2. var kafaldsbylur, 3. var stillt veður, en 4. og 5. hin besta sunnan hláka, 6. gekk til vestanáttar með hægu frosti og úr því einlæg stilling, sem hélst öðru hvoru til hins 22., breyttist þá tíðin til umhleypinga, eður útsynningshroða, er stóð yfir til mánaðarlokanna, en 1. og 2. febrúar var stillt veður, og eftir það voru umhleypings svipir (?) til þess 15., þá breyttist veðrið til norðanáttar mánuðinn út með sífeldum umhleypingshroðum, spillti þá á jörð mest til dala og fjalla, þá kom og 15 stiga frost, og varaði þetta fyrstu dagana af marsmánuði eður til hins 7 s.m., þá gekk til sunnanáttar, blíðviðra og stillinga sem hélst til hins 28 s.m. sást þá víða til gróðurs í útbaga. Þann 29. gekk veðuráttan til austan- og suðausturáttar með óttalegum rigningum, sem héldust til 8. apríl, hljóp þá víða á tún, eftir það komu þurrkar og blíðviður nema það sem stöku sinnum hljóp í frost, en gróður var þá kominn um sumarmál og sóley sást sprottin í stöku túnum, og almennt voru þá kýr leystar út, en með maímánuði gekk tíðin til kulda og frosta, er stóð yfir nokkra daga. 19. maí og nokkra daga þar á eftir var eld- eða sandmóða með vestan stormi. 23. gjörði snjókast og kuldanæðinga og frost sem hélst nokkra daga, gekk þá aftur til blíðviðra, sem héldust til 4. júní, þá kom snjóhret og kuldanæðingar og frost, eftir það gekk tíðin til votviðra og hita er hélst til messna, en með júlímánuði hófst hita- og þerratíð og hélst allan þann mánuð út, svo að almennt var farið að slá í 11. viku sumars og tún í 12. vikunni. Töðufall varð með mesta móti, og eigi meiri töður fengist síðan grasárið mikla 1847. En með ágúst breyttist veðráttan til sudda og skúra, sem stóð yfir rúma viku, fór þá af nýju úthagi að spretta og háátúnum, því að alla jafna var hitatíðin, en mýrarengi mjög graslítið en valllendi betra, en sökum hinnar góðu heyskapartíðar heyjaðist allvel; með septembermánaðarbyrjun breyttist tíðin í óþerra einkum þann 5. og upp frá því var bæði rigningasamt og veðuráttan óstillt til þess í október, þá hófust frost og kuldar allt til hins 16. eða á Gallusmessu, að alveg hófust snjóar og harðindi svo að menn hlutu þaðan af að taka lömb á gjöf, en með allraheilagramessu gjörði vestanhláku, svo að upp kom nokkur jörð en 5. s.m. byrjuðu aftur snjóhríðar og illviður, svo að farið var að gefa sauðum um Marteinsmessu (11. nóv.), sem hélst til 4. des. Þann 5. og 6. var norðvestan hláka, sem stóð skamma stund, því þá brá aftur til snjóa og harðviðra. Hinn 13. desember var hinn mesti ofsabylur með 17 stiga frosti á R, og upp þaðan stöðugt norðanhríðar og harðviðri til nýárs með 10—16° frosti. Á nýársdag var komin vestan hláka. Á annan í jólum sást ísinn hér út af Norðfirði, og hefi ég ekki heyrt þess getið að svo snemma á vetri hafi hér ís sést síðan veturinn 1821—22, sem kallaður var Maunguvetur, þá kom ís á þriðja í jólum, en þá var aðgætandi, að ísinn kom um sumarið 1821 og lá við til höfuðdags. Samt má telja þetta ár eitt hið besta, því að vel heyjaðist og afli í betra lagi, þar menn höfðu oftast síld, því Norðmenn lágu þá hér öðru hverju og unnu að síldarveiði. Ritað í Norðfirði 3. janúar 1881.

Lýkur hér að sinni yfirferð hungurdiska um árið 1880. Finna má ýmsar tölulegar upplýsingar í viðhenginu. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1880

Af árinu 1879

Árið 1879 var ívið hlýrra heldur en árið á undan og fékk almennt góða dóma - nema sumarið á Austurlandi. Meðalhiti í Reykjavík reiknast 4,1 stig, 3,4 stig í Stykkishólmi og giskað er á 3,1 stig á Akureyri (ekki var mælt þar). Hlýtt var í nóvember og desember, en kalt var í febrúar, mars, maí, júní, júlí og september. Vart varð við hafís, en hann hamlaði ekki siglingum svo heita mætti. Aftur á móti voru lagnaðarísar með mesta móti í upphafi árs. 

Enn voru engar opinberar veðurstöðvar inni í landi. Hámarks- og lágmarkshitatölur eru því heldur hóflegar. Hæsti hiti ársins mældist í Hafnarfirði 7.júlí, 21,2 stig. Hann hefur vafalítið einhvern tíma árs farið hærra inni í sveitum. Lægsti lágmarkshiti mældist þann 11.mars í Grímsey - en engar opinberar mælingar voru í innsveitum eins og áður sagði.

Hér má sjá daglegt hitafar. Efri línan (oftast) sýnir hæsta hita hvers dags (ekki hámarkshita) í Reykjavík, en sú neðri meðalhita hvers dags í Stykkishólmi. Enginn dagur telst mjög hlýr í Reykjavík - og ekki heldur í Stykkishólmi, en köldu dagarnir voru ekki mjög margir, 7 í Reykjavík og 11 í Stykkishólmi. Fyrstu dagar ársins voru sérlega kaldir og lagði þá firði víða eins og lesa má um í fréttapistlunum hér að neðan. Listi yfir mjög kalda daga á þessum stöðum er í viðhenginu. 

Lægsti þrýstingur ársins mældist í Stykkishólmi þann 27.desember, 947,7 hPa. Hæsti þrýstingur ársins mældist einnig í Stykkishólmi, 1044,4 hPa þann 5.maí. Ekki virðist hafa verið mikið um þrýstiöfga á árinu 1878. Þrýstiflökt frá degi til dags var mikið í maí - bendir til órólegs veðurlags. Meðalþrýstingur var óvenjuhár í nóvember, en lágur í september.

Árið 1879 var mjög þurrt, þó ekki alveg jafnþurrt og árið áður í Stykkishólmi - en úrkoma var aðeins mæld á þremur stöðum á landinu þetta ár. Sumarmánuðirnir, júní til ágúst voru samtals þeir þurrustu sem vitað er um í Stykkishólmi og sumarið allt (september með) meðal þeirra allraþurrustu). Á Djúpavogi var sumarúrkoma hins vegar nærri meðallagi. Mánaðartölur má sjá í viðhenginu.

Hér að neðan eru dregnar saman helstu fréttir af veðri, tíð og veðurtengdu tjóni á árinu 1879 og vitnað í samtímablaðafréttir og fleira. Stundum eru þær styttar lítillega og stafsetning er að mestu færð til nútímahorfs. Sem fyrr má finna tölulegt yfirlit í viðhenginu.

Jónas Jónasson stud theol ritar í Fréttir frá Íslandi:

Árferð þetta ár hefur verið nokkuð misjafnt í ýmsum hlutum landsins, enn þó eigi svo, að það geti eigi orðið tekið í einu lagi. Þess er getið í fréttunum frá 1878, að frostasamt hafi verið um jólaleytið og undir árslokin; hörkur þessar héldust fram yfir nýárið; snjór mikill á Suður- og Vesturlandi og vestursýslum Norðlendingafjórðungs, en í Þingeyjarsýslu og á Austurlandi voru jarðbönn mikil. Um nýárið sást til hafíss fyrir Norðurlandi. Litlu eftir það svíaði til, og hafíshroða rak í burt aftur; en bráðum gekk aftur harðviðri og hríðar, og hélt þeirri tíð fram undir lok marsmánaðar. Þá gjörði hláku góða um allt land, svo að öríst varð í Húnavatns- og Skagafjarðarsýslum, og allgóðar jarðir komu upp í snjóasveitunum nyrðra og eystra. En sú hláka varð eigi heldur langgæð, því að 21. mars gekk aftur í norðanhríðar. Þó tók heldur að milda veðurátt úr því. Um sumarmálin og síðara hlutann af apríl var blíðutíð, en í byrjun maímánaðar gjörði hríðarkast á norðan, og snjóaði þá víða norðanlands. Vorið var afarkalt og þurrt og og oftast frost á nóttum. Sumarið var blítt, og svo þurrt, að varla kom deigur dropi úr lofti svo að nokkru næmi, nema á Austurlandi og í Skaftafellssýslum var fjarska óþurrkasamt; haustið var hvervetna hið blíðasta þar til hinn 20. október, að gjörði hríð á norðan í fjóra daga svo mikla, að í sumum sveitum var nær haglaust eftir. En rétt á eftir gjörði hláku góða, og mátti síðan heita, að sú hláka héldist fram undir jól; þá voru einlægar þíður og blíðviðri, hver dagurinn öðrum betri; stundum var þá samt nokkuð hvassviðrasamt. Um jólin voru hreinviðri með nokkrum frostum og veður hið fegursta.

Af eldgosum er lítið að segja; í ágústmánuði þóttust sumir menn sjá til elds í hafi fyrir Reykjanesi, og nokkru síðar er sagt að vikur nokkurt hafi rekið þar nærlendis. Annað vita menn ei neitt um þessa eldsuppkomu.

Grasvöxtur var víða í rýrara lagi, einkum á túnum og þurrlendi, því að það vantaði vætu þá, er til þurfti í hinum miklu þurrkum. Tún brunnu víða, einkum þar sem þau voru hólótt, eða eigi varð veitt vatni á þau. Sömuleiðis spilltust þau víða af grasmaðki, því að hann var víða svo mikill, að eftir hann lágu hvítar skellur þar sem hann hafði vaðið yfir, bæði á túnum og úthaga. Engjar, einkum blautar mýrar, spruttu víða í góðu meðallagi, og sumstaðar jafnvel betur. Heyskapur gekk víðast hvar heldur vel, af því að tíð var svo einkar hagstæð, og heyjaðist víðast í góðu meðallagi, og sumstaðar jafnvel betur. Nýting var hin besta. Á Austurlandi og í Skaftafellssýslum heyjaðist miður, þar sem tíðarfarið var óhagstæðara sakir óþurrkanna, og nýting varð þar víðast í lakara lagi, þar eð heyin hröktust, og komu svo á endanum sumstaðar illa þurr í garð. Samt sem áður má þó líta svo á, að heyskapur hafi gengið vel þetta sumar og heyaflinn víðast verið í góðu meðallagi. Garðvextir manna spruttu þetta sumar mjög vel, að því er vér frekast til vitum.

(s17) Sjávarafli hefir heppnast næsta misjafnt þetta ár, en almennt má þó svo á líta, sem í þá átt hafi verið heldur góð árferð. Þegar í byrjun vertíðar var allur Faxaflói fullur af fiski, og hugðu því útvegsbændur gott til hins besta aflaárs. En ógæftir ollu því, að aflinn gat ei orðið svo mikill sem skyldi. Fyrst aflaðist vel í Garði, Leiru, Njarðvíkum og hinum syðri veiðistöðum, en verr á Ströndinni og á Innnesjunum. Í mars gjörði norðanstorma mikla, og urðu þeir að miklu tjóni, því að fjöldi manna missti þá net sín að sumu eða öllu leyti.

(s21) Siglingar til landsins gengu fremur illa, og var þó ei hafísinn til þess að hamla mönnum að komast að landinu. Helstu tjón á verslunarskipum voru þessi: 30. dag marsmánaðar strandaði norskt kaupskip „Ellida“ við Þormóðssker undan Mýrum; hlaðið vörum. Hafði það fyrst hrakist vestur fyrir Jökul, en getað síðan snúið aftur, en lenti í þokum, svo að skipverjar vissu eigi hvar þeir fóru, fyrr en skipið hjó niðri og sökk þegar. Skipverjar komust á bátum slippir í land. 1.dag maímánaðar strandaði norskt timburskip, „Ossian“, fyrir Látrabjargi; allir menn komust af. 3. s.m. sleit upp danskt verslunarskip, „Else“, á Eyrarbakka, hlaðið vörum; rak það upp í sand og brotnaði í spón. Eitthvað fórst og af frakkneskum fiskiskútum hér við land, eins og vant er að vera, og er eigi þörf að telja þær hér.

Slysfarir hafa orðið nokkrar þetta ár, og eru það einkum skiptaparnir, sem nokkuð kveður að. Í norðanstormunum týndust 2 skip af Akranesi, 27. dag febrúarmánaðar, og voru l0 menn á þeim alls. 30.dag aprílmánaðar týndist róðrarskip fyrir Landeyjasandi, og voru á því 10 menn. 23.dag ágústmánaðar fórst bátur með 4 mönnum á Álftanesi, rétt að segja við landsteinana. 26.dag septembermánaðar týndist bátur með 4 mönnum frá Hvaleyri við Hafnarfjörð. Í októbermánuði týndust tveir menn af báti í Steingrímsfirði og fórst bátur með 3 mönnum á Hrútafirði. 8. dag nóvembermánaðar var afspyrnurok fyrir Norðurlandi, og fórust þá tveir bátar á Skagaströnd, með 5 mönnum hvor, og sama dag týndust 2 bátar úr Steingrímsfirði og aðrir tveir af Skagafirði. Eigi hefir frést, hve margmennir þeir hafi verið. Slysfarir í ám og vötnum hefir ei frést greinilega um, og eigi heldur um það, hvort menn hafi orðið úti; en víst er að það urðu einhverjir, eins og vant er að vera.

Janúar: Tíð talin sæmileg syðra og vestra þrátt fyrir nokkuð frost og snjókomur. Hretasamt nyrðra og eystra.

Norðanfari segir af tíð þann 9.janúar (lítillega stytt hér). Athyglisverðar eru fréttir af lagnaðarísum á fjörðum:

Allan þennan næstliðna mánuð, að einstöku dögum undanskildum, hafa verið staðviður og lítil snjókoma en frostin mikil, þó mest nóttina hins 2. þ.m. 20°R [-25°C]. Eyjafjörður var þá sagður lagður út að Hjalteyri og yfir i Höfðann, svo fara mátti hér innantil með hesta og æki. Vesturállinn, millum lands og Hríseyjar, gengur á hafís og lagís en austurállinn og fjörðurinn inn að skör auður, nema þá heljurnar höfðu verið mestar, allur lagður en óvíða gengur. Húnaflói kvað fullur með hafís og eins Skagafjörður inn að Eyjum en lagís þaðan inn í botn, gengt í land úr Málmey og frá Grafarósi á Sauðárkrók. Hafþök eru sögð úti fyrir það eygt verður af fjöllum, allt austur fyrir norðan Grímsey og að Sléttu. Þéttur hafíshroði á Skjálfandiflóa, Grímseyjarsundi og hér út af Eyjafirði. 14 bjarndýr er sagt að hafi sést á Skaga, sum fram á ísnum og sum á landi og 2 eða 3 af þeim (heldur enn önnur) á Reykjaströnd, en litið mein af sér gjört nema eitthvað rifið í sig af hákarli og fiski, er var i hjalli eða hjöllum og á einum bæ mölvað hurð frá húsi eða kofa sem selur hafði þá nýskeð verið gjörður til á. Á Skaga er sagður afbragðsgóður skotmaður sem heitir Sigurður Víglundsson og sem sendi þegar, er bangsar höfðu tekið land, eftir kúluriffli að Ási í Hegranesi. Nú síðan, hér um bil viku fyrir jól, hefir ekki vegna íssins og hinna miklu frosta orðið róið til fiskjar, en seinast þá róið varð af Uppsaströnd og úr Ólafsfirði, var hlaðfiski af reginþorski, svo afhöfða varð í sjóinn, en þá kom hafísinn og tók fyrir aflann, sem menn
sögðu nýja ágöngu, er komið hefði með ísnum. ... Víðast hvar yfir alla Þingeyjarsýslu og hér á útsveitum, hafa jarðbannirnar, sökum snjóþyngsla og áfreða verið hinar sömu og áður; aftur er sagt að í nokkrum framsveitum og til dala hér í sýslu og Skagafirði, hafi það af er vetrinum, verið nóg jörð fyrir hross og sauðfé en stundum ekki beitandi fyrir hörkum, en 6. þ.m. fór að svía til og síðar oftar þítt, svo að sumstaðar, er komið upp dálitið af jörð, þar er hún ekki var áður.

Þann 15. bætir Norðanfari við:

Frá því er vér, í næsta blaði hér á undan, sögðum frá tíðarfarinu, hélst það enn til hins 15. þ.m., að þá kom norðan hríðarveður og snjókoma með litlu frosti. Í næstliðinni viku var róið með línur til fiskjar úr Svarfaðardal og Ólafsfirði, og fékkst metahleðsla af vænum fiski, svo afhöfða varð; bátar höfðu og róið af Árskógströnd í austurálinn og aflaði hver yfir 50 í hlut af fiski. Nú kvað hafísinn vera horfinn það eygt verður, bæði af Skagafirði og hér út af Eyjafirði en víst ekki langt undan landi sem marka má af því hvað sjórót er lítið þó hvasst sé úr hafi.

Skuld segir þann 13.janúar:

Hafísinn, hinn árlegi gestur vor nú í nokkur ár, heimsótti oss í fyrra lagi í ár; var hann um nýársleytið kominn austur að Barðsneshorni, að sagt var; mun hann verið hafa á austurferð, til að óska Austfirðingum gleðilegs nýárs. En aðfaranóttina þess 6. þ.m. mætti hann andviðrum, því síðan hefir gengið á með sunnan rosum og þíðu. Er það margra ætlun að hafísinn hafi lagst norður í höf þegar svona byrjaði, og munu flestir óska að honum gangi norðurferðin svo greiðlega, að hann mætti komast alla leið norður að heimskauti. Í hörkunum um hátíðirnar varð vatnslaust svo víða hér, að vatn þornaði upp á ýmsum stöðum, þar sem það hafði aldrei fyrri þorrið í manna minnum. Það má kalla að stöðug norðanátt, og einatt hörð, væri búin að standa í samfleytta fjóra mánuði, þegar sunnanáttin kom loksins. — Með hafáttinni, sem hann gekk í 5. þ.m., gjörði geysilegt brim sumstaðar, einkum utarlega norðan fram með fjörðum. — Aðfaranótt þess 7. þ. m. gekk brim svo hátt, að tók út bát í Kolfreyjustaðarhöfn (sem Marteinn, bóndi þar, átti) og tvo báta á Höfðahúsum, sem hreppstjóri Þorsteinn Guðmundsson þar átti. Í Arnagerði tók út gagnvaðstré, er lágu þar á stólpum niðri í tanganum. Þessir bæir eru allir í Fáskrúðsfirði.

Ísafold segir þann 13.janúar:

Heyrst hefir, að hafís sé kominn fyrir norðan land. Er sagt hann sé landfastur á Skaga, en einstakir jakar hafa sést á Húnaflóa. Eftir veðráttufarinu er mjög líklegt, að fregnin sé sönn. þó búast megi, eftir þessu, við harðindum fyrst um sinn, þá er sú bót í máli, „að sjaldan verður mein að miðsvetrar ís". — Veðrátta hefir síðan á miðri jólaföstu verið þurr og köld, snjólaus að heita má; frost hefir verið í meira lagi, að jafnaði frá 10—14°R. Skerjafjörður er lagður; hefir hann þegar undir hálfan mánuð verið gengur, og milli jóla og nýárs var farið með hross yfir um hann.

Þjóðólfur segir frá þann 28. (við endurtökum þó ekki fregnir Norðanfara):

Rétt eftir nýárið breyttist veðráttan úr harðindum í rigningar, umhleypinga og þíður, og hefir síðan verið alauð jörð hvervetna nema í nyrstu héruðum landsins. Aflabrögð hafa enn lítil orðið, þó sumir þeirra, er farið hafa suður í Garðsjó, hafi orðið vel varir. 

Skuld birti þann 3.febrúar bréf úr Vopnafirði og Mjóafirði (og svo Eskifirði):

Vopnafirði 11.janúar: Hey er orðið skemmt að mun, eftir því sem næst verðu komist. Á stöku stöðum er enn ekki búið að gefa að mun sauðum eða ám; óvíða ganga hestar úti, og valda því svellalög og bruna-stormar norðan, sem stöðugt hafa gengið síðan fyrir jólaföstu; harðneskju norðan-hríðar með lítilli fannkomu frá því á jóladaginn til 6. þ.m. 3 daga undanfarna logn-þýðandi, og kom allstaðar í aðalsveitinni meiri og minni jörð; frost og bjart í dag. 5. þ.m. 18 stiga frost, hið mesta sem komið hefir á vetrinum; þá var heiður himinn.

Mjóafirði, 25. janúar 1879, Héðan er fátt að frétta nema góða tíð sem stendur og nógar jarðir; ekkert sem heitir búið að gefa fullorðnu fé. Óvíða munu lömb í þessari sveit hafa verið tekin, fyrri en í veðrunum fyrir jólin (úrkast kunna menn að hafa gjört úr þeim áður); en í Dalakjálki voru þau tekin nær sem veturinn gekk í garð, og féll þar framan af mjög svo hart.

Eskifirði, 3. febrúar 1879. Tíðin hefir síðan til þíðanna gekk verið hæg og jöfn, svo alauðna er yfir allt. Nú í fáeina daga hefir verið frost og norðanátt í lofti, en þó hægviðri. Í dag er mjalldrífa í logni. Eftir sunnanáttina hefir verið hér talsvert almennt nokkuð reka-vart, en þó hvergi stórhöpp. Aflalaust er, þó reynt sé, því eigi er að telja eftirlegusmáseyði, sem ávallt liggur hér í firðinum. Það hefir verið rjúpnavetur í vetur í meira lagi.

Febrúar: Fremur köld tíð og stormasöm.

Skuld segir frá þann 14.febrúar:

[Þriðja] þ.m. gekk í snjóveður norðaustan og austanstætt; síðan hlóð niður snjó með bleytu ýmist, þó upprofum á milli, uns gekk í norðanveður með frosti þann 11. þ.m. Varð því jarðleysa og hagbann yfir allt. Í dag er komin sunnanrigning með þíðu. 

Mars: Framan af köld tíð og hretasöm, en skárri síðari hlutann. Þó hret í lok mánaðarins.

Skuld segir þann 5. og 17. mars:

[5.] Veðrátta hefir verið hin umhleypingasamasta og þó oftari hverju frost og norðanátt upp á síðkastið, einn dag í fyrri viku jafnvel 13—14° Reaumur.

[17.] Bjargarleysi fyrir skepnur virðist ætla að verða almennt manna á meðal, ef harðindunum linnir eigi því fyrr. Um daginn fréttum við að tveir bændur í Mjóafirði hefði verið búnir að reka af sér fé sitt. Maður úr Norðfirði (þar sem venjulega mun þó eigi sett á útigang) sagði í gær, að þaðan mundi verða farið að sækja korn hingað til skepnufóðurs.

Þjóðólfur segir frá þann 14.mars:

Veðráttan, síðan góan byrjaði [23.febrúar], hefir verið afar-stirð og umhleypingasöm, en fannkomur litlar og jörð víðast auð; frost mikil annað veifið, 6—12°R hér í Reykjavík. Mannskaði á Akranesi. (Skýrsla eftir herra Hallgrím Jónsson á Guðrúnarkoti). Hinn 27. febrúar týndust héðan 2 skip með 10 menn. Þennan dag var hægt veður að morgni, og reri hver fleyta á Akranesi til sviðs; þegar þar var komið, skall á hastarlegt norðanveður með stórsjó og frosti; allir urðu að hleypa suður á Seltjarnarnes, og er skylda að geta þess með stærsta þakklæti, hvað Seltirningar tóku þá vel og mannúðlega á móti Akurnesingum, sem munu hafa verið yfir 200, á 30 skipum. Á þessari suðursiglingu hafa hin skipin farist.

Ísafold segir fréttir að norðan í pistli þann 25.mars:

Úr sumum plássum að austan og norðan fréttist með norðanpósti mikil harðindi; var sumstaðar, t.d. í Kinn, búið að hafa allar skepnur á gjöf í rúmar 20 vikur. — Einn björn var unninn á Haganesi í Fljótum. Var bessi skotinn meðan hann var að snæða hákarl í hjalli. Tveir aðrir sáust snúa heim á leið með hafísnum.

Norðanfari birti nokkur bréf þann 3.apríl:

Af Austfjörðum 15. mars: Fréttir eru litlar nema harðviðri og jarðbönn. svo langt sem fréttist. Eru margir heytæpir orðnir þó ótrúlegt sé, ekki eftir snjó meiri vetur; því jarðir voru víðast meiri og minni til miðþorra, en illa hafa þær auðvitað oft notast. Flestir munu þó gefa í miðjan einmánuð að ég held, og nokkrir framúr, en yfir höfuð er samt illt hljóð í mönnum, kenna flestir áfellinu í september er allir máttu hætta við heyskap.

Reyðarfirði 16. mars: Oftast norðanveður og grimmdarfrost 10. (mars) 11°, 11. 15°, 12. l1° , 13. 13°, svo .að er því líkast sem þegar hafís er, samt hefir hans enn ekki orðið vart. Þetta eru hin mestu frost er komið hafa hér undanfarin ár, því þegar hér við sjó eru 16°, þá má telja að í Vallanesi séu að venju 20°, Valþjófsstað og Hofteigi 22°, en á Möðrudalsheiði 26°.

Seyðisfirði 16. mars: Hér hafa verið hin mestu harðindi alla góuna og hvervetna jarðleysur og sumir orðnir tæpt staddir fyrir pening sinn. Vikuna sem leið voru alltaf norðanstormar og feikna frost 15-16°. Heilsufar manna nú um stundir gott.

Þann 2.júlí birti Ísafold fregnir af veiðarfæratjóni og illviðri á Faxaflóa í mars:

Vetrarvertíðin hér innan flóa byrjaði, eins og lög gjöra ráð fyrir, með því að þorskanet voru lögð í Leiru- og Garðsjó 14. mars; þó lögðu 8 skip útlend og eitt innlent þorskanet 13. mars; þau voru öll úr Leirunni. Undir eins í fyrstu umvitjun voru nálega öll net full af fiski, þó enn frekara eftir því sem út á dró. Þessi afli hélst allt til hins 22. s.m. Þá gerði ofsaveður á vestan útsunnan, með stórbrimi. Héldust svo rok og umhleypingar allt fram til mánaðamóta. Fóru menn þá að leita neta sinna, sumir árangurslaust að öllu leyti, en sumir fundu þau í stærri og smærri hnútum, fleiri og færri trossur saman, fullar af morknum fiski. Netatjónið var stórkostlegt, því sumir hafa aldrei fundið einn möskva af netum sínum.

Apríl: Batnandi tíð þegar nær dró sumarmálum.

Þjóðólfur segir þann 9. og 30.apríl:

[9.] Seinni hluta febrúar og til síðustu daga, gekk hörð og köld norðanátt, með 5—9°R frosti; varð þá lítið stunduð aflabrögð hér í veiðistöðunum, þótt nægur fiskur væri fyrir.

[30.] Því miður hafa aflabrögðin til þessa orðið mjög endasleppt og misjöfn, víðast hér við flóann; veldur því mest gæftaleysi og netajón. Á Akranesi munu komnir hæstir hlutir. Aftur er ávallt fullur sjór af fiski hið dýpra, og allir, sem lengst hafa sótt sjó hér af innnesjum, hafa best orðið varir. Bæði útlend og innlend þilskip hafa aflað vel, og hákarlaskipin ekki síður að tiltölu. Köld há-átt hefir oftast gengið síðan í f.m., með töluverðum næturfrostum, en allgóðu veðri.

Skuld birti bréf þann 26.apríl:

Raufarhöfn, 8. apríl: Tíðarfarið hefir í vetur verið hér svakviðrasamt. Hér í sveit urðu svo að segja engir fjárskaðar, eins og svo víða annarstaðar. Jörð var hér skörp fram til þrettánda, og hafís kom um jól inn um allan Axarfjörð og Þistilfjörð. Eitt bjarndýr kom með ísnum og varð eftir af honum, þegar hann rak burtu á þrettánda. Var það skotið litlu síðar hjá Rauðagnúp, en rökkur var og nálægt sjó; veltist bangsi í sjóinn, en vindur stóð af landi og hefir hann ekki sést síðan. Um þrettánda kom hér besti bati allstaðar, eins inn um firðina, og rak hafísinn burtu, og hefir ekki orðið vart við hann síðan. Hin góða tíð hélst út þorra, en góa var ærið svakviðrasöm. Síðan einmánuður kom [25.mars] hefir heldur gengið til batnaðar, og nú er hláka.

Jökuldal 15. apríl: Þó kalt sé hér uppi á jöklinum, þá eru þau umskipti orðin, að skepnur hafa gegnið sjálfala um tíma og ekkert sultarkvein heyrist lengur. Veturinn hér hefir verið annar sá versti nú upp í 15 ár, sem ég hefi verið hér, þó nokkuð betri en 1874, því að þá lagði að með jarðleysum um veturnætur og batnaði 1. sunnudag í sumri, en nú kom batinn talsvert fyrr. Aftur dundu harðindin nú miklu fyrri á, því að í 20. viku sumars var alsnjóa ofan í á á Efradal, frá því á sunnudag til miðvikudags; þá komu stormar og svo litla kornið, sem úr honum fauk í 21.vikunni. Skepnur drápust, eins og þú veist, hröktust og meiddust, hey urðu úti, mest á Skjöldólfsstöðum (um 100 hestar), en litið hjá mér. Meðan jörðin var hér á Útdalnum var versta sóttarpest í fénaði, svo að eigi var hægt að beita; heyin skemmdust í rigningunum, svo allt hefir orðið til þess, að flestir höfðu sanna þörf á batanum.

Maí: Góð tíð í byrjun mánaðar, en síðan gerði mikið hret norðanlands.

Þjóðólfur kveinar þann 28.maí:

Tíðfarfarið þennan mánuð hefir verið eitthvert hið bágasta, landsynningsátt með sífeldum stormum og stórrigningum, kulda og fannkomu til fjalla; gróður nálega enginn enn kominn, og fjárhöld hin ískyggilegustu víða í sveitum; eru skepnur bæði magrar og sjúkar og teknar að falla víða; þó lítur bágast út með sauðburðinn, sem nú er byrjaður. Þar sem góð hagbeit er, stendur fé sig best, en lakast á léttum jörðum og sumstaðar í gjafasveitum. Heyin hafa í fyrra bæði verið svo létt og óholl, að undrum sætir. Allgóður afli hefði til þessa fengist hér um innanverðan flóann og máski víðar, en ógæftir hafa meira og minna aftur orðið til hnekkis.

Skuld birti þann 9.júní bréf, eitt dagsett í apríl, en hin í maí (reyndar segir að síðasta bréfið sé dagsett 12.júní - en það getur ekki verið rétt - og er leiðrétt hér):

Miðfirði 11. maí: Tíðin fremur köld nú um tíma. 1 skip komið á Borðeyri. ... Veturinn mátti yfir höfuð heita hér um sveitir inn blíðasti og skepnuhöld hin bestu, heilbrigði almennt góð yfir veturinn og slysfarir litlar.

Rangárvallahrepp, 12. maí: Nú er veturinn liðinn, og þó hann væri nokkuð kaldur, má hann þó teljast með hinum blíðustu hér sunnanlands, því að góunni undanskildri má varla heita að hér hafi gránað á jörð; þó eru heyin að mestu gefin upp hjá flestum og fénaður í bágu ástandi víða, einkum við mýrlendi, og er það afleiðing hinna miklu frosta fyrri part vetrarins, og óþurrkanna í fyrrasumar, því bæði var fénaður mjög magur í haust, og svo hafa bæði heyin og vetrarbeitin reynst einstaklega kjarnlaus; nú er hér oftast frost á nóttum, og af og til snjóhraglandi og með öllu gróðurlaust. Skipskaði varð við Eyjasand 30.[apríl], var það hlaðið með skreið úr Vestmanneyjum; drukknuðu þar alls 10 menn, voru það 8 karlmenn og 2 stúlkur; meðal þessara 4 bændur, er létu eftir sig fjölda ómaga. — Vöruskip, nýkomið á Eyrarbakka, slitnaði upp og rak í land í vestan-roki 4. þ.m., en meira hlut af vörunum var búið að skipa upp úr því.

Reykjavík 9. apríl: 30. [mars] strandaði norskt vöruskip þeirra Snæbjarnar Þorvaldssonar á Akranesi, nálægt Þormóðsskeri, milli Akraness og Mýra.

Skuld segir frá þann 28.maí og birtir einnig bréf úr Mjóafirði:

Nýja brúin á Slenju [í Mjóafirði] hefir nú lokið æfi sinni; brotnuð undan snjó. — Þetta er sú önnur, sem fer svo, og virðist það ætla að verða dýrkeyptur lærdómur fyrir sýslubúa hér að læra, hvernig .eir eigi að gjöra brú, sem dugi meira en árlangt.

Mjóafirði, 24. maí: Síðan tíðarumskiptin urðu hafa verið hagstæð veður, hvað jörðina snertir, enda er hér kominn nokkur gróður í úthaga, og tún í góðu útliti og, sem mest er um að gjöra, óvíða kalin; gripahöld sæmilega góð yfir höfuð. — Skip frá kaupmanni V.T. Thostrup liggur á Brekkulegu og tekur móti saltfiski (hertum), og afhendir bændum jafnframt salt, korn og kramvöru og hvað annað, sem menn tóku út á verslunarstaðnum áður skipið fór þaðan. Þetta teljum vér bændur oss mikið hagræði og ættum vér að vera þeim þakklátir, er fyrst léttir oss svona viðskiptin. — Aðfaranóttina 20. þ.m. lá við að skipið ræki upp, en því varð þó afstýrt, með því veðrinu slotaði síðari hluta nætur. — Í sama veðri fauk timburhúss-grind hjá Guðmundi bónda Guðmundssyni á Hesteyri, og hefir að líkindum skemmst mikið.

Norðanfari birti þann 4.júlí tíðarlýsingu úr Reykjavík dagsetta 1.júní og úr bréfi frá vestfirskum manni stöddum í Reykjavík í júní:

Tíðarfarið á Suðurlandi næstliðinn maímánuð, eða frá byrjum hans til þess 24., var ærið stirt, gekk þá úr hófi, svo elstu menn muna eigi eins, kalsi og rigningar í byggð en fannkyngi til fjalla frá hinum 16. til 24., er í sífellu gekk alla þá daga, og hafði sú veðurátta ill áhrif á fénað allan, svo margt fé drapst og unglömb er þá voru borin, ólyfjan er einnig sögð að öðru leyti í fé, svo það drepst, þótt það sé í sæmilegum holdum, er menn kenna óhollu og léttu heyi frá næsta sumri. Með hinum 25. brá til blíðviðris, heiðríkju og hita, er varð mestur inni 16° og 24°R móti sólu. Þessi veðurátt hefir haldist síðan til loka mánaðarins.

[Þ.] 1. f.m. [væntanlega maí] strandaði norskt skip að nafni Ossian, er flytja átti viðarfarm til Ísafjarðar, sunnan undir miðju Látrabjargi. Mennirnir komust af á skipsbroti, og nokkru eða 2 förmum á 10 skipum stærri og smærri varð bjargað af viðnum og var það selt við uppboð; ... Skip þetta kom frá Mandal, mennirnir fóru suður hingað á Díönu og fara víst héðan með Phönix. ... Tíð var þar yfir höfuð góð þó kom rigningakafli kringum uppstigningardaginn [22.maí], og var þá svo kalt í veðri, að töluvert snjóaði á fjöll t.a.m. á Selárdalsheiði var knésnjór sumstaðar í götum eftir hretviðrið hið freka 1. og 2. maí. Síðan um hvítasunnuleytið [2.júní] hefir hér syðra verið blíðasta og hlýjasta veður, en oft þoku og saggasamt loft, og er svo háttað veðráttufari hér í dag, gróðrarveður ágætt, enda hefur grasvöxtur aukist þann tæpa hálfa mánuð er ég hefi dvalið hér syðra.

Júní: Fremur kalt og þurrt lengst af, slæmt hret í miðjum mánuði.

Þjóðólfur segir þann 25.júní:

Laxflutningsskip Mr. Bowmans kom 21. þ.m. frá Húsavík og hafði verið 3 1/2 dag á ferðinni þaðan. Úti fyrir Húnaflóa lá þá hafíshroði og svo nálagt Horni, að tæpar 2 danskar mílur [um 15 km] voru milli lands og íss. Vestanvert við Horn urðu þeir varir við gufuskip, sem hélt norður og eftir öllum líkindum hefir verið Díana. Það var snemma dags hins 19. þ.m. Fram yfir miðjan þennan mánuð stóð eitt hið indælasta blíðviðri, sem menn muna, enda blessaðist vorvertíðin eftir því, og vorhlutir hér á inn-nesjum eru almennt orðnir með besta móti, því mikill hluti fiskjarins hefir verið roskinn. Þ.17. gjörði norðan storm harðan, er stóð nokkra daga. Gróður er talinn orðinn í meðallagi, en vegir hinir bestu. Laxveiði lítil enn sem komið er.

Norðanfari birti þann 4.júlí bréf úr Skagafirði dagsett 24.júní:

Veðurátta hefir verið mjög köld með þurrkum á daginn en frostum á nóttum, svo þar sem hálent er, er brunnið og sumstaðar kominn maðkur í jörð; 14. til 18. þ. m. gjörði mikillegan kuldabálk, sem voðalega hnekkti grasvexti víða hvar, líka gjörði það sama veður mikið tjón fuglaveiðinni við Drangey, er áður var með besta móti, en fiskafli hefir verið heldur lítill. 

Ísafold segir 26.júní:

Phönix, aðalpóstskipið, lagði af stað héðan eigi fyrr en 18. þ.m., snemma morguns, sakir stórviðris á norðan. (Kvöldið áður snjóaði ofan í miðja Esju og Skarðsheiði). 

Þann 29.maí 1880 (árið eftir) birti Þjóðólfur eftirfarandi pistil undir fyrirsögninni „Náttúru-viðburður“:

Presturinn á Stóruvöllum í Rangárvallasýslu skrifaði oss fyrir skemmstu eftirfylgjandi: „Í fyrra sumar [1879] að morgni hins 25. júní lá sílabreiða á litlum bletti á Minnivallatúni (bæ hér í grennd við); hefir slíkt, svo menn muni, að eins einu sinni áður borið við, á svo nefndum Hellismoldum, Eiríkur Eyjólfsson bóndi á Minnivöllum, segir að síli þessi hafi verið spegilfögur og sem þeim hefði niðurrignt; þykkviðri stóð af hafi (bærinn er yfir 4 mílur frá sjó) en útlit var fyrir, að rignt hefði um nóttina. Tvö af sílunum hefi ég geymt hjá mér í spíritus, og þykja mér þau líkust svo nefndum trönusílum að lengd og lögun“. Útskýringu yfir náttúru-viðburð þennan óskum vér að fá hjá náttúru-fróðum mönnum.

Júlí: Þurr og blíð tíð nema á Austur- og Suðausturlandi þar var mjög óþurrkasamt. Fremur kalt.

Norðanfari segir frá tíð þann 4.júlí:

Veðurátta hér nyrðra hefir að kalla í allt vor verið þurr og köld nema dag og dag og lengi fram eftir frost á nóttunni. Tvö stórhret dundu hér yfir, seinni hluta maímánaðar og aftur fyrir og um miðjan [júní] Seinna hretið varð svo stórfellt, að kindur fenntu til dauðs og króknuðu í afréttum, og út við sjó og millum bæja. Eggver höfðu og sumstaðar skemmst til muna. Hér innfjarðar hefir nú lengi verið aflalítið. en nokkur afli yst í djúpum ... Nýlega voru Grímseyingar hér á Akureyri og Oddeyri, sögðu þeir líkt tíðarfar og á landi, lítill fiskafli, aftur varp í björgum vel í meðallagi.

Ísafold birtir þann 26.júlí fréttir úr Eyjafirði, dagsettar þann 12.:

Þurrakuldar héldust við framan af öllu vori, svo að harðlendistún kólu víðast, og þar sem það ekki var, skrælnuðu þau upp þá fáu hlýju daga, sem komu, því aldrei kom deigur dropi úr loftinu, þar til í miðjum júní, að breytti til með veðurstöðuna; úr því hafa stöðugir austanstormar gengið með kulda og úrkomum. Um fráfærurnar alsnjóaði, svo umbrot var fyrir hesta í heiðum og i daladrögum, geldfé var þá nýbúið að rýja og reka til afréttar, og króknuðu gemlingar sumstaðar; að vísu mun fé hafa gengið allvel undan vetrinum, en gróðurinn kom svo seint, að skepnur horuðust niður allt vorið. Lambadauði hefir verið nokkur, þó ekki eins og við hefði mátt búast eftir tíðarfarinu, og er það efalaust því að þakka, að meðferð fjárins á vetrum er stórum að batna hér í firðinum. Um sumarmálin kom nokkur fiskigengd í fjörðinn, en hélst að eins 3 vikna tíma; úr því má heita að fiskilaust hafi verið, nema reytingsafli yst á firðinum, sem fáum hefir þótt svara kostnaði að sækja. Hákarlsaflinn var góður hjá allflestum skipunum fyrstu ferðina. Aðra ferðina öfluðu nokkur skipin vel, en fleiri þó heldur lítið. Nú hafa þau verið um mánuð í þriðju ferðinni, en hafa sjálfsagt ekki getað verið nema mjög lítið við afla allan þennan tíma vegna storma og hafgangs, því bændur hér út með firðinum segja, að síðan austanstormarnir byrjuðu, hafi brimið sífellt verið eins og mest á haustdag.

Skuld (Eskifirði) segir af tíð þann 17.júlí:

Meðal þeirra gripa, sem i óskilum eru, getum vér Austfirðingar farið að telja sumarið í ár; að minnsta kosti höfum vér ekki orðið varir við það annarstaðar en í almanakinu, ennþá. Nú upp í frekan mánuð má svo að orði kveða, að varla hafi sól séð fyrir rosum, rigningum, þokum og hverskyns illsku í veðurlaginu; enda fer gróðurinn eftir því. Næturfrost hafa komið af og til, og það er ekki lengra síðan, en aðfaranótt 6. þ.m., að skændi af lagís hér út allan fjörð. Fráfærur urðu allstaðar á eftir venjulegum tíma og hríðdrapst undan ám og jafnvel ær króknuðu; bætti ekki um, að fé var víða horkvalið undan vetrinum. Í fyrra mánuði [júní] fennti enda fé í Seyðisfirði. Vér þekkjum bónda hér, sem á nú eftir 20 kvíær af 80, og munu fleiri til, er það nálgast, þótt eigi keyri svo úr hófi. — Tún eru farin að sölna sumstaðar hér í neðra, og kyrkingur í öllum gróðri; er ekki útlit til að tún verði að meiru en hálfu gagni; en úthagi er víða eigi fyrirsjáanlegt að verði sláandi. Ofan á þetta bætist, að víða er kominn megn grasmaðkur í jörð, sem eyðir öllu gagni, þar sem hann til nær. Afleiðing þessara rosa og ógæfta hefir orðið eins á sjónum; aflinn hefir hvikull verið, meðfram sakir beituleysis, enda hefir sjaldan á sjó gefið, og tíðin hin versta til að verka afla. — Yfir höfuð er engin sumarmynd á neinu, hvorki á sjó né landi, og vér þykjumst góðu hættir ef það kell [kelur] ekki úr oss síðasta lífs og vonar mark í hundadögunum.

Norðanfari segir af tíð þann 24.júlí:

Veðurátta er hér enn hin sama og áður, sífeld norðanátt og þurrviðri; grasvöxtur því með minnsta móti eftir því sem verið hefir nú um nokkur undanfarin ár, grasmaðkurinn hefir og viða á harðlendi ollað miklum skemmdum.

Ágúst: Þurr og blíð tíð nema á Austur- og Suðausturlandi þar var mjög óþurrkasamt. Fremur hlýtt nyrðra.

Norðanfari segir að sunnan þann 6.ágúst:

Veðrátta er góð hér á Suðurlandi; þurrviðri mikil og jafnvel um of, svo að grasvöxtur er í minna lagi. Fiskiafli var hér mjög góður í vor, en er nú að minnka.

Skuld segir af tíð eystra þann 22.ágúst:

Tíðarfarið hefir í sumar verið hið bágbornasta, er menn muna. Túnasláttur byrjaði löngu eftir vanalega tíð, og víða fást eigi hálf hey af túnum. Hér i sveit, utan háls, er úthagi sumstaðar eigi ljábær.

Þjóðólfur segir frá slysförum í ágúst í pistli 6.október:

[Þ.] 23. ágúst fórst skip með 4 mönnum af Álftanesi, þar skammt undan landi, þannig að bráðviðri var á, skip nærri tómt, en fáar hendur á; þykir víst, að þeir hafi siglt sig um koll. ... Um þessa daga er og talinn af róðrarbátur með 4 mönnum frá Hvaleyri við Hafnarfjörð.

September: Lengst af hagstæð tíð, nema austanlands, Mjög kalt syðra.

Þjóðólfur birti þann 6.október bréf úr Tálknafirði, dagsett þann 5.september:

Grasspretta hefir verið með bágasta móti hér í fjörðunum; sumstaðar hefir taða brunnið svo af túnum, að þau eigi hafa orðið slegin, engjar eru og illa sprottnar, nema helst votengi.

Skuld birti 22.október bréf úr Rangárvallasýslu, dagsett þann 12.september:

Tíðarfar hefir verið hér heldur gott, þó það hafi verið þerrilitið framan af júlí, og grasvöxtur með betra móti hér, helst á mýrarjörðum, því svo hefir allt verið þurrt hér, að það hefir verið slegið nú, sem menn muna varla að notast hafi áður fyrir vatni. Valllendi aftur með verra móti. 

Þjóðólfur lýsir sumartíðinni þann 18.september:

Veðráttan í sumar hefir verið óminnilega fögur, björt og þurr um allt land nema á Austfjörðum og vestur með Vatnajökli í Skaftafellssýslu. Þar eystra hefir aftur gengið hallæristíð af hrakviðrum og kulda, og grasbrestur svo mikill, að víða byrjaði eigi túnasláttur fyrr en í ágústmánuði. Verður þar því nauð mikil í haust, er almenningur hlýtur annaðhvort að farga fjölda af skepnum sínum eða koma þeim í fóður, en — hvert? Að vísu varð veðráttan að mun skárri óðara en upp í Héraðið kom, en heyskapur verður þar hvervetna mjög rýr, en með veðráttufari batnar hann úr því eftir því sem vestar dregur, og víðast annarsstaðar um landið mun heyskapurinn mega teljast góður sökum hinnar ágætu nýtingar. Þó brunnu tún víða (mest og háskalegast kringum Ísafjarðardjúp) í sumar, svo á fjölda jörðum brást töðufall til stórskaða. yfir höfuð hefir grasvöxturinn orðið fjarskalega misjafn, en víðast miklu betri á votengjum en þurri jörð, og sumstaðar afbragðsgóður, t.a.m. í Rangárvalla- og Árnessýslum (mestur að sögn á Skúmstöðum í Landeyjum og Arnarbæli í Ölfusi).

Skuld segir þann 21.september (dagsetur þann 20):

Það er nú útséð um það, að hér komi sumar í ár, þar sem sett er að með haustveðráttu og snjókomu af og til, bæði í fjöll, og í gær ofan undir sjó.

Október: Hagstæð tíð að slepptri slæmri hríð um veturnætur, annars hlýtt.

Þjóðólfur segir þann 6.:

Veðrátta gengur nú óstöðug og hraksöm síðan leið á réttirnar.

Skuld segir mjög stuttlega frá tíð í tveimur pistlum í október:

[11.] Veðurfar þessa viku hið blíðasta sem sumar væri, stillingar og logn.

[22.] Veðráttan er óstöðug nokkuð, en þó jafnaðarlegast hægt og frostlaust.

Norðanfari birti tvö október bréf þann 6.nóvember:

Húnavatnssýslu 14. október 1879: Tíðin hefir í haust verið rosasöm og miklar bleytur, slyddur og snjókomur.

Presthólahrepp í Norður-Þingeyjarsýslu 20. október: Tíðaríarið var hér um pláss kalt með austan nepjum og því gróðurlítið í vor og fram í ágústmánuð, en þá gjörði hér indæla tíð, er hélst um mánuð; spratt þá útengi öllum vonum framar; en þá gjörði enn austnorðan kuldakast; enn um Michaelismessu [29.september] gjörði öndvegistíð, og varð því heyskapur að lokunum fremur góður eftir því sem hér er um að gjöra; nú er hér komin haustveðrátta fyrir viku og þó ekki slæm. Fiskiafli hefir verið ágætur hér í sveit í sumar og er enn nægur fiskur fyrir þá róið er.

Norðanfari birti þann 2.janúar 1880 bréf af Rauðasandi, dagsett 18.október:

Síðan ég ritaði yður seint í júlí er allt tíðindalítið. Tíðin var hin ágætasta allt fram í september. En síðan eftir 7. sept. hefir veðurátta verið rosafengin og óstillt, stundum mjög miklar rigningar. Síðara hlutann af sept. bleytuköföld, sem að vísu urðu að vatni í byggð en festi á fjöll, svo á þau sum var komið allt að því hnésnjór. Frost hefir oft verið á nóttum. Síðan kom fram i þennan mánuð og svo er aftur annað veifið þíða og rigning; hefir því snjóinn tekið aftur upp af fjöllunum að mestu. Heyskapur hefir víst víða orðið í minna lagi, þó sumstaðar í meðallagi. Einkum brugðust túnin, því að af þeim hafði viða brunnið í hitunum framan af sumrinu.

Nóvember: Hagstæð tíð. Mjög hlýtt sunnanlands.

Skuld birti þann 27. bréf úr Fljótsdal, dagsett 7.nóvember:

Fréttir hefi ég engar að skrifa yður nema góða heilsu manna og góða tíð sem stendur; heybirgðir manna með langminnsta móti og útlit á að vetrarbeitin verði lítil, því það mátti kalla að úthagi grænkaði ekki í sumar, fénaður manna með rýrasta móti og farið að brydda á bráðapestinni á stöku stöðum. Haustveðráttan hefir verið allgagnstæð sumarveðráttunni hér um slóðir. Hefir oftast verið landátt (vestan til sunnan) með hitum og stundum úrkomu, snjólaust og frostlaust mest af; hefir enda stundum verið 6—8° hiti (R.) á nóttunni. Nú nokkra daga síðast hægt frost með norðanátt og logni siðast.

Norðanfari birti þann 2.janúar 1880 nokkur bréf dagsett í.nóvember:

Miðdölum 11.nóvember: Héðan er stórtíðindalaust að frétta, heilsufar almennings allgott og engir nafnkenndir nýlega dánir, tíðin hefir verið mjög umhleypinga- og illviðrasöm síðan á réttum, en ómunalega góð um heyskapartímann, varð því heyskapur i betra lagi, þó viðar væri snöggslægt. Fjárheimtur eru með versta móti því vegna þurrviðranna, í sumar hefir fé runnið afgeipa [út og suður]. Það er leiðinlegt, að vita hvað margt óskilafé er selt í hverjum hreppi og eigendur þess skuli þannig tapa eign sinni, sem ekki þyrfti að vera ef auglýst væri í blöðunum hvað selt er, ... 

Broddaneshrepp í Strandasýslu 26.nóvember: Sumarið var óvenjuþurrkasamt og hagstætt, en graslítið harðvelli og brann víða af túnum, svo töður urðu víða helmingi minni en venjulega, en úthagi í meðallagi og sumstaðar góður til fjalla, málnyta allstaðar mjög rýr, haustið fjarskalega rigningasamt og oft talsverð veður af suðri og vestri, enda hafa orðið hér 3 bátstapar. 1. [nóvember] drukknuðu 2 menn af bát í Steingrímsfirði, en 1 varð bjargað, hann var frá Hafnarhólmi á Selströnd. 6. [nóvember] drukknuðu 3 menn frá Kleifum á Selströnd, sem voru til fiskiróðra norður á Eyjum. allt ungir menn og ógiftir, formaðurinn hét Jóhannes, þeir fórust í vestanveðri og enn er sagt að ekkert hafi rekið af þeim bát. 8. sama mánaðar drukknuðu 4 menn frá Guðlaugsvík, 3 bændur, ... þeir voru í fiskiróðri og þann dag var hér afar mikið veður, og brast á allt einu.

Af Suðurnesjum 22. nóvember: Hér er allt tíðindalaust, besta árferði upp á landið. Umhleypingar hindra sjógæftir. Snemma í nóvembermánuði rak hval eða aftari part af honum í Þorlákshöfn, líka hvalstykki á Ásfjörum, fremri part fisksins hafði rekið á Skúmstaðafjöru, en tók út aftur.

Þann 8.janúar 1880 birti Norðanfari bréf af Seyðisfirði, dagsett 23.nóvember:

Tíðarfar hefir verið mjög stirt í sumar, snjóar, rigningar og frost á víxl; ógæftir, fiskileysi, beituleysi og svo frv. Með september skánaði þó tíðin dálítið, svo góðir dagar komu stundum og afli nokkur. Ekki aflaðist síld fyrr en síðustu dagana af september, þá kom mikið af henni og fiski líka, næstum tómur þorskur. Fyrstu vikuna af október var hlaðafli af tómum þorski, eins inn á firði, var alla þá viku blíðu veður og logn. Nú er komið frost og norðanstormur, snjógangur og brim og heldur farinn að réna afli í firðinum, en útfyrir gefur ekki að reyna. Norðmenn hafa fengið svo mikla síld að undanförnu, að þeir hafa gjört boð út um byggð, að hver sem vildi mætti hirða síld hjá sér án borgunar, því lásarnir voru svo fullir, að þeir urðu strax að rýma úr þeim svo hún dræpist ekki.

Þjóðólfur birti tíðar- og slysapistil þann 27.nóvember:

Haust þetta hefir verið all-hrakviðrasamt, einkum á Suðurlandi og allt norður í Skagafjörð, þurrara úr því og gott á Austurlandi. Haustafli hér syðra viða góður orðinn, og hér á inn-nesjum sumstaðar óvenjugóður þessa síðustu daga á grunni. Af heilbrigði manna og málleysingja er allt bærilegt að segja, skaðar hafa fáir orðið og engin strönd, sem vér enn höfum frétt, enda fá ofsarok komið. En því miður hafa hin gömlu slys og mannalát haldið fornri venju: Á Steingrímsfirði hvolfdi báti í f.m. týndust 2 en 1 komst af; bátur fórst og á Hrútafirði með 3 mönnum; var formaðurinn Ólafur frá Guðlaugsvík; allir voru þeir kvongaðir. 8. þ.m. þá er norðanpóstur fór úr Eyjafirði, gjörði skyndilega um hádegi eitt hið voðalegasta afspyrnu-rok. Þá týndust 2 skip af Skagaströnd og 5 menn af hverju, 2 skip úr Skagafirði, og enn 2 á Steingrímsfirði. Um manntjónið er oss ókunnugt.

Ísafold segir af tíð þann 28.nóvember:

Veðrátta hefir í þessum mánuði verið mild, en vætu- og stormasöm; sér í lagi gjörði hér ákaflega mikið stórviðri á landsunnan þann 20. Afli hefir verið góður, þegar gefið hefir, en mjög sjaldróið sökum umhleypinga. Sláturfé skarst fremur illa um sláturtímann, sér í lagi upp á mör. Bráðapest gjörir við sig vart hér og hvar, þó ekki eins og við hefði mátt búast, eftir því sem tíðarfarið er. Hvergi heyrist kláðinn nefndur á nafn. Heilsufar manna á meðal fremur gott; þó hefir brytt á lungnabólgu á stöku stöðum. Með norðanpósti fréttist, að tíð hefir verið hin besta, sér í lagi eftir því sem lengra dregur norður. 

Desember: Nokkuð skakviðrasamt, en lítið var samt kvartað undan tíð. Hlýtt í veðri lengst af. 

Skuld segir þann 12.desember:

Það var haft eftir pósti síðast, að Norðlendingar hefðu orðið varir þess við og við í haust að eldur væri uppi. Hið sama hafa sumir þóst merkja hér eystra. Tíðin bendir og til þess. Af og til sumarveðrátta, vestanátt og sunnan; nær ávalt milt.

Fróði birti þann 14.febrúar 1880 bréf úr Skaftafellssýslu, dagsett 29.desember 1879:

Tíðarfarið mjög kalt og frostasamt, með norðaustan næðingum allt fram í miðjan júnímánuð, svo gróðurlaust mátti heita, og varla áfangastætt; frá 17—22. júní hafrigning með stormi, svo talsvert króknaði af fé, einkum í Austursýslunni. Sumarið allt kalt, en fremur þurrviðrasamt. Grasvöxtur í allra minnsta lagi upp í mörg ár; svo heybirgðir manna í Austursýslunni einkum austur í Lóni og Nesjum óvanalega litlar. Aftur á móti grasvöxtur ágætur í Meðallandi og Mýrdal, en í góðu meðalagi yfir höfuð í Vestursýslunni. Síðan með september öndvegistíð, varla sést snjór og frost lítil, svo varla muna menn eftir jafngóðri haustveðráttu; víðast hvar ekki enn þá farið að gefa lömbum. Rétt fyrir jólin kom talsverður bleytusnjór, en tók undir eins upp aftur á annan í jólum. 

Þann 17.mars 1880 birti Fróði bréf úr Árnessýslu, dagsett 20.desember:

Þegar maður skrifar um árferði, þá á best við að byrja með vorinu, því þá eru áraskipti árferðisins, og það eru hin náttúrlegu áraskiptin. Vorið sem leið var fremur gott, en þó greri jörð seint, því hún var mjög dauð og klaki í mesta lagi eftir veturinn. Eftir vertíðarlok gerði stórrigninga-kafla á þriðju viku, en þá hófst þurrviðrið og blíðan sem síðan hélst stöðugt þangað til 20 vikur af sumri; muna fáir jafnlangt góðviðri breytingalaust. En þá brá allt í einu til úrkomu með mestu hrakviðrum, snjóaði í fjöll og rigndi í byggð, tókust fjallaleitir ógreitt, og urðu heimtur ekki góðar, en fjallafé áður víða runnið í þurrviðrunum. Haustið varð hið rosamesta, og það sem af er vetri hafa verið umhleypingar, frost lítil, en úrkomur miklar og meira rignt enn snjóað. Grasvöxtur varð í minna lagi vegna þurrkanna er á leið vorið, en nýting var hin besta, þornuðu hey almennt svo vel að ekki hitnaði í þeim, en fyrir það urðu þau venju fremur laus í sér, og er nú víða kvartað yfir að vatn hafi hlaupið í þau í hinum miklu haustrigningum; eru víða af því orðnar tilfinnanlegar skemmdir bæði í görðum og í hlöðum.

Þjóðólfur segir á gamlársdag:

Haustið og skammdegið til þessa má kallast að hafa verið milt og gott, þótt jólafastan hafi verið hrakviðrasöm og gæftalítil. Fiskiaflinn hér í inn-flóanum varð hinn besti og hefði jafnvel orðið óvenjulega mikill, hefðu gæftir orðið góðar. Jörð hefir hér syðra oftast verið auð og þíð, enda gengu lömb úti til jóla til dala og fjalla, þar sem beit er best; aftur eru mýrarjarðir orðnar lítt nýtar til beitar, því þegar snjór ekki fær að hvíla slíkar jarðir annað veifið fyrri hluta vetrar, verður hagbeitin einatt bæði óholl og ónýt.

Þann 8.janúar 1880 birti Norðanfari tíðarfarsyfirlit ársins 1879:

Hin sömu frost og harðindi er gengið höfðu fyrir nýár 1879, héldust um Norður- og Austurland fram að páskum; snjóþyngsli voru mikil, einkum um Þingeyjarsýslu, Múlasýslur og mikinn hluta Eyjafjarðarsýslu; víða i þessum sýslum var haglaust fyrir allar skepnur allt frá því hálfum mánuði fyrir vetur i fyrra haust og fram til páska; frost voru og æði hörð fyrst eftir nýárið, lagði þá Eyjafjörð út að Hrísey og Vesturál, en Skagafjörð út að Málmey; hafís var fyrir utan en litt varð hann landfastur, og var nær allur horfinn í byrjun aprílmánaðar. Fyrir vestan Öxnadalsheiði var snjór lítill og nær því engin um Suðurland; veðrátta var óstöðug þegar kom fram á þorra og góu, voru þá umhleypingar syðra og hrakviðri, en snjóar fyrir norðan og austan. Eftir páska [13.apríl] fór að taka upp snjó fyrir norðan, en vorið var kalt og þurrkasamt nær því um allt land, kom því gróður seint í jörðu, snjóaði aftur í júní nyrðra og eystra. Grasvöxtur var í minna lagi víðast en þurrkur og nýting á heyjum var í besta lagi um Norður- og Suðurland. Aftur voru óþurrkar og hrakviðri eystra, einkum á Austfjörðum, í sumar. Eftir slátt gjörði góða tíð á Austurlandi og nyrðra, gekk sunnanátt með hlýindum og litlum úrkomum allt fram að nýári, mátti kalla öndvegistíð norðan og austanlands á hausti þessu; snjór féll svo að segja enginn og tók þegar upp aftur. Á Suðurlandi breyttist veðrátta eftir slátt, gekk í sunnan rigningar og hrakviðri, oft mjög stórkostleg, svo undir skemmdum lágu þar hæði hey og eldivíður; hélst veðurátt sú syðra fram að jólum með snjókomu öðruhverju; nokkuð rigningasamt var þá um Vesturland og Húnavatnssýslu, einkum vestan til. 

Þjóðólfur gefur árinu 1879 góða einkunn í pistli þann 10.janúar 1880:

Með hinu liðna ári, hvarf eitt af gæskuárum lands vors í haf horfinnar tíðar — batnandi vetur, meðalvor, indælt sumar og hagstætt haust. Innanlands eigum vér, eins og áður er sagt, að sjá á bak einhverju hinu besta ári, góðviðrisári, aflaári, heynýtingarári. Þó varð grasvöxtur víða mjög lítill, enda sumarið mjög stirt í fáeinum sýslum, helst eystra, og heilsufar manna ekki háskalaust.

Lýkur hér að sinni yfirferð hungurdiska um árið 1879. Finna má ýmsar tölulegar upplýsingar í viðhenginu. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1879

Smávegis af hlýindunum

Eins og áður er fram komið á þessum vettvangi hefur verið óvenjuhlýtt á landinu síðustu vikuna. Að tiltölu varð hlýjast í gær (fimmtudag). Þá var sett landsdægurhitamet á Bláfeldi í Staðarsveit, hámarkshitinn þar mældist 20,0 stig. Eldra met dagsins var orðið mjög gamalt, 19,3 stig sem mældust á Akureyri 1898. Reyndar lá þessi dagur vel við höggi hvað landsdægurmet varðar því met daganna á undan og eftir eru bæði yfir 20 stigum. Nú eru aðeins tveir septemberdagar eftir með landsdægurhámarksmet undir 20 stigum. Það er sá 18, hæsta tala hans til þessa er 19,8 stig sem mældust í Ásbyrgi fyrir tveimur árum og sá 30., hæsta tala hans eru 19,6 stig sem mældust í Skaftafelli árið 2011. 

Í gær (fimmtudag) varð hlýjast að tiltölu um landið suðvestanvert. Á Þingvöllum var sólarhringsmeðalhitinn 8,0 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára og 7,0 stigum ofan þess í Reykjavík. Eins og undanfarna daga féll aragrúi staðbundinna dægurmeta víðs vegar um landið. 

Hámarkshiti í Reykjavík fór í 18,5 stig. Það er hæsti hiti sem mælst hefur í höfuðborginni svo seint að sumri. Við þurfum að bakka til 11.september til að finna jafnháan hita. Hann mældist 1968, daginn áður 10.september 1968 var hámarkið einnig 18,5 stig. Muna sumir þá góðu daga enn í dag. Til að finna hærri hita þarf að fara aftur til 3.september, 20,1 stig sem mældust 1939. Um þá hitabylgju var fjallað hér á hungurdiskum snemma í þessum mánuði. Dægurmet féll líka í Reykjavík í dag (föstudag), þegar þetta er skrifað hafði hitinn farið í 16,3 stig, bætir gamla metið frá 1958 um 1,9 stig. Í mikilli hlýindasyrpu í september 1958 mældist hámarkshiti þann 30. 16,9 stig. 

Meðalhiti fellur mjög í september. Sú spurning vaknar því hvort 18,5 stig þann 26. sé „betri árangur“ heldur en 20,1 stig þann 3. Við getum velt vöngum yfir því með því að líta á vik frá meðallagi. Við skulum þó ekki miða við hámarkshitann í þeim samanburði, heldur sólarhringsmeðalhitann. Sólarhringsmeðalhitinn í Reykjavík í gær var 15,0 stig. Það er auðvitað einstakt á þessum tíma árs og er þriðjihæsti sólarhringshiti nokkru sinni í september öllum. Dagarnir 3. og 2. september 1939 voru lítillega hlýrri, og 1.september sama ár jafnhlýr.  

Hér verður ekki miðað við síðustu 10 ár heldur meðaltal 80 ára (1931-2010). Það meðaltal er ekki eins órólegt frá degi til dags eins og þau sem miða við styttri tíma, t.d. 10 ár. Hitavik dagsins í gær er 8,0 stig í Reykjavík á þeim kvarða. Það er mun meira en við vitum um aðra daga í september, næstmest var það þann 28. árið 1958, 7,0 stig. 

En breytileiki hitans fer vaxandi þegar líður á september. Almennar líkur á stórum vikum eru því heldur meiri í síðari hluta mánaðarins heldur en í fyrri hlutanum. Við getum því einnig litið á staðalvik sólarhringsmeðalhitans sem samkeppnisviðmið. Þá lendir dagurinn í gær (fimmtudagur 26.) í öðru sæti, staðalvik hans er 3,1 stig. Það er 3.september 1939 sem er í fyrsta sætinu, 3,2 staðalvik ofan meðallags. Munurinn er sannarlega ómarktækur. 

Líkurnar á hita sem þessum eru auðvitað ekki miklar. Sama var sagt um hitana í apríllok í vor. Þá mældist hiti hærri í Reykjavík heldur en nokkru sinni í þeim mánuði - hafði sum sé aldrei mælst hærri svo snemma vors. Það er merkilegt að fá met af þessu tagi í báðu megin sumars sama árið - og þar að auki á sama sumri hæsta mánaðarmeðalhita nokkru sinni hér í Reykjavík (það var í júlí eins og flestir ættu að muna). 

Lengi framan af var þessi mánuður í hópi þeirra köldustu á öldinni (ekki þó eins kaldur væri miðað við lengri tíma). Hann hefur síðustu vikuna hækkað mjög á samanburðarlistum og er nú á landsvísu kominn upp fyrir meðallag. Í Reykjavík er hann í sjöttahlýjasta sæti á öldinni - og gæti enn lent ofar, meðalhiti það sem af er er 9,8 stig - mánaðarmet er þó algjörlega utan seilingar úr því sem komið er. Rétt hugsanlegt er að meðalhiti mánaðarins nái 10 stigum - það hefur aðeins gerst 6 sinnum áður í Reykjavík, síðast 2010. Líklega verða næstu nætur þó talsvert kaldari en þær síðustu átta, þannig að ekki er útséð með lokatöluna.

Ellefustigasumar virðist hins vegar vera staðreynd - þau eru ekki mörg í gegnum tíðina í Reykjavík. Sólskinsstundafjöldi í september í Reykjavík hangir í meðallagi - en þó er ljóst að sumarið verður í hópi þeirra sólríkustu.

September hefur verið sérlega úrkomusamur um landið vestanvert, í Reykjavik er úrkoman í 6.sæti frá upphafi mælinga og á allmörgum stöðvum hefur hún mælst sú mesta sem vitað er um í september. 

Líður að því

Nú finnst ritstjóranum aðeins fáeinir dagar síðan hann og fleiri starfsmenn veðurfarsdeildar Veðurstofunnar sátu og reiknuðu út meðaltöl fyrir árabilið 1961 til 1990, en þau hafa lengst af síðan verið notuð sem viðmið þess sem telst hlýtt eða kalt hér á landi. Nú styttist í að þeir fáeinu liðnu dagar verði orðnir að 30 árum og að þessu „nýja“ viðmiði verði burt kastað fyrir annað sem þá nær til áranna 1991 til 2020. Er ritstjórinn þá í sporum fyrirrennara síns, Öddu Báru Sigfúsdóttur sem talaði um það 1991 að hún væri rétt nýbúin að reikna meðaltal áranna 1961 til 1990 - og bætti því reyndar við að það fyrsta sem hún gerði á Veðurstofunni, þá sem nemi, hefði verið að taka þátt í reikningi meðaltala áranna 1901 til 1930. [Ískyggilega er annars orðið stutt frá landnámi Íslands].  

Í tilefni væntanlegra tímamóta ætlar ritsjórinn nú lauslega að rifja upp eldri hitameðaltöl. Svo lengi sem hann man hefur um þau staðið ákveðið þras. Svo hittist nefnilega gróflega á að það skipti um veðurfar ekki löngu eftir að meðaltalið 1931 til 1960 tók gildi - það kólnaði mikið, á landsvísu voru 25 ár tímabilsins 1961 til 1990 kaldari heldur en „meðaltal“ - kannski ekki mjög heppilegt. Svipað hefur átt við síðan meðaltal áranna 1961 til 1990 tók völdin. Af 28 árum sem liðin eru síðan þá eru 27 ofan meðallags. Sama var á árunum 1931 til 1960, 29 þeirra ára voru ofan meðallags áranna 1901 til 1930. Reynslan sýnir að sú hugmynd að 30 ár nægi til að „festa“ meðaltal er röng. Framtíðin hefur alltaf verið frjálsari til athafna en menn hafa viljað vera láta. Hvort hið nýja meðaltal, 1991 til 2020, verður eitthvað þægara heldur en þau fyrri skal því ósagt látið. 

Landfræðiáhugi 19.aldar krafðist meðalhita og þegar leið á öldina fóru að sjást tölur um meðalhita á Íslandi. Mikið var vitnað í 14 ára ársmeðaltal úr Reykjavík (1823 til 1836), 4,1°C, byggt á mælingum Jóns Þorsteinssonar landlæknis sem danska Vísindafélagið tók saman og gaf út á bók 1839. Þess má geta að með núverandi reikniaðferðum fáum við út að meðalhiti þessara ára í Reykjavík hafi verið 3,8 stig, en meðalhiti alls mælitíma Jóns (fram til 1854) reiknast 4,1 stig - rétt eins og menn voru að vitna í um þær mundir. 

Á nokkrum stöðum er tíundað á þessum árum að ársmeðalhiti á Akureyri sé 0,0 stig. Ekki alveg ljóst hvaðan sú tala er fengin - hugsanlega einhverjar niðurstöður strandmælingaflokksins sem mældi á Akureyri 1807 til 1814 - við fáum vissulega lága tölu út úr þeim mælingum, +0,9 stig, reiknað með okkar aðferðum. Mælingar sem Bókmenntafélagið og danska vísindafélagið stóðu fyrir þar á árunum 1846 til 1854 sýndu hins vegar 2,8 stig (reiknað með okkar aðferðum), langt ofan við núllið sem oftast var vitnað í. 

Á árunum 1874 til 1881 birti danska veðurstofan hitavik í Stykkishólmi í ársriti sínu Meteorologisk Aarbog (aðgengilegt á timarit.is). Gefa þau til kynna að ársmeðalhiti þar hafi talist 2,7 stig. Ekki kemur beinlínis fram hvert viðmiðunartímabilið var. Ritstjóri hungurdiska heldur að það hafi byrjað 1852 og e.t.v. náð til 1873 (handskrifuð úrvinnslugögn virðast benda til þess). Síðari tíma reikningar segja meðalhita í Stykkishólmi árin 1852 til 1873 hafa verið 2,9 stig - litlu munar.

Eftir 1881 er vik ekki að finna í árbókinni. Í þeim dönsku gögnum sem Veðurstofa Íslands varðveitir eru tvær handskrifaðar töflur um meðalhita á íslenskum stöðvum. Sú eldri nær til áranna 1874 til 1892. Kannski er þetta elsta formlega meðaltalið. 

Myndin skýrist nokkuð sé hún stækkuð. Fyrst er nafn stöðvar, síðan árafjöldi sem liggur að baki meðaltalsins. Næstu 12 dálkar sýna meðalhita almanaksmánaðanna, síðan koma árstíðirnar fjórar, vetur, vor, sumar og haust og loks er dálkur sem sýnir ársmeðalhitann. Ekki er vitað hvenær þessir reikningar voru gerðir. Meðalhiti í Stykkishólmi er hér talinn 2,7 stig, við fáum nú út 2,8 stig fyrir sama tímabil. Hér eru engar tölur frá Reykjavík, en ársmeðalhiti í Hafnarfirði talinn 3,7 stig. Við fáum nú út 3,6 stig í Reykjavík á þessu tímabili(miðað við Veðurstofutún). 

Næsta heimild nær yfir meðalhita áranna 1874 til 1901. Taflan - og síðari töflur má finna í viðhengi þessa pistils. Þeir sem opna skjalið og leita að Reykjavík finna hana alveg neðst á fyrstu síðu, meðalhiti reiknast 4,2 stig, 0,5 stigum hærri en við nú segjum hann hafa verið á þessu tímabili, en við miðum við Veðurstofutún, taflan segir að meðalhiti í Hafnarfirði sé 3,9 stig. Í töflunni má einnig sjá landsmeðalhita og hita á landinu norðan- og sunnanverðu. Landsmeðalhiti reiknast 2,5 stig - reyndar sá sami og ritstjóri hungurdiska fær nú út fyrir sama tímabil. 

Taflan birtist síðan prentuð í 2.bindi Lýsingar Íslands eftir Þorvald Thoroddsen. Hann birti einnig ársmeðalhitakortið hér að neðan. Tölur í sviga byggja á mælingum fárra ára (yfirstrikaðar í töflunni).  

Næstu hitameðaltalatíðindi voru nokkuð falin. Strax og útgáfa Veðráttunnar hófst 1924 mátti lesa vik hitans frá meðallagi í hverjum mánuði og gat þá hver sem er fundið meðaltölin. Taflan sem lá til grundvallar birtist þó ekki á prenti fyrr en í ársyfirlitinu 1939 og í ljós kom að hún náði til 50 ára, frá 1873 til 1922. Í haus töflunnar sagði: „Hitalag (normalhiti, meðallag) 1873 til 1922“. Þar sagði einnig:

Hitalagið hefir verið reynt að lagfæra með samanburði á hitamælingum stöðvanna, svo að það væri sem næst meðallagi áranna 1873 — 1922, jafnvel þótt lofthitinn á mörgum stöðvanna hafi eigi verið mældur þessi árin, og meðalhitinn á síðari árum hafi oftast nær verið hærri.

Árið 1939 voru hin nýju hlýindi búin að standa í meir en áratug og greinilegt að hitafar hafði eitthvað breyst, flestir mánuðir voru ofan meðallags. Afsökunartóns gætir í tilvitnuninni hér að ofan. Í töflunni (í viðhengi) má sjá að að meðalhiti í Reykjavík er talinn 3,9 stig, 0,1 stigi hærri en í þeirri töflu sem nú er notuð fyrir sama tímabil, ársmeðaltal áratugarins 1929 til 1938 í Reykjavík reiknuðu menn sem 5,3 stig. 

Í ársyfirliti Veðráttunnar 1945 segir svo:

Á þingi alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar í Varsjá 1935 var lagt til, að meðaltöl loftvægis, lofthita, úrkomu, raka o.fl. fyrir veðurathugunarstöðvar víðsvegar um heim, skyldu reiknuð eins fljótt og unnt væri fyrir tímabilið 1901—'30 og notuð til samanburðar við athugun á loftslagssveiflum. Meðaltöl hafa verið reiknuð á veðurstofunni fyrir þær stöðvar, sem fært þótti, með hliðsjón af þeim fáu stöðvum, sem hafa haft samfelldar athuganir allt tímabilið. Þar sem telja má þessi meðaltöl áreiðanlegri en þau eldri, sem miðuð eru við eldra tímabil (1873—1922), hafa þau jafnframt verið tekin í notkun til samanburðar við mánaðarmeðaltöl í „Veðráttunni“, “

Vik sem birtust í Veðráttunni frá 1945 til 1961 miðuðust því við 1901 til 1930, en á árunum 1924 til 1944 var miðað við 1873 til 1922. Næst fréttist svo af nýjum meðaltölum 1962, en þá voru þau birt í ársyfirliti Veðráttunnar og náðu til 1931 til 1960. Sömuleiðis höfðu verið teknar upp nýjar aðferðir við reikning mánaðarmeðalhita og hafa þær verið notaðar síðan. Um meðaltöl fyrir Reykjavík var sagt sérstaklega: 

Hitamælingar í Reykjavík voru gerðar i Landssímahúsinu 1931—1945, i Sjómannaskólanum 1946—1949 og á Reykjavíkurflugvelli frá 1950. Gerðar voru samtíma athuganir á Reykjavíkurflugvelli og í Sjómannaskólanum í eitt ár og þær mælingar notaðar til að áætla hita á flugvellinum þau ár sem athugað var í Sjómannaskólanum. Við samanburð á athugunum á flugvelli og í Landssímahúsi voru notaðar mælingar við Elliðaárstöð og á Víðistöðum, og hiti á Reykjavíkurflugvelli árin 1931—1945 áætlaður samkvæmt þeim samanburði. Hitameðaltalið fyrir Reykjavík er þannig miðað við Reykjavíkurflugvöll öll árin. 

Þegar á leið kom upp nokkur óþreyja með tölurnar frá 1931 til 1960, þóttu eiga illa við veðurfarið og þótti beinlínis niðurdrepandi að hlusta sífellt á yfirlýsingar um að hiti væri undir meðallagi. Þó alþjóðaveðurfræðistofnunin hafi haldið sig við 1931 til 1960 þar til 1991 fóru ýmis önnur tímabil að sjást á alþjóðavísu. Margar þjóðir fóru að miða við 1951 1980 og sást það meðaltal í ýmsu samhengi hér á landi. Svipað er nú á síðustu árum. Ekki fyrir löngu kom beiðni frá alþjóðaveðurfræðistofnuninni um að Veðurstofan reiknaði út meðaltöl áranna 1981 til 2010. Var það gert en ekki hefur þótt taka því að nota það - svo stutt er í hið nýja tímabil 1991 til 2010. 

Eins og áður er sagt er framtíðin frjáls, en „erfiðara“ verður þó fyrir ársmeðalhitann í Reykjavík að vera jafnoft ofan við 5,1 stig nýja meðaltalsins heldur en ofan við 4,3 stig meðaltalsins 1961 til 1990. Meðalhiti áranna 1931 til 1960 reiknast 4,9 stig - miðað við Veðurstofutún. Meðalhiti síðustu tíu ára er hins vegar 5,4 stig. 

Eins og þeir sem fylgst hafa grannt með loftslagsumræðunni vita er sjaldan skýrt hvers konar meðaltöl eða viðmið eru notuð. Fáum (eða engum) virðist ljóst hver grunnviðmið eru - og einnig er misjafnt hvað átt er við þegar rætt er um heimshitameðaltöl. Þeir sem hafa haft þolinmæði til að lesa textann hér að ofan ættu e.t.v að átta sig á vandanum. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hitameðaltöl - nokkur tímabil

Hlýindi

Undanfarna daga hefur verið mjög hlýtt á landinu. Ógrynni stöðvardægurhámarksmeta hefur fallið, meira að segja á stöðvum sem athugað hafa mjög lengi. Mánaðarmeta er þó varla að vænta því haustið sækir að og langflest hitamet septembermánaðar eru sett fyrir miðjan mánuð, síðari hluti mánaðarins á litla möguleika á að gera betur. 

Það sem er einna óvenjulegast hér í Reykjavík eru næturhlýindin, sólarhringslágmarkshitinn hefur ekki farið niður fyrir 10 stig í 6 sólarhringa í röð. Slíkt hefur aðeins einu sinni gerst áður svo seint í mánuðinum, það var 1941. Sú syrpa endaði þann 25. og stóð í sjö daga. Við eigum nú möguleika á að jafna það met - eða jafnvel gera enn betur.  

Sólarhringsmeðalhiti á landinu hefur nú þegar verið ofan 10 stiga í 6 daga í röð - kannski bætist sá sjöundi við þegar þeim núlíðandi (miðvikudegi) er lokið. Meðalhámarkshiti landsins hefur verið ofan 13 stiga í fimm daga í röð - við vitum ekki um slíkt úthald svo seint í september (að vísu nær gagnaröðin sú aðeins aftur til 1949). 

Allmörg úrkomumet hafa nú fallið

Allmörg úrkomumet hafa fallið í rigningunum undanfarna tvo daga (18. til 20. september). Það er nokkuð seinlegt að gera upp slík met, allmikið er af villum í mælingum - sérstaklega á sjálfvirku stöðvunum og á þeim mönnuðu þarf að ganga úr skugga um að réttar upplýsingar hafi komist í gegnum kerfið. Það sem hér fer að neðan er því allt óstaðfest - trúlegast er þó að rétt sé með farið - í flestum tilvikum að minnsta kosti.

Svo virðist sem sólarhringsúrkomumet fyrir árið hafi verið sett á einni mannaðri stöð, Hjarðarfelli á Snæfellsnesi. Þar mældist sólarhringsúrkoman í morgun 140,7 mm, eldra met 120,7 mm er frá því 28.mars 2000, en þá urðu miklar skemmdir vegna vatnavaxta og skriðufalla víða um landið vestanvert. Sólarhringsúrkomumet fyrir septembermánuð voru sett á 7 stöðvum til viðbótar, Kirkjubóli innan við Akranes, Neðra-Skarði í Svínadal, í Hítardal, á Bláfeldi í Staðarsveit, í Ásgarði í Dölum, Dalsmynni í Hjaltadal og í Vogsósum í Selvogi. 

Ekki hefur verið mælt lengi á flestum sjálfvirku stöðvanna. Sólarhringsúrkomumet fyrir árið var sett í Grindavík, Fíflholti á Mýrum, í Stykkishólmi, í Súðavík, á Gjögri og á Blönduósi. Hærri sólarhringstölur eru til á mönnuðum stöðvum í Stykkishólmi og Súðavík, en ekki á Blönduósi. Septembersólarhringsmet voru að auki sett á Korpu og á Tálknafirði.

Á Hjarðarfelli er úrkoma tveggja sólarhringa orðin 233,1 mm og 216,0 mm á Bláfeldi. 

Í gær og fram eftir nóttu varð mjög hlýtt víða austanlands. Komst hiti hæst í 21,2 stig á Bakkagerði á Borgarfriði eystra. Þegar þetta er skrifað (rétt eftir miðjan dag þann 20.) er hiti kominn yfir 20 stig á stöðvum á Austfjörðum og ekki útséð um það hvert hámark dagsins verður. 

Nokkur úrkoma mun enn vera „í kortunum“ og sömuleiðis hlýindi.  

Úrkoma í meira lagi

Eins og venjulega látum við Veðurstofuna og aðra „til þess bæra aðila“ sjá um veðurspárnar, en lítum samt á tvær spámyndir tengdar úrkomunni. Sú fyrri sýnir „uppsafnaða úrkomu“ úr harmonie-spálíkaninu næsta sólarhringinn (frá kl.12 í dag, miðvikudag 18.september til sama tíma á morgun, fimmtudag).

Litir og tölur sýna úrkomumagnið. Fjólubláu blettirnir benda á svæði þar sem sólarhringsúrkoman á að vera meiri en 100 mm, þeir eru nokkrir. Snæfellsnes áberandi, sunnanverður Reykjanesfjallgarður og hálendi kringum Borgarfjörð. Svo vekur athygli langur blettur í austanverðum Skagafirði - eiginlega uppi í fjallinu fyrir ofan Austurdal. Þar segir líkanið að úrkoma eigi að verða yfir 100 mm næsta sólarhringinn. Hvort það svo rætist er annað mál - en merkilegt ef svo fer því ekki er líklegt að mannleg hönd færi að setja háar tölur einmitt á þennan stað - nærri þeim slóðum þar sem úrkoma er hvað minnst á landinu. Að úrkoma sé mikil í hlýrri sunnanátt vestanlands er hins vegar nærri því sjálfsagt mál. 

Þessi mynd er öllu framandlegri (systur hennar hafa þó sést á hungurdiskum nokkrum sinnum áður). Hér er um að ræða þversnið í gegnum veðrahvolfið frá sjávarmáli allt upp í um 10 km hæð. Þversniðið sníður Vesturland frá suðri (til vinstri) til norðurs (til hægri) eins og hvíta línan á smáa kortinu í horninu efst til hægri sýnir. Snæfellsnes og Vestfirðir sjást sem gráar kryppur neðst á myndinni.

Litirnir (eða liturinn) sýnir rakastig í sniðinu. Það er 90 til 100 prósent uppúr og niðrúr, nema rétt í niðurstreymi við norðanvert Snæfellsnes (þar er það 80 til 90 prósent) og á tveimur smáblettum öðrum hátt í lofti. Segja má í grófum dráttum að allt veðrahvolfið sé rakamettað. 

Sé rýnt frekar í myndina (hún verður skýrari við stækkun) má sjá örþunnar fjólubláar strikalínur, af legu þeirra má lesa vatnsmagn í lofti - einingin er grömm vatns í kílói lofts. Á allstóru bili neðarlega til vinstri á myndinni (sunnan við Snæfellsnes og suður úr) er magnið meira en 8 grömm í kílói. Þetta er óvenjuhá tala - mikið vatn á ferð.

Svörtu, heildregnu línurnar sýna svonefndan jafngildismættishita (heldur erfitt orð). Þetta er sá hiti sem mælir sýndi væri loftið dregið niður í 1000 hPa þrýsting (það hlýnar við það) og að auki losnaði allur dulvarmi sem í því býr (allur raki væri þéttur). Að jafnaði vex jafngildismættishiti upp á við - og loft er því stöðugra eftir því sem hann vex örar með hæð. Þar sem langt er á milli jafnmættishitalína (eða að hann fellur með hæð) þar er loft mögulega óstöðugt - losni sá raki sem í því býr. 

Við sjáum að þannig er málum háttað á nokkru bili vinstra megin á myndinni (ofan við 850 til 800 hPa. Þetta loft er mjög úrkomugæft sé því bara lyft lítillega. Meira þarf að lyfta loftinu sem er hægra megin á myndinni - þar eru línurnar þéttar. 

Almennt má segja að þessi mynd sýni að úrkomunni verði mjög misskipt, hún verður langmest þar sem vindur þvingar loftið yfir fjöll (og rétt handan fjallshryggja), en minni hlémegin. En það loft sem óstöðugt gæti orðið (vinstra megin á myndinni) gæti samt af tilefnislitlu oltið um og skilað miklum dembum nærri því hvar sem er. 

Svo virðist sem úrkomubletturinn austan Skagafjarðar tengist mikilli bylgju sem þar á að vera meira og minna föst klukkustundum saman - hún býr til eins konar sýndarfjall og uppstreymi sem kreistir raka úr lofti á breiðu hæðarbili. Hvort líkanið hefur rétt fyrir sér um þessa bylgju vitum við ekki - og vitum sjálfsagt seint því úrkomumælingar eru af skornum skammti á þessu svæði. Vatnavextir í ám og lækjum eru einu merkin sem sjást og valdi þeir hvorki tjóni né öðrum vandræðum fáum við aldrei neitt að vita um hæfni líkansins. 

Væri vindur mjög hægur í lofti myndi allur þessi raki ekki eiga möguleika á að þéttast. Úrkomumagnið fer því mjög eftir vindraða. Algengur vindur í fjallahæð verður á bilinu 15 til 22 m/s. Það er ekki sérlega mikið (nóg samt). Við komum því til með að sleppa betur frá þessu himnasturtubaði heldur en ef vindur væri meiri. 

En við þetta bætist að áköf úrkoma á að halda áfram næstu daga, að vísu mun eitthvað snúast fram og til baka á áttinni og þar með verður misjafnt hvar nákvæmlega mesta úrkoman fellur á hverjum tíma (sem er svosem ágætt). 

Verði vindur meiri eða minni heldur en spáð er geta úrkomutölurnar orðið allt aðrar - einnig skiptir miklu máli hvort líkanið hefur rétt fyrir sér um hæðardreifingu jafngildismættishitans - það er að segja hvort rakamagnið sem berst að sunnan í líkaninu (komið úr líkani evrópureiknimiðstöðvarinnar) er rétt eða rangt. Ekki vitum við um það fyrr en á reynir. 

En rétt er fyrir þá sem eitthvað eiga undir að fylgjast vel með spám Veðurstofunnar, aðvörunum og einnig fréttum frá Vegagerðinni um ástand vega. Hungurdiskar gefa hvorki út spár né viðvaranir - munið það.

Staða sólskinsstundafjölda sumarsins

Dagurinn í dag (18.september) er heldur dökkur hér syðra og ágætt að nota hann til að taka stöðu sólskinsstundafjölda sumarsins í Reykjavík. Sem kunnugt er lýkur veðurstofusumrinu ekki fyrr en í lok mánaðarins. Sólskinsstundafjöldi frá og með 1.júní til gærdagsins telst 804,9 stundir. Miðað við almanakið, önnur sumur frá 1.júní til 17.september, er núlíðandi sumar í þriðjasólríkasta sæti. Það eru aðeins sumrin 1928 (826,8 stundir) og 1929 (858,0 stundir) sem státa af hærri tölum. 

En mánuðurinn er ekki búinn og skýjuðu veðri er spáð næstu daga. Fáein sumur önnur eiga því möguleika á að sigla fram úr þessu, en ekki mörg því sá fjöldi sem þegar hefur mælst tryggir sjöunda sætið. Að meðaltali mælast um það bil 3,4 sólskinsstundir á dag í Reykjavík eftir 17.september. Yrðu sólskinsstundir í meðallagi til loka mánaðar yrði lokatalan 854,3 - og myndi merja 3.sæti - sjónarmun á undan sumrinu 1927 (853,6 stundir) og ekki langt neðan við 2.sætið (1928 með 861,9 stundir). Varla er nokkur von til þess að ná 1.sætinu af sumrinu 1929 (894,0 stundir). 

Það eru sum sé þrjú sumur í röð sem hafa helgað sér þrjú efstu sætin í 90 ár, 1929, 1928 og 1927, þar rétt fyrir neðan eru tvö nýleg sólarsumrin 2012 og 2011, í sjötta sætinu er svo sumarið 1924. 

Árið í heild (til þessa) stendur líka vel, heildarsólskinsstundafjöldinn er um það bil búinn að jafna ársmeðaltal síðustu tíu ára þó þrír mánuðir séu eftir af árinu (en venjulega eru þeir sólarlitlir) - og summan er nú þegar komin 100 stundir fram úr ársmeðaltalinu 1961 til 1990. 

Sumarhitinn í Reykjavík situr nú í 9. til 11.hlýjasta sæti. Meðalhiti þess það sem af er er 11,0 stig. Ekki er líklegt að sú röðun breytist mikið. Ársmeðalhitinn í Reykjavík er sem stendur í 8. til 9. hlýjasta sæti - það breytist trúlega eitthvað á annan hvorn veginn því þrír mánuðir rúmir eru enn til áramóta. 

Hálfur september

Fyrri helmingur september er liðinn. Hvort menn telja hann svalan eða hlýjan fer eftir viðmiði. Í Reykjavík er meðalhiti hans 8,7 stig, +0,6 stigum ofan meðallags 1961-1990, en -0,9 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára. Hitinn liggur fremur neðarlega miðað við það sem verið hefur á öldinni, í 15.hlýjasta sæti (af 19). Hlýjastir voru dagarnir 15 árið 2010, meðalhiti 12,2 stig, en kaldastir voru þeir 2012, meðalhiti 7,7 stig (1 stigi kaldari en nú). Á langa listanum (143 ár) í 65.sæti. Á honum er 2010 líka í fyrsta sæti, en sömu dagar 1992 í því neðsta, meðalhiti þá var aðeins 5,6 stig.

Á Akureyri er meðalhiti dagana 15 8,0 stig, +1,0 stigi ofan meðallags 1961-1990, en -1,5 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára.

Hiti er neðan meðallags síðustu tíu ára á öllum veðurstöðvum landsins. Minnst er vikið -0,2 stig við Hvalnes, en mest -1,9 á nokkrum stöðvum norðaustanlands, þar á meðal á Húsavík. Lítill munur er á vikum milli spásvæða og hiti í ýmist 15. eða 16.hlýjasta sæti á öldinni.

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 59,5 mm og er það nærri tvöfalt meðallag - hefur þó 18 sinnum verið meiri sömu daga eftir því best er vitað. Á Akureyri hafa mælst 25 mm og er það ekki fjarri meðallagi (heldur ríflega sé miðað við 1961-1990, en undir meðallagi síðustu tíu ára.

Sólskinsstundir hafa mælst 74,2 í Reykjavík - nálægt meðallagi.

September sem sumarmánuður

Í marslok birtist hér á hungurdiskum pistill sem nefndist „apríl sem vetrarmánuður“. Þar var leitað að aprílmánuðum sem voru svo kaldir að þeir mega teljast fullgildir vetrarmánuðir. Fáeinir fundust. Nú gerum við svipað fyrir september og sumarið. September telst reyndar til sumarsins í árstíðaskiptingu Veðurstofunnar. En meðalhiti hríðfellur á þessum tíma árs og það er því sjaldan sem september er svo hlýr að hiti hans nái meðalhita hinna sumarmánaðanna þriggja - en það hefur komið fyrir. 

Til leitarinnar notum við landsmeðalhita í byggð. Reyndar er sú gagnaröð ekki sérlega áreiðanleg framan af - og stenst varla alvarlega rýni - en við látum sem ekkert sé í þessum leik. Við gætum leitað á sama hátt fyrir einstakar stöðvar - og gerum það e.t.v. einhvern tíma í framtíðinni (eða kannski gera lesendur það bara sjálfir). 

Það háði leitinni nokkuð fyrir aprílmánuð að hann hefur hlýnað umtalsvert á síðustu 150 árum - og veturinn líka. Þetta er heldur minna vandamál fyrir september - að meðaltali hefur leitni hita hans aðeins verið um 0,4 stig á öld - varla marktæk, hitinn hefur sveiflast mikið, líka á langtímavísu. Sumarið hefur hlýnað lítillega meira. Þrátt fyrir þetta notum við sömu aðferð við að leita sumarseptembermánuði uppi og við notuðum í vetraraprílleitinni á sínum tíma. 

Það sem við sjáum á myndinni er þetta: Lárétti ásinn vísar til síðustu 200 ára (tæpra), en sá lóðrétti er hitakvarði. Græna feita línan sýnir 30-árakeðjumeðalhita (alþjóða-) sumarsins, til þess teljast mánuðirnir júní til ágúst. Sumur áranna 1989 til 2018 eru því lengst til vinstri - en línan hefst við árabilið 1824 til 1853. Græni ferillinn hefur í heildina þokast upp á við, en þó er sveiflan sem við sjáum í 30-ára hitanum enn meiri en hlýnunin er.

Rauða þykka línan sýnir það sama - en á við september. Þessi lína hefur þokast upp á við líka - fjöláratugasveiflurnar enn meira áberandi en sumarhitasveiflurnar - en fylgist að mestu að í tíma.

Þreparitið sýnir hins vegar landsmeðalhita einstakra septembermánaða - mjög breytilegur greinilega. Allt frá hinum illræmda september 1979 (og fáeinna ámóta eldri til hlýindanna miklu 1939 og 1941.

Við merkjum sérstaklega þá septembermánuði þegar meðalhiti er hærri en meðalhiti næstu þrjátíu sumra á undan. Sannir sumarmánuðir. Við megum líka taka eftir því að hinir fjölmörgu hlýju septembermánuðir þessarar aldar hefðu sumir hverjir komist inn í sumarflokkinn fyrir hundrað árum - það munar um hlýnunina þó ekki sé hún mjög mikil.

Þetta eru alls 8 mánuðir sem við merkjum. Langsumarlegastir voru septembermánuðir áranna 1939 og 1941, september 1958 líka ekta sumarmánuður - sem og 1996 (þó heldur hafi hann verið drungalegur sunnanlands - en það er kannski dæmigert sumareinkenni). 

Við getum líka spurt hvor það öfuga hafi gerst - hefur sumarið í heild (það er að segja júní til ágúst) nokkru sinni verið kaldara heldur en 30-ára meðalhiti septembermánaðar? Nei, það hefur ekki átt sér stað á þessu tímabili. Að vísu munaði nær engu árið 1882 (0,1 stigi).

September hefur einu sinni verið hlýjasti mánuður ársins á landsvísu. Það var 1958 (kalt var í ágúst og kuldi norðanlands í júlí dró þann mánuð niður). Í Reykjavík hefur september aðeins einu sinni verið hlýjasti mánuður ársins, það var 1877. Á Akureyri gerðist það aðeins 1958. Að september sé hlýjastur gerist oftar við sjávarsíðuna, sérstaklega austanlands. Það hefur t.d. gerst 7 sinnum á Dalatanga þó ekki hafi verið mælt þar nema í 80 ár. Síðast gerðist það þar bæði 2014 og 2015. 

Við sjáum af ofansögðu að september keppir sjaldan í hlýindum við aðra sumarmánuði - en hann er samt sem áður langoftast einn af fjórum hlýjustu mánuðum ársins. Ef við teljum í 145 ár, aftur til ársins 1874 er það í 128 skipti af 145. Maí hefur aðeins 15 sinnum lent í hópi fjögurra hlýjustu mánaða ársins, júní 144 sinnum og október þrisvar. Eigi sumarið að vera fjórir mánuðir að lengd (til samræmis við veturinn) er september tvímælalaust sumarmánuður - miklu frekar en maí. 

En eins og margoft hefur verið fjallað um hér á hungurdiskum áður er um fjölda haustmerkja að velja í náttúrunni. Það fer algjörlega eftir því hver tilgangur árstíðaskiptingar er hvaða merki eða vísi við veljum - allt frá sólstöðum á sumri og fram til upphafs skammdegis. 

September sem haustmánuður? Hefur einhver september verið kaldari en 30-ára meðalhiti haustsins (október og nóvember). Svarið er nei - og má sjá það á myndinni hér að neðan.

Það vantar mikið á að september hafi nokkru sinni verið svo kaldur að hann hafi keppt við haustmeðalhitann. Hann liggur því mun nær því að vera sumarmánuður heldur en haust - þrátt fyrir mun fleiri hausteinkenni heldur en hinir sumarmánuðirnir. Hausthitinn hefur heldur aldrei verið hærri en 30-ára meðaltal septemberhita. Það hefur heldur aldrei gerst að septemberhiti hafi verið lægri heldur en meðalhiti október og nóvember sama ár - en hins vegar hefur það komið fyrir að september hefur verið kaldari en október (um það höfum við fjallað hér áður), en aldrei kaldari en nóvember.