Sveipir og strengir

Algengt er að þegar lægðir fara að grynnast snarist út alls konar sveipir.Einn slíkur fór yfir höfuðborgarsvæðið um hádegi í dag (fimmtudag) og olli nokkurri snjókomu. Hann sást vel, bæði á gervihnattarmyndum og í ratsjá. Hann er enn sýnilegur á myndinni hér að neðan - en hún er frá því rétt fyrir kl. 22 í kvöld (ör sem merkt er tölustafnum 1 bendir á sveipinn). 

Greina má sveipinn á loftvogarsíritum - með góðum vilja. Annar sveipur er norðan við Vestfirði á myndinni og sennilega bíða fleiri í leyni fyrir norðan og norðaustan land.

Allir þessir sveipir hreyfast hringinn í kringum háloftalægðina sem nú er yfir landinu, til suðvesturs fyrir norðan land, síðan til suðurs fyrir vestan land eða yfir landinu og þá til suðausturs þegar komið er suðurfyrir. Reiknilíkönin mega hafa sig við til að halda utan um þetta allt saman - og mesta furða hvað þau gera það. Slík frammistaða var nánast óhugsandi fyrir áratug eða svo - og jafnvel er styttra síðan. 

Ekki er því nú samt alveg að treysta að haldið sé utan um allt - veðurfræðingar á vakt verða að fylgjast vel með myndum og athugunum. 

Sveipirnir norðan við land verða til í jaðri norðaustanstrengsins í Grænlandssundi og þegar háloftalægðin verður komin austur fyrir land falla leifar hans suður um landið. Föstudagurinn er því nokkuð óráðinn og ættu ferðamenn að fylgjast vel með spám og veðurathugunum áður er lagt í hann yfir heiðar og undir fjöllum. 

En hreina stundin á milli þessa lægðakerfis og þess næsta verður stutt - rétt rúmlega aðfaranótt laugardagsins um landið vestanvert og kannski eitthvað fram á miðjan þann dag eystra. En látum Veðurstofuna vinna sín verk - gangi henni og ykkur vel. 

Rólegur fimmtudagur?

Oft er stundarfriður innan í stórum lægðum sem eru að grynnast. Þannig er það á morgun (fimmtudaginn 18. desember). Illviðri er þó enn nær allt um kring - en verður farið að slakna þegar lægðin fer austur af. Þetta sést vel á spákorti evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir kl. 18 (fimmtudag 18.).

Jafnþrýstilínur eru heildregnar, úrkoma sýnd í lit og jafnhitalínur í 850 hPa eru strikaðar. Gríðarmikil flatneskja er yfir landinu og hafinu austan við, en illviðri (eins og venjulega að undanförnu) við Norðaustur-Grænland og til suðurs um Grænlandssund og vestan við land. Einnig er mjög hvöss vestanátt suður af landinu. 

Við sleppum víst ekki alveg við norðanáttina - hún kemur af nokkru afli inn á Vestfirði seint um kvöldið eða á aðfaranótt föstudags - fylgist með spám Veðurstofunnar varðandi það. Svo fer veðrið suður og austur um - en að sögn slaknar það á þeirri leið. 

Föstudagurinn gæti því orðið brúklegur víða - en ekki alls staðar. Mikil hvíld er af því að fá einn eða tvo hæga daga á undan næstu lægð. Hún verður, eins og þær að undanförnu, til við stefnumót kulda úr vestri - lúmsk lægð er við Vestur-Grænland - og hlýrri lægðar sem á kortinu er yfir strandfylkjum Kanada. 

Ekkert verður hér fullyrt um afl þessarar lægðar sem á að koma hingað á laugardaginn. Hvað svo gerist látum við liggja á milli hluta en samt má geta þess að amerískir veðurbloggarar fara nú mikinn yfir óvenju djúpri lægð sem spáð er þar vestra yfir jólin. Það er nú fullsnemmt að smekk ritstjóra hungurdiska - en ef af lægðinni verður raskast lægðabrautir trúlega frá því sem verið hefur á okkar slóðum. 

Rólegt á norðurslóðum

Meðan við sitjum hér í stöðugu skítkasti, ýmist úr vestri eða af norðri er furðurólegt á norðurslóðum - yfir Norðuríshafi og þar um kring. Kortið hér að neðan sýnir spá bandarísku veðurstofunnar um sjávarmálsþrýsting og vind á fimmtudaginn (18. desember).

Það tekur lesendur e.t.v. andartak að átta sig. Norðurskautið er nærri miðju, Ísland alveg neðst á myndinni og kortið breiðist yfir nærri því allt Norðuríshafið. Jafnþrýstilínur við sjávarmál eru heildregnar en vindur er sýndur með litum, vindstefna með örvum. Litakvarðinn batnar sé kortið stækkað. Við sjáum að eina verulega illviðrið á kortinu tengist lægðinni við Ísland - miklar þrengingar eru þar sem hlýtt loft úr austri rekst á kalt loft við Grænlandsströnd með þeim afleiðingum að til verður ofsaveður í kalda loftinu meðfram Grænlandi. - Annars er ástandið frekar rólegt miðað við það sem oft er á þessum slóðum. 

Kuldi áfram

Fyrri hluti desember hefur verið kaldur á landinu. Kaldastur að tiltölu þó um landið vestanvert þar sem litlu munar að hann fari að slá hinum eiturkalda desember 2011 við. Þótt ekki sé hægt að segja að hlýtt hafi verið eystra vantar það landsvæði enn talsvert á að jafnist á við kuldann fyrir þremur árum.

Og kulda er spáð áfram - þó er tíu daga spá evrópureiknimiðstöðvarinnar heldur mildari í dag en hún var fyrir nokkrum dögum. Sjá má spána á kortinu hér að neðan.

Jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins dagana 15. til 25. desember eru heildregnar. Jafnþykktarlínur eru strikaðar - harla daufar en sjást ef vel er að gáð. Það er 5220 metra jafnþykktarlínan sem liggur um landið þvert. Það er ekki sem verst í desember - en boðar samt ekki nein hlýindi. Þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs - því meiri sem hún er því hlýrra er loftið.

Litafletirnir sýna vik þykktarinnar frá meðaltalinu 1981 til 2010. Bláu litirnir sýna þykkt (og þar með hita) undir meðallagi, en brúnu og rauðu litirnir svæðin þar sem hlýrra er nú heldur en að jafnaði á 30-ára tímabilinu. Talan yfir landinu austanverðu er -50,5 metrar. Þar telur líkanið að neðri hluti veðrahvolfs sé um 2,5 stigum kaldari heldur en að meðaltali. Neikvæðu vikin eru minni vestar og norðar á landinu. 

Hér er verið að spá hita undir meðallagi á landinu næstu tíu daga (fram til jóla). Ekki er það þó þannig að jafnkalt verði allan tímann - sumir dagar verða hlýrri en aðrir kaldari. 

Við skulum taka sérstaklega eftir kuldavikinu mikla við Vestur-Grænland, svo virðist sem Grænlandsjökull hindri framrás þess til okkar. Og þannig er það í spánum að Grænland á að verja okkur frá versta biti heimskautakuldans næstu dagana. Það er ekkert sérlega kalt þessa dagana yfir Norðuríshafi - og nokkra daga tekur að koma kulda þangað. Norðan eða austan Grænlands er hann í mun betri stöðu til að ógna okkur.

En vestankuldi sá sem við erum nú að berjast við er leiðinlegur fyrir það að honum fylgir mikill órói. 

Að undanförnu hefur verið fylgst lítillega með ástandi hitamála frá degi til dags á fjasbókarsíðu hungurdiska. Óvíst er hvernig þrek ritstjórans endist á næstunni. - En þeir forvitnustu geta reynt að fylgjast með. Þar er einnig rými til athugasemda (ekki þó skítkasts). 

Gefið í næstu bylgju

Enginn friður fyrir veðri (frekar en venjulega). Næsta bylgja að vestan kemur að landinu strax á þriðjudaginn. Það er eins með þessa og sumar þær fyrri að henni er boðið upp á ígjöf að sunnan - hlýtt og rakt loft. Staðan sést vel á 300 hPa spákorti evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir um hádegi á þriðjudag. 

Jafnhæðarlínur eru heildregnar (við erum nærri 9 km hæð frá sjávarmáli). Vindur er sýndur með hefðbundnum vindörvum, en auk þess eru mestu rastirnar sýndar í litum - sé vindur í þeim meiri en 40 m/s. Kvarðinn batnar sé kortið stækkað. 

Þegar gengur saman kalt loft úr vestri (blá ör) og hlýtt úr suðvestri (rauða örin) eins og hér má sjá er alltaf spurning hvort hlýja loftið hittir beint í kuldann - eða fer á mis við það. Þótt niðurstaða reiknimiðstöðva varðandi þessa ákveðnu bylgju sé trúlega orðin nokkuð rétt - má vel sjá hver ástæða óvissu spáa síðustu daga um þessa bylgju hefur verið. 

Við biðjum lesendur auðvitað um að fylgjast vel með spám Veðurstofunnar - en bylgja þessi á að ráða veðrinu hér á landi frá þriðjudegi til fimmtudags - og e.t.v. lengur. En ætli þá verði röðin ekki komin að þeirri þarnæstu. Hún er varla orðin til þegar þetta er skrifað.  

Hæðarhryggur - í einn dag (náðarsamlegast)

Helgarlægðin er hraðfara og norðanveðrið að mestu gengið niður á mánudagskvöld - fyrr á Vesturlandi - þar ætti allur mánudagurinn að vera nokkuð góður. Í kjölfarið fylgir ágætur hæðarhryggur. Hann stendur líka stutt við og næsta lægð fer að plaga okkur. Hún leggst eitthvað misjafnt í reiknimiðstöðvar - og ekki alveg gott að ráða í málið. En staðan á miðnætti á mánudagskvöld virðist skýr og kemur vel fram á kortinu hér að neðan.

Það er evrópureiknimiðstöðin sem reiknar. Helgarlægðin komin austur til Noregs og grynnist þar - en veldur leiðindaveðri á stórum hluta vesturstrandarinnar þar, allt frá Jaðri og norður á Lófót - og líka á heiðum og hálendi. Hæðarhryggurinn er hér yfir landinu - en næsta lægð nálgast hratt og fer að sýna sig í vaxandi suðaustanátt fyrir morgun á þriðjudag. Vonandi fer hún um okkur mildari höndum en þær síðustu - en það kemur væntanlega í ljós von bráðar. 

Hætt er við að aðfaranótt þriðjudagsins verði mjög köld - og e.t.v. mánudagurinn líka (sólin er afskiptalaus og dægurlágmörk geta rétt eins mælst um miðjan dag). En kuldatungan frá Norðaustur-Grænlandi er mjóslegin og stendur ekki lengi við. 

Sunnudagur 14. desember kl. 03 - á nokkrum gerðum veðurkorta

Við lítum nú á hvernig sunnudagsillviðrið kemur fram á nokkrum gerðum veðurkorta. Auðvitað hafa ekki allir hugsanlegir lesendur ánægju af því - en byrjum á tveimur vel skiljanlegum veðurkortum sem flestir ættu að kannast við - svo kemur í ljós hve lengi áhuginn endist.

En á morgun (laugardaginn 13. desember) dýpkar lægð mjög skyndilega rétt vestan við land og yfir því. Vindur er fremur hægur nærri lægðarmiðjunni (þó ekki alveg allstaðar) og fær landið ekki að finna fyrir honum fyrr en miðjan er að komast austur fyrir. Síðan kemur norðanáhlaup eins og veggur úr norðri um miðnæturbil að kvöldi laugardagsins og gengur síðan hratt til suðurs og austurs yfir landið. Vonandi verður búið að hreinsa frá seint á sunnudagskvöld um landið vestanvert - en austanlands um eða eftir miðjan mánudag.

Við lítum nú á stöðuna kl. 3 á aðfaranótt sunnudagsins - eins og harmonie-líkan Veðurstofunnar reiknar hana. Fyrsta kortið er hefðbundið og sýnir sjávarmálsþrýsting, vind og úrkomu. Kvarðar kortanna verða auðlesanlegri séu myndirnar stækkaðar.

Jafnþrýstilínur eru heildregnar - lægðarmiðjurnar eru tvær, önnur við norðausturhornið, 958 hPa - en hin rétt suðaustan við land, 959 hPa í miðju. Vindur er sýndur með hefðbundnum vindörvum en úrkoma með litum. Kvarðinn sýnir úrkomuákefð á klukkustund. Á bláu svæðunum á Tröllaskaga er hún 5 til 10 mm á klukkustund. Það er býsna mikið, Reykvíkingum þykir mikið rigna sé ákefðin meiri en 2 mm á klst. Víða um land eru menn vanir hærri tölum. Hætt er við að ákefðin haldist fram yfir hádegi og svo ámóta langan tíma austanlands þegar að því kemur. 

Hér er svo vindur í 10 metra hæð. Á bleiku svæðunum er vindhraðinn meiri en 24m/s (10-vindstig). Mörkin milli bláu og grænbláu svæðanna eru sett við 16m/s. Veðrið hefur hér ekki náð til Akureyrar og ekki til Reykjavíkur, en farið er að hvessa á þjóðleiðum vestanlands.

Nú fara hlutir að gerast torráðnari. Þetta kort sýnir lóðréttan vind (í m/s) í 850 hPa - í 1000 til um 1100 metra hæð yfir sjávarmáli (lægðin er djúp). Bláir og grænir litir sýna uppstreymi - en gulir og rauðir sýna niðurstreymi. Láréttur vindur í fletinum er sýndur með hefðbundnum vindörvum. Sjá má upp- og niðurstreymi sem er 5 m/s eða meira yfir öllum fjöllum á illviðrissvæðinu. Þegar þetta ástand breiðist austur um verður flug orðið vafasamt - (hungurdiskar spá þó engu um slíkt).

Svipaðar upplýsingar eru á næsta korti.

Hér sjáum við það sem kallað hefur verið ókyrrðarábendi (hreyfikvikuorka) í neðstu 500 metrunum fyrir ofan jörð. Höfum ekki áhyggjur af einingunum - en ábendi þetta segir til um hvar (fjalla-)bylgjur (eða aðrar) eru að brotna - ekki gott að fljúga í gegnum það. Á þeim svæðum þar sem gildi eru há - blandast hreyfiorka - miklir vindstrengir í fjallahæð geta valdið hviðum neðar. Það má upplýsa að hæstu tölurnar teljast ekki mjög háar - miklu hærri gildum er spáð yfir sunnanverðum Vatnajökli þegar vindstrengurinn nær þangað. 

Hér má sjá tilraun til skafrenningsspár - getur verið mjög gagnleg. Á rauðu svæðunum er spáð miklum skafrenningi - gera má ráð fyrir því að akstur á vegum sé þar erfiður vegna blindu. - 

Hér er svo spá um iðu í 850 hPa. Iðan er þykir nokkuð dularfullt hugtak og ekki er mikil reynsla fyrir hendi í túlkun á korti sem þessu. Iðan reiknast mest í jaðri vindstrengja (þar sem vindhraðabratti er mikill) og þar sem krappar beygjur eru í þrýstisviðinu. Hér sést jaðar illviðrisins mjög vel, frá Faxaflóa til norðausturs - vindaskil. Iðuhnútarnir undan Suðausturlandi sýna loft í krappri beygju. 

Síðasta kortið er þversnið eins og þrautseigir lesendur hungurdiska hafa stundum séð áður.

Litla kortið í efra hægra horni sýnir legu sniðsins - frá Vestfjörðum til vinstri austur um skaga norðurlands. Sniðið nær frá jörð og upp í 250 hPa (um 10 km hæð). Jafnmættishitalínur eru heildregnar (höfum ekki áhyggjur af þeim) - en litirnir sýna vindhraða. Hér kemur mjög vel í ljós að vindstrengurinn er mjög grunnur - aðalillviðrið geisar neðan við 3 km hæð (700 hPa) og er stríðast í kringum 850 hPa. Þetta er mjög algengt í norðan- og norðaustanillviðrum - en ýmis tilbrigði finnast. 

Hér er ástæða til að hrósa þeim sem lesið hafa allan pistilinn. - En munið að fylgjast með spám Veðurstofunnar - þar er fylgst með veðri allan sólarhringinn og jafnvel eru margir á vakt þegar mest gengur á - ritstjóri hungurdiska er hins vegar ekki á neinni vakt, lítur oft undan eða liggur bara makindalega í fleti sínu. 

Hraðfara helgarlægð

Lægð sem nú er vestan Grænlands á að fara yfir jökulinn á aðfaranótt laugardags (13. desember). Hún á síðan að dýpka mikið á leið til austurs yfir landið og í kjölfarið fylgir skammvinnt norðanáhlaup. Spár gera ráð fyrir talsverðri snjókomu á laugardag - en þó mismikilli. Þegar hvessir á aðfaranótt sunnudags verður því efni í mikið kóf víða um land. 

Þeir sem ferðast þurfa milli landshluta ættu að gefa spám Veðurstofunnar gaum - því eins og venjulega spáir ritstjóri hungurdiska engu - veltir sér hins vegar upp úr spám annarra.

Við lítum á tvö kort úr safni evrópureiknimiðstöðvarinnar. Það fyrra sýnir hæð 925 hPa-flatarins auk vinds og hita í fletinum kl. 18 síðdegis á laugardag. Jafnhæðarlínur eru heildregnar, vindur sýndur með hefðbundnum vindörvum og hiti með litum (kvarðinn batnar við stækkun). Lægsta jafnhæðarlínan sýnir 340 metra yfir sjávarmáli. Það má því bæta nokkrum stigum við hitann til að giska á hversu hár hann er við jörð.

Lægðarmiðjan er hér yfir Norðurlandi - vindur svikahægur víða á landinu. Lægðin er á hraðri leið til austnorðausturs og sýnir örin hreyfingu hennar til miðnættis. Rauða L-ið sýnir okkur hvar lægð er í 500 hPa-fletinum. Sú lægð hreyfist hratt til austsuðausturs. Það þýðir að við sleppum að mestu við vestaillviðrið sunnan við lægðina. 

Af vindörvunum sjáum við að mikið veður geisar djúpt úti af Vestfjörðum og Norðurlandi. Þetta illviðri hreyfist hratt til suðurs í kjölfar lægðarinnar og skellur suður um Vestfirði strax seint á laugardagskvöld og síðan um allt Norðurland. Austurland sleppur trúlega fram undir hádegi - en ekki skulum við treysta á það - en fylgjast vel með því sem Veðurstofan segir þegar þar að kemur.

Síðdegis á sunnudag verður veður farið að ganga niður vestanlands því hæðarhryggur á undan næstu lægð vill komast að strax þá um nóttina. Evrópureiknimiðstöðin gerir talsvert úr henni í hádegisspárununni - en gerði það ekki í gær - hraðinn og atgangurinn er svo mikill í lofthjúpnum að spám er illa treystandi.

En við skulum horfa á fáein smáatriði á kortinu áður en við yfirgefum það. Fjólublái liturinn (frost meira en -16 stig í 925 hPa) er fastur vestan Grænlands. (Jökullinn er langt ofan við 925 hPa). Þessi kuldi er því ekki á leið hingað - eins og halda mætti í fljótu bragði. Smávegis sleppur þó yfir þar sem köld tunga liggur frá Grænlandsströnd til suðausturs fyrir vestan lægðina. Sömuleiðis sleppur líka mjó tunga af mjög köldu lofti til suðurs framhjá Scoresbysundi - og liggur til suðvesturs um Grænlandssund. Mikill vindur er í báðum þessum strengjum.

Við lítum líka á samskonar kort fyrir 500 hPa-flötinn - í um 5 km hæð yfir sjávarmáli. Það gildir á sama tíma - kl. 18 á laugardagskvöld, 13. desember.

Hér er háloftalægðin vestur af Faxaflóa - á hraðri leið til austsuðausturs. Hér nær fjólublátt svæði - sem hér sýnir hvar hiti er lægri en -42 stig - til suðurs fyrir vestan lægðina. Grænlandsjökull nær ekki upp í 5 km þannig að loft að vestan á greiðari aðgang til austurs heldur en í neðri lögum. Þótt þetta loft sé kalt er það samt ekki nógu kalt til að geta fallið til sjávarmáls. Við sjáum að jafnhæðarlínan sem liggur í gegnum fjólubláa svæðið sýnir 4920 metra, sé loftið -42 stig myndi það hitna um 49 stig við að falla að sjávarmáli og hiti þar með +7 stig þegar niður er komið. Mun kaldara er við jörð og því flýtur kuldinn að vestan ofan á - um hríð. Framhaldið er efni í langa sögu - sem við sleppum að þessu sinni -. 

Alltaf þegar lægðir fara til austurs nærri landinu kemur sú spurning hversu köld norðanáttin verður í kjölfarið. Loft er þessa dagana mjög kalt við Norðaustur-Grænland - en lengra er í stórar fyllur af heimskautalofti. Við sleppum vonandi við þannig lagað - því stutt er á milli lægða - og tíma tekur að ná í þetta loft. En við látum þá framhaldssögu einnig eiga sig. 

Kuldatíð framundan? - hraðfara lægðir?

Ef trúa má reiknimiðstöðvum stefnir í mikla kuldatíð - og nokkra spennu varðandi aðkomu illviðra að henni. Lægðir eiga að fara mjög hratt til austurs - flestar þó fyrir sunnan land - en sumar e.t.v. yfir það. Helgarlægðin virðist vera í síðari flokknum en reiknimiðstöðvar koma sér ekki saman um hversu illskeytt hún verður - við gætum sloppið sæmilega vel. En ástæða ósamkomulagsins sést vel á fyrsta korti dagsins. Þetta er spá evrópureiknimiðstöðvarinnar um stöðuna í 300 hPa-fletinum síðdegis á föstudag 12. desember. 

Heildregnu línurnar sýna hæð 300 hPa-flatarins í dekametrum (1 dam = 10 metrar). Við erum ekki fjarri 9 km hæð. Hefðbundnar vindörvar sýna vindstyrk og stefnu - en auk þess er vindstyrkurinn sýndur í lit þar sem hann er meiri en 40 m/s (kvarðinn batnar sé kortið stækkað). Mikill vestanstrengur fylgir lægðardragi sem er að koma yfir Grænland og til móts við hann kemur annar strengur úr suðvestri - frá Nýfundnalandi. 

Eitt og sér býr lægðardragið til myndarlega lægð yfir Grænlandshafi  strax á aðfaranótt laugardags - sú lægð fer hratt til austurs yfir landið og trúlega blotar skamma hríð - alla vega sunnanlands. En svo virðist nú sem suðvestanröstin komi aðeins of seint á stefnumótið og dregur með því mjög úr líkum á því að illa fari - norðanáttin að baki laugardagslægðarinnar yrði því skammvinn og ný lægð - mun minni kæmi strax til sögunnar strax síðdegis á sunnudag - ekki svo óæskilegt fyrst staðan er af þessu tagi á annað borð. 

En stefnumótum vestlægra og suðlægra vindrasta er ekki þar með lokið - heldur verða þau reynd hvað eftir annað næstu vikuna. Kostirnir eru ekki sérlega góðir - fari rastirnar á mis sitjum við aðallega í kulda - kannski ekki sérlegum stormviðrum - en slái þeim saman - með hlýrra veðri - vill það kosta umtalsverðan skít.

En í dag (miðvikudag 10. desember) halda reiknimiðstöðvar með kuldanum og það svo að manni verður eiginlega um og ó. - 

Það sést vel á báðum 10 daga spákortunum hér að neðan. Það fyrra sýnir meðalsjávarmálsþrýsting næstu tíu daga - fram til 20. desember og hita og hitavik í 850 hPa fletinum.

Hér má sjá mjög eindregna norðanátt með kulda. Við norðurströndina reiknast vikið -6 stig, en -4 stig sunnanlands. Þetta er mikið og ekki er útlitið betra á þykktarvikaspánni. 

Heildregnu línurnar sýna meðalhæð 500 hPa-flatarins, strikalínurnar meðalþykktina og þykktarvik eru sýnd í lit. Vikið yfir landinu er -130 metrar - það reiknast um -6,5 stig í neðri hluta veðrahvolfs. Það er 5130 metra jafnþykktarlínan sem liggur yfir landið. Það má upplýsa að meðalþykkt í desember 2011 var um 5170 metrar (2 stigum hlýrri) og í desember 1973 var hún um 5180 metrar. Þetta eru tveir köldustu desembermánuðir sem við eigum á lager á tíma háloftaathugana.

Áður en við förum að æsa okkur yfir þessum tölum skulum við muna að þegar eru liðnir 10 dagar af mánuðinum og meðalþykkt þeirra er 5210 metrar. Meðaltal 20 fyrstu dagana ætti því að vera um 5170 metrar - eða sama og í öllum desember 2011. Eftir það eru 11 óráðnir desemberdagar - sem við vitum ekkert um. 

Nú - svo vitum við það að líkönin eru ekki alveg nægilega dugleg við að taka til sín varma úr hlýjum sjó - miðað við raunveruleikann - sérstaklega á það við í hvössum vindi. Gallinn er sá að sá varmi gæti skilað sér í meiri éljum og snjókomu heldur en líkönin reikna með.

Það má líka benda á að við vesturjaðar þykktarvikakortsins má sjá hvítt svæði - þar hafa hlýindin sprengt kvarðann og þykktin reiknast meir en 240 metrum yfir meðallagi. Gægist maður vestur fyrir kortið kemur í ljós að spáð er fádæma hlýindum um miðbik Norður-Ameríku þessa daga, þykktin á að komast upp undir 5600 metra norður í Kanada. Sjáum það rætast - eða hvað?  

 

Norðanáttin gengur (allt of hægt) niður

Þegar þetta er skrifað (seint þriðjudagskvöldið 9. desember) er norðan bálviðri á Vestfjörðum og suður um Snæfellsnes - og farið að teygja sig austur með Norðurlandi. Norðanáttin breiðist síðan yfir landið allt - enn það dregur smám saman úr afli hennar. En á morgun (miðvikudag) kl. 18 er hún þó enn býsna sterk - eins og kortið hér að neðan sýnir. 

Þrýstimunur yfir landið er hér um 24 hPa - nokkuð mikið (of mikið). Litaðar strikalínur sýna hita í 850 hPa fletinum - það er -10 stiga línan sem þverar landið, -15 stig snerta Vestfirði og hitinn við Austfirði er um -4 stig í 850 hPa, 11 stiga munur. Þessi hitamunur fer langt með að skýra þrýstibrattann. Sólarhring síðar á brattinn að vera kominn niður í 16 hPa - leiðinlega mikið enn, en síðdegis á föstudag verður búið að hreinsa þessi leiðindi frá - sé að marka spár.

En það verður ekki friður lengi. Ofarlega til vinstri á kortinu er rauð ör sem bendir í átt til næstu lægðar sem á að plaga okkur um helgina (merkt 2). Hún á að koma yfir Grænland - sem ekki hefur verið í tísku um nokkra hríð. Slíkar lægðir eru alltaf varasamar - lítum á hana síðar.

Hin rauða örin (1) bendir á smálægð langt suður í hafi. Hún veldur félögum vorum í kringum Norðursjó nokkrum áhyggjum og segjast þeir fylgjast vel með henni. Sumar spár gera talsvert illt úr henni - en aðrar láta hana æða til austurs án teljandi vandræða.