Fyrsti snjór vetrarins í Reykjavík

Í morgun (laugardaginn 17.desember) varð alhvítt í Reykjavík í fyrsta sinn á þessum vetri. Snjódýpt á Veðurstofutúni var mæld 14 cm. Það er ekki oft sem fyrsti alhvíti dagur vetrarins er svo seint. Frá því að samfelldar snjóathuganir hófust í Reykjavík 1921 hefur það aðeins gerst 7 sinnum áður að fyrst verði alhvítt í desember. Litlu munaði að met alls tímabilsins væri slegið nú, ekki munaði nema einum degi að eldra met væri jafnað. Haustið 1933 varð fyrst alhvítt 18. desember - þá mældist snjódýptin hins vegar aðeins 1 cm. Varð það eini alhvíti dagur þess hlýindafræga desembermánaðar. Janúar 1934 varð hins vegar snjóþungur.  

Árið 2000 varð fyrst alhvítt þann 16. desember (hefði kallast 17. hefði ekki verið hlaupár). Síðdegis þann 15. gengu kuldaskil yfir og í kjölfar þeirra snjóaði mikið. Umferð varð erfið um tíma, enda föstudagssíðdegi. Þetta gekk fljótt yfir. Þann 16. mældist snjódýptin þó 22 cm. Tveimur dögum síðar var aftur orðið alautt og alautt var um jólin. Árin 1997 og 1995 varð fyrst alhvítt í Reykjavík 8. desember, og 10. desember 1976 og 1973. Desember 1973 er meðal þeirra köldustu í okkar minni. Árið 1960 dróst til 3. desember að alhvítt yrði í Reykjavík. Þá fór lægð hratt til austurs skammt fyrir sunnan land. 

 

Fyrri hluti desembermánaðar

Fyrri hluti desembermánaðar hefur verið kaldur - mikil umskipti frá nóvember. Veður hefur þó verið skikkanlegt hingað til. Meðalhiti í Reykjavík er -1,8 stig og er það -2,9 neðan meðallags áranna 1991 til 2020 og -2,6 neðan meðallags síðustu tíu ára. Raðast hitinn í 20. hlýjasta sæti (af 22.) á öldinni - eða það þriðjalægsta. Kaldastir voru sömu dagar árið 2011, meðalhiti þá -3,4 stig, en hlýjast var 2016, meðalhiti +6,4 stig. Á langa listanum er raðast hitinn í 129. sæti (af 149). Á honum eru sömu dagar 2016 hlýjastir, en kaldastir voru þeir 1893, meðalhiti þá -5,9 stig.

 

Á Akureyri er meðalhiti fyrri hluta desember -3,0 stig, -2,7 stigum neðan meðallags 1991 til 2020 og -1,9 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára.

 

Þetta er að meðaltali næstkaldasti fyrri hluti desember við Faxaflóa, á Norðausturlandi og á Suðurlandi, en að tiltölu hefur verið hlýjast á Vestfjörðum, þar raðast mánuðurinn í 16. hlýjasta sæti aldarinnar. Á einstökum veðurstöðvum hefur að tiltölu verið kaldast á Þingvöllum þar sem hiti er -4,9 stig neðan meðallags síðustu tíu ára. Hlýjast, að tiltölu, hefur verið á Þverfjalli þar sem hiti er +0,8 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára.

 

Mjög þurrt hefur verið víðast hvar. Úrkoma í Reykjavík hefur aðeins mælst 12,6 mm, innan við fjórðungur meðallags og er þetta fimmtiþurrasti fyrri hluti desember sem við vitum um (samanburður nær til 126 ára). Á Akureyri hefur úrkoman mælst 8,1 mm, um fimmtungur meðallags.

 

Sólskinsstundir í Reykjavík hafa mælst 34,5 og er það langtum meira en mest hefur mælst sömu daga áður, ljóst að desembermet er þegar slegið þótt helmingur mánaðarins sé eftir. Á Akureyri er venjulega nær sólarlaust í desember, 0,9 stundir mældust þó þar fyrstu dagana.

 

Loftþrýstingur hefur verið sérlega hár. Meðaltalið í Reykjavík er 1029,4 hPa, það hæsta sömu daga frá upphafi mælinga fyrir 200 árum. Næstir koma sömu dagar 1846, 1022,5 hPa.

 

Snjóleysið fer að verða mjög óvenjulegt - en kannski það breytist næstu daga.

Kólnandi veður

Undanfarna daga hefur verið tiltölulega hlýtt loft yfir landinu, jafnvel frostlaust eða frostlítið á fjallatindum. Himinninn hefur hins vegar verið nánast heiður og vindur mjög hægur þannig að talsvert hefur náð að kólna í allra neðstu lögum, sérstaklega á flatlendi inn til landsins og í dældum í landslagi. Um leið og vind hefur hreyft lítillega hefur þetta kalda loft náð að blandast upp og hiti farið upp undir eða yfir frostmarkið. Þar sem ofanloftið hefur náð niður - eins og á stöku stað við fjöll hefur hiti jafnvel farið í 6-8 stig. Í veðurlagi sem þessu má hafa talsverða skemmtan af því að fylgjast með bílhitamælum. Geta menn ekið úr 4 til 7 stiga hita inn í talsvert frost á aðeins fáeinum kílómetrum (eða enn styttri vegalengd). 

En hið raunverulega kalda norðanloft sækir nú að fyrir alvöru. Fram á miðvikudag á hiti í neðri hluta veðrahvolfs að falla um á að giska 5 stig og síðan jafnvel önnur fimm fram á föstudag. Þar sem vindur vex jafnframt eitthvað mun þessa hitafalls gæta í mjög mismiklum mæli - og það jafnvel snúast við sums staðar þar sem frostið hefur verið hvað mest undanfarna daga. 

Hér má sjá kort sem sýnir stöðuna (að mati evrópureiknimiðstöðvarinnar) síðdegis á miðvikudag. Jafnhæðarlínur eru heildregnar. Af þeim má ráða vindstefnu og styrk í rúmlega 5 km hæð. Í stað hægviðrisins sem ríkt hefur yfir landinu að undanförnu er farið að blása ákveðið af norðvestri í háloftum og ber norðvestanáttin grunn lægðardrög með sér að vestan til suðausturs yfir Grænland (rauðar punktalínur). Jafnframt læðist mjög kalt loft úr norðri til suðurs með Grænlandi austanverðu og í átt til okkar með norðlægari átt í neðri lögum. Í dag (mánudag 12. desember) var þykktin yfir landinu 5280 metrar (um 30 metrum yfir meðalagi árstímans), en við sjáum af kortinu (litirnir) að síðdegis á miðvikudaginn er búist við að þykktin verði komin niður í um 5140 metra yfir miðju landi. Það hefur kólnað um 140 metra, eða um 7 stig. Eins og áður sagði kólnar sums staðar svo mikið, en annars staðar nærri því ekki neitt - vegna betra sambands milli þess lofts sem hefur fengið að kólna í friði yfir landinu undanfarna daga og þess sem ofar liggur. 

Eins og sjá má á kortinu eru þessi norðvestanlægðardrög heldur veigalítil að sjá þarna á miðvikudaginn. Gagnvart þeim eiga reiknilíkön í ákveðnum erfiðleikum. Grænland truflar framrás þeirra mismikið eftir hæð - og síðan eru samskipti þeirra við sjóinn og loftið að norðan vandamál - þar sem einhver smáatriði kunna að skipta höfuðmáli fyrir frekari þróun. 

Svo virðist sem fyrra lægðardragið geri ekki mikið. Éljabakkar myndast þó ábyggilega á Grænlandshafi. Fram á föstudag á síðan að kólna ennþá meira. Spáruna dagsins gerir ráð fyrir því að kaldast verði á föstudagamorgunn, þá verði þykktin yfir miðju landi ekki nema 5040 metrar. Sé þetta rétt hefur kólnunin frá í dag og fram á föstudag orðið 12 stig. Það er verulegt. 

Hvað síðan gerist á föstudaginn vitum við ekki gjörla. Nái þetta síðara lægðardrag - eða fylgja þess að grafa um sig á Grænlandshafi getur í raun allt gerst - allt frá því að þetta renni hjá tiltölulega tíðindalítið - yfir í verulega lægðarmyndun með illviðri og úrkomu. Færi þá eftir því hvar og hvenær sú myndun ætti sér stað hvort hann hrykki í hríðargír eða hláku. Við veltum ekki frekari vöngum yfir því hér í dag, en ætli sé samt ekki betra að gera ráð fyrir einhverju veseni frá og með föstudegi - það vesen gæti staðið í nokkra daga. Fylgist alla vega vel með spám Veðurstofunnar. 

Fyrstu tíu dagar desembermánaðar

Fyrstu tíu dagar desembermánaðar hafa að ýmsu leyti verið óvenjulegir - en hiti þó ekki svo fjarri meðallagi. Meðalhitinn í Reykjavík er +0,2 stig og er það -0,7 stigum neðan meðallags áranna 1991 til 2020 og -0,4 stigum neðan meðallags sömu daga síðustu tíu árin. Hitinn raðast í 13. hlýjasta sæti (af 22) á öldinni. Kaldastir voru þessir sömu dagar árið 2011, meðalhiti þá -4,8 stig, en hlýjastir voru þeir 2016, meðalhiti +7,1 stig. Á langa listanum raðast hitinn nú í 85. sæti (af 150). Á þeim lista eru 2016 líka í efsta sæti, en kaldastir voru dagarnir tíu árið 1887, meðalhiti þá -7,2 stig.

 

Á Akureyri er meðalhiti nú -1,2 stig, -0.9 stigum neðan meðallags 1991 til 2020, en í meðallagi síðustu tíu ára.

 

Hiti á spásvæðunum raðast í kringum 9. til 11. sæti, nema á Suðurlandi þar er hann í 14. hlýjasta sæti aldarinnar. Á einstökum veðurstöðvum hefur að tiltölu verið hlýjast á fjöllum á Vestfjörðum. Á Þverfelli hefur hiti verið +2,9 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára. Kaldast að tiltölu hefur verið í Önundarhorni undir Eyjafjöllum, -2,1 stigi neðan meðallags síðustu tíu ára.

 

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 12,6 mm og er það um 40 prósent meðalúrkomu. Á Akureyri hefur úrkoman mælst 7,6 mm, um þriðjungur meðalúrkomu.

 

Sólskinsstundir hafa mælst 22,8 í Reykjavík, 18 stundum yfir meðallagi - og hafa aldrei mælst fleiri sömu daga. Á Akureyri hafa mælst 0,9 sólskinsstundir.

 

Loftþrýstingur hefur verið sérlega hár. Meðaltalið í Reykjavík er 1030,8 hPa og hefur aldrei verið jafnhátt sömu daga frá upphafi mælinga fyrir rúmum 200 árum.

Ekki algeng staða

Nú er málum þannig háttað að hlýjasta loftið í námunda við landið (í neðri hluta veðrahvolfs) er í norðvestri, yfir Grænlandi - og það kaldasta suðaustan við land. Algengast er að þetta sé öfugt. Þótt alloft sé hlýrra fyrir vestan landið heldur en austan við (jafnvel heilu mánuðina) er það þó oftast þannig að á sama tíma er kaldara fyrir norðan landið heldur en fyrir sunnan það. Á morgun (laugardaginn 10. desember) munar um 5 stigum í neðri hluta veðrahvolfsins. Meira að segja ef við förum niður í 850 hPa (um 1500 metra) er þessi munur enn til staðar, verður á morgun (séu spár réttar) í kringum -2 stig á Grænlandi, en -10 stig suðaustan við land. Þessi óvenjulegi hitamunur nær þó ekki alveg til sjávarmáls, en þó gera spár ráð fyrir því að á stöku stað verði frostlaust á morgun við strönd Grænlands, norðvestur af Vestfjörðum. 

Sú norðanátt sem verið hefur ríkjandi hér á landi síðustu daga er líka óvenjuhlý - þótt þeirra hlýinda gæti auðvitað lítið í hægum vindi og björtu veðri - um leið og eitthvað hreyfir vind fer hiti upp undir eða jafnvel upp fyrir frostmark. 

Staðan sést vel á spákorti evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir á hádegi á morgun (laugardag). Jafnhæðarlínur eru heildregnar, þykktin er sýnd í lit. Þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Norðaustanátt er í háloftunum - hluti af hringrás kringum hlýja hæð yfir Grænlandi. Þar sem hæðin er nú orðin sambandslaus við hlýjar lindir í suðri dregur úr afli hennar næstu daga (nema ný hlýindi ryðjist fram). Eftir því sem hún dofnar vaxa líkur á því að henni verði líka velt úr sæti - kalt loft úr norðri sparkar í hana og nær undirtökunum. 

Ekki er beinlínis hægt að segja að hæðir sem þessar séu sjaldgæfar á norðurslóðum - mjög oft er einhver svona hæð einhvers staðar norðan við 60. breiddarstig - oftar austan við okkur heldur en vestan við. En þegar leitað er að svipuðu í sögunni kemur í ljós að tilvikin sem við eigum á lager eru ekkert mörg í desember (heldur fleiri að sumarlagi). Við leit finnst þó strax eitt afskaplega svipað - hæðin að vísu enn öflugri heldur en nú.

Kort (japönsku endurgreiningarinnar) gildir um hádegi á Þorláksmessu árið 1978. Þá var ívið öflugri hæð nánast á sama stað og nú. Hélst þar við dögum saman - afskaplega eftirminnileg ritstjóra hungurdiska sem fékk veðurlag hennar í fangið við heimkomu frá Noregi - eftir að hafa lokið embættisprófi (eins og það hét) í veðurfræði nokkrum dögum áður. 

Niðurbrot hæðarinnar, tæpri viku síðar endaði líka á mjög minnisstæðan hátt og er rifjað upp í gömlum pistli hungurdiska, sem nördin hafa auðvitað gott af því að rifja upp. 

Snjóleysi (og fleira).

Snjóleysið í haust fer að verða óvenjulegt, en þó er ekki enn um met að ræða - alla vega um landið sunnanvert. Þetta er í áttunda sinn síðustu 100 árin að ekki verður alhvítt í Reykjavík fyrr en í desember. Síðast gerðist það árið 2000, þá varð fyrst alhvítt þann 16. Lengst dróst það að alhvítt yrði árið 1933, til 18. desember. Ekki hefur orðið alhvítt í Reykjavík síðan 5. apríl eða í 246 daga. Það fer (úr þessu) líka að verða óvenjulegt, en er þó mjög langt frá meti (sjá eldri pistil hungurdiska).

Á Akureyri var snjólaust í nóvember. Staðan er enn óvenjulegri á Akureyri. Þar varð jörð flekkótt 16.október, en hefur ekki orðið alhvít fram að þessu í haust. Haustið 1976 varð fyrst alhvítt á Akureyri 21. nóvember og 17. nóvember árið 2016. Dagleg snjóhulugögn á Akureyri ná hins vegar ekki nema aftur til 1965. Aldrei varð alhvítt á Akureyri í nóvember 1987, en þá voru fáeinir alhvítir dagar í október. Snjóhula hefur þó verið athuguð lengur á Akureyri, en í fljótu bragði virðist sem október og nóvember hafi aldrei verið lausir við alhvítan dag frá því að þær athuganir byrjuðu um 1930 (aðeins vantar þó inn í). 

Það tekur tíma að taka saman snjóhuluupplýsingar allra stöðva og samanburður á landsvísu því ekki aðgengilegur sem stendur. 

Loftþrýstingur er mjög hár um þessar mundir - þótt ekki sé um met að ræða. Loftþrýstimet eru dálítið erfið viðfangs. Samanburður er ætíð gerður við sjávarmál, 45 gráðu breidd og hita við frostmark. Sú regla sem notuð eru til að reikna þrýsting til sjávarmáls er ónákvæm og hér á landi teljum við sjávarmálsþrýsting á stöðum á hálendi vart methæfan. Hæsti þrýstingur sem hefur mælst í þessari syrpu til þessa eru 1049,1 hPa við Kolku um miðnætti í gærkvöldi (5.desember). Á láglendi hefur þrýstingur farið hæst í 1046,9 hPa í Víðidal við Reykjavík og í Grundarfirði, 1046,8 hPa. Báðar þessar stöðvar hafa hins vegar nýlega hafið þrýstimælingar og geta varla talist „útskrifaðar“ sem metbærar. Hæsti þrýstingur í Reykjavík var 1045,5 hPa. Mælingin úr Víðidal er því líklega röng. Öruggari teljum við töluna frá Egilsstaðaflugvelli frá því í gærkveldi, 1046,7 hPa. Fjöldi annarra stöðva skráði nærri því sama þrýsting. 

Trúlega er þrýstingur nú lítillega hærri heldur en hann varð 13. desember 1995. Þá mældist hann hæst 1045,9 hPa á Kirkjubæjarklaustri. Við þurfum síðan að fara aftur til 1926. Þá fór þrýstingur í 1046,4 hPa á Raufarhöfn á jólanótt. Á þeim tíma var þrýstingur aðeins mældur á fáum stöðum á landinu. Ein eldri desembertala er örugglega hærri en það sem hæst hefur orðið nú, 1054,2 hPa. Það gildi er þó nokkuð óvíst, gæti verið 1 hPa lægra. Mörg eru álitamálin. Vafalaust er þetta þó hæsti þrýstingur sem mælst hefur í desember hér á landi. Það er ólíkt með 1917-tilvikinu og því nú að þá reis þrýstingurinn hratt, og fór síðan hratt niður aftur. Um þetta tilvik og fleiri atburði þessa merka desembermánaðar má lesa í sérstökum eldri pistli á hungurdiskum.

Ekki er langt síðan þrýstingur fór síðast í 1050 hPa hér á landi. Það var 28. mars 2020 þegar hann mældist hæst 1050,5 hPa í Hjarðarlandi í Biskupstungum. Finna má pistil um hæsta þrýsting á Íslandi á vef Veðurstofunnar.

Viðbót síðdegis 7.desember:

Athugulir lesendur bentu ritstjóranum annars vegar á að lægsti hiti haustsins í Reykjavík hefði verið -1,4 stig. Þetta er auðvitað óvenjulegt. Í dag er þetta lágmark vetrarins (til þessa) komið niður í -3,5 stig (ámóta staða og 2012 og 1933).

Hins vegar barst sú ábending að ekki hefði mælst frost á Stórhöfða í Vestmannaeyjum fyrr en 5. desember og spurt var hvort slíkt væri ekki óvenjulegt. Jú, það er það. Síðasta dagsetning sem við vitum um fram að þessu sýnist ritstjóranum vera 21. nóvember 1976. Ekki hefur enn frosið í Surtsey. Það er þó ekki alveg dæmalaust, því árið 2016 fraus þar ekki fyrr en 20.desember. 

Þakka þessar ábendingar - vonandi er rétt flett upp.

Óvenjulegur nóvembermánuður

Nóvember varð harla óvenjulegur að þessu sinni. Á landsvísu varð hann sá hlýjasti frá upphafi mælinga - að vísu ómarktækt hlýrri heldur en nóvember 1945. Við þykjumst geta teygt landsmeðalhitaröðina aftur til 1874. Við bíðum lokaniðurstöðu Veðurstofunnar varðandi röðun hita á einstökum veðurstöðvum - keppnin er hörð á toppnum, en á spásvæðunum er mánuðurinn sá hlýjasti á öldinni frá Breiðafirði norður og austur um að og með Austurlandi að Glettingi. Sömuleiðis er hann hlýjastur á miðhálendinu - og þar er meðalvik miðað við síðustu tíu ár mest (nær algjört snjóleysi á veðurstöðvum - en það er óvenjulegt í nóvember). Á spásvæðum frá Austfjörðum og vestur til Faxaflóa er hann næsthlýjastur, lítillega neðar en 2014. 

Við verðum að telja meginástæðu hlýindanna vera stöðuga suðaustanátt sem kemur vel fram á vikakorti 500 hPa-flatarins.

Jafnhæðarlínur eru heildregnar, en hæðarvik eru sýnd í lit. Hæðarvik er lítið yfir landinu, en gríðarmikið neikvætt vik sunnan við land (bláir litir) og mjög jákvætt norðaustur í hafi. Austanátt háloftanna hefur aldrei verið jafnstríð í nóvember - og sárasjaldan í öðrum mánuðum. Helst að janúar og febrúar 2014 skáki þessum í háloftaaustanátt. Við finnum ámóta austanátt við sjávarmál í nóvember árið 2002 og sömuleiðis 1960, langminnugir kannast e.t.v. við þá, sérstaklaga 2002, en þá var ódæma rigning á Austfjörðum, enn meiri heldur en nú. Við getum fundið ámóta sjávarmálsaustanátt í fáeinum öðrum almanaksmánuðum, en í þeim öllum var talsvert kaldara fyrir norðan land heldur en nú, og þar með var háloftaaustanáttin slakari. 

Jafnhæðarlínurnar eru þær sömu og á fyrra korti, en jafnþykktarlínur eru strikaðar (mjög mjóslegnar). Þykktarvikin eru sýnd með lit (miðað er við 1981 til 2010). Meðalþykkt yfir landinu miðju var 5345 metrar, svipað og í hinum gríðarhlýja nóvember 2014. 

Fregnir frá norsku veðurstofunni herma að nóvember hafi verið sá hlýjasti sem vitað er um á Jan Mayen og í Ny-Ålesund á Svalbarða. Á Bjarnarey var að sögn jafnhlýtt í nóvember 2009. 

Það kom frekar á óvart að saman fóru sérlega hlýr nóvember og mjög lágur loftþrýstingur (frekar er búist við að hann sé nær meðallagi í slíkum mánuði). Meðalþrýstingur mánaðarins í Reykjavík var aðeins 991,5 hPa, sá lægsti meðal hlýrra nóvembermánaða, sá lægsti í nóvember síðan 1992 og hefur aðeins 11 sinnum verið lægri í nóvember síðustu 200 ár. 

Við þökkum Bolla P. fyrir kortagerðina. 

 

Nóvember hlýrri en október?

Svo gæti farið að hiti á landinu í nóvember verði hærri heldur en í október (við vitum það þó ekki enn fyrir víst hversu víða það verður og þá hversu mikið). Þegar málið er athugað kemur í ljós að þetta hefur alloft gerst áður.  Á landinu í heild níu sinnum síðustu 100 árin (síðast 2014), í Reykjavík líka níu sinnum (síðast 2018) og á Akureyri 11 sinnum (síðast 2014).  Haustin 1968 og 1987 skera sig nokkuð úr - þá munaði svo miklu, árið 1987 var nóvember á landsvísu 1,6 stigi hlýrri en október og 1968 var hann 2,3 stigum hlýrri.  Árið 2014 munaði 0,7 stigum á landsmeðalhita mánaðanna, kannski verður það svipað nú.

Illviðrið mikla rétt fyrir jólin 1972

Rétt fyrir jólin 1972 gerði eftirminnilega illviðrasyrpu. Verst varð veðrið að kvöldi þess 21. desember og nóttina þar á eftir. Féll þá mastur í Búrfellslínu og mikið rafmagnsleysi herjaði á landið sunnan- og vestanvert. Erfiðast varð ástandið í álverinu í Straumsvík, þar gaf sig einnig túrbína sem sjá átti verinu fyrir varafli. Við rifjum þetta nú upp. Veðrátta í desember var mjög umhleypingasöm - við segjum frá upphafi mánaðarins í almennum pistli um árið 1972 sem birtist vonandi fljótlega. 

Undir kvöld sunnudaginn 17. leit ritstjóri hungurdiska inn á spádeild Veðurstofunnar. Hún var þar enn á fyrstu hæð flugturnsins á Reykjavíkurflugvelli. Þar var Jónas Jakobsson á vakt. Við horfðum saman á veðurkort dagsins. Virtist ritstjóra hungurdiska hann helst vera að leggjast í langvinnar austlægar áttir. Jónas gaf lítið fyrir það og benti á mikla lægð við Nýfundnaland sem vel gæti brotið stöðuna upp - þrátt fyrir að önnur lægð væri fyrir á fleti fyrir sunnan land - og þrýstingur nokkuð hár austur undan. Auðvitað var engar langtímatölvuspár að hafa, en Jónas reyndist samt hafa rétt fyrir sér. 

Kortið sýnir þessa stöðu. Lægðin fyrir sunnan land olli stífri austsuðaustanátt og farið var að rigna þegar ritstjórinn lauk heimsókninni. Lægðin vestan við Nýfundnaland færðist í aukana.

Línuritið sýnir annars vegar lægsta loftþrýsting á landinu (rauður ferill) en hins vegar mun á hæsta og lægsta þrýstingi (þrýstispönn) dagana 17. til 27. desember 1972 (bláleitar súlur). Síðdegis þann 17. tók þrýstingur að falla og þrýstispönn óx. Sæmilegt samband er á milli þrýstispannar og vindhraða. Seint að kvöldi sunnudagsins var spönnin komin yfir 20 hPa, það er stormstaða og rúmlega það. Kannski hefði verið gefin út gul veðurviðvörun fyrir spásvæði á Suður- og Vesturlandi, enda sagði Jónas í spánni kl.22: „Gert er ráð fyrir stormi víða á miðunum í nótt“.

Nýfundnalandslægðin náði síðan undirtökunum og fóru fleiri en eitt úrkomusvæði yfir landið, tengd lægðunum báðum, með strekkingsvindi. Úrkoma varð víða mikil, en ekki fréttist þó af tjóni nema á Akureyri aðfaranótt þriðjudagsins 19. Tíminn segir frá því í frétt þann 20.:

Tvær aurskriður féllu á Akureyri i fyrrinótt, önnur úr brekkunni ofan Aðalstrætis, en hin úr stöllunum norðan við kirkjuna. Hvorki var klaki né grjót i skriðunum og ollu þær því ekki miklum skemmdum. Brekkan ofan Aðalstrætis er snarbrött og standa húsin i brekkurótunum. Skriðan, sem þar féll, rann norðan hússins númer 28 og yfir götuna. Tók hún með sér fólksbifreið og flutti yfir strætið. Bifreiðin skemmdist ekkert, en þarfnaðist gagngerðrar hreingerningar. Aðalstrætið varð ófært, og enn um hádegið i gær, var verið að moka leðjunni á vörubila og hreinsa til. Hin skriðan féll úr brún efsta stallsins norðan við kirkjuna, nokkrum metrum vestan við jólatréð stóra, sem þar stendur. Þar undir brekkunni er smjörlíkisgerð KEA og braut skriðan þar glugga og fór inn á gólf i umbúðageymslunni. Talið er að meira kunni að hrynja þarna úr stallinum, því stórt stykki til viðbótar hefur sigið allmikið. Enginn klaki er nú í jörð á Akureyri og i fyrrinótt var þar suðvestan hvassviðri og tíu stiga hiti. Skriðuföll sem þessi eru ekki óalgeng á Akureyri, þar sem mikið er af bröttum brekkum i bænum. 

Það sem helst kemur hér á óvart er síðasta setningin um að skriðuföll séu ekki óalgeng á Akureyri. Oft hefur maður þó heyrt lítið gert úr því. 

Lægðirnar tvær og næstu eftirhreytur þeirra höfðu nú hreinsað til á svæðinu. Kalt heimskautaloft frá Kanada átti nú greiða leið sunnan Grænlands til stefnumóts við hlýrra loft langt sunnan úr höfum, sígildar aðstæður til myndunar krappra lægða með stefnu á Ísland. Síðdegis þann 19. var vindur orðinn hægur á landinu, þrýstispönnin komin niður fyrir 10 hPa. En ný lægð var komin fram á kortunum. Ekkert var á hana minnst í spánni sem lesin var kl.16:15, en kl.22:15 var hennar getið og Knútur Knudsen ákvað að spá stormi: „Gert er ráð fyrir stormi á miðum vestanlands“. Fram kemur að þetta er strax „í fyrramálið“. Ekki þætti það langur frestur nú til dags. 

Lægðin varð mjög snörp og má sjá af línuritinu að þrýstispönn var meiri en 20 hPa í meir en 12 klst og fór í meir en 25 hPa. Miðja lægðarinnar fór nokkuð fyrir vestan land. Talsverðir skaðar urðu. Tíminn segir frá 21.desember:

Í gær gerði ofsaveður við suðurströndina og var hvassviðri um allt sunnan- og vestanvert landið. Fylgdu þessu veðri þrumur og eldingar á Suðurlandi, og laust eldingu tvívegis niður í raflínuna frá Búrfellsvirkjun, í fyrra skipti rétt upp úr hádeginu og í síðara skiptið að áliðnum degi. Rétt um hádegið snerist vindur í suður og útsuður og fylgdu þeim veðrabrigðum miklar þrumur. Í Reykjavik heyrðist þó ekki [svo] ein þruma, sem að kvað, en hún var svo öflug, að allt ætlaði um koll að keyra og var því líkast sem ógurleg sprenging hefði orðið rétt við húsveggina. Litlu siðar var það, að eldingunni laust niður í raflínuna að austan, og varð rafmagnslaust á öllu orkuveitusvæðinu nema á litlum bletti í Reykjavík, er fékk rafmagn frá Elliðaárstöðinni. Var viða á svæðinu rafmagnslaust i klukkustund, en þó mun skemur í Reykjavik. Síðari hluta dagsins laust enn niður eldingum í línuna, eins og áður er sagt, en þá svo austarlega að rafmagn frá orkuverunum við Sogið barst ótruflað vestur yfir. Var enn rafmagnslaust austan fjalls á sumum stöðum í gærkvöldi. Sums staðar á Suðurlandi rofnaði símasamband einnig í þessum látum, og viða mjög erfitt að ná símasambandi, þótt ekki væri sambandið með öllu rofið. Þetta ólátaveður fylgdi í kjölfar lægðar, er var að fara hjá i gær.

Þjóðviljinn segir einnig frá eldingum og fleira tjóni í pistli þann 21.: 

Rétt fyrir hádegi í gær sló niður eldingu yfir austurbænum í Reykjavik. Glampinn af eldingunni var skær og heyrðist í þrumunni svo til samtímis. Var eldingin lágt á lofti og leiddi meðal annars i útvarpsloftnet á húsi við Lindargötu og sprengdi útvarpstæki i húsinu, sem ekki var jarðtengt. Rafmagnið leiddi áfram i rafkerfi i tveimur húsum við götuna og sprengdi ljósaperur í báðum húsunum áður en það leiddi i jörð.

Framan af degi í gær var kröpp lægð rétt vestur af borginni og bárust köld kuldaskil yfir borgina hratt til norðurs um hádegisbilið í gær. Fylgdi þessu éljagangur og elding eins og oft vill verða i útsynningi á vetrum. Rétt á eftir stytti upp og glitti i heiðríkjubletti á himni. Mikið hvassviðri var í Reykjavik í gær og komst vindhraðinn upp i 10 vindstig i verstu hryðjunum. Annars var ólátaveður um allt land i gær. Var vakthafandi veðurfræðingur búinn að spá éljagangi næsta sólarhring. Þá er hægt að gera ráð fyrir gránaðri jörð á jólum. Ekki var þetta einhlítt í gær af því að önnur lægð er að berast að landinu er framkallar ef til vill úrhellisrigningu. Rétt fyrir kl. 14 i gær bárust hin skörpu kuldaskil yfir Búrfell og sló þar niður eldingu í rafmagnsvíra og orsakaði skammhlaup svo að öll Reykjavik varð rafmagnslaus utan partur af Vogunum er nutu Elliðaárstöðvar. Gerðist þetta kl.13:14 og fékk borgin smátt og smátt rafmagn á næstu fimmtán mínútum á nýjan leik. Síðdegis í gær var mikið eldingaveður yfir uppsveitum Árnessýslu og orsakaði tíðum rafmagnstruflun þar i sveitum. Aftur sló niður eldingu í rafmagnsvíra í gær við Búrfell og orsakaði skammhlaup er olli rafmagnsleysi i mörgum borgarhverfum frá kl.16;50 til 17:05 hér í Reykjavik. Sogsvirkjun létti hins vegar álagið að þessu sinni og varð rafmagnsleysið ekki eins algjört eins og hið fyrra sinni. Í gær var hægt að búast við rafmagnstruflunum af fjórum ástæðum; Eldingaveður i uppsveitum Árnessýslu, slydda öðru hverju á Holtavörðuheiði, hvassviðri og selta. Heldur herti veðrið hér á höfuðborgarsvæðinu í gær og fuku þök af húsum i Kópavogi og Hafnarfirði og Grindavik og grindverk lögðust niður i verstu vindhviðunum. g.m

Og Vísir greinir frá foktjóni af völdum þessarar lægðar í pistli þann 21.:

Í öllu óveðrinu, sem gekk yfir í gærdag, og þrumum og eldingum, sem því fylgdi, varð nokkuð tjón af viða vegar. Mikið var um fok, og járnplötur flugu um á við og dreif. Í Árbæ fauk til dæmis járnplata í Vökuportinu svonefnda, og lenti hún á bil, sem beyglaðist talsvert. Í húsi við Vesturberg í Breiðholtinu fauk timburfleki inn um stofuglugga, brotnaði glugginn og flekinn lenti á gólfinu. Ekki hlaust slys eða meira tjón af þrátt fyrir fjúkandi plötur og annað slíkt. Í Hafnarfirði fauk járn af þaki húss við Vesturgötu síðla dags í gær, en olli engu slysi. Var gengið frá því í gær að koma járninu fyrir aftur og halda því niðri með grjóti. Alls staðar á landinu var allhvasst og leiðindaveður á flestum stöðum. Í Keflavík losnaði járn af tveimur íbúðarhúsum. Fór hluti járnplötu í bíl, sem stóð þar í grennd, en ekki urðu miklar skemmdir á bifreiðinni. Á Akranesi fauk járn af þaki bakhúss hraðfrystihússins, þar sem er fiskmóttaka og olli því að loka varð Hafnarbrautinni í þrjá tíma, á meðan gatan var hreinsuð. Járnplötur lentu á tveimur bílum, sem voru þar við húsið, og skemmdust bílarnir talsvert. Í Vestmannaeyjum var ofsarok, 12 vindstig á Stórhöfða, og lentu nokkrir bátar í erfiðleikum á sjó, þó ekki miklum. Voru það einna helst veiðarfæri og annað slíkt, sem erfiðlega gekk að ráða við. Ofsarokið, sem var í gær, þykir þó hvorki óvenjulegt né tiltakanlegt í Eyjum. EA 

Miðvikudagslægðin [þ.20.] fór fyrir vestan land. Tjón af hennar völdum varð einnig norður í Svarfaðardal. Tíminn segir af því þann 22.:

SB—Reykjavík. Ofsaveður gerði í Svarfaðardal fyrrakvöld [20.] og um kvöldmatarleytið tók þakið af íbúðarhúsi á Þorsteinsstöðum sem er næstfremsti bærinn að vestan. Allir viðir fylgdu þakinu, sem var risþak og eru Svarfdælingar að safna saman timbri sem nota mætti í bráðabirgðaþak á húsið, því að allt byggingarefni er uppselt í verslunum fyrir norðan. Rokið var á suðvestan og mun vindhraðinn i verstu hryðjunum hafa verið yfir tólf stig. Niðri á Dalvik urðu engar skemmdir svo vitað sé, en þar fauk jólatré, sem Lionsmenn höfðu nýkomið fyrir við kirkjuna. Brýna nauðsyn ber til að koma þaki yfir höfuð fjölskyldunnar á Þorsteinsstöðum, áður en frekari skemmdir verða, því að ekki er steypt plata á milli hæða i húsinu. Tjónið er tilfinnanlegt þar sem húsið var ekki tryggt fyrir slíkum áföllum. Er farið var að huga að timburkaupum i gær, kom i ljós að ekkert timbur var að fá í verslunum og hafa sveitungar verið að safna saman efni. Smiðir frá Dalvík verða fegnir að koma þakinu á. Lán i óláni er, að allir vegir í dalnum eru nú orðnir vel færir, en fyrir ekki löngu hefði verið nær ógerningur að flytja byggingarefni þarna fram í dalinn.

Fyrir hádegi fimmtudaginn 21. gerði annað þrumuveður, í þetta sinn í Rangárvallasýslu. Tíminn segir frá því þann 22.:

Enn gekk yfir mikið þrumuveður í Rangárvallasýslu fyrir hádegi í gær, og gerði usla á þrem bæjum að minnsta kosti — að Geldingalæk og báðum bæjum á Heiði á Rangárvöllum. Klofnuðu og brotnuðu símastaurar á milli bæjanna, og símatækin eyðilögðust á þeim öllum. Ólafur Magnússon, símaverkstjóri á Selfossi, brá fljótt við, er hann hafði fregnir af því, hvað gerst hafði, og síðdegis í gær var komið á símasamband við þessa bæi á ný. Náði Tíminn tali af Þorsteini bónda Oddssyni á Heiði og spurði hann um þessa atburði. — Við búum hér í tvíbýli, ég og Hjalti bróðir minn, sagði Þorsteinn, en á Geldingalæk býr Ingvar Magnússon. Hér er sunnan og suðvestanátt, og það voru él framan af degi með skruggum og ljósagangi. Laust fyrir hádegið hljóp elding í símalínuna hérna fyrir neðan túnið, klauf og braut sex staura og eyðilagði símatækin á Geldingalæk og í húsum okkar bræðra beggja. Það varð vist ógurlegur glumrugangur — ég var ekki sjálfur inni, þegar þetta gerðist - og það gaus eldur og reykur út úr tækjunum. Ekki kviknaði samt í, en ég sé, að það hefur sótast talsvert í kringum þau. Hér á Heiði sprakk líka stykki úr múruðum vegg, og hjá mér eyðilögðust miðstöðvartæki. Á Geldingalæk brunnu vist allar símaleiðslur. Það er svo sem ekki i fyrsta skipti, að eitthvað, viðvika ber til, bætti Þorsteinn við. Fyrir tveimur eða þremur árum brann síminn hjá Hjalta í þrumuveðri, og hjá mér sjálfum fyrir allmörgum árum.

Myndin sýnir fyrri lægðina nálgast landið. Á þessum árum voru gervihnattamyndir ein helsta lífsbjörg veðurfræðinga í órótatíð. Þær komu þó ekki alla daga og voru ekki alltaf í lagi þegar þær bárust. Voru þær prentaðar á ljósmyndapappír í til þess gerðu framköllunartæki á Veðurstofunni. Tækið (sem var býsna stórt) var tengt móttökustöð á Keflavíkurflugvelli - út úr því komu myndir, nokkru minni en A4-blað. Á blaðinu voru tvær mjóar myndræmur, hitamynd á annarri, en ljósmynd á hinni. Um jólaleytið sást lítið á ljósmyndinni, en hitamyndin var oft nokkuð skýr (eða svo þótti manni). Eftir að myndin hafði verið framkölluð þurftu veðurfræðingar að draga á þær lengdar- og breiddarbauga - eftir að hafa lesið úr skeytum sem gáfu upplýsingar um brautir gervihnattarins. Hér er notast við samsetta útgáfu (nokkurra myndræma) úr þýskri ritröð. Frummyndirnar sem hingað komu fölnuðu á nokkrum árum og hlupu í brúna þoku. 

Síðari lægðin var enn krappari og vindur samfara henni enn meiri. Hún var fljótari í förum en gert hafði verið ráð fyrir. Spáin fyrir Suðvesturland hljóðaði þannig kl.10:10: „ ... vaxandi suðaustanátt í nótt, stormur og rigning í fyrramálið“. Reyndin varð sú að úrkoma byrjaði rúmum 6 tímum síðar í Reykjavík (um kl.17) og kl.19 var komið suðaustanhvassviðri. Suðaustanáttin náði þar hámarki kl.22, síðan dúraði aðeins, en kl.23:10 skall skyndilega á suðvestanstormur 22 m/s með hviðum upp í 35 m/s, og á miðnætti var vindur kominn í 29 m/s og hviður í um 44 m/s. Allt mun verra og sneggra en ráð hafði verið gert fyrir. 

Ritstjóra hungurdiska minnir að hafa séð hitamynd sem tekin var upp úr hádegi þann 21. - en hún er horfin (í brúnu þokuna) og þjóðverjar endurprentuðu hana ekki - en í hennar stað var í safninu birt ljósmynd tekin þennan dag. Myndin er ekki úr sama hnetti og hin - og hefur trúlega ekki borist Veðurstofunni. Hér má sjá mjög ógnandi blikuhaus síðari lægðarinnar, en á þessum fyrstu árum gervihnattamynda var merking slíkra blikuhausa ekki orðin mönnum fullljós. 

Á háloftakorti japönsku endurgreiningarinnar og gildir kl.18 fimmtudaginn 21. desember má sjá stöðuna. Vel hefur verið hreinsað til í braut lægðarinnar. Heimskautaröstin í skotstöðu og inn í hana hefur gengið bylgja af hlýrra lofti (græni liturinn) sem fer hratt til norðausturs yfir landið. 

Sjávarmálskortið á miðnætti sýnir lægðina. Hún er ekki fjarri réttum stað, en þegar farið er í smáatriði kemur í ljós að endurgreiningin vanmetur dýpt hennar verulega, eða um 14 hPa - og munar aldeilis um minna. Hér sést enn og aftur hversu varasamt er að trúa smáatriðum endurgreininga, ekki síst í öfgaveðurlagi. En á móti kemur að eðli veðursins er alveg rétt greint (og það er mjög mikils virði). Bandaríska endurgreiningin er með sama miðjuþrýsting, 979 hPa. Vonandi koma betri greiningar síðar.

Íslandskortið sýnir veðurskeyti frá miðnætti að kvöldi fimmtudagsins 21. desember 1972. Lægðin er þá yfir Dölum, um 965 hPa í miðju (endurgreiningin sagði 979 hPa). Það var um þetta leyti sem veðrið skall á Borgarnesi. Afskaplega eftirminnileg klukkustund fylgdi í kjölfarið, húsið á Miðnesinu nötraði og veðrið öskraði allt um kring. En það versta stóð ekki mjög lengi. 

Á kortinu má sjá að loftvog hefur fallið um 17 hPa á 3 klukkustundum í Stykkishólmi - og þar er norðanátt. Sérlega óhuggulegt. Lægðin hélt síðan áfram norðaustur um Húnaflóa. Vestfirðir sluppu með skrekkinn, og sömuleiðis virðist hafa verið tjónlítið á Suðausturlandi og Austfjörðum. Annars staðar varð víða mikið tjón. 

Á þessari mynd er lægðin komin norðaustur í haf og veður orðið skaplegt á landinu. Nokkuð dimmur éljagangur var þó á Vestur- og Suðurlandi. Blöðin voru flest farin í prentun þegar veðrið varð sem mest - og birtu því litlar fréttir af tjóni fyrr en á Þorláksmessu. Þá kom þessi mynd á baksíðu Tímans. Mastrið sem myndin sýnir var úti á Seltjarnarnesi.  

Dagblaðið Tíminn var með einna ítarlegastar fréttir af tjóni í veðrinu. Alvarlegast var fall masturs í Búrfellslínu, sem enn var aðeins einföld um þessar mundir. Olli þetta alvarlegum rafmagnsskorti í álverinu í Straumsvík og á mestöllu Suðvesturlandi - meira að segja uppi í Borgarnesi. 

Margskonar fréttir voru af veðrinu í Tímanum á Þorláksmessu og við leyfum okkur að hræra í röð þeirra og uppsetningu - frumritið má auðvitað sjá á timarit.is.

Mikið hvassviðri gekk yfir landið í fyrrakvöld [að kvöldi 21. desember] og nótt. Var áttin á suðsuðvestan og náði veðurhæðin viða 10-11 vindstigum. Stafaði þetta af djúpri og krappri lægð sem gekk yfir og var hún yfir Hvammsfirði á miðnætti. Á Stórhöfða mældust 89 hnútar, sem samsvarar 14 vindstigum eftir gömlu mælingunni. Meðalvindur i Reykjavik var 11 vindstig og svipað var á Raufarhöfn, Akureyri og Sauðárkróki. Víða um land urðu skemmdir af völdum veðursins.

Verstu afleiðingar fárviðrisins, sem gekk yfir landið i fyrrakvöld og fyrrinótt, eru skemmdir þær, sem urðu á raflínunni frá Búrfellsvirkjun, og sá slóði, er rafmagnsskorturinn dregur á eftir sér. Getur svo farið, að tugmilljónatjón verði í álverinu í Straumsvik, þar sem ekki hefur fengist nóg rafmagn til þess að halda bræðslukerjum heitum. Fyrirsjáanlegt er, að rafmagnsskortur verður á orkuveitusvæðinu sunnan lands og suðvestan næstu daga. Undanfarna daga hafa hvað eftir annað orðið rafmagnstruflanir af völdum illveðurs og eldinga, svo sem kunnugt er. Þó syrti fyrst i álinn á milli klukkan tíu og ellefu i fyrrakvöld, er stálvirki á vestri bakka Hvítár í Árnessýslu brast og lagðist út af. Við það rofnaði rafstraumurinn að austan með öllu, þar sem hin fyrirhugða varalina er ekki komin í gagnið.

Raflínan lá yfir Hvítá rétt hjá Hömrum í Grímsnesi, og var þar sjö hundruð og þrjátíu metra haf stálvirkja á milli. Þegar stálvirkið á vestri bakkanum lagðist út af, slitnuðu þrír rafstrengir og féllu niður i ána. — Ég brá mér upp eftir, sagði fréttaritari Tímans i Ölfusi, Páll Þorláksson á Sandhóli. Stálvirkið, sem var sextíu metra hátt, liggur alveg á hliðinni, beyglað og brotið, og næsta virki við það er einnig laskað, stoðir svignaðar og fleira gengið úr skorðum. Viðgerðamenn eru komnir austur með efni og tæki til viðgerða, sagði Halldór Jónatansson, aðstoðarframkvæmdastjóri Landsvirkjunar, þegar blaðið átti tal við hann i gær. En bráðabirgðaviðgerð tekur áreiðanlega nokkra daga, svo að draga verður mjög úr rafmagnsnotkun. Það er níu hundruð metra haf, er tengja verður, og það verður ekki neinn leikur, síst ef veðrið verður rysjótt næstu daga eins og viðbúið er. Reyna átti að fara með grannan streng yfir ána á gúmbát með utanborðsvél og draga síðan gildari strengi yfir. En allsendis óvist var, að það tækist. Einnig var talað um að fá þyrlu Landhelgisgæslunnar til aðstoðar, sem og þyrlu af Keflavikurflugvelli, ef veður leyfði.

Ef rafmagn verður ekki komið að fullu innan tveggja sólarhringa, verður tugmilljónatjón hér í Straumsvik, sagði Ragnar Halldórsson, forstjóri Íslenzka álfélagsins, er við spurðum hann um horfurnar i álverinu. Hins vegar held ég, að tjónið verði varla meira en nokkrar milljónir króna, ef við fáum nóg rafmagn áður en tveir sólarhringar eru liðnir. Rafmagnslaust varð i álverinu um klukkan tíu í fyrrakvöld, og síðan hafa aðeins 108 ker af 192 verið i gangi. — Það eru þýi áttatíu og fjögur ker úr leik, sagði Ragnar enn fremur, og i hverju þeirra eru sex smálestir af áli, samtals fimm hundruð lestir, 25 milljón króna verðmæti. Ef við fáum ekki rafmagn, storknar álið i kerjunum. Við það geta kerin eyðilagst með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Ragnar sagði, að álverið þyrfti 140 megavatta orku að meðaltali, þegar öll ker væru i gangi, en í gær var orkan, sem álverið fékk, ekki nema fimmtíu til áttatíu megavött. Í Straumsvik er varaaflstöð, og i henni eru tvær túrbínur, sem framleiða 75 megavött. Þessi varaaflstöð var tekin í notkun strax og Búrfellslinan bilaði. En í gærmorgun bilaði önnur túrbína í varastöðinni, svo að hún skilaði ekki nema þrjátíu megavöttum. Þetta er raunar varastöð fyrir allt Suðurland. Í gærkvöldi hafði þó tekist að gera við túrbínuna, sem bilaði, og við það rofaði ofurlitið til. Við spurðum Ragnar, hver talinn yrði bera ábyrgð á þessari bilun og þeim afleiðingum, er hún hefði. Hann svaraði því til, að það væru líklega einna helst æðri máttarvöld. Halldór Jónatansson, aðstoðarframkvæmdastjóri Landsvirkjunar, sagðist ekki vita, hver yrði til ábyrgðar kallaður. Hann sagði einnig, að hann gæti engu um það spáð, hvenær álverið fengi fulla raforku. Það byggi við skömmtun eins og aðrir.

Austur i Biskupstungum varð allmikið tjón á gróðurhúsum, auk þess sem járn fauk af húsum hér og þar, til dæmis á Skálholtsskólanum nýja og á bænum Litla-Fljóti. Skúli Magnússon, garðyrkjubóndi í Hveratúni, sagði að hjá sér hefðu brotnað á annað hundrað rúður í gróðurhúsum. Þetta væri eitt allra versta veður, sem þarna hefði komið um árabil. Garðyrkjubændur hefðu flestir vakað í nótt yfir húsum sinum og lokað götunum jafnóðum. Ekki gat Skúli sagt um tjón á gróðri í húsunum, en varla væri það mikið, því ræktunin væri langt komin hjá flestum. Þá fuku upp tvö plastgróðurhús og hurfu út i buskann. Eiríkur Sæland á Espiflöt sagði að veðrið hefði verið verst milli 23 og 23.30 i fyrrakvöld. Þá hefði rifnað mikið úr plastgróðurhúsi hjá sér, sem hann var nýbúinn að planta i 10 þúsund krysantmeum. Húsið var opið fyrir veðrinu i alla nótt og líklegt, að plönturnar hafi skemmst. Þetta magn mun kosta 50-60 þúsund krónur. Þess má geta, að ekki er hægt að veðurtryggja gróðurhús hérlendis, eins og í nágrannalöndunum og verða því eigendur að bera tjón sitt sjálfir.

Þak fauk af íbúðarhúsinu í Kirkjubæ á Rangárvöllum. Þá auk fjárhús i Háfi í Djúpárhreppi og mannlaus gamall bær i Götu i Hvolhreppi. Víða um Suðurland fuku þök af útihúsum, plötur af íbúðarhúsum og ýmislegt lauslegt úti við brá sér á flakk. Að sögn Eysteins Einarssonar á Brú, sem búið hefur við Markarfljót á þriðja áratug, er þetta eitt alversta veður, sem þar hefur komið.

Fárviðri var í neðanverðri Árnessýslu í fyrrakvöld og í fyrrinótt, í uppsveitum Arnessýslu mun veðrið aftur á móti hafa verið heldur skárra. Þegar veðurofsinn var sem mestur, má segja að allt hafi farið á stað, sem gat fokið. Tvær heyhlöður á Vorsabæjarhól og á Langstöðum fuku út í veðrið. Þessar hlöður voru frekar litlar, og var búið að taka þær úr notkun. Þá fauk geymsluhús á einum bæ í Flóanum. Í Gaulverjabæjarhreppi fuku fjórir heyvagnar, þar af voru þrír nýir áhleðsluvagnar. Vagnarnir munu allir hafa skemmst meira og minna og er mikið tjón af þeim. Á einum bæ fauk færiband, sem lá upp í votheysturn. Uppborin hey hafa fokið unnvörpum, og sést ekki urmull eftir af þeim. Á Selfossi fauk mikið af járnplötum af húsum og kyrrstæðir bílar færðust úr stað. Ekki hlaust þó mikið tjón af þeim sökum. Raflínustaurar hafa gengið til og sumir lagst á hliðina, en línur slitnuðu þó ekki.

Mikið tjón varð á Eyrarbakka í óveðrinu. Þök fuku af húsum, rafmagnsstaurar brotnuðu og lentu sumir hverjir á húsum og brutu þök og skorsteina og skúr við frystihúsið fauk yfir næstu hús og braut skorsteina á fluginu og lenti um 150 metra frá sinum upprunalega stað. Skúrinn var um 40 fermetrar og allhár. Eitthvað fauk af minni skúrum. Fólk hætti sér ekki út fyrir dyr og ekki mun mörgum hafa orðið svefnsamt um nóttina. Það er mál manna á Eyrarbakka að verra veður hafi ekki komið þar i manna minnum. Rafmagnslaust var alla nóttina og í gær en reiknað var með að það kæmist í samt lag í gærkvöldi.

Á Þorlákshöfn er líka sögu að segja. Þar fuku þök af húsum og varð af mikið tjón. Talið er að upp undir tíu hús hafi orðið fyrir skemmdum og sum ný. Rauðamöl sem nýlega var borin á götur Þorlákshafnar fauk um eins og lausamjöll og loftnet á húsaþökum kengbognuðu. Svo giftusamlega tókst til, að ekki urðu skaðar á fólki og má það teljast mildi því margir voru úti við í óveðrinu að reyna að bjarga því sem bjargað varð. Slíkt var þó nánast vonlaust því veðrið var naumast stætt og auk þess fór rafmagn af. ... Fréttaritari Tímans á Þorlákshöfn sagði, að fólk þar um slóðir væri vant tíu til ellefu vindstiga veðri, en ósköpum á borð við það sem gekk á í fyrrinótt myndi enginn eftir þar.

Á Sauðárkróki var ofsaveður milli kl. 24 og 3 og að sögn Guttorms Óskarssonar kemur slíkt veður aðeins örsjaldan þar. Plötur fuku af mörgum húsum og lítil trilla sökk í höfninni. Lögregla og hjálparsveitir voru úti við fram undir morgun við að aðstoða fólk í vandræðum. Má geta þess, að lögreglumenn fóru upp á þak sýslumannsbústaðarins, þegar plötur tóku að losna þar og festu þær niður. Í sveitum í nágrenninu fuku þök af útihúsum og plötur og sleit úr heyjum.

Á Akureyri fuku plötur af mörgum húsum og á einum stað lenti plata í stórum glugga á búðarhúsi og braut hann að sjálfsögðu. Í öðru íbúðarhúsi kom gat á þakið og viðarklæðning í stofu skemmdist mikið. Á elliheimilinu fuku hurðir upp trekk í trekk og var lögreglan send á staðinn til að gera ráðstafanir. Lögreglan var úti við fram eftir nóttu til að aðstoða fólk. Þá fauk jólatréð á Ráðhústorgi um koll. Plötur fuku af flugstöðinni á Akureyrarflugvelli og lentu á jarðýtu, sem Fokker Friendship flugvél var bundin við, en ekki hafði verið unnt að koma henni inn í flugskýlið vegna veðurs.

Flugvél frá Flugfélagi Íslands, sem kom frá Egilsstöðum i fyrrakvöld, gat ekki lent á Reykjavikurflugvelli vegna veðurs, og hélt hún þess vegna áfram til Keflavikur. Þar tókst lending. En björninn var ekki unninn. Stórviðrið var slíkt að ekki var þorandi að hreyfa flugvélina eftir að hún hafði staðnæmst á brautinni. Voru hreyflar hafðir i gangi og vélinni beitt upp i vindinn. Urðu farþegar að dúsa i henni í hálfan fjórða klukkutíma, uns loks var hægt að hleypa þeim út.

Á Keflavikurflugvelli var ofsaveður i fyrrinótt eins og mjög viða annars staðar, og virðast skemmdir hafa orðið á vél þotunnar Sólfaxa. Fyrir mótornum er hringlaga hlíf, sem fór frá í veðrinu, og mun aðskotahlutur hafa komist í hann. Þetta kom í ljós í gær, þegar setja átti vélina i gang, og var verið að kanna í gærkvöldi, hvað skemmst hefði.

Í Reykjavik varð mikið tjón af völdum ofsans. Þakplötur fuku víða af húsum og ollu skemmdum á öðrum húsum. Rúður brotnuðu í húsum víðsvegar um borgina, því að alls konar rusl var á ferð og flugi, og urðu margir að negla fyrir glugga sina til bráðabirgða. Aðstoðarbeiðnir til lögreglunnar komu frá 58 stöðum i Reykjavik, en langt er frá því að allir þeir, sem þurftu á aðstoð að halda eða urðu fyrir tjóni vegna veðursins, hafi hringt í lögregluna, því að flestir reyndu að bjargast eftir, bestu getu og byrgja brotna glugga og negla niður þakplötur, sem voru að losna. Kvartanir undan veðrinu hófust upp úr miðnætti. Margir ökumenn urðu að ganga frá bílum sinum, þar sem þeir stöðvuðust vegna vatnsagans. Niðurföll stífluðust af krapinu og stöðuvötn mynduðust. Sjór gekk yfir syðsta hluta Suðurgötu, við vesturenda flugvallarins. Þar stöðvaðist bíll í sjávarlöðrinu og varð að bjarga bílstjóranum úr bílnum yfir í stóran lögreglubil og var honum svo ekið á öruggan stað. Engar slysfarir urðu samt vegna veðursins. Lögreglan beindi því til Reykvíkinga gegnum útvarpið, að öruggast væri að halda sig innan dyra meðan ofsinn gekk yfir og voru því fáir á ferli. Fátt manna var á veitingahúsunum og því ekki teljandi umferð þegar þau lokuðu um miðnættið. Vinnuflokkar frá borginni voru kvaddir út til að tina saman járnplötur og aðstoða við að halda húsaþökum á sinum stað. Einna mest varð tjónið á Dvalarheimili aldraðra sjómanna. Þar fuku járnplötur af þaki einnar álmu hússins. Var enginn vegur fyrir nokkurn mann að athafna sig uppi á þakinu þegar veðurhæðin var sem mest, en reynt var að ná plötunum, eftir að þær fuku niður, til að þær yllu ekki frekari spjöllum. Meiri hluti þakplatna fauk einnig af sambýlishúsi við Kleppsveg. Heil þök á mörgum gömlum húsum voru í mikilli hættu og sums staðar voru þau farin að losna þegar veðrið gekk niður. Á timburhúsi nokkru við Óðinsgötu var þakið farið að vinka, og var óttast að það tæki af í heilu lagi i einhverri kviðunni, en þá lægði ofsann og íbúar hússins eiga enn þak yfir höfuðið. Átta lögreglubílar voru í stanslausum akstri með fólk, sem ekki komst leiðar sinnar með öðrum hætti. Varla var stætt á götunum, enga leigubila var að fá og héldu flestir kyrru fyrir. Nokkrir árekstrar urðu. Ökumennirnir réðu i sumum tilfellum ekkert við bila sina og fuku þeir hvorir á aðra og slyddan settist á rúðurnar og erfitt var að sjá til að aka. Í myrkrinu og ofsarokinu varð vart við grunsamlegar mannaferðir á nokkrum stöðum. Voru gerðar tilraunir til að brjótast inn í hús en ekki var tilkynnt um neina stórþjófnaði.

Þakplötur losnuðu af nokkrum húsum og skúrum í Hafnarfirði og fuku á bila og skemmdu, en ekki mikið. Að Dysjum 2 i Garðahreppi fauk þak af útihúsi og skemmdi þrjá bila. Dysjar eru skammt frá Garðakirkju. Bílarnir stóðu allir á hlaðinu á Dysjum hjá Guðmanni Magnússyni, hreppstjóra. Þakið fauk af í heilu lagi og lenti á bílunum, sem skemmdust allir mikið. Á Álftanesi brotnuðu nokkrir rafmagnsstaurar og inntök i hús slitnuðu, en gert var við þær skemmdir í gærmorgun og gærdag. Bíll, sem var á leið yfir Kópavogsbrú fauk út af akbrautinni og lenti á brúarstöpli og skemmdist mikið. Tvær konur sem voru í bílnum meiddust, en ekki alvarlega. Í Kópavogi fauk kranabíll á hliðina. Að öðru leyti er ekki kunnugt um skemmdir þar. Talsvert var um þakplötufok af húsum og skúrum á Seltjarnarnesi, en stórvægilegar skemmdir urðu þar ekki. Biðskýlið, sem stóð gegn barnasólanum fauk um koll, en skemmdist ekki verulega. Í morgun þegar Seltirningar komu á fætur fundu fæstir þeirra sorptunnur sinar, sem varla var von, því yfirleitt mun illa gengið frá þessum þarfagripum vestur þar og fuku tunnurnar út um allar trissur.

Daginn eftir, aðfangadag jóla, 24. desember voru áframhaldandi fréttir af tjóni í Tímanum:

Veðrið var svo afskaplegt, að það kom engum dúr á auga, sagði Arnþrúður Halldórsdóttir í Gilhaga i Öxarfirði, er við hringdum þangað til þess að spyrjast fyrir um fjárskaða, sem þar varð í fárviðrinu á föstudagsnóttina. Það var alveg óstætt á bersvæði, þegar rokið var mest, en bjart af tunglsljósi, svo að við sáum, hvað gerðist. Í Gilhaga hrundu steinsteypt fjárhús, eitthvað fimmtán ára gömul, og varð allt féð, sem í þeim var, undir rústunum. Það var eign feðganna, Halldórs Sigvaldasonar og Brynjars Halldórssonar. Við fjárhúsin var hlaða, og af henni tók þakið í einu lagi, sagði Arnþrúður. Um fjögurleytið um nóttina, þegar veðrið var hvað harðast, lögðust þau saman undan veðurþunganum. Hliðarveggur og stafn hrundu inn í húsin og þakið lagðist yfir rústirnar, og undir þessu varð allt féð — eitthvað um hundrað og fimmtíu kindur. Eftir þetta fór heldur að lægja, og menn komu af öðrum bæjum — frá Hafrafellstungu, Vestara-Landi, Sandfellshaga og viðar til þess að hjálpa okkur að rjúfa rústirnar. Það reyndust þrjátíu kindur dauðar eða svo stórslasaðar,að þeim var sýnilega ekki litvænt, en fleira kann að vera stórmeitt, þótt það komi fram fyrr en seinna. Ekkert af fénu komst út úr rústunum af sjálfdáðum, sagði Arnþrúður.

Skemmdir af veðrinu urðu viða i sveitum vestan Öxarfjarðarheiðar Á Vestra-Landi fauk hluti af þaki íbúðarhússins, hey fuku viða, þök á útihúsum rofnuðu og hurðir í vélageymslum og skemmum féllu inn. Á Víkingavatni i Kelduhverfi slöngvuðust steinar, er notaðir voru sem sig á hey, langar leiðir í burt. Fréttaritari Tímans á Kópaskeri, Barði Þórhallsson, kunni þó ekki segja af neinu stórtjóni í útsveitunum. Austan Öxarfjarðarheiðar varð sums staðar mikið tjón, sagði annar fréttaritari blaðsins, Óli Halldórsson á Gunnarsstöðum. Hann kvað þetta hafa verið mesta verður, er komið hefði þar um slóðir síðan haustið 1962. Í Tunguseli í Sauðaneshreppi, þar sem er félagsbú 3ja feðga, fauk 5 hundruð hestburða hey út í veður og vind, og á öðrum bæ, Hallgilsstöðum, fauk hlöðuþak og stafn og hey, sem borið hafði verið upp úti. Á Þórshöfn fuku fimmtíu járnplötur af þaki frystihússins og hlið úr gamalli mjölskemmu. Svo til öll sjónvarpsloftnet á þessum slóðum lögðust út af eða sópuðust hreinlega burt. Á Bjarmalandi i Bakkafirði fauk hluti fjárhúss, ásamt heyi og á Hölkná fauk hey og sleit járn af húsum.

Í Reykjadal í Suður-Þingeyjarsýslu var afspyrnuveður og fuku járnplötur af þaki Laugaskóla. Slíkt hið sama gerðist á Laugabergi, sem er skammt frá skólanum, og á Brún i Reykjadal. Í Aðaldal gerði veðrið einnig usla, og fuku heyvagnar og heygaltar, sem stóðu úti, svo sem viðar annars staðar.

Mjög víða á Suðurlandi gerði veðrið óskunda — miklu viðar en frá verður sagt, og hafa menn ekki enn fengið fullt yfirlit um það. Svo var að minnsta kosti um Ölfus, Grímsnes og Flóa, að útihey fuku, þótt vandlega væri frá þeim gengið, járn fór af húsum og margt lauslegt, sem úti var, fauk til og frá. Jafnvel þung tæki ultu um eða bárust til. Svo mun hafa verið miklu víðar, bæði á Suðurlandi og annars staðar.

Rafmagnsleysi þetta og skömmtun er mjög eftirminnilegt (þótt vandræðin gengju furðufljótt yfir). Hér er fyrirsögn úr Vísi 22. desember. Þetta var á upphafsárum rafknúinna búðarkassa (þeim fylgdu reyndar sumum sérstök rafmagnsleysishandföng) og urðu af því ákveðin vandræði. Kaupmenn ekki mjög áhugasamir um að loka verslunum rétt fyrir jólin. Auk kassavandræða var einnig lýsingarvandi. Ritstjóri hungurdiska vann á þessum tíma fáeina daga við afgreiðslustörf í byggingavörudeild Kaupfélags Borgfirðinga - þar var notast við „nýmóðins“ olíulampa - furðubjarta og vasaljós. 

Enn héldu fréttir áfram að berast. Tíminn segir frá þann 28. desember:

Tíminn náði í gær stuttu símtali við Tryggva Sigurbjarnarson, stöðvarstjóra Írafossvirkjunar, og spurði hann tíðinda af þeim atburðum, sem eystra urðu fyrir jólin og ekki létu sig án vitnisburðar. Tryggva sagðist svo frá: Klukkan tvö aðfaranótt föstudags varð ljóst, að línubilun hafði orðið. Ég kom á staðinn klukkan þrjú, en gat auðvitað ekkert annað aðhafst, en að lita á verksummerki. Aðkoman var satt að segja ekki glæsileg: Sextíu metra hátt mastur lá flatt og allir þrír strengirnir, sem lágu yfir Hvítá, voru slitnir. Þess má geta, að hver strengur þolir ellefu tonna átak, svo að ekki hefur það nú verið litið, sem á gekk. Hvað unnu margir að viðgerðunum að staðaldri? — Þeir voru rétt um þrjátíu, en auk þess. voru margir viðbúnir, ef á þyrfti að halda og réttu hjálparhönd, þegar með þurfti. Það leit ekki sem best út hjá okkur á aðfangadaginn. Þá bað ég um meiri hjálp, og fékk þegar í stað tuttugu menn. — Hvenær voru starfsmennirnir komnir heim til sin til þess að halda þar jólin? — Það hefur verið á milli klukkan átta og níu á aðfangadagskvöldið. — Verður notaður sami staðall við nýja linu? — Nei. Hún verður gerð sterkari gagnvart vindi. Þegar slíkar linur eru lagðar, eru það einkum þrjú atriði, sem höfð eru i huga: Styrkur gagnvart vindi, styrkur gagnvart ísingu og svo vindur og ísing samanlagt, það er að segja samverkandi áhrif þeirra. — Eru til einhver varamöstur, sem grípa má til, þegar svona fer? — Við treystum aðallega á langa og mjög sterka tréstaura, sem hægt er að byggja saman á ýmsa vegu. — Hvernig gekk ykkur að nota þyrlurnar við að flytja vírana yfir ána? — Því er fljótsvarað: Það reyndist alls ekki hægt að nota þær til þess.

Ég held, að það sé fljótlegra að telja þá bæi, þar sem engar skemmdir urðu í ofviðrinu fyrir jólin, heldur en þá þar sem eitthvað fór úrskeiðis, sagði Páll Lýðsson i Litlu-Sandvik. Viðlíka svör gætu menn víða gefið á þeim slóðum, bæði sunnan lands og norðan, þar sem veðrið varð óskaplegast. — Ég get nefnt, hvernig þetta var hér og á næstu bæjum, hélt Páll áfram. Hér i Litlu-Sandvik fauk þriðjungur þaks af fjörutíu kúa fjósi og hesthús brotnaði; í Stóru-Sandvik fór þak af húsi, þar sem stunduð er vikuriðja, í Eyði-Sandvik fauk fjárhús, í Kaldaðarnesi þak af skemmu, þar sem meðal annars voru raftöflurnar og mjaltavélamótor, á Dísarstöðum heygalti. — Á Villingavatni i Grafningi fauk þak af beitarhúsahlöðu, sagði Páll Þorláksson á Sandhóli í Ölfusi, og fylgdi þakinu um níutíu sentímetra breið brún ofan af steinsteypuveggjum. Munu þar hafa verið steypuskil, er veggirnir brotnuðu. Lítið var af heyi í hlöðu, því að illa varð að henni komist í sumar vegna bleytu. Aftur á móti voru i henni nokkrir fóðurbætispokar og rifnuðu þeir í tætlur. Viða annars staðar í Grafningi fuku járnplötur af þökum. Hér í Ölfusinu urðu sums staðar miklir skaðar, hélt Páll áfram. Í Arnarbæli fuku plötur af fjósi og hlaða brotnaði til grunna. Í Króki fauk helmingur af annarri hlið á hlöðuþaki, á Egilsstöðum allt járn af fjósi, og á Ingólfshvoli fór nokkuð af þaki íbúðarhúss; á Sandhóli fuku plötur af þaki gamals íbúðarhúss, sem þá var tjóðrað við dráttarvél. Á Mæri fauk heyhlaða, plötur af íbúðarhúsi i Gljúfurholti, fjósi í Krossi og fjárhúsi á Völlum, fjárhús fauk á Vötnum og á Litla-Landi fór helmingur af annarri hlið fjárhúsþaks. Auk þessa skemmdist fjöldi heyvagna og annað fleira. Þessi upptalning gefur nokkra hugmynd um, hvílíkt veðrið var i Ölfusi. Í Vogsósum i Selvogi fauk hluti af þaki á sambyggðu fjósi og fjárhúsi, og tveir heyvagnar ónýttust, báðir stórir og þungir. Það er til marks um veðurhæð, að annar þeirra þeyttist yfir girðingu og fauk sextíu metra vegalengd.  J.H

JI—Mývatnssveit Aðfaranótt síðastliðins föstudags urðu talsverðir skaðar af völdum óveðursins, sem gekk yfir landið, í Mývatnssveit. Þakplötur fuku af húsum á nokkrum stöðum í sveitinni, og einnig urðu nokkrir heyskaðar. Þá kom það fyrir, að tveir bílar, sem voru á ferð þegar hvassast var,fuku út af veginum. Annar bíllinn var á ferð i Mývatnsheiði, þegar hann tókst á loft með einum stormsveipnum, og fauk bíllinn um það bil 10 metra. Bíllinn lenti á hliðinni á hjarnskafli og skemmdist hann litið við það. Ekki hafði bíllinn fyrr stöðvast en að önnur vindhviða kom og feykti hún bílnum 20 metra eftir skaflinum. Bilstjórinn, Ásmundur Jónsson á Hofsstöðum, var einn i bílnum og meiddist hann ekkert við flugferðirnar. Þegar bíllinn stöðvaðist loksins, fór Ásmundur út úr honum,og tók hann þegar til við að moka undan hjólum bilsins og með því tókst Ásmundi að koma bílnum á réttan kjöl. Síðan ók Ásmundur bílnum heim til sin eins og ekkert hefði i skorist. Símalínur í Mývatnssveit slitnuðu í veðrinu.og var símasambandslaust í sveitinni daginn eftir. Á jólanótt var fegursta veður í Mývatnssveit, logn og blíða, og auð jörð. Í gær, þriðjudag, snjóaði aftur á móti nokkuð, og er nú jörð orðin alhvít.

Og Dagur á Akureyri segir frá 4. janúar 1973:

Í hinu mikla ofviðri, sem gekk yfir landið fyrir jólin, einkum á föstudagsnóttina, urðu miklir skaðar. Kunnast tjón og stórfelldast varð á línu Búrfellsvirkjunar hjá Hvítá, þar sem eitt stálmastranna brotnaði, línur slitnuðu og rafmagnsskömmtun varð að taka upp í höfuðborginni. En rafmagn vantaði þá einnig til að halda heitum álkerjunum í Straumsvík, með þeim kostnaðarsömu afleiðingum, sem það hafði í för með sér. En ef við lítum okkur nær, bar það við þessa óveðursnótt, að Möðruvallakirkja í Eyjafirði færðist til um hálfa breidd sína á grunninum. Sóknarpresturinn, séra Bjartmar Kristjánsson, sagðist hafa komið að Möðruvöllum rétt á eftir og séð vegsummerkin. Kirkjan færðist til um hálfa breidd sína til norðurs, sagði hann. En tvö af þremur björgum, sem kirkjan er við fest, héldu og vörnuðu því, að kirkjuhúsið sópaðist alveg í burtu. Predikunarstóll losnaði en mun ekki hafa skemmst mikið, altarið brotnaði og milligerð, ennfremur ljósakrónur. Allt var þetta ömurlegt og kirkjan er skæld og skökk og illa á sig komin. En til allrar lukku skemmdist altaristaflan ekki, en hún er merkasti dýrgripur norðlenskra kirkna þegar frá er talin Hóladómkirkja ... sagði sóknarpresturinn að lokum. Sjálf er kirkja þessi, sem er timburkirkja, tæpra fimm aldarfjórðunga gömul. Eiríkur Sigfússon á Sílastöðum í Glæsibæjarhreppi, sagði, að þessa sömu óveðursnótt hefði mestallt járn fokið af gamla íbúðarhúsinu á Einarsstöðum, en þar býr Stefán Björnsson. Ein járnplatan hafnaði að hálfu leyti inni í mínu húsi, er hún lenti á glugga. Hey hjá okkur standa hérna norðan við hlöðuna. Endarnir, er náðu vestur fyrir, fuku af tveim heyjum, klippti veðrið þau í sundur og fóru þeir partar út í veður og vind. Þetta var ofsaveður, sunnan eða suðvestan. Ólafur Ólafsson í Garðshorni sagði, að tjón hefði ekki orðið mjög mikið. Þó hefði um helmingur af fjárhúsþaki fokið, þ.e. járnið. Einnig fauk af tveim heyjum. Veðrið var alveg brjálað af vestri. Ólafur í Garðshorni bætti því við, að miklar skemmdir hefðu orðið í þessu óveðri á Fremri-Kotum í Norðurárdal, samkvæmt símtali þangað. Um 200 hestar af heyi fuku, ennfremur bogaskemma og.þakið að mestu leyti af stóru fjárhúsi.

Fleira mætti tína til - einkum um ástandið í Straumsvík. Fyrr um haustið hafði gert verulegt ísingarveður á Norður- og Austurlandi (um það verður vonandi lítillega fjallað síðar hér á hungurdiskum). Umræður um öryggi raforkukerfisins voru svosem ekki nýjar af nálinni og sitthvað hafði verið rætt og áætlað áður en þessi veður gengu yfir. En þau (ásamt Ellenarveðrinu í september næsta haust) færðu þessar umræður á nýtt stig og ollu ákveðnum straumhvörfum í kerfismálum - þar á meðal lagningu svonefndrar byggðalínu. 

Hér lýkur að sinni umfjöllun hungurdiska um þessa eftirminnilegu desemberdaga fyrir réttri hálfri öld. Rétt hugsanlegt er að lítillega verði bætt inn í textann fljótlega.  

Svo var stutt í að eldgos hæfist á Heimaey í Vestmannaeyjum - nóg um að vera. 

Kuldapollur úr austri

Í dag (mánudag 21. nóvember) bárust fregnir af töluverðri snjókomu í Svíþjóð og jafnvel Danmörku líka. Slíkt er auðvitað langt í frá óvenjulegt á þessum árstíma og hafa þarlendir reyndar talað um að fyrstu austanhríðar vetrarins gætu orðið sérlega þéttar vegna þess hve sjávarhiti í Eystrasalti hefur verið óvenjuhár nú í haust - skilyrði fyrir klakkamyndun yfir sjónum verða þá með besta móti (ekki ósvipað því og hefur verið í fréttum við vötnin miklu í Bandaríkjunum). 

Snjókoman (og kuldinn) er samfara dálitlum kuldapolli sem upphaflega kom langt úr norðri - en sveigði síðan til suðvesturs og vesturs meðfram hæðinni miklu og hlýju sem hefur verið viðloðandi Skandinavíu norðanverða að undanförnu. Hæðin (eða leifar hennar) beina nú þessum kuldapolli til vesturs í átt til Íslands. Hann á reyndar að skiptast í tvennt. Annan hlutann rekur hingað aðra nótt (á þriðjudagskvöld og aðfaranótt miðvikudags). Síðan heldur hann áfram hratt til vesturs fyrir sunnan land þar sem stórlægðakerfið sem þar er og verður étur hann með húð og hári. 

Nokkuð dofnar yfir kuldanum á leiðinni yfir hafið og hingað, en þó gera spár ráð fyrir því að þykktin í honum miðjum verði um 5200 metrar aðra nótt. Það er heldur lægra en verið hefur hér að undanförnu og er umhverfis kerfið (en varla samt hægt að tala um kulda í þessu sambandi). 

Lítum á tvær myndir:

Sú fyrri sýnir stöðuna í 500 hPa seint annað kvöld (kl.24). Þá er sveipurinn ekki langt undan Suðausturlandi á leið sinni til vesturs. Hiti í miðju (í 500 hPa) er um -38 stig, um 10 stigum lægri heldur en almennt á svæðinu. Mikill norðaustanstrengur er vestan sveipsins og mun hann að einhverju leyti slá sér niður á fjöllum og nærri þeim. Við látum Veðurstofuna hins vegar alveg um slíkar spár. Reiknilíkön eru ekki sammála um úrkomu og úrkomulíkur - en auðvitað fylgjast þeir sem eitthvað eiga undir með.

Hin myndin sýnir ákveðna, einfalda stöðugleikamælitölu. Því hærri sem hún er því óstöðugra er loftið. Hún er fengin þannig að reiknaður er munur á sjávarhita og hita í 500 hPa hæð (litakvarði). Einnig má sjá sjávarmálsþrýsting og þykktina (rauðar strikalínur). Við sjáum hér báða hluta kuldapollsins mjög greinilega sem hámörk í stöðugleikavísinum, 48 í þeim hluta sem er suðaustan við land, og svo 49 í þeim hluta sem er undan strönd Noregs. Brúnar, heildregnar línur (ekki áberandi) sýna svokallað veltimætti (CAPE) - ekki hátt hér en merkist þó. Við sjáum líka að lægðarhringrásin nær ekki til jarðar - lægðardrag er þó við Færeyjar og eltir miðju kuldapollsins - vindur nær hámarki hér á landi þegar það fer hjá, einhvern tíma undir morgunn á miðvikudaginn. 

Spyrja má hversu algengt það er að fá kuldapolla sem þessa úr austri. Vandinn er að ekki er alveg auðvelt að finna þá í gögnum. Ritstjórinn reyndi það þó og fann ekkert óskaplega marga sem eru ámóta öflugir eða öflugri. Það er því einhver ástæða fyrir nördin að njóta fyrirbrigðisins meðan það varir.