Mishlý mánaðarbyrjun

Að vísu segja fyrstu sjö dagar mánaðar lítið um meðalhita hans í heild - en ólík hefur staðan verið á Suðvesturlandi og norðaustan- og austanlands. Við skulum til gamans líta á tölur sem sýna þennan mun vel. 

Reynum að skýra út hvað það er sem taflan sýnir. Hver lína sýnir samtölur fyrir hvert spásvæði Veðurstofunnar (ættu að vera kunnugleg nöfn úr veðurfréttum). Ártal og mánuður eru augljós - en hér er aðeins átt við fyrstu sjö daga mánaðarins. Dálkur með fyrirsögninni „st-fjöldi“ segir til um hversu margar stöðvar eru teknar með í meðaltalið á hverju svæði. Dálkur sem heitir hiti er meðalhiti allra stöðva á svæðinu - hefur ekki mjög mikla merkingu í samanburði. Það eru hins vegar upplýsingar fremsta dálksins sem við erum að fiska eftir. Hvar er meðalhiti þessara daga miðað við aðra almanaksbræður á öldinni? 

Hitinn á Faxaflóastöðvunum er í 14. sæti - það þýðir að þessir sömu sjö júnídagar hafa fjórum sinnum á öldinni verið kaldari en nú, Breiðafjarðarstöðvarnar eru einu sæti ofar - því þrettánda. Svo glæðist mjög. Á Norðurlandi eystra, Austurlandi að Glettingi og á Austfjörðum hafa dagarnir aðeins þrisvar verið hlýrri en nú, og ekki nema einu sinni á stöðvunum á Suðausturlandi og á miðhálendinu. 

Lítum líka á vegagerðarstöðvar á sömu svæðum - nema að engin þeirra er á miðhálendinu (þá línu vantar því).

Faxaflói er í sama sætinu, því 14. Breiðafjörður er nú í tíundahlýjasta sæti. Það helgast væntanlega af því að vegagerðarstöðvar á því svæði eru almennt hærra yfir sjó heldur en hinar almennu sjálfvirku - og lengra frá sjó. Það hefur aldrei - það sem af er öldinni að segja - verið hlýrra en nú á vegagerðarstöðvunum á Austfjörðum fyrstu viku júnímánaðar. 

Fyrri taflan sýnir okkur líka að dagarnir sjö eru hlýrri á miðhálendinu heldur en við sjávarsíðuna á Suður- og Vesturlandi, en höfum samt vara á slíkum talnasamanburði. 

En nú virðist eiga að breyta eitthvað um veðurlag - þó varla snúist það við er líklegt að hiti verði næstu vikuna jafnari á landinu en verið hefur þá síðustu - spáð er heldur kólnandi eystra, en hiti vestanlands verði ámóta lágur og verið hefur. Því hefur líka verið fleygt að næstu vikur verði svalar og sólarlitlar á landinu - en ekki skulum við samt hafa oftrú á slíkum spám. 

Djúp lægð á norðurslóðum

Nú er óvenjudjúp lægð á ferð á norðurslóðum - á morgun við Franz-Jósefsland. Þá á miðjuþrýstingur að vera neðan við 970 hPa, jafnvel neðan við 965 hPa. Því hefur í alvöru verið haldið fram að sumarlægðir hafi dýpkað í norðurhöfum á síðustu árum vegna (hnattrænnar) hlýnunar og víst er að við höfum fengið að sjá furðumargar slíkar á undanförnum árum - fleiri en áður var. Eitthvað munu þó skoðanir skiptar um málið - þrátt fyrir allt voru athuganir á árum áður mjög strjálar á þessum slóðum og hugsanlegt að ámóta tíðnihámörk leynist í fortíðinni. Ekki treystir ritstjóri hungurdiska sér til að kveða úr um það hvað rétt er í þeim efnum - en finnst sjálfum ástand undanfarinna ára eitthvað óvenjulegt. 

Kortið sýnir sjávarmálsþrýsting, úrkomu og hita í 850 hPa-fletinum á norðurslóðum á morgun, fimmtudag 7.júní - eins og líkan bandarísku veðurstofunnar segir fyrir um. Evrópureiknimiðstöðin er efnislega alveg sammála nema hvað þar er lægðin lítillega dýpri en hér er sýnt. Lægðin er á leið norður og á að fara yfir norðurskautið á föstudagskvöld - en hefur þá grynnst nokkuð og vafið um sig köldu lofti. 

Lægðin er líka mjög öflug í háloftunum, minna en 5100 metrar upp í 500 hPa-flötinn í lægðarmiðju. Litirnir sýna þykktina. Ekki fer mikið fyrir eiginlegum vetri á þessu korti - en það er samt svo að mikill kuldi fylgir bláa litnum hvar sem hann lætur sjá sig. Mikið kuldakast er þannig nyrst í Noregi, hálka á fjallvegum og krapi neðar. 

Háloftalægðin hreyfist hratt yfir norðurskautið og fer síðan í einhverja slaufu norður af Kanada. Mikil óvissa er síðan með framtíð hennar. Evrópureiknimiðstöðin hefur undanfarna daga ýmist lokað hana af með miklum og hlýjum hæðarhrygg sem æða á norður Kanada eftir helgina - eða sleppt henni lausri til suðausturs yfir Grænland. Hvort gerist - eða eitthvað allt annað kemur varla í ljós fyrr en eftir 4 til 5 daga. Þangað til sitjum við væntanlega í aðgerðalitlu veðri - einhver tilbrigði þó frá degi til dags. Líklega fer hægt kólnandi þegar á heildina er litið. 

Aftur vor og snemmsumars 1963

Ritstjóri hungurdiska hugsar enn aftur til vors og sumars 1963. Það er eitthvað sameiginlegt með tíðinni þá og nú. Að vísu kom þá norðanáttakafli í fyrrihluta maímánaðar - sem ekki var nú, en loftþrýstingur var mjög lágur og þegar á mánuðinn leið var þrálátur útsynningur með krapaéljaslettingi og snjó í fjöllum. 

Síðan tók allmikil hæð völdin með góðri hitabylgju um landið norðaustan- og austanvert - rétt eins og nú. Hitabylgjan sú stóð í nokkra daga, hófst þann 3., en endaði að mestu 5 dögum síðar, þann 7. Hiti komst hæst í 24,8 stig á Akureyri. Síðasta daginn varð einnig mjög hlýtt sums staðar sunnan- og vestanlands. Ungum veðuráhugamanni í Borgarnesi varð sá dagur sérlega minnisstæður - bæði vegna óhemjuhita (fannst honum) og þess að þá gerði einnig töluvert þrumuveður í nágrenni Borgarness - fjöldi eldinga sást þaðan og þrumur heyrðust. 

Lítum til gamans á hæsta og lægsta hita hvers dags á landinu í maí, júní og júlí þetta ár.

Lárétti ásinn sýnir tíma - en sá lóðrétti hita. Efri súlurnar sýna hámarkshita hvers dags á landinu, en þær neðri (bláu) landslágmarkið. Nær allan maí er varla hægt að segja að hiti hafi nokkurs staðar náð 12-13 stigum - og frost var einhvers staðar á landinu á hverri nóttu mestallan mánuðinn. Hitabylgjan í fyrstu viku júní sker sig mjög úr umhverfi sínu.

Síðan tók við mun svalari tími - meir en hálfur mánuður, marga þá daga fór hiti hvergi á landinu yfir 15 stig - en ekki var þó frost á nóttum. Seint í mánuðinum hlýnaði skyndilega aftur. Önnur hitabylgja gekk yfir. Heldur lengri og efnismeiri en sú fyrri - en gætti þó fyrst og fremst á Norður- og Austurlandi. Vestanlands var þá lengst af mjög þungbúið veður. 

Það er þó minnisstætt að Suður- og Vesturland fékk þó að sjá hitann dag og dag. Þann 1. júlí komst hiti t.d. upp í 20,5 stig á Þingvöllum og 23,4 stig á Hæli í Hreppum og dagana 4. til 8. var einnig yfir 20 stiga hiti víða á Suðurlandi - hlýtur að hafa orðið minnisstætt þar. Minna varð úr á Vesturlandi. Ritstjóri hungurdiska minnist þess þó að hafa orðið var við hitann þann 8, þá fór hámarkið í 21,4 stig í Andakílsárvirkjun og 20,5 á Hvanneyri. Annars lá lágskýjabakki lengst af yfir Flóanum - en bjarmaði af sól fram í Hvítársíðukrók. Í Reykjavík var hitanum svo sem rétt veifað framan í menn. Náði ekki 20 stigum á flugvellinum, en fór þann 8. júlí í 22,6 stig uppi á Hólmi ofan við bæinn. 

Það þótti þó merkilegast að hitinn fór hæst í 27,1 stig á Skriðuklaustri í þessari syrpu. Ungir veðuráhugamenn höfðu bara aldrei heyrt þannig nokkuð - enda hæsti hæsti hiti sem mælst hafði á landinu öllu frá því sumarið fræga 1955. 

En síðan snerist aldeilis um - það kólnaði harkalega - og svo mjög að það snjóaði langt niður í fjöll - meira að segja á Suður- og Vesturlandi og frost varð um nætur. Farfuglar hópuðu sig á miðju sumri.  

Þessi mynd sýnir þrýstifar þessa umræddu þrjá mánuði. Gráa línan (bláar súlur) sýnir lægsta þrýsting á landinu á 3 stunda fresti, en en sú rauða sýnir þrýstispönn landsins, mun á hæsta og lægsta þrýstingi á hverjum tíma. Því meiri sem munurinn er því hvassara er á landinu. 

Við sjáum að þrýstifar var mjög órólegt í maí, hver lægðin á fætur annarri gekk þá yfir landið. Þrýstibreytingar voru örar og þrýstispönnin mjög misjöfn - stundum stór. Undir mánaðamót maí/júní tók mikið háþrýstisvæði völdin - þá gerði fyrri hitabylgjuna. Þrýstispönn datt niður og vindur varð mjög hægur - sólfarsvindar réðu ríkjum. 

Eftir fyrstu viku júnímánaðar féll þrýstingur mjög - þá kom mikið háloftalægðardrag yfir landið með mun kaldara lofti, við sjáum að tvær mjög djúpar lægðir hafa farið yfir landið og að mjög hvasst varð um tíma samfara síðari lægðinni. Þessa daga var ritstjóri hungurdiska í fyrsta sinn í launavinnu - raðaði mótatimbri eftir gerð og lengd á plani Verslunarfélagsins Borgar í Borgarnesi. Ekki rigndi þó mikið á hann - því vindur var aðallega af norðaustri þennan tíma.  

Síðan kom mikil háloftahæð aftur að landinu - það var síðari hitabylgjan - með hægum vindum eins og sú fyrri. Eins og sjá má varð hvassviðrið mest þann 21. Það er sárasjaldan sem þrýstispönn af þessu tagi sést í júlímánuði. Tíð var hlýrri í lok mánaðarins - en mjög óróleg - var samt léttir eftir allan kuldann. 

Þetta fer væntanlega einhvern veginn öðru vísi nú (2018) veðrið segir aldrei sömu söguna tvisvar þó þær séu stundum líkar. En trúlega gefur háloftahæðin sem þessa dagana er á sveimi við landið eftir - rétt eins og systir hennar í júníbyrjun 1963 - og eitthvað kaldara tekur við. Vonandi verður það samt ekki eins kalt og 1963 - og ekki vitum við hvort við fáum svo aðra hitabylgju seint í mánuðinum? 

Enn af maí

Eins og fram hefur komið var nýliðinn maímánuður afbrigðilegur á ýmsa lund. Við uppgjör kom t.d. í ljós að háloftasunnanáttin var meiri en áður er vitað um. Það sést vel á vikakorti evrópureiknimiðstöðvarinnar.

Jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins eru heildregnar, en vik flatarhæðar frá meðaltali áranna 1981 til 2010 er sýnt í litum. Bláir litir sýna neikvæð vik, en rauðbrún jákvæð. Ritstjóri hungurdiska minnist þess varla að hafa séð jafnmikil neikvæð hæðarvik í maímánuði eins og það sem er hér yfir Suður-Grænlandi. Stærð jákvæða viksins er ekki alveg jafn óvenjulegt - þó staðsetning þess sé það sjálfsagt. Þar sem neikvæða vikið er beint vestan Íslands og það jákvæða beint austan við verður óvenjulega öflug sunnanátt á milli, eins og áður sagði meiri en áður er vitað um. 

Lega stærstu vikanna er örugglega algjör tilviljun - og hlutur vestan- og sunnanþátta vindsins í heildarstyrknum þar með líka. Vestanáttin er reyndar óvenjusterk líka, en þó má finna dæmi í eldri athugunum um sterkari vestanvind heldur en nú. Tökum við áttirnar tvær saman kemur í ljós að finna má fáein dæmi um ámóta styrk háloftavinda í maí, síðast í maí 1991 og 1992. Á fyrra árið var minnst í pistli gærdagsins - dreifing hitavika um landið var þá svipuð og nú - en samt var þá hlýrra. 

Endurgreiningar giska líka á að svipað ástand og nú hafi verið í maí 1896 - mánuði sem var líka sérlega úrkomusamur suðvestanlands - og mun hlýrri norðanlands heldur en sunnan. 

Við skulum líka líta á þykktarvik maímánaðar.

Við sjáum að þykktin hefur verið ekki fjarri meðallagi við Ísland, undir meðallagi vestanlands. Gríðarlega mikil jákvæð vik „skýra“ hlýindin í Skandinavíu, en stór neikvæð vik benda til kulda á Grænlandi sunnanverðu. Þó neikvæðu vikin við Grænland virðist hrikaleg höfum við samt séð það svartara í maí. Setjum hér vikin í maí 1979 á næstu mynd.

Norðankuldinn er grimmur. 

Þessi miklu vik í nýliðnum maí segja þó lítið sem ekkert um framtíðina. Ekkert samband er á milli veðurlags í maí og júní. Einu mánuðir ársins em sýna marktæk tengsl sín á milli eru júlí og ágúst. Sé kalt eða úrkomusamt í júlí eru þónokkrar líkur á að ágúst verði líka kaldur og úrkomusamur (engan veginn öruggt þó) - sama á við um annars konar veðurlag. 

En lítum á samband maí- og sumarúrkomu í Reykjavik.

		þurrt sumar	meðal	vott sumar	alls
					alls
þurr maí		15	13	12	40
meðalmaí		13	15	13	41
votur maí		12	13	15	40
	alls	40	41	40	121

Taflan sýnir hversu mikil sumarúrkoma fylgir úrkomumagni í maí í Reykjavík. Við höfum gögn 121 árs. Mánuðunum 121 höfum við skipt á þrjá (þvínæst) jafnstóra flokka, 40 þurra, 40 vota og 41 meðalmánuð. Það sama gerum við fyrir sumarúrkomuna (júní til ágúst). Hvert ár myndar par - sem við síðan setjum á sinn stað í töflunni. Úr henni getum við lesið að votum maí hefur 15 sinnum fylgt vott sumar (38 prósent), en úrkoma hefur verið í meðallagi eða vel undir því í 62 prósent tilvika (12+13=25 sinnum). Allt saman býsna tilviljanakennt að sjá. 

Ritstjóri hungurdiska þakkar að vanda Bolla fyrir meðaltalskortin. 

Viðsnúinn maí

Eins og fram hefur komið var nýliðinn maímánuður m.a. óvenjulegur að því leyti að hlýrra var um landið norðaustanvert heldur en suðvestanlands - ekki aðeins að tiltölu heldur líka í hreinum tölum. Svo langt gekk hann meira að segja að meðalhitinn í Reykjavík var 0,1 stigi lægri heldur en meðalhiti landsins alls. Slíkt hefur ekki gerst áður svo vitað sé. Maímeðalhiti í Reykjavík hefur sum sé alltaf hingað til verið hærri heldur en meðalhiti allra byggða landsins saman. Að vísu hefur í fáein skipti munað litlu - t.d. í maí 1936 og maí 1991 þegar munurinn var aðeins 0,1 stig á hinn veginn. 

Hæstur varð meðalhiti maímánaðar að þessu sinni á Egilsstöðum. Sá staður hefur aldrei áður verið hæstur í þeim almanaksmánuði - mælt hefur verið samfellt frá 1955 (um tíma reyndar á Eyvindará og inni í þéttbýlinu). Það er ætíð nokkur tilviljun hvaða staður landsins á hæsta hita hverju sinni - og eftir að stöðvum fjölgaði með tilkomu sjálfvirkra mælinga minnka líkur hvers þeirra að hneppa hnossið. Egilsstaðir hafa hingað til hæst komist í fjórða sæti í maí - og það reyndar fjórum sinnum (1984, 1987, 1991 og 1992). 

Það hefur gerst 13 sinnum frá 1880 að hæsti meðalhiti maímánaðar hefur lent á svæðinu frá Tröllaskaga í vestri og að Vestrahorni í austri, oftast á Akureyri, en líka á Möðruvöllum, Húsavík, Höfn í Bakkafirði, Hallormsstað (þá ásamt Akureyri) og í Neskaupstað.

Til að meta almenna tíðni maímánaða af þessu tagi skulum við líta á samanburð hita mánaðarins í Reykjavík og á Akureyri allt aftur til 1881, 138 maímánuði alls. Við setjum hann á mynd.

Algengast er að hlýrra sé í Reykjavík, 104 sinnum af 138, fimm sinnum hefur hitinn á stöðvunum verið sá sami, en 29 sinnum hefur verið hlýrra á Akureyri (um fimmta hvert ár). Þau tilvik eru sýnd sem neikvæð á myndinni. Nokkuð óregluleg í gegnum árin, en samt smáklasi upp úr 1930 og þau eru aftur allmörg á tímabilinu 1975 til 1992. 

Tilvikið núna er óvenjulegt að því leyti að munurinn er meiri en oftast áður, sá næstmesti á öllu tímabilinu eða 1,6 stig, var meiri 1991 (2,0 stig) en annars minni. Sá maímánuður sem nokkuð sker sig úr á fyrsta hluta tímabilsins er 1896, en þá mældist úrkoma í Reykjavík einmitt nærri því eins mikil og nú (munurinn reyndar ómarktækur). Úrkoma var líka mjög mikil í Reykjavík í maí 1991 (munur líka ómarktækur).

Þá mánuði þegar munurinn er mikill á hinn veginn (mun kaldara er á Akureyri heldur en í Reykjavík) var málum oftast þannig háttað að norðanátt var mikil - eða þá að hafísbrælur héldu hita niðri um landið norðanvert - en ekki syðra. 

Leitni eða hneigð er varla að finna. 

Af árinu 1921

Árið 1921 var kalt á okkar tíma mælikvarða og því varla hægt að segja að það hafi markað einhver þáttaskil á leið til hlýnandi veðurlags. Meðalhiti í Reykjavík var ekki nema 3,7 stig, það sama og árið áður. Landsmeðalhitinn reiknast 2,8 stig, og það liðu 45 ár þar til að jafnlág tala sýndi sig aftur (1966). 

Árið var gríðarlega úrkomusamt, úrkoma í Reykjavík mældist meiri en 1200 mm, og hefur aldrei mælst svo mikil síðan. Í Stykkishólmi mældist ársúrkoman í fyrsta sinn meiri en 1000 mm, þar hafði verið mælt í meir en 60 ár þegar hér var komið sögu. Síðan hefur úrkoman í Hólminum fjórum sinnum náð þúsundinu, en aðeins einu sinni verið marktækt meiri en 1921, það var 1933. Þáverandi ársúrkomumet var líka slegið í Vestmannaeyjum - en ekki austur á Teigarhorni. 

Veturinn þótti hlýr, en aðeins einn mánuður ársins telst hlýr á landsvísu, það var febrúar, þá hlýjasti febrúarmánuður frá upphafi mælinga - en fjórtán hlýrri hafa sýnt sig síðan. Sjö mánuðir lenda í kalda flokknum. Kaldastir að tiltölu voru maí og ágúst, en einnig var kalt í janúar, mars, júní, júlí, september og október.

Sumarhlýir dagar létu vart sjá sig syðra - og nyrðra voru þeir fáir líka. Hiti komst hæst í 25,0 stig í Möðrudal 30.júní og 13.júlí, og 24,1 á Grímsstöðum á Fjöllum þann 15. (sennilega hámark dagsins á undan). Hæsti hiti á landinu í apríl mældist á Grímsstöðum 19,1 stig, en hæsti hiti í maí var aðeins 13,3 stig (á Möðruvöllum). Lægstur mældist hitinn á Grímsstöðum á Fjöllum þann 12.janúar, -22,5 stig. Hiti fór niður fyrir frostmark í júlílok á Grímsstöðum og Nefbjarnarstöðum á Úthéraði. 

Fjórtán dagar teljast mjög kaldir í Reykjavík, einn í apríl (4.), þrír í maí (22., 25. og 26.), þrír í júlí (22, 25. og 26.) og fimm í ágúst (6. til 10.), einn í október (21.) og einn í nóvember (6.). Í Stykkishólmi teljast 19 dagar mjög kaldir, þar af 11 á tímabilinu frá 22.júlí til 9.ágúst. Sjö dægurlágmörk lifa enn í Reykjavík frá árinu 1921. Nánari upplýsingar um dagsetningar eru í viðhenginu. 

Sólskinsmælingar á Vífilsstöðum eru ekki alveg samfelldar, en ljóst er þó að febrúar og apríl voru sólskinsrýrir mánuðir, febrúar sá næstsólskinsrýrasti í mæliröðinni (sé Reykjavík talin með). 

Háloftavestanáttir virðast hafa verið óvenjuöflugar í júní og sunnanátt í febrúar og apríl (eins og sólarleysið reyndar styður). 

Þrír dagar ársins skila sér á stormdagalista hungurdiska: 2.febrúar (af suðri), 3.mars (af austri) og 30.mars (af norðvestri). 

Við lítum á hvað blöð og veðurskýrslur hafa að segja - eins og venjulega má finna talsvert af tölulegum upplýsingum í viðhengi.  

Janúar: Miklir umhleypingar og talsverður snjór suðvestanlands, en annars þurrviðrasamt og betri tíð. Kalt norðaustanlands. Útsynningsstorma með éljum gerði suðvestanlands bæði þann 15. og 20. 

Vísir segir frá áramótaveðrinu í Reykjavík þann 3.janúar - og birtir síðan frétt frá Siglufirði um berjatínslu:

Blíðuveður voru hér um áramótin. Á gamlárskvöld lék Gígja nokkur lög við Menntaskólann og varð mjög fjölmennt á Lækjargötu. Á miðnætti hófu skipin mikinn samblástur, flugeldum var skotið og Geir sendi kastljós inn yfir bæinn. Voru menn þúsundum saman á Hafnarbakkanum meðan þessu fór fram. ... Á nýársdag voru tínd krækiber og bláber á leið úr Fljótum til Siglufjarðar. 

Dagur á Akureyri lýsir góðri tíð í upphafi árs þann 8.janúar:

Tíðarfarið má heita einmunagott. Fyrir og um jólaleytið gerði nokkuð skörp frost nokkra daga. En  milli jóla og nýárs brá til blíðviðris. Síðan hafa verið frostleysur, úr hvaða átt sem blásið hefir. Er það nýlunda mikil hér norðan lands, að fá hæga norðaustan rigningu um áramótin, eins og var hér eitt kvöldið.

Fram á Siglufirði segir frá tíð í pistli þann 15.:

Síðastliðinn laugardag [8.] gerði hér norðaustan bleytuhríð með ofsaroki og var versta veður fram á mánudag síðan gott veður en frost hart nokkuð um miðja vikuna, varð hér mest 9 stig, samtímis var frost á Akureyri 14 stig.

Dagur segir frá tíð 22.janúar og athyglisverðu ísreki á Akureyrarpolli:

Mánudag [17.]) brast á norðan ofstopaveður, þó ekki með miklum fannburði. Uppbirta á þriðjudag. Síðan bjart og mugguveður til skiptis. Fimmtudaginn [20.] var útsynningur með renningsrokum. Frost hafa verið lítil þessa viku. Ísrek varð hér á Pollinum á laugardaginn. [15.] Stór ísspöng losnaði og dreif undan hvössu sunnanveðri. Ruddist ísinn upp á Oddeyrartangann og bylti um tveimur fiskiskipum, sem stóðu þar upp á landi og brotnaði annað þeirra. Ísinn skemmdi hornið á uppfyllingu Kaupfélags Eyfirðinga og fleiri skemmdir mun hann hafa unnið.

Vísir kvartar þann 24.undan frostum í Reykjavík:

Í gær var 12 stiga frost eða vel það og fraus víða vatn í pípum inni í húsum í nótt.

Hríðarveður gerði suðvestan- og vestanlands þann 27. og næstu daga. Morgunblaðið getur þess í framhjáhlaupi þann 29.:

Bifreiðar komast nú ekki lengra austur á bóginn en að Rauðavatni. Er þar skafl fyrir sem þær fá ekki klofið. Aftur á móti er færð til Hafnarfjarðar og suður með sjó.

Þann 30.janúar hófust snjódýptarmælingar í Reykjavík og hafa verið gerðar síðan, snjódýptin þennan morgun var 11 cm við Veðurstofuna á Skólavörðustíg. 

Febrúar: Sífelldir umhleypingar og fremur óhagstæð tíð um vestanvert landið, en betra eystra. Hlýtt. Úrkoma mældist alla daga mánaðarins í Reykjavík. Talsvert var um sjóslys og drukknanir - ekki allt nefnt hér.

Þann 6. segir Morgunblaðið frá togarastrandi:

Síðastliðinn þriðjudag [1.] strandaði enskur togari, Croupier, á Blakknesi við Patreksfjörð. Vita menn ekki annað en öll skipshöfnin hafi farist. En ekki hafa borist nánari fregnir af slysinu.

Þann 14.birtir Morgunblaðið pistil vestan af Sandi sem ritaður er þann 4.:

Tíðarfarið hefir alltaf verið hér mjög stirt. Og fengu sjómennirnir sig fullkeypta á því í gær [3. febr.]. Reru þá héðan 7 bátar, með alls 63 mönnum á. Var þá vindur hægur á suðaustan, og reru því bátarnir allir austur á svokallaðar „Brúnir", því þeir bjuggust við vindi úr þeirri átt. En þegar þeir voru nýbúnir að leggja lóðirnar, skall á svipstundu á ofsaveður með snjókomu og sjógangi af suðvestri, og var þá ógerningur að ná landi hingað, því sjór varð lítt fær á svipstundu. Urðu því sumir bátarnir að sigla strax frá lóðum sínum; aðrir sem byrjaðir voru að draga þær, skáru á við borð. Leit illa út með bátana um stund og höfðu þeir litlar vonir um að ná landi. Fyrir frábæran dugnað lánaðist einum að ná landi í Ólafsvík, voru á honum 9 menn. Annar, sá minnsti, náði Kletti í Fróðahreppi eftir mikið volk. En þremur af bátunum var bjargað af togaranum „Belgaum", og voru á þeim 27 menn. Var togarinn á veiðum innar í flóanum. Hrakti fyrst einn bátinn, og var honum tekið með opnum önnum af skipshöfninni, og lét skipstjórinn strax hætta veiðum, og tók þegar að leita að hinum bátunum, og heppnaðist honum að finna tvo. Hinum tveimur bátunum var bjargað af enskum togara „Jokohama", frá Grimsby. Er skipstjórinn íslenskur og ættaður úr Önundarfirði,  Jóakim Guðbjartsson að nafni. Sýndi hann einnig frábæra lipurð og dugnað við að bjarga. Á þeim bátum voru 20 menn. Sennilegt er, að eitthvað af þessum bátum hefði farist, ef þessarar rösklegu bjargar hefði ekki notið við. -  Lofa bátsmenn mjög viðtökur og nærgætni þá, er þeim var sýnd, meðan þeir dvöldu í togurunum, og munu þeir framvegis hugsa með þakklætishug til þessara skipa. Ætti vel við að landsstjórnin sæmdi skipstjóra þessa einhverjum heiðri fyrir að bjarga 47 mönnum úr sjávarháska.

Morgunblaðið segir frá sama veðri þann 4.:

Ofsarok var hér fyrri hluta dagsins í gær. Urðu töluverðar skemmdir af því, m.a. fuku þök af þremur skúrum, bílakúr Steindórs Einarssonar, skúr í Aðalstræti er Þórður Jónsson úrsmiður á og bifreiðaskúr Sigursveins Egilssonar inn við gasstöð. Ennfremur fuku um koll 6 símastaurar innarlega á Laugaveginum.

Þann 12. eru fleiri fréttir af sjóslysi - ekki ljóst hvernig veður kom við sögu - en éljahraglandi var þennan dag og trúlega þungur sjór:

Þann 9. þ.m. fórst vélbáturinn Haukur frá Vatnsleysuströnd. Voru 5 menn á honum og drukknuðu þeir allir. Ekki er blaðinu kunnugt um nöfn annarra á bátnum en formanns, hinn hét Einar  Einarsson og var frá Flekkudal á Vatnsleysuströnd. Fór báturinn síðast frá Sandgerði til veiða, en þess er getið til, að formaðurinn hafi ætlað heim til sín en farið of nærri Keilisnesi og rekist þar á grunn, því þar fannst báturinn sokkinn, og stóðu siglutrén upp úr sjónum.

Þann 15. segir í veðurathuganabók í Reykjavík:

Esjan hefur síðustu daga verið auð, nema snjór í giljadrögum og klettaskorum. Í nótt hefir gráfennt niður í miðjar hlíðar. Á túnum hér virðist ekki frítt við litbrigði til gróðurs. 

Þann 19. segir Morgunblaðið frá góðri tíð:

Einmunatíð er nú sögð um land alt, frostleysi og snjóleysi víða. Hefir þessi vetur verið sérlega mildur það sem af er og er það spádómur framsýnna og fróðra manna, að hann muni svo verða til loka.

Tíminn er sammála sama dag:

Óvenjuleg ætlar tíðin að verða á þessum vetri. Auð jörð er nú um alt land og klakalaus víða hér um slóðir, um Árnes og Rangárvallasýslur og vafalaust víðar. Grænt enn víða í túnum, þar eð haustgróður hefir ekki dáið.

Þann 26. segir Tíminn frá tveimur sjóslysum til viðbótar - í þetta sinn vestur á Fjörðum:

Tíðin hefir verið mjög umhleypingasöm undanfarið, hvassviðri mikil en frost lítil. Slys. Að kvöldi dags, 22. þ. m. var vélbátur á leið frá Hnífsdal til Ísafjarðar. Gerði aftakaveður og hvolfdi bátnum skammt frá Ísafirði. Þrír menn drukknuðu á bátnum. ... Tveir menn drukknuðu sama dag í Álftafirði vestra.

Tíð var góð nyrðra Dagur á Akureyri og Fram á Siglufirði lýsa: 

[Dagur, 12.febrúar]: Tíðarfarið er hið ákjósanlegasta. Sunnan hlákur undanfarið og sauðjörð komin í sveitum. Veturinn einhver mildasti í manna minnum.

[Fram, 19.febrúar]: Einmuna góð tíð, stöðug blíðviðri og kvaddi þorri með hlýrri sumargolu

[Dagur 26.] Öndvegistíð hefir verið um land allt þar nær allan þorrann og góa heilsaði með sama svip. Sauðjarðir ágætar um allar sveitir. Aflabrögð góð sunnan lands. Árgæska er nú til lands og sjávar, en þó horfa menn hálfkvíðnir fram á veginn vegna kreppunnar í  atvinnuvegunum. 

[Fram 26.]: Sama góða tíðin, hér vesturundan, eru sveitir alrauðar sem um sumardag, hér í firðinum mjög snjólétt og næg jörð. Í dag er hér suðvestanvindur og rigning.

Morgunblaðið segir frá þann 13. undir fyrirsögninni „Elding drepur skepnur“:

Það bar til austur í Fljótshlíð fyrra föstudag (þ.4.?), að eldingu laust niður og varð hún að bana þremur hrossum og fjórum kindum. Stóðu hrossin undir útihúsvegg frá bænum Miðkoti, en kindurnar voru inni í húsinu. Eldingin tætti sundur nokkurn hluta af húsinu og steindrap allar skepnurnar. — Hrossin voru frá næsta bæ, Bollakoti. Eru svona slys sjaldgæf, sem betur fer, og að því er oss minnir, hefir það ekki komið fyrir í mörg ár, að elding hafi orðið skepnum að bana hér á landi.

Mars: Umhleypingatíð með talsverðum snjóþyngslum suðvestan- og vestanlands, en skárri norðaustanlands. Fremur kalt.

Nokkur umskipti til kaldari tíðar urðu um mánaðamótin febrúar-mars, en umhleypingar héldu áfram.

Morgunblaðið segir þann 4. frá hríðarveðri í Reykjavík:

Mesti bylur, sem komið hefir á vetrinum hér í bænum, var í gær og fyrradag. Var fannkyngið svo mikið, að ófært var sumstaðar bifreiðum. Má heita að vetrarins hafi ekki orðið vart fyrir alvöru fyrr en nú á góunni. Hefir verið versta veður á öllu Suður- og Vesturlandi undanfarna daga.

Og veðrið var ekki aðeins slæmt sunnanlands og vestan. Fram segir þann 5.mars: 

Harðari veðrátta þessa viku og stormasamt. Aðfaranótt fimmtudags [3.] og fram á þann dag afspyrnuveður, eitt með mestu austan-ofsarokum sem hér koma. Með veðrinu var fannkoma töluverð og frost. Hæst frost þessa viku 15 stig. Í morgun var frostið 10 stig og besta veður. Í austanrokinu á fimmtudagsmorguninn urðu hér dálitlar skemmdir. Nyrðri bryggja Söbstads brotnaði niður að mestu leyti, stendur aðeins bryggjuhausinn eftir. Nýhlaðinn og steyptur reykháfur við kirkjuna fauk um. Um fleiri skemmdir hefur eigi heyrst og enga skaða hér nærlendis, enda mun veðrið hafa verið einna mest hér í firðinum.

Og veðrið var líka slæmt fyrir vestan. Morgunblaðið segir frá skipsströndum í fréttum bæði þann 6. og 8.

[6.] Skip rekur á land. Í gærdag [5.] barst sú símfregn frá Þingeyri, að botnvörpungurinn Þórð Kakala, er lá á höfninni á Þingeyri, hafi rekið þar á land þann dag sem skeytið er sent, 3. þ.m. Gerði þá ofsa norðanbyl á Vestfjörðum, svo Sterling, sem var þá á leið frá Þingeyri til Ísafjarðar varð að hleypa til Önundarfjarðar. Enn hefur ekki frést, hvort Þórður Kakali er skemmdur, því þegar síðustu fregnir bárust, hafði ekki verið hægt að komast fram í skipið vegna brims. 

[8.] Á laugardaginn var [5.] strandaði botnvörpungur frá Húll, „Euripides" að nafni í Hænuvík við Patreksfjörð. - Voru skipverjar 15 talsins og drukknuðu 3 þeirra en hinir komust af við illan leik. Geir er farinn vestur til þess að reyna að bjarga skipinu. Í fyrradag strandaði annar enskur botnvörpungur, „St. Emio" við Háfsósa í Þykkvabæ í Rangárvallasýslu. Er botnvörpungur þessi sömuleiðis frá Húll. Björguðust allir skipverjar.

Og aftur var bylur í Reykjavík þann 6. Morgunblaðið segir frá þann 8.:

Í ólátabylnum sem hér var í allan fyrradag [6.] skemmdist símakerfi bæjarins allmikið. Á Laufásvegi brotnaði símastaur og víða um bæinn slitnuðu þræðir, undan snjóþyngslum og roki. Símslit munu hafa orðið mjög víða um land í bylnum í gær. Norður á bóginn er ekki samband lengra en að Grafarholti, en þar fyrir ofan eru miklar skemmdir á símanum, brotnir staurar og slitnir þræðir. Austurlínan er óskemmd, samband alla leið til Víkur, en á hliðarlínunni til Vestmannaeyja er ekkert samband og þykir líklegt, að sæsíminn sé slitinn þangað, rétt einu sinni. Voru menn sendir héðan í gærmorgun upp að Grafarholti til þess að gera við símann þar.

Daginn áður [7.] segir Vísir frá sama byl:

Austan stórviðri var hér allan daginn í gær, fyrst með frosti og snjókomu, en undir kvöld þiðnaði og gerði krapahríð. Í morgun var uppstytt, en nær mannhæðarháir skaflar víðsvegar um bæinn.

Þann 12. skaddaðist vitinn á Stórhöfða í Vestmannaeyjum af eldingu og varð óstarfhæfur um hríð. Átt var austlæg eða norðaustlæg og ekki hvöss. Rosaljósa er getið á Vífilsstöðum og líklegt að bjarmi frá eldingum þrumuveðurs við suðurströndina hafi sést alla leið þangað. 

Ekki urðu skemmdir í Reykjavík í illviðri þann 15. að sögn Vísis (16.):

Ofsarok af austri gerði hér í gær fyrir hádegi og stóð á aðra klukkustund. Engar skemmdir urðu af veðrinu, svo að kunnugt sé. 

Á annan páskadag [29.mars] fórst maður í snjóflóði í Mýrdal. Morgunblaðið segir frá þann 5.apríl:

Á annan í páskum vildi það slys til á bænum Giljum í Mýrdal að unglingspiltur, 17 ára að aldri, fórst í snjóskafli er hrundi á hann og tók hann með sér ofan í gil nálægt bænum. Var pilturinn að bera hey til sauða, sem hafðir voru fyrir vestan bæinn.

Apríl: Mjög umhleypinga- og úrkomusamt um mestallt land. Hiti í meðallagi. En tíðin fékk samt góða dóma.

Vísir lýsir tíðinni í pistlum þann 4., 14. og 29.:

[4.] Kólnar í veðri. Frost var um alt land í morgun, meira en lengi hefir áður verið.  [14.] Vetrarísinn var nær horfinn af Tjörninni fyrir síðasta kuldakast, en nú hefir hana lagt að nýju. [29.] Vætusamt hefir verið undanfarið hér sunnanlands, en nú er komið sumar og blíðviðri. Í símtali við Seyðisfjörð í morgun var oss sagt, að þar hefði verið alveg einstakt blíðviðri, veturinn hefði mátt heita snjólaus, enda sæist ekki meiri snjór í fjöllum en vant er að vera um hásumar.

Morgunblaðið lýsir tíð þann 15., 21. 23. og 30.:

[15.] Tjörnin var allögð ísi í gærmorgun. Var frostið hér í bænum 3 stig, en víðast hvar annarstaðar á landinu 5 - 6 stig.

[21.] Veturinn kvaddi í gær með éljaskúrum og sólskini. Var þó alltaf hlýtt veður. Mun þetta hafa verið með allra hlýjustu vetrum er komið hafa hér lengi. - Spá fróðir menn góðu vori og sumri. [Lítið varð úr því]

[23.] Akureyri. Blíðuveður er hér enn dag hvern. Má svo heita að allur snjór sé horfinn. Kom Island hér í gær og voru farþegar undrandi á umskiptum þeim að koma að sunnan og norður.

[30.] Blíðviðri var hér í gær í fyrsta skipti á þessu sumri. Má nú vænta þess, að tíðinni bregði til hins betra og að sumarið sé komið meira en að nafninu.

Hámarkshiti í Reykjavík þann 29.apríl var 14,6 stig - ekki langt frá því hæsta sem mælst hefur í apríl þar í bæ (15,2 stig 1942) - og aðeins 0,1 stigi lægra heldur en hæsti hiti sumarsins alls í Reykjavík. Hann mældist 14,7 stig þann 27.júlí. Á Vífilsstöðum mældist hámarkið 15,5 stig 29.apríl og varð hiti þar aldrei hærri en það þar allt sumarið. Norðaustanlands komst hiti hæst í 19,5 stig á Grímsstöðum á Fjöllum. 

Maí: Fremur þurrt framan af, en síðan meiri votviðri. Kalt. 

Alhvítt varð á Vífilsstöðum að kvöldi 15. og að morgni þann 16. Þá var jörð flekkótt á Stóra-Núpi. Jörð varð víða alhvít norðaustan- og austanlands eftir þann 20. og dag og dag út mánuðinn. Snjódýpt 15 cm á Þórshöfn þ.22. Alhvítt á Teigarhorni þann 29. og 30. Blöðin kvarta yfir tíðinni - sem vonlegt er. Við lítum á nokkur dæmi:

Dagur segir þann 7. fyrst frá aprílhlýindunum (hámarkið fór þá í 18,1 stig á Möðruvöllum):

Seinustu dagana í apríl var svo heitt að undrum sætti. Hitinn steig upp í 17 gr. í forsælu. Kuldakast gerði aftur um miðja þessa viku, en þó vona menn, að nú sé skammt til albata tíðar.

Fram segir frá þann 14., 21. og 28.:

[14.] Hlýnað aftur í veðri síðustu daga. Kuldatíð var í fyrri viku og fram yfir síðustu helgi um land allt og hætt við að jörð hafi kalið þar sem snjólaust var orðið með öllu á láglendi víða. Í Skagafirði og víðar upp til sveita, var um síðustu helgi 10 og 11 stiga frost um nætur.

[21.] Skammgóður vermir reyndust hlýindin um síðustu helgi. Hefur verið hríðarveður flesta daga vikunnar og fest töluvert af snjó.

[28.] Hríðarveður með töluverðu frosti var hér miðvikudag og fimmtudag, og meira og minna snjóað hvern dag vikunnar þar til í gær, er hér nú alhvít jörð sem um hávetur og kuldalegt um að litast. Auðvitað tekur snjó þennan upp mjög fljótt geti hlýnað í veðri og vonar maður að hver kuldadagur sé nú hinn síðasti, og vænta megi sólar og sumars úr þessu. Í dag er hér glaðasólskin en fremur kalt.

Morgunblaðið segir tíðindi úr Reykjavík þann 27.:

Kuldi var svo mikill í gær [26.], að þvottur fraus á snúrum og snjór féll á jörð. Eru menn farnir að halda að ís sé mjög nærri landi.

Austurland þann 28.:

Tíðarfar hefur verið mjög vont undanförnu. Snjór og kuldi dag hvern. Hefur snjóað svo í sumum sveitum að djúpfenni má kalla. Er það illt um sauðburðinn, og furðulegt að eigi skuli verða að stórtjóni. En fé er svo vel undan vetri nú, að lömbin lifa góðu lífi þrátt fyrir snjó og kulda. Höfum vér frétt að ær með lömbum hafi verið grafnar upp úr sköflum uppi á Jökuldal og flest fé verið alklakað er þá var smalað. 

Vísir segir frá hafís þann 30.maí:

Hafíshroði einhver var við Skaga, milli Húnaflóa og Skagafjarðar, þegar Villemoes fór þar um, og hákarlaskip segja þéttan is skammt undan Norðurlandi.  

Júní: Úrkomusamt á Suður- og Vesturlandi frameftir mánuði, en annars þurrviðrasamt. Oft bjartviðri norðaustanlands. Kalt sunnanlands.

Hafísspangir á Húnaflóa um miðjan mánuð, sást líka úr Grímsey - og þann 21. rak lítilsháttar hroða á fjörur við Raufarhöfn og ís sást af Langanesi.

Þann 1. kvartar Morgunblaðið um ryk í Reykjavík:

Rykið á götunum í gær var alveg óskaplegt. Einkum á Laugaveginum var bylurinn svo svartur á stundum, að eigi hefði veitt a£ að nota heygrímu. Ef þess væri nokkur kostur, ætti að væta göturnar þegar stormur er í þurrkum, því það er meira en lítil óhollusta af slíku sandroki.

Dagur segir frá skriðuföllum þann 11.júní:

Skriða féll nýlega i túnið i Fagrabæ i Svalbarðsströnd og eyddi 4/5 af því. Á bænum var fjögurra kúa tún, svo skaðinn er mjög tilfinnanlegur fyrir bóndann.

Fram segir frá tíð og hafís þann 11., 18. og 25.:

[11.] Hlý og indæl veðrátta með sunnanátt fram yfir miðja viku, og tók hér afskaplega mikið upp af gamla snjónum en svo kólnaði aftur og var í gærdag allan hráslagarigning og gekk vindur norður með kvöldinu, og snjóaði svo í nótt er leið [11.] að alhvítt var hér um alla jörð í morgun; er nú á öllu auðséð að „sá hvíti“ er ekki langt undan. Hafísinn:. Fiskiskip sem komið hafa inn þessa viku segja öll ísfregnir, er ísinn skammt undan Horni, og austur fyrir miðjan Húnaflóa, hafa skip orðið að hörfa undan ísnum frá veiðum þar vestur frá. 

[18.] Kalt og óstillt tíðarfar muna menn ekki jafnmikla umhleypinga og slæma veðráttu í júnímánuði, stafa auðvitað kuldarnir af ísnum sem alltaf er á næstu slóðum. Þessa viku hefir þvottar stokkfrosið á snúrum um nætur og er það sem betur fer sjaldgæft. Hafísinn. M.S. Haukur lagði á stað héðan í fyrradag og ætlaði vestur um land til Reykjavíkur, enn ekki komst hann lengra vestur en að Ingólfsfirði, þar var ísinn landfastur, og hafþök að sjá svo langt  sem augað eygði, úr masturstoppum skipsins. Haukur kom hér inn í gær og sagði þessar fréttir, hélt samstundis á stað aftur austur fyrir land.

[25.] Mildari veðrátta aftur þessa viku þó aldrei verulega hlýtt í veðri, og óstillingar, mjög sjaldan logn, sem annars er mjög títt um þetta leyti hér í Siglufirði, grassprettu miðar litíð og lambahöld eru fremur slæm hér í firðinum. ... Hafísinn. „Sirius“ sem kom hingað beina leið af Ísafirði varð hvergi var við ís nema hvað sást lítilsháttar hrafl út af Húnaflóa. Hefur austanáttin í þessari viku ýtt ísnum frá landi og vonandi snýr hann ekki við aftur að þessu sinni.

Júlí: Rigningatíð sunnanlands og vestan fram yfir 20. - á meðan var bærileg tíð nyrðra og eystra, en síðan brá til norðlægra átta með kuldum nyrðra. Hafíshröngl á Húnaflóa og ís sást úr Grímsey þann 27. 

Fram segir þann 9.júlí um tíðina þar um slóðir: „Tíðin góð og indæl. Sterkjuhitar og gróðrarskúrir enda var þess orðin þörf fyrir jörðina“. Þann 16.: „Alltaf sama blíðan, hitar og nokkur úrkoma á milli svo að grasið þýtur upp“.

Vísir segir þann 25. frá sólskini í Reykjavík daginn áður:

Sólskin var hér í gær og notuðu bæjarmenn góðviðrið til að skemmta sér. Fór mesti fjöldi fólks út úr bænum, gangandi, ríðandi, í bifreiðum eða á hjólum. Auk þess fóru templarar skemmtiferð upp á Akranes á ES „Þór", og skemmtu sér þar hið besta. Snjóað hefir á Norðurlandi undanfarna sólarhringa. Á Siglufirði var grátt í rót niður undir byggð í fyrrakvöld [23.].

Morgunblaðið greinir frá kulda þann 26.:

Kuldi óvenjumikill hefir verið á Norður- og Vesturlandi undanfarna daga. Viða hefir snjóað alveg niður i byggð. Í Borgarfirði efra var aðeins tveggja stiga hiti á sunnudaginn [24.].

Dagur segir frá þann 30.:

Eftir hinn ágæta tíðarkafla fyrir og eftir mánaðamótin síðustu, brá til norðanáttar, sem hélst nærri hálfan mánuð með afskaplegum kulda, svo snjóaði ofan í miðjar hlíðar. Þó voru úrkomurnar ekki mjög miklar. Á fimmtudagsmorgun [28.] birti upp með kuldastormi. Ís er alltaf á reki mjög nærri landi. Sirius, sem kom á þriðjudaginn, sigldi 7 klst meðfram og í gegnum ís við Horn. Þurrkar hafa verið á Suðurlandi.

Ágúst: Lengst af þurrviðrasamt á Suður- og Vesturlandi, en ótíð nyrðra. Miklar rigningar um tíma norðantil á Austfjörðum. Kalt.

Grátt var að morgni í Möðrudal þann 4., 5. og 6. og alhvítt þann 27. 

Dagur segir frá illri tíð þann 6.:

Tíðarfarið er enn hið versta. Norðangarður látlaus með veðurofsa, úrfelli og kulda. Öll fjöll snævi þakin ofan í miðjar hlíðar. Heyskemmdir verða minni vegna kuldans, en illt er útlit um hirðingu heys. Síldarútgerðin stendur í stafni vegna ógæfta. Mörg hundruð síldarkvenna sitja nú aðgerðalausar á Siglufirði í verstu húsakynnum og hafa sex krónur á viku í kaup í aðgerðaleysinu. Er útlitið hörmulegt til lands og sjávar.

Austurland segir frá strandi og rigningum þann 6.ágúst:

Síðastliðið miðvikudagskvöld strandaði seglskipið „Ellen Benzon" á Borgarfirði [eystra]. Rak það upp í ofsastormi og brimi og hafði þvínær lent á kletta, mjög hættulega, en skipsmenn gátu komið upp einhverju af seglum og komið inn á sand, þar sem líklegra var til bjargar. Enda varð full mannbjörg. Borgfirðingar voru viðbúnir að taka á móti skipshöfninni í brimgarðinum og höfðu áður mannað út bát með 9 mönnum, en orðið frá að hverfa vegna brimsins. Skipið var að fara með salt til Hinna sameinuðu íslenzku verzlana á Borgarfirði og hafði áður lagt salt upp hér hjá sömu verslunum á Vestdalseyri. ... Mun skipið vera óskemmt og saltið í því hafði lítið sem ekkert blotnað.

Illviðri mikil hafa verið undanförnu. Hefur hlaupið svo mikill vöxtur í læki og ár, að slíkt mega firn heita. Búðaráin hér í bænum hefur brotist úr farvegi sínum, skemmt tún, vegi og garða og gert annan slíkan usla. Er nú verið að bæta vegaskemmdirnar.

Trúlega eru rigningarnar sem minnst er á í frétt Austurlands þann 27. þær sömu og belgdu Búðará:

Í rigningunum miklu í sumar varð víða allmikið tjón. Í Skógum í Mjóafirði skemmdist mikið af túninu, er aurskriða hljóp á. Á Hrjót í Hjaltastaðaþinghá hrundu bæjarhús, og 30-40 hestar af þurru heyi skemmdust í hlöðu á Hreinsstöðum. Var sagt að hægt hefði verið að fara á bát á milli tveggja bæja í Hjaltastaðaþinghá. - Spretta í sveitum er með allra besta móti, en nýting eigi þar eftir.

Enn kvartar Dagur um stirða tíð þann 20.ágúst:

Tíðarfarið hefir allt að þessu verið mjög stirt. Sífelldar þurrkleysur og rigningar næstum daglega. Sunnanlands og vestan og norðan, alt austur að Eyjafjarðarsýslu, hafa verið ágætir þurrkar. Í Þingeyjarsýslu eru töður manna enn yfirleitt óhirtar.

Þurrara var sunnanlands, Tíminn segir þann 6.ágúst:

Afbragðsgóð heyskapartíð hefir verið hér um slóðir. Sumstaðar hefir þó norðanhvassviðrið verið allt of mikið. Kuldi mikill nyrðra og þokusúld.

Úr bréfi úr Skagafirði 17.ágúst (birtist í Morgunblaðinu þann 4.september): „Tíðin köld og ofsafengin á norðan til skamms tíma, en nú hefur brugðið til betri veðráttu“.  

Ísafold birtir 8.september bréf úr Strandasýslu dagsett 25.ágúst:

Tíðin í vor var alltaf köld, og spratt jörð því seint, en i 12. viku sumars brá til hlýinda, og þá fóru túnin fyrst að spretta, og spruttu þá fljótt, svo að í 13. vikunni og 13 af voru þau orðin með besta móti sprottin og skyldi þá sláttur byrja, en þá kom inflúensan og lagði alla í rúmið, og þó nokkra i gröfina. Urðu margir æði mikið veikir, og tók veiki þessi mjög mikið úr heyvinnunni, víðast í 1/2-2 vikur og sumstaðar meira; menn eru lengi að ná sér eftir veiki þessa. Um sama leyti versnaði tíð, og frá því um og úr miðjum júlí hefir verið versta tíð, fyrst lengi norðangarður með illviðrum og kulda svo að oft snjóaði ofan i byggð, og svo síðustu viku hægviðri um nætur. Töður liggja víða óhirtar enn, en sumstaðar er búið að taka þær, en þó næsta illa þurrar.  

Morgunblaðið greinir þann 28. frá þurrkum á Vestfjörðum:

Þurrkar ágætir hafa verið undanfarið viðast hvar í Vestfjörðum. Mun þar vera nær því alþurrkað mest af þeim saltfiski, sem þar er til.

Kvartað er undan vitlausum veðurspám í Tímanum þann 6.ágúst - lítum á það. „Stöðin“ mun vera Veðurstofan:

Veðurathuganir. Stöðin hérna skýrir daglega frá veðri á nokkrum stöðum hér á landi, svo fylgir spádómur um veðrið sem væntanlegt sé. Spádómar þessir eru mjög lélegir oft, engu betri en hægt er að segja fyrir um veðurhorfur án þess að vera nokkur veðurfræðingur, og gagnið mun lítið. — Í Vísi 21. júlí stendur þessi spádómur: Kyrrt veður fyrst um sinn, síðan suðlæg átt á Suðurlandi. Þann dag norðanrok á Suðurlandi. Norðanrok líka 22. júlí. 23. júlí stendur: Horfur: norðlæg átt. Kyrra veðrið sem spáð var 21. kom ekki hér og því síður hin spáða sunnanátt. Norðanáttin hefir haldist þar til 27. að hann varð austlægur. Hvergi var getið um það í Vísi 26. þar stóð: 26. snörp norðlæg átt. 28. var spáð hægri norðaustlægri átt. Þann dag rigndi hægt á, - suðaustan hér. Hvað skyldi mörgum þúsundum króna vera varið af almennings fé til þess að fóðra þessa veðurspámenn? Egill Gíslason. 

September: Úrkomutíð síðari hlutann, en þurrviðrasamara fyrri hlutann. Kalt.

Á Möðruvöllum snjóaði þann 9., en festi líklega ekki, en þann 11. festi niður að sjó. Alhvítt á Vífilsstöðum þann 27. - en ekki á Veðurstofunni við Skólavörðustíg. 

Dagur ræðir sumartíðina þann 10.september:

Sumarið hefir verið afar kalt og óþurrkasamt á Norðausturlandi. Flestir spáðu að batna mundi með höfuðdegi, en svo hefir ekki reynst. Enn eru umhleypingar með úrkomu við og við en þurrkflæsum á milli og veður hlýrri. Hefir tíðin verið umhleypingasöm um allt land síðustu vikurnar. Heyfengur manna verður í ár mjög misjafn á landinu. Spretta hefir verið í meðallagi og sumstaðar rúmlega það. En nýting hefir verið afar misjöfn. Á Suður- og Vesturlandi hefir heyskapur gengið afar vel svo sagt er að þar hafi heyjast óvanalega mikið. Á Norðurlandi alt austur að Eyjafjarðarsýslu hefir hann sömuleiðis gengið þolanlega, en þar austan við og á Austurlandi er óhætt að segja að heyskapur hafi gengið mjög erfiðlega. Töður sínar gátu menn ekki hirt á því svæði fyrr en seinast í ágúst. Vinnukraftar notuðust illa vegna óveðra og kulda. Inflúensan hefir líka tafið fyrir mönnum til og frá um allt land. Heyfengur yfirleitt á landinu verður þó líklega um eða yfir meðallag. Aftur eru slæmar horfur með kartöfluuppskeru norðanlands, vegna sífelldra kulda og næturfrosta. 

Morgunblaðið segir 10.september: „Snjóað hafði í fyrrinótt ofan i byrgð sumstaðar á Snæfellsnesi, að því er símað var frá Ólafsvík í gær“, og daginn eftir segir: „Siglufirði i gær. Undanfarna daga hefir verið mesta illveður. Hafa skipst á þokur, rigningar og éljagangur. Suma dagana hefir snjóað niður í byggð. Er töluverður snjór kominn á hæstu fjöll, en væntanlega tekur hann upp aftur fljótlega“.

Vikan næst á eftir virðist hafa verið bærileg, en Vísir segir þó þann 15. að frost hafi verið í nótt og héluð jörð í morgun. Morgunblaðið segir svo þann 20.:

Í ofsaroki á Stokkseyri i fyrradag [18.] rákust tveir vélbátar á þar á legunni og sukku báðir. Ennfremur strandaði vélskip i Grindavík og skemmdist mjög. 

Þann 28. og 29. gerði slæmt veður af norðri. Austurland segir þann 1.október:

Ofsaveður í var hér nóttina milli 28. og 29. [september]. Fauk þá allt lauslegt og meira að segja þök af geymslu- og skepnuhúsum. Var veðrið eitt með þeim mestu er hér koma.

Dagur segir frá sama veðri þann 1.október:

Ofsaveður á norðaustan gerði s.l. miðvikudagsnótt (28.). Heyrst hefir að það veður hafi orðið skipum að grandi víðar en í einum stað. Auk skips þess, sem strandaði hér við Eyjafjörð, ... er sagt á mótorskip að nafni „Erlingur“ hafi strandað í Breiðuvík á Tjörnesi og hafi skipstjórinn farist, en sögum ber ekki saman um það með hverjum hætti það hafi orðið. Aðrir skipverjar komust af. Sömuleiðis hefir heyrst að mótorbátur hafi farist á Vestfjörðum.

Og Fram á Siglufirði líka þann 1.október (nokkuð stytt hér):

Hið versta tíðarfar. Kraparigningar og kuldi. Miðvikudagsnóttina mátti hér heita stórhríð, var um morguninn alhvítt niður í sjó og stórbrim, skaða gerði þó veðrið engan, hér í Siglufirði, enda var veðurhæðin ekkert afskapleg hér í firðinum. Í aftaka norðanveðri, stórhríð og stórbrimi sem hér gerði Norðanlands aðfaranótt síðastliðins miðvikudags, strönduðu 2 skip, hið fyrra sem til fréttist var mótorskonnortan Rigmor frá Nakskov í Danmörku Var hún á leið frá Bolungavik hingað til Siglufjarðar með salt ...  Hraktist skipið undan veðrinu inn á Eyjafjörð og strandaði á Djúpuvík skammt frá Krossum. Menn björguðust allir. Sagt er að botninn muni að mestu úr skipinu og bæði skip og farmur gjörónýtt.

Síðara skipið sem tilfréttist að farist hefði þessa sömu nótt var vélskipið „Erlingur“ héðan úr Siglufirði. Hafði hann verið í flutningum austur á land og var nú á heimleið, strandaði hann á Tjörnesinu norðanverðu þar sem heitir Breiðavík. Kastaði brimið Erlingi upp á þurrt land og er skipið víst talsvert brotið. Erlingur var vátryggður og bíða eigendurnir vonandi eigi stórtjón. Það slys vildi til að stýrimaðurinn Jón Guðmundsson héðan úr Siglufirði dó voveiflega. Rétt áður en skipið kastaðist á land, gekk Jón undir þiljur og heyrðu skipverjar í sama mund skoti hleypt af, og þegar að var komið var hann örendur með skot gegnum höfuðið, vita menn ógjörla hvernig slysið hefir viljað til, 10 mínútum síðar voru hinir skipverjar heilu og höldnu á landi. En ærið hroðaleg hefur sú stund verið meðan skipið kastaðist til og frá í brimgarðinum og hver maður hélt sér dauðahaldi þar til skipið festist svo að menn freistuðu að stökkva á land. Svo var veðrið og sjórótið mikið að menn þar eystra muna ekki slíkt síðan fyrir aldamót. Skipshöfnin er á Húsavík, og byrjuðu sjópróf í gærdag, að þeim loknum, verða mennirnir fluttir hingað við fyrstu hentugleika. 

Tíminn segir þann 1. frá manntjóni í sama veðri vestra:

Um miðja síðastliðna viku fórst vélbátur frá Valþjófsdal í Önundarfirði. Fjórir menn voru á bátnum og fórust þeir allir.

Október: Sífelldar úrkomur á Suður- og Vesturlandi, en allgóð tíð norðaustanlands. Fremur kalt.

Morgunblaðið lýsir sæmilegri tíð í pistli þann 16.:

Tíðarfar helst enn sæmilegt í flestum landsfjórðungum, að því er til fréttist. Frost hafa ekki komið enn svo teljandi sé og snjólaust er allstaðar í byggðum.

En þann 20. greinir blaðið frá nokkrum símslitum úti um land dagana á undan og Austurland segir 5.nóvember frá bilunum á Seyðisfirði (sennilega um þetta leyti):

Í krapahríðinni í síðasta mánuði bilaði mjög mikið rafmagnskerfi bæjarins. Brotnuðu sjö staurar og var bærinn því lengi ljósalaus — mun ólag meira eða minna hafa verið á rafmagnskerfinu á þriðju viku. Hefur mönnum mikið brugðið við og þykir kerta- og lampa-ljós lítils virði.

Fram segir frá þann 22.:

Síðan á sunnudagskvöld [16.] hafa verið hríðarveður öðruhvoru en frostvægt allt fram á fimmtudagskvöld [20.]. Sumarið kvaddi í gær með logni, hreinviðri og 5 st. frosti og tindrandi norðurljósum í gærkvöldi en veturinn heilsar i dag með hægviðri og vægu frosti. Annars hefir þetta liðna sumar verið óvenju kalt og hryssingslegt hér um slóðir og víðar um land, að því er frést hefir. 

Tíminn segir þann 22.:

Úr Borgarfirði. Grasvöxtur varð sæmilegur á túnum í sumar en útjörð snögg með afbrigðum til fjalla. Nýting ágæt. Garðar víða stórskemmdir eftir norðanbálviðri.

Tíminn birti þann 10.desember bréf sem ritað er um veturnætur undir Eyjafjöllum - þar gekk heyskapur betur en fyrir norðan, en garðar brugðust:

Vorið var kalt, en jörð klakalaus undan vetrinum og spratt því furðuvel. Sumarið var líka kalt, misheppnuðust því matjurtagarðar, aðeins rófur, gróðursettar úr vermireit, spruttu vel. Heyskapartíð mjög hagstæð, svo jafnvel votheysbændur þurrkuðu öll sín hey. Hey með meira móti og mjög góð. Sauðfé reyndist allvel til slátrunar.

Óljósar fréttir bárust af eldgosi sem átti að hafa orðið um sumarið. Vísir segir þann 15.:

Þess var getið fyrir nokkru í Vísi, eftir kaupamanni, sem kom austan úr Biskupstungum, að þar hefði orðið vart við nokkurt öskufall einn dag í ágústmánuði og um líkt leyti
höfðu nokkrir menn séð eldbjarma í austri af Hafnarfjarðarveginum. Þóttust menn vita, að eldur mundi vera uppi einhvers staðar í óbyggðum, en enginn vissi hvar. En nú kemur sú fregn austan úr Skaftafellssýslum, að eldur hafi verið uppi á Skaftártungumannaafrétt. Heimildarmaður Vísis fyrir þeirri fregn er hr. Þorsteinn Einarsson, Skaftfellingur, sem heima á hér í bænum. Hann var á ferð eystra í sumar og var þá sagt, að sést hefði frá Skál á Síðu, mikill eldur uppi eina nótt þar norður á öræfunum. Var giskað á, að það væri á hinum sömu eldstöðvum, þar sem gosin miklu urðu 1783. Eldur þessi sást um mánaðamót júlí og ágústmánaða. Ekki varð eldsins lengi vart, og engin aska féll í Skaftafellssýslum. Ekki hafði Þorsteinn frétt, hvort leitarmenn hefðu orðið varir við vegsummerki eftir gosið; taldi hann óvíst, að þeir hefðu farið svo langt norður.

Nóvember: Mjög úrkomusamt um allt sunnan- og vestanvert landið, en góð tíð norðaustanlands. Hiti í meðallagi.

Talsvert illviðri gerði um mánaðamótin, síðdegis þann 31.október og 1.nóvember. Austurland segir svo frá veðrinu þann 5.nóvember:

Seinni hluta mánudags [31.] og aðfaranótt þriðjudags [1.] í þessari viku var hér á Austurlandi versta veður. Hér í firðinum sökk vélarbátur á Þórarinsstöðum, eign Sigurðar bónda þar. Sökk hann þar á legunni, en hafði rekið nokkuð. Var vélarskipið „Gerpir" fengið til að reyna að bjarga bátnum, en eigi hefur björgunin tekist enn. Vélarbátur sökk einnig á Hafranesi í Reyðarfirði. Eigandi hans var Níels Finnsson. Á Sörlastöðum hér í firðinum hrundi úr fjárhúsi steyptur gafl og nokkuð af þakinu. Drap hrunið eina kind.

Í ofsaveðrinu á mánudaginn [31.október], vildi til það slys, að maður og 22 kindur fóru á sjó út í snjóflóði í Svínavík í Borgarfirði. Var svo mál með vexti, að bóndinn í Breiðuvík átti fé, er gekk úti í Svínavík þessari. Er veðrið versnaði, fór hann af stað með vinnupilti sínum, er Einar hét Einarsson, að leita fjárins, Fundu þeir það í þröngum bás við sjóinn og hugðust að reka það upp kleif eina. En er féð var komið upp í kleifina tók sig upp snjóflóð efst í fjallinu, er tók Einar og 22 kindur á sjó út. Nokkru síðar rak lík Einars. Í Njarðvík í Borgarfirði, hljóp einnig snjóflóð, er braut nokkra símastaura. Var brim í Njarðvík svo mikið, að út tók tvo báta, er taldir voru á alöruggum stað.

Fram á Siglufirði segir líka af veðrinu í pistli þann 5.:

Veturinn virðist fyrir alvöru vera genginn í garð og þykir mönnum hann fullsnemma á ferð. Sunnudag [30.október] og mánudag var hér norðanlands norðan-stórhríð, voru hér í Siglufirði mannhæðarháir skaflar á götunum þegar upp birti. Síðan sífeldar hríðar og stórhríð í dag.

Dagur á Akureyri segir annars konar óhappi þann 5.:

Skemmdir urðu á vélbátum Höfðhverfinga og Hríseyinga hér á höfninni síðastliðinn miðvikudag [31.október]. Bátarnir komu þann dag hingað inn eftir og hafði að minnsta kosti einn þeirra meðferðis um 20 skippund af saltfiski. Autt var við Oddeyrartangann, en fiskeigendum þótti langt að aka fiskinum þaðan á ákvörðunarstað og freistuðu að komast inn að Torfunefsbryggju, en Pollurinn var lagður nýrenndum ís. Lögðu bátarnir í ísinn og brutu sér leið upp að bryggju. En svo fóru leikar að göt skárust á tvo þeirra og sökk báturinn með fiskinum við bryggjuna. Þriðji báturinn skemmdist til muna. Skaðinn á fiskinum mun verða talsvert mikill.

Dagur birti þann 19. bréf úr Svarfaðardal þar sem lýst er tíðarfari sumarsins og heyskap:

Fyrir hér um bil 3 vikum síðan kvaddi sumarið okkur Svarfdælinga eins og aðra Frónbúa. Mátti sá tími heita kaldur og vossamur, er það dvaldi hér í byggð, að undanteknum nokkrum hluta júlímánaðar, spratt þá gras yfir vonir fram, svo grasspretta á túnum og harðvelli var hér í betra meðallagi, en mýrlendi miður. Óþurrkarnir voru með meira móti. Langsöm og þráiðin norðan- og norðaustanátt ollu þeim vandræðum, að illmögulegt var að þurrka hér heytuggu, sífeld þoka og rigning og krapaveður og upp í dalnum var ein sú hretviðrakviða svo löng, að naumast sá til sólar í hálfan mánuð samfleytt. Rann þá afréttarfénaður mjög til byggða og olli skemmdum á ógirtu landi. Hey voru yfirleitt linþurr í garð búin og fór það mjög að vonum í slíku tíðarfari. Það var eins og náttúran væri ákveðin í því, að virða að vettugi alla þá framsýni og viðleitni til bærilegrar heyverkunar er mennsk hyggja getur framleitt. Hitnuðu hey víða, einkum töður, úr hófi fram og er ekki enn séð hverjar afleiðingar það hefir. En það var ekki eitt sem þessi dauðans tíð hafði í för með sér. Þannig brást almennt uppskera matjurta hér í sveitinni, kartöflu- og gulrófnarækt hefir verið stunduð hér nálega á hverjum bæ um langt skeið, til matbætis og búdrýginda. 

Betri tíð var nyrðra eftir fyrstu daga mánaðarins. Fram segir frá í stuttum pistlum: 

[12.] „Hreinviðri þessa vikuna og suma daga kyrrt og gott veður, frost lítil hér út við hafið. Bátar hafa róið með handfæri nokkrum sinnum og fengið reytings fisk“. [19.] „Besta tíð þessa vikuna, hægviðri og þíðviðri hvern dag“. [26.] Sama blíða og góða tíðarfarið eins og síðastliðna viku“. 

Desember: Úrkomusöm tíð og víða talsverður snjór. Hiti í meðallagi.

Glitský sáust frá Nefbjarnarstöðum þann 13. Þann 9. fauk ofan af úrkomumæli á Stórhöfða í ofsaveðri. 

Morgunblaðið segir þann 9. frá vandræðum í Reykjavíkurhöfn:

Árekstur og skemmdir nokkrar urðu á skipum í höfninni í ofsaveðrinu í fyrrinótt [7.]. Flutningaskipið Haukur, sem liggur bundið við Örfiriseyjargarðinn, rakst á botnvörpung Hauksfélagsins, Þorstein Ingólfsson, en það skip rakst aftur á Suðurlandið. Öll skipin skemmdust nokkuð.

Þann 14. segir Morgunblaðið frá því að vélbát hafi rekið á land á Kjalarnesi „á sunnudagsnóttina var [11.desember]“.

Morgunblaðið segir frá því þann 6.janúar 1922 að maður hafi orðið úti í skafbyl á Hellisheiði þann 19.desember. 

Vísir segir frá þann 27.:

Vegna snjóþyngsla komst járnbrautarlestin ekki af stað í morgun og stöðvaðist þess vegna vinna í svip við nýju hafnaruppfyllinguna. Rosaveður hefir verið um jólin. Áttin ýmist suðvestlæg eða austlæg. Miklum snjó hefir kyngt niður. Í dag er veður öllu stillilegra, en loftvog stendur óvenjulega lágt.

Snjódýpt við Veðurstofuna var þó ekki mjög mikil þessa daga, mest 17 cm þann 30. 

Þann 28. segir Morgunblaðið frá jólaveðrinu:

Hríðarjól sannkölluð hafa þessi jól verið. Hefir kyngt niður miklu af snjó og lítur út fyrir rosatíð enn, því loftvog stendur illa. Símslit urðu allmikil í óveðrinu á aðfangadagsnótt. Slitnaði landsíminn á Kjalarnesi allur nema ein lína og á austursímunum urðu bilanir milli Lækjarbotna og Ölfusár. Tafðist afgreiðslan nokkuð við þetta en nú er allt komið í samt lag aftur.

Blaðið bætir því við þann 30. að norðanlands sé sögð sæmileg tíð. 

Lýkur hér frásögn hungurdiska af árinu 1921. Hefði tíðarfar þess ekki vakið mikinn fögnuð nú á tímum. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1921