Viðsnúinn maí

Eins og fram hefur komið var nýliðinn maímánuður m.a. óvenjulegur að því leyti að hlýrra var um landið norðaustanvert heldur en suðvestanlands - ekki aðeins að tiltölu heldur líka í hreinum tölum. Svo langt gekk hann meira að segja að meðalhitinn í Reykjavík var 0,1 stigi lægri heldur en meðalhiti landsins alls. Slíkt hefur ekki gerst áður svo vitað sé. Maímeðalhiti í Reykjavík hefur sum sé alltaf hingað til verið hærri heldur en meðalhiti allra byggða landsins saman. Að vísu hefur í fáein skipti munað litlu - t.d. í maí 1936 og maí 1991 þegar munurinn var aðeins 0,1 stig á hinn veginn. 

Hæstur varð meðalhiti maímánaðar að þessu sinni á Egilsstöðum. Sá staður hefur aldrei áður verið hæstur í þeim almanaksmánuði - mælt hefur verið samfellt frá 1955 (um tíma reyndar á Eyvindará og inni í þéttbýlinu). Það er ætíð nokkur tilviljun hvaða staður landsins á hæsta hita hverju sinni - og eftir að stöðvum fjölgaði með tilkomu sjálfvirkra mælinga minnka líkur hvers þeirra að hneppa hnossið. Egilsstaðir hafa hingað til hæst komist í fjórða sæti í maí - og það reyndar fjórum sinnum (1984, 1987, 1991 og 1992). 

Það hefur gerst 13 sinnum frá 1880 að hæsti meðalhiti maímánaðar hefur lent á svæðinu frá Tröllaskaga í vestri og að Vestrahorni í austri, oftast á Akureyri, en líka á Möðruvöllum, Húsavík, Höfn í Bakkafirði, Hallormsstað (þá ásamt Akureyri) og í Neskaupstað.

Til að meta almenna tíðni maímánaða af þessu tagi skulum við líta á samanburð hita mánaðarins í Reykjavík og á Akureyri allt aftur til 1881, 138 maímánuði alls. Við setjum hann á mynd.

Algengast er að hlýrra sé í Reykjavík, 104 sinnum af 138, fimm sinnum hefur hitinn á stöðvunum verið sá sami, en 29 sinnum hefur verið hlýrra á Akureyri (um fimmta hvert ár). Þau tilvik eru sýnd sem neikvæð á myndinni. Nokkuð óregluleg í gegnum árin, en samt smáklasi upp úr 1930 og þau eru aftur allmörg á tímabilinu 1975 til 1992. 

Tilvikið núna er óvenjulegt að því leyti að munurinn er meiri en oftast áður, sá næstmesti á öllu tímabilinu eða 1,6 stig, var meiri 1991 (2,0 stig) en annars minni. Sá maímánuður sem nokkuð sker sig úr á fyrsta hluta tímabilsins er 1896, en þá mældist úrkoma í Reykjavík einmitt nærri því eins mikil og nú (munurinn reyndar ómarktækur). Úrkoma var líka mjög mikil í Reykjavík í maí 1991 (munur líka ómarktækur).

Þá mánuði þegar munurinn er mikill á hinn veginn (mun kaldara er á Akureyri heldur en í Reykjavík) var málum oftast þannig háttað að norðanátt var mikil - eða þá að hafísbrælur héldu hita niðri um landið norðanvert - en ekki syðra. 

Leitni eða hneigð er varla að finna.