Hitt og þetta (október, ársúrkoma og fellibylur)

Nokkuð hlýrra hefur verið í október á þessari öld en næstu áratugina á undan. Á landsvísu var hiti í þeim nýliðna nærri meðallagi 90 ára (1931-2020), en aftur á móti neðan meðallags á þessari öld (það sem af er). 

w-blogg021122v-a

Taflan sýnir að hitavik voru nokkuð misjöfn í landshlutunum. Kaldast, að tiltölu, var á Austurlandi að Glettingi, þar var mánuðurinn sá fjórðikaldasti á öldinni. Aftur á móti var hlýrra á Austfjörðum, Suðausturlandi og við Breiðafjörð - þar er hitinn í 10. hlýjasta sæti aldarinnar (af 22). 

Úrkoma var ekki fjarri meðallagi í Reykjavík en mun meiri úrkoma var nyrðra. Við höfum áður gefið heildarúrkomu það sem af er ári í Reykjavík gaum - og rifjum það mál upp.

w-blogg021122b

Myndin sýnir uppsafnaða úrkomu í Reykjavík eftir því sem á árið líður. Lárétti ásinn sýnir mánuði ársins (merki í miðjum mánuði), en sá lóðrétti úrkomuna. Myndin skýrist sé hún stækkuð. Árið í ár (2022) er blámerkt (og feitari lína) - sá ferill endar 2. nóvember. Úrkoma ársins 1921 hefur ofast haft yfirhöndina síðan 10. apríl, en árið í ár fór nokkrum sinnum rétt framúr í september og í byrjun október. Hins vegar var úrkoma nú sáralítil frá 13. til 30.október og 1921 hefur aftur farið vel fram úr. Nú munar um 67 mm á úrkomu 2022 (952,0 mm) og 1921 (1018,7 mm). Raunar er 1959 líka rétt komið fram úr 2022 (962,1 mm).

Það var 2. október sem úrkoman í ár fór fram úr meðaltali áranna 1991 til 2020. Árið 1925 náði þeirri tölu fyrst ára (sjá myndina að ofan). Þá hafði meðalúrkoma heils árs fallið frá áramótum til 24. september. Árið 1921 náði þessu marki aðeins fáeinum dögum síðar, 29. september, 1887 náði þessari tölu sama dag og árið í ár. Úrkomumagnið 1925 hafði farið fram úr 1921 þann 13. september og hélt forystunni til 15. október.

Það er 1921 sem er úrkomumesta ár sem við vitum um í Reykjavík - hreinsaði af sér alla keppinauta og endaði í 1291,1 mm. Það var mikið úrhelli um og fyrir miðjan nóvember sem gerði útslagið, frá 8. til 19. rigndi meir en 120 mm. Mjög mikið rigndi síðari hluta árs árið 2007, lengi vel var það ár langt frá efstu sætum (neðst meðal áranna á myndinni), en tók svo við sér seint í ágúst, og nægilega mikið til að koma því ári í annað sæti, 1125,4 mm, en samt langt á eftir 1921. Til að úrkoman í ár nái nýju meti þarf hún að mælast 340 mm í nóvember og desember. Mesta úrkoma sem samtals hefur mælst í þeim mánuðum tveimur er 331,7 mm (1993) og reyndar 372 mm í nóvember og desember 1843. Þessa gömlu tölu getum við þó varla tekið formlega með í keppni sem þessa, en gefum henni samt gaum. Það er því harla ólíklegt að nýtt ársúrkomumet verði sett að sinni. Þeir sem vilja rifja upp tíðarfar ársins 1921 geta flett gömlum hungurdiskapistli um árið.

En þá er spurning með næstu sæti þar á eftir. Við lítum á aðra mynd. Hún er eins og sú fyrri nema við höfum stækkað síðasta hlutann út til þess að við sjáum leið keppenda betur.

w-blogg021122c

Við tökum fyrst eftir því að breiða bláa línan hefur verið meira og minna flöt frá því 13. október. Verði úrkoma í meðallagi það sem eftir er endar árið í 1130 mm - og þar með í öðru sæti, en árið 2007 er þá rétt á eftir, með 1125 mm. Það verða því að teljast sæmilegir möguleikar á 2. sætinu, en svo eru mörg ár í hrúgu skammt þar fyrir neðan. Yrði úrkoma engin til áramóta myndi ársúrkoman lenda í 26. sæti á listanum, eða 20. sæti samfelldra mælinga (sem hófust 1920). Engar líkur eru á þurrki til áramóta, en 80 mm í viðbót þarf til að komast inn á topp tíu. 

Bandaríska fellibyljastofnunin í Miami ákvað að skilgreina lægð sem nú er á 38°N og 47°V sem fellibyl og nefna hann Martin. Þessi skilgreining er kannski álitamál (en við skulum trúa sérfræðingunum) því nánast um leið og kerfið náði fellibylsstyrk telst það breytast í hefðbundna förulægð. Lægðin sú dýpkar nú gríðarhratt og mikið. Í hádeginu taldi evrópureiknimiðstöðin hana um 988 hPa í miðju, en fari niður í 936 hPa fyrir hádegi á föstudag (4. nóvember). Bandaríska veðurstofan gerir enn betur og segir miðjuþrýsting þá verða 928 hPa. Þetta eru harla óvenjulegar nóvembertölur. Þýska sjóveðurstofan (Deutsche Seewarte) í Hamborg taldi illviðrislægðina sem gjarnan er kennd við Edduslysið á Grundarfirði 16. nóvember 1953 hafa verið 928 hPa í lægðarmiðju. Um það veður hefur verið fjallað áður í tveimur pistlum hungurdiska (hér og hér). Sú lægð kom mjög langt sunnan úr höfum - og hefði e.t.v. lent í einhverjum hitabeltisflokki nú á dögum (þegar reglur um slíkt virðast hafa verið rýmkaðar - og upplýsingar eru ítarlegri). 

Lægsti þrýstingur sem mælst hefur hér á landi í nóvember er 940,7 hPa, sem mældust í Vestmannaeyjum þann 18. árið 1883 (sjá pistil hungurdiska þar um). Þá var reyndar aðeins lesið af loftvoginni þrisvar á dag og ekki ólíklegt að þrýstingur hafi orðið lægri en þetta. 

Fellibylurinn Martin á síðan að grynnast mjög hratt, hefur áhrif hér á landi með allhvassri austanátt sunnantil á landinu á laugardag. Að svo stöddu er ekki spáð mikilli úrkomu - en auðvitað þarf að fylgjast með skaðræðislægðum af þessu tagi. 

 


« Síðasta færsla | Næsta færsla »

Bæta við athugasemd

Ekki er lengur hægt að skrifa athugasemdir við færsluna, þar sem tímamörk á athugasemdir eru liðin.

Um bloggið

Hungurdiskar

Höfundur

Trausti Jónsson
Trausti Jónsson
Höfundur er veðurfræðingur og áhugamaður um veður.

Færsluflokkar

Nóv. 2024
S M Þ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30

Nýjustu myndir

  • w-blogg121124a
  • w-blogg101124c
  • w-blogg101124b
  • w-blogg101124a
  • w-blogg081124d

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (14.11.): 38
  • Sl. sólarhring: 322
  • Sl. viku: 2300
  • Frá upphafi: 2410289

Annað

  • Innlit í dag: 29
  • Innlit sl. viku: 2060
  • Gestir í dag: 27
  • IP-tölur í dag: 27

Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar

Eldri færslur

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband