Aðeins meira um hita ársins 2013

Á vef Veðurstofunnar má nú  finna bráðabirgðayfirlit  um meðalhita ársins 2013 á fáeinum veðurstöðvum. Þar er tafla sem sýnir vik hita á stöðvunum frá meðaltalinu 1961 til 1990. Hlýjast var að tiltölu á Dalatanga, 1,0 stigi ofan meðallagsins, en kaldast á Stórhöfða þar sem hitinn var aðeins 0,4 stigum ofan þess.

Við skulum nú stækka töfluna aðeins og líta líka á vikin miðað við síðustu 10 ár (2003 til 2012) og sömuleiðis tímabilið hlýja 1931 til 1960. Við leyfum okkur (vegna keppnismetings) að nota tvo aukastafi.

 

stöð	hiti 2013	m6190	m0312		m3160
Reykjavík	4,92	0,61	-0,61		-0,02
Stykkishólmur	4,42	0,91	-0,40		0,24
Bolungarvík	3,73	0,80	-0,38		0,03
Akureyri	4,01	0,77	-0,43		0,08
Egilsstaðir	3,80	0,86	-0,15		#
Dalatangi	4,48	1,00	-0,12		#
Teigarhorn	4,56	0,86	-0,12		0,26
Höfn í Hornaf.	5,09	0,55	-0,23		#
Stórhöfði	5,22	0,41	-0,65		-0,20
Hveravellir	-0,11	0,98	-0,23		#
Árnes	4,21	0,64	-0,46		0,09
meðalvik		0,71	-0,44		0,07

 

Í fyrsta dálki er meðalhiti ársins 2013, síðan koma vikin, fyrst miðað við 1961 til 1990, síðan 2003 til 2012 og loks 1931 til 1960. Hér sést auðvitað best hversu ofurhlýtt tímabilið 2003 til 2012 var miðað við bæði 30 ára tímabilin. Sömuleiðis kemur í ljós að 2013 er sjónarmun hlýrra heldur en meðaltal hlýja tímabilsins 1931 til 1960.

En hvað er þá langt síðan ár varð jafnkalt og það sem nú er að líða?

 

stöð	kaldara en nú
Reykjavík	2000
Stykkishólmur	2005
Bolungarvík	2011
Akureyri	2005
Egilsstaðir	2012
Dalatangi	2012
Teigarhorn	2012
Höfn í Hornaf.	2008
Stórhöfði	2000
Hveravellir	2005
Árnes	2005

Árið 2013 var hlýrra en 2012 á Austurlandi, í Bolungarvík er það kaldasta ár frá 2011, frá 2008 á Höfn í Hornafirði, frá 2005 í Stykkishólmi, Akureyri, á Hveravöllum og í Árnesi. Í Reykjavík og á Stórhöfða var það kaldasta ár frá 2000.

Nú verður að taka fram að þetta (2013) eru óyfirfarnar tölur og bíðum við janúar 2014 til staðfestingar meðaltalanna.

Austnorðaustanþræsingur (á áramótum)

Er þræsingur ekki eitthvað sem er þrálátt og breytist lítið og hægt? Breytingar eru reyndar alltaf í gangi frá degi til dags. Veðrið í dag (sunnudag) er t.d. mun skárra heldur en jóladagana fyrstu þótt veðurkortin beri ámóta svip.

En í aðalatriðum er staðan þannig að djúp lægð situr yfir Norður-Atlantshafi vestur af Bretlandi. Hún endurnýjast í sífellu við það að nýjar lægðir ganga til austurs fyrir sunnan hana og sameinast síðan þeirri sem fyrir er. Með hverri lægð gengur gusa af til þess að gera hlýju lofti til norðurs yfir Ísland og jafnvel langt norður í höf. Þetta hlýja loft birtist á flestum veðurkortum sem samskil sem ganga til norðvesturs um Ísland og eyðast jafnframt - en skila úrkomu norðanlands og austan - og á meðan harðnar einnig á vindi.

Litlar breytingar er að sjá. Í nótt (aðfaranótt mánudags) gengur enn einn austanstrengurinn yfir landið - ekki meira um hann.

En veðurkortið sem nú gildir á gamlárskvöld sýnir sama svip. Það er sjávarmálsþrýstikort úr búri evrópureiknimiðstöðvarinnar.

 

Úrkoma er lituð og svo má einnig sjá hita í 850 hPa-fletinum - jafnhitalínur hans eru strikaðar og flestar bláar. Ef við gjóum augunum lengst til vinstri á kortinu má sjá -35 stiga jafnhitalínuna yfir Labrador og sömuleiðis sést vel hvernig mikill strengur af ísköldu lofti liggur langt út á Atlantshaf tilbúinn til næstu átaka. Kröpp lægð er suðvestur af Írlandi og veldur auðvitað áframhaldandi úrhelli á Bretlandseyjum á fyrsta degi ársins nýja.

Yfir Íslandi er austnorðaustanátt, einhver úrkoma norðan- og austanlands en þurrt á Vesturlandi. Þrýstilínurnar eru nægilega þéttar til þess að við verðum að reikna með nokkrum vindi. Línurnar eru dregnar á 4 hPa bili og er þrýstibrattinn svo sem eins og 3 til 4 hPa á breiddarstig. Það þýðir að þrýstivindur er á bilinu 15 til 20 m/s. Á landi er meðalvindhraði kannski rétt í kringum helmingur af því - að vísu mjög misskipt eftir staðháttum - sums staðar meiri.

Ef við rýnum í smáatriði má finna 0 stig í 850 hPa á Faxaflóa (lítill bútur af grænni strikalínu) - kortið batnar mjög við stækkun. Þetta þýðir að talsverður hitabratti er frá þessum bletti til norðurs því -5 stiga línan sést greinilega yfir Vestfjörðum og svo sést -10 línan líka þar norðan við. En svo er mjög langt í -15 stiga jafnhitalínuna það sést aðeins rétt í hana allra efst á kortinu. Af þessu má ráða hversu hlýtt er á öllu svæðinu frá Íslandi norður til Svalbarða þessa dagana.

Hlýindin sjást einnig vel á korti hér að neðan sem sýnir þrýsting við sjávarmál og mættishita í 850 hPa fletinum á áramótum. Sé loft dregið niður í 1000 hPa úr 850 hPa hlýnar það um 1 stig á hverja 100 metra lækkun. Það er mættishitinn.

Sé kortið stækkað má sjá töluna +13,9 stig yfir Faxaflóa. Það eru reyndar engar líkur á því að við fáum að njóta hlýindanna því erfitt er að koma hita langt yfir frostmark þar sem snjór er að bráðna á jörðu. Mikið aðstreymi þarf af hlýju lofti og auk þess skilyrði til að blanda því niður til jarðar eigi hiti að komast í meira en 3 til 4 stig - og sé léttskýjað er það nánast vonlaust.

Átjánda árið

Meðan við bíðum eftir tölum frá Veðurstofunni getum við litið á landsmeðalhita ársins 2013. Taka skal fram að þetta er óformlegt yfirlit og má vera að það hnikist eitthvað eftir að raunverulegar tölur birtast.

Myndin sýnir landsmeðalhita í byggð á tímabilinu 1870 til 2013 - við treystum því sæmilega frá 1880 og býsna vel frá 1930.

 

Meðalhitinn í ár (2013) er 3,9 stig og er það 0,7 stigum ofan við meðaltalið 1961 til 1990. Þetta er átjánda árið í röð sem er ofan við þetta meðaltal. Ef trúa má reikningunum er það þó næstkaldast það sem af er 21. öldinni (ómarktækt hlýrra en árið 2005). Suðvestanlands verður það trúlega það kaldasta en víða fyrir norðan og austan var kaldara bæði 2005 og 2011.

Hitasveiflur hafa verið litlar það sem af er öldinni, að slepptu árinu 2003, og minni heldur en almennar væntingar standa til. Það telst með ólíkindum að ekki skuli hafa komið eitt einasta kalt ár í nærri tvo áratugi. En að því hlýtur að koma - nema að alræmd hnatthlýnun sé enn verri en talið hefur verið. Vonandi er ekki svo - við skulum því taka köldu ári með jákvæðum huga þegar það kemur - en 2013 var ekki það ár - 2013 er í hópi hlýju áranna.

Úr norðri í austur?

Norðanáttin er búin að vera býsna þrálát og varla hægt að ræða um breytingar á þeirri stöðu. Á laugardag er þó sú tilbreyting uppi um landið sunnanvert að áttin verður austlægari. Hér á hungurdiskum hefur oft verið minnst á reglu (?) sem veðurfræðingar notuðust við áður en tölvuspár fóru að draga upp sannleikann (?) - eða ímynd hans.

Í hreinni norðanátt er loftþrýstingur á Reykjanesi hærri heldur en við Austfirði. En eftir því sem vindur snýst úr norðri í norðaustur verður lægðardrag í skjóli landsins sífellt meira áberandi - og þrýstimunur Reykjaness (Keflavíkurflugvallar) og Austfjarða (Dalatanga) verður minni - þar til þrýstimunurinn snýst við, loftvog stendur lægra í Keflavík heldur en á Dalatanga.

Þegar þetta gerist segir reglan að élja eða jafnvel snjókomu verði vart við ströndina suðvestanlands. Málið er kannski ekki alveg svona einfalt - það skiptir t.d. máli hversu hratt þessi viðsnúningur verður - og fleira. En látum vangaveltur um afbrigði eiga sig því nú á þetta einmitt að gerast á morgun (laugardag).

 

Kortið sýnir stöðuna kl. 17 síðdegis á laugardag. Hér er þrýstingur jafn á Reykjanesi og Austfjörðum og líkanið sér éljabakka á vesturleið skammt vestan Vestmannaeyja. Kortið er úr harmonie-líkaninu en það hefur á sér orð fyrir að gera heldur lítið úr úrkomu í óstöðugu lofti. Önnur líkön sýna þó svipað og segja öll að bakkinn fari til vesturs - nái kannski til höfuðborgarsvæðisins en kannski ekki.

Síðan á meiri austanátt að hreinsa élin burt - en áramótaveðrið er enn óráðið. Gengur e.t.v. aftur í norðaustanbelging?

Litlar veðurbreytingar næstu daga (að sögn)

Rétt er að byrja á að óska lesendum öllum nær og fjær gleðilegra jóla. Norðanáttin er stríð þessa dagana og satt best að segja er ekki spáð miklum breytingum. Eins og algengt er í þessari vindátt er vindur mestur til þess að gera neðarlega í veðrahvolfinu jafnvel neðan við einn kílómetra. Uppi í 5 km hæð er vindur hægur.

Loftþrýstingur er enn lágur. Algengast er að lægðabeygja sé á jafnþrýstilínum í lágum loftþrýstingi. Það þýðir að norðanáttin er af til þess að gera austrænum uppruna - hún er ekki mjög köld. Í dag (jóladag) er örmjó ræma af heimskautalofti við strönd Norðaustur-Grænlands - en annars er aðeins um svaltemprað loft að ræða fyrir norðanáttina að bíta.

Á milli heimskautaloftsins og þess hlýrra eru nokkur átök - að hluta til valda þau hvassviðrinu hér á landi - og við átökun verða til stutt lægðardrög sem berast í vindinum úr norðri og inn yfir landið. Evrópureiknimiðstöðin sýnir eitt þeirra skammt fyrir norðan land aðra nótt (aðfaranótt þriðja í jólum). Kortið nær yfir hæð, hita, vindátt og vindhraða í 925 hPa-fletinum.

 

Lægðardragið sést mjög skýrt fyrir norðan land þar sem fingur af hlýju lofti stingur sér inn í kaldara loft vestan við. Vindur er mjög hvass í vesturjaðri dragsins, 25 til 35 m/s í rúmlega 500 m hæð yfir sjávarmáli - en heldur minni neðar. Við sjáum líka hvernig vindur snýst í hánorður þegar lægðardragið nálgast (jafnvel norðvestur norðaustanlands) og á eftir því tekur norðaustanáttin aftur við með sínum beljanda - eins og ekkert hafi í skorist.

Síðara jólakortið sýnir hæð 500 hPa-flatarins og þykktina á mestöllu norðurhveli um hádegi þennan sama dag (þriðja í jólum).

 

Ísland er rétt neðan við miðja mynd. Jafnhæðarlínur eru heildregnar og því þéttari sem þær eru því meiri er vindur. Við sjáum að sáralítill vindur er yfir Íslandi og langt í aðalvindstrengi heimskautarastarinnar. Mikil lægð er hins vegar yfir Bretlandseyjum og veldur illviðri á stóru svæði. Greinilega eru líka leiðindi í gangi við Ítalíu.

Litir sýna þykktina en hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Mörkin á milli grænna og blárra lita eru við 5280 metra, Ísland er aðeins inni í bláa litnum - hiti er ekki fjarri meðallagi árstímans. Illviðrið hér á landi nær ekki upp í þetta kort.

Við sjáum að þeir stóru kuldapollar norðurhvels sem við höfum hér til gamans kallað Stóra-Bola og Síberíublesa (fjólubláu svæðin) eru nokkurn veginn í sínum hefðbundnu bólum - og bíða færis. Ekki gott að segja hvað gerist næst. Ekki er ólíklegt að áramótaveðrið sé í undirbúningi við vötnin miklu í Ameríku.

Enn um (vont) veður um jólin (nema hvað)

Lægðin djúpa við Skotland á þegar þetta er skrifað (seint á þorláksmessukvöldi) enn möguleika á að verða sú dýpsta það sem af er öldinni. Spá evrópureiknimiðstöðvarinnar gerir ráð fyrir að þrýstingur verði um 924 hPa frá því kl. 9 til kl. 12 að morgni aðfangadags. Ef svo fer verður hún sjónarmun dýpri en dýpsta lægð síðastliðins vetrar. Aðrar spár eru ekki alveg jafn róttækar.

Lægðin kemst þó ekki nærri því sem almennt er talið lágþrýstimet Norður-Atlantshafs, 914 hPa sem sett var í janúar 1993 (eins og eldri veðurnörd muna auðvitað). Ekki er alveg samkomulag um þessa tölu - kannski fór lægðin sú niður í 911 hPa. Litlu grynnri lægð var á ferð í desember 1986, en svo virðist sem lægðir dýpri en 925 hPa hafi ekki verið margar á 20. öldinni allri.

Lægð dagsins fer rétt norður af Skotlandi en varla svo nærri að þess að lágþrýstimet Bretlandseyja verði slegið - en það er 925,6 hPa og er orðið afgamalt, frá 24. janúar 1884. Um lægsta þrýsting á Íslandi má lesa í fróðleikspistli á vef Veðurstofunnar.

En margt gerist í fjölmiðlum m.a. breyttist dýpsta lægð aldarinnar (það sem af er) í verstu lægð aldarinnar. Þetta er auðvitað fráleitt. Vindur í kringum lægð dagsins er ekkert sérlega mikill miðað við það sem mjög oft gerist við miklu grynnri lægðir. Þessi lægð er hins vegar óvenju stór.

En lítum á spákort evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir á hádegi á aðfangadag.

Lægðarmiðjan er á hreyfingu til norðnorðausturs ekki fjarri Færeyjum (sem þó sleppa sennilega við mikinn vind). Aðalvindstrengurinn norðvestan við lægðina er hér rétt að ná til Íslands. Vesturstrengurinn, við Vestfirði, hefur jafnast og dreifst yfir stærra svæði en var í dag (þorláksmessu). Norðanáttin nær til landsins alls.

Það má líka taka eftir veðurkerfi langt norður í hafi sem merkt er X á kortinu. Þetta er eins konar lægðardrag sem hreyfist til suðvesturs. Það keyrir sig reyndar nærri því í klessu á Grænlandi en sé að marka spána mun það samt valda því að um stund dregur aðeins úr norðaustanáttinni meðan það fer hjá - en síðan nær strengurinn sér upp aftur. En varlegt er samt að taka mark á svona smáatriðum.

Á miðnætti (á þorláksmessukvöld) var Íslandskortið dálítið óvenjulegt. Lítum á það.

Kortið er fengið af vef Veðurstofunnar. Jafnþrýstilínur eru heildregnar, því þéttari sem þær eru því meiri er (þrýsti-) vindurinn. Versta veður er á Vestfjörðum, suður um Snæfellsnes og austur með norðurströndinni til Eyjafjarðar. Hægt og bjart veður er í innsveitum norðaustanlands. Á kortinu er -12 stiga frost á Egilsstöðum (fór reyndar í -13,7 stig) en tveggja stiga hiti er í rigningu á Akureyri. Varla þarf að taka fram að veðurlag sem þetta ber að taka alvarlega - hugsanlegt er að vindur nái ekki að hreinsa kalda loftið burt áður en úrkoma byrjar - og þá liggur frostrigningin í leyni.

Ritstjórinn varð sjálfur var við frostrigningu og glerhálku henni samfara í Reykjavík í dag - sums staðar í bænum rigndi á frostkalda jörð en annars staðar snjóaði í krapa.

Ætlar lægðin ekki að hitta í það?

Lægðin sem virtist geta orðið sú dýpsta í 20 ár (og þar með á þessari öld) sýnist nú hafa tognað á ökkla rétt á síðustu metrunum. Það er erfitt að slá met undir slíkum kringumstæðum þótt aðeins séu fáeinir metrar í mark. Kortið hér að neðan sýnir stöðuna kl. 18 á þorláksmessu - með augum evrópureiknimiðstöðvarinnar.

 

Þarna er lægðin komin „of langt“ og er aðeins 944 hPa í lægðarmiðju. Hún hefur misst af stefnumóti við það sem við getum kallað veðrahvarfafleyg (eða þannig). Hann situr eftir sem sérstök lægðarmiðja aftan við aðallægðina. Stefnumótið átti að eiga sér stað um það bil þar sem rauða stjarnan er á myndinni. En ef marka skal líkanið á aðallægðin þó að hala hina inn og dýpka niður fyrir 930 hPa - en það er ekkert met - ekki einu sinni fyrir öldina því enn lægri tala sást í fyrra.

Hvað sem þessu líður er lægðin samt óvenjudjúp og niðurstaða dýptarkeppninnar hefur engin áhrif á veður hér á landi. Vindstrengurinn sem fylgir lægðinni að norðvestanverðu er nær sá sami og spáð var í gær. Hann er á kortinu nærri því sólarhring frá því að ná til Íslands. Vestfjarðastrengurinn er hins vegar kominn inn á Vestfirði á þessu korti og þokast til suðausturs - eins og fjallað var um í gær.

En það má líka minnast á minni streng - sá á að koma úr suðri og ganga norður um Reykjanes og Faxaflóa undir morgun á þorláksmessu. Kannski fylgir honum einhver jólasnjór? En vestanáttin lætur fljótt undan síga og er um það bil úr sögunni á kortinu að ofan.

Hér mega hraðlæsir hætta að lesa - ófærð er framundan.

Vestanvindstrengurinn kemur skemmtilega fram á þversniðinu hér að neðan sem er tekið eftir línu sem liggur norður með útnesjum vestanlands (sjá litla kortið í efra hægra horni).

 

Hér er hann kominn norður á miðjan Faxaflóa (breiddarstig Reykjavíkur er þar sem svarta lóðrétta örin bendir). Vindhraði í kjarna éljagarðsins sem fylgir sýnist vera um 16 m/s. Hann virðist detta snögglega á því sáralítill vindur (grænir litir) er á undan, en nær ekki nema upp í 850 hPa. Alvörustrengurinn úti af Vestfjörðum er hins vegar til hægri á myndinni (rauðir litir). Þar er vindhraði 28 m/s (sjá litakvarða og vindörvar) af norðaustri (örvarnar sýna stefnu eins og um venjulegt veðurkort væri að ráða).

Heildregnar línur sýna mættishita (við höfum ekki áhyggjur af honum) - en þeir sem rýna í línurnar geta séð að ámóta hiti er í neðri lögum frá hægri til vinstri á myndinni. Norðaustanáttin er ámóta köld og vestanáttin.  

Meir af (jóla-)vindstrengjunum tveimur

Í gær var hér fjallað um tvo vindstrengi sem munu ef spár rætast plaga okkur um jólin. Annar kemur úr norðri - breiðist frá Grænlandssundi og inn á land að kvöldi þorláksmessu. Hinn kemur úr suðaustri síðdegis á aðfangadag og fylgir einni dýpstu lægð sem sést hefur á Norður-Atlantshafi - hún gæti orðið sú dýpsta það sem af er 21. öldinni.

Við lítum á kort sem gildir kl. 21 að kvöldi þorláksmessu og sýnir hæð 925 hPa-flatarins ásamt vindstyrk, vindátt og hita í fletinum.

 

Ofurlægðin er í suðurjaðri kortsins. Þar sést það sem sést nærri því aldrei - að 925 hPa flöturinn er við það að snerta jörð. Yfirleitt er hann í mörg hundruð metra hæð - ef maður hefur ekki græna glóru er giskað á 600 metra.

Grænlandssundsstrengurinn nær hér inn á Vestfirði (eða þar um bil) með sínum 30 til 35 m/s í fjallahæð. Meira er að bætast í kalda loftið úr norðri þannig að strengurinn breiðir úr sér. Þetta loft er þó ekki sérlega kalt miðað við uppruna - en er kólnandi. Í pistli gærdagsins var fjallað um kuldapollinn litla sem er á leið til suðvesturs meðfram Grænlandi.

En hlýja loftið við lægðina er líka í framsókn, mest munar þó um það að lægðin er á hreyfingu til norðausturs og grynnist lítið. Það verður - sé að marka spár - um eða fyrir hádegi á aðfangadag að norðaustanstrengur hennar nær að teygja sig til Íslands.

Reiknimiðstöðvar eru ekki alveg sammála um framhaldið - en hér að neðan má sjá tillögu evrópureiknimiðstöðvarinnar um vind í 100 metra hæð á aðfangadagskvöld kl. 18. Rétt er að hafa í huga að upplausn líkansins nær ekki taki á landslagi og er mælt með því að smáatriði spárinnar yfir landi séu tekin með varúð.

 

Hér má sjá strengina tvo - mjög snyrtilega. Annan með bólstað við Vestfirði - en hinn við Suðausturland. Staðan er síst betri sólarhring síðar (jóladag).

Af (vondu) jólaveðri

Spá Veðurstofunnar um veðrið á aðfangadag er ekki sérlega aðlaðandi: "Norðaustan 15-23 m/s og snjókoma eða él, en þurrt að mestu á S- og SV-landi. Frost 0 til 5 stig". [Af vef Veðurstofunnar - spáin uppfærist vonandi að baki tenglinum]. Við skulum af þessu tilefni smjatta aðeins á veðurkortum sem gilda kl. 6 á aðfangadagsmorgni.

Fyrsta kortið sýnir sjávarmálsþrýsting, úrkomu og hita í 850 hPa - í útgáfu evrópureiknimiðstöðvarinnar.

 

Mest áberandi á þessu korti er lægðin hrikadjúpa norðvestur af Skotlandi. Það er nú nærri því á mörkunum að maður trúi miðjuþrýstingnum, 928 hPa. Oftast líða mörg ár á milli þess að lægðir dýpri en 930 hPa birtist á Norður-Atlantshafi, en það eru samt ekki nema um 11 mánuðir síðan það gerðist síðast. Um það var fjallað á hungurdiskum 26. janúar 2013.

Það er auðvitað stjörnuvitlaust veður sunnan við lægðarmiðjuna og eins er býsna öflugur vindstrengur milli lægðarinnar og Íslands. Hann þokast vestur eða norðvestur þegar kortið gildir. Yfir miðju Íslandi er hins vegar ívið lengra á milli jafnþrýstilína - en þær þéttast aftur þegar haldið er til norðvesturs og eru mjög þéttar við Vestfirði. En hér má vel ímynda sér að lægðin djúpa sé ekki alveg ein um að búa til vindstrenginn sem liggur frá Svalbarða suðvestur til Suður-Grænlands. Hann þokast til suðurs til móts við lægðarvindstrenginn.

Það sem hér fer á eftir er ætlað kortanördunum. Aðrir fá varla mikið út úr því - takk fyrir komuna.

Þegar staðan er skoðuð með stækkunargleri kemur í ljós að laumulegt háloftalægðardrag er við Norðaustur-Grænland. Til að sjá það betur lítum við fyrst á kort sem sýnir hæð 500 hPa-flatarins og þykktina á sunnudagsmorgni 22. desember.

 

Jafnhæðarlínur eru heildregnar og sýna vindátt og vindhraða en þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Hér er mikil háloftalægð yfir Íslandi og þykktin meira að segja yfir meðallagi árstímans. Við sjáum í kuldapollinn mikla við Labrador (fjólublái liturinn) og fyrir sunnan hann rennur enn svellkalt heimskautaloftið til austurs um Atlantshaf og gefur fóður í lægðina miklu sem hér er að myndast rétt utan við kortið. Við beinum sjónum okkar hins vegar til norðausturs.

Þar er dálítil hæð á sveimi - leifar af hlýrri framrás úr suðri. Austan við hæðina er kalt lægðardrag. Þetta kalda loft mun nú leita til suðvesturs í átt til Grænlandsstrandar - nokkurn veginn eins og bláa örin sýnir. Á sams konar háloftakorti sem gildir kl. 6 á aðfangadagsmorgni (eins og fyrsta kortið) sést vel hvernig dálítill kuldapollur og smá háloftalægð eru sest við strönd Norðaustur-Grænlands norður af Íslandi. Hæðin litla er enn á svipuðum stað.

 

Hér er lægðin stóra norðvestur af Skotlandi. Þótt kalda loftið við Grænland sé ekki sérlega kalt má sjá að jafnþykktarlínurnar (litirnir) eru mjög þéttar. Það eru fimm bláir litir frá mörkum þess græna inn að miðju kuldapollsins litla. Hver litur sýnir 60 metra bil, fimm gefa þá 300 metra. Það eru 38 hPa (300 deilt með 8). Við samanburð á fyrsta kortinu og þessu má sjá að þykktarsviðið er brattast einmitt þar sem vindstrengurinn frá Svalbarða til Íslands er öflugastur. Það er kuldapollurinn sem býr hann til.

En verður lægðin svona öflug? Verður kuldapollurinn svona ágengur? Það kemur víst í ljós um jólin.

 

Loftþrýstingurinn lági

Lægðin sem fór hjá landinu í gær (miðvikudag) skilaði 945,1 hPa sem lægsta þrýsting á landinu. Lægðin í dag (fimmtudag) gerði enn betur, þrýstingurinn fór niður í 942,6 hPa á Dalatanga kl. 15. Þetta er lægsti þrýstingur á landinu síðan 18. janúar 2009, þá varð hann lægstur 942,8 hPa (á Raufarhöfn). Fyrir nærri því 12 árum 2. febrúar 2002 fór hann niður í 942,4 hPa í Akurnesi í Hornafirði. Það var 16. janúar 1999 sem þrýstingurinn fór síðast niður fyrir 940 hPa.

Þetta er allt með lægsta móti. Svo virðist sem næsta lægð gefi okkur lágmarksþrýsting á bilinu 950 til 955 hPa. Fleiri gríðardjúpar lægðir fylgja svo í kjölfarið en fara líklega til austurs nokkuð fyrir sunnan land. En þrýstingur helst þó áfram mjög lágur hér á landi og sé eitthvað að marga spárnar í dag fer hann ekki upp í meðallag fyrr en milli jóla og nýjárs.

Það sem af er mánuðinum er þrýstingurinn um 10 hPa undir meðallagi. Það telst mikið og munar mikið um daga eins og í dag þegar þrýstingurinn var hátt í 50 hPa undir meðallaginu. Of snemmt er þó að tala um desembermet í meðalþrýstingi en óhætt mun að upplýsa að keppt er við 1924 en þá var meðalþrýstingur mánaðarins um 980 hPa. Sjá má að erfitt verður að keppa við það að þessu sinni. En fróðlegt er að fylgjast með þessu. Mesta hæð norðurhvels er nú yfir Síberíu austraverðri, en mestu lægðirnar eigum við.