Hlýindin vestra

Óvenjuhlýtt er nú í norðvesturríkjum Bandaríkjanna og vestanvert í Kanada. Hitamet falla umvörpum. Það eru að sjálfsögðu tíðindi þegar allsherjarmet falla í jafnvíðlendu ríki og Kanada. Veðurkortið hér að neðan sýnir stöðuna í háloftunum. Það er fengið úr spálíkani evrópureiknimiðstöðvarinnar og gildir kl.6 í fyrramálið, þriðjudag 29.júní. Norðurskaut er ofarlega á myndinni - sjá má Ísland ofarlega til hægri, en norðvesturríki Bandaríkjanna eru neðst. 

Jafnhæðarlínur eru heildregnar, en þykktin sýnd í lit. Hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Dekkstu brúnu fletirnir sýna svæði þar sem þykktin er meiri en 5880 metrar. Það er nánast einstakt að svo mikil þykkt nái jafnnorðarlega og hér hefur átt sér stað. Hún er hins vegar allalgeng að sumarlagi um 12 til 15 breiddarstigum sunnar, yfir eyðimörkum Arisóna og þar um slóðir. Enn meiri verður hún yfir suðvesturhlutum Asíu. 

Það er jafnframt eftirtektarvert að mjög öflugur kuldapollur er yfir Norðuríshafi - ekki það að kuldinn í honum sé sérlega óvenjulegur heldur fremur hversu lágur 500 hPa-flöturinn er í honum miðjum, um 5090 metrar. Ekki er annað að sjá að hann verði heldur þrálátur næstu ein til tvær vikur - jafnvel lengur - en hlýindahæðin mikla mun væntanlega fletjast út - eða hörfa á sínar heimaslóðir.

Mjög hlýtt loft stefnir hingað til lands á morgun. Þykktin í fyrramálið verður um og yfir 5600 metrum fyrir suðvestan land. Þegar þetta loft fer austur um síðdegis og á miðvikudag hlýnar það nokkuð vegna yls yfir landinu - og síðan er niðurstreymi austan fjalla - sem eykur þykktina.

Frá 5600 upp í 5880 eru um 14 stig og frá 5600 niður í 5220 eru um 19 stig.

Eldri pistill um mikla þykkt yfir Ameríku. 

Órólegar hitamælingar

Mörg veðurnörd hafa sjálfsagt veitt því eftirtekt að hiti fór í dag upp fyrir 20 stig á veðurstöðinni við Fagradalsfjall - þó slíka hlýinda hafi alls ekki gætt annars staðar á Reykjanesskaga. Fljótlega eftir að gos hófst í mars var veðurstöð komið fyrir í námunda við eldstöðvarnar. Nú er svo komið að mælistaðurinn er umlukinn hrauni á alla vegu - og fer e.t.v. undir hraun að lokum. Stöðin er venjuleg að því leyti að hitamælir er í hefðbundinni hæð frá jörðu - og ekki er vitað til þess að sólgeislunaraðstæður séu afbrigðilegar. Fljótlega eftir að mælingarnar hófust kom í ljós að hiti var þarna óstöðugri heldur en algengast er á veðurstöðvum og munur á hámarks- og lágmarkshita hverrar klukkustundar meiri en títt er. 

Ritstjóri hungurdiska athugaði málið og komst að því að mjög stórar hitasveiflur (>8 stig á klukkustund) eru ekki tíðari heldur en dæmi eru um en „hóflegri“ sveiflur (>3 stig á klukkustund) hins vegar talsvert algengari heldur en á öllum öðrum stöðvum landsins á sama tímabili. 

Svo virðist sem hlýir straumar af hrauninu séu orðnir býsna tíðir á stöðinni - t.d. í dag, laugardaginn 26.júní þegar hiti fór í 23,9 stig kl. 9:40. 

Ritstjórinn taldi sér til gamans fjölda þeirra klukkustunda á öllum veðurstöðvum landsins frá 1.apríl þegar meira en 3 stigum munaði á hámarks- og lágmarkshita klukkustundar. 

Tíðni slíkra „atburða“ var mest á Fagradalsfjalli, 337 (fram á síðdegi 26.júní). Næstflestir voru þeir á Dyngjujökli, 210 - en sú stöð er ekki „lögleg“, hitamælir ekki í réttri hæð. Í þriðja sæti er síðan önnur ekki lögleg stöð, í Drangagili ofan við Neskaupstað, með 206 tilvik. Fæst voru tilvik af þessu tagi hins vegar á Suðurnesi á Seltjarnarnesi - aðeins eitt. Á Skarðsmýrarfjalli - við Hellisheiði voru tilvikin aðeins 2 og sömuleiðis á Siglunesi. 

Hraunið er heitt og hitar loftið sem það snertir mikið - enda sjáum við strók standa upp af því. Oftast liggur vindur inn að hrauninu - loft streymir að í stað þess sem upp fer - en stundum nær vindur að feykja hlýjum strókum í átt að hitamæli stöðvarinnar. Staðan fer að verða flókin þegar svo er komið að hraun er á allar hliðar. 

En við verðum líka að hafa í huga að rétt hugsanlegt er að stöðin sé alls ekki alltaf að mæla lofthita - geislunarvarmi frá mjög nálægu hrauni gæti komið við sögu. Ritstjóri hungurdiska er einfaldlega ekki nægilega kunnugur staðháttum - og því síður þróun þeirra síðustu daga - en flest í þessu umhverfi virðist breytast hratt. Það verður athyglisvert að gera þessar mælingar upp þegar að því kemur.

Stríð vestanátt

Veðrahringrás norðurhvels er nú komin í sumarskap (sem vera ber) þó enn megi greina síðustu leifar vetrar og vors í norðurhöfum. 

Kort evrópureiknimiðstöðvarinnar sýnir hæð 500 hPa-flatarins og þykktina síðdegis á morgun (föstudag 25.júní). Af hæðinni ráðum við vindstyrk og stefnu í miðju veðrahvolfi. Jafnhæðarlínur eru mjög þéttar við Ísland - óvenjuþéttar miðað við árstíma, þó ekki sé um nein met að ræða. Þykktin segir til um hita í neðri hluta veðrahvolfs. Mjög hlýtt loft leikur um landið, þykkt yfir landinu austanverðu meiri en 5640 metrar sem er með því mesta sem sést. Eins og venjulega er þó alltaf nokkur óvissa um hversu vel hlýindin skila sér niður í mannheima. Um landið vestanvert blæs vindur af hafi og varla nokkur möguleiki á að koma hlýja loftinu að ofan niður - eitthvað af því blandast þó inn í svalann og hiti verður heldur hærri en að undanförnu. Austanlands er mun meiri von um hlýindi. Mættishiti í 850 hPa verður þar um 28 til 29 stig og brjótist sól í gegnum ský gæti hiti á Héraði og Austfjörðum um stund náð 23 til 27 stigum - en það er sýnd veiði en ekki gefin. 

Þessi sterka vestanátt á að haldast í nokkra daga - þá með miklum hlýindum austan- og jafnvel suðaustanlands líka (þó varla alveg samfelldum). Um frekara framhald eru spár ekki sammála - hvað gerist þegar slaknar á vestanáttinni og hvoru megin garðs við þá lendum - í almennum hlýindum að austan og sunnan eða þá svala að vestan eða norðan. 

Illur kuldapollur er yfir Norðuríshafi - hótar okkur ekki í bili, en samt er vissara að gefa honum gaum. Gríðarleg hlýindi gengu fyrr í vikunni yfir austanverða Evrópu, júníhitamet féllu þar víða - sömuleiðis í Kákasuslöndum. Á þessu korti er leiðindakuldapollur yfir Bretlandseyjum - hann gefur sig smám saman, en veldur samt skúrum og svala þar um slóðir næstu daga. 

Á dögunum voru einnig óvenjuleg hlýindi um vestanverð Bandaríkin, hiti nærri metum. Aðeins hefur slaknað á, en svo virðist sem hitarnir muni taka sig upp, og verða hugsanlega óvenjulegir í norðvesturríkjunum og vestanvert í Kanada upp úr helginni. Þar sést þykktinni spáð upp í 5880 metra - sem hlýtur að vers nærri meti - en er jafnlíklegt að sé rangt í spánni. 

Tuttugu júnídagar

Meðalhiti fyrstu 20 daga júnímánaðar í Reykjavík er +8,0 stig, -1,5 stigum neðan meðallags áranna 1991 til 2020 og -1,7 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára. Hitinn er í næstlægsta sæti á öldinni, kaldara var 2001, meðalhiti þá 7,8 stig. Hlýjastir voru þessir sömu dagar 2002, meðalhiti 11,5 stig. Á langa listanum er hitinn nú í 118. sæti (af 147). Hlýjast var 2002, en kaldast 1885, meðalhiti þá aðeins 6,6 stig.

Á Akureyri er meðalhiti nú +8,2 stig, -0,8 stigum neðan meðallags 1991 til 2020, og -1,2 neðan meðallags síðustu tíu ára.

Hiti er neðan meðallags um nær land allt. Þetta er kaldasti júní (hingað til) á Suðausturlandi, en að tiltölu hefur verið hlýjast á Norðurlandi eystra. Þar er hitinn í 15. hlýjasta sæti aldarinnar (af 21). Hiti er í meðallagi síðustu tíu ára á einni stöð, Gjögurflugvelli, en kaldast að tiltölu hefur verið í Þúfuveri þar sem hiti er -3,3 stig undir meðallagi.

Úrkoma hefur mælst 27,8 mm í Reykjavík, eða í rétt tæpu meðallagi. Á Akureyri hefur úrkoman mælst 12,4 mm og er það líka rétt undir meðallagi. Sólskinsstundir hafa mælst 94,7 í Reykjavík og er það um 30 stundum minna en að meðallagi.

Tuttugu maídagar

Tuttugu dagar liðnir af maí - óvenjusólríkir víða um land - og víðast hvar hefur þurrkur gengið úr hófi En meðalhiti dagana 20 er 4,4 stig í Reykjavík, Hitinn raðast í næstneðsta sæti (af 21) á öldinni. Hlýjastir voru dagarnir 20 árið 2008, meðalhiti þá 8,1 stig, en kaldastir voru þeir 2015, meðalhiti 3,7 stig. Á langa listanum er meðalhitinn nú í 110 (af 145). Hlýjastir voru dagarnir 20 árið 1960, meðalhiti 9,3 stig, en kaldastir 1979, +0,5 stig.

Meðalhiti á Akureyri er nú 2,3 stig, dagarnir eru í 79. hlýjasta sæti (af 86) frá 1936 að telja. Langkaldast var á Akureyri 1979, meðalhiti -2,1 stig.

Mánuðurinn er kaldur um land allt, sá kaldasti á öldinni á svæðinu frá Vestfjörðum austur um að Suðausturlandi, en annars sá næstkaldasti (þar með á Miðhálendinu). Hiti hefur verið neðan meðallags á öllum veðurstöðvum, minnst -1,4 neðan meðallags í Bláfjöllum, en mest -4,2 stig neðan þess við Kárahnjúka.

Úrkoma hefur verið óvenjulítil, hefur mælst 8,3 mm í Reykjavík (um fjórðungur meðalúrkomu), en hefur þó alloft mælst minni sömu daga, minnst 0,3 mm, árið 1931. Á Akureyri hefur úrkoman einnig mælst lítil, aðeins 2,7 mm, tæp 20 prósent. Úrkoma hefur þó oft mælst minni sömu daga.

Sólskinsstundir hafa mælst 232,8 stundir í Reykjavík. Þetta er meira en mælst hefur sömu daga áður, en ómarktækur munur er þó á þessari tölu og þeim næstur fyrir neðan, 1955 (225,5 stundir) og 1958 (224,0 stundir) vegna þess að ekki er lengur notaður sami mælir og þá. Um þetta vandamál var fjallað í pistli hungurdiska nýlega.

Loftþrýstingur hefur verið hár, meðaltal dagana 20 í Reykjavík er 1020,4 hPa, en hefur alloft verið hærri sömu daga.

Vegna ófyrirséðra atvika verður töluverður hiksti á starfsemi hungurdiska á næstunni.

 

Hálfur maí

Meðalhiti fyrri hluta maímánaðar er 4,1 stig í Reykjavík, -1,8 stigum neðan meðallags sömu daga árin 1991 til 2020 og líka síðustu tíu ára og í 19.hlýjasta sæti (af 21.) á þessari öld (kaldara var 2003 (3,9 stig) og 2015, 2,8 stig), hlýjast var 2008, meðalhiti 8,3 stig. Á langa listanum er hitinn í 111.sæti (af 145). Kaldastir voru sömu dagar 1979 - meðalhiti þá +0,3 stig, en hlýjastir voru þeir 1960, meðalhiti 9,4 stig.

Á Akureyri er meðalhitinn 2,2 stig, -3,0 neðan meðallag 1991 til 2020 og -2,7 neðan meðallags síðustu tíu ára.

Víðast hvar á landinu er þetta næstkaldasti fyrri hluti maí á öldinni, nokkru kaldara var á sama tíma 2015. Að tiltölu hefur verið hlýjast í Bláfjöllum, hiti þar -1,4 neðan meðallags síðustu tíu ára, en kaldast hefur verið á Fjarðarheiði, og við Kárahnjúka hiti -4,2 stig neðan meðallags.

Úrkoma hefur verið lítil, í Reykjavík hafa aðeins mælst 2,1 mm, en hefur nokkrum sinnum verið minni. Á Akureyri hafa aðeins mælst 2,6 mm - en þar hefur líka verið þurrara nokkrum sinnum.

Sólskinsstundir í Reykjavík eru óvenjumargar, 196,4 hafa mælst til þessa, meira en áður. Næstmest mældist 1958, 190,0 stundir. Hefði sami mælir verið notaður þá er líklegt að fleiri stundir eða jafnmargar hefðu mælst og nú (um þetta vandamál er fjallað í sérstökum pistli).

Loftþrýstingur hefur enn verið hár - en er þó sem fyrr ekki nærri meti.

Breyting á sólskinsstundamælingum

Um síðastliðin áramót var hætt að mæla sólskinsstundir í Reykjavík með svokölluðum Campbell–Stokes mæli. Sól skín í gegnum glerkúlu og brennir rauf í blað sem þar er komið fyrir. Mælirinn var fundinn um 1853 [um það má lesa á Wikipediu] og frá 1879 var hann endurbættur lítillega. Byrjað var að nota svona mæli á Vífilsstöðum 1911 og má heita að sólskinsstundir hafi verðið mældar á þennan hátt á höfuðborgarsvæðinu síðan. Mælingar lögðust af á Vífilsstöðum 1923 en hófust þá nærri skrifstofu Veðurstofunnar við Skólavörðustíg - og frá 1931 í Landssímahúsinu við Austurvöll. Árið 1946 fluttust mælingarnar í turn Sjómannaskólans og voru þar þar til flutt var á Bústaðaveg að Veðurstofunni 1973. 

Mælingarnar hafa alla tíð verið gerðar á sama hátt; þegar sólin skín brennir hún rönd í pappír sem komið er fyrir aftan við kúlulaga linsu (brennigler). Skipt er um blað einu sinni á sólarhring og lengd randarinnar á blaðinu mæld. Þótt mælingin sé einföld getur ýmislegt truflað hana og ruglað. Fyrst er að telja að hér sem og við aðrar mælingar skiptir samviskusemi athugunarmanns miklu máli. Ef ekki er skipt um blað þannig að fleiri en einn dagur lenda á sama blaði er oft erfitt að aðgreina sólskinsstundir hvers dags um sig. Athugunarmaður verður einnig að sjá til þess að kúlan sé hrein þannig að hún hleypi sólargeislunum í gegn. Mælirinn má heldur ekki skekkjast. Að þessum vandamálum tengdum athugunarmanninum slepptum eru fleiri vandamál.

Hér á landi er aðeins notuð ein kúla á hverjum stað. Þetta veldur því að þegar sólargangur er mjög langur er hætt við að mælirinn skyggi á sjálfan sig þegar sólargangur er lengstur og fyrstu sólargeislar morgunsins og síðustu geislar kvöldsins mælist ekki. Pappírinn, sem notaður hefur verið, hefur, því miður, verið misdökkur og efnið í honum misjafnt í þessi rúmu 80 ár sem mælingarnar hafa staðið. Þetta veldur því að hann brennist misvel og viðbúið að einhverju muni á tímabilum af þeim sökum.Einnig er hægt að lesa misjafnlega af blöðunum, en tilraunir sem gerðar hafa verið á Veðurstofunni benda til þess að sá munur sé óverulegur þegar tekið er saman sólskin heils mánaðar. Allt þetta verður að hafa í huga þegar horft er á niðurstöður mælinga.

Árið 2005 var einnig farið að nota sjálfvirkan mæli og hafa þær mælingar verið gerðar samhliða hinum á þaki Veðurstofuhússins síðan. Lítilsháttar vantar í mæliröð þessa. Samanburður sem Árni Sigurðsson veðurfræðingur gerði fyrir allnokkrum árum á mælunum tveimur bendir til þess að þeir mæli álíka margar sólskinsstundir á ári. Kvöld- og morgunskuggar þeir sem minnst var á hér að ofan valda hins vegar því að á mestu sólardögum mælir sjálfvirki mælirinn lengur heldur en sá eldri - meir um það hér að neðan. Á móti kemur að brennimælinum hættir til að brenna of stór göt í blaðið - sé sólskin „köflótt“ - til dæmis í skúraveðri. 

Ritstjóri hungurdiska gerði á dögunum könnun á þessum mun mælanna frá 2006 til 2020. Aðeins var litið á mánuðina maí til ágúst. 

Myndin hér að neðan sýnir niðurstöðuna:

Lóðrétti ásinn sýnir mun á mælunum (í klukkustundum), en sá lárétti sólskinsstundafjölda á sjálfvirka mælinum. Við sjáum að þegar sólskinsstundir eru fáar er munur á mælunum mjög lítill, brennimælirinn hefur ómarktækt betur þegar sólskinsstundirnar eru 5 til 7, en síðan má segja að munurinn fari vaxandi, sérstaklega þegar komið er upp í 14 til 16 stundir. Mesti munurinn er á heiðríkum dögum, 1,5 til 1,8 stundir. 

Þetta ruglar auðvitað innbyrðis samanburð sólskinsmánaða. Fyrstu 14 daga þessa mánaðar, (maí 2021) mældi nýi mælirinn 187,4 stundir - það er það mesta sem mælst hefur áður þessa daga eftir að hann var tekinn í notkun. Næstflestar voru sólskinsstundirnar sömu daga árið 2015. Þá mældust 176,3 stundir á sama mæli, 11,1 færri en nú. En gamli mælirinn mældi ekki nema 166,2 sömu daga, 10,1 færri. Árið 1958 höfðu sömu mánaðardaga mælst 174,7 stundir. Spurningin er nú auðvitað sú hversu margar stundir hafðu þá mælst á nýja mælinn? Það vitum við auðvitað ekki - en ef við leitum aðstoðar myndarinnar við að giska ættu þær að hafa verið 180,1. Það er að segja færri heldur en nú. 

Sólskinsstundamet maímánaðar í Reykjavík er einmitt frá 1958, 330,1 stund. Við vitum ekki en hversu nærri maímánuður 2021 kemst þeirri tölu. Til að ritstjóri hungurdiska geti talað rólega um nýtt met þyrfti nýi mælirinn að komast upp í 340 stundir - 339,4 er ágiskuð tala myndarinnar hér að ofan. Mjög slæmt er að breyta aðferðum við mælingar - ekki síst þeim sem búið er að gera lengi. En við gömlu mennirnir verðum víst að sætta okkur við framrás tímans - og nýi mælirinn er auðvitað að mörgu leyti betri heldur en sá gamli. Því er hins vegar spáð að hann muni bila - og dagar fari að falla úr - þá þarf að fara að skálda í eyður með aðstoð skýjahulu - hvernig á hins vegar að gera það falli skýjahuluathuganir niður líka?

Hey í harðindum?

Ritstjóra hungurdiska finnst eitthvað orðið öfugsnúið þegar farið er að fagna komu leiðindakuldapolls úr norðri sem einskonar vonarpenings (svo ekki sé talað um endurlausnara). Alla vega er ljóst að kuldapollar sem þessi þykja almennt vera boðberar verstu leiðinda að sumarlagi - í júlí klippa þeir marga daga úr örstuttu sumri - þó vægir og ómerkilegir séu.

En - svona er þurrkurinn farinn að leika okkur grátt og hin alvarlega gróðureldahætta mikil að fáeinir hraglandadropar vekja einhverjar vonir - með sínum 1 til 5 stiga hita og það í maí. En til allar hamingju virðist sú veðurtíska enn undirliggjandi að það fari vel með - vindar verði hægir og engin aftök af neinu tagi í sjónmáli. 

Kuldapollurinn stóri yfir Norðuríshafi kemur til allrar hamingju lítt við sögu - en léttir aðeins á sér með því að senda örverpi suður um Ísland á fimmtudag og föstudag - stendur raunar stutt við. 

Kortið sýnir stöðuna í 500 hPa-fletinum - í miðju veðrahvolfi - á fimmtudagskvöld. Þá á miðja kuldapollsins að vera við Vestfirði á leið til suðurs eða suðsuðvesturs. Ekki er þetta öflugt kerfi - en þó er um -34 stiga frost í miðjunni og þykktin undir þessu er minni en 5200 metrar - ekki met á þessum árstíma, en nær þó inn í botn-10 á síðustu 100 árum ef við þrengjum dagagluggann niður í 11. til 15.maí. Minnsta þykkt sem við vitum um eftir 12.maí var talsvert lægri, 5110 metrar - en það átti sér stað 15.maí 2012 (og getið í hungurdiskapistli á þeim tíma). Þá var hið versta veður - en það stendur ekki til að þessu sinni þó svalt verði. - Í dag (þriðjudag 11.maí) var þykktin yfir miðju landi 5280 metrar, hiti í neðri hluta veðrahvolfs 4 stigum hærri en hann á að vera um miðnætti á fimmtudagskvöld. 

En í þessu tilviki verður sum sé að fórna hita (sem þó er ekki hár) og sólskini fyrir einhverja úrkomuvon - (sem svo kannski bregst) - flest er hey í harðindum. 

Fyrstu tíu dagar maímánaðar

Meðalhiti fyrstu tíu daga maímánaðar er 3,9 stig í Reykjavík, -1,7 stigum neðan meðallags áranna 1991 til 2020 og einnig síðustu tíu ára. Hann raðast í 18.hlýjasta sæti aldarinnar í Reykjavík. Kaldastir voru sömu dagar 2015, meðalhiti þá 1,7 stig, einnig var kaldara en nú sömu daga árin 2018 og 2003. Hlýjastir voru dagarnir 10 árið 2011, meðalhiti þá 8,6 stig. Á langa listanum er hitinn nú í 101.sæti (af 145). Hlýjastir voru sömu dagar 1939, meðalhiti þá 9,1 stig, en kaldastir voru þeir 1979, meðalhiti -1,0 stig.

Á Akureyri er meðalhiti nú 1,4 stig, -3,5 stigum undir meðallagi áranna 1991 til 2020, en -3,2 stigum undir meðallagi síðustu tíu ára. Frá 1936 hefur maíbyrjun verið kaldari 11 sinnum á Akureyri, síðast 2015 - langkaldast var 1979, meðalhiti fyrstu tíu daga maímánaðar þá var aðeins -3,4 stig.

Dagarnir tíu eru ýmist í næstkaldasta eða þriðjakaldasta sæti aldarinnar á spásvæðunum. Einna hlýjast að tiltölu hefur verið á höfuðborgarsvæðinu, en hiti er vel undir meðallagi síðustu tíu ára á öllum veðurstöðvum, minnst er neikvæða vikið í Bláfjöllum, -1,6 stig, en mest við Setur, -4,2 stig.

Úrkoma hefur verið sáralítil um stóran hluta landsins. Í Reykjavík hafa aðeins mælst 0,2 mm, 1 prósent meðalúrkomu. Síðustu 100 ár hefur úrkoma þessa daga aðeins einu sinni verið minni en nú, (1958) og einu sinni jafnlítil (1979) - nokkrum sinnum litlu meiri (innan við 1 mm). Árið 1892 var ekki getið um úrkomu þessa daga og ekki heldur 1904, 1906 og 1907. Á þeim árum var minna hirt um mælingu 0,1 til 0,2 mm heldur en nú er gert - og samanburður svo lítillar úrkomu því ekki alveg raunhæfur - að öðru leyti en því að þessir dagar hafa einnig verið mjög þurrir þessi ár.

Á Akureyri hefur úrkoman aðeins mælst 1,1 mm - en hefur alloft verið enn minni þessa sömu daga. Austur á Dalatanga er úrkoma heldur meiri, en samt um 30 prósent undir meðallagi. 

Óvenjusólríkt hefur verið í Reykjavík, alls hafa mælst 152,9 sólskinsstundir, 88 fleiri en að meðallagi 1991 til 2020. Svo margar sólskinsstundir hafa aldrei mælst þessa sömu tíu daga í Reykjavík. Um síðustu áramót var hætt að mæla með gamla sólskinsstundamælinum (brennikúla) og sjálfvirkur mælir tekinn í notkun í veðurskeytum. Nýi mælirinn mælir heldur fleiri sólskinsstundir á þessum tíma árs heldur en sá gamli gerði - við fjöllum vonandi um það síðar hér á þessum vettvangi verði mánaðarmetinu ógnað. Samanburðarmælingar hafa staðið í um 15 ár. Í dag munar svo miklu (næsta tala er 129,3 stundir sömu daga 1958 og síðan 129,1 stund 2015) að þessi breyting á mælifyrirkomulagi skiptir ekki máli.

Loftþrýstingur hefur verið hár - en er þó mjög langt frá meti sömu daga.

Þráviðrið

Nú eru litlar breytingar á veðri frá degi til dags. Þó þetta verði að teljast heldur köld tíð miðað við árstíma hefur samt ekki beinlínis farið illa með veður. Gróður fer sér hægt og þurrkar eru til baga. Gróðureldahætta umtalsverð um landið sunnan- og vestanvert, og harla dauft norðaustanlands - en ekki þó stórhret. 

Við skulum nú líta á hvernig staðan er í háloftunum á norðurhveli og reynum að átta okkur aðeins á henni. Kort evrópureiknimiðstövðarinnar gildir kl.18 á mánudag, 10.maí.

Jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins eru heildregnar, af þeim ráðum við vindátt og vindstyrk í miðju veðrahvolfi. Litir sýna þykktina, hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs, því minni sem hún er því kaldara er loftið. Grænu litirnir eru þrír. Á þessum árstíma ættum við að vera í þeim í miðjunni, sem sýnir þykkt á bilinu frá 5340 metrum upp í 5400 metra, sumarylur byrjar í kringum 5460 metra (í gula litnum). Hér má sjá að landið er ekki í grænum lit heldur bláum - og ekki einu sinni þeim ljósasta. Þykktin yfir landinu á mánudaginn (10.maí) þegar kortið gildir á að vera 522ö metrar - svipað og meðaltalið í janúar og um 130 metrum undir meðallagi maímánaðar. Það þýðir að hiti í neðri hluta veðrahvolfs er 6-7 stigum neðan meðallags. Vik meðalhita í mannheimum eru heldur minni, trúlega 4-5 stig. 

En kortið sýnir að mikið hefur slaknað á afli vestanvindabeltisins - sumarið nálgast á norðurhveli. Breytingar eru orðnar heldur hægari en fyrr í vor. Við höfum nú lent dálítið á milli veðrakerfa - lægðagangurinn er langt fyrir sunnan landið - en meginkuldinn líka nokkuð langt undan - nærri norðurskauti. 

Á kortinu er strikalína sem markar eins konar landamæri milli áhrifa lægðanna í suðri og heimskautaloftsins í norðri - þessi lína hefur legið á svipuðum slóðum nú um hríð - færir okkur hálfgerða veðurleysu - hvað vind og úrkomu áhrærir - en ekki mikla von um breytingar.

Það er einkum tvennt sem getur breytt þessari stöðu. Annars vegar eitthvað langt að sunnan sem fær einhverja bylgjuna fyrir sunnan veðurleysuna til að hreyfa við henni - lægðin sem nú er vestur af Bretlandseyjum er einmitt af þessu tagi - hún beinir nú mjög hlýju lofti norður um alla Evrópu - en hreyfir ekki við neinu hér á landi - við þyrftum að fá bylgju af þessu tagi aðeins vestar - það er rétt hugsanlegt að lægðin þessi beini til okkar hlýju pústi úr austri - en lítil von þó.

Annar möguleiki til breytinga er að kuldapollurinn mikli við norðurskautið (við sjáum fjólubláan blett í honum) fari eitthvað á skrið. Fari hann suður um Kanada gæti hann um síðir rótað upp í veðurleysunni og komið hlýrra lofti til okkar úr suðri. Við viljum hins vegar alls ekki að hann komi suður um til okkar - hvorki rétt vestan við eða austan við. Þá fengjum við illviðri af einhverju tagi - jafnvel hríðarveður. Þau eru ekki skemmtileg á þessum tíma árs (en ekki óskaplega óalgeng). Best er ef svona kuldapollar heldi sig sem fastast þar sem þeir eiga heima. 

Kannski gerist ekkert af þessu - veðurleysan heldur bara áfram. Þá hlýnar einfaldlega hægt og hægt vegna vaxandi sólaryls - án grundvallarbreytinga. Gott veður í einhverjum almennum skilningi - en harla óheppilegur þurrkur og nætursvali.