Illviðrið mikla 23. október 1963

Í október 1963 gerði nokkur eftirminnileg illviðri. Almenna umsögn um þennan mánuð má finna í samantekt hungurdiska um árið 1963. Vegna lengdar frétta af veðri sem gerði 23. október ákvað ritstjórinn að „taka það út fyrir sviga“ - í stað þess að velja og stytta fréttir mikið. Reyndar gerði annað veður - sömuleiðis mjög eftirtektarvert - fjórum dögum áður (19.október) - og fær það að fylgja með - þetta er sama veðrasyrpan. Eins og venjulega er stafsetning færð til nútímahorfa (að mestu) og á stöku stað er sleppt úr textum (vonandi sætta höfundar sig við þá meðferð)

Segja má að þessi syrpa hafi hafist þegar leifar fellibylsins Flóru komu að landinu þann 14. október. Hungurdiskar fjölluðu sérstaklega um þær í pistli 13. september 2019. 

 

Rauði ferillinn á myndinni sýnir lægsta þrýsting hvers athugunartíma á landinu dagana 13. til 25. október 1963. Fyrsta þrýstifallið (þann 14.) varð í tengslum við leifar fellibylsins. Næstu daga á eftir gengu lægðir til norðausturs fyrir suðaustan land, nokkuð djúpar, en ollu ekki teljandi illviðri hér á landi. Það var svo þann 19. að mjög djúp lægð kom sunnan úr höfum og fór til norðurs við Vesturland. Hún varð hvað dýpst síðdegis þann dag, þrýstingur í lægðarmiðju líklega um 935 hPa. Á Stórhöfða í Vestmannaeyjum fór hann niður í 938,4 hPa og var það lægsti þrýstingur sem mælst hafði á landinu í rúm 20 ár, frá því 12,janúar 1942. Þetta er sömuleiðis langlægsti þrýstingur sem mælst hefur í október á Íslandi frá upphafi mælinga (næstlægsta gildið er 945,5 hPa frá 1957). 

Við borð lá að þrýstingur færi jafnneðarlega fjórum dögum síðar þegar aftur kom mjög kröpp lægð að landinu, enn krappari heldur en sú fyrri. Þá fór þrýstingur lægst í 945,2 hPa á Sauðárkróki. Trúlega hefur miðjuþrýstingur lægðarinnar verið enn lægri.

Súlurnar á myndinni sýna þrýstispönn landsins á hverjum athugunartíma (mun á hæsta og lægsta þrýstingi). Sjá má lægðirnar fara hjá. Í lægðinni þann 19. fór spönnin mest í 30 hPa, en 32,5 hPa þann 23. Stór tala, ekki síst vegna þess að lægðin fór yfir landið vestanvert. 

Kortið sýnir stöðuna þann 19.október kl.18. Rauðum krossum hefur verið bætt við þannig að braut lægðarinnar sjáist. Á tveimur sólarhringum dýpkar hún um nærri 70 hPA, fyrri sólarhringinn um 39 hPa og þann síðari um 30 hPa. Japanska endurgreiningin virðist ná lægðinni undravel. Hér á landi varð tjón bæði vegna vinds, en meira þó vegna brims. Stórstreymt var, nýtt tungl þann 17. Eins og sjá má af línuritinu að ofan var rólegt veður þann 20., en aðfaranótt 22. fór lægð til norðausturs um Grænlandshafi. Komst þrýstispönnin þá upp í 15 hPa, strekkingsvind. Þessi lægð telst þó ekki til neinna tíðinda. 

Kortið hér að ofan sýnir stöðuna í háloftunum að kvöldi þess 22., hátt í sólarhring áður en veðrið mikla skall á. Köld tunga liggur langt suður í haf og vekur þar bylgju af mjög hlýju lofti. Í sameiningu þessara afla varð til enn ein ofurlægðin sem dýpkaði ört og stefndi til landsins. 

Síðdegis þann 23. var hún við Reykjanes. Hafði á einum sólarhring dýpkað um 35 hPa og á sama tíma borist áfram á um 100 km hraða á klukkustund. Gríðarlegur suðvestanstrengur var í suðaustur- og suðurjaðri lægðarinnar (það sem kallað hefur verið stingröst). Röstin kom inn yfir Suðurland og fór norður yfir. Á nokkru belti frá vestanverðri Árnessýslu austur í Vestur-Skaftafellssýslu og sömuleiðis sumstaðar á svæðinu frá Eyjafirði austur fyrir Langanes gekk hið mesta fárviðri yfir. Vestar og austar á landinu varð ekki eins hvasst. Ritstjóri hungurdiska sá loftvogina detta niður úr öllu í Borgarnesi, en lægðarmiðjan fór um það bil beint þar yfir. Vestur á fjörðum hvessti mjög af norðaustri, en það leið þó fljótt hjá, því fyrr en varði var lægðin komin norður fyrir land. 

Vindraðamet var sett á Stórhöfða í Vestmannaeyjum. Vindhraði mældist 55,6 m/s og var landsmet á sínum tíma - og stendur enn sem vindhraðamet októbermánaðar. Vindhraðamælir var annarrar gerðar en nú tíðkast og nokkur óvissa um kvörðun - en ljóst að um fádæma vind var að ræða. 

Hér má sjá hið merkilega veðurkort miðvikudaginn 23.október 1963. Lægðarmiðjan við Mýrar, um 942 hPa í miðju. Tvöfalt „flagg“ á vindör Stórhöfða, meir en 100 hnúta vindur. Fárviðri var einnig í Æðey, en af norðaustri. Eins og áður sagði fór lægðin síðan norðaustur um Húnaflóa og Skaga. Vinstrengurinn barst með henni - en núningur landsins dró smám saman úr honum. Miklir skaðar urðu þó einnig norðanlands. 

Við tökum nú til við blaðafregnir af þessum tveimur veðrum. Fyrra veðrið gekk yfir síðdegis og að kvöldi laugardags. Engar fréttir af því birtust því í blöðum fyrr en á eftir helgina. Vísir gat verið fyrstur með fréttirnar mánudaginn 21.:

Mesta flóð sem komið hefur í Þorlákshöfn frá því 1925, skall á s.l. laugardagskvöld. Sjór flæddi inn í frystihús Meitils og allar rúður sjávarmegin á frystihúsinu brotnuðu. Miklar skemmdir urðu á vegum m.a. fór að heita má alveg braut sem lögð hafði verið frá frystihúsinu að Norðurvararbryggju. Sjórinn æddi yfir malarkamba sunnan við þorpið og langt inn á tún þar.

Morgunblaðið segir síðan frá daginn eftir, 22.október:

Miklar skemmdir urðu í Þorlákshöfn og Vestmannaeyjum af völdum brims s.l. laugardagskvöld og sjórinn gekk um kílómetra á land við Vík í Mýrdal. Óvenju mikið háflæði var við Stokkseyri og Eyrarbakka, en þar urðu engar skemmdir. Ástæðan fyrir þessu var, að stórstreymt var, mikið hvassviðri og loftvog með lægsta móti. Hér á eftir lýsa fréttaritarar Morgunblaðsins skemmdum þeim, sem brimið og veðurofsinn olli:

Þorlákshöfn, 21. október. Rétt fyrir kl.8 s.l. laugardagskvöld braust sjórinn hér á land hjá vörugeymslu SÍS og flutti með sér tugi tonna af grjóti. Ofsarok var á af suðaustan. Sjórinn flæddi inn í vörugeymsluna og flutti grjót með sér inn um hurð, á norðurgafli sem brotnaði upp. Talsverðar skemmdir urðu á fóðurmjöli í geymslunni. Kjallari, sem er undir fóðurblöndunarvélum, fylltist af sjó er eyðilagði stóran rafmótor sem þar er staðsettur. Á suðurgafli frystihúss Meitils hf brotnaði inn útidyrahurð og flæddi sjórinn þar inn. Ýmsar smávægilegar skemmdir urðu þar. Þá flæddi sjór og grjót inn í nýbyggt hús Norðurvarar hf. Brotnaði upp hurð og fylltist allt af grjóti og möl. Aðrar skemmdir urðu ekki að hér í þorpinu, nema hvað malarkambur, sem er sunnan við vörugeymslu SÍS, hefur lækkað mjög mikið á 700—800 metra löngum kafla. Þar flæddi sjórinn upp að olíutank, sem er um 900 metra frá sjó. Hætta er á, að sjór gangi fremur hér upp, eftir að malarkamburinn lækkaði. Mjög hætt er og við, að sjór gangi upp með norðurenda vörugeymslunnar, þar sem malarkamburinn sem þar var, hefur flust upp á hlað. Við norðurhlið frystihússins stóð fólksbíll. Fuku á hann fiskbalar, skemmdist ein hurð bílsins, en vörubílstjórum úr Reykjavík, sem óku hingað vörum, tókst að forða bílnum áður en frekari skemmdir urðu. — Magnús.

Vestmannaeyjum, 21. október. Austan og síðan suðaustan rok gekk hér yfir á laugardag með einhverju því mesta hafróti, sem getur orðið. Versnaði veðrið og brimið, þegar á kvöldið leið. Flóðhæðin var svo mikil, og allar bryggjur voru á kafi í sjó og gekk hann upp að næstu umferðargötum. Bátar í höfninni urðu ekki fyrir teljandi skemmdum, enda fóru sjómenn fljótlega um borð til að binda þá betur og voru um borð margir hverjir fram eftir nóttu. Herjólfur var hér í höfninni og slitnaði upp og var skipinu lagt við akkeri og legubaujur. Samkvæmt áætlun átti Herjólfur að fara kl.9 um kvöldið, en talið var ófært í sjó og fór hann því ekki fyrr en næsta morgun. Miklar skemmdir urðu á nýbyggingu fiskimjölsverksmiðju Einars Sigurðssonar, þar sem nýlega hafði verið komið fyrir ýmsum vélum, svo sem þurrkara, pressu og rafmótorum. Urðu verulegar skemmdir á vélunum, þar sem sjór braut upp hurðir og ólögin gengu um allt húsið. Nú er unnið að hreinsun og viðgerð vélanna. Sjórinn sópaði einnig burt nokkrum tonnum af mjöli og sandi úr ystu bryggjunni, Naust hamarsbryggju. Þá lagði út af uppslátt fyrir bryggjukanti innst í Friðarhöfn. Er hér um töluvert tjón að ræða. Veðrið tók að ganga niður, þegar á nóttina leið. Fréttaritari.

Vík í Mýrdal, 21. október. Suðaustan stórviðri með mikilli rigningu geisaði hér s.l. laugardag. Í þessu veðri gekk sjórinn nokkur hundruð metra á land síðari hluta dags. Komst sjórinn yfir þjóðveginn þar sem hann liggur undir Víkurkletti. Þaðan er annars um kílómetri út að sjó. Miðja vega milli Víkurkletts og strandarinnar fannst í gær lifandi og spriklandi hnísa, fremur lítil, sem borist hafði svona langt upp á sandinn í hafrótinu. Var hnísan skorin í gær. Sjórinn flæddi einnig upp í Víkurá, svo að hann komst þar alla leið upp að aðalbrúnni hér í þorpinu. — Áætlunarbíllinn fór ekki yfir Mýrdalssand á laugardag vegna óveðursins. Margir kannast við þurran sandstorm á Mýrdalssandi, sem veldur stórskemmdum á bílum, en á laugardaginn rauk blautur sandur upp í veðurofsanum og er það engu betra. Fréttaritari.

Bláhvítir blossar sáust á himni aðfararnótt sunnudags. Það voru menn í bíl, nálægt Þórshöfn, sem sáu blossana í suðvestri. Tilkynntu þeir þetta í gegnum talstöð í bílnum til Siglufjarðarradíós, sem hafði samband við Veðurstofuna. Samkvæmt upplýsingum frá Veðurstofunni sáust blossarnir öðru hverju með jöfnu millibili, en ekki hafa aðrir en fyrrgreindir menn skýrt frá fyrirbærinu. Er talið líklegt, að eldblossarnir hafi stafað af eldingum í þrumuveðri inni yfir hálendinu, sennilegast yfir vestanverðum Vatnajökli. Veðurathugunarstöðvar hafa ekki skýrt frá þrumuveðri neins staðar, en gæti vel hafa verið yfir hálendinu þrátt fyrir það. Má geta þess, að eldblossar sem sjást, þegar eldgos eru, stafa oft frá eldingum í lofti. Rétt um það leyti, sem eldblossarnir sáust, var mjög djúp lægð við suðvestur ströndina, ein af þeim dýpstu, sem koma á þessum slóðum. Loftþrýstingurinn í þessari lægð mældist lægstur í Vestmannaeyjum, 938 millíbar.

Tíminn segir einnig frá þriðjudaginn 22.október - að mestu samhljóða Morgunblaðinu, en nokkur smáatriði önnur:

BÓ-Reykjavík, 21. október. Á háflæði á laugardagskvöldið gekk sjór upp á suðurströndina og gerði stórspjöll á vörugeymslu SÍS í Þorlákshöfn og frystihúsinu þar, en hafnarmannvirki skolaðist burt í Grindavík. Þá var hvöss suðaustanátt. Í kvöld bárust þær fréttir, að skemmdir hefðu orðið á aðalhafnarmannvirkinu í Þorlákshöfn, Suðurvararbryggju. Guðmundur Ágústsson, umsjónarmaður með verklegum framkvæmdum hjá Olíufélaginu, hringdi til blaðsins og sagði, að starfsmaður félagsins hefði veitt því athygli, að sprunga, sem áður var komin i ljós utan á garðinum, hefði nú komið fram að innan verðu, þar hefði nálega 10 sm glufa opnast. Guðmundur Ágústsson kvaðst halda, að þarna yrði að brjóta niður garðinn og steypa á ný. Um klukkan 19 á laugardagskvöldið skall sjórinn yfir malarkambana sunnan við Þorlákshöfn og langt upp á tún. Mestar skemmdir urðu i vörugeymslu SÍS, en þar braut sjórinn upp norðurdyrnar og kastaði grjóti inn, mölvaði stafnglugga og spýttist upp úr gólfinu, eins og þar væri sægur af gosbrunnum. Undir húsinu er malarfylltur grunnur, og sjórinn þrengdi sér upp um hann. Magnús Bjarnason, starfsmaður í geymslunni, sagði í dag, að neðsta sekkjalagið af fóðurmjöli væri ónýtt, en þá var unnið að því að rífa fram sjóblauta ull og senda hana í þvott til Hveragerðis. Nú er grjóthaugur, rúmur metri á þykkt við norðurstafn geymslunnar, sumir steinarnir meir en hálft tonn á þyngd. Gólfið i húsi Norðurvarar h.f. fylltist af grjóti og möl, en það er nýlega byggt og stendur tómt. Í frystihúsi Meitils brotnuðu dyr að sunnan og norðan og flestir gluggar á neðstu hæð, 6 eða 7 talsins. Frystihússtjórinn sagði, að þar hefðu orðið furðulitlar aðrar skemmdir. Enginn fiskur var á neðri hæðinni, tæki skemmdust ekkert að ráði, en sjórinn komst inn á gólf í símstöðinni, þar til húsa. Eftir þennan forgang var ófært að húsinu fyrir möl og grjóti, en því hefur verið rutt frá með jarðýtu. Þessi sjávargangur stóð á þriðju klukkustund. Guðsteinn Einarsson, fréttaritari Tímans í Grindavík, sagði að brimið hefði gengið upp á milli húsa í þorpinu laust eftir kl.20. Þá voru allar bryggjur í kafi. Í fyrrasumar var steyptur varnargarður fyrir utan höfnina. 20—30 metra kafli af honum, framan til við miðju, lagðist út af, og er garðurinn þar með gagnslaus, Það, sem eftir stendur, getur farið í næstu flóðum. Garðurinn var byggður á lausan jarðveg, og sjórinn hefur grafið undan honum. Búið var að treysta hann með stórgrýti, en kom að engu haldi. Aðalhættan sem nú stafar af þessu mannvirki vitamálastjórnar, er sú að grjótið fari inn í höfnina og eyðileggi hana. Engar skemmdir urðu á bátum í Grindavík, enda vel gengið frá þeim.

Fregnir af veðrinu þann 23. birtust í blöðunum daginn eftir, í fyrstu virtist tjón ekki stórkostlegt - en nánari fregnir af því komu síðar. Tíminn segir frá 24.október:

KH-Reykjavík, 23.október. Í dag gerði ofsaveður á Suðurlandsundirlendinu, sem í kvöld hafði náð yfir mestallt landið. Var vindhraðinn slíkur, að hann hefur aldrei mælst meiri við jörðu hér á landi, eða 16 vindstig á Stórhöfða. Spáð er ofsaveðri um Norður- og Austurland í nótt, en stormi á Suður- og Vesturlandi. Tjón hafði ekki orðið stórkostlegt í þessum veðraham, eftir því sem blaðinu var kunnugt um seint í gærkveldi. Þó fuku þakplötur víða af húsum, illa gekk að hemja báta í höfnum, eldur kom upp í skúr á Húsavík, flug tafðist og flugvélar urðu að lenda annars staðar en áætlað var, og togari strandaði á Ísafirði. Tveggja báta var saknað, en annar var kominn fram í kvöld. Ekkert hafði spurst til hins undir miðnætti.

Lægðin, sem völd er að þessu óveðri. var langt suður í hafi í gær, en byrjaði að dýpka mjög ört og hefur loftvogin ekki fallið jafnhratt síðustu árin og hún gerði í Vestmannaeyjum í dag. Frá því klukkan 12 á hádegi til kl. 15 féll hún um 23 millibör, en hér í Reykjavík féll hún á sama tíma um rúmlega 21 millibar og komst niður í 942 millibör, sem er óvenju lágt. Um klukkan sex í dag varð vindhraðinn mestur í Vestmannaeyjum, 16 vindstig. Jónas Jakobsson, veðurfræðingur, kvaðst ekki muna til þess, að svo mikill vindhraði hefði mælst við jörðu hér á landi áður. Mesti vindhraði, sem mældur er, er 17 vindstig. Um klukkan 11 var vindhraðinn „aðeins“ 12 vindstig á Stórhöfða, að sögn veðurstofunnar. Var lægðarmiðjan þá að öllum líkindum komin norður fyrir Grímsey á leið norður eða austur. Spáð er vestanroki eða ofsaveðri á Norður- og Austurlandi í nótt, en hægara á morgun.

Á Suður- og Vesturlandi er spáð vestanstormi eða roki í nótt en heldur hægara á morgun. Saknað var í kvöld vélbátsins Elliða frá Elliðaey, og hafði enn ekkert til hans spurst undir miðnætti. Elliði er sjö smálesta bátur, eign vitavarðarins í Elliðaey. Vitavörðurinn lagði af stað á bát sínum við annan mann frá Rifi klukkan 2 í nótt og ætlaði til Stykkishólms með viðkomu í Elliðaey. Síðan hefur ekkert heyrst frá honum. Talstöð er í bátnum, en álitið er, að hún geti verið biluð. Vitinn i Elliðaey sendir ekki, en vonast er til, að mennirnir og báturinn séu, þar heilir á húfi, þó að þeir hafi ekki látið heyra frá sér. Tveir bátar frá Ólafsvík, Steinunn og Stapafell, voru á sjó og fóru þeir að svipast um eftir Elliða í kvöld. Einnig var reynt að fá báta úr Grundarfirði og Stykkishólmi til að leita. Ætluðu bátarnir fyrst að fara út í Elliðaey og hyggja að bátnum þar, en annars er erfitt um leit að svona litlum bát í myrkrinu. Allhvasst var um tíma á Breiðafirði í dag, en veðrið hafði ekki náð sér upp þar enn undir miðnætti. Spáð er stormi þar i nótt.

Klukkan hálf ellefu hringdi fréttaritari blaðsins á Ísafirði og sagði, að enski togarinn Northern Spray væri strandaður um 3 sjómílur fyrir innan Rif, eða nálægt þar sem Egill rauði strandaði fyrir nokkrum árum. Annar enskur togari var kominn á vettvang og reyndi að koma línu yfir í Northern Spray, en það hafði ekki enn þá tekist. Togarinn hafði nýlega haft samband við varðskipið Óðin, sem var á leið til hjálpar, og sagði eftir Northern Spray, að skipið virtist ekki hafa laskast, og enginn sjór væri í lest eða vélarrúmi. Um þetta leyti var blankalogn á ísafirði, en dimmt og þoka niður í miðjar hlíðar. Undir miðnætti bárust blaðinu síðustu fregnir af strandinu. Varðskipið Óðinn tilkynnti kl.23:17, að búið væri að bjarga allri áhöfn togarans, tuttugu manns, um borð í Óðin, og nú væri aðeins beðið átekta, hvort unnt yrði að bjarga skipinu. Var þá kominn blindbylur og haugasjór á þessum slóðum. Margir enskir togarar liggja þarna í vari undir Grænuhlíðinni. Á Ísafirði var misvindasamt og hvasst í dag. Óttast var um vélbátinn Ver ÍS 108, sem stundar humarveiðar í Djúpinu, og hafði síðast heyrst til hans kl.5, þegar hann var við Æðey. Var auglýst eftir honum í útvarpi og radíóið á Ísafirði kallaði á bátinn. Kl. 21:30 tilkynnti Víkingur II, að Ver væri á leið inn fjörðinn og hefði ekki annað orðið að en að hann tafðist við veiðamar.

Í Vestmannaeyjum var veðurofsinn slíkur um 6 leytið, að menn muna ekki annað eins, vindstyrkurinn komst upp í 16 þegar verst lét. Til marks um ofsann, sagði fréttamaður blaðsins í Eyjum, að gamall nótabátur úr stáli, sem í mörg ár hefur legið á sama stað, fauk langar leiðir í rokinu, hafnaði á ljósastaur og hékk þar. Þak fauk af fiskvinnsluhúsi við Vinnslustöð Vestmannaeyja og lentu sumar plöturnar á Fjallfossi, sem lá í höfninni. Var mesta mildi, að þær lentu ekki á mönnum, sem unnu við skipið. Stöðva varð upp skipun úr Fjallfossi vegna ofsans, og illa gekk að hemja skipið við bryggju. Var lóðsinn látinn keyra á skipið og halda því upp að bryggjunni. Miklum erfiðleikum var bundið að halda skipum í bólunum, en engir teljandi skaðar urðu, aðrir en upp er talið. Vitað var um þrjú skip á leið til Eyja, Eyjaberg, Kristbjörgu og Leó, sem voru að koma úr söluferð til Englands, en um hálfníu voru þau að koma að og virtist allt vera í lagi hjá þeim. Loftleiðavélin Eiríkur rauði, sem var á leið hingað frá Gautaborg, varð að snúa við, þegar hún var komin í hálftíma fjarlægð frá Vestmannaeyjum rétt fyrir klukkan níu í kvöld. Fór hún áleiðis til Stafangurs. Um svipað leyti var tveimur íslenskum flugvélum snúið við úti í Evrópu og lentu þær báðar í Prestwick. Önnur var Loftleiðavélin Þortinnur karlsefni, sem var á leið frá Luxemburg, en hin var frá Flugfélaginu. Allt innanlandsflug lagðist niður seinni hluta dagsins og voru allar áætlunarvélar þá í Reykjavík, nema Flugfélagið átti eina skota-vél á Ísafirði. Í Reykjavik fór að bera á því á áttunda tímanum um kvöldið, að þakplötur væru að losna, og keyrði það um þverbak á tímanum frá kl. 8 til 9:30. Lögreglan kvaddi út lið bæjarvinnumanna til aðstoðar við. að hemja járnið og aðra fauti, sem fuku um í reiðileysi. Enginn slasaðist um kvöldið og árekstrar urðu ekki. Vinnupallar við Álftamýrarskólann voru taldir í hættu, en þeir stóðust veðrið. Hvergi í bænum fuku heil né hálf þök, en mjög víða nokkrar þakplötur. Í Hafnarfirði fauk gamalt salthús Bæjarútgerðarinnar og rafmagnið fór af bænum um tíma. Á Akureyri hvessti með myrkrinu, og sagði fréttaritari blaðsins í kvöld, að nú fyki allt, sem fokið gæti. Um níuleytið höfðu tveir menn þegar slasast. en ekki var vitað, hversu mikið fauk, járnplata á annan, en brak úr uppslætti á hinn. Bátur, er lá við Höepnersbryggju slitnaði upp og rak yfir Pollinn og hafnaði uppi á Strandgötu. Á Húsavík var komið ofsarok í kvöld. Var mikil ókyrrð í höfninni, en þar liggja margir trillubátar. Bátarnir eru í mikilli hættu, en ógerningur er að fylgjast með þeim vegna myrkurs og roks. Engir bátar voru á sjó þaðan í dag. Klukkan átta kom upp eldur í beituskúr á Húsavík. Brann hann allur og varð mikið veiðarfæratjón. Margir skúrar vora í hættu vegna roksins, sem gerði slökkvistarfið erfitt, og einn þeirra skemmdist lítið eitt. Má teljast mildi, hversu vel tókst að slökkva eldinn.

Fréttaritari blaðsins á Hvolsvelli, kvað veðrið hafa verið mjög vont þar í dag, en vissi þó ekki af neinum skemmdum í nágrenni við sig, en símalínan mun þó hafa slitnað til Víkur í Mýrdal. Gissur bóndi Gissurarson í Selkoti undir Eyjafjöllum sagði, að þar hefði í dag geisað eitt allra mesta óveður, sem þar gerist. Hann sagðist ekki hafa frétt af tjóni, en þó hafði legið við að gamalt fjós á Rauðafelli fyki. Þar er verið að byggja nýtt fjós, en kýr eru enn í gamla fjósinu. Brotnuðu í því sperrur og járn spenntist upp, en það stóð samt.

BÓ-Reykjavik, 23. október. Kornuppskera grasmjölsverksmiðjunnar á Hvolsvelli lánaðist illa í þetta sinn. Nú voru sekkjaðar 25 lestir af korni, en 50 í fyrra, sem þótti mjög lélegt. Blaðið talaði i dag við Jóhann Franksson á Hvolsvelli, og sagði hann enn fremur, að 80 hektarar með tvíraða byggi og höfrum hefðu eyðilagst í stormi og frosti, og varð ekki slegið. Eins og áður var skýrt frá hefur kornuppskeran brugðist víðar en á Hvolsvelli. Þingeyingar notuðu korn sitt sem grænfóður. á Hérað er kornið ýmist þreskt og slegið sem grænfóður og þar er enn verið að slá og þreskja. Uppskeran er talin lélegri en í fyrra. Hornfirðingar þresktu allt sitt kom og skáru upp svipað magn og í fyrra, en þá var uppskeran talin léleg. Niðurstöðutölur um uppskeruna í heild liggja ekki fyrir.

Morgunblaðið segir einnig frá sama dag, 24.október:

Í gær gekk ný stórlægð yfir Vesturlandið með ofsaveðri, mældust í gærmorgun 16 vindstig á Stórhöfða í Vestmannaeyjum og muna menn varla annað eins rok. Á tímabilinu frá kl.12 á hádegi til kl.3 féll loftvogin í Reykjavík um 21,0 mb og í Vestmannaeyjum um 23,1 mb. Er þetta alveg óvenjulegt, enda mesta fall á loftvog, sem vitað er um hér á landi, 26 mb á 3 tímum, en það var á Dalatanga 25. janúar 1949. Lægðin í gær kom suðvestan úr hafi, var um 1500 km í burtu kl.6 síðdegis á föstudag og ferðaðist svona hratt og snardýpkaði. Fór lægðarmiðjan niður í 924 mb, en hefur dýpst mælst hér 919 mb. Lægðin gekk seinni hlutann í gær norður yfir Vesturlandið, var kl.18 úti af Mýrum og hélt áfram norður yfir Vestfirði, með sama ofsaveðrinu, nema hvað lægði meðan lægðarmiðjan gekk yfir. Sagði Jónas Jakobsson veðurfræðingur, í gærkvöldi að í dag yrði lægðin komin norður fyrir land.

Í roki þessu fuku víða þakplötur af húsum, eins og t.d. í Kópavogi, Hafnarfirði og Reykjavík, símalínur biluðu undir Eyjafjöllum, uppsláttur fauk yfir feðga á Akureyri, og verst mun tjónið hafa orðið í Vestmannaeyjum, en frá því er skýrt annars staðar. Auglýst var eftir tveimur bátum, á Breiðafirði og Ísafirði, og er skýrt frá því annars staðar. Í Reykjavík voru 9—10 vindstig í gær. Varla var stætt í hryðjunum. Járnplötur fuku af húsum, en lögreglan sendi vinnuflokka út til að koma í veg fyrir tjón og varð það hvergi neitt að ráði, þó mest á Snorrabraut 33. Einnig fauk vinnutjald frá rafveitunni. Ekkert varð að i höfninni samkvæmt upplýsingum hafnarvarða.

Morgunblaðið hafði samband við fréttaritara sína á Akranesi, Keflavík, og Stykkishólmi. Kváðu þeir gífurlegan veðurofsa, en ekki tjón, sem þeir vissu af. Fréttaritari blaðsins undir Eyjafjöllum símaði: Borgareyrum. Hér hefur verið ofsaveður af suðaustri frá því kl.2 í dag og allt fýkur sem fokið getur. Ekki er þó vitað um tjón á húsum af völdum þess, enda eru byggingar víða nýlegar og traustlega gerðar og þeim sem eldri eru vel við haldið. Staurarnir á raflínunni sem liggur frá norðri til suðurs undir Eyjafjöllunum hafa látið undan veðrinu og hallast mjög til vesturs. Símalínurnar hafa bilað milli Seljalands og Varmahlíðar. Holtsós líkist fremur úthafi en litlum ósi. — M.J. Á Selfossi var næstum óstætt í gærkvöldi og versta veður á Eyrarbakka, en ekki neitt tjón sem vitað var um.

Akureyri. Hér tók að hvessa um kl.6 í kvöld og náði veðrið hámarki um kl.8. Voru þá 9 S-SA vindstig á lögreglustöðinni þar sem veðurathuganir fara fram, en miklu hvassara í byljunum. Á brekkunum og á Oddeyri mun veðurhæð þó hafa verið miklu meiri. Mikið úrfelli fylgir veðri þessu. Rafmagn fór af öllum bænum á 9. tímanum og var rafmagnslaust í stundarfjórðung. Eitthvað munu þakplötur hafa losnað og fokið og varð ungur maður fyrir einni þeirra og skarst á hendi og á fæti. Gert var að sárum hans í sjúkrahúsinu. Tveir ungir heimilisfeður voru í kvöld að vinnu við hús, sem þeir eiga í smíðum. Voru þeir búnir að slá upp mótum útveggja á efri hæð og voru rétt ófarnir heim til kvöldverðar, er uppslátturinn fauk skyndilega yfir þá og síðan eitthvað út í buskann. Urðu þeir undir brakinu og meiddist annar þeirra í baki og marðist nokkuð, en hinn hlaut mikinn skurð á höfði og slæman heilahristing. Meiðsli hans eru þó ekki könnuð til fulls enn og liggur hann á sjúkrahúsinu — HSJ.

Fréttaritarinn í Grindavík símaði: Hér var mikið hvassviðri á suðvestan framan af degi og nú er hann genginn í suðaustan með ofsaroki. Sjórinn gengur ekki mikið upp núna. En í stórstreymi og óveðri á laugardagskvöldið brotnaði 20—30 m skarð í varnargarð, sem hér var steyptur í fyrrasumar. Eins hefur lækkað mikið í þessu flóði grjótgarður, sem verið var að keyra í grjót í haust og átti að verða uppfylling. Hefur hann lækkað mikið og skolað frá honum öllu smáu grjóti. Enda hefur sjórinn ekki gengið jafn hátt og í laugardagsflóðinu í 30 ár. Mikið tjón er að skarðinu í varnargarðinn. Skarðið myndaðist framarlega á honum og er það sem eftir stendur, framendinn og efri hlutinn orðið mikið sigið. Er hætt við að það leggist út af líka, ef gerir mikið brim. — GÞ.

Vestmannaeyjum — Ofsarok skall yfir hér í Vestmannaeyjum eins og hendi væri veifað í kvöld. Hvasst var í morgun á austan, síðan lægði. og rétt fyrir sex kom hvellurinn yfir á suðvestan, svo vindhraðinn náði 108 hnútum eða 16 vindstigum á Stórhöfða, sem jafnframt er mesti vindur sem mælst hefur síðan mælingar hófust. Mest mældust áður 100 hnútar. Féll loftvog svo ört að fólk trúði því ekki, og í kvöld hækkaði hún jafnört. Kl.9 var veður heldur farið að ganga niður, vindur kominn niður í 11 vindstig. Meðal skemmda sem vitað er um, er þetta. Bílskúr fauk á Gvendarhúsum fyrir ofan Hraun, Gróðurhús aflöguðust við Suðurgarð. Bílar fuku úr stað. Gafl á gangaskúr við gamalt hús í miðbænum fauk inn. Í morgun var Fjallfoss tekinn í höfn og þar var fyrir breskur togari. Lóðsinn var um borð í Fjallfossi frá kl. 6 til kl. 10, því búast mátti við því versta, en skipið hélst þó við bryggju, enda lá Mb. Lóðsinn á síðu skipsins og keyrði fulla ferð að bryggju upp í veðrið. Togarinn hékk að mestu fastur, slitnaði að vísu frá að hálfu, og var dreginn að bryggju með bílum, þar eð Lóðsinn var upptekinn við Fjallfoss. Hafnarverðir og bátasjómenn hér börðust í ofsanum við að hemja bátana við bryggju. Hefðu þessi veður, bæði þetta á laugardag og í dag skollið yfir að nóttu til eða á morgunflóði hefði mátt búast við miklu tjóni. En í dag voru flestir með bátana í gangi. Við höfnina fauk nótabátur yfir 100 metra og braut á leið sinni 3 ljósastaura og sleit niður rafmagnslínur og hafnaði á ljósastaur vestast og fremst á Friðarhafnarbryggju. En þessi bátur hefur staðið óhaggaður á sama stað í 5 ár. Í Friðarhöfninni mynduðust sviptivindar, svo örugglega má reikna með að í sviptibyljunum hafi verið 16—18 vindstig. Þá fuku menn í rokinu. Einn stansaði milli framhjóla á bíl fremst á bryggju brún og annar náði í vírenda. Hvorugur slasaðist. Nýreist mastur vegna fjölsímasambands við Hornafjörð og einnig er fyrir móttakara er við símstöðina laskaðist eitthvað. Plötum rigndi um Friðarhöfn .Mestur hluti af syðsta húsi Vinnslustöðvarinnar, sem nefnt er „Kína“, fauk og einnig er talið að töluverður hluti af plötum af nýja pökkunarsalnum hafi farið. Hundruð af yfir 20 feta plötum rigndi um alla Friðarhöfn, trúlega af yfir hundruð fermetra fleti. Annars var hvergi gerlegt að fara nálægt til að kanna nánar skemmdir, og er stórmildi, ef ekki hefur orðið meiðsli á mönnum sem voru að bjarga bátum sínum. Hver hafði í rauninni nóg með að hemja sjálfan sig og urðu margir að henda sér niður, svo þeir steyptust ekki í sjóinn. Auk þess var margt lauslegt á ferðinni í rokinu. Á símstöðinni var jafn mikið að gera og þegar brunalúðurinn fer í gang, borðið varð hvítt og númerin hrundu niður, því allt fór á annan endann í bænum. Þrír Vestmannaeyjabátar eru á leið til Eyja frá því að hafa selt erlendis. Þeir halda sjó 70 mílur A-SA af Eyjum og voru kl. 6—7 í 14 til 16 vindstigum eða í „spænuroki", eins.og þeir sögðu, en sjór var ekki að sama skapi mikill. Bátarnir eru Mb. Kristbjörg, Eyjaberg, sem eru saman og Leo er lítið eitt á eftir. Þetta eru allt stórir stálbátar. Fréttaritari.

Ísafirði, 23. október. — Breski togarinn Northern Spray frá Grimsby strandaði kl. 21:47 í kvöld um 3 sjómílur innan við Rit. Tuttugu manna áhöfn skipsins hefur verið bjargað umborð í varðskipið Óðinn. Norðaustan rok og blindbylur var á Ísafjarðardjúpi, þegar togarinn strandaði undir Grænuhlið, á svipuðum slóðum og togarinn Egill rauði strandaði fyrir nokkrum árum. Breski togarinn James Barrie kom fyrstur á vettvang og mun hafa bjargað 8 mönnum með því að skjóta línu yfir í Northern Spray og senda síðan björgunarbát yfir að strandaða togaranum. Varðskipið Óðinn, sem fór frá Ísafirði um kl. 3 í dag, en þangað hafði varðskipið komið með togarann Life Guard, kom á strandstaðinn nokkru fyrir kl.23 og mun hafa bjargað þeim 12 mönnum, sem eftir voru í Northem Spray og hefur nú einnig tekið við mönnunum, sem James Barry hafði bjargað. Mun Óðinn koma með skipsbrotsmennina til Ísafjarðar. Ekki er talið vonlaust, að hægt kunni að draga skipið út, en skipherrann á Þór, taldi rétt fyrir miðnætti ekki öruggt að setja dráttarvíra í togarann vegna veðurs. Lítils háttar sjór mun vera kominn í togarann. Hávaðarok var í Ísafjarðardjúpi í kvöld. — H.T.

Tíminn segir frá miklu tjóni í fréttapistlum 25.október:

HF, KH, FB-Rvík, 24.október. Í fárviðrinu í gær varð geysilegt tjón um allt land, einkum á Suðurlandi, enda mun þetta hafa verið mesta veður, sem mælst hefur hér á landi. Blaðið hafði í dag samband við menn um land allt og fara hér á eftir frásagnir af hamförunum.

Í Holtunum geisaði ofveður í gærdag og í nótt og víða fuku hey, sem stóðu úti og járnplötur af byggingum. Á Mykjunesi fauk gamalt fjós og losnaði gluggi í nýju fjósi, einnig fór mjög stór heystabbi, sem stóð á túninu, út í veður og vind. Á Efri-Rauðalæk fuku 10 þakplötur af heyhlöðu og á Syðri-Rauðalæk fór hálft þak af hlöðu og skúr, sem áfastur var við hana. Uppsláttur að nýju húsi gereyðilagðist í Helluþorpi. Í Ási tók upp nýlega fjárhúshlöðu, og fór hún 10 metra í loftinu, áður en hana bar niður aftur, alla í lamasessi. Í Hamrahóli vildi svo hörmulega til, að járnplata fauk í glugga á íbúðarhúsinu, svo að glerið fór í andlit húsmóðurinnar og varð að flytja hana á sjúkrahús í Reykjavík í gær. Á sama stað fuku bæði mikil hey og útihús, fjárhús, hlaða og hesthús, en það var mikið tjón fyrir bóndann, sem nýbúinn var að stofna bú. Einnig eyðilagðist mikið fyrir honum af byggingarefni. Héraðslæknirinn þarna, Ólafur Björnsson, kom í dag á bíl sínum yfir Markarfljótsaura, en hann var staddur þar fyrir austan, þegar óveðrið skall á, en á leiðinni gjörskemmdist bíll hans af sandfoki. Í Hvolhrepp fuku járn af húsum og hey úti um allar sveitir. Í Kaupfélagshúsinu á Hvolsvelli brotnuðu rúður, en þar er tvöfalt gler, geysistórt að flatarmáli, og brotnuðu einungis innri rúðurnar, vegna þrýstingsins. Þakplötur fuku og af verslunarhúsinu á Hellu. óveðursins gæti fyrst um tvöleytið, en einna hvassast var á milli 6 og 8.

Að Ámótum fauk gömul hlaða í loft upp og hafnaði hún uppi á fjósi, ekki er vitað, hve tjónið hefur orðið mikið. Í Vík í Mýrdal og þar fyrir austan var veðurofsinn mestur á milli klukkan fjögur og fimm og þá brotnuðu m.a. símastaurar við Klifanda og á Sólheimasandi, en menn muna ekki eftir öðru eins óveðri. Að Svínadal í Skaftártungu fauk stafn úr fjárhúsi og skúr fylgdi með, sem áfastur var við stafninn. Að Borgarfelli í sömu sveit fauk þak af 200 kindafjárhúsi og allt lauslegt hey tók upp. Að Ljótarstöðum, einnig í Skaftártungu fauk önnur hliðin af þakinu á íbúðarhúsinu og á Snæbýli fauk járn af húsakynnunum. Svo illa vildi til, að bóndann að Hvammi í Skaftártungu tók á loft upp í óveðrinu, og kom hann niður á bakið og herðarnar og hlaut af einhver meiðsli. Þó hafði hann smávegis fótavist í dag. Að Hraunbæ í Álftaveri reyndist óveðrið einna verst. Þar fór þakið af íbúðarhúsinu, svo að aðeins sperrurnar stóðu eftir, fyrir utan það, að þakplötur fuku af útihúsum. Þegar þakið tók af vildi svo illa til, að reykháfurinn lenti á spánnýjum bíl, sem stóð fyrir utan bæinn og gereyðilagði hús hans. Tíminn hafði í dag tal af bóndanum á Hraunbæ, Þorbergi Bjarnasyni og sagði hann, að ofsaveður hefði gert upp úr þrjú og þegar verst gegndi a milli kl. 4 og 5 hefði það ekki skipt neinum togum, heldur þakið svipst af íbúðarhúsinu og sperrurnar staðið eftir berar. Í dag var byrjað að smíða nýtt þak og ef veðrið helst eins gott og í dag verður það verk klárað á einum sólarhring. Þorbergur var ekki heima, þegar ósköpin gerðust, en þegar hann kom heim varð fjölskyldan fyrst að flytja í skúr, sem þarna var rétt hjá og síðan í fjósið, en svo gistu þau á nágrannabæ í nótt. Sonur Þorbergs. Vilhjálmur Þór Þorbergsson var staddur í heimsókn hjá foreldrum sínum, en hann er leigubílstjóri í Reykjavík. Var hann á nýjum leigubíl, en á honum lenti reykháfurinn, þegar þakið tók af. Húsið ónýttist alveg, en bíllinn var samt ökufær. Hann var kaskótryggður, en svo illa vill til að þær tryggingar ná ekki yfir tjón af völdum veðurs. Þorbergur sagðist giska á, að tjónið í allt, að bílnum meðtöldum, væri í kringum hundrað þúsund krónur.

Að Höfðabrekku við Vík í Mýrdal, fuku útihús, það voru sambyggð fjós, hlaða og fjárhús. en í fjósinu voru sex gripir, þrjár kýr og þrír kálfar. Þeir lágu undir brakinu í nótt, en voru grafnir undan í morgun. Tíminn hafði i dag tal af bónda i Höfðabrekku, Ragnari Þorsteinssyni, og sagði hann, að á milli klukkan fimm og sex hefðu útihúsin farið, en þá hefði varla verið stætt. Nautgripirnir hefðu náðst út heilu og höldnu i morgun, en þá hefði hann verið búinn að skríða inn í rústirnar um nóttina og gefa þeim hey ekki sást annað á þeim, en nokkrar skrámur. Þakplötur fuku einnig af íbúðarhúsinu hjá honum og 70 hestar af heyi. Ragnar sagðist halda, að í allt væri tjónið í kringum 30—40 þúsund krónur. Einnig fuku þakplötur af íbúðarhúsum í Kerlingardal og á Hryggjum í Mýrdal. Í Landeyjunum var mjög hvasst og muna menn ekki eftir öðru eins óveðri, en ekki urðu neinir teljandi skaðar. Verst gegndi um sex-leytið og fauk allt lauslegt, sem úti var. Í Öræfunum gætti óveðursins að nokkru, þó ekki væri þar um að ræða neitt fárviðri. Engir skaðar urðu þar, að heitið geti og þegar verst lét voru vindstigin ekki nema 9. Það má því segja að tiltölulega rólegt hafi verið í Öræfunum miðað við aðra landshluta.

Töluverðar skemmdir urðu ó Síldarbræðslunni á Vopnafirði, þegar hvorki meira né minna en 300 plötur fuku af þaki verksmiðjunnar. Óveðrið byrjaði seinni partinn i gær og stóð fram undir morgun í morgun. Ekki var vitað um neitt tjón á bátum fyrir austan. Á Reyðarfirði varð ekkert tjón, og veður ekki sérlega slæmt í gær eða nótt. A Egilsstöðum var veðurhæðin mest á tímanum milli kl.9 og 11 i gærkvöldi, en óveðrið hélt áfram fram eftir nóttu, og fór síðan heldur að lygna. Var þetta óvenju mikið veður, enda gerir sjaldan stórveður á Héraði. Járnplötur fuku af annarri hlið þaksins á nýlegu barnaskólahúsi að Eiðum, og eru það einu verulegu skemmdirnar, sem frést hefur af á Héraði, annars fauk þar á hliðina gamall braggi, en hann mátti missa sig, að sögn fréttaritara blaðsins, og ekkert tjón af því, að hann fór. Veðrið var verst á tímabilinu milli kl. 10 og 2 í nótt á Seyðisfirði, og fuku þar járnplötur af hálfu húsþaki. Þetta er nýtt íbúðarhús sem er í smíðum, og fór járnið af annarri hlið þaksins.

Á Þórshöfn var veðurhæðin gífurleg, og fauk margt lauslegt. Tvær trillur sukku í höfninni. Magnús Jónsson og Haraldur sonur hans áttu sína hvor. Trillurnar hafa nú náðst upp, og eru þær óbrotnar. Þak fauk af og veggir gliðnuðu í sundur á gömlu timburhúsi, sem í vora geymdar 3 þúsund gærur. Gærunum tókst að bjarga. 15 plötur fuku af þaki frystihússins á Þórshöfn, þak skemmdist á mjölgeymslu og fiskimjölsverksmiðju Fiskiðjusamlagsins, og skreiðarhjallar brotnuðu. Þak fauk af nýju íbúðarhúsi á Flögu í Þistilfirði, gafl fauk af hlöðu að Hvammi í Þistilfirði, og þak fauk af hlöðu á Gunnarsstöðum á Langanesströnd. Heytjón varð allvíða í sveitum, en ekki stórkostlegt. Mývetningar áttu erfiða nótt, og sagði heimildarmaður blaðsins, að einhverjir skaðar hefðu orðið þar á flestum bæjum. Hey fauk á nokkrum bæjum, m.a. á Bjargi, Arnarvatni og víðar. Í Vogum tók þak af hlöðu, og svo var þakið vel fest við einn vegginn, að hann fauk með. Þak tók af fjárhúsi á Syðri-Neslöndum, og veggur fauk af nýbyggðu fjárhúsi á Arnarvatni. Þá skekktust margir rafmagnsstaurar í sveitinni, og úr Mývatni rauk yfir húsin sem næst standa vatninu. Í haust hefur vatnið verið hækkað um nokkra tugi sentimetra vegna virkjunarinnar, og í óveðrinu hækkaði það enn. Eru bændur nokkuð uggandi um, að vatnið muni eyðileggja land fyrir þeim. Blaðið frétti, að á Hofsstöðum hefði fokið heilt fjárhús, en ekki tókst að fá staðfestingu á því, áður en símstöðvum var lokað. Frá Laxárdal í Þingeyjarsýslu er það helst að segja, að þar fauk brú, sem átti að setja á Laxá skammt norðan við Kasthvamm. Brúin var gömul, var áður á Brunná í Axarfirði. Var búið að reisa turn til að lyfta brúnni upp og setja hana á ána. Í nótt fauk brúin á turninn og lagði hann saman. Nokkur truflun var á rafmagnslínunni frá Laxárvirkjun til Húsavíkur í rokinu, og varð bærinn ljóslaus við og við í gærkvöldi. Margir sjómenn voru uggandi um báta sína í höfninni, en ógjörningur var að fylgjast með þeim vegna særoks og myrkurs. Betur fór en búist var við, því að enginn bátur sökk, en nokkrir höfðu dregist til í höfninni.

Fréttaritari blaðsins á Kópaskeri sagði veðrið í nótt hafa verið með því hvassasta sem yrði þar um slóðir. Margir bændur í Axarfirði og Kelduhverfi urðu fyrir heytjóni af völdum óveðursins, og mun láta nærri, að fokið hafi ofan af heyjum á öðrum hverjum bæ þar. sem hey eru úti. Ekki er enn fullkannað, hversu miklu tjóni bændurnir hafa orðið fyrir. Járnplötur fuku af hlöðuþökum á Hóli í Kelduhverfi og Reistarnesi í Presthólahreppi, en af fjárhúsi á Skögum í Axarfirði. Þá fuku einnig járnplötur af annarri hliðinni á nýbyggðu skólahúsi við Lund í Axarfirði. Húsið varð fokhelt í haust. Á Kópaskeri urðu skaðar ekki aðrir en að skúr einn hvarf í vindinn, og hefur ekki fundist tangur né tetur af honum. Var það verkfæraskúr, sem byggingafélag á Akureyri átti, en það hefur annast smíði nokkurra íbúðahúsa á Kópaskeri í sumar. Þau stóðust storminn, en skúrinn hvarf gjörsamlega og einhver verkfæri glötuðust einnig. Víða var byggingum hætt í ofviðrinu,

Raufarhafnarbúar áttu margir andvökunótt vegna óveðursins, sem náði mestum styrkleik milli kl. 10 og 12 í gærkvöldi. Um 30 bátar lágu í höfninni og voru í mikilli hættu. Einn trillubátur sökk og tvær trillur rak upp á land. Báturinn, sem sökk, var tveggja tonna trilla, Harpa, eign Hreins Ragnarssonar, kennara. Hann sökk á legunni, en hefur ekki enn náðst upp, svo að ekki er vitað um skemmdir. Hinir bátarnir skemmdust lítið sem ekkert. Járnplötur fuku af þökum á tveimur húsum. Urðu íbúarnir að flýja úr öðru þeirra yfir nóttina, en skemmdir urðu þó ekki miklar. Þá brotnuðu girðingar og rúður, og eitt og annað lauslegt fauk. Rafmagnslína slitnaði, og var suðurhluti þorpsins myrkvaður um tíma. Áttu margir þorpsbúa andvökunótt, einkum bátaeigendur. Fjórir norskir síldarbátar lágu í höfninni og áttu í erfiðleikum, þegar verst lét.

Frá Reykjadal í Suður-Þingeyjarsýslu bárust þær fréttir, að í dalnum og sveitunum í kring hefði eitthvað fokið á flestum bæjum, þakplötur á nokkrum stöðum og hey á öðrum. Héraðsskólinn á Laugum varð rafmagnslaus vegna þess að svo mikið hey fauk í Reykjadalsá, að rafmagnsstöðin, sem skólinn hefur við Laugaból stöðvaðist. Járnplötur fuku m.a. af nýja barnaskólanum, sem er í byggingu á Litlu-Laugum. Fjórir símastaurar brotnuðu í Reykjadal, og símasamband var tregt við Breiðumýri fyrri hluta dagsins. Símabilanir urðu víða annars staðar á Norðurlandi í nótt. Gróðurhúsin á Hveravöllum í Reykjahverfi urðu fyrir einhverjum skemmdum í ofviðrinu. Laxárrafmagnið rofnaði af og til á veitusvæðinu í nótt. Á Akureyri fuku allvíða járnplötur af þökum, og uppsláttur fauk einnig á nokkuð mörgum stöðum. Munaði oft mjóu að hlutir lentu á mönnum eða bílum í ofsanum, en slys urðu þó ekki nema á tveimur mönnum í gærkvöldi, eins og getið er um í blaðinu í dag. Mestur hluti þaksins fauk af nýrri hlöðu á Draflastöðum í Sölvadal, og hlaða skemmdist einnig á Eyvindarstöðum í Sölvadal. Tíu járnplötur fuku af frystihúsi í Hrísey. Við lá að stórbruni yrði á bænum Sólvangi á Árskógsströnd í gærkvöldi. Heimilisfólk þar hafði brugðið sér að heiman, en þegar það kom heim til sín um kl. 10, var húsið allt fullt af reyk. Var þegar hringt í slökkviliðið á Dalvík, og komst það strax fyrir orsök eldsins og gat slökkt hann. — Hafði kviknað í saumavél með rafmagnsmótor, en það kom í veg fyrir útbreiðslu eldsins, að allir gluggar og dyr voru harðlokaðar. Lítið brann annað en saumavélin og einhver fatnaður. Í gær reri maður, einn á trillu, frá Akureyri, og var á leið inn fjörðinn, þegar veðrið rauk upp. Hann náði ekki landi á Akureyri og fór austur yfir fjörðinn til Svalbarðseyrar. Batt hann trillu sína við bryggju þar, en hún var sokkin, er hann hugði að í morgun. Eigandi trillunnar er frá Þórshöfn en rær frá Akureyri. Í morgun fannst sex tonna trillubátur rekinn uppi í fjöru á Grenivík og er hann að liðast þar í sundur. Trillan er eign Jóhanns Ásmundssonar frá Litla-Árskógssandi, og hefur hún slitnað upp í óveðrinu í nótt og rekið austur yfir fjörðinn.

Freyr Gestsson, bóndi á Barká í Hörgárdal, varð fyrir tilfinnanlegu tjóni í þessu ofsaroki. Hann átti 30 kúa fjós í byggingu og var búið að hlaða veggi og átti að byrja að reisa í dag. Í morgun voru veggirnir orðnir að grjóthrúgu. Rétt hjá er nýbyggð fjóshlaða, og fauk af henni mestur hluti þaksins. Sést ekki urmull af því neins staðar í nánd. Nýbyggingarnar standa flestar 7—800 metra frá bænum, en heima við er gamalt fjós og fjóshlaða. Lagðist gamla hlaðan alveg saman í veðrinu, en hey fauk ekki. — Kvaðst Freyr hafa orðið fyrir mjög miklu tjóni, sem ekki er enn metið. Hvasst var á Siglufirði í gærkvöldi, en lægði upp úr miðnætti. Ekkert tjón varð. Frá því snemma í morgun til þess, er blaðið hafði tal af fréttaritara um miðjan dag, hafði verið látlaus snjókoma, og var þæfingsfærð á götum bæjarins, allir bílar með keðjur.

Geysilegt hvassviðri var á Sauðárkróki, en fréttaritara blaðsins var ekki kunnugt um aðrar skemmdir í kaupstaðnum eða sveitunum í kring en að þakplötur fuku af einu húsi, á Sauðárkróki og stór rúða brotnaði í öðru. Á Blönduósi var hvasst, en veðrið náði sér þó aldrei verulega upp. Í dag var þar hvítt niður að sjó. Á Ólafsfirði var rokið mest milli kl. 6 og 10 í gærkvöldi, og fylgdi því úrhellisrigning. Fréttaritara var þó ekki kunnugt um neina skaða af völdum veðursins þar, né í sveitum nálægt Ólafsfirði.

Í dag var gerð tilraun til þess að ná togaranum Northern Spray út, þar sem hann hafði strandað undir Grænuhlíð, en það mistókst, og verður gerð önnur tilraun um eittleytið í nótt. Í morgun fóru yfirmenn togarans og menn úr áhöfn Óðins, sem bjargaði áhöfninni í gærkvöldi eftir strandið, um borð í togarann og komu fyrir dælum í honum. Leki er kominn í fiskilestar togarans, en annars virðist hann ekki vera mjög mikið skemmdur. Um hádegisbilið var settur vír í Northern Spray og var ætlunin, að reyna að ná honum út, en það mistókst, því vírarnir slitnuðu. Varðskipið Albert hefur verið á þessum slóðum í dag, en kom svo inn til Ísafjarðar síðdegis, til þess að ná í bensín á dælurnar. Northern Spray rak á land á svipuðum stað og togarinn Egill rauði strandaði fyrir allmörgum árum. Hafði breski togarinn látið reka þarna í gærkvöldi, en klukkan 21:47 heyrði Óðinn fyrsta neyðarkallið, en hann var staddur þarna skammt frá.

Tilraun til björgunar breska togarans Northern Spray var hætt á ellefta tímanum i kvöld, að því er Þórarinn Björnsson skipherra á Óðni sagði okkur í kvöld, og var ástæðan sú, að skipherrann áleit togarann vera svo ónýtan orðinn, að hann þyldi ekki vírana. Veður var slæmt á Barðaströnd, og á Þingmannaheiði sátu fjórir bílar fastir í nótt, en þangað fór ýta í dag, og aðstoðaði þá við að komast aftur til byggða. Maður hafði lagt af stað yfir Þingmannaheiði og var hann á Austin Gipsy-jeppa. Sat jeppinn fastur á heiðinni, maðurinn komst sjálfur við illan leik niður að Firði í Múlahreppi. Þá var maður að flytja búferlum frá Patreksfirði til Kópavogs. Hafði hann lagt af stað með búslóð sína í gær en bíllinn sat fastur í Þingmannadal. Ýta aðstoðaði síðan alla þessa bíla til þess að komast aftur niður af heiðinni, og voru þeir komnir heilu og höldnu til byggða í dag.

Það er af bátnum Elliða að segja og áhöfn hans, að þegar fór að hvessa af norðan í gær, hröðuðu skipverjar sér til Elliðaeyjar og lögðu bátnum þar. En skömmu siðar dró hann upp legufærin og rak upp að Breiðhólma, sem er áfastur við Elliðaey. Þangað fór svo bátur frá Stykkishólmi í morgun og dró hann til Stykkishólms, þar sem hann var settur í slipp. Þegar þeir félagar sigldu bátnum til Elliðaeyjar í gær, hafði vélin skyndilega bilað og það var rétt svo að þeir komust í land, áður en hún gafst upp.

Morgunblaðið segir frá 25.október:

Óveðrið sem gekk hér yfir á miðvikudag, kom mjög á óvart. Voru menn því vanbúnir, t.d. voru skip í höfnum ekki undir það búin að standa af sér slíkt fárviðri. Var vakað í skipum í flestum höfnum umhverfis landið. SIF, flugvél Landhelgisgæslunnar, stóð fyrir utan skýli, þegar veðrið brast á. Var ekki hægt að koma henni inn í veðrinu, heldur varð áð binda hana niður og hlaða sandpokum. Morgunblaðið spurði Veðurstofuna í gær, hvers vegna veður þetta hefði komið svo skyndilega, án þess að hægt hefði verið að vara við því. Veðurstofan sagði, að gert hefði verið ráð fyrir því, að lægðin, sem veðrinu olli, færi hratt yfir, en þó ekki eins hratt og raun varð á. Fór hún með 70 km hraða á klukkustund. Hitt skipti meiru máli, að hún dýpkaði miklu meira en búist var við, eða 40—50 mb á sólarhring.

Vík í Mýrdal, 24. október. Á þriðja tímanum í gær brast hér á suðvestan fárviðri. Voru margir veðurtepptir i Vík, þar sem ekki var viðlit að komast á nokkurn bæ fyrir veðurofsanum, hvorki fyrir austan eða vestan Vík. Símalínur hafa víða slitnað og símastaurar sópast burtu. Sambandslaust er víða og erfitt að afla frétta. Sogsrafmagnið rofnaði og er nú notast við rafmagn frá gömlu díeselmótorunum. Tjón hefur orðið á mörgum bæjum. Það sem frést hefur af bæjum er þetta: Á Höfðabrekku stendur íbúðarhúsið eitt, en hér um bil öll önnur hús eru fokin eða hrunin, þ.e.a.s. fjós, hlaða og hesthús. Menn fóru frá Vík að Höfðabrekku í morgun, en símasambandið er rofið. Aðstoðuðu þeir við að ná kúnum undan rústum fjóssins, og reyndust þær lifandi en slasaðar. Ég fór einnig á staðinn og hafði viðtal við fólkið, og birtist það síðar í fréttinni. Í Kerlingardal fauk miðjan úr þaki íbúðarhússins yfir 20 plötur. Þak fauk af hlöðu, heyvagn fauk út í buskann og hefur ekki sést síðan. Rafmagnsvírar kubbuðust í sundur. Járnplötur yfir súrheysgryfju eru foknar og horfnar. Á Hryggjum í Mýrdal fuku 9 þakplötur og eitthvað af klæðningu. Á Litlu-Heiði eyðilagðist nýtt fjárhús mikið. Á Hraunsbæ í Álftaveri fauk þak íbúðarhússins og lenti á nýjum leigubíl úr Reykjavík, sem skemmdist. Það var aðallega skorsteinninn, sem lenti á bílnum. Búið var að aka honum 30 þúsund km. Á Borgarfelli í Skaftártungum fauk fjárhús og hlaða. Í Svínadal fauk fjárhús. Á Snæbýli fauk hlaða og á Ljótarstöðum fauk járn af nýju íbúðarhúsi. Á Loftsölum brotnuðu símastaurar, tvö útihús og hlaða fuku.

Ég fór austur að Höfðabrekku í hádeginu í dag. Þar var þá búið að bjarga kúnum og koma þeim í fjós á næsta bæ. Voru þær allar, 3—4 talsins, lifandi en allar meiddar. Ragnar Þorfinnsson býr á Höfðabrekku. Hann var í Vík, en kona hans, dóttir og dótturdóttir voru einar heima, þegar mestur veðurofsinn var. Ragnari og konu hans sagðist svo frá: „Veðrið var verst kl. 5—6 í gærkvöldi. Þá fuku og hrundu útihúsin. Íbúðarhúsið er úr steini, 35—40 ára gamalt. Það nötraði og skalf og mátti búast við að það hryndi á hverri stundu, en úti var óstætt. Þetta er það langversta veður, sem gert hefur þau liðlega 20 ár, sem við höfum verið hér. Mæðgurnar sátu inni í hnipri og ekkert heyrðist fyrir þessum veðurgný. Hér á Höfðabrekku stóð vindurinn af suðaustri og hrein furða að austurgafl íbúðarhússins skyldi ekki koma inn á okkur. Ekki fór að draga úr veðurofsanum fyrr en um ellefu leytið. Kúnum var bjargað út úr rústunum kl. 11 í morgun. 60—70 hestar af heyi hafa fokið. Fjárhús og heyturnar nokkru vestan við bæinn eru líka skemmd. Þetta er orðið æði mikið tjón, aðeins járnið sem fokið er, skiptir tugþúsundum króna og ekki er enn séð fyrir endann á öllu tjóni, þar sem ekki er enn vitað hve miklu heyi verður bjargað. Helmingur af þaki á súrheysgryfju á næsta bæ, Rap'nisbrekku, fauk líka“. Allmikið rok var enn í Höfðabrekku meðan ég dvaldi þar. Bráðabirgðaviðgerð á þaki íbúðarhússins var framkvæmd strax eftir hádegi í dag. Spýtnabrak og járn er eins og hráviðri um allar brekkur og Ragnar bóndi segir, að nú verði rekinn týndur í brekkunum, en ekki í fjörunni. Sprungnir steingaflar úr fjósi og hlöðu liggja á túninu. Aðkoman var eins og eftir loftárás. Viðar bóndi Björgvinsson í Suður-Hvammi í Mýrdal sagði mér í síma að þetta væri eitt allra versta veður, sem menn myndu. Hann kom til Víkur og rétt náði heim til sín í gær. Ég spurði Viðar nánar um þetta ferðalag. — Ég fór lækniserinda til Víkur og á heimleiðinni lenti ég í þessu óskaplega veðri. Ég var einn í jeppa og var hann margsinnis nærri skollinn út af veginum. Ég veit ekki hver bjargaði því eða stýrði jeppanum þá. Hvar var svo verst? Í Grafargili og á Gatnabrún, þar sem vindurinn skall þvert á bílinn. Í Gatnabrún þræddi ég vinstri vegarkant eftir því sem ég þorði og svo þegar allt ætlaði um koll að keyra, þverventi ég bílnum á veginum til þess að fá vindinn í gaflinn og stansaði. Beið ég þannig góða stund, uns ég gat haldið áfram heim. Þess má svo geta í sambandi við þetta fárviðri að loftlampi datt niður í einu húsi í Vík í einni vindhviðunni. Var þetta í risíbúð, en þó í steinhúsi. Kristmundur Gunnarsson var að aka stórum verslunarbíl frá Verslunarfélagi Vestur-Skaftfellinga út í Mýrdal í gærdag. Var veðurhæðin þá slík og grjótflugið af veginum á bílinn, að bílstjórinn vissi ekki fyrr en hann fékk framrúðuna inn á sig. — Fréttaritari.

Akureyri 24. október. Veðurhæð mældist mest 15 vindstig, 96 hnútar, í verstu byljunum hér á flugvellinum. — Vindmælirinn stóð í 12—14 stigum að jafnaði, 60—85 hnútar, milli kl.19 og 20, en á lögreglustöðinni mældust mest 9 vindstig, 42 hnútar, enda stendur hún í skjóli milli húsa. [Gamla lögreglustöðin á Akureyri stóð við Smáragötu]. Til viðbótar fyrri fréttum er þetta helst að segja: Uppsláttur að útveggjum í húsi í Glerárhverfi, eign Jóns Árnasonar, lagðist niður á þrjá vegu, en var þó vandlega styrktur fyrir veðrið. Ennfremur fauk þar vinnuskúr. Nýhlaðinn veggur í húsi Guðmundar Georgssonar við Suðurbyggð lét undan veðurofsanum, brotnaði og lagðist inn í tóftina. Bát sleit frá Höepnersbryggju og rak út eftir Pollinum, stakk stafni við Oddeyri innanverða, lítt eða ekki skemmdar. Rúður brotnuðu viða í húsum, og plötur fuku af þökum. Fólk var víða á stjái fram eftir nóttu við að vinda upp vatn, sem pískaði inn um glugga og gættir.

Fosshóll. Símasamband var slæmt um nágrennið og ógreinilega vitað um skaða. Eitthvað fauk af þakplötum á bæjum, og nokkrir heyskaðar urðu, m. a. á Litluvöllum. Á nýbýlinu Heiðarbraut sprakk steyptur hlöðuveggur og hallaðist inn í hlöðuna, en hangir þó uppi. Þar fauk af vélageymslu á Ingjaldsstöðum. Ennfremur fauk þar ofan af nýhlöðnum vegg. Raflínustaur brotnaði á túninu á Fljótsbakka. Mönnum ber saman um, að þetta sé eitthvert ægilegasta veður, sem menn muna. Fjórir menn voru í göngum suður með Skjálfandafljóti austanverðu og voru væntanlegir til byggða í gærkvöldi, en voru ókomnir kl. 17 í dag. Þeir eru á tveimur bílum, og ekki talin ástæða til að óttast um þá enn.

Grenivík í morgun rak bátinn Þorvald EA 474, tíu lestir að stærð, á land rétt austan við Akurbakka, ysta húsið á Grenivík. Hafði hann legið við bryggju á Hauganesi, slitnað frá og rekið mannlausan þvert yfir fjörðinn inn á leguna á Grenivík, framhjá bátum, sem þar lágu við festar. Hefur hann verið að liðast í sundur og brotna í dag, enda mikil kvika. Um eitt í dag lá hann þvert fyrir brimöldunni, og gekk sjór inn og út um hann. Eigandi bátsins er Jóhann Ásmundsson á Litla Árskógssandi. Báturinn var keyptur frá Grindavík í fyrra og hét áður Glaður. Allmikið af heyi fauk á Hjalla, ysta byggða bænum á Látraströnd, og á eyðibýlinu Borgargerði fauk útihús af grunni. Á Kljáströnd átti Höskuldur Guðmundsson í Réttarholti í Höfðahverfi árabát í uppsátri. Hann færðist til undan storminum og mjakaðist á hliðinni 30—40 metra, en hvolfdi ekki. Símalínur innansveitar slitnuðu, og rafmagnið fór um kl. 21 í gærkvöldi. Kom það ekki aftur fyrr en um hádegi í dag. Lína hafði slitnað á Svalbarðsströnd. Hrísey: Þar varð ekkert teljandi tjón, hvorki á sjó né landi, nema nokkrar þakplötur fuku af frystihúsinu. Bát sleit upp í morgun, en hann náðist fljótlega aftur óskemmdur. Í innanverðum Eyjafirði er ekki kunnugt um neina skaða, sem í frásögur eru færandi.

Morgunblaðið hefur átt tal við nokkra af þeim skipstjórum, sem voru á leið til lands á skipum sínum, þegar óveðrið skall á í gær.

Sigurður Gunnarsson skipstjóri á Eyjabergi frá Vestmannaeyjum var á leið heim frá Englandi, segir hafa verið brælu alla leiðina heim frá Englandi, segir hafa verið brælu alla leiðina frá Leith en þar hafi þeir komið við. Óveðrið hafi skollið á kl.3 í gær og alveg skyndilega. Hafi síðan verið vitlaust veður til kl.7 um kvöldið. Voru þeir 40 mílur SA af Portlandi og reyndum að halda sjó. Klukkan eitt um nóttina byrjuðum við svo að lóna til Eyja. Sigurður segir ölduganginn hafa verið þann mesta, sem hann hafi séð og rokið afskaplegt. Skipstjórinn á Öskju, Atli Helgason, sem Morgunblaðið talaði við kl. 3 gegnum Vestmannaeyjaradíó, en þá var Askja stödd 260 mílur austur af Portlandi, sagðist ekki hafa lent í neinu ofsaveðri, en það hafi verið óþverra veður og magnast kl. 8-9 í gærkveldi og veðurhæðin sennilega verið um 10 vindstig. Skipstjórinn á Laxá, Rögnvaldur Bergsveinsson, sagði veðrið víst hafa verið vont á leiðinni, hafi þeir m.a. legið um 10 tíma undir Færeyjum, en þeir hafi komið inn í gær og líklega sloppið við öll ósköpin. Skipstjórinn á Kristbjörgu frá Vestmannaeyjum, Sveinn Hjörleifsson, sagði Morgunblaðinu í símtali, að óveðrið hafi skollið skyndilega á um kl.3 í gær og hafi komið án allrar aðvörunar. Þetta hafi verið mesta veður, sem hann myndi eftir, og hefði hann þó oft séð það svart, eins og um jólaleytið í fyrra, þegar hann skrapp heim til Eyja, en þá var foraðsveður, sama veðrið og Herjólfur lenti í. Hann telur, að veðurhæðin nú hafi verið 16 vindstig, og stærstu öldur, sem hann hafi séð, það hafi verið sjóir slag í slag, og hafi siglt hálfa ferð uppí. Veðurofsinn hafi haldist svona fram undir kl.9 en þá hafi byrjað að slota. Kl.10 hafi hann byrjað að lóna til lands. Hafi þeir séð til ferða Eyjabergs um miðnætti, og fylgdust skipin að til Eyja og komu þangað kl.11 í morgun.

Tvær tilraunir voru gerðar í gær, til þess að ná breska togaranum Northern Spray á flot, en hann strandaði undan Grænuhlíð í Ísafjarðardjúpi í fyrrakvöld, eins og frá var skýrt í Morgunblaðinu í gær. Reyndi Óðinn tvívegis að draga hann á flot, en dráttartaugin slitnaði í hæði skiptin. Mun nú talið vonlaust að bjarga skipinu, enda er það gamalt og þolir illa veltinginn á skerinu, sem það strandaði á. Þar vegur það salt. Verða dælurnar fluttar úr skipinu með birtingu í dag, svo og önnur verðmæti. Eru allar horfur á því, að skipið beri heinin þarna, en það hefur lengi stundað veiðar við ísland. T.d. tvístrandaði það við Ísafjarðarkaupstað í desember 1950, og í júní 1961 reyndi það nokkrum sinn um að sigla á Óðin — sama skipið og nú bjargar áhöfn þess.

Morgunblaðið heldur áfram 26.október:

Þak fauk af íbúðarhúsinu í Hraunbæ í Álftaveri s.l. miðvikudag í hinu mikla óveðri, sem þá gekk yfir landið. Fréttamaður blaðsins ræddi í gær í síma við Þorberg Bjarnason, bónda í Hraunbæ og bað hann að segja frá atburðinum. — Það var á miðvikudagskvöldið, sem veðrið skall á með miklum ofsa, sagði Þorbergur. — Skyndilega bættist mikið hark og brak við veðurhljóðið og eftir skamma stund áttuðum við okkur á því, að þakið var að fjúka af húsinu. — Meiddist enginn er þakið fauk? — Nei, allt heimilisfólkið, 10 manns, var inni í húsinu er þakið fauk og allir á neðri hæð, því að ekki er búið í risinu. Fauk þakið langt? — Nei, en þegar það kom niður, tættist það í sundur, og járnplöturnar dreifðust um allt. Börn, sem voru inni í húsinu er þakið fauk, urðu mjög hrædd. — Er búið að setja nýtt þak á húsið? — Í gærkvöldi var lokið við að koma upp bráðabirgðaþaki og mátti ekki seinna vera, því að þá fór að rigna og í dag hefur einnig rignt. Allt efni í nýtt þak er komið hingað heim að Hraunbæ, en ég veit ekki hvenær verður hægt að ljúka við að koma því á. — Er íbúðarhúsið gamalt? — Já, það er gamalt hús, en ekki er langt síðan að þakið var endurbætt. Að lokum sagði Þorbergur að elstu menn í Álftaveri myndu ekki annað eins veður og á miðvikudagskvöldið.

Stöðvarfirði, 25.október. Á miðvikudaginn brast hann á með sunnan- og suð-vestan roki. Annað eins veður hefur hér ekki komið í mörg ár. Fuku margar járnplötur af húsum og þrír bátar, sem lágu á legunni sukku. Það voru 2 trillubátar og einn 9 tonna dekkbátur. Kafari var fenginn frá Norðfirði og vann hann að því í dag að ná dekkbátnum upp. Haft er eftir kafaranum, að bátnum hafi hvolft, því bæði möstrin væru brotin. Síðdegis i dag tókst að ná dekkbátnum upp og var hann talsvert skemmdur. Trillubátunum tókst að ná upp í gær. Það verk unnu eigendur þeirra með aðstoð hjálpfúsra. Bátarnir voru lítið skemmdir. — Tíðarfar hefur verið fjarska umhleypingsamt í haust, en sumarið var yfirleitt ágætt. Stefán.

Í óveðrinu á miðvikudaginn fuku tveir menn í Vestmannaeyjum, annar, Kristján Sigurjónsson, fauk 40 til 50 metra og meiddist á handlegg, en hinn, Bergsteinn Jónasson, var rétt fokinn fram af bryggjunni. Fréttamaður hlaðsins átti í gær tal af Kristjáni og Bergsteini og auk þess ræddum við við Sigurgeir Scheving, en hann sá járnplötur fjúka fram hjá eins og eldglæringar. Kristján Sigurjónsson, formaður á Erninum, sagðist hafa verið á leið niður að höfn til þess að huga að bát sínum, er hann tókst á loft og fauk um 40 til 50 metra veg. — Var yður ekki meint af þessu ævintýri, Kristján? — Ég skall harkalega niður á annan handlegginn og meiddist talsvert á olnboga. Þegar ég fauk voru járnplötur af þaki fiskvinnsluhússins á þeytingi allt í kringum mig og má heita guðs mildi, að ég varð ekki fyrir þeim. — Hvernig leið yður á fokinu? — Ég get nú ekki lýst því, en mér finnst furðulegt, að vindurinn skyldi vera nægilega sterkur til þess að feykja 80 kg skrokk svo langa leið Þegar ég tókst á loft var ég á leið niður brekku, sem liggur að höfninni. Ég gekk á miðri götunni, en til beggja handa eru há hús. Ég vissi ekki fyrr en ég tókst á loft og valt og fauk þar til ég stöðvaðist niðri á höfninni með áðurgreindum afleiðingum. — Og járnplöturnar hafa fokið framhjá yður? — Já, en þær fuku lengra, enda léttari en ég. Plöturnar dreifðust um höfnina og á milli verstu hviðanna tíndu mennirnir, sem voru að vinna þar, þær upp og köstuðu þeim í sjóinn, milli Fjallfoss, sem lá í höfninni, og bryggjunnar. Öðruvísi var ekki hægt að hemja þær. Bergsteinn Jónasson, hafnarvörður, var að vinna við höfnina þegar óveðrið skall á um kl. 6 e.h. — Við hófumst þegar handa um að binda skipin betur, sagði Bergsteinn, en þau voru tvö við bryggjuna, þegar óveðrið skall á, Fjallfoss og breskur togari. Fjöldi báta lá í höfninni. Við hringdum til formannanna og gerðum þeim aðvart. Komu þeir með áhafnir sínar og vöktuðu bátana meðan óveðrið gekk yfir. Oft þurfti að skipta um kaðla, sem voru að slitna, en engan bát rak frá. Mjög erfitt var að athafna sig í þessu veðri, en það tókst vonum framar að hemja skipin og engar skemmdir urðu á þeim. — Bryggjan, sem er úr tré, laskaðist lítilsháttar, er skipin slógust utan í hana. — Var ekki erfitt að fóta sig í veðrinu? — Jú, það var hált á bryggjunni og í einni vindhviðunni var ég nærri fokinn í sjóinn. Mig hrakti fram á bryggjubrún, en þar tókst mér að ná tökum á vír, sem notaður er til þess að binda skipin og hélt mér í hann þar til hviðan var gengin yfir, en þá gat ég staðið upp. — Hve lengi þurfti að gæta skipanna og bátanna? — Við vorum við höfnina frá því að hvessti og fram eftir nóttu. Vindofsinn var mestur fyrst, en um kl. 11 tók að lægja. Eins og eldglæringar Sigurgeir Scheving, sem rekur Verkamannaskýlið við Friðarhöfn, var í skýlinu er veðrið skall á. — Verkamannskýlið er timburhús, sagði Sigurgeir, og í fyrstu vindhviðunni hélt ég að það myndi fjúka, því að veggurinn, sem sneri upp í vindinn skókst til og vörur í hillum á honum köstuðust fram á gólfið og yfir afgreiðsluborðið. Ég held, að Verkamannaskýlið hefði fokið, stæði það ekki í skjóli við stórt steinhús. — Sáuð þér þegar járnplöturnar fuku af þaki fiskvinnsluhússins? — Já, þær fuku margar fram hjá skýlinu, eins og eldglæringar, svo mikill var hraðinn. Margar lentu plöturnar á Fjallfossi þar sem hann lá, en engar skemmdir urðu á skipinu af völdum þeirra. — Hvað fuku margar plötur? — Ég held að þær hafi verið milli 70 og 80. — Þegar veðrið var sem verst voru nokkrir menn af Fjallfossi á leið inn í bæinn, en þeir urðu að leita skjóls í skýlinu hjá mér vegna ofsans. — Urðu skemmdir þarna í kring? — Nótabátur fauk á tvo rafmagnsstaura hérna nálægt og braut þá og enn er rafmagnslaust hér í skýlinu. Götuljós við höfnina slokknuðu einnig, en nú er búið að gera við þau.

Morgunblaðið 27.október:

Grímsstöðum í Mývatnssveit 24. október: Hér gekk yfir feikna mikið slagveður í gær, eitt hið mesta, sem hér hefur komið. Þak fauk af tveimur hlöðum, og í annarri, á Vogum, fauk 19 metra langur steinsteyptur veggur. Hann tók í sundur alveg niðri við jörð. Á Syðri-Neslöndum fauk þak af gömlum fjárhúsum, á Arnarvatni veggur í fjárhúsi, sem verið var að steypa, og mikið af heyi. Á Skútustöðum urðu töluverðar skemmdir á fjárhúsþökum. Víða fuku þakplötur að meira eða minna leyti. Raflínustaurar sunnan við vatnið fóru að hallast undan veðrinu og skekktust. Vantaði lítið á, að rafmagnið færi. 5 smábátar við vatnið fuku. Þá fuku nýbyggð fjárhús á Hofsstöðum. Fóru 2/3 hlutar af þakinu og einn veggurinn. — Fauk þakið í stórum stykkjum og lán að það fauk ekki á íbúðarhúsið. Sperrurnar af húsinu gengu 80—90 sm niður í jörðina. Hefur tjónið hér í Mývatnssveit orðið mikið. Varð einhver skaði á flestum bæjum, og járnplötur fuku í hundraðatali. — Jóhannes.

Morgunblaðið segir loks frá tjóni í fyrra veðrinu í Grindavík 30.október:

Grindavík, 26. október. Þegar flóðbylgjan gekk hér á land um síðustu helgi [laugardaginn 19.], brotnaði 20—30 metra langur kafli úr hafnargarðinum hér í Grindavík. Álíka langur kafli er mjög siginn og sprunginn. Þetta er mesta flóð, sem hér hefur orðið í 30 ár. Gekk sjór allt upp á götur þorpsins.

Lýkur hér samantekt hungurdiska um veðrin miklu 19. og 23. október 1963. Eins og venjulega er blöðum og blaðamönnum þökkuð þeirra mikla vinna. 

Fyrri hluti september 2024

Fyrri hluti september hefur verið kaldur. Meðalhiti í Reykjavík er 7,6 stig. Það er -1,7 stigum neðan meðallags sömu daga áranna 1991 til 2020 og -2,0 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára. Þetta er kaldasta septemberbyrjun það sem af er öldinni í Reykjavík (24). Hlýjastir voru þessir sömu dagar árið 2010, meðalhiti þá var 12,2 stig, næstkaldast var 2012, meðalhiti 7,7 stig. Á langa listanum raðast hitinn í 121. hlýjasta sæti (af 150). Á því tímabili var hlýjast 2010, en kaldast 1992, meðalhiti þá aðeins 5,6 stig.

 

Á Akureyri er meðalhiti fyrri hluta september einnig 7,6 stig. Það er -1,5 stigi neðan meðallags 1991 til 2020 og -2,0 neðan meðallags síðustu tíu ára. Lítillega svalara var á Akureyri sömu daga árið 2020.

 

Að tiltölu hefur verið kaldast við Faxaflóa og á Suðurlandi, raðast hitinn í 23. hlýjasta sæti aldarinnar, (það næstkaldasta, víðast var lítillega kaldara 2012), en að tiltölu hefur verið hlýjast á Austurlandi að Glettingi. Þar raðast hitinn í 18. hlýjasta sæti aldarinnar.

 

Hiti er fyrir neðan meðallag síðustu tíu ára á öllum veðurstöðvum, mest á Hveravöllum þar sem vikið er -2,7 stig. Minnst er neikvæða hitavikið í Skaftafelli, -0,5 stig.

 

Úrkoma hefur mælst 46,4 mm í Reykjavík og er það í ríflegu meðallagi. Á Akureyri hefur úrkoman mælst 29,1 mm og er það í rétt rúmu meðallagi. Á Dalatanga hafa mælst 68,8 mm og er það lítillega undir meðallagi.

 

Sólríkt hefur verið í Reykjavík. Sólskinsstundir hafa mælst 95,5 það sem af er mánuði, rúmlega 30 yfir meðallagi. Á Akureyri hafa sólskinsstundirnar mælst 70,7 og er það um 20 stundum umfram meðallag.

Leitahretið mikla í september 1963

Ritstjóri hungurdiska vinnur nú að samantekt um veðuratburði ársins 1963. Pistillinn hér að neðan hefði átt að verða hluti þeirrar löngu samantektar, en þá hefði verið nauðsynlegt að stytta hann að mun. Því er gripið til þess ráðs að „taka hann út fyrir sviga“. 

Sumarið 1963 var stutt. Vorið var mjög hretasamt og þrátt fyrir allgóða kafla í júní og aftur í ágúst var fremur kalt í veðri, sérlega kalt var í júlí. Fyrir 10. september gerði allmikið hret, þá snjóaði allmikið norðaustanlands og fé fennti en veðurharka var samt ekki mjög mikil - eitt þeirra fjölmörgu hreta sem talsvert er talað um þegar þau gerir, en falla síðan í gleymsku og dá að mestu. 

Það hret sem hér er fjallað um varð mun minnisstæðara. Tvennt kom til. Í fyrsta lagi snjóaði óvenju mikið um vestanvert Norðurland og í öðru lagi hitti veðrið í margar af lengstu fjárleitum landsins, sem á þessum tíma var farið í heldur seinna en nú tíðkast. Er óhætt að fullyrða að það er ekki oft sem leitarmenn hafa lent í jafnmiklum erfiðleikum og að þessu sinni. Þurftu jafnvel að hætta við í miðjum klíðum og hrekjast til byggða. Má í þessu tilviki segja að kuldarnir um sumarið - og hið minna hret nærri hálfum mánuði áður hafi bjargað nokkru - talsvert af fé hafði þegar komið sér úr heiðum og afréttum og óvenju fátt þar að finna. Réttir urðu víða ekki svipur hjá sjón. Þetta gerir veðrið trúlega enn eftirminnilegra heldur en myndi verða í sambærilegu veðri sömu daga mánaðarins nú á dögum. 

Ritstjóra hungurdiska er það minnisstætt að hann kom upp í Þverárrétt í Borgarfirði daginn eftir að versta veðrið gekk yfir. Þar var þá enn snjór og krapi á jörð (en að bráðna). Hins vegar festi ekki snjó niðri í Borgarnesi. 

September var almennt illviðrasamur (um það er fjallað í árspistlinum). Um viku fyrir það veður sem hér er fjallað um gerði óvenjukaldan útsynning með þéttum krapaéljum svo gránaði andartak í éljunum - en tók upp jafnharðan. Segja má að þessi kalda framrás frá Norður-Kanada sem bjó til útsynninginn hafi verið „stoðsending“ illviðrisins sem hér er um fjallað. 

Mánudaginn 23.september voru gagnamenn víða á fjöllum, í besta veðri og vel leit út. 

Hér má sjá veðurkort sem Morgunblaðið birti þriðjudaginn 24.september. Kortið sýnir stöðuna á hádegi daginn áður. Sagt er í texta að lægðin muni valda rigningu um land allt - en þetta varð miklu verra en svo. Veðurstofan fullsein að átta sig á alvöru málsins - þrátt fyrir að lægðin sé þarna á réttum stað - og styrkur sá sem kortið sýnir. Óhætt mun að fullyrða að tölvuspár nútímans myndu hafa gripið þetta veður - með hversu margra daga fyrirvara getum við þó ekkert sagt um - en ábyggilega óhætt að nefna þrjá eða fjóra daga. 

Háloftakortið er nokkuð ískyggilegt. 

Kortið gildir á sama tíma, um hádegi mánudaginn 23.september 1963. Hér er auðvitað spurningin hvort hlýja loftið norðvestur af Bretlandseyjum nær að snúast inn á móts við kaldara loft í vestri. Það var það sem gerðist. Lægðin sem um hádegi var um 990 hPa í miðju var skyndilega orðin 965 hPa djúp - innan við sólarhring síðar. 

Hér má sjá stöðuna um hádegi þriðjudaginn 24.september. Lægðin við Suðausturland. Hún var í reynd örlítið dýpri heldur en greiningin sýnir - en ekki mikið. Lægsti þrýstingur á veðurstöð mældist í Hólum í Hornafirði 964,4 hPa. Mikill norðanstrengur er yfir öllu landinu og áköf úrkoma norðanlands. Lægðin fór síðan norður með austurströndinni og svo heldur til norðvesturs. Þegar svo var komið skánaði veðrið á Norðausturlandi, en illviðrið hélst vestan til á Norðurlandi - einnig næsta dag. Veðrið varð einna óvenjulegast í Húnavatnssýslum, snjódýpt í lok veðursins mældist 38 cm í Forsæludal. 

Við skulum nú fletta blöðunum (aðallega Morgunblaðinu og Tímanum) og sjá hvernig fór. Ritstjórinn reynir að fækka samhljóða frásögnum blaðanna - en þó er nokkuð um endurtekningar, vegna þess að fram koma mismunandi smáatriði. Auk þess er í textanum - þegar upp er staðið - býsna mikill fróðleikur um göngur og leitir og skipan þeirra mála í fjölmörgum landshlutum um og upp úr miðri 20. öld. 

Vísir gat sagt fyrstu fregnir af veðrinu strax 24.september:

Í morgun var norðan illviðri um mestan hluta landsins. Hér í Reykjavík var hvassviðri og rigning og víða um land var komin slydda og jafnvel snjókoma. Í morgun snjóaði á Mosfellsheiði og snjókoma var við skíðaskálann í Hveradölum. Þar var hiti um frostmark og var snjór yfir öllu, vegurinn var orðinn mjög háll og áttu bilstjórar á ferð yfir fjallið á hættu að renna út af veginum. Á Þingvöllum var og snjókoma. Snjókoma var víða um Norðurland. Þó var slydda niður við sjávarmál, en strax og kom hærra upp var snjókoma. Til dæmis snjóaði í fjöll í Eyjafirði. Slydda og snjókoma var í Siglufirði, Sauðárkróki og á Ströndum. Þá var snjókoma í Mývatnssveit og á Möðrudalsöræfum. Í Mývatnssveitinni var í morgun 3 stiga hiti, en þó var jörðin orðin hvít.

Tíminn segir frá 25.september - dagsetur fréttina daginn áður. 

KH-Reykjavík, 24.september. Veður fór versnandi í nótt, og í dag hefur ríkt norðan hvassviðri um mikinn hluta landsins með slyddu i byggð og víða snjókomu. Nokkrir vegir hafa lokast umferð, og flug hefur legið niðri innanlands í dag nema til Ísafjarðar. Hvassast var í Vestmannaeyjum, ellefu vindstig. Kaldast var eins stigs frost í Möðrudal og Skagafirði. Í Reykjavík var bleytuhríð i dag. Veðrið hefur verið verst um miðbik Norður- og Suðurlands, kaldara á Norðurlandi en hvassara á Suðurlandi. Það fer heldur batnandi um vestanvert landið og færist austur, má búast við enn verra veðri á Norðaustur- og Austurlandi í nótt. Úrkoma var mikil á Norðurlandi í dag, mældist mest í Grímsey 17 mm, 16 mm á Raufarhöfn og 14 á Sauðárkróki. Víðast á láglendi var slydda og 1—2 stiga, hiti. en víða hríðaði í byggð. Ófært er orðið víða á vegum. Möðrudalsöræfi voru orðin ófær öllum bílum í morgun, svo að Austurlandsvegar er lokaður, og Siglufjarðarskarð varð að sjálfsögðu strax ófært. Á Öxnadalsheiði og Vaðlaheiði var naumast fært nema stórum bílum á keðjum seint í dag, og áætlunarbíllinn, sem gengur frá Ólafsfirði til Eyjafjarðar varð að snúa við á Lágheiði snemma í morgun vegna snjóa. Þæfingsfærð er á Fjarðarheiði og í Oddsskarði. Þorskafjarðarheiði hefur lokast. Brattabrekka er fær bílum með keðjur, Holtavörðuheiði er ófær fólksbílum. Hætt er við talsverðu næturfrosti um mikinn hluta landsins og versnandi veðri á Norðaustur- og Austurlandi. Einnig má búast við meira frosti þegar veðrið gengur niður. Þetta vetrarveður kemur sér sérstaklega illa fyrir þá, sem enn eru í göngum, og réttir hafa sums staðar tafist vegna veðursins. Til dæmis átti að rétta í Fljótsdalsrétt í dag en því varð að fresta til morguns, hvort sem betur viðrar til þess þá. Göngur hófust í gær í Ólafsfirði i besta veðri, en í dag er gangnamönnum þar erfitt um vik.

Morgunblaðið er öllu langorðara 25.september:

Í gær var vonskuveður um land allt með snjókomu eða slyddu. Lokuðust margir fjallvegir norðanlands, vestan og austan, svo sem Siglufjarðarskarð, Þorskafjarðarheiði, Möðrudalsöræfin og Oddsskarð. Vaðlaheiði og Öxnadalsheiði voru þó færar stórum bílum með keðjum og í gærkvöldi var orðið eins ástatt á Holtavörðuheiði, hún var vart fær smábílum. Hellisheiði var vel fær, en dálítið hált þar. Þetta óveður gengur yfir á versta tíma, því víðast hvar á landinu eru göngur og réttir, og hafa gangnamenn fengið versta veður á fjöllum. Sunnanlands, þar sem var slydda á láglendi, en snjókoma á fjöllum og uppsveitum, voru gangnamenn á leið með rekstra sína niður og hrepptu hrakninga. T.d. urðu Biskupstungnamenn að moka sér leið með fjallsafnið niður Bláfellshálsinn í fyrradag og voru í gær á leið niður byggðina í versta veðri. Einnig voru Grímsnesingar að smala Lyngdalsheiði í versta veðri og Gnúpverjar að komast með sitt safn niður að afréttargirðingu. Annars var fé víða farið að sækja mjög heim fyrir óveðrinu. Norðanlands hættu sumir við að fara í göngur í gær, en búast má við að þeir sem eru í margra daga göngum, svo sem Skagfirðingar, eigi í erfiðleikum.

Fréttaritarar Morgunblaðsins víðs vegar um Vestur-, Norður- og Austurland símuðu fréttir af snjókomu, ófærð á fjallvegum og göngum í gær. Fara frásagnir þeirra hér á eftir.

Hrútafirði, 24.september. Á Holtavörðuheiði hefur í dag verið versta veður, ofanhríð og skafrenningur. Áætlunarbílar og flutningabílar hafa þó komist greitt yfir, en í kvöld voru 2—3 litlir bílar orðnir fastir sunnantil á heiðinni. Eru bílar frá vegagerðinni farnir þeim til aðstoðar og frá Hvammstanga er verið að senda veghefil til að laga þetta.

Ísafirði, 24.september. Snjókoma og mugga hefur verið hér í dag og snjóað alveg niður í byggð. Breiðadalsheiði hefur verið fær bifreiðum að undanförnu og bifreiðar fóru yfir hana í dag. En ýta var uppi á heiðinni síðdegis, því nokkuð mun hafa fennt þar er liða tók á daginn. Hrafnseyrarheiði varð ófær Dýrafjarðarmegin í nótt. Var engin ýta tiltæk, en veghefill reyndi að ryðja leiðina, en varð ekkert ágengt. Áætlunarbíllinn frá Vestfjarðaleið fór frá Ísafirði í morgun, fullskipaður og lagði á Hrafnseyrarheiði um kl. 10:30, en varð að snúa við og kom aftur til Þingeyrar um 2 leytið. Var ætlunin að lítil dráttarvél yrði send til að reyna að ryðja heiðina. Fjallvegir munu allir vera færir í Barðastrandasýslu og lítill sem enginn snjór á Þingmannaheiði, sem oft er erfiðasti fjallvegur þar. Á fjallveginum yfir Hálfdán er lítilsháttar snjór efst, en vegurinn fær. Ég hefi haft spurnir af því að smalamennska og leitir um helgina og gær og fyrradag í fjórðungnum hafa gengið vel og víða hafði fé leitað nær byggð vegna snjókomu hátt til fjalla. Ég talaði við Djúpavík í dag og til Steingrímsfjarðar og var mikil snjókoma á Ströndum og sett niður snjó á Djúpavík í dag. Í vestanverðum fjórðungnum hefur lítið snjóað undanfarið. — H.T.

Sauðárkróki, 24.september. Árla dags í dag gerði hér versta veður, norðan hvassviðri með snjókomu og hefur gengið í sjóinn eftir því sem hefur liðið á daginn. Allmargir bátar héðan voru á sjó, en eru nú komnir að landi heilu og höldnu. Einn þeirra tók höfn í Hofsósi. Göngur og fjárréttir standa yfir í Skagafirði þessa dagana og er óvíst hvernig leitarmönnum hefur vegnað síðustu daga í fjallgöngum svo, sem að Stafnsrétt. Svo mikil fannkoma varð seinni hluta dags í dag, að vatnsból bæjarins fylltust af krapi, svo bærinn varð vatnslaus og slátrun í sláturhúsunum stöðvaðist. Vonast er til að þetta lagist með morgninum. — jón.

Bæ, Höfðaströnd, 24.september. Hér er grenjandi stórhríð sem nær alveg niður að sjó. Hlýtur því að vera slæmt upp til dala. Í gær voru fyrstu göngur og gekk allt vel, en í dag má búast við að illa gangi, þó ekki hafi borist neinar fregnir af því. — Björn.

Siglufirði, 24.september. Hér er komin stórhríð og grátt ofan í fjöru og Siglufjarðarskarð er teppt enn einu sinni. Áætlunarbíllinn fór frá Siglufirði kl.7 í morgun og komst í efsta sneiðinginn Siglufjarðarmegin og sat þar fastur í fönn, enda komin stórhríð á Skarðinu. Beggja vegna vegarins eru gamlir snjóruðningar og því fljótt að skafa í veginn. Um 30 farþegar voru í bílnum, en í honum er talstöð. Bílstjórinn lét fljótt vita hvernig komið var og fór ýta frá Siglufirði og var komin á staðinn kl. um 12:30. Ekki var talið fært að hjálpa bílnum yfir Skarðið eins og var og kom áætlunarbíllinn til Siglufjarðar kl.3:30. — Stefán.

Akureyri, 24.september. Í morgun var hvítt ofan að sjó hér, en tók upp á láglendi um miðjan daginn. Nú gránar aftur í rót og hiti er við frostmark. Skv. upplýsingum frá vegagerðinni, er lítil umferð á fjallvegum í dag. Þó var einn bíll að koma vestan yfir Öxnadalsheiði. Þar var keðjufært og vont veður. En heiðin átti að heita fær öllum bílum. Annar bíll var nýkominn yfir Vaðlaheiði og sagði bílstjórinn að heiðin væri engan veginn fær litlum bílum. Skafrenningur er og snjókoma, en vegurinn slarkfær á stórum og sterkum bílum enn. — Sv. P.

Grímsstöðum í Mývatnssveit, 24. september. Stórhríð er hér í dag. Gagnamenn lögðu af stað í morgun, en sneru við heim aftur, því ekkert var hægt að athafna sig. Ekki á þó að vera hætta með kindur, ef þetta stendur ekki lengi Snjókoman er mikil nú sem stendur og ef þessu heldur áfram í nótt, verður orðið slæmt á morgun. Innansveitarvegir eru enn færir, en hætt við að fjallvegir séu að teppast — Jóhannes.

Grímsstöðum á Fjöllum, 24.september. Í gærkvöldi fór að snjóa hér og hefur verið hríð síðan. Ekki er kominn mikill snjór hér í kring, en umferð lokaðist um Möðrudalsfjallagarðinn, frá Möðrudal og yfir í Jökuldal strax í nótt, og voru bílar varaðir við að leggja í hann. Áætlunarbíllinn milli Akureyrar og Austfjarða stansaði í Reykjahlíð á leið austur og bíður þar eftir að fært verði austur yfir. Fyrstu göngur eru afstaðnar hjá okkur og gengu vel. Í þeim fundust 3 veturgamlir hrútar úti gengnir á Búrfellsheiði. Ekki var þó hægt að koma nema einum til bæja í fyrstu göngum. Hrútarnir eru allir úr Axarfirði. Slátrun úr fyrstu göngum er lokið úti á Kópaskeri. Aðrar göngur eiga að hefjast á morgun, en það lítur illa út með þær, ef veður ekki batnar. — B.S.

Egilsstöðum, 24.september, Krapaveður var hér í nótt og snjór til fjalla. Nú má þó heita að autt sé upp í hlíðar. Göngur voru í gær á Fljótsdalsafrétt, en réttinni í dag var frestað vegna illveðurs. Veður var ágætt meðan á göngunum stóð. Í morgun átti að fara í göngur í Fellum, en því var frestað vegna veðurs. Oddsskarð og Fjarðaheiði munu vera orðin ófær. Jónas.

Tíminn heldur áfram 26.september - og byrjar á fróðleik um „haustkálf“. Þetta var í fyrsta sinn sem ritstjórinn hafði heyrt á slíkt minnst. Í þetta sinn má segja að spádómarnir hafi ræst því veturinn 1963-64 er einhver hinn mildasti og besti sem þekktur er hér á landi frá því mælingar hófust. - En haustið var erfitt. 

Hausthretið var óvenjusnemma á ferðinni að þessu sinni, og hrista margir höfuðið með áhyggjur og vetrarkvíða í svip. Tíminn getur hins vegar upplýst — ef það mætti verða einhverjum til huggunar — að gamlir menn kalla svona hret haustkálf og segja, að því fyrr, sem haustkálfurinn sé á ferðinni, þeim mun betri verði veturinn.

IGÞ, KH, BÓ, Reykjavík, 25.september. Þegar blaðið frétti síðast í gærkveldi, vantaði enn tuttugu og fjóra menn af Eyvindarstaðaheiði. Gangnamenn þar lentu í gífurlegum erfiðleikum vegna snjóa og óveðurs, og er líka sögu að segja af gangnamönnum úr byggðum sunnanlands. Erfiðleikarnir virðast þó hafa orðið mestir á Eyvindarstaðaheiði, sem er mikið landflæmi upp af Skagafirði og Austur-Húnavatnssýslu. Þar gengur margt fé, bæði kindur og hross og nú fór svo, að af þremur flokkum manna, sem ganga heiðina, komst aðeins einn til byggða með fé, annar slapp með erfiðleikum þótt engu yrði smalað og sá þriðji virðist standa í ströngu við að komast til byggða. Gangnamenn á Eyvindarstaðaheiði fengu gott veður á mánudagsmorgun, en aðfaranótt þriðjudags gekk upp með ofsaveður á norðan með gífurlegri fannkomu.

Samt var skipt í göngur að venju í svonefndri Áfangaflá. Hélt austasti flokkur niður með það fé, sem til náðist og komst við illan leik með safn sitt á Gilhagadal seint á þriðjudag. Venjan er að þeir komi með féð að Mælifellsrétt um fimmleytið á þriðjudag og réttað sé þar á miðvikudögum. í þetta sinn urðu þeir að skilja féð eftir á dalnum. Fóru gangnamenn heim til Stefáns bónda í Gilhaga og fengu þar hinar bestu veitingar, en skiptu sér síðan á bæi til gistingar um nóttina. Í morgun fóru þeir svo aftur að fást við féð og höfðu komið því niður að Mælifellsrétt um fjögurleytið í dag. Þar verður það réttað á morgun og seinkar sundurdrættinum um einn dag. Öðru vísi fór um hina flokkana, sem ganga Eyvindarstaðaheiði eða miðflokk og vestflokk. Miðflokkur gengur niður austan Fossár og rekur að Stafnsrétt í Svartárdal í Austur-Húnavatnssýslu. Þeir skildu við vestflokk í Áfangaflá og var þá ekki ljóst, hvort heldur að vestflokksmenn ætluðu að vera næstu nótt í Ströngukvíslarkofa, eða reyndu að brjótast niður að Galtará, þar sem mótreiðarmenn voru væntanlegir.

Miðflokksmenn héldu sem leið lá út heiðina og gistu síðastliðna nótt í Bugakofa. Var ekkert viðlit að reyna að smala fé. enda komið fannfergi, svo það stóð þar sem það var komið. Í morgun héldu svo miðflokksmenn frá Bugakofa og niður að Stafni í Svartárdal. Þangað komu þeir síðdegis og höfðu fengið umbrotafærð fyrir hestana. Þeir sáu nokkurt fé í Bugum og á Háutungum, en færðin var slík að engin leið var að þoka því um fet. Þegar Tíminn hafði símasamband við Stafn í gær var ekkert hross og engin kind komin að Stafnsrétt og er það einsdæmi. — Hrossarétt átti að vera þar í dag, og fé átti að réttast á morgun. Fréttaritari Tímans, Björn Egilsson á Sveinsstöðum var í miðflokk, og var nýkominn í Stafn, þegar Tíminn hringdi. Sagði hann blaðinu að miðflokksmenn, sem eru Lýtingar, ætluðu heim enda ekki annað fyrirsjáanlegt en að fresta yrði göngunum.

Fjórtán Seylhreppingar reyndu í gær að smala Reykjafjall og Stafnsgil, en urðu að snúa frá. Þeir gistu í Stafni síðastliðna nótt. Þeir reyndu aftur að smala í dag, en urðu frá að hverfa á ný. Riðu þeir niður Svartárdal og fengu bíl á móti sér að Leifsstöðum, sem flutti þá heim. Björn sagði að miðflokksmenn hefðu verið vel útbúnir og ekkert hefði orðið að. Tveir drengir voru í miðflokk, 14—15 ára og tveir lítið eldri og létu þeir ekkert á sig fá i þessari svaðilför. En Björn sagði að veðrið hefði verið þannig, að það hefði verið á mörkunum að þeir rötuðu. Þó eru menn í miðflokk, sem hafa verið í göngum á þessari heiði frá barnæsku. Þeir, sem ekkert hefur spurst til síðan á þriðjudagsmorgun, að þeir skildu við félaga sína í Afangaflá og mynduðu vestflokk, eru flestir Húnvetningar. Hafi þeir gist í Ströngukvíslarkofa, eins og þeir voru að umsegja á þriðjudagsmorgun, er óvíst þeir nái til byggða í kvöld í því umbrotafæri, sem nú er á heiðinni. Miðflokksmenn gista í Stafni í nótt en ríða síðan heim á morgun. Gangnamenn hafa löngum átt góðu atlæti að fagna i Stafni og svo er enn, er flokkur eftir flokk gangnamanna njóta þar gistingar og beina. Veður er nú að lægja á þessum slóðum en bleytuhríð var þar í dag.

Erlingur Davíðsson, ritstjóri á Akureyri, hringdi fyrir Tímann til ýmissa staða norðan- og norðaustan lands í dag. Hann fékk þær fréttir frá Ólafsfirði, að réttað hefði verið í neðri hluta sveitarinnar á mánudag, en fé af Reykjaheiði og Lágheiði var réttað í Reykjarétt í gær. Á réttardaginn var hið versta veður, krapastórhríð, og komu fáir til réttarinnar. Eyfirðingar réttuðu yfirleitt á mánudaginn í blíðskaparveðri, en Hörgdælir og Öxnadælir réttuðu í gær og fengu ruddaveður. Göngum Fnjóskdælinga hafði verið flýtt. Fóru þar fram dagana 13.—14. september og fengu þeir ágætt veður í fyrstu og öðrum göngum. Fé var þá óvenju neðarlega.

Á svæðinu frá Fnjóskadal til Mývatnssveitar fengu menn ágætt veður í göngum, sem voru um garð gengnar áður en veðrið skall á. Í dag bárust þær fréttir frá Svartárkoti í Bárðardal að í gærkvöldi hefðu fjórar kindur verið dregnar úr fönn í Víðikeri. Stórfenni er nú í Fram-Bárðardal og á hálendinu fram af dalnum, en rifið á milli. Vont er orðið að koma kindum um jörðina og voru Bárðdælir allir að sinna fé sínu í dag. Frá Reynihlíð berast þær fréttir, að Mývetningar hafi lagt af stað í gær á austurfjöll í göngur. Var ætlunin að smala Grafarlönd og fleiri svæði, en þeir urðu að snúa við vegna veðurs. Þeir fóru aftur af stað í morgun. Þetta eru þriggja daga göngur. Nú er þarna ökklasnjór. Í Axarfirði er búið að ganga nærheiðar og gekk það vel. — Snjólaust er í byggð og snjólítið efra. Hólssandur er aftur á móti ófær bifreiðum. Þeir í Þistilfirði höfðu lokið göngum fyrir áhlaupið, en eitt lamb fundu þeir fennt í Djúpárbotnum á Axarfjarðarheiði.

Á Langanesi var lagt af stað í fyrstu göngur í dag. Veður var sæmilegt þar eystra og enginn snjór í byggð. Í gær átti að rétta í Fljótsdalsrétt ,en því varð að fresta þangað til í dag vegna illviðris, eins og segir í blaðinu í dag. — Fjárdrætti var óvenju snemma lokið, því að féð var færra en venjulega Leitir á Austurlandi höfðu þó gengið allvel og var að mestu lokið fyrir hretið.

Réttað var í Þverárrétt í Þverárhlíð í dag. Fjárdrætti var lokið kl 13, löngu fyrr en venjulegt er enda var fátt fé í réttinni. Stafholtstungumenn, Þverhlíðingar og Hvítsíðingar rétta í Þverárrétt. og voru þeir í leitum i gær og fyrradag, mánudag gengu þeir Tvídægru og Holtavörðuheiði í ágætu veðri og áttu eftir að ganga á um helming leitarsvæðisins í gær. en þá sást ekkert til að leita fyrir blindbyl og urðu þeir að skilja mikið fé eftir. Farið verður í aðra leit á þessu svæði á föstudag, smalað hestum og kindum á laugardag og sunnudag, réttað hrossum á sunnudag og kindum á mánudag. Leitarmenn úr Mýrarsýslu muna ekki eftir erfiðari fyrstu leitum en núna, og sumir segja, að þetta hafi verið erfiðustu leitir á þessari öld. Mjög fátt fé var í Hítardalsrétt í dag, og stafaði m.a. af því, að ekki hafði tekist að koma 2—300 fjár úr Hólsrétt í Hörðudal yfir fjallið í tæka tíð. Verið er að sækja það fé á fjall í dag. Réttað er í Skarðsrétt í Borgarhreppi á morgun, en síðasta réttin í Mýrarsýslu er Hraundalsrétt í Álftahreppi, sem verður á föstudag. Álfthreppingar eru í fjögurra daga göngum inni á afréttunum milli Mýra- og Dalasýslu. Þeir leituðu í góðu veðri á mánudag, en illviðri í gær, í dag er skafrenningur á fjalli, en engar hrakningasögur hafa borist til byggða.

Biskupstungnamenn hrepptu á Kili versta leitarveður í mannaminnum. Þar var iðulaus hríð í þrjá sólarhringa. Leitarmenn héldu þó áfram í hríðinni, en tilviljun ein réði, hvort þeir fundu kindur, og sumu töpuðu þeir aftur. Í gærkvöldi komu þeir úr leitunum. Engin slys urðu á mönnum eða skepnum, en unglingar voru slæptir, og komu þó hressir fram. Á morgun verður farið aftur inn á Kjöl. Mikið af fénu hafði hörfað fram að afréttargirðingunni, vegna illveðurs síðustu dægra. Bílfæri var þungt frá Hveravöllum í Fossrófur, og á Bláfellshálsi varð að moka til að koma bílnum fram. Hrunamenn voru að reka til rétta kl.5 í dag. Í nótt lágu þeir að venju fyrir innan Tungufell. Þeir hrepptu vonskuveður, en gekk þó sæmilega fram. Safnið var lítið, en mikið fé hafði áður verið sótt og réttað. Gnúpverjar komu niður með safnið í dag, en í gær varð ekki smalað fyrir illviðri. Þá var skarðalaus bylur allan daginn, fram til klukkan 6, öll gil fyllti af krapa og snjó, og þurftu leitarmenn að draga lömb og máttarminni kindur upp úr krapaelgnum. Svæðið frá Gljúfurleit að Hólaskógi er ósmalað, en í morgun riðu smalamenn aftur innúr. Um árangur er ekki vitað, og heldur ekki um fjárskaða. Safnið, sem komið er fram, er helmingur á við það vanalega, eða um 3000 fjár og það flest komið fram að afréttargirðingu áður en lagt var á fjall. Ása- og Djúpárhreppingar ferjuðu safnið af Holtamannaafrétti yfir Tungnaá á Haldi á mánudaginn, í sæmilegu veðri, og ráku fram að Galtalæk í gær, í blindbyl. Sigurjón Rist hefur nýlega merkt leiðina inn að Haldi. Rekstrarmenn fylgdu merkjunum og komust fram við illan leik. Í dag réttuðu þeir á Galtalæk. Afrétturinn smalaðist fremur vel.

Landmenn áttu að koma fram á morgun, ef allt hefði farið að skilum, en í gær brutust þeir með safnið úr Laugunum út að Helli í aftakaveðri. Þeir höfðu tvo bíla með sér, annar er nú bilaður á Frostastaðahálsi og hinn fastur í snjó í Dómadal. Fé og mannskapur er nú_ allur við Landmannahelli. Í morgun var gerður út leiðangur úr byggð til að svipast um eftir fjallmönnum, farið á bílum inn að Valahnúkum og gengið þaðan inn að Helli. Leiðangursmenn komu aftur síðdegis og sögðu fréttirnar. Í dag var jarðýta send af stað inn á afréttinn, en hún verður sólarhring að komast inn á Frostastaðaháls, þar sem annar bíllinn situr. Ýtan verður svo notuð til að ryðja fyrir féð, ef með þarf. Rangvellingar koma af fjalli á föstudaginn, ef að vana lætur, en til þeirra hefur ekki spurst. Fjöll eru hvít að sjá úr byggð og grátt niður á Rangárvelli. Engar fregnir eru af Hvolhreppingum, en búist við þeim fram annað kvöld eða á föstudaginn. Þar er einnig grátt í byggð og hríð að sjá til fjalla í gær.

Fljótshlíðingar komu með safnið í gær og fengu slyddubyl seinni part dagsins. Safnið er lítið, því margt af fénu var áður komið fram, en smalamennskan gekk í alla staði vel. Vestur-Eyfellingar eiga að koma fram á morgun, en þeir smala Þórsmörk, Goðaland og Almenninga. Má gera ráð fyrir, að þar hafi kyngt niður snjó, en undir Eyjafjöllum er nú hvít jörð, allt að sjó fram. Í morgun var slyddubylur í byggð. Austur-Eyfellingar smala lítið frá byggð, og Mýrdælingar hafa lokið fyrstu göngum, Álftveringar áttu að koma fram í dag, en klukkan að ganga 7 hafði ekkert til þeirra spurst. Var því gert ráð fyrir, að þeir mundu bíða til morguns. Skaftártungumenn eru væntanlegir á föstudaginn. Fólk á innstu bæjum í sveitinni telur, að veðrið hafi ekki verið ýkjahart á afréttinum. Vestur-Síðumenn, og þeir Meðallendingar, sem eiga upprekstur með þeim, áttu að koma fram í dag, en klukkan að ganga 7 höfðu engar fregnir borist af þeim. Var gert ráð fyrir, og þeir mundu bíða til morguns. Hörkuveður geisaði á afréttinum í þrjú dægur, þar til í dag, að stytti upp með blíðu. Á morgun átti að rétta í Heiðarrétt. Austur-Síðumenn, Fljótshverfingar og Meðallendingar, sem eiga upprekstur með þeim, eru ófarnir í göngur.

GPV-Trékyllisvík, 23.september [á væntanlega að vera 25.] Ekki ætlar að verða endasleppt með ótíðina þetta sumar og erfiðleika af þeim sökum. Hefur að undanförnu verið stórrysjótt og snjóað jafnt í sunnanátt sem norðan. Á mánudaginn var leitað. Þann dag var gott veður, en í gær brá aftur til hins verra. Þegar á daginn leið var komið norðan fárviðri með fannkyngi og í nótt var stórveðurofsi fram undir morgun. Miklar fanndyngjur eru komnar og illfært yfirferðar. Í veðrinu hefur fé fennt og fjárskaðar orðið þótt enn sé ekki full spurt til þess. Á Melum hafa þegar fundist 17 kindur dauðar, sumar þeirra farið í sjóinn. Ráku 8 af þeim í dag. Á Finnbogastöðum í Bæ fundust 2 kindur dauðar. Er viðbúið að meiri skaðar hafi orðið. ... Í dag er veðurhæð minni, en snjókoma og dimmviðri.

KH-Reykjavík, 25. sept. Þyngslafæri er á vegum norðanlands, og um tíma í dag var Langidalur og Svínvetningabraut í V-Húnavatnssýslu alveg lokaðar umferð vegna ófærðar. Næturrútan milli Akureyrar og Reykjavíkur kom frá Akureyri til Blönduóss kl.8 í morgun, hafði þá verið ellefu tíma á ferð. Holtavörðuheiði var orðin sæmilega fær bílum með keðjur í dag.

Morgunblaðið heldur einnig áfram 26.september:

Í Austur-Húnavatnssýslu var versta veður í gær og nótt og alls staðar kominn mikill snjór. Ekki tókst að koma öllu sláturfé til Blönduóss og í dag vantaði 300 kindur í fulla fjártölu. Féð átti að koma úr Vindhælishreppi og Svínavatnshreppi. Allir flytja sláturféð á bílum, en miklir örðugleikar voru vegna snjóþyngsla og hríðar. Vegurinn í Norðurárdal er algjörlega ófær bílum, en í dag er verið að brjótast með fé frá Þverá. Er það rekið niður á Skagastrandarveginn en mun verða tekið þar á bíla. Svínvetningabraut er víða ófær og miklar truflanir hafa orðið á fjárflutningum þaðan. Í dag var reynt að senda bíl eftir fé fram í Vatnsdal, en hann varð að snúa við í Vatnsdalshólum vegna snjóþyngsla. Nokkrir bændur í austanverðum Vatnsdal eru nú að reka sláturfé áleiðis til Blönduóss og mun það verða tekið á bíl norður í Þingi. Ekki er víst, hvort hægt verður að ná fullri fjártölu á morgun.

Mjólkurflutningabílar, sem fóru í Langadal, Svínavatnshrepp, og Vatnsdal komu til Blönduóss 6—8 klst seinna en venjulega og bíllinn, sem fór fram Langadal komst ekki nema að Gunnsteinsstöðum. Samkvæmt upplýsingum frá Bólstaðahlíð s.l nótt gistu gangnamenn úr Seiluhreppi að Stafni í Svartárdal og fóru þaðan fram á heiði í morgun. Urðu þeir að snúa við vegna snjóþyngsla og gátu hvorki smalað fé né hrossum. Gangnamenn úr Lýtingsstaðahreppi komu einnig niður að Stafni í dag án þess að geta nokkuð smalað. En ekkert er vitað um gangnamenn úr Eyvindarstaðaheiði. Skagfirðingar, sem ætluðu að reka fé úr Skrapatungurétt í gær norður yfir Þverárfjall og Kolugafjall komust ekki nema að Þverá í Norðurárdal, en lögðu á fjallið í morgun.

Hvammstanga, 25. september. Hríðarveður gerði hér seinnipartinn í gær og hélst í nótt með allmikilli snjókomu. Færð er sæmileg eftir aðalvegum. Réttað var í Miðfjarðarétt í fyrradag og var því lokið um hádegi í gær. Fengu menn hið versta veður heim með fjársafnið og komust sumir ekki alla leið vegna veðursins. Í dag er sumstaðar verið að draga fé úr fönn. Fjárleitirnar fóru fram í sæmilegu veðri, en skyggni var ekki sem best. Er leitarmenn voru að leggja á heiðina vildi það slys til að Sigurjón Sigvaldason, bóndi á Urriðaá, féll af hestbaki, er hestur hans fældist Var Sigurjón fluttur í sjúkrahús á Hvammstanga og er líðan hans sæmileg eftir atvikum. Það fannst gangnamönnum tíðindum sæta, að er þeir voru nokkru fyrir norðan mörk Borgfirðinga og Miðfirðinga, hittu þeir leitarmann frá Borgfirðingum með tvo hesta til reiðar. Kvaðst hann hafa átt að leita að Arnarvatni og farið niður með varnargirðingunni, sem er á afréttarmörkunum. Leitarmenn komu honum í skilning um, að hann væri að fara mikið út af réttri leið og fylgdu honum suður fyrir girðingu aftur og í Úlfsvatn, en þar var þá flokkur Borgfirðinga, er dvaldi þar þessa nótt.

Bæ, Höfðaströnd, 25. september. Í fyrrinótt gekk mikið óveður með fannkomu yfir Skagafjörð austanverðan. Urðu af því miklar truflanir á rafmagni og samgöngum, símastaurar brotnuðu og stórt sjóhús fauk og átta menn lentu í erfiðleikum með fé. Síðdegis í gær var enn snjókoma og munu bílar hafa setið fastir víðsvegar í sköflum. Féð er allt komið í hús, og mjög þröngt á því hjá þeim sem ekki eru farnir að slátra. Birni segist svo frá: Rafmagnslaust varð frá Skeiðsfossvirkjun og nálægt Bæ töldum við 12 símastaura, sem höfðu lagst út af. Á Hofsósi hefur rafmagnslína skemmst mikið, og er sums staðar erfitt að aka um götur í þorpinu vegna þess að strengirnir liggja niðri. Af þessum sökum er því sums staðar rafmagnslaust. Á Bæ á Höfðaströnd fauk stórt sjóhús, sem staðið hefur í 3 ættliði, mjög traustlega byggt 1888, gríðarstórt og öflugt hús. Á þriðjudaginn voru menn hér í göngum, en hér eru aðeins eins dags göngur. Voru gangnamenn kaldir og blautir er þeir komu heim, en ekkert hafði orðið að þeim. Hér stendur yfir slátrun, og gekk illa með féð úr dölunum, þar sem átti að slátra í dag. Fóru menn snemma af stað með reksturinn í slyddu og þurftu að moka sig sums staðar með féð gegnum 2 m skafla á leiðinni. Komu þeir til Hofsóss síðdegis og var féð þá orðið slæpt og uppgefið. Við höfðum haft spurnir af því að bílar hafi verið að festast í sköflum úti um vegi. Héraðslæknirinn tjáði mér áðan að hann kæmist ekki út í Fljót nema í bíl með keðjur á öllum hjólum og alls ekki lengra en út í Haganesvík. Vonandi rætist þó úr þessu um leið og lægir.

Patreksfirði, 25. september: Í gær gerði slæmt veður af norðaustri með snjókomu og mátti heita bylur til fjalla. Réttir höfðu farið fram s.l. mánudag og var fé yfirleitt geymt heima við hús, en svo illa vildi til, að á Rauðasandi, Rauðasandshreppi hrakti mikið af fé til sjávar og er vitað þegar að einn bóndi af sex, sem eru á Rauðasandi, missti þar 60 dilka og ær. Var þetta bóndinn í Gröf, Þorvaldur Bjarnason, er varð fyrir þessum skaða. Ennfremur hafa þegar fundist 13 kindur frá Lambavatni, sem höfðu hrakið í skurði. Eins og gefur að skilja er þetta tilfinnanlegt tjón fyrir þá, sem fyrir þessum missi hafa orðið. — Trausti.

Grímsstöðum, Mývatnssveit, 25. september. Hér er nú batnandi veður. Gangnamennirnir, sem sneru við heim í gær komu til byggða í gærkvöldi, en lögðu aftur af stað í morgun. Tefjast göngur því um einn dag. Kominn er allmikill snjór og slæmt smölunarveður vegna dimmviðris. Um tíma í gær var skyggni varla meira en 100 m. Nú er smalað suður í Herðubreiðarlindir. Áður fyrr voru þetta 5 daga göngur. En nú er farið á bílum og féð tekið á bíla, svo stundum er hægt að ljúka því á einum degi. Annars er aðalgangnadagurinn á morgun. Eiga menn von á að erfitt verði að reka féð fyrir snjó, en þar sem komið er ágætt veður, ætti það að vera í lagi. Áður en farið var í göngurnar, fann ferðafólk, sem fór suður með Jökulsá tvö lömb við Upptyppinga. En mjög fágætt er að finna fé þar framfrá. Lömbin voru frá Húsavík og kom ferðafólkið með þau til byggða. Í dag ætluðu bílar, bæði langferðabílar og minni bílar að komast austur yfir Möðrudalsöræfi. Komu trukkur og veghefill frá vegagerðinni að austan, og ætluðu að hjálpa bílunum aftur austur yfir, svo vegurinn opnast þá að einhverju leyti. — Jóhannes.

Sauðárkróki 25. september. Fjárleitarmenn sem smöluðu heiðarnar fyrir botni Skagafjarðar, hrepptu hið versta veður í gær. Menn í svonefndum austasta flokki höfðu sig við illan leik til byggða en urðu að skilja féð eftir. Rétta átti í Mælifellsrétt en var frestað a.m.k. til morguns ef takast mætti að koma einhverju fé af fjöllum í dag. Gangnamenn í miðflokki á Eyvindarstaðaheiði, sem smala til Stafnsréttar, neyddust til að yfirgefa féð framantil í Einarsdal, en höfðu sig heilir á húfi niður að bænum Stafni í Svartárdal. Leitarmenn á Silfrastaðaafrétt voru snemma að, og komnir niður að Silfrastöðum er veðrið skall á, en þrjá tíma voru þeir að koma safninu niður að réttinni, sem er þó aðeins 2 km vegalengd. Gangnamenn segja mikinn snjó uppi á hálendi og óttast er að fé hafi fennt. Þess skal að lokum getið að fé mun vera með færra móti til fjalla nú, þar sem stórar fjárbreiður leituðu byggða fyrr í haust vegna illviðra. Í dag er hér bleytuhríð, en nokkru hægara en í gær. - Jón

Bíldudal 25. september. Í gærkvöld og nótt snjóaði mikið hér í byggð og er alhvítt niður í byggð. Vegir eru illfærir og urðu menn á leið til Patreksfjarðar að moka á undan bílum sínum. — Fréttaritari.

Það var ekki fyrr en þann 27. sem veðrið fór að ganga niður um vestanvert Norðurland og á Vestfjörðum, en hafði áður slaknað á annars staðar. Tíminn 27.september:

IGÞ-BÓ-Reykjavík, 26. september. Áhlaupið mikla sagði mest til sín á Vestfjörðum í dag og kyngdi þar víða niður kynstrum af snjó, sums staðar upp í mið læri á jafnsléttu. Þar urðu miklir fjárskaðar en einnig er óttast um féð á Eyvindarstaðaheiði, sem gangnamenn gáfust upp við að smala. Telja menn mikla hættu á því, að fé sé í fönn þar, enda djúpsnævi í lægðum og giljum. Sunnanlands horfir í dag betur um göngur en þar eru enn flestar stærstu afréttirnar ósmalaðar.

GÓ Sauðárkróki, 26. september. Fjárflutningar tepptust í dag af Skaga vegna ófærðar. Versta veður hefur verið hér síðan í fyrradag, en þá byrjaði að hríða, og síðan hefur ekki stytt upp, en nú er þetta orðið bleytuhríð. Í dag átti að flytja fé af Skaga til slátrunar á Sauðárkróki, en það var ekki hægt, því allt var orðið ófært. Muna menn ekki lengri hríð á þessum slóðum í september. Hefur oft komið hríð einn dag, en aldrei staðið svona lengi. Í Gönguskörðum og í Hjaltadal er allt orðið jarðlaust og fé þar í svelti. Þykir bændum það illt, því flytja átti þetta fé til slátrunar.

Blaðinu barst í gær eftirfarandi símskeyti frá Alexander Stefánssyni, kaupfélagsstjóra og formanni hafnarnefndar í Ólafsvik: „Vegna æsifrétta í blaðinu Þjóðviljinn í gær, 25.9., vill formaður hafnarnefndar í Ólafsvík leiðrétta þá frétt, sem er að verulegu leyti röng og villandi. Í norðvestanveðri, er gekk yfir Breiðafjörð í gærmorgun, varð mikið öldurót í Ólafsvik; tjón á nýja hafnargarðinum varð mjög lítið. Skolaðist úr efsta lagi hans á 15 metra kafla fremst á garðinum, en garður þessi sem er byggður úr grjóti, er nú 300 metra langur og um 8 metrar á hæð. Er því eðlilegt, að hann fái mikinn fláa. Búið var að setja stórt grjót utan á fyllinguna fremst, svo að það litla, er skolaðist ofan af garðinum, fór inn í fyllinguna og er þannig að fullu gagni. Það óhapp skeði kl. 8;30 í gærmorgun, að einn bíllinn, ekur grjóti í garðinn, fór í sjóinn. Skeði það þannig, að bifreiðin P-130 var kominn fremst á garðsendann, átti eftir um einn og hálfan metra að endanum, þar sem sturta átti. Kom þá ólag á garðinn, er skolaði frá bílnum að aftan, með þeim afleiðingum, að hann fór niður fyrir. Bílstjórinn, Sverrir Sigtryggsson, komst út úr bílnum um leið og hann seig fram af fyllingunni. Á flóðinu í gærkveldi fór kafari, Stefán Hallgrímsson, er vinnur hér í grjótnáminu, niður og kom vírum á bílinn, en bíllinn lá á hliðinni á 3 metra dýpi. Eftir fyrirsögn kafarans var bílkrani látinn rétta bílinn við. Var hann síðan dreginn upp í fjöruna af jarðýtu og trukk. Var hann kominn á land um klukkan 10 í gærkveldi.

BÓ-Reykjavík, 26. september. Vélbáturinn Björgvin frá Neskaupstað sökk á legunni á Mjóafirði í nótt. Báturinn var 6 tonn. Hann var i áætlunarferð milli Neskaupstaðar og Mjóafjarðar, og var þetta fyrsta áætlunarferð hans.

Morgunblaðið 27.september:

Ísafirði, 25. september. Í gærkvöldi tók að hvessa og herti snjókomu um vestanverða Vestfirði og setti niður mikinn snjó í gærkvöldi og í nótt. Lokuðust fjallvegir, bæði Breiðdalsheiði og Botnsheiði, en um hana liggur vegurinn til Súgandafjarðar og víða, varð mjög erfið færð í byggð, t.d. lokuðust vegirnir til Bolungarvíkur og Súðavíkur, en þeir voru mokaðir í dag. Ráðgert er að moka heiðarnar, þegar styttir upp, en í dag hefur verið lítilsháttar snjókoma. Rafnseyrarheiði var rudd í morgun. Var fengin til þess ýta, sem var að vinna hjá Mjólkárvirkjun. Var hún búin að ryðja heiðina á hádegi. Fór þá áætlunarbifreið Vestfjarðaleiðar frá Þingeyri en þar höfðu farþegarnir gist í nótt. Mun áætlunarbílnum hafa gengið sæmilega í dag, þó nokkur snæðingur sé á fjallvegum í Barðastrandarsýslu. Austin-jeppi úr Reykjavík festist í gærkvöldi á Rafnseyrarheiði en farþegar og bílstjóri komust með öðrum bíl til Rafnseyrar og gistu þar í nótt. Þegar bílstjórinn kom að jeppa sínum í morgun, var vegurinn alauður en bíllinn fullur af snjó. Hélt hann þá af stað til Þingeyrar og rétt þegar hann var kominn í brekkurnar Dýrafjarðarmegin, losnaði undan honum annað afturhjólið og kastaðist bíllinn út af veginum og munaði aðeins um tveimur metrum, að hann félli mikla hæð niður brekkuna. Engin meiðsli urðu á mönnum eða skemmd á bílnum og er nú búið að ná í hann til viðgerðar á Þingeyri. Leitir gengu ágætlega í Reykhólasveit um og eftir helgina, en mjög slæmt veður var í gær og snjókoma mikil og lokaðist Þorskafjarðarheiði. — H.T.

Gangnamenn á Eyvindarstaðaheiði, Skagfirðingar og Húnvetningar, komu seint í fyrrakvöld til byggða í einum hóp og höfðu ekkert getað smalað vegna óveðurs á öllu heiðarsvæðinu suður að Hofsjökli. Verður að fresta göngum þar til lægir, og ekki er hægt að vita hvernig fé reiðir af þar fram frá. Sunnanmenn á Landmannaafrétti, 30—40 talsins, sem áttu að koma til byggða í gær, voru ókomnir í gærkvöldi og ekki væntanlegir fyrr en í dag. — En samkvæmt fréttum frá Galtalæk var veður orðið þurrt, norðankaldi og heldur bjart til fjalla. Í gær var aftur á móti réttað í Hrunamannarétt og Skafthólsrétt í ágætu veðri og Skeiðarrétt á að vera í dag. Fóru Hreppamenn aftur inn fyrir afrekstrargirðinguna í fyrrakvöld og fundu um 100 kindur, sem fluttar voru á bílum til byggða. Ein fannst dauð í krapagili og er hætt við að svo sé um fleiri, að sögn fréttaritara. Fara gangnamenn aftur á fjöll á laugardag. Óttast menn að fé sé í fönn inni á afréttinni.

Mikill snjór á allri Eyvindarstaðaheiði. Fréttaritari blaðsins á Blönduósi átti í gær tal við Sigurjón á Brandsstöðum, einn gangnamanna á Eyvindarstaðaheiði og fékk hjá honum frásögn af göngum. Eyvindarstaðaheiðarmenn lögðu upp á laugardag og fóru þá í venjulegan náttstað í Ströngukvíslarskála. Á sunnudag var éljaveður, en leit gekk þó sæmilega. Á mánudaginn var ágætt veður, en um kvöldið byrjaði að snjóa og var orðið afleitt veður á þriðjudagsmorgun. Allmargir gangnamenn lögðu þá af stað, en urðu að snúa við vegna hríðar. Í gærmorgun var enn mikil hríð og kl.12:30 lögðu allir af stað í einum hóp til byggða án þess að geta smalað. Venjulega eru menn 4—5 klst að fara þá leið lausríðandi, en nú voru gangnamennirnir 10 klst og komu niður að Fossum í Svartárdal kl.10:30 um kvöldið. Mjög mikill snjór var á allri heiðinni. Á framheiðinni hafði skafið í þykka skafla, en á norðurheiðinni var snjór jafnari og færi verra. Allir gangnamenn voru vel út búnir og leið vel, þrátt fyrir illviðrið. Í framhluta Svartárdals er mjög mikill snjór, en minni norðar. Er alveg óráðið hvað gert verður eða hvenær farið í göngurnar.

Veður í Austur-Húnavatnssýslu fór í gær batnandi en var þó hvergi nærri gott. Mikill snjór er um allt héraðið og samgöngutruflanir miklar. Ganga mjólkurflutningar þar erfiðlega. Sláturflutningar til Blönduóss stóðu yfir langt fram eftir nóttu. En þó tókst ekki að ná fullri fjártölu í gær. Af þeim sökum varð að hætta slátrun fyrr en venjulega. Hins vegar var búist við að slátrun hefjist aftur kl.8 í gærkvöldi, en þá var von á fé úr Vatnsdal. Óttast er að fé hafi fennt víða og margir hafa þegar fundið fé í fönn. Hins vegar hafa ekki verið tök á að fylgjast vel með fénu. Og víða hefur það lítinn haga og stendur sums staðar í svelti. — Bj. B.

Frá Vestfjörðum bárust þær fréttir í gær til viðbótar fyrri fjárskaðafréttum, að 9 kindur hefði hrakið í djúpa framræsluskurði á Kirkjubóli í Valþjófsdal og fundist þar dauðar. Hefur veðráttan þar um slóðir tafið mjög fjárrekstra og slátrun og víða þurft að grafa fé úr fönn undanfarna sólarhringa.

Morgunblaðið segir enn af ófærð 28.september:

Norðurleiðin um Langadal í Húnavatnssýslu var alveg lokuð í gær vegna fannfergis. Í Skagafirði urðu bílstjórar að moka sig áfram. Veghefillinn frá Blönduósi var þó að hefja snjómokstur í Langadalnum og Skagafjarðarheflarnir munu aðstoða bíla eftir föngum. Aftur á móti var ekki ófærð á vegunum beggja vegna við þetta ófærðarsvæði, Holtavörðuheiði og Öxnadal. Hefur verið fært fyrir alla bíla til Blönduóss. Frá Austurlandi hafa bæði vöru- og fólksbílar komist til Akureyrar. Veghefillinn fór á undan, en lítil umferð hefur verið. Fjarðarheiði og Oddskarð fyrir austan eru fær. Snjór var yfirleitt minni á Austurlandi en Norðurlandi. Á Vesturlandsleið hefur verið hálka í brekkum í Dalina. Verið er að koma Þorskafjarðarheiði í lag og hraða mokstri vegna fjárflutninga, t.d. í Króksfjarðarnes Einnig eru vegheflar að laga Klettsháls í Austur-Barðastrandarsýslu, en hann er eini trafalinn þar. Sæmilegt er yfir Þingmannaheiði, Dynjandisheiði er fær, en í gær voru Axarfjarðarheiði, Rafnseyrarheiði, Gemlufallsheiði og Breiðadalsheiði allar lokaðar. Þar eru ekki mikil snjóþyngsli og trúlegt að reynt verði að opna vegina. Yfirleitt eru vegir í byggð færir. Í Skagafirði er þó enn bylur og ekki hægt að byrja mokstur. Ekki heldur er mokað á Lágheiði og Siglufjarðarskarði.

Svo virðist sem beinir fjárskaðar hafi orðið minni en á horfðist um tíma, en hretið olli samt verulegum erfiðleikum af margvíslegu tagi. Blöðin héldu áfram að segja frá þeim - og eftirleitum næstu vikuna. Tíminn segir 1.október:

IGÞ-Reykjavík, 30.september. Víða norðanlands er nú snjóþungt og erfitt um beit og horfur á gífurlegu tjóni vegna rýrnunar á dilkum fyrir utan tjón af beinum fjármissi. Snjóalögin eru mest í Skagafjarðar- og Húnavatnssýslum og beitin illsóttari vegna þess að frysti ofan á krapa. Eins og kunnugt er náðist ekki að ganga Eyvindarstaðaheiði, afrétt Skagfirðinga og Austur-Húnvetninga, nema að litlu leyti. Þar skiptir féð þúsundum og að öllum líkindum á hagleysu að mestu. Ástandið er því einna alvarlegast þar. Guðmundur Halldórsson frá Bergsstöðum fréttamaður Tímans í Austur-Húnavatnssýslu var kominn fram að Steiná í Svartárdal síðdegis í dag. Þaðan hringdi hann til blaðsins, og skýrði frá því að í kvöld væri ætlunin að moka snjó af veginum fram að Stafnsrétt og Fossum, sem eru litlu sunnar. Einnig er ætlunin að moka snjó úr Stafnsrétt sjálfri, en töluverður snjór mun vera í henni. Þegar Guðmundur hringdi, stóð yfir smíði á tveim sleðum, sem á að setja aftan í tvær beltisdráttarvélar, er verða í ferðinni upp á Eyvindarstaðaheiði. Einnig verður farið á stórri jarðýtu, sem verður notuð til að ryðja slóð að Ströngukvíslarskála, og verður vagn hafður aftan í henni líka. Upp við Ströngukvíslarskála er svo dráttarvél með vagni, sem skilin var eftir um daginn. Flutt verður hey á þessum farartækjum uppeftir og farangur gangnamanna. Fyrirhugað er að níu menn verði í sjálfri fjárleitinni, fimm Skagfirðingar og fjórir Húnvetningar. Búist er við Skagfirðingunum á bíl vestur í Svartárdal í kvöld. og síðan fari þeir gangandi á heiðina og létti sér ferðina á vélunum. Hins vegar munu Húnvetningarnir fjórir fara ríðandi. Þá eru þrír Húnvetningar farnir upp nú þegar. Lögðu þeir ríðandi af stað upp úr Svartárdal klukkan sjö í morgun og ætluðu fram að Ströngukvísl til að athuga aðstæður, og einkanlega til að kanna ár á leiðinni, og vita hvort þær eru orðnar uppbólgnar af frosti og krapi og illar yfirferðar. Í fyrramálið klukkan átta er svo ætlunin að leggja af stað með vélamar. Á þá að leita fram að Galtará að vestanverðu til að flýta fyrir upp á seinni tímann. Áætlað er að ná til Ströngukvíslarskála annað kvöld á vélunum, en hann er í um fjörutíu kílómetra fjarlægð frá Fossum, innsta bæ í Svartárdal.

Þeir Húnvetningar, sem riðu á undan í morgun eru Sigurjón Guðmundsson, fjallskilastjóri, Fossum, Jósep Sigfússon á Torfustöðum, en hann hefur verið undanleitarforingi í mörg ár á Eyvindarstaðaheiði og Sigurður Sigurðsson, yngri á Leifsstöðum. Talið er að fé á Eyvindarstaðaheiði skipti þúsundum. Að vísu var mikið af því komið niður, vegna þess að sumarið var kalt. Hross eru hins vegar ekki ýkja mörg á heiðinni núna, enda hafa þau sótt meira til byggða á þessu hausti. Bændum er eðlilega ekki rótt út af fé sínu á heiðinni, enda hafa verið frost þar undanfarið ofan á krapahríðina, sem vélaði svo mjög um fyrir mönnum gangnadægrin í síðustu viku. Það má því búast við, að beit sé lítil. Samt telja menn nyrðra að fé sé ekki í bráðri hættu nú orðið, það sem á annað borð er frjálst ferða sinna. Og nú er að vita hverju vélar og menn fá áorkað. Þegar fréttamaður Tímans talaði við Sigurð Guðmundsson, gangnastjóra, á Fossum bróður Sigurjóns fjallskilastjóra, sagði hann að erfitt væri að gera sér grein fyrir því, hve langan tíma tæki að smala heiðina við þær aðstæður, sem nú eru þar, en ekki þýddi að reikna með minna en þremur til fjórum dögum. Að lokum sagði fréttamaður Tímans, sem fer i leitina með mönnunum, að í dag væri sólskin og logn í Svartárdal, er auðfundið að næturfrost mundi fylgja.

HE-Rauðalæk, 30. september. Gert er ráð fyrir, að á annað þúsund fjár hafi orðið eftir á Landmannaafrétti í fyrstu leit, aðallega á mið- og útafréttinum.

KH-Reykjavík. 30. september. Eins og Tíminn hefur áður sagt frá, ætluðu Mývetningar úr uppsveitinni að hefja leitir á Mývatnsöræfum þriðjudaginn sem óveðrið skall á, og urðu þeir að snúa aftur til byggða. Á miðvikudag lögðu gangnamenn aftur upp á öræfin í nokkuð góðu veðri og gekk smölunin vel, þrátt fyrir erfiða færð. Þeir, sem smöluðu lengst inn á öræfin, gistu tvær nætur í gangnakofum og höfðu ágætan aðbúnað þar. Gangnamenn komu til byggða á föstudagskvöld, og var safnið réttað í Hlíðarrétt á laugardag. heldur var færra fé en vanalega, en það stafaði einkum af því, að talsvert var komið í heimahaga áður. Engir fjárskaðar hafa orðið hjá Mývetningum, svo vitað sé, en féð virtist í rýrasta lagi. Enn er hvít jörð í Mývatnssveit, þrátt fyrir þriggja daga sólskin, og 9 stiga frost var þar á sunnudagsnóttina. Austurlandsvegur var opnaður í gær, og kom áætlunarbíll að austan í Reynihlíð í dag.

Morgunblaðið segir einnig frá 1.október:

Blönduósi, 30. september. Gífurlegt fannfergi er nú um meginhluta Austur-Húnavatnssýslu og víða sáralítil jörð fyrir sauðfé. Frá þriðjudagsmorgni og fram á föstudag snjóaði næstum stöðugt, en á miðvikudaginn rigndi sums staðar við og við. Snjókoman var langmest á þriðjudaginn og var þá orðið alhvítt niður að sjó um hádegið. Allir vegir voru orðnir þungfærir, er leið á daginn flestir ófærir næsta dag nema stærstu bílum. Var þá farið að ryðja snjó af vegunum með ýtum og vegheflum og hefur því verið haldið áfram síðan. Flutningar á mjólk og sláturfé hafa gengið erfiðlega og vantar um 800 kindur í fulla sláturfjártölu yfir vikuna. Var þó gert allt sem hægt var, til að ná í sláturféð og flutningar á því stóðu stundum yfir mikinn hluta sólarhringsins. Mjög víða hafa kindur fundist dauðar í skurðum, lækjum og ám, enn enn er lítið hægt að segja um, hve miklir fjárskaðar hafa orðið, því að víða hefur fönnin fyllt skurði, lautir og lækjagil.

Í dag hef ég átt tal við nokkra bændur um ástandið. Sigurjón Björnsson, bóndi á Orrastöðum í Ásum, segir: „Á Orrastöðum er víðast jarðlaust, en snapir, þar sem best er. Ófærðin er svo mikil, að á föstudaginn var ég tvær klukkustundir að reka fé hálfs kílómetraleið. Ekkert er hægt að komast um á dráttarvél“. Þórður Þorsteinsson, bóndi á Grund í Svínadal: „Snjór er svo mikill, að á sex strengja netgirðingu, sem liggur meðfram vegi í gegnum túnið á Grund, eru ekki nema einn til þrír strengir upp úr og á nokkrum stöðum var hún algjörlega í kafi. Stórfannir eru í fjallinu. Á miðvikudaginn rigndi og snjóaði á víxl og þegar frysti kom svo hörð skel á snjóinn, að fé getur ekki krafsað". Guðmundur Einarsson, bóndi á Neðri-Mýrum í Refasveit: „Hross brjóta gaddinn, en neyðarástand er að verða með sauðfé“. Jónatan Líndal, bóndi á Holtastöðum í Langadal: „Fé leið illa í hríðinni, en snjórinn var ekki mjög mikill og nú hafa kindur nokkurn veginn í sig. Dálítið hefur klökknað síðustu dagana." Bjarni Ó. Frímannsson, Efri-Mýrum: „Ég er orðinn nær sjötugur og af öðrum þræði finnst mér gaman að hafa lifað svona haust, sem er einsdæmi hér í sveit á þessari öld“. Grímur Gíslason. bóndi, Saurbæ í Vatnsdal: „Þar sem best er í Vatnsdal líður fé sæmilega síðustu dagana, en á allmörgum bæjum er að mestu jarðlaust nema helst um hádaginn. Þó klökknar ekki það mikið. að auðir toppar sjáist nema þar sem skepnur krafsa. Fé gengur svo hart að jörð. að í kröfsunum er víða nagað niður í mold. Í gær fór ég fram fyrir heiðargirðinguna, sem er norðarlega á Grímstunguheiði til þess að líta eftir stóði, en það er allt á heiðinni enn og margir töldu það í hættu vegna jarðleysis. Snjór var þarna miklu minni en í byggð og hrossin bitu víða úr auðu og gátu vel borið sig yfir. Þau líta ágætlega út. Á Skútaeyrum meðfram Álku hefðu gangamenn víða getað tjaldað í auðu. Snjólétt er að sjá fram heiðina, en á hálsinum vestan Vatnsdals er kafafönn. Þar er jarðlaust að kalla nema þar sem skepnur ná í hrís. Fara átti í seinni göngur á Grímstungu heiði á laugardaginn og koma með stóðið niður í dag. Göngum var frestað. Er ráðgert að leggja upp um næstu helgi. Guðmundur Klemenzson í Bólstaðahlíð: „Í fremri hluta Svartárdals er mjög mikill snjór en minnkar eftir því sem norðar dregur. Í Bólstaðarhlíð er lítill snjór og ágæt jörð. Ingvar Jónsson, hreppstjóri, Skagaströnd: „Jarðlaust er að kalla nema helst um hádaginn þegar dregur úr frosti — snjórinn er orðinn svo harður“.

Jónas Bjarnason frá Litladal, sem er elstur allra Húnvetninga, 97 ára, er minnugur vel og segist muna eftir allmörgum stórhríðum um þetta leyti árs, en þær hafi ekki staðið nema stutt og ekki valdið bagalegu jarðleysi í sveitum. Guðmundur Þorsteinsson, Holti í Svínadal: „Á laugardaginn fór ég fram á hálsinn milli Svínadals og Sléttárdals, Þar eru stórfannir og næstum engin jörð. Punktstrá, sem stóðu upp úr gaddinum, voru öll ísuð og álíka gild og litlifingur. Þennan dag var glaða sólskin. en samt bráðnaði ekkert utan af stráunum." Jón Pálmason á Þingeyrum: „Á haganum í Þingi er lítill snjór og ágæt jörð en meðfram fjallinu er hann meiri og eins þegar kemur fram undir Vatnsdalshóla. A laugardaginn rak Guðmundur Jónsson í Ási nokkur hundruð lömb í hagagöngu að Torfalæk í Ásum vegna hagaleysis heima í Ási. Munu fleiri bændur í Vatnsdal hyggja á sama ráð. Á Torfalæk er ágæt jörð. fyrir heiðargirðinguna í stað til að sækja stóð, sem þar er. Verður það réttað í Auðkúlurétt. Í dag lögðu þrír menn af stað fram á Eyvindarstaðaheiði til þess að huga að fénu. Eins og áður hefur verið sagt í fréttum var ekki hægt að smala í Auðkúluheiðarmenn fóru fram heiðina nema skammt norður fyrir Ströngukvísl. Á morgun fer svo hópur gangnamanna úr Skagafirði og Húnavatnssýslu og fara þeir með jarðýtu og stóran bíl með drifi á öllum hjólum. Á hann að flytja farangur gangnamanna og hey handa gangnahestum. í bakaleiðinni á hann að flytja fé. sem ekki getur gengið, og má búast við, að það verið nokkurt magn. Jarðýtunni er ætlað að ryðja slóð fyrir féð og flytja dráttarvél, sem gangnamenn urðu að skilja eftir á heiðinni um daginn. Í dag er glaða sólskin og logn. Á Blönduósi klökknar lítið á móti sól og alls ekkert í forsælu. — B.B.

Í gærkvöldi flutti flutti dr. Halldór Pálsson búnaðarmálastjóri erindi, er var ávarp til bænda og nefndist „Á haustnóttum“. Ræddi hann í upphafi máls síns um hausthret það er gerði nú um göngurnar, því versta áhlaupi, sem gert hefir á þessari öld, um þetta leyti árs. Lét hann þess getið, að ekki einungis væru garðávextir og annar jarðargróður undir fönn, heldur væri fé víða í fönn ýmist dautt eða lifandi, en annað stæði í svelti. Búnaðarmálastjóri kvaðst vona að skjótt hlánaði, en þótt svo yrði, hefðu bændur orðið fyrir tugmilljónatjóni í áfelli þessu Lægi eitthvert tilfinnanlegasta tjónið í því, hve sláturfénaður allur legði ört af, auk hinna beinu fjárskaða.

Borgarfirði eystra, 29. september. Í fyrrinótt hleypti hér inn miklu brimi og gerði skyndilega hafrót við hafnargarðinn. Vélbátinn Njörð, sem er eign Vigfúsar Helgasonar, sleit upp og rak suður undir Kiðubjörg og brotnaði í spón. Njörður var tæpar 4 lestir og næststærsti fiskibátur hér. Talsverð verðmæti voru i bátnum, þ.á.m. nýr gúmmíbátur.

Tíminn segir af kornrækt 2.október:

BÓ-Reykjavik, 1.október. Kornið hefur að miklu leyti brugðist í ár. Vöxtur og þroski er yfirleitt undir meðallagi, og sumt hefur alls ekki þroskast. Flosi Sigurðsson, fréttaritari blaðsins á Fosshóli, sagði í dag, að ekkert af korni Suður-Þingeyinga hefði náð að þroskast. Það er nú slegið með stönginni og nýtt sem grænfóður, sumir gefa það kúnum með haustbeitinni, aðrir saxa það í votheysgeymslur. í fyrra þresktu Þingeyingar allt sitt korn. Þar er nú frost í jörðu og þiðnar ekki daglangt.

[Í blaðinu er allítarleg frásögn af flugferð yfir heiðar norðanlands þar sem fylgst er með leitarmönnum]

Halldór Pálsson búnaðarmálastjóri skrifar: Eftir stutt og óvenju kalt, en þurrviðrasamt sumar, lét haustið ekki á sér standa. Það heilsaði á jafndægri að hausti með vetrarstórhríð um meirihluta landsins, því versta áhlaupi, sem komið hefur á þessari öld um þetta leyti árs. Enn þá, eftir viku frá því áhlaupið skall á, er feikna fönn ekki aðeins á hálendinu, heldur um flestar sveitir norðanlands og vestan. Víða er fé því nær eða alveg í svelti. Undir fönninni liggur ekki aðeins garðávextir og nokkuð af heyi, heldur óefað mikið af fé, ýmist dautt eða lifandi. Við skulum vona, að hláni fljótlega, en þó svo verði, þá hafa bændur orðið fyrir tugmilljóna tjóni í áfelli þessum. Eitthvert tilfinnanlegasta tjónið liggur í því hve sláturfénaður allur leggur ört af, auk hinna beinu fjárskaða.

Morgunblaðið talar enn um leitir á Eyvindarstaðaheiði 3.október:

Ekki hafði í gær frést neitt af gagnamönnum á Eyvindarstaðaheiði, sem þangað fóru í fyrradag á jarðýtu og tveimur dráttarvélum með hálfbeltum og með tvo sleða auk þess sem sex menn fóru ríðandi, sagði Guðmundur Klemensson í Bólstaðahlíð blaðinu í gær. Sigurður Guðmundsson bóndi og gangnaforingi á Fossi í Svartárdal stjórnar þessum sögulegu leitum og er gert ráð fyrir að gagnamenn komi niður að Stafni í dag. Bæði er allmargt hrossa og fé inni á heiðinni, en búið var áður að smala út fyrir Ströngukvísl. Í fyrradag var Svartárdalur ruddur svo og hreinsaði jarðýta úr almenningnum í Stafnsrétt, en hann var fullur af snjó. Í gær var hláka fyrir norðan og óttast menn að vaxi í ám svo að það geti orðið til baga við fjárleitirnar.

Morgunblaðið segir 5.október frá minni fjársköðum en menn höfðu búist við:

Blönduósi, 4.október Fjárskaðar mun minni en búist hafði verið við. Nokkrar kindur fundust dauðar í lækjum og ám, en fjárskaðar eru að líkindum mun minni en búist var við. Féð leit yfirleitt vel út og virtist ekki hafa liðið hungur. Stafnsrétt hófst við birtu í morgun. Þá var talsvert frost, en blæjalogn. Féð var með fæsta móti og réttinni lokið um hádegi. Réttardagurinn var mjög ólíkur því sem venja er í Stafnsrétt. Aðkomufólk var næstum ekkert, en oftast er þar geysimargt. Snjó hafði verið ýtt með jarðýtu úr almenningnum, en í dilkunum var mikill snjór. Sums staðar hafði verið stungið frá veggjum og snjóhausunum hlaðið upp á þá til að hækka þá upp. — Björn

Tíminn segir 6.október frá seinni göngum: [Í blaðinu er einnig allítarleg frásögn „Hríðargöngum lýkur“. Þar er sagt frá göngum á Eyvindarstaðaheiði].

GJ-Ási í Vatnsdal, 5.október. Í dag leggur fyrri flokkur í seinni göngur, en þeim var frestað vegna snjóa. Nú verður smalað stóði og því sem eftir er af fé. Flokkurinn verður tvær nætur á heiðinni, fer í Öldumóðuskála í kvöld og leitar Kvíslarnar á morgun. Þeir eru fjórir saman. Aðalflokkur leggur af stað í fyrramálið og verður eina nótt í stað tveggja, sem vanalegt er. Stóðréttin að Undirfelli verður á þriðjudaginn að öllu forfallalausu. Nokkrir Vatnsdælingar áttu sæti úti, þegar bylurinn skall á og í dag eru þeir að hirða úr snjónum. Á einum bæ var flöt há á túninu, en hún kemst aldrei inn fyrir hlöðudyr. Flestir eiga eftir að taka upp kartöflur, en snjóskaflinn í kartöflugarðinum hér i Ási er meir en metri á þykkt. Hér hefur verið svo annríkt að stjana við fénaðinn, að enginn tími hefur unnist til að gera sér grein fyrir ástandinu eða skýra frá því fyrr en nú. Í nótt var frostlaust i byggð og snjórinn er farinn að sjatna. Alls staðar er einhver jörð, en sums staðar eru það bara hnottar sem standa upp úr. Áður var snjórinn í hné á jafnsléttu. Hér í Ási hafa sex kindur fundist í fönn, og vitað er að bændur hafa misst eina og eina kind. Allstaðar vantar eitthvað af fé. Sumir ráku fé sitt burt úr heimahögum, þangað sem snjór var minni, og víst er um það, að engan rekur minni til slíkrar ákomu á þessum árstíma hér um slóðir. Í Víðidal er snjór heldur minni. en í Svartárdal er mikil fönn og út í Vatnsnesfjöllunum.

Morgunblaðið segir af göngum á Grímstunguheiði í fregn 8.október:

Ási, Vatnsdal 7. október. Gangnamenn af Grímstunguheiði komu til byggða um kl.16 í dag, eftir að hafa leitað heiðina í annað sinn. Átti ég í dag tal við Lárus Björnsson í Grímstungu, foringja gangnamanna, og sagðist honum svo frá: Mikill snjór var á heiðinni og þungt færi með hesta nema á stórum fönnum. Þær héldu hestum að mestu leyti. Í Forsæludalskvíslum var minni snjór en vestur á heiðinni, og sæmileg jörð. Á vesturheiðinni var knappur hagi, einkum framundir Stórasandi. Nær öll vatnsföll voru lögð þykkum is og ráku gangnamenn stóð á ís yfir Ströngukvísl, sem er lengsta og vatnsmesta upptakakvísl Vatnsdalsár. Segir Lárus að hann viti engin dæmi þess að stóð hafi áður verið rekið á ís yfir kvíslina á þessum árstíma. Í fyrri göngum var skyggni slæmt að nýafstaðinni hríð. Af þeim ástæðum varð fleira fé eftir á heiðinni en venjulega. Sagði Lárus að féð, sem þeir fundu nú, liti ágætlega út, og miklu betur en fé í heimahögum í Vatnsdal. 

Krafsjörð hefur alltaf verið sæmileg á heiðinni, en í Vatnsdal mátti heita að féð krafsaði ekkert. Var snjórinn blautur fyrstu dagana, en þegar birti upp var frost á hverri nóttu og kom þá hörð skel á snjóinn. — Björn

Mánuði síðar bárust fréttir úr Árneshreppi. Tíminn segir frá 30.október:

GPV-Trékyllisvík, 29.október. Mikil óáran hefur verið í Árneshreppi í sumar. Hefur það haldist áfram í haust, og er útlitið ekki sem best. Búast má við að skera verði niður bústofn bænda, en um þessar mundir eru þó þrír menn norður í Eyjafirði í heykaupum, sem stofnað hefur verið til fyrir forgöngu Búnaðarfélagsins. Víða var töluvert af heyjum úti, þegar hretið skall á 24. og 25. september. Aðallega var það úthey, sem heyjað var eftir höfuðdag, en aldrei gert flæsu á. Þetta hey fór allt í fönn. Hjá flestum er það algerlega ónýtt, enda hefur fé gengið í það. Verða það líklega einu notin af því. ... Síðan i ofviðrinu 24.—25. september, hefur verið stöðug ótíð hér Enginn heill dagur góður, heldur stöðugir umhleypingar. Þá setti niður mikinn snjó, svo að allt var á kafi, jarðlaust og vegir ófærir. Það tók tvo daga að ryðja snjó af veginum frá Árnesi til Norðurfjarðar, um 7—8 km leið. Á tveimur stöðum þurfti að fara í gegnum 2—3 mannhæða háa skafla. Lengst af hefur verið jarðlaust síðan eða jarðlítið. Gat ekki heitið að tæki neitt upp fyrr en 14. október. eftir að fellibylurinn Flóra fór yfir. Þá komu upp hagahnjótar og stóð það nokkra daga. Oft hefur bleytt í stund úr degi, en úr koman jafnan breyst í snjókomu og skeflt yfir aftur. Nokkuð hefur bleytt í núna síðustu dagana, og snjór sigið töluvert.

Nokkrir fjárskaðar urðu í bylnum, aðallega þó á tveimur bæjum. Á Melum drápust 20 kindur, sem ýmsir áttu og í Bæ 8 kindur. Annars staðar hafa ekki orðið fjárskaðar, þó vantar víða kind og kind, sem sennilega hefur drepist. Nýlega hafa fundist þrjár kindur, sem fennti í leitahretinu. Á Melum fannst ær í skafli. Hafði hún þá verið 3 vikur í fönn. Skeflt hafði yfir hana frammi í fjörugrjóti, þar sem hún var í algeru svelti og sjálfheldu Hún var lifandi, en svo aðframkomin, að lóga varð henni. Fyrir viku kom ær úr skafli, sem var héðan frá Bæ. Hafði hana fennt í djúpum skurði. Í blotanum undanfarna daga hafði þiðnað svo ofan af henni, að hún komst af sjálfsdáðum úr skaflinum. Hún er sæmilega hress, en orðin mögur, enda ekki náð í neitt nema þá mold. Á miðvikudaginn fannst svo þrevetur hrútur frá Munaðarnesi uppi á Krossnesfjalli í fönn. Hann hafði staðið í dýi þegar skefldi yfir hann. Var hann með lífi, en svo aumur, að honum var lógað strax.

Eftir að veðrinu lauk komu nokkrir rólegir dagar. Lýkur hér samantekt hungurdiska um hið eftirminnilega hrakviðri í síðustu viku septembermánaðar 1963. 

Tíu septemberdagar

Meðalhiti í Reykjavík fyrstu tíu daga septembermánaðar (2024) er 8,2 stig, -1,4 stigum neðan meðallags sömu daga árin 1991-2020 og -1,8 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára. Raðast hitinn í næstneðsta sæti sömu daga það sem af er öldinni (24 ár). Dagarnir 10 voru hlýjastir árið 2010, meðalhiti þá 13,8 stig, en kaldastir voru þeir 2012, meðalhiti 8,1 stig. Á langa listanum er hitinn í 103. hlýjasta sæti (af 150), hlýjast var 2010, en kaldast 1977, þá var meðalhitinn aðeins 5,7 stig.

 

Meðalhiti á Akureyri er 9,9 stig, +0,2 stigum ofan meðallags 1991 til 2020, og -0,5 stigum neðan meðallags síðustu tíu ára.

 

Að tiltölu eru dagarnir tíu hlýjastir á Austurlandi að Glettingi og Austfjörðum. Þar raðast hitinn í tíundahlýjasta sæti aldarinnar (af 24), en kaldast hefur verið á Suðurlandi, við Faxaflóa og Breiðafjörð þar sem hiti raðast í 20. hlýjasta sætið (fimmtakaldasta).

 

Á einstökum stöðvum er að tiltölu hlýjast á Skjaldþingsstöðum í Vopnafirði, hiti +0,9 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára. Kaldast, að tiltölu, hefur verið á Skarðsmýrarfjalli og í Bláfjöllum, -2,2 stig neðan meðallags síðustu tíu ára.

 

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 45,7 mm og er það rúmlega 60 prósent umfram meðallag. Á Akureyri hefur úrkoman mælst 13,1 mm og er það um 70 prósent meðalúrkomu. Úrkoma á Dalatanga hefur mælst aðeins 9,6 mm og er það aðeins fimmtungur meðallags.

 

Sólskinsstundir hafa mælst 48,7 í Reykjavík - það er í rétt rúmu meðallagi, en 45 á Akureyri og er það sömuleiðis í rúmu meðallagi.

Smávegis til minnis um veðrið á fimmtudaginn var

Mjög hlýtt var hér á landi að morgni síðastliðins fimmtudags (5.september), einnig varð óvenjuhvasst á Vestfjörðum og sumstaðar um landið norðanvert. Síðdegis þennan dag varð tölvuhrun á Veðurstofunni - og ritstjóri hungurdiska varð í framhaldinu sambandslaus við gögn í fjóra daga. Vonandi er sambandið nú komið í lag. Í veðrinu áðurnefndan fimmtudag voru ýmis staðbundin vindhraða- og septemberhitamet slegin.

Hæst mældist hitinn 25,1 stig á Seyðisfirði, þetta er landsdægurmet þann 5.september og ritstjóra hungurdiska sýnist að það sé jafnframt fjórði hæsti hiti sem mælst hefur í september. Septemberhitametið var sett á Egilsstöðum 1.september 2017, 26,4 stig. Þann 14.september 1949 mældust 26,0 stig á Dalatanga og 25,8 þann sama mánaðardag árið 1988. Sjálfvirkar stöðvar sem athuga á 10-mínútna fresti voru ekki komnar til sögunnar árið 1988, mest var mælt 8 sinnum á sólarhring, og víða ekki nema þrisvar, t.d. á Seyðisfirði. Þar mældist hiti kl.15 þann 14. september 25,0 stig og var það jafnframt hámarkshiti dagsins.

„Hitabylgjan“ á fimmtudaginn var hreinsaði hins vegar upp athugunartímahámörk (á landsvísu) allar klukkustundir frá og með kl.6 um morguninn til og með kl.13, metið kl.14 er frá Möðruvöllum í Hörgárdal, 24,4 stig, sett í merkilegri hitabylgju þann 4.september 2010.

Mánaðarhitamet voru ekki sett víða (sé miðað við stöðvar sem athugað hafa lengi). Stöðin í Vestdal á Seyðisfirði hefur þó mælt frá 1995. Ekki hefur á þeim tíma mælst hærri hiti þar í september heldur en nú (24,8 stig). Seyðisfjarðarstöðin sjálfvirka byrjaði 2014, eins og áður sagði fór hiti þar í 25,1 stig og hafði mest (í september) farið í 25,0 á mönnuðu stöðinni - eins og áður sagði. Sjálfvirkar mælingar byrjuðu á Skjaldþingsstöðum í Vopnafirði árið 2006, hiti fór þar nú mest í 24,8 stig (milli kl. 7 og 8 að morgni), það er nýtt met á stöðinni - og hærri hiti en mældist nokkru sinni í september á mönnuðu stöðinni á sama stað (og á öðrum stöðvum í Vopnafirði). Sama má segja um Miðfjarðarnes - þar var líka slegið septembermet.

Hitinn á Seyðisfjarðarstöðvunum var einnig hæsti hiti ársins til þessa á stöðvunum. Sama var á Sauðanesvita. Tveimur dögum áður mældist hæsti hiti ársins á Kambanesi (hófleg 15,5 stig) og þann 1. fór hiti í 23,4 stig á Mánárbakka - það er hæsti hiti ársins þar.

Það merkilegasta við þessa hitabylgju er e.t.v hversu öflug hún varð - án þess að hitta „rétt“ í sólarhringinn. Líklegt að hiti hefði orðið enn hærri hefði hún verið á ferð fáeinum klukkustundum síðar - og efni í septemberíslandsmet.

Snarpur vindstrengur fylgdi hlýindunum. Veðrið stóð þó það stutt að það nær aðeins inn á annan (af tveimur) stormdagalistum ritstjóra hungurdiska - þann sem byggir meira á snerpu. Til að komast á þann lista þarf hámarksvindhraði að ná 20 m/s á fjórðungi veðurstöðva landsins. Það rétt tókst nú (27 prósent). Meðalvindhraði sólarhringsins varð hins vegar 8,9 m/s.

Septembervindhraðamet (10-mínútur) voru þó sett á nokkrum stöðvum þar sem nokkuð lengi hefur verið mælt, á Hornbjargsvita (1995), Súðavík (1995), Ísafirði (1998), Bolungarvík (1999) og á Steingrímsfjarðarheiði (1995) og Laxárdalsheiði (2000). Septembervindhviðumet féllu á Súðavík (1995), Flateyri (1997), Steingrímsfjarðarheiði (1995), Laxárdalsheiði (2000) og - merkilegt nokk - á Grundarfirði (2003).

Svalur - og óvenjulegur - ágústmánuður

Ágúst var í svalara lagi hér á landi - miðað við síðustu áratugi. Varðandi stöðuna á einstökum veðurstöðvum vísum við í yfirlit Veðurstofunnar. Hér er hins vegar tafla sem á að sýna stöðuna á einstökum spásvæðum. Höfum samt í huga að þetta eru ekki opinberir reikningar - þeir eru gerðir á ritstjórnarskrifstofum hungurdiska - en þar stenst ekki allt nána skoðun eins og þrautseigir lesendur vita. Á móti kemur að engir aðrir bjóða upp á upplýsingar af þessu tagi. 

Taflan sýnir röðun hita ágústmánaðar á þessari öld - eftir spásvæðum Veðurstofunnar. Á Miðhálendinu er þetta kaldasti ágústmánuður aldarinnar, á Vestfjörðum og Austfjörðum sá þriðjikaldasti (22. hlýjasti), en annars sá næstkaldasti. 

Í þessu tilviki er ástæða svalans tiltölulega einföld. Við landið hefur setið stór kuldapollur, loftið ættað af norðlægum slóðum, annað hvort leifar síðasta vetrar - eða hefur kólnað þar í sumar yfir íshafinu. Það hefur síðan hvað eftir annað leitað til suðurs, oftast meðfram Vestur-Grænlandi og síðan hingað - og þá úr suðvestri. Eitthvað hefur verið um það að loftið hefur einnig komið beint úr norðri. Þessi kuldapollur hefur haldið öllu hlýju lofti frá landinu í ágúst - og reyndar lengst af í júní og júlí líka. 

Kortið sýnir meðalhæð 500 hPa-flatarins í ágúst og vik frá meðaltali (litir). Risastórt lágþrýstisvæði. Það hefur líka beint stöðugum suðvestanáttum til vesturstranda Skotlands og Noregs en á þeim stöðum báðum hefur verið afskaplega úrkomusamt í ágúst - sums staðar met. Á hinn bóginn hefur stöðug og eindregin sunnanátt leikið um Norður-Noreg, allt norður til Svalbarða - önnur afleiðing kuldaframrásarinnar sem við höfum orðið fyrir. 

Vikadreifing hitans sést vel á næsta korti.

Hér má sjá sömu jafnhæðarlínur og á fyrra korti, jafnþykktarlínur eru hins vegar daufar og strikaðar, en þykktarvik eru sýnd í litum. Þau eru almennt jákvæð nema við Ísland. Þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Hin almennu hnattrænu hlýindi eiga einhvern þátt í útbreiðslu hlýindanna. Við sjáum að það er rétt á kjarnasvæði kuldans sem hiti er undir meðallagi. Hefði sama staða komið upp fyrir 50 árum hefði kuldinn verið miklu útbreiddari - hann hefði náð mun lengra út fyrir lægðarmiðjuna. En við ættum líka að sjá að hlýindin á Svalbarða eru ekki eingöngu hnattrænni hlýnun að kenna (eða þakka) - heldur einnig óvenjulegri hringrás.

Meðalhæð 500 hPa-flatarins í ágúst virðist vera sú lægsta á mæliskeiðinu (frá 1949) og á tíma sæmilega áreiðanlegra endurgreininga (frá 1940), en ekki munar þó miklu. Svipað var í ágúst 1992. Metið í þrýstingi við sjávarmál er mun meira afgerandi. Meðalþrýstingur í Reykjavík var 994,5 hPa, nærri 5 hPa lægri en lægst hefur verið áður í ágúst. Fimm hPa eru um 40 metrar - munur á 500 hPa hæðarmetinu nú og því næstlægsta er hins vegar um 15 m. Loftið nú hefur því verið um 25 metrum hlýrra nú heldur en þegar ástandið var síðast svipað og nú - það munar rúmu 1°C. Kannski hin hnattræna hlýnun hafi þrátt fyrir allt gefið okkur um einu stigi hlýrri ágústmánuð heldur en við hefðum getað búist við miðað við þrýsti- og hæðarhringrásina. 

Kannski á svipað við um mestallt kortið. En hin hnattræna hlýnun á því ekki nema hluta af Svalbarðahlýindunum - beint. Hin þráláta sunnanátt þar á líka sinn þátt - hann gæti hafa verið stærri en hinn. Ritstjóri hungurdiska verður þó að játa að hann er ekki með reikningslegt samband sunnanátta, hæðar 500 hPa-flatarins og hita á Svalbarða í kollinum, þannig að rétt er að lesendur fari ekki að taka það sem hér er sagt of bókstaflega. 

En þrýstilágmarksmetið hér er merkilegt og hin eindregna útrás lágra, norrænna veðrahvarfa til Íslands. Fyrra meðalþrýstimet ágústmánaðar hreinsað út af borðinu - og ekki bara það heldur er þrýstivikið (-13,0 hPa) meira heldur en nokkurt mánaðarþrýstivik allra mánaða frá maí til september 1822 til 2024 - aðeins mánuðir á vetrarhelmingi ársins eiga stærri mánaðarvik. Ritstjóri hungurdiska hefði jafnvel gengið svo langt fyrir aðeins mánuði síðan að telja vik sem þetta óhugsandi á þessum tíma árs. 

Meðalþrýstingur mánaðanna júní til ágúst í heild var einnig sérlega lágur, 1002,4 hPa. Þetta er lægsti meðalþrýstingur þessara þriggja mánaða frá upphafi samfelldra mælinga 1822. Næstlægstu tölurnar eru 1003,2 hPa, frá 1836 og 1876 - vegna ýmiss konar óvissu telst munurinn á þeim og meðaltalinu nú varla marktækur. 

Ritstjóri hungurdiska hefur fylgst ítarlega með veðri í meir en 60 ár. Reynslan sýnir að það gengur stöðugt á með óvæntum og jafnvel „óhugsandi“ viðburðum - það má heita regla að alhæfingar bregðist - sú regla að alhæfingar bregðist gæti jafnvel brugðist. Framtíðin er sem fyrr algjörlega óráðin. 

Við þökkum BP fyrir kortagerðina að vanda. 

Sumareinkunn Reykjavíkur og Akureyrar 2024

Ritstjóri hungurdiska hefur nú reiknað „einkunn“ sumarsins 2024 í Reykjavík og á Akureyri. Aðferðin hefur verið skýrð áður (og er auðvitað umdeilanleg). Sumarið nær hér til mánaðanna júní til ágúst - aðferðin gæti gengið fyrir maí líka en varla september. Hæsta mögulega einkunn í þessu kerfi er talan 48 - ekkert sumar hefur náð slíkum hæðum - hvorki í Reykjavík né á Akureyri, litlu munaði þó á Akureyri 2021, þegar einkunn sumarsins þar var 47. Lægsta mögulega tala er núll, sumarið 1983 komst nærri henni í Reykjavík - einkunn þess sumars var einn. Rétt er að taka fram að einkunnin er háð hverjum stað - hún gefur engan tölulegan samanburð milli stöðva (sem sumardagatalningin sem hér var fjallað um fyrir nokkrum dögum erir frekar).

Sumareinkunn Reykjavíkur 2024 er 14. Það er 10 stigum undir meðallagi. Súlurnar á myndinni sýna einkunn hvers árs. Við sjáum að aðeins tvö önnur sumur síðustu 25 ára fá lægri einkunn heldur en þetta, það voru 2018 (13 stig) og 2013 (12 stig). Munurinn auðvitað ekki marktækur. Sex stig fengust í júní í ár, sömuleiðis í ágúst, en aðeins tvö í júlí. Sumarið 2018 (sem fékk álíka lága einkunn) var öðruvísi að því leyti að þá fékk júní núll stig, júlí tvö (eins og nú), en ágúst hins vegar 11 stig (bjargaði því sem bjargað varð). Árið 2013 dreifðust stigin milli mánaðanna - lítill munur var á þeim.

Það vekur alltaf athygli á sumareinkunnarmyndinni í Reykjavík hversu tímabilaskipting er mikil. Tíuárameðaltal fór lægst niður í 15 stig á árunum 1975 til 1984, en hæst í 32 stig, á árunum 2003 til 2012 - árin 2009 til 2012 skera sig sérstaklega úr fyrir gæði - og 2019 síðan í sama flokki. Þrátt fyrir lakleg sumur í ár og 2018 má segja að sumur hafi síðasta áratug verið alveg á pari við það sem best gerðist áður en kuldaskeiðið alræmda skall á af fullum þunga á sjöunda áratug 20. aldar.

Sumarið telst á þessum kvarða einnig slakt fyrir norðan, fær 15 stig. Af þessum stigum komu 11 í júlí, 4 í júní, en ágúst var hins vegar stigalaus. Það hefur ekki gerst á Akureyri síðan í ágúst 1959.

Heildaútlit línurits fyrir Akureyri er nokkuð annað en fyrir Reykjavík. Lægsta tíu ára meðaltalið er þannig 19 (1966 til 1975) og það hæsta 29 (2000 til 2009) - munar 10 stigum, en 17 í Reykjavík. Ritstjóri hungurdiska túlkar það svo að meiri þráviðri séu syðra heldur en nyrðra - mánuðirnir „sjálfstæðari“ á Akureyri heldur en í Reykjavík. Þannig eru það 6 sumur í Reykjavík sem ekki ná 10 stigum, en aðeins 1 á Akureyri (1985). Ellefu sumur ná 35 stigum eða meira í Reykjavík - en ekki nema sex á Akureyri. Þetta bendir til þess að mánuðir í Reykjavík „vinni“ fremur sem heild heldur en fyrir norðan. Ekki er þó á þessari hegðan byggjandi við langtímaveðurspár - eins og sumarið í fyrra (2023) sýndi glögglega.

Það er nákvæmlega ekkert samband á milli sumareinkunnar nyrðra og syðra. Þó eru fleiri sumur góð á báðum stöðum (samtímis) heldur en vond á báðum. Frábærlega góð á báðum stöðum voru 1931, 1939, 1957, 2004, 2007, 2008 og 2012, en 1959, 1969, 1992 og sumarið í ár voru slök á báðum stöðum - 1983 var ekki sérlega gott á Akureyri heldur - á mörkum hins slaka.

Munum að lokum að þetta er bara ábyrgðarlaus leikur - ekki má nota þessar niðurstöður í neinni alvöru. Svo er september eftir - hann telst formlega til sumarsins í árstíðaskiptingu Veðurstofunnar.