Tvö hundruð ár

Um þessar mundir eru liðin 200 ár síðan Jón Þorsteinsson landlæknir hóf veðurathuganir í Reykjavík. Við vitum ekki nákvæmlega hvaða dag hann byrjaði að athuga - sennilega einhvern síðustu daga júlímánaðar 1820, athuganir hafa varðveist frá og með 1.ágúst. Við vitum ekki hvar Jón bjó fyrsta árið í bænum, en í júlí 1821 flutti hann í Nesstofu og bjó þar og gerði athuganir þar til 18.október 1833 - þá flutti hann aftur til Reykjavíkur. Athugaði hann þar allt til febrúarloka 1854. Hér verður ekki gerð grein fyrir athugununum - ef til vill lítum við betur á þær síðar.

jon_thorsteinsson_1839-mynd-gaimard

Myndinni af Jóni hér að ofan er nappað úr myndabók Gaimard-leiðangursins, gerð 1839 að því er virðist. Undir myndinni stendur „J'on Thorsteinsson, Médecin Général de l'Islande“ - og í texta að hann hafi gert nákvæmar veðurathuganir óslitið frá 1823. Jón og leiðangursmenn báru saman loftvogir sínar - og kom saman. 

Jón var fæddur á Kúgastöðum í Svartárdal og ólst upp í Holti á Ásum í Húnavatnssýslu 7.júní 1794 (1795 segja sumir). Hann var stúdent úr Bessastaðaskóla 1815 og lauk prófi í læknisfræði við háskólann í Kaupmannahöfn í júlí 1819. Stundaði spítalastörf í Kaupmannahöfn til vors en hafði orðið landlæknir 7. desember 1819 og hélt því starfi til æviloka, 15.febrúar 1855. Hann var jarðsettur í Hólavallagarði og þar má sjá leiði hans.

jon_thorsteinss_1820-08-01i

Hér má sjá 1.síðu úr veðurhandriti Jóns. Hann sendi það til danska vísindafélagsins - enda hafði hann alla tíð samstarf við það um athuganir og fékk hjá því tæki. 

Í fyrstu var loftvog eina tækið sem Jón gat notað til mælinga, en hitamælir er á öllum kvikasilfursloftvogum. Loftvogin var hengd upp við glugga í óupphituðu norðurherbergi. Hitamælir loftvogarinnar fylgir hitabreytingum utandyra og má nota hann til að giska gróflega á mánaðarmeðalhita staðarins. 

Þennan fyrsta dag ágústmánaðar fyrir 200 árum var veður í Reykjavík sem hér segir. Loftþrýstingur 27 franskar tommur og 6,4 línur (12 línur voru í tommunni sem er 27,07 mm) - eða 993,7 hPa. Við þurfum bæði að leiðrétta til sjávarmáls, til 0°C og til 45° breiddarstigs - svo vill til að þessar leiðréttingar ganga í þessu tilviki til sitthvorrar handar.  

Hitinn á loftvoginni er 13°R [16,3°C] og lýsing á veðri: Suðaustan stormur, þykkviðri. - Jú, eitthvað getum við kannast við það. Betra veður var næstu daga.

Um veður og tíð ársins 1820 má lesa í gömlum hungurdiskapistli: Af árinu 1820. En við hugsum til þessara merku tímamóta. Einnig má geta þess að í maí voru liðin 100 ár síðan Veðurstofan hóf (opinberlega) athuganir við höfuðstöðvarnar, sem þá voru við Skólavörðustíg í Reykjavík. Ástæða er til að minnast þessara tímamóta beggja. 


« Síðasta færsla | Næsta færsla »

Athugasemdir

1 Smámynd: Halldór Jónsson

Mér finnst sjaldan minnst á þennan merka mann Jón Þorsteinsson landlækni. Þurfti hann ekki að fást við illvígan mislingafaraldur sem hjó verulegt skarð í þjóðina einhvernstímann á hans tíma?

Halldór Jónsson, 31.7.2020 kl. 16:11

2 Smámynd: Trausti Jónsson

Því miður er nokkuð farið af fenna yfir minningu Jóns landlæknis. Hann þurfti að eiga við mislingafaraldurinn mikla sumarið 1846, talið er að um 1500 hafi látist - (af tæplega 60 þúsund íbúum landins). [Sjá Læknablaðið 2014]

Trausti Jónsson, 31.7.2020 kl. 16:57

Bæta við athugasemd

Ekki er lengur hægt að skrifa athugasemdir við færsluna, þar sem tímamörk á athugasemdir eru liðin.

Um bloggið

Hungurdiskar

Höfundur

Trausti Jónsson
Trausti Jónsson
Höfundur er veðurfræðingur og áhugamaður um veður.

Færsluflokkar

Mars 2024
S M Þ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Nýjustu myndir

  • w-blogg200324b
  • w-blogg200324a
  • Slide10
  • Slide9
  • Slide8

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (29.3.): 19
  • Sl. sólarhring: 64
  • Sl. viku: 417
  • Frá upphafi: 2343330

Annað

  • Innlit í dag: 15
  • Innlit sl. viku: 375
  • Gestir í dag: 14
  • IP-tölur í dag: 14

Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar

Eldri færslur

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband