Mikil hitametahrina

Mikil (en skammvinn) hitametahrina gengur nú yfir landið. Hæsti hiti sem hingað til hefur mælst hér á landi í desember er 18,4 stig, það gerðist þann 14.desember 2001, á Sauðanesvita vestan Siglufjarðar. Þegar þetta er skrifað - rétt eftir miðnætti (og kominn 3.desember) - hefur þetta met fallið mjög rækilega því hiti hefur nú farið enn hærra á að minnsta kosti þremur veðurstöðvum, hæst á Kvískerjum í Öræfum, 19,7 stig - og í 19,0 stig í Bakkagerði á Borgarfirði eystra og 18,7 stig í Vestdal við Seyðisfjörð. Varla er því nokkur vafi á að met hefur verið slegið - og enn er opið fyrir háar tölur næstu klukkustundirnar.

Ný desemberhitamet hafa verið sett á mörgum tugum sjálfvirkra stöðva - en uppgjör fyrir mönnuðu stöðvarnar skilar sér ekki fyrr en á morgun - kannski hafa met fallið þar líka. Hæsti hiti á athugunartíma á mönnuðu stöðinni á Akureyri var 14,5 stig nú í kvöld - en ekki verður lesið af hámarkshitamælinum þar fyrr en kl.9 í fyrramálið, núgildandi desembermet á Akureyri er 15,1 stig, sett þann 21. árið 1964. Aftur á móti fór hiti í kvöld í 16,5 stig á stöðinni við Krossanesbrautina.

Ritstjóri hungurdiska man varla eftir því að jafnmörg dægurhámarksmet hafi fallið sama daginn - líklega á um 200 stöðvum - rétt að bíða til morguns með að telja þau.

Óvenjuhlýtt loft hefur verið yfir landinu í dag - tveir helstu háloftahitavísar, 500/1000 hPa þykkt sem og mættishiti í 850 hPa voru í hæstu hæðum. Á kortum evrópureiknimiðstöðvarinnar sást meiri þykkt en 5540 metrar - nokkuð sem þykir allgott að sumarlagi og hæsta mættishitatalan var 26,3 stig. Það þarf hins vegar nokkra heppni (réttar aðstæður) til að koma háloftahlýindum ósködduðum niður að veðurstöðvunum - gerist nær aldrei á þessum tíma árs.

Sumir lesendur geta sér til skemmtunar rifjað upp gamla pistla hungurdiska, um óvenjulega hitabylgju á Kvískerjum í nóvember 1971, og tvo pistla um desemberhlýindi, í öðrum er fjallað um hæstu desemberhámörk, en í hinum kemur hitametið á Sauðanesvita líka við sögu (spurning sú sem þar er vísað í í upphafi pistilsins kom í kjölfar pistils dagsins áður (3.desember 2010). [Annars er ritstjóri hungurdiska löngu farinn að ruglast í efnisyfirliti diskanna - pistlarnir enda orðnir vel á þriðja þúsund talsins]. 

Viðbót síðdegis 3.desember:

Nú hefur metahrinan nokkuð skýrst. Eins og áður sagði féll landshámarkshitamet desembermánaðar rækilega. Hiti fór upp fyrir gamla metið á þremur stöðvum eins og tíundað var hér að ofan. Dægurmet féllu á meir en 200 stöðvum - sumar stöðvanna hafa að vísu athugað aðeins örfá ár, en sé miðað við 10 ára athugunartíma eða meira féllu 178 hámarksdægurmet í gær (þann 2.) og til þessa hafa 111 fallið í dag (3.), 20 féllu í fyrradag. 

Desemberhitamet féllu eða voru jöfnuð á 53 sjálfvirkum stöðvum sem athugað hafa í tíu ár eða meira - og á þremur mönnuðum. Á Akureyri hefur hámarkshiti verið mældur í um 80 ár. Hæsti hiti í desember til þessa mældist þar 15,1 stig þann 21. árið 1964, en fór í 15,5 stig nú. Á sjálfvirku stöðinni við Krossanesbraut á Akureyri fór hiti nú í 16,5 stig. Hitamet desembermánaðar féll einnig á Grímsstöðum á Fjöllum, hiti á mönnuðu stöðinni fór nú í 12,0 stig, en 12,4 stig á þeirri sjálfvirku, hæsti hiti til þessa í desember mældist á Grímsstöðum þann 14. árið 1997, 11,5 stig. Á fáeinum stöðum þar sem nú eru aðeins sjálfvirkar mælingar var áður mælt á hefðbundinn hátt. Hiti fór nú í 13,5 stig á Blönduósi, en hafði hæst farið í 12,6 á mönnuðu stöðinni sem lengi var þar. Met var sett á sjálfvirku stöðinni á Brú á Jökuldal, 11,3 stig, en þar hafði hiti á mönnuðu stöðinni farið í 12,0 stig, svipað á við um Fagurhólsmýri, metið á sjálfvirku stöðinni þar nú (10,5 stig) hreyfði ekki við gömlu meti þeirrar mönnuðu (11,0 stig). Eins var í Grímsey, en aðeins munar þó 0,1 stigi og á Skjaldþingsstöðum, Möðrudal, í kaupstaðnum á Seyðisfirði og í Nautabúi fór hiti nú ekki eins hátt og hæst hefur þar mælst áður á mönnuðu stöðvunum. 

Myndin sýnir hámarkshita á 10-mínútna fresti í Kvískerjum í Öræfum og Bakkagerði á Borgarfirði eystra 2. desember 2019 og til hádegis þann 3. Mjög skyndilega hlýnaði kl.18 í Kvískerjum og um 2 tímum síðar í Bakkagerði. Vindur hreinsar þá kalt loft burt úr neðri lögum og „afhjúpar“ hitann efra. 

Myndin sýnir hita í Vestdal á Seyðisfirði (92 m yfir sjávarmáli) og á Gagnheiði (949 m yfir sjávarmáli) 2.desember 2019 og fram að hádegi þann 3. Græni ferillinn (hægri lóðréttur kvarði á myndinni) sýnir hitamun stöðvanna. Eftirtektarvert er að hiti er mun jafnari uppi á Gagnheiði heldur en niðri í firðinum, loftið að ofan tekst á við kaldara loft neðar - og það svo að um stund er hlýrra uppi á heiðinni heldur en niðri í firðinum - þrátt fyrir hæðarmuninn. Sé borið saman við fyrri mynd má einnig sjá að lengri tíma tók að hreinsa kalda loftið burt á Borgarfirði heldur en í Seyðisfirði, hiti var kominn í 10 stig strax kl.6 að morgni á Seyðisfirði - en ekki fyrr en kl.20 um kvöldið á Borgarfirði.