Þurr nóvember nyrðra

Svo virðist sem nóvembermánuður hafi verið í hópi þeirra allraþurrustu um landið norðanvert - og einnig sums staðar vestanlands. Við fréttum vonandi betur af slíku þegar Veðurstofan hefur lokið sínu uppgjöri. En á Akureyri er hann líklega sá næstþurrasti frá upphafi samfelldra mælinga 1927. Þurrastur telst nóvember 1952. Þetta eru einu nóvembermánuðirnir með minni úrkomu en 10 mm á Akureyri. Ámóta gæti hafa verið í nóvember fyrir 100 árum, árið 1919, úrkoma á Möðruvöllum í Hörgárdal mældist aðeins 7,2 mm. 

Evrópureiknimiðstöðin reiknar úrkomuna - og hittir oft allvel í, þó oftast muni samt einhverju. Kortið hér að neðan er úr smiðju hennar - Bolli Pálmason dró það úr gagnaiðrum miðstöðvarinnar. 

Heildregnu línurnar sýna meðalsjávarmálsþrýsting - hæð yfir Grænlandi og lægðir fyrir sunnan land. Austanátt ríkjandi. Litirnir sýna úrkomu - sem hlutfall af meðallagi líkanúrkomunnar á árunum 1981 til 2010. Á gulu svæðunum segir líkanið úrkomu hafa verið undir meðallagi, en bláleitir litir sýna svæði með úrkomu yfir meðallagi. Yfir Norðausturlandi er blettur þar sem úrkoma í líkaninu hefur verið innan við fjórðungur meðallags - og einnig sést slíkur blettur við Hornstrandir - en þar eru engar mælingar til staðfestingar. Úrkoma er aftur á móti yfir meðallagi við Mýrdalsjökul og þar í grennd. Svo virðist sem einnig hafi verið mjög þurrt á Norðaustur-Grænlandi og sums staðar í Vestur-Noregi - en aftur á móti óvenjuúrkomusamt á Norður-Spáni. 

Háloftahæðarvikakortið sýnir okkur ástæður.

Heildregnu línurnar sýna meðalhæð 500 hPa-flatarins. Hæðarhryggur er við Ísland - eins konar fyrirstöðuhryggur og vikamynstrið (litir) segir okkur að austan- og norðaustanáttir hafi verið mun algengari en venjulega. Aftur á móti hefur flöturinn staðið óvenjulágt yfir Frakklandi og nágrenni. Þessi staða bælir mjög úrkomu - einkum norðanlands. 

Það er skemmtilegt að fyrir nákvæmlega 100 árum, í nóvember 1919 var staðan ekki ólík stöðunni nú. Að vísu getum við ekki alveg treyst endurgreiningum frá þeim tíma.

En hæðarhryggurinn er aðeins vestar (megi trúa greiningunni) - og mikil neikvæð vik yfir meginlandinu vestanverðu - rétt eins og nú. Ritstjóri hungurdiska trúir ekki á samstæðuspár - en þess má samt geta að veðurlagið í nóvember 1919 varð ekki dæmigert fyrir veturinn - í hönd fór einhver mesti snjóavetur 20.aldar um landið sunnan- og vestanvert og var lengi í minnum hafður. Hvernig skyldi fara nú? 

Svo virðist mánuðurinn eiga annað sameiginlegt með nóvember 1952 - hægan vind. Meðalvindhraði á landsvísu sýnist sá minnsti síðan þá.