22.8.2019 | 21:36
Enn eitt gagnafylleríið
Eftir því sem ritstjóri hungurdiska best veit hefur veðurgagnafíkn ekki hlotið viðurkenningu sem sjúkdómur. En fíknin sú er erfið rétt eins og aðrar slíkar og túrarnir erfiðir ekki síst þegar aldurinn færist yfir. Eins og í öðrum fíknisjúkdómum er allt notað til að fullnægja þörfinni - nánast sama hvað sem er. Enginn skilur hvers vegna í ósköpunum er hægt að leggja sumt sér til munns - en svona er það.
Hringrásarvangaveltur ýmsar hafa reynst ritstjóranum drjúg efnislind á túrunum. En hann má vart á þeim snerta án þess að dagar og vikur hverfi í óminnið. Lítið hefur verið hugað að þessum gömlu vangaveltum lengi - svo lengi að hreinsa þurfti til - og endurnýja. En leiðir auðvitað til gengdarlausrar neyslu. Fyrir rúmu ári síðan var hér á hungurdiskum fjallað um veðurflokkunarkerfi sem kennt er við danska veðurfræðinginn snjalla Ernest Hovmöller. Kerfi þetta er sérlega einfalt - lítið mál er að skipa hverjum degi í einn af 27 mismunandi flokkum. Þrátt fyrir allan einfaldleikann er það samt svo að varla fæst nokkur maður (hvorki veðurfræðingar né aðrir) til þess að taka fyrsta sopann - svo bragðvont virðist efnið.
Í fyrri pistli var kerfið skýrt út. Við endurtökum það ekki hér - reynum það síðar. Upphafleg vinna Hovmöllers (1979) var umfangsmikil og þar varð ýmislegt nánast alveg útundan - þó inni í hugmyndakerfinu væri. Eitt af því var dagleg sveigja háloftahæðarsviðsins í kringum Ísland (já, ekki hljómar það vel). Í þessu síðasta fylleríi ritstjórans reiknaði hann út daglega sveigju í endurgreiningum síðan 1871 - (rúma 54 þúsund daga). Ekki verða lesendur þreyttir með þeim uppgangi öllum hér - en þegar búið var að þessu var auðvelt að slá á meðalsveigju ársins. Hér var ákveðið að lægðasveigja skyldi teljast neikvæð (öfugt við það sem venjulegast er). Ástæðan er sú að mikil lægðasveigja fylgir lágum þrýstiflötum og því einhvern veginn auðveldara að tengja jákvæða sveigju jákvæðum hæðarvikum. En formerki skipta svo sem engu máli.
Einingin og stærð hennar skiptir svosem ekki máli heldur en talan þannig fengin að meðalhæð þrýstiflatarins umhverfis Ísland er dregin frá hæð flatarins yfir landinu sjálfu. Sé sú tala jákvæð má gera ráð fyrir því að hæðarsveigja sé á jafnhæðarflötunum. Þetta var gert fyrir hvern dag og ársmeðaltal reiknað (í metrum).
Útkomuna má sjá á meðfylgjandi mynd.
Lárétti ásinn sýnir tímann frá 1871 til 2018. Súlurnar sýna sveigjutölu hvers árs, en rauða línan er 10-ára keðjumeðaltal. Meðalsveigja er neikvæð (Íslandslægðin og Baffinlægðardragið). Sveigjan er þó býsna breytileg frá ári til árs og stöku sinnum bregður svo við að hún er jákvæð. Í örfáum árum meira að segja mjög jákvæð. Einnig skera nokkur ár sig úr með mjög neikvæða sveigju (mikla lægðasveigju). Allgott samband er á milli sveigunnar og meðalloftþrýstings (fylgnin ársmeðaltalanna er um 0,65).
Beina, blástrikaða línan sýnir reiknaða leitni. Hún er þó ekki marktæk í reynd. Ástæðan er einkum sú að fyrstu árum (eða áratugum) endurgreiningarinnar er ekki alveg að treysta (hinn litli breytileiki frá ári til árs er t.d. ótrúverðugur). En loftþrýstingur hefur líka fallið lítillega (ekki marktækt) á tímabilinu. Ef við tækjum leitnina bókstaflega gæti hún sagt okkur að loftið sem leikur um landið í háloftunum sé nú af heldur norrænni uppruna en áður (en aðrar skýringar koma einnig til greina).
Það er athyglisvert að áratugasveiflur eru nokkrar, það dregur úr lægðasveigjunni um tíma um miðbik aldarinnar - mest reyndar á sjöunda áratugnum en veðurlag hans var sem kunnugt er á margan hátt sérkennilegt.
Hér sjást árin afbrigðilegu, 2010 og 2015 mjög vel. Hið fyrra með afbrigðilega hæðarsveigju - þá mestu á öllu tímabilinu, en það síðara með mjög mikla lægðarsveigju, í flokki allra mestu lægðasveigjuára. Almennt má segja að mikil lægðasveigjuár teljist lök - sumir segja e.t.v. skítleg.
Árið í ár (2019) hefur hingað til einkennst af hæðarsveigju - en langt er enn til áramóta og endanlegar tölu.
Marktæk fylgni er á milli sveigjunnar og úrkomu hér á landi og sömuleiðis þrýstióróa (og þar með vindhraða). Auðvitað er líka mikil fylgni milli sveigjunnar og NAO-vísisins - og þar með hitafars í norðanverðri Evrópu.
Ritstjóri hungurdiska mun reyna að troða einhverju fleiru úr Hovmöllerkerfinu upp á lesendur á næstunni - en gerir sér þó grein fyrir því að fyrir flesta er þetta heldur beiskur drykkur og ólystugur.
Flokkur: Vísindi og fræði | Breytt s.d. kl. 23:49 | Facebook
Um bloggið
Hungurdiskar
Færsluflokkar
Heimsóknir
Flettingar
- Í dag (2.11.): 14
- Sl. sólarhring: 300
- Sl. viku: 1431
- Frá upphafi: 2406747
Annað
- Innlit í dag: 10
- Innlit sl. viku: 1304
- Gestir í dag: 9
- IP-tölur í dag: 9
Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar
Eldri færslur
- Október 2024
- September 2024
- Ágúst 2024
- Júlí 2024
- Júní 2024
- Maí 2024
- Apríl 2024
- Mars 2024
- Febrúar 2024
- Janúar 2024
- Desember 2023
- Nóvember 2023
- Október 2023
- September 2023
- Ágúst 2023
- Júlí 2023
- Júní 2023
- Maí 2023
- Apríl 2023
- Mars 2023
- Febrúar 2023
- Janúar 2023
- Desember 2022
- Nóvember 2022
- Október 2022
- September 2022
- Ágúst 2022
- Júlí 2022
- Júní 2022
- Maí 2022
- Apríl 2022
- Mars 2022
- Febrúar 2022
- Janúar 2022
- Desember 2021
- Nóvember 2021
- Október 2021
- September 2021
- Ágúst 2021
- Júlí 2021
- Júní 2021
- Maí 2021
- Apríl 2021
- Mars 2021
- Febrúar 2021
- Janúar 2021
- Desember 2020
- Nóvember 2020
- Október 2020
- September 2020
- Ágúst 2020
- Júlí 2020
- Júní 2020
- Maí 2020
- Apríl 2020
- Mars 2020
- Febrúar 2020
- Janúar 2020
- Desember 2019
- Nóvember 2019
- Október 2019
- September 2019
- Ágúst 2019
- Júlí 2019
- Júní 2019
- Maí 2019
- Apríl 2019
- Mars 2019
- Febrúar 2019
- Janúar 2019
- Desember 2018
- Nóvember 2018
- Október 2018
- September 2018
- Ágúst 2018
- Júlí 2018
- Júní 2018
- Maí 2018
- Apríl 2018
- Mars 2018
- Febrúar 2018
- Janúar 2018
- Desember 2017
- Nóvember 2017
- Október 2017
- September 2017
- Ágúst 2017
- Júlí 2017
- Júní 2017
- Maí 2017
- Apríl 2017
- Mars 2017
- Febrúar 2017
- Janúar 2017
- Desember 2016
- Nóvember 2016
- Október 2016
- September 2016
- Ágúst 2016
- Júlí 2016
- Júní 2016
- Maí 2016
- Apríl 2016
- Mars 2016
- Febrúar 2016
- Janúar 2016
- Desember 2015
- Nóvember 2015
- Október 2015
- September 2015
- Ágúst 2015
- Júlí 2015
- Júní 2015
- Maí 2015
- Apríl 2015
- Mars 2015
- Febrúar 2015
- Janúar 2015
- Desember 2014
- Nóvember 2014
- Október 2014
- September 2014
- Ágúst 2014
- Júlí 2014
- Júní 2014
- Maí 2014
- Mars 2014
- Febrúar 2014
- Janúar 2014
- Desember 2013
- Nóvember 2013
- Október 2013
- September 2013
- Ágúst 2013
- Júlí 2013
- Júní 2013
- Maí 2013
- Apríl 2013
- Mars 2013
- Febrúar 2013
- Janúar 2013
- Desember 2012
- Nóvember 2012
- Október 2012
- September 2012
- Ágúst 2012
- Júlí 2012
- Júní 2012
- Maí 2012
- Apríl 2012
- Mars 2012
- Febrúar 2012
- Janúar 2012
- Desember 2011
- Nóvember 2011
- Október 2011
- September 2011
- Ágúst 2011
- Júlí 2011
- Júní 2011
- Maí 2011
- Apríl 2011
- Mars 2011
- Febrúar 2011
- Janúar 2011
- Desember 2010
- Nóvember 2010
- Október 2010
- September 2010
- Ágúst 2010
Bæta við athugasemd [Innskráning]
Ekki er lengur hægt að skrifa athugasemdir við færsluna, þar sem tímamörk á athugasemdir eru liðin.