15.1.2013 | 01:21
Breytingar á breytileika
Međan viđ bíđum eftir nćstu tíđindum af ólgunni í vestanvindabeltinu, heiđhvolfinu og viđ heimskautin skal litiđ á nördaefni - og ţađ eru ekki einu sinni öll veđurnörd sem hafa áhuga. Eftir hver áramót er sest niđur og reiknađ út hvernig síđastliđiđ ár hefur stađiđ sig. Sumar tölurnar sem koma út úr ţví segja nákvćmlega ekki neitt einar og sér - en alltaf er gaman ađ sjá ţćr í lengra samhengi. Viđ lítum á ţrjár slíkar mćlitölur - allar reiknađar út frá hitamćlingum í Stykkishólmi.
Fyrsta myndin sýnir hvernig ársmeđalhiti hefur hnikast til frá einu ári til annars. Síđasta talan sem viđ höfum er munurinn á hitanum áriđ 2012 og hitanum 2011. Ekki er tekiđ tillit til ţess hvort áriđ er kaldara en hitt, útkoman er alltaf jákvćđ. Ein og sér segir er ţessi tala algjörlega marklaus í öllu samhengi en ef sams konar munur er reiknađur út fyrir allt mćlitímabiliđ (sem viđ ímyndum okkur ađ nái aftur til 1798) kemur skemmtilegur breytileiki í ljós.
Lárétti ásinn sýnir árin (merkt á tuttugu ára fresti) en sá lóđrétti hitamuninn. Viđ sjáum ađ á 19. öld er eitthvađ allt annađ í gangi heldur en síđar. Ţá skjóta gríđarlega köld ár sér inn öđru hvoru. Áriđ 1892 er ţađ síđasta á tímabilinu. En um miđja tuttugustu öld var á ţađ minnst ađ eftir ţađ hafi veđurfar bara veriđ nokkuđ skaplegt (ţótt viđ myndum kveina - svo góđu vön).
Tímabiliđ 1860 til 1870 var sérlega breytilegt - en munum ađ ef alltaf er jafnkalt (eđa jafnhlýtt) verđur munurinn frá ári til árs enginn. Tímabiliđ frá ţví um eđa rétt fyrir 1970 og fram yfir 1980 virđist hafa veriđ nokkuđ órólegt - enda var ţađ ţannig í meir en áratug ađ sléttatöluárin voru sćmilega hlý en oddatöluárin aftur á móti sérlega köld.
Nýja öldin byrjar međ fremur litlum breytileika - e.t.v. ţeim minnsta á öllu mćlitímabilinu. Tuttugustualdarhlýskeiđiđ mikla virđist taka ámóta dýfu - en ţegar betur er ađ gáđ er ţađ ekki síst á árabilinu 1920 til 1930 ađ breytileikinn er lítill - en vex síđan. Ekki er vert ađ draga leitnilínu í gegnum safniđ (blái ferillinn er ađeins til augnhćgđar) frekar ađ um ţrep sé ađ rćđa milli 19. og 20. aldar. Hvađ gerist síđan afgang 21. aldarinnar veit enginn.
Ţá er ţađ breytileikinn innan ársins, holdgerist hér í mismuni kaldasta og hlýjasta mánađar. Frostaveturnir 1881 og 1918 skera sig úr međ sína ofurköldu mánuđi, mars 1881 og janúar 1918. Reyndar voru janúar og febrúar 1881 einnig kaldir. Hér virđist sem spönnin minnki hćgt og bítandi mestallt tímabiliđ. Lágmark er ţó áriđ 1922 en ţađ var sérlega eftirtektarvert - veturinn frekar hlýr og sumariđ sérlega kalt. Á árabilinu 1930 til 1940 var frekar hlýtt á sumrum en ţá komu líka nokkrir allkaldir vetrarmánuđir.
Og ađ lokum sjáum viđ breytileikann frá degi til dags. Ţegar kalt er í veđri er hann meiri en annars. Ţarna sker kalda tímabiliđ 1965 til 1985 sig vel úr og virđist svo sem nálćgđ hafíss norđur undan skipti máli. Hćsta gildi 21. aldarinnar á 2005 - en svo skemmtilega vill til ađ ţađ er einmitt mesta ísár aldarinnar - fram ađ ţessu. [Allt má nú nöfnum nefna]. Einnig sést ađ litlu hafísárin upp úr 1940 eru íviđ hćrri heldur en t.d. sá tími sem fylgdi í kjölfariđ. Fyrstu 20 ár 20. aldar fylgja hér fast á eftir 19. öldinni í breytileika.
Lítill hafís mun hafa veriđ hér viđ land á árunum 1841 til 1852 og er mesta lágmark 19. aldarinnar (ţađ viđ sjáum af henni) einmitt 1851 og 1852. Sagt er ađ árin 1844 til 1847 hafi veriđ alveg íslaus. Ekki er rétt ađ trúa ţví alveg ţví samkvćmt sama mćlikvarđa (Koch-mćlitalan) átti líka ađ vera alveg íslaust 1933 til 1937 - en smámunasemi veldur ţví ađ ţađ getur ekki talist alveg rétt. Borgarís er ekki talinn međ.
Mćlitölur greinir á um hvert sé íslausasta áriđ viđ Austur-Grćnland - viđ látum ţann meting eiga sig í bili. Snemma á ćvi hungurdiska birtust nokkrar ritgerđir um hafís viđ Ísland, sem dćmi má nefna umfjöllun um vesturís í nóvember 2010.
Flokkur: Vísindi og frćđi | Breytt s.d. kl. 01:24 | Facebook
Um bloggiđ
Hungurdiskar
Fćrsluflokkar
Heimsóknir
Flettingar
- Í dag (14.3.): 46
- Sl. sólarhring: 66
- Sl. viku: 1727
- Frá upphafi: 2452604
Annađ
- Innlit í dag: 42
- Innlit sl. viku: 1595
- Gestir í dag: 39
- IP-tölur í dag: 38
Uppfćrt á 3 mín. fresti.
Skýringar
Eldri fćrslur
- Mars 2025
- Febrúar 2025
- Janúar 2025
- Desember 2024
- Nóvember 2024
- Október 2024
- September 2024
- Ágúst 2024
- Júlí 2024
- Júní 2024
- Maí 2024
- Apríl 2024
- Mars 2024
- Febrúar 2024
- Janúar 2024
- Desember 2023
- Nóvember 2023
- Október 2023
- September 2023
- Ágúst 2023
- Júlí 2023
- Júní 2023
- Maí 2023
- Apríl 2023
- Mars 2023
- Febrúar 2023
- Janúar 2023
- Desember 2022
- Nóvember 2022
- Október 2022
- September 2022
- Ágúst 2022
- Júlí 2022
- Júní 2022
- Maí 2022
- Apríl 2022
- Mars 2022
- Febrúar 2022
- Janúar 2022
- Desember 2021
- Nóvember 2021
- Október 2021
- September 2021
- Ágúst 2021
- Júlí 2021
- Júní 2021
- Maí 2021
- Apríl 2021
- Mars 2021
- Febrúar 2021
- Janúar 2021
- Desember 2020
- Nóvember 2020
- Október 2020
- September 2020
- Ágúst 2020
- Júlí 2020
- Júní 2020
- Maí 2020
- Apríl 2020
- Mars 2020
- Febrúar 2020
- Janúar 2020
- Desember 2019
- Nóvember 2019
- Október 2019
- September 2019
- Ágúst 2019
- Júlí 2019
- Júní 2019
- Maí 2019
- Apríl 2019
- Mars 2019
- Febrúar 2019
- Janúar 2019
- Desember 2018
- Nóvember 2018
- Október 2018
- September 2018
- Ágúst 2018
- Júlí 2018
- Júní 2018
- Maí 2018
- Apríl 2018
- Mars 2018
- Febrúar 2018
- Janúar 2018
- Desember 2017
- Nóvember 2017
- Október 2017
- September 2017
- Ágúst 2017
- Júlí 2017
- Júní 2017
- Maí 2017
- Apríl 2017
- Mars 2017
- Febrúar 2017
- Janúar 2017
- Desember 2016
- Nóvember 2016
- Október 2016
- September 2016
- Ágúst 2016
- Júlí 2016
- Júní 2016
- Maí 2016
- Apríl 2016
- Mars 2016
- Febrúar 2016
- Janúar 2016
- Desember 2015
- Nóvember 2015
- Október 2015
- September 2015
- Ágúst 2015
- Júlí 2015
- Júní 2015
- Maí 2015
- Apríl 2015
- Mars 2015
- Febrúar 2015
- Janúar 2015
- Desember 2014
- Nóvember 2014
- Október 2014
- September 2014
- Ágúst 2014
- Júlí 2014
- Júní 2014
- Maí 2014
- Mars 2014
- Febrúar 2014
- Janúar 2014
- Desember 2013
- Nóvember 2013
- Október 2013
- September 2013
- Ágúst 2013
- Júlí 2013
- Júní 2013
- Maí 2013
- Apríl 2013
- Mars 2013
- Febrúar 2013
- Janúar 2013
- Desember 2012
- Nóvember 2012
- Október 2012
- September 2012
- Ágúst 2012
- Júlí 2012
- Júní 2012
- Maí 2012
- Apríl 2012
- Mars 2012
- Febrúar 2012
- Janúar 2012
- Desember 2011
- Nóvember 2011
- Október 2011
- September 2011
- Ágúst 2011
- Júlí 2011
- Júní 2011
- Maí 2011
- Apríl 2011
- Mars 2011
- Febrúar 2011
- Janúar 2011
- Desember 2010
- Nóvember 2010
- Október 2010
- September 2010
- Ágúst 2010
Athugasemdir
Ţakkir fyrir afar áhugaverđ skrif Trausti. Gćtir ţú nokkuđ birt yfirlit yfir ársmeđalhita á Íslandi frá upphafi mćlinga til 2013?
Hilmar Hafsteinsson (IP-tala skráđ) 15.1.2013 kl. 12:12
Held helst ţú getir fundiđ međaltöl hér http://nimbus.blog.is/blog/nimbus/ Og bestu ţakkir Trausti, fyrir ţín frćđandi og, sem betur fer, á köflum nördalegu skrif :)
Ingólfur Kjartans (IP-tala skráđ) 15.1.2013 kl. 21:01
Landsmeđalhiti hefur ekki veriđ birtur opinberlega en oftast er notast viđ tímarađir einstakra stöđva. Ţađ er góđur kostur ţrátt fyrir ađ ósamfellur eru mun líklegri í stöđvaröđunum heldur en í međaltali margra ţeirra. Meginástćđa tregđu minnar til ađ birta (ritrýnt) landsmeđaltal er einkum sú ađ reynslan sýnir ađ slíkar međaltalsrađir eru gjarnan notađar til ţess ađ „leiđrétta“ einstakar stöđvar. Ţađ hefur ţćr afleiđingar ađ margskonar raunverulegar upplýsingar úr stöđvaröđunum eru ţurrkađar út um leiđ og leiđréttingarnar eru gerđar og ţannig jafnvel hring eftir hring. Nýleg dćmi um ţetta hefur mátt sjá í erlendri hitarađagerđ. En ég á landsmeđaltöl samt á lager og get látiđ ţau fljóta út međ einhverjum pistli á nćstunni - en ţađ er ekki opinber birting sem er nýtanleg í alţjóđlegum rannsóknum. Ţakka góđan hug Ingólfur.
Trausti Jónsson, 16.1.2013 kl. 00:58
Bćta viđ athugasemd [Innskráning]
Ekki er lengur hćgt ađ skrifa athugasemdir viđ fćrsluna, ţar sem tímamörk á athugasemdir eru liđin.