22.1.2020 | 22:19
Illviðrametingur (enn)
Á dögunum kom sú spurning fram hver væri mestur þekktra illviðramánaða - (og hvort sá núlíðandi væri með í keppninni). Við vitum kannski ekki alveg hvernig best er að svara spurningum sem þessum. Stundum gerir t.d. býsna útbreidd illviðri - en samt verða sárafáir varir við þau - nú eða þá að furðumikil vandræði verða af veðri sem er í raun mjög staðbundið, en hittir illa á af einhverjum ástæðum. Svo er það sem kallað hefur verið tjónnæmi síbreytilegt í tímans rás eins og oft hefur verið rætt um hér á hungurdiskum áður.
Sumt af því sem hér fer á eftir fékk nákvæmari umfjöllun í pistli þann 21.janúar 2018 - og geta áhugasamir rifjað hann upp.
En það er samt hægt að leggja út einhverjar mælistikur. Sú sem ritstjóri hungurdiska hefur notað lengst telur það sem hann kallar ofviðradaga - og miðar eingöngu við vind. Þar hefur hann einkum notað tvær mismunandi skilgreiningar. Sú sem lengur hefur verið í notkun [köllum hana I) telur á hversu stóru hlutfalli veðurstöðva vindur nær 20 m/s (10-mínútna meðalvindhraði) einhvern tíma sólarhrings. Dagur telst með hafi mörkunum verið náð á fjórðungi allra veðurstöðva í byggð á hverjum tíma. Hin reiknar hins vegar meðalvindhraða á landinu öllu (eða einstökum spásvæðum) [köllum hana II], sé meðalvindhraði sólarhrings meiri en 10,5 m/s telst dagurinn með. Ekki skila aðferðir þessar sömu dögunum. Það má líka blanda skilgreiningunum saman - annað hvort í lina kröfu (dagur fullnægi annarri hvorri skilgreiningunni eða báðum) - eða harða (dagur teljist ekki með nema hann fullnægi báðum skilgreiningum). Við skulum ekki velta okkur frekar upp úr slíku hér.
Á undanförnum 20 árum hafa miklar breytingar orðið á veðurathuganakerfi landsins. Sjálfvirkar stöðvar hafa tekið við af mönnuðum. Framtíðin er í sjálfvirku mælingunum. Samanburður á mælikerfunum tveimur sýnir þó að þau eru í aðalatriðum sammála um það hvaða dagar skuli teljast ofviðrisdagar - fjölda á ári skeikar að jafnaði ekki nema 1 til 2 dögum og stundum engum.
Í því sem hér fer á eftir horfum við aðallega á mönnuðu stöðvarnar. Byrjum á því að líta á fjölda ofviðrisdaga á ári aftur til 1949.
Á þessu tímabili voru dagarnir flestir á árinu 1975, 26 talsins, en fæstir 1960, aðeins tveir. Á síðari árum voru þeir flestir árið 2015, 19 (18 í sjálfvirka kerfinu), en fæstir 2009, aðeins 4 (líka 4 í sjálfvirka kerfinu). Fyrstu 3 vikur janúar í ár eru þeir orðnir 7 í sjálfvirka kerfinu - heldur ótrúlegt er að þeir verði ekki fleiri á árinu (en rétt að muna að um það vitum við að sjálfsögðu ekki neitt á þessu stigi).
Ritstjórinn hefur einnig útbúið lista yfir ofviðrisdaga allt aftur til 1912 - ekki er sá listi alveg sambærilegur - nema að á honum eru ábyggilega flest eða allflest mestu illviðri þess tímabils. Illviðradagar á því tímabili voru flestir 1913, en fæstir 1915 og 1939.
Eins og við sjáum á myndinni að ofan virðist ekki vera um neina langtímaleitni að ræða, en hins vegar töluverðan áratugabreytileika. Svo vill til að töluverð fylgni er á milli illviðratíðni og þrýstibreytileika frá degi til dags (þrýstióróa). Hann hefur verið mældur hér á landi í rétt tæp 200 ár - og sýnir töluverðan breytileika á áratugakvarða - þá í takt við ofviðratíðnina síðustu 70 árin. Freistandi er að draga þá ályktun að það eigi líka við hin 130 árin. Í pistli sem birtist á hungurdiskum 25.janúar 2016 má lesa um langtímabreytileika óróavísisins.
Illviðri, eins og þau eru skilgreind hér að ofan eru fullfá til þess að samanburður verði gerður á einstökum mánuðum. Með því að slá af kröfum og reikna stormhlutfall allra daga mánaðar og leggja saman fæst heldur vitrænni samanburður (eða þannig).
Þá má svara spurningunni: Hver er illviðrasamasti mánuður síðustu 70 ára? Það reynist vera janúar 1975, í öðru sæti er febrúar 1989 og febrúar 1973 í þriðja sæti. Lítum við eingöngu á tíma sjálfvirku stöðvanna - frá 1997 að telja lendir febrúar 2018 í fyrsta sæti, og febrúar 2003 í öðru. Það er reyndar svo að janúar 2020 á enn góða möguleika í fyrsta sætið - þrátt fyrir að meir en vika lifi mánaðar. Reiknum við meðalvindhraða mánaðarins er það desember 1992 sem er á toppnum og janúar 1994 sem er í 2.sæti. Á sjálfvirku stöðvunum er það febrúar 2015 sem er efstur (en janúar 2020 á möguleika).
Förum við í þrýstióróaskrána - alla - er það janúar 1923 sem er efstur og órólegastur mánaða, síðan koma desember 1894 og janúar 1949, janúar 2015 er mjög ofarlega, í 5.sæti (af nærri 2400 mánuðum).
Við getum líka svarað því hvaða veður eru verst - eiga hæst stormhlutfall. Á toppnum er veðrið mikla 3.febrúar 1991, síðan koma í röð: 14.mars 2015, 5.janúar 1952, 14.janúar 1975, 18.febrúar 1959 og 17.febrúar 1981 (Engihjallaveðrið). Á sjálfvirku stöðvunum er það 10.nóvember 2001 sem er í efsta sæti. Í skránni sem nær til áranna 1912 til 1948 er veðrið 16.september 1936 í fyrsta sæti (Pourqoui Pas? - veðrið) og veðrið 15.janúar 1942 í 2.sæti.
Við getum líka spurt um verstu veður hverrar (ríkjandi) vindáttar 1949 til 2019 - í sviga eru veður á tímabilinu 1912 til 1948: Versta norðanveðrið: 16.janúar 1999 (12.desember 1935), norðaustan: 14.janúar 1975 (28.febrúar 1941), austan: 15.desember 1986 (2.desember 1929), suðaustan: 15.nóvember 1985 (15.janúar 1942), sunnan: 3.febrúar 1991 (16.september 1936), suðvestan: 5.janúar 1952 (12.febrúar 1913), vestan: 28.desember 1980 (5.mars 1938), norðvestan: 16.janúar 1995 (4.nóvember 1933).
Látum gott heita.
Bloggfærslur 22. janúar 2020
Um bloggið
Hungurdiskar
Færsluflokkar
Heimsóknir
Flettingar
- Í dag (19.3.): 11
- Sl. sólarhring: 76
- Sl. viku: 979
- Frá upphafi: 2341353
Annað
- Innlit í dag: 10
- Innlit sl. viku: 897
- Gestir í dag: 10
- IP-tölur í dag: 10
Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar
Eldri færslur
- Mars 2024
- Febrúar 2024
- Janúar 2024
- Desember 2023
- Nóvember 2023
- Október 2023
- September 2023
- Ágúst 2023
- Júlí 2023
- Júní 2023
- Maí 2023
- Apríl 2023
- Mars 2023
- Febrúar 2023
- Janúar 2023
- Desember 2022
- Nóvember 2022
- Október 2022
- September 2022
- Ágúst 2022
- Júlí 2022
- Júní 2022
- Maí 2022
- Apríl 2022
- Mars 2022
- Febrúar 2022
- Janúar 2022
- Desember 2021
- Nóvember 2021
- Október 2021
- September 2021
- Ágúst 2021
- Júlí 2021
- Júní 2021
- Maí 2021
- Apríl 2021
- Mars 2021
- Febrúar 2021
- Janúar 2021
- Desember 2020
- Nóvember 2020
- Október 2020
- September 2020
- Ágúst 2020
- Júlí 2020
- Júní 2020
- Maí 2020
- Apríl 2020
- Mars 2020
- Febrúar 2020
- Janúar 2020
- Desember 2019
- Nóvember 2019
- Október 2019
- September 2019
- Ágúst 2019
- Júlí 2019
- Júní 2019
- Maí 2019
- Apríl 2019
- Mars 2019
- Febrúar 2019
- Janúar 2019
- Desember 2018
- Nóvember 2018
- Október 2018
- September 2018
- Ágúst 2018
- Júlí 2018
- Júní 2018
- Maí 2018
- Apríl 2018
- Mars 2018
- Febrúar 2018
- Janúar 2018
- Desember 2017
- Nóvember 2017
- Október 2017
- September 2017
- Ágúst 2017
- Júlí 2017
- Júní 2017
- Maí 2017
- Apríl 2017
- Mars 2017
- Febrúar 2017
- Janúar 2017
- Desember 2016
- Nóvember 2016
- Október 2016
- September 2016
- Ágúst 2016
- Júlí 2016
- Júní 2016
- Maí 2016
- Apríl 2016
- Mars 2016
- Febrúar 2016
- Janúar 2016
- Desember 2015
- Nóvember 2015
- Október 2015
- September 2015
- Ágúst 2015
- Júlí 2015
- Júní 2015
- Maí 2015
- Apríl 2015
- Mars 2015
- Febrúar 2015
- Janúar 2015
- Desember 2014
- Nóvember 2014
- Október 2014
- September 2014
- Ágúst 2014
- Júlí 2014
- Júní 2014
- Maí 2014
- Mars 2014
- Febrúar 2014
- Janúar 2014
- Desember 2013
- Nóvember 2013
- Október 2013
- September 2013
- Ágúst 2013
- Júlí 2013
- Júní 2013
- Maí 2013
- Apríl 2013
- Mars 2013
- Febrúar 2013
- Janúar 2013
- Desember 2012
- Nóvember 2012
- Október 2012
- September 2012
- Ágúst 2012
- Júlí 2012
- Júní 2012
- Maí 2012
- Apríl 2012
- Mars 2012
- Febrúar 2012
- Janúar 2012
- Desember 2011
- Nóvember 2011
- Október 2011
- September 2011
- Ágúst 2011
- Júlí 2011
- Júní 2011
- Maí 2011
- Apríl 2011
- Mars 2011
- Febrúar 2011
- Janúar 2011
- Desember 2010
- Nóvember 2010
- Október 2010
- September 2010
- Ágúst 2010