Illviðrametingur (enn)

Á dögunum kom sú spurning fram hver væri mestur þekktra illviðramánaða - (og hvort sá núlíðandi væri með í keppninni). Við vitum kannski ekki alveg hvernig best er að svara spurningum sem þessum. Stundum gerir t.d. býsna útbreidd illviðri - en samt verða sárafáir varir við þau - nú eða þá að furðumikil vandræði verða af veðri sem er í raun mjög staðbundið, en hittir illa á af einhverjum ástæðum. Svo er það sem kallað hefur verið tjónnæmi síbreytilegt í tímans rás eins og oft hefur verið rætt um hér á hungurdiskum áður. 

Sumt af því sem hér fer á eftir fékk nákvæmari umfjöllun í pistli þann 21.janúar 2018 - og geta áhugasamir rifjað hann upp.

En það er samt hægt að leggja út einhverjar mælistikur. Sú sem ritstjóri hungurdiska hefur notað lengst telur það sem hann kallar ofviðradaga - og miðar eingöngu við vind. Þar hefur hann einkum notað tvær mismunandi skilgreiningar. Sú sem lengur hefur verið í notkun [köllum hana I) telur á hversu stóru hlutfalli veðurstöðva vindur nær 20 m/s (10-mínútna meðalvindhraði) einhvern tíma sólarhrings. Dagur telst með hafi mörkunum verið náð á fjórðungi allra veðurstöðva í byggð á hverjum tíma. Hin reiknar hins vegar meðalvindhraða á landinu öllu (eða einstökum spásvæðum) [köllum hana II], sé meðalvindhraði sólarhrings meiri en 10,5 m/s telst dagurinn með. Ekki skila aðferðir þessar sömu dögunum. Það má líka blanda skilgreiningunum saman - annað hvort í lina kröfu (dagur fullnægi annarri hvorri skilgreiningunni eða báðum) - eða harða (dagur teljist ekki með nema hann fullnægi báðum skilgreiningum). Við skulum ekki velta okkur frekar upp úr slíku hér.

Á undanförnum 20 árum hafa miklar breytingar orðið á veðurathuganakerfi landsins. Sjálfvirkar stöðvar hafa tekið við af mönnuðum. Framtíðin er í sjálfvirku mælingunum. Samanburður á mælikerfunum tveimur sýnir þó að þau eru í aðalatriðum sammála um það hvaða dagar skuli teljast ofviðrisdagar - fjölda á ári skeikar að jafnaði ekki nema 1 til 2 dögum og stundum engum. 

Í því sem hér fer á eftir horfum við aðallega á mönnuðu stöðvarnar. Byrjum á því að líta á fjölda ofviðrisdaga á ári aftur til 1949.

w-blogg220120a

Á þessu tímabili voru dagarnir flestir á árinu 1975, 26 talsins, en fæstir 1960, aðeins tveir. Á síðari árum voru þeir flestir árið 2015, 19 (18 í sjálfvirka kerfinu), en fæstir 2009, aðeins 4 (líka 4 í sjálfvirka kerfinu). Fyrstu 3 vikur janúar í ár eru þeir orðnir 7 í sjálfvirka kerfinu - heldur ótrúlegt er að þeir verði ekki fleiri á árinu (en rétt að muna að um það vitum við að sjálfsögðu ekki neitt á þessu stigi).

Ritstjórinn hefur einnig útbúið lista yfir ofviðrisdaga allt aftur til 1912 - ekki er sá listi alveg sambærilegur - nema að á honum eru ábyggilega flest eða allflest mestu illviðri þess tímabils. Illviðradagar á því tímabili voru flestir 1913, en fæstir 1915 og 1939.

Eins og við sjáum á myndinni að ofan virðist ekki vera um neina langtímaleitni að ræða, en hins vegar töluverðan áratugabreytileika. Svo vill til að töluverð fylgni er á milli illviðratíðni og þrýstibreytileika frá degi til dags (þrýstióróa). Hann hefur verið mældur hér á landi í rétt tæp 200 ár - og sýnir töluverðan breytileika á áratugakvarða - þá í takt við ofviðratíðnina síðustu 70 árin. Freistandi er að draga þá ályktun að það eigi líka við hin 130 árin. Í pistli sem birtist á hungurdiskum 25.janúar 2016 má lesa um langtímabreytileika óróavísisins. 

Illviðri, eins og þau eru skilgreind hér að ofan eru fullfá til þess að samanburður verði gerður á einstökum mánuðum. Með því að slá af kröfum og reikna stormhlutfall allra daga mánaðar og leggja saman fæst heldur vitrænni samanburður (eða þannig). 

Þá má svara spurningunni: Hver er illviðrasamasti mánuður síðustu 70 ára? Það reynist vera janúar 1975, í öðru sæti er febrúar 1989 og febrúar 1973 í þriðja sæti. Lítum við eingöngu á tíma sjálfvirku stöðvanna - frá 1997 að telja lendir febrúar 2018 í fyrsta sæti, og febrúar 2003 í öðru. Það er reyndar svo að janúar 2020 á enn góða möguleika í fyrsta sætið - þrátt fyrir að meir en vika lifi mánaðar. Reiknum við meðalvindhraða mánaðarins er það desember 1992 sem er á toppnum og janúar 1994 sem er í 2.sæti. Á sjálfvirku stöðvunum er það febrúar 2015 sem er efstur (en janúar 2020 á möguleika).

Förum við í þrýstióróaskrána - alla - er það janúar 1923 sem er efstur og órólegastur mánaða, síðan koma desember 1894 og janúar 1949, janúar 2015 er mjög ofarlega, í 5.sæti (af nærri 2400 mánuðum). 

Við getum líka svarað því hvaða veður eru „verst“ - eiga hæst stormhlutfall. Á toppnum er veðrið mikla 3.febrúar 1991, síðan koma í röð: 14.mars 2015, 5.janúar 1952, 14.janúar 1975, 18.febrúar 1959 og 17.febrúar 1981 (Engihjallaveðrið). Á sjálfvirku stöðvunum er það 10.nóvember 2001 sem er í efsta sæti. Í skránni sem nær til áranna 1912 til 1948 er veðrið 16.september 1936 í fyrsta sæti (Pourqoui Pas? - veðrið) og veðrið 15.janúar 1942 í 2.sæti. 

Við getum líka spurt um verstu veður hverrar (ríkjandi) vindáttar 1949 til 2019 - í sviga eru veður á tímabilinu 1912 til 1948: Versta norðanveðrið: 16.janúar 1999 (12.desember 1935), norðaustan: 14.janúar 1975 (28.febrúar 1941), austan: 15.desember 1986 (2.desember 1929), suðaustan: 15.nóvember 1985 (15.janúar 1942), sunnan: 3.febrúar 1991 (16.september 1936), suðvestan: 5.janúar 1952 (12.febrúar 1913), vestan: 28.desember 1980 (5.mars 1938), norðvestan: 16.janúar 1995 (4.nóvember 1933). 

Látum gott heita.


Bloggfærslur 22. janúar 2020

Um bloggið

Hungurdiskar

Höfundur

Trausti Jónsson
Trausti Jónsson
Höfundur er veðurfræðingur og áhugamaður um veður.

Færsluflokkar

Mars 2024
S M Þ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Nýjustu myndir

  • w-blogg120324a
  • w-blogg080324a
  • w-blogg010324c
  • w-blogg010324b
  • w-blogg010324a

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (19.3.): 11
  • Sl. sólarhring: 76
  • Sl. viku: 979
  • Frá upphafi: 2341353

Annað

  • Innlit í dag: 10
  • Innlit sl. viku: 897
  • Gestir í dag: 10
  • IP-tölur í dag: 10

Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar

Eldri færslur

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband