16.4.2024 | 21:07
Hiti norðanátta í apríl
Þegar auðsveipur gagnagrunnur er við höndina er með mjög lítilli fyrirhöfn að framleiða allskonar vafasamt sull sem virkar samt trúlega. Það sem hér fer á eftir er þannig. Enginn ætti að taka því sem sannleika - miskunnarlaust er sparslað í götin með ódýru efni og síðan lakkað yfir.
Til framleiðslunnar notar ritstjórinn þrjár heimagerðar töflur - þær eru í sjálfu sér ekki sem verstar - nokkuð gott fóður einar og sér. Það er blandan sem verður til við samsetninginn sem er varasöm.
Töflurnar eru: (i) Hiti klukkan 9 að morgni í Stykkishólmi frá 1871 til 2023. (ii) Vindátt á svæðinu kringum Ísland (skipt á 8 áttir) eins og bandaríska endurgreiningin c20v2 (1871 til 1939) og era5 endurgreining evrópureiknimiðstöðvarinnar (1940 til 2023) segja frá. Svæðið er ferhyrningur milli 60°N og 70°N og 10°V og 30°V. (iii) reiknuð meðalvigurvindátt á landinu 1949 til 2023 (allar skeytastöðvar Veðurstofunnar).
Við veljum þá daga aprílmánaðar þegar vindáttatöflurnar segja áttina hafa verið norðvestur, norður eða norðaustur og reiknum síðan meðalmorgunhita í Stykkishólmi fyrir þá daga í hverjum aprílmánuði fyrir sig. Talnaglöggir munu nú strax átta sig á því að tíðni norðanáttardaga er afskaplega misjöfn í apríl, allt frá einum eða hugsanlega engum - upp í alla daga mánaðarins. Vægi einstakra daga verður þannig mjög misjafnt. Síðan eru vindáttatöflunar tvær ekki endilega sammála um það hvaða daga norðanátt er ríkjandi - svæðin eru til dæmis misstór.
Það fyrsta sem við lítum á er einmitt þessi talning - samanburður á töflunum tveimur.
Apríldagafjölda endurgreininganna má sjá á lárétta ásnum, en vigurvindgreiningu stöðvanna á þeim lóðrétta. Árin eru 1949 til 2023. Við megum taka eftir því að endurgreiningarnar eru ívið linari við að lýsa því yfir að norðanátt hafi verið ríkjandi. Norðanáttadagafjöldi er lægri í þeirri töflu heldur en hinni. En samt sjáum við að í öllum aðalatriðum er samræmið samt harla gott. Það er 1953 sem leiðir fjölda norðanáttadaga í apríl á stöðvunum - frægur kuldamánuður (kaldasti mánuður ársins 1953 reyndar - eini aprílmánuður sem náð hefur í þann titil), 22 dagar með norðanáttum. Endurgreiningin segir dagana hafa verið 18 - og nefnir fleiri mánuði með þann fjölda.
Síðan lítum við á hitann. Við sleppum því að líta á einstök ár - dagafjöldinn er alltof misjafn til þess - en veljum sjöárakeðju - meðalhita norðanáttardaga sjö aprílmánaða í röð - þó þannig að mánuðirnir eru jafnvægir (þetta væri hægt að laga).
Myndin sýnir niðurstöðuna. Endurgreiningarnar ná aftur til 1871 - þannig að við getum reiknað meðaltöl aftur til þess tíma. Blái ferillinn á hér við. Aftur á móti nær stöðvataflan ekki nema aftur til 1949 og sýnir rauði ferillinn þær niðurstöður. Í öllum aðalatriðum liggja ferlarnir saman (enda oftast um sömu daga að ræða).
Nokkrar sveiflur eru fram til 1920, en síðan hlýnar aprílnorðanáttin um meir en 4 stig. Sú dýrð stóð þó ekki lengi, fljótlega kólnaði hún aftur og var um 1950 orðin ámóta lág og meðaltal fyrri tíma. Eftir kuldana um 1950 hlýnaði aftur - en ekki lengi og hafísárin tóku við. Síðan hefur hlýnað - sérstaklega eftir 1990 og síðustu árin hefur aprílnorðanáttahitinn verið um 3 stigum ofan við það sem var á unglingsárum ritstjórans.
En segir þetta eitthvað eitt og sér? Best er að fullyrða sem minnst um það. Nánari athugunar væri þörf - ef eitthvað ætti að segja. Ritstjórinn heldur að sér höndum en minnir þó á að hann hefur á þessum vettvangi gert ámóta greiningu fyrir vetur og sumar - og fyrir landið í heild.
Hér og nú er þetta einkum ætlað sem skemmtiatriði í þeim kalda apríl sem nú gengur yfir (og við vitum ekki hvar lendir - eða hvort norðanáttirnar eru að sýna einhvern annan svip heldur en að undanförnu). Það tekur enga stund að spyrja gagnagrunninn spurninga af þessu tagi - séu þær rétt orðaðar svarar hann umsvifalaust. Það tók hins vegar verulegan tíma og fyrirhöfn að búa grunntöflurnar til (ekki margir sem nenna að standa í slíkri galeiðuvinnu).
16.4.2024 | 11:26
Hálfur apríl
Bloggfærslur 16. apríl 2024
Um bloggið
Hungurdiskar
Færsluflokkar
Heimsóknir
Flettingar
- Í dag (29.4.): 90
- Sl. sólarhring: 109
- Sl. viku: 1465
- Frá upphafi: 2351049
Annað
- Innlit í dag: 77
- Innlit sl. viku: 1269
- Gestir í dag: 74
- IP-tölur í dag: 72
Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar
Eldri færslur
- Apríl 2024
- Mars 2024
- Febrúar 2024
- Janúar 2024
- Desember 2023
- Nóvember 2023
- Október 2023
- September 2023
- Ágúst 2023
- Júlí 2023
- Júní 2023
- Maí 2023
- Apríl 2023
- Mars 2023
- Febrúar 2023
- Janúar 2023
- Desember 2022
- Nóvember 2022
- Október 2022
- September 2022
- Ágúst 2022
- Júlí 2022
- Júní 2022
- Maí 2022
- Apríl 2022
- Mars 2022
- Febrúar 2022
- Janúar 2022
- Desember 2021
- Nóvember 2021
- Október 2021
- September 2021
- Ágúst 2021
- Júlí 2021
- Júní 2021
- Maí 2021
- Apríl 2021
- Mars 2021
- Febrúar 2021
- Janúar 2021
- Desember 2020
- Nóvember 2020
- Október 2020
- September 2020
- Ágúst 2020
- Júlí 2020
- Júní 2020
- Maí 2020
- Apríl 2020
- Mars 2020
- Febrúar 2020
- Janúar 2020
- Desember 2019
- Nóvember 2019
- Október 2019
- September 2019
- Ágúst 2019
- Júlí 2019
- Júní 2019
- Maí 2019
- Apríl 2019
- Mars 2019
- Febrúar 2019
- Janúar 2019
- Desember 2018
- Nóvember 2018
- Október 2018
- September 2018
- Ágúst 2018
- Júlí 2018
- Júní 2018
- Maí 2018
- Apríl 2018
- Mars 2018
- Febrúar 2018
- Janúar 2018
- Desember 2017
- Nóvember 2017
- Október 2017
- September 2017
- Ágúst 2017
- Júlí 2017
- Júní 2017
- Maí 2017
- Apríl 2017
- Mars 2017
- Febrúar 2017
- Janúar 2017
- Desember 2016
- Nóvember 2016
- Október 2016
- September 2016
- Ágúst 2016
- Júlí 2016
- Júní 2016
- Maí 2016
- Apríl 2016
- Mars 2016
- Febrúar 2016
- Janúar 2016
- Desember 2015
- Nóvember 2015
- Október 2015
- September 2015
- Ágúst 2015
- Júlí 2015
- Júní 2015
- Maí 2015
- Apríl 2015
- Mars 2015
- Febrúar 2015
- Janúar 2015
- Desember 2014
- Nóvember 2014
- Október 2014
- September 2014
- Ágúst 2014
- Júlí 2014
- Júní 2014
- Maí 2014
- Mars 2014
- Febrúar 2014
- Janúar 2014
- Desember 2013
- Nóvember 2013
- Október 2013
- September 2013
- Ágúst 2013
- Júlí 2013
- Júní 2013
- Maí 2013
- Apríl 2013
- Mars 2013
- Febrúar 2013
- Janúar 2013
- Desember 2012
- Nóvember 2012
- Október 2012
- September 2012
- Ágúst 2012
- Júlí 2012
- Júní 2012
- Maí 2012
- Apríl 2012
- Mars 2012
- Febrúar 2012
- Janúar 2012
- Desember 2011
- Nóvember 2011
- Október 2011
- September 2011
- Ágúst 2011
- Júlí 2011
- Júní 2011
- Maí 2011
- Apríl 2011
- Mars 2011
- Febrúar 2011
- Janúar 2011
- Desember 2010
- Nóvember 2010
- Október 2010
- September 2010
- Ágúst 2010