Fjölbreytt vindafar

Þannig hagar til að á spákorti sem gildir um hádegi á morgun (mánudag 21.janúar) má sjá fjölbreyttar gerðir vindrasta nærri landinu. Tækifæri er því til minniháttar umfjöllunar. Kortið sem um ræðir er spá harmonie-líkans Veðurstofunnar um vind í 100 metra hæð umhverfis landið. Textinn hér á eftir er nokkuð tyrfinn - og í sjálfu sér er ekkert fjallað um veðurspá morgundagsins. Þeir sem ekki vilja lesa erfiðan texta geta því sparað sér framhaldið. 

Örvar benda á vindrastirnar - eðli þeirra allra er nokkuð misjafnt. [1] Við sjáum dæmigerða „stífluröst“ við Norðaustur-Grænland. Þar ryðst kalt loft úr norðaustri undir hlýrra lloft sem sækir að úr suðaustri. Þessi röst nær ekki hátt upp í veðrhvolfið - er í flokki þeirra „lágu“ eða grunnu. Mjög algengur illviðravaldur hér á landi. Rastir sem þessar verða til þegar hitamunur mill staða er mikill neðarlega í veðrahvolfi - við tölum um mikinn þykktarbratta - en enginn samhliða háloftavindur vegur á móti.   

[2] Suðaustanátt í „hlýjum geira“ lægðakerfis. Hún er ekki öflug hér, en er samt tengd sterkum háloftaröstum - einskonar vindhes lafir niður úr meginröst ofan við. Hún er því í flokki „hárra“ rasta. Hér er þykktarbratti neðarlega í veðrahvolfi nánast enginn undir háloftaröstinni. Mörg sunnan- og suðaustanveður hér á landi eru þessarar gerðar - og stöku veður af öðrum áttum.

[3] Röstin sem hér er skammt sunnan við land (og erfiðast er fyrir reiknilíkanið að eiga við) er orðin til við það að kalt loft hefur náð að „hringa“ hlýrra loft. Rétt eins og í stíflunni verður vindurinn til við mikinn hitamun í lægri lögum veðrahvolfs. Sé einhver háloftavindur úr sömu átt bætir í hann í neðri lögum (öfugt við það sem algengast er). 

[4] Vestanátt sunnan lægðar - en undir háloftaröst. Hér er líka um hes úr hærri röst að ræða.

[5] Á kortinu má líka sjá hvassa rönd þar sem vindur fellur ofan af Vatnajökli. Þessi röst er landslagsbundin og smá um sig - landslag veldur mögnun á vindi. Við látum hana vera að þessu sinni.

Næsta mynd sýnir stöðuna í 700 hPa um hádegi á morgun, í tæplega 3 km hæð frá jörðu.

Litir sýna hita. Jafnhæðarlínur 700 hPa-flatarins eru heildregnar, en vindur sýndur með hefðbundum vindörvum. Hér má sjá að suðaustanátt rastar 2 þekur röst 1 alveg - röst 1 er öll neðan við þessa hæð. Við sjáum að hlýtt svæði teygir sig norður á bóginn með röst 2, kaldara er til beggja handa. Þar sem hitabratti er enginn undir háloftaröst fær hún að teygja sig niður í friði. Svipað á sér stað í röst 4. Við sjáum að jafnhitalínur og jafnhæðarlínur liggja þvert hvor á aðra - líka tækifæri fyrir háloftavind að teygja sig í átt til jarðar. 

Hér sést hlýi bletturinn norðan við röst 3 mjög vel - kaldara loft allt um kring. Hann veldur því að vindur vex í átt til jarðar - en minnkar ekki. Hámarksvindhraði er væntanlega í 1 til 2 km hæð - eins og gerist í lágröstum. 

Við sjáum þetta líka á hæðar og þykktarkortinu hér að neðan.

Þykktin er sýnd í lit, en jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins eru heildregnar. Hér sést vel hvernig lágröstin við Norðaustur-Grænland er búin til af þykktarbratta (þéttir litir) - en vindátt í háloftum allt önnur. Röst 2 er á svæði þar sem háloftavindur er stríður, en þykktarbratti lítill - tækifæri fyrir háloftaröstina að teygja sig í átt til jarðar. Röst 4 sömuleiðis, háloftavindur stríður, en þykktarbratti lítill. Röst þrjú er öðru vísi. Háloftavindur er nokkur, en þykktarbrattinn bætir í vind í neðri lögum - öfugt við það sem algengast er. Venjulega fylgir kalt loft lágum flötum, en hlýtt háum - hér hlýnar inn að fallandi þrýstihæð. 

Ekki alveg einfalt, en áhugamenn um veður ættu samt að gefa þessum mismunandi rastargerðum gaum - jafnvel reyna að sjá þær fyrir sér. Það var alla vega gaman að sjá svona margar gerðir saman á litlu svæði - og svona hreinar. 

Umhleypingar áfram - en samt fremur vægir

Lægðir renna hjá þessa dagana hver á fætur annarri. Þær eru þó ekki mjög illkynja miðað við árstíma - þó dæmigerðar séu. 

Kortið sýnir spá evrópureiknimiðstöðvarinnar um stöðu lægða og hæða um hádegi á sunnudag. Lægðin fyrir norðan land fer hjá á morgun, laugardag. Henni fylgir mjög skammvinnt sunnanhvassviðri og rigning - síðan lygnir nokkuð snögglega og gæti þá snjóað töluvert á stuttum tíma - loftið sem fylgir er komið frá Kanada og við tekur útsynningur - ekki mjög afgerandi þó.

Þegar líður á sunnudag nálgast svo næsta kerfi - eins og sjá má á kortinu. Þá hvessir aftur af suðri með rigningu - það stendur heldur ekki lengi og aftur tekur við éljaloft frá Kanada. 

Hér má sjá spá um þykkt (heildregnar línur) og hita í 850 hPa fletinum á mánudag kl.6 að morgni. Þykktin er mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs - því meiri sem hún er því hlýrra er loftið. Við sjáum að skil eru yfir landinu á myndinni - þykktin austanlands er um 5320 metrar - það samsvarar um 3 til 4 stiga hita í neðstu lögum (kannski meira í aflandsvindi eystra). Mikil þykktarbratti er yfir landinu - og við vesturströndina er þykktin komin niður í um 5160 metra - það dugir í -2 til -4 stiga frost - meira inn til landsins þegar vindur gengur niður - en minna þar sem sjórinn hitar baki brotnu og vindur stendur af honum.

Þessar tvær lægðir ná sum sé ekki að „skafa upp“ mjög mikið af hlýju lofti sunnan úr höfum - og ekki heldur að koma hingað verulegum kulda úr norðri. - Enn einn mjói hlýindafleygurinn á síðan að koma síðar í næstu viku - og kannski fleiri. En eins og hér var rætt fyrir nokkrum dögum eru reiknimiðstöðvar á miklu flökti og flugi með framhaldið - og varla rétt að ræða það að sinni.  

Af dægurmetauppskeru árið 2018

Það sem hér fer á eftir er að miklu leyti endurtekið efni frá því í fyrra (9.janúar 2018) og hitteðfyrra (30.janúar 2017) og reyndar enn líka fyrir þremur árum(21.janúar 2016) - en látum það fljóta - tölur eru auðvitað nýjar. Vægast sagt nördalegt efni. 

Uppgjör ársins 2018 stendur yfir - í þetta sinn er það dægurmetauppskeran. - Stöðugt verið að tala um dægurmet í alþjóðlegum fréttum bæði af hitabylgjum og kuldaköstum. Jafnvel eru einkennileg og harla tæknileg hugtök eins og hitabylgjuhlutfall eða hlutfall á milli hita- og kuldameta orðin fréttnæm í skotgrafahernaði þeim sem tengdur er veðurfarsbreytingum.

Eins og áður sagði er í fréttum að utan er oft gert talsvert úr svonefndum dægurmetum - hæsta eða lægsta hita sem mælst hefur á einhverri veðurstöð ákveðinn dag ársins. Ein og sér segja þessi met lítið - en geta samt falið í sér skemmtileg tíðindi. Hafi verið mælt mjög lengi á stöðinni verða þessi tíðindi eftirtektarverðari. Svipað má segja um mjög miklar metahrinur - daga þegar dægurmet falla um stóra hluta landsins.

Talning leiðir í ljós að alls féllu 2817 hámarksdægurmet á almennu sjálfvirku stöðvunum hér á landi á árinu 2018 - séu þær stöðvar sem athugað hafa í 5 ár eða meira aðeins taldar með. Lágmarksmetin urðu hins vegar 2815 - nærri jafnmörg. Hlutfallslega (miðað við fjölda stöðva) eru þetta samtals lægstu tölur á viðmiðunartímabilinu öllu (frá 1996). Árið var sum sé ekki sérlega metavænt - hvorki til kulda né hita. Hármarksmetin voru færri 2015, en þá voru lágmarksmet hins vegar fleiri en oftast áður.

Hlutfall hámarks- og lágmarksmeta er mjög breytilegt frá ári til árs og hlýtur að segja okkur eitthvað? Meir en 62 þúsund dægurmet hvorrar tegundar eru skráð alls á tímabilinu frá 1996 til 2018 - 

Lítum nú á línurit sem sýnir hlutfall hámarksdægurmeta af heildinni frá ári til árs.

Aðeins þarf að doka við til að skilja myndina - lárétti ásinn sýnir ár tímabilsins. Lóðrétti ásinn til hægri sýnir landsmeðalhita, það gerir rauðstrikaða línan einnig. Hlýjust eru árin 2003, 2014 og 2016, en 2015 var hins vegar ámóta kalt og árin fyrir aldamót. Árið 2018 er í miðjum hóp, meðalhiti stöðvanna var 4,5 stig.

Lóðrétti ásinn til vinstri sýnir hlut hámarksdægurmeta af summu útgildametanna (hámarks og lágmarks). Hlutur lágmarksmetanna fæst með því að draga frá einum.

Við sjáum að allgott samband er á milli hámarksmetahlutarins og landsmeðalhitans. Hámarkshitametin eru líklega fleiri þegar almennt er hlýtt í veðri.

Eftir því sem árunum fjölgar verður erfiðara að slá metin 62 þúsund. Þrátt fyrir það er á þennan hátt hægt að fylgjast með veðurfarsbreytingum. Skyndileg breyting á veðurlagi á hvorn veg sem er - nú eða í átt til öfga á báða bóga kæmi fram við samanburð við hegðan metanna síðastliðin 23 ár. - En því nenna nú fáir nema útnörd - eins og ritstjóri hungurdiska - varla að slíkt eftirlit verði í forgangi hjá því opinbera (þrátt fyrir tal um veðurfarsbreytingar).

Við skulum líka líta á línurit sem sýnir samband hámarksmetahlutarins og landsmeðalhitans.

 

Lárétti ásinn markar hámarksmetahlutinn, en sá lóðrétti meðalhitann. Punktadreifin raðast vel og reglulega í kringum beina línu - því fleiri sem hámarkshitametin eru miðað við þau köldu, því hlýrra er árið. Fylgnistuðull er 0,92, nánast hægt að mæla landsmeðalhitann með því að reikna hlutfallið. En við skulum ekki venja okkur á að líta alveg hugsunarlaust á dreifirit sem þetta - athugum t.d. að hlutur hámarksmeta getur ekki orðið hærri en 1,0. Skyldi árið þegar landsmeðalhiti nær 6,14 stigum verða algjörlega lágmarksmetalaust? - eða árið þegar landsmeðalhitinn fellur niður í 2,7 stig - skyldu þá nákvæmlega engin hámarkshitamet verða sett?

Við þurfum ekki að fara lengra aftur í tímann en til 1983 til að finna lægri landsmeðalhita en 2,7 stig - og árið 1979 var hann ekki nema 1,8 stig. - Það var ábyggilega ekki mikið um hámarkshitamet þessi ár. - En þau eru samt til og standa enn á þeim fáu stöðvum sem athugað hafa allan tímann. Sé eingöngu miðað við þær stöðvar er hámarksmetahlutur ársins 1979 0,05, en 0,14 árið 1983. Bæði árin lenda langt neðan við þau sem við sjáum á línuritinu - við þyrftum að breyta rammanum stórlega til að koma þeim fyrir. 

En fleira nördalegt kemur fram í metaskránum. Hvaða daga féllu flest dægurmet? Svarið sem gefið var í fyrra hefur breyst - hvað hámarksmet varðar. Þá var jóladagur 2005 á toppnum, hann átti 90 prósent hámarksmeta stöðvanna - en nýliðinn jóladagur, 2018, var nægilega hlýr til þess að stela metum fjölmargra stöðva - við það féll jóladagur 2005 niður af topp-10. 

Nú eru tveir samliggjandi dagar, 25. og 26.febrúar 2013 á toppnum. Þeir eiga 87 prósent af dægurmetum þessara daga. Við getum rifjað upp hvað hungurdiskar sögðu á sínum tíma (26.febrúar 2013): 

„Óvenjuleg hlýindi gengu yfir landið í dag (mánudag) og standa þau fram eftir þriðjudegi um landið austanvert og því ekki útséð með áframhaldandi met. Því met féllu, m.a. hefur hiti aldrei áður orðið jafnhár í febrúar í Reykjavík. Kemur það met ofan í janúarmetið á sama stað. Merk tíðindi. - Nýtt dægurmet fyrir landið var einnig sett í dag (15,3°C á Seyðisfirði) - en talsvert vantaði upp á að landsmet febrúarmánaðar (18,1 stig) væri slegið. Það er líka óvenjulegt að hvergi var frost á veðurstöð á landinu í dag - ekki einu sinni á Gagnheiði eða Brúarjökli“.

En enn er sami dagur á toppi lágmarksmetalistans, 30.apríl 2013, hirðir 96 prósent dægurmeta þess dags stöðvanna - hlutfallstalan var 94 prósent í pistlinum í fyrra - en eftir það bættust við stöðvar inn á fimmta ár og urðu þarmeð mettækar - og hækkuðu hlutfallið. Um þetta merkilega kuldakast fjölluðu hungurdiskar - dögum saman - því kuldinn hélst í marga daga. Auðvelt er að fletta þessum fróðleik upp - hafi einhver þrek til. 

Afskaplega óstöðugar framtíðarspár

Það eru ekki ný tíðindi að framtíðarspár séu óstöðugar. Eins og minnst hefur verið á hér á þessum vettvangi áður hafa lengstu spár að undanförnu verið stöðugt að gefa til kynna myndun háþrýstisvæðis í námunda við Ísland - eða þá yfir Grænlandi. Einhvern veginn hefur samt lítið orðið úr slíku og þessi háþrýstisvæði alltaf dottið út þegar nær dregur. Þunginn í þessum spám hefur þó á heildina litið farið vaxandi og virðast evrópskar veðurstofur almennt gera ráð fyrir kuldum í Evrópu á næstunni - og úrkomutíð við austanvert Miðjarðarhaf. 

Spár eru hins vegar afskaplega óstöðugar. Við lítum til gamans á fjórar þeirra og sýna þær hæð 500 hPa-flatarins og þykktina og gilda allar um hádegi á fimmtudag í næstu viku (24.janúar) - myndin verður skýrari við stækkun (og svo er hún líka í viðhenginu).

Í efra vinstra horni er spá evrópureiknimiðstöðvarinnar frá því síðdegis í gær, þriðjudag. Þá er risin upp risastór fyrirstaða við Ísland - með tilheyrandi hlýindum hér á landi (alla vega tímabundnum). Vonskuveðri - óvenjuskæðu - er spáð á sunnanverðu Englandi og í Norður-Frakklandi. Væntanlega hafa ýmsir hrokkið við þegar þeir sáu þessa spá. 

En næsta spá reiknimiðstöðvarinnar - sú sem send var út snemma í morgun sýnir allt annað ástand við Ísland - mikla (og hlýja) sunnanátt með bleytu. Fyrirstöðuhæðin er orðin að hrygg sem fer allhratt til austurs - en kaldara loft sækir að úr vestri. Kuldapollurinn Stóri-Boli í ólíkri stöðu á þessum tveimur myndum - báðum úr sama líkani en með aðeins 12-klukkustunda upphafstíma. 

Neðri myndirnar tvær sýna tvær Bandarískar spár, sú til vinstri er sú frá því kl.6 í morgun. Hún er ekki mjög ólík miðnæturspá reiknimiðstöðvarinnar - nema hvað kuldapollurinn Stóri-Boli er mun meira ógnandi. Spáin í neðra hægra horni sýnir spá bandarísku veðurstofunnar frá því á miðnætti (sama tíma og reiknimiðstöðvarspáin þar fyrir ofan). Kalda loftið úr vestri er hér enn nær - og fyrirstaðan mikla ekki sjáanleg. 

Kuldarnir á Englandi eru horfnir að mestu úr nýju spánum. Aftur á móti standa spár um nokkra kuldatíð á meginlandi Evrópu áfram og sömuleiðis þær sem benda til úrkomu við Miðjarðarhaf. 

Þetta sýnir okkur vel að varlegt er að treysta langtímaspám - alla vega þegar miðað er á ákveðna daga. En enn vitum við ekkert um það hvort fyrirstaðan mikla kemur til með að sýna sig - vel má það vera - það er enn nægur tími fram í næstu viku (margar reikniumferðir miðstöðvanna) og síðan allur febrúar og mars.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• spár - skýrari mynd

Fyrri hluti janúarmánaðar

Nú má segja að hálfur janúar sé liðinn (eða nærri því). Meðalhiti í Reykjavík er +3,6 stig, +4,1 stigi ofan meðallags sömu daga 1961-1990, en +2,7 ofan meðallags síðustu tíu ára og eru dagarnir 15 þeir þriðjuhlýjustu á öldinni (af 19), lítillega hlýrra var 2003, en nokkru hlýrra 2002 (+4,2 stig). Kaldastir á öldinni voru sömu dagar 2005. Á langa, 144-ára listanum, er mánuðurinn í 9. til 10. hlýjasta sæti. Hlýjast var 1972, meðalhiti +5,9 stig, en kaldastur var fyrri hluti janúarmánaðar árið 1918, meðalhiti -9,5 stig.

Á Akureyri er meðalhiti dagana 15 +2,7 stig, +4,9 stigum ofan meðallags 1961-1990, en +3,4 stig ofan meðallags síðustu tíu ára.

Hiti er ofan meðallags síðustu tíu ára um land allt, mest er jákvæða vikið við Upptyppinga, +4,1 stig, en lægst í Seley, +0,7 stig.

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 47,4 mm, það er í ríflegu meðallagi, en á Akureyri hefur hún mælst 19,8 mm, rétt undir meðallagi fyrri hluta janúar.

Sólskinsstundir hafa aðeins mælst 2,9 í Reykjavík. Það er lítið, en hefur verið minna sömu daga meir en 30 sinnum síðustu 100 árin rúm.

Fyrstu tíu dagar janúarmánaðar

Enn er alvarleg bilun í tölvukerfi Veðurstofunnar - en þó tókst að kreista út einhverjar upplýsingar um stöðu fyrstu tíu daga mánaðarins:

Þetta er hlýjasta janúarbyrjun það sem af er öldinni. Meðalhiti í Reykjavík 4,9 stig, 5,5 stigum ofan meðallags áranna 1961-1990 og 3,8 ofan ofan meðallags síðustu tíu ára. Kaldastir á öldinni voru dagarnir tíu árið 2001, meðalhiti þá -4,7 stig. Sé litið til lengri tíma (144 ár) er hiti daganna tíu nú í 3. til 4. hlýjasta sæti, hlýrri voru þeir 1972 [6,8 stig] og 1973 [5,5], en jafnhlýir 1964. Kaldastir voru þeir 1903, meðalhiti -7,7 stig.

Á Akureyri er meðalhiti daganna tíu 5,1 stig, 7,5 stigum ofan meðallags 1961-1990, en 5,4 stig ofan meðallags sömu daga síðustu tíu árin.

Á landinu hefur að tiltölu verið hlýjast við Upptyppinga, hiti þar +6,1 stigi ofan meðallag síðustu tíu ára, og vikið í Torfum í Eyjafirði er 5,1 stig. Minnst er vikið í Seley, +2,0 stig.

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst um 30 mm, og er það nærri meðallagi. Á Akureyri hefur úrkoma aðeins mælst um 1 mm.

Sólskinsstundir í Reykjavík hafa mælst 5,7, fjórum undir meðallagi.

Trúlega fellur hiti mánaðarins eitthvað á samanburðarlistum næsta þriðjung mánaðarins - bæði er útlit fyrir kólnandi veður og samkeppni við aðra hlýja janúarmánuði mjög ströng.

Af árinu 1812

Mjög kalt var árið 1812. Það er að nafninu til það kaldasta í hitaröð sem sett hefur verið saman fyrir Stykkishólm aftur til ársins 1798, meðalhiti 0,6 stig. Þetta er sjónarmun lægra heldur en meðalhitinn árin 1859 og 1866 (0,9 stig) - en óvissa er meiri en svo að hægt sé að fullyrða að 1812 sé raunverulega kaldasta árið. - Mælt var á Akureyri allt árið - þokkalega áreiðanlegar mælingar gerðar þrisvar á dag (örfáa vantar). 

Myndin sýnir Akureyrarmælingarnar. Hlákur gerði í janúar og á góunni, en gríðarhart og langvinnt frost var fyrir og um miðjan febrúar og seint í mars og byrjun apríl. Slæm hret gerði snemma í maí og um miðjan júní - en hlýtt var í júníbyrjun. Í maíhretinu snjóaði í Vík í Mýrdal að sögn Sveins Pálssonar héraðslæknis. Mjög slæmt var um tíma í júlí og fór hiti þá niður í frostmark á Akureyri og snjókomu getið í athugunum allmarga daga. Meðalhiti júlímánaðar ekki nema 6 stig, enn lægri en 7,3 stig júnímánaðar - sem ekki voru fagnaðarefni.

Ágúst var hlýjasti mánuður ársins og komu þá allmargir góðir dagar með yfir 15 stiga hita um hádaginn. Sömuleiðis var hlýtt í byrjun septembermánaðar. Rigningar munu þá hafa verið syðra og heldur dauf tíð. Hret gerði þá upp úr miðjum mánuði. Langvinn frost voru síðari hluta nóvember og fram eftir desember. Hláku gerði svo um jólin - og mjög mikla hitasveiflu - rétt eins og í kringum þrettándann í upphafi árs (sjá myndina).

Hitamælingarnar falla einkar vel að þeim fáu veðurlýsingum sem varðveist hafa frá þessu ári.

Ársmeðalþrýstingur var mjög hár - e.t.v. sá hæsti síðustu 200 árin rúm. Ágætt samband er á milli ársmeðalþrýstings hér á landi og hitafars í Finnlandi. Það var einmitt árið 1812 sem Napóleon fraus í Rússlandi og mannfellir varð víða um Evrópu sökum kulda. En förum ekki nánar út í það hér.

Á þrýstiritinu hér að ofan eru þrýstiumskiptin um miðjan mars sérlega áberandi og þeim fylgdi mikil breyting á veðráttu ef marka má veðurlýsingar. Haustþrýstingurinn var líka sérlega hár eftir miklar lægðir í september. 

Þetta ár er fremur upplýsingarýrt, t.d. er ekki mikið að finna um hafísinn enda siglingar strjálar vegna styrjaldarinnar. Hér að neðan má lesa helstu veðurlýsingar ársins - við reynum að skipta þeim á árstíðir nema yfirlitinu úr Annál 19.aldar. Dagbók Jóns á Möðrufelli er eiginlega handan við leshæfileika ritstjóra hungurdiska - en hann reynir samt að krafsa eftir upplýsingum. Beðist er velvirðingar á mislestri. 

Annáll 19. aldar segir:

Veðrátta batnaði nokkuð eftir nýár, héldust þó víða jarðleysur og harðnaði tíð norðanlands á þorra; gjörðust hin mestu jarðbönn eystra og nyrðra af tíðum spilliblotum og voru menn mjög þrotnir að heyjum á góu. Hélst síðan hin sama ótíð og voru hörkur miklar á páskum, svo hestar frusu til bana vestra. Tók að falla stórum bæði sauðfé og hross fyrir norðan land og hvervetna annarstaðar; voru og kýr margar skornar, áður bati kom. Þótti þessi vetur einna stríðastur orðið hafa um 29 árin næstu. Syðra var þó sögð allgóð tíð til þorrakomu, en þá féll þar lognsnjór mikill og héldust jarðleysur einnig þar lengi við, þó einna minnst í Rangárvallasýslu. Með ágúst batnaði og var hlýtt sumar og gott þangað til um miðjan september, að frost komu að nýju; mýktist þó með jafndægrum. Aftur kom kast um veturnætur og segir Þórarinn prestur í Múla [Tíðarvísur], að viku af vetri hafi orðið að taka hross á gjöf, en undir jólaföstu kom besta tíð, er varaði til ársloka. Víðast var grasvöxtur í minna lagi, en nýting góð. Hafís kom að Norðurlandi á þorra og lá við þangað til í júní.  

Um veturinn: 

Brandstaðaannáll: Gerði fyrst hríð og hörku. Eftir þrettánda bloti, er gerði sumstaðar snöp um 2 vikur. Á þorra blotalaust, hörkur og kafaldasamt og seinast 7 daga yfir- (s63) taks norðanhríð, er rak að landi mikinn hafís. Á góu mildara veður, tvisvar snöp fáeina daga, en fjúkasamt. Versta skorpan var á einmánuði. Mikil skírdags og páska (29.mars) hríð, með mesta frosti. Voru þá allstaðar þiljur af gaddi á landi og langt á haf út. Tók þá að bera á heyskorti. Þó voru sumir aflagsfærir.

Espólín: XLVII. Kap. Eftir nýárið batnaði nokkuð veðrátt, en þó var víða jarðlaust. Á þorra versnaði aftur veðrátt og kom hafís, var ekkert gagn að honum, nema einn hval rak, mikinn og góðan, fyrir Byrgisvík á Ströndum; þar var áður etið upp nálega allt það er skinnkynjað var; hákallar náðust og sumstaðar í vökum. Þá týndust 8 menn af skipi undir Jökli, og urðu fleiri misfarir; gjörði hin hörðustu jarðbönn af blotum hvervetna austan og norðan lands, og voru margir menn þrotnir að heyjum á gói; hélst þessi veðrátt alla stund, og voru hörkur miklar á páskum, svo hestar frusu til bana vestra; tók þá at falla stórum bæði sauðfé og hross fyrir norðan land, og hvervetna annarstaðar, og þótti þessi vetur einna stríðastur orðið hafa um 29 ár hin næstu, en bjargir mjög bannaðar af sjó og öðru. (s54). Syðra var gott til góu, en þá féll mikill lognsnjór og tók fyrir fiskafla, en allgóður var aflinn vestra og jarðasamt (s55).

Jón á Möðrufelli:

Vetur yfir höfuð einn sá allra harðasti af snjóþyngslum og jarðbönnum. Janúar hófst í harðara lagi en gerði bata um tíma, vikan fyrir 25. dágóð að veðráttu. Febrúar allur mjög harður … almennar jarðleysur um alla sveit. Mars misjafn, virðist hafa byrjað illa, en síðan var allsæmileg tíð í hálfan mánuð og kom upp nokkur jörð, en harðindi frá pálmasunnudegi [22.] Sagt af hafís: Allt fullt frá Ströndum til Langaness. Bjarndýr kom á Tjörnesi. Yfir 70 fjár kafnaði í [húsi] af snjó á Möðrudal á Fjöllum … 30 fjár drápust og í einu í húsi á bæ á Sléttu. 

Vor:

Brandstaðaannáll: Eftir miðjan einmánuð mildaðist veður með góðri og stöðugri sólbráð, notalegustu leysing á þann mikla gadd, en góðviðrið varaði út maí. Voru þá sveitir orðnar auðar. Víða varð 20 vikna bjargleysi. Minnst þurfti 13 vikna gjöf. Lengi var jörð á Ströndinni og með sjónum, á Ásum, yst í Víðidal, Björgum, Skaga og Hegranesi. Í maí kuldar miklir og hríð á uppstigningardaginn [7.maí]; eftir krossmessu vikuþíða [krossmessa hér trúlega 13.maí], aftur kuldar í júní og 4 daga hret eftir trínitatis [24.maí], þó allgott fardagavikuna.

Jón á Möðrufelli:

Apríl rétt góður og gjörði hagstæðan bata, með sólbráð og stillingu. Maí allur mjög veðráttuþungur og gróður sárlega lítill kominn í tún, sem eru ákaflega kalin. Snjór í fjöllum ákaflegur bæði nýr og gamall. 

 

Sumar:

Brandstaðaannáll: Fráfærnahret 28.júní, lengst af frost um nætur og gróðurleysi. Lestir fóru 6.júlí. Gaf þeim vel til þess 18.-21. júlí, að langt hret gjörði. Sláttur tók til 24.júlí. Varð töðubrestur mikill og sinumýrar hvítleitar, þokur og óþurrkar, í 16.viku [6.ágúst] kom góður vestanþerrir, eftir oftar rekjur, þó þerrir eftir þörfum. Úthagi spratt lengi og varð sumstaðar allt að meðal-útheysfeng og allt hirt um Mikaelsmessu [29.september]. Í göngum mikið hret um 4 daga, svo ei var heyjað vikutíma.

Espólín: XLIX. Kap. Þá var Júlíus harður, með kuldum og hríðum sem á vetri fyrir norðan, og hið mesta grasleysi og bjargleysi hvervetna, batnaði fyrst veðrátt með Augusto, og kom lítt að haldi, því að peningur var gagnslaus, en vellir þriðjungi verri en hið fyrra árið, og engjar þó enn verri. (s 57). LII. Kap. og þá urðu svo miklir marsvína rekar, at fá eru dæmi til: rak á Kolgrafafirði vestur mikinn fjölda, sögðu menn 16 hundruð hafa verið talin. (s60).

Jón á Möðrufelli:

Júní mikið bágur. Loftkuldar sífellt með næturfrosti, fer gróðri sárlega lítið fram. Fyrstu 3 vikur júlí dauðakaldar og þurrar. Þá gerði skelfilegt áfelli, snjóaði ofan undir bæi, mikill snjór í fjöll og fennti far fé. Ágúst heldur óþurrkasamur. Frost og hríð um miðjan september, en síðan mun betri tíð.

 

Haust:

Brandstaðaannáll: Í október þurrt, frostasamt, snjólítið, nóvember nokkuð kaldara og á jólaföstu frostamikið og snjólítið, góð vetrartíð og hláka á jólunum og ofviðri á þriðja, snjólaust á hálsum og heiðum. Var þá lítið búið að gefa lömbum, þar beit var að gagni. Á þessu ári varð fellir á fé sunnan- og vestanlands í allmörgum sveitum. (s64) [neðanmáls: Hvergi hér varð fellir, en heyþrot hjá mörgum á einmánuði og fé langdregið.] ... Þá urðu 7 skiptapar með 54 mönnum í Önundarfirði miðvikudaginn fyrir uppstigningardag. (s65)

Espólín: LIV. Kap. þá var fiskafli nokkur fyrir Jökli, en lítill á Innnesjum syðra, var sagt að vestan, að fyrir sunnan Jökulinn hefði tekist nokkurt mannfall; hófst veturinn stríðlega, en á öðru tungli gjörði kyrr veður ok góð [tungl var fullt þann 18.], og hélt þeim síðan til miðs vestrar, en stundum voru þeyjar og sunnan veður mikil og mjög umhleypingasamt þaðan af. (s62).

Jón á Möðrufelli:

Október fyrst nokkuð óstilltur, en þann 10. segir Jón að tíð sé úrkomusöm en ei köld og kýr gangi úti. Viku síðar er sagt að bleytusamt hafi verið framan af vikunni, en síðan hafi kólnað og sé orðið heldur vetrarlegt. Vikan þar á eftir var stillt og snjólítið var í sveitinni. Nóvember sæmilegur, þriðja vika hans mikið stillt og hæg og sæmileg jörð. Í desember er aðallega talað um stillta tíð, og hláku um jólin. 

Tíðarfari er lýst í nokkrum prentuðum bréfum. 

Reykjavík 25-8 1812 (Bjarni Thorarensen): Vinteren var stræng, og, som sædvanlig, bleve de der ei i Tide havde nedslagtet haardest medtagne: Foraaret har, især paa Nord- og Österlandet været meget strængt, ... Driviis har i denne Tid omringet alle Nord- og Österlandets Kyster, og skal nu först for nogen Tid siden være borte, hvilket det næsten siden Höeslættens Begyndelse i Sommer grasserende Regnige og Taagede Veir noksom beviser. (s4)

Lausleg þýðing: Veturinn var harður, og eins og venjulega urðu þeir verst úti sem ekki skáru í tíma. Vorið hefur, sérstaklega á Norður- og Austurlandi verið sérlega hart, ... Hafís hefur á þessum tíma legið við alla norður- og austurströndina og er fyrst nú farinn fyrir nokkru, eins og það rigninga- og þokuveður sannar sem grasserað hefur hér frá upphafi sláttar. 

Reykjavík 26-8 1812 (Geir Vídalín biskup): Frá árferðinu er ekki nema illt eitt að segja, grasvöxtur sá allra bágasti, og nýting síðan vika var af slætti sú lakasta, svo töður liggja nærfellt allsstaðar enn á túnum. Norðanlands kom síðast í júní það kafald, að fé fennti í Aðalreykjadal í byggð, og þá varð ekki slegið í Skagafirði fyrir frosti. Ís hefur legið fyrir öllu Norður- og Austurlandi til fyrir hér um hálfum mánuði. Nú sagði síðasta frétt, að hann væri farinn, og sést hefði til tveggja framandi skipa hjá Grímsey. Þar hefur verið aflalaust nema af hákarli, af honum hafa menn veitt töluvert upp um ís. (s109) Í Norður-Múlasýslu voru svo mikil harðindi, að fólk var farið að flosna upp, og fjórir menn í Loðmundarfirði voru dauðir í hungri. (s110)

Reykjavík 27-9 1812 (Geir Vídalín biskup): Sumarið hefur verið óþurrkasamt í meira lagi hér syðra, og heyskapur bágur einkum hér og í Borgarfirði, betri í Árnes- og Rangárvallasýslum, hvar sagt er að flestir muni hafa fengið nærri sanni fyrir sinn pening. Í Norðurlandi var mikill grasbrestur, en þar varð nýting betri. (s112)

(Úr Fru Th.s Erindringer fra Iisland) 1812 „Vinteren var ikke god, og Foraaret værre. [Frúin fór svo aftur út haustið 1812]

Lausleg þýðing: Veturinn var ekki góður og vorið verra. 

Annáll 19.aldar (s158 og áfram) telur upp allmikið af slysum og óhöppum árið 1812, sumt tengt veðri. Við lítum á það sem sett er á ákveðnar dagsetningar - aðalheimildir eru Espólín og annáll Gunnlaugs á Skuggabjörgum (óprentaður):

Þann 25.febrúar er sagt að 8 menn af skipi frá Eyrarbakka hafi drukknað við Þorlákshöfn og fimm komist af. Ekki er samkomulag um þær tölur. 5.maí fórust fimm menn af skipi frá Látrum vestra. Þann 7.maí er sagt að fjögur skip hafi farist á Önundarfirði og þrjú af Ingjaldssandi með 52 mönnum alls, ekki er heldur algjört samkomulag um fjölda þeirra sem fórust. Tveir menn urðu úti þann 25.mars á Gemlufallsheiði. Þann 29.september sleit upp í ofviðri kaupskip á Skagaströnd, en komst þó að lyktum til Kaupmannahafnar. 

Úr tíðavísum Sr. Þórarins í Múla:

Árið það sem út er runnið
ofsa strangt að veðra hvin
hefur skaða vegnan vunnuð
víða langtum meira' en hin

Strax nýbyrjað storð íklæddi
stakki hríða klökuðum
frosthæg yrja fjúka bræddi,
fraus á síðan jafnóðum

Snjóa-mesti vetur víða
var skammdegis undir sól
fé og hesta fólkið þýða
fóðra' á heyi varð um jól

...
Ókljúfandi fyrir fönnum
fólkið skreið oft meir en gekk
rénaði' um landið reisu önnum
ratað leiðir ekki fékk

Fram að góu miðri mundu
megn að þétta harðindin
frost og sjóar fast á dundu
fannst ei léttir nokkurt sinn

Þá kom bloti þótt ei yrði
þjóð til hlítar víða hvar,
eða þrot á baga byrði,
bjargar lítið eftir var

Hauðrið flísað háum klökum
herti fjánum bana sting
Grænlands ísa þykkum þökum
þiljuð ránin allt um kring

Halastjarna´ á hausti´ og vetri
heiðum farva´ um loftið rann
undan farna, Ísa-setri
aftur hvarf þá leið á hann.

Að hún muni - sem að sanna
sumir - slæmra nokkurn veg
olla hruni úrfellanna,
aðrir dæmi heldu en ég.

Sjóndeildar þá sokkin hringum
svo við brá í landi hér,
storma fari´ og stórrigningum
stans varð á en loftin ber.

Þurðaði oftar þoku dimmri
þegar leið á veturinn,
heiðríkt loft með hörku grimmri
herti neyð og jarðbönnin.

Fanna´ ógrynnis feld sambarðan
Fróns- og hrannar vor-sólin,
þótt um rinni´í heiði harðan,
heit ei vann á kulfenginn.

...
Vægð úr páskum veittist engi,
viðraði líkt á sumar kalt;
stóð í háska mestum mengi,
mundi slíkt gjörfella allt.

Á nörður jaðri og austur undir
ísa-klökum mest var láð,
annarstaðar meira mundi
mýkja jökul sólarbráð.

...
Fáar tíðir við þó varði
veður blíðan góð og hlý;
feikna gríðar hamur harði
hörku stríður reis á ný.

...
Um fardaga yfirlysti
aftur hríðum, frosti, snjó,
feikna baga fólkið gisti
fé enn víða niður sló.

Suður geima síðan vindar
sunnu treystir vörmum yl
yfir sveima elju rindar
ísa leystu vetrar þil.

Ofsa flóðum upp þá hleypti
undir slétta landið sökk
saurgar móður særinn gleypti
soltinn skvettu, galt ei þökk.

Frostin stemmdu heljar hörðu
hafin flóð með strauma sköll,
vunnu skemmdir votri jörðu;
vetrar stóðu´ í gaddi fjöll.

...
Keyrðu´ úr hófi köst fardaga,
kjör hin mestu auðnum banns:
hríða kófið hundadaga
hér eitt versta norðanlands.

Við hjálpar annir heftist öldin,
hörkum þróað vinda skvak,
gleyptu fannir grasa tjöldin,
grimmdar snjóa niður rak.

Nokkrir fóru´ af neyð úr tjöldum,
náðu bæjum þeir um síð,
aðrir vóru í þeim köldum
uns að lægja gjörði hríð.

...
Alltaf viðr öllu hægra
annarstaðar tíðin lét;
ekkert syðra, vestra vægra
var til skaða þetta hret.

...
Hefur syðra vor og vetur
verið hryðju-minni þar
einnig viðrað öllu betur
allt á liðið mitt-sumar.

Regnföll þá steyptust stórum
strauma vöktu rennslin hörð;
stund fjöll af ægis órum,
undan hröktu bleytta jörð.

Þaut af storði þoku svæla,
þám óhreina´ úr lofti dró;
hér fyrir norðan sumar sæla
sönn fram skein með ágústó.

...
Veðurfar þá stilltist stríða,
stóran trega sem að jók;
úthagar og engið víða
æskilega við sér tók

Hægðu skammvinnt heilla tíðir,
heyja iðjur tepptu´ á ný;
otuðu fram sér frost og hríðir
frekt í miðjum septembrí.

...
Sælulítið sumar varði
síðan regn og krapar út
veturinn hvítur gekk að garði
gyrtur megnum fanna strút.

...
Bar að sólir betri tíða
batna´ og hlána þjóðin fann
undir jólaföstu fríða
fór að skána veðráttan

Fjær þá rýma fjúk og þoka
fjár og hesta bætti vörð;
úr þeim tíma árs til loka
allra besta tíð og jörð.

Jón Hjaltalín:

Heyskap eigi góðan gaf,
gleði naðurs lóðum af
lítið nýting laga vann
liðinn þjóðar baga þann.

Haust gaf traustum Hindólfsbúk
himinstrauma vind og fjúk,
hægð sem vægðar hylli bjó,
hér og var á milli þó.

Lýkur hér samantekt hungurdiska um árið 1812. Ritstjórinn þakkar Sigurði Þór Guðjónssyni fyrir innslátt texta Brandstaðaannáls og Hjördísi Guðmundsdóttur fyrir innslátt texta úr Árbókum Espólíns. Smávegis af tölulegum upplýsingum er í viðhenginu. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur árins 1812 - (mjög fáar)

Smávegis um illviðrið

Mikill vestanstrengur er nú yfir landinu norðanverðu og verður í nótt og fram undir morgun. Það er sjálfsagt nokkuð tilviljanakennt hvar hann kemur niður - helst þó við fjöll og á fjallatindum og í skörðum er nú þegar fárviðri, mest hefur enn frést af 50 m/s á Gagnheiði og 35 m/s á Bjarnarfjarðarhálsi. Svo virðist sem allrasnarpasti strengurinn lendi að mestu fyrir norðan land. Við sjáum hann vel á spákorti harmonie-líkansins sem gildir kl.3 í nótt og sýnir 10-mínútna meðalvind í 100 metra hæð yfir landslagi líkansins.

Fárviðri er á brúnu svæðunum. Eins og sjá má er vindurinn stríðastur nokkuð fyrir norðan land en landslag æsir vind á landi upp staðbundið. Það eru ýmsir hlutir sem þarf að hafa í huga varðandi svona veður - fyrir utan vindinn sjálfan má nefna sjávarstöðu og brim. Loftþrýstingur er ekki sérlega lágur þannig að sjávarstaða verður ekki mjög há þess vegna - en aftur á móti getur sjór æst sig mjög - leið vinds yfir opið haf er lengri en oft er á þessum árstíma á þessum slóðum - hafís með minna móti - brim getur því sótt að ströndinni og áhlaðandi sem strengurinn býr til gæti orðið töluverður þegar áttin snýr sér úr suðvestri í vestur og vestnorðvestur. Og haugasjór verður auðvitað á djúpmiðum.

Eins og sagði er loftþrýstingur fremur hár samfara þessu veðri. Lægðin er í óðadýpkun við strönd Grænlands norður af Scoresbysundi og hreyfist allhratt austur til Norður-Noregs.

Kortið sýnir stöðuna eins og evrópureiknimiðstöðin metur að hún verði kl.6 í fyrramálið. Hér eru þrýstilínur dregnar á 2 hPa bili og sýnast því þéttari en á hefðbundnum kortum þar sem 4 eða 5 hPa eru á milli þeirra. En ískyggilegt er línuhneppið undan Norðausturgrænlandi og lægðin sjálf komin niður í 949 hPa í miðju. Mjög hvasst er enn í lofti hér við land á þeim tíma sem kortið gildir - en fer að ganga niður upp úr því. Spáin fyrir Norður-Noreg og Svíþjóð norðanverða er mjög slæm - og eins og hér verður veðrið verst til fjalla - en mikil sjávargangsgusa mun koma upp að ströndum Noregs allt suður undir Mæri og víða mun sjóða á boðum og ólga verða í sundum. 

Við sjáum í næstu lægð í suðvesturjaðri kortsins. Hún á að koma hingað á föstudag. Svo virðist samt sem hún verði ekki mjög afgerandi - því hún er með eina enn lægð í bakið sem kemur á laugardaginn. En þetta er samt viðkvæm staða og ekki rétt að vera allt of kærulaus gagnvart henni. 

Norðurhvelskortið sýnir stöðuna í 500 hPa síðdegis á föstudag. Þá er bylgjan sem tilheyrir föstudagslægðinni yfir landinu - við sjáum að ekki er hún mjög stór. Hlýtt loft er enn í framrás sunnan Grænlands þó spár virðist sammála um að því gangi ekki alveg jafn greitt til landsins og því sem nú er yfir okkur. 

Kalda loftið yfir Evrópu austanverðri teygir sig allt til Afríkustranda - en gefur eftir í bili undan framrás hlýrri strauma úr norðvestri. Áframhald verður á óróa þar um slóðir. Kuldapollarnir miklu Stóri-Boli og Síberíu-Blesi eru vel þroskaðir þessa dagana - en aðskildir að mestu af dálítilli hæð í námunda við norðurskautið. Staða Stóra-Bola er nokkuð óráðin - flestar langtímaspár hafa verið að gera ráð fyrir hryggjarmyndun og jafnvel fyrirstöðu í námunda við Grænland á næstunni - en einhvern veginn hefur slíkt ekki látið sjá sig í þeim spám sem mesta upplausn hafa - en lengi er þó von á einum.

Hitinn í dag var óvenjulegur, tölurnar einhverjar þær hæstu sem sést hafa á landinu í janúar (hæst þegar þetta er ritað eru 18,9 stig á Dalatanga). Janúarmetið á Dalatanga 19,6 stig frá þeim 15. árið 2000 situr þó enn þegar þetta er ritað (þó litlu muni), en landsdægurhámarksmet þess 10.er fallið - þrátt fyrir það að hafa verið 17,0 stig, sett á Dalatanga 1949. Reyndar er þetta „gamla janúarmetið“ í huga ritstjóra hungurdiska (og sjálfsagt sumra annarra veðurnörda líka) - það stóð allt fram til 1992 að Dalatangi gerði betur og fór í 18,8 stig. 

Ýmiskonar leiðindi hrjá nú tölvukerfi Veðurstofunnar og hafa m.a. áhrif á aðgengi ritstjóra hungurdiska að gögnum (það er þó minnsta áhyggjuefnið) - og þar með skrif hans. Vonandi veður komist fyrir þessa alvarlegu pest sem fyrst. 

Nokkur órói

Nokkur órói virðist framundan í veðrinu - vonandi samt að við sleppum bærilega þrátt fyrir allþéttan lægðagang. Næstu lægðar fer að gæta strax á morgun - þriðjudag 8.janúar. Svo virðist sem landsynningurinn á undan henni verði þó ekki mjög skæður heldur lendum við svo til samstundis yfir í hlýjum geira kerfisins. 

Evrópureiknimiðstöðin stingur upp á þessari stöðu snemma á miðvikudagsmorgunn. Mjög hlýtt loft verður þá yfir landinu, komið langt sunnan úr höfum vestan við hæðina miklu við Bretlandseyjar en hún hefur ráðið veðri hér að undanförnu. Hér er lægðarmiðjan klesst upp við austurströnd Grænlands og hreyfist norðaustur með henni. Þegar hún kemur fyrir hornið sunnan við Scoresbysund (Brewsterhöfða) sækir mjög kalt loft úr vestri yfir Grænlandsjökul. 

Þrjú spennandi atriði fylgja lægðinni. Í fyrsta lagi er sunnanloftið sérlega hlýtt. 

Það sést best á þessu korti. Það sýnir mættishita í 850 hPa-fletinum á miðvikudagskvöld. Ef okkur tækist að ná þessu lofti niður að Dalatanga (óblönduðu) færi hiti þar í 24 stig. Ólíklegt er reyndar að það takist - en miði er möguleiki - segir í fornum kveðskap. Það er mjög hvasst í lofti - og að auki er snjór ekki mikill (ef nokkur). 

Annað atrið sem er mjög spennandi er hvernig fer með kalda loftið sem steypist yfir Grænland. Spár eru nokkuð misvísandi hvað það varðar. Líklega gætir þess mest norðan Scoresbysunds, en sumar spár gera ráð fyrir þeim möguleika að eitthvað nái hingað til lands. Það verður alla vega ekki langt undan. Fallvindar sem þessir geta orðið gríðaröflugir, 50 til 60 m/s (10-mínútna meðalvindur) við fallið ofan af jöklinum. Dæmi eru um að ofsaveður eða fárviðri verði staðbundið nærri fjöllum hér á landi þegar strengirnir ganga hjá. Slíkt er að vísu sjaldgæft - en eins og áður - möguleiki er möguleiki.  

Þriðja atriði er rétt að nefna. Áður en kalda loftið kemur (komi það) teygir hes heimskautarastarinnar sig niður í átt til landsins - gæti líka valdið verulegum vindi á landinu (síst þó suðvestanlands). 

Sem stendur er evrópureiknimiðstöðin heldur linari í vindaspá sinni heldur en bandaríska veðurstofan - og hefur árangurshlutfall með sér. Þetta er þó staða sem rétt er að fylgjast náið með - hvað sem svo úr verður. Veðurstofan sér um spár og viðvaranir. 

Þrettándalægðin (lægðirnar)

Á morgun, sunnudaginn 6.janúar fer kröpp lægð til austurs fyrir sunnan land. Lægðin er ekki mjög stór um sig en foráttuveður er sunnan við hana og „hagsmunaaðilar“ (eins og það heitir á nútímaslangri) á norðanverðum Bretlandseyjum og við Norðursjó ættu að gefa henni gaum - þá á mánudag og þriðjudag. Við sleppum hins vegar mun betur hér á landi vegna þess að fyrir norðan hana er önnur lægð - eða lægðarvísir að ströggla. Við sjáum stöðuna vel á korti sem gildir kl.21 að kvöldi.

Lægðin er hér um 500 km fyrir sunnan Vestmannaeyjar, úrkomusvæði norðan við hana sleikir landið sunnanvert. Hin „lægðin“ er á kortinu rétt vestur af Snæfellsnesi - en gæti reyndar verið hvar sem er á línu sem fylgir nyrðra úrkomusvæðinu - svo óljós er miðjan. Ef spáin reynist rétt er talsverð úrkoma í kerfinu - danska igb líkanið segir hana verða tugi mm sums staðar við Breiðafjörð og á Vestfjörðum. Hvað verður úr því vitum við ekki - en trauðla verður um verulegan vind að ræða hér á landi.

Lægðin fylgir háloftalægðardragi - sem sjá má á kortinu hér að neðan.

Við förum í þetta sinn upp í 300 hPa-flötinn - í tæplega 9 km hæð. Jafnhæðarlínur eru heildregnar, vindur sýndur með hefðbundnum vindörvum, en hiti með litum. Kortið sýnir sama svæði og kortið að ofan. Lægðin krappa er þar undir sem L-ið er á myndinni. Við sjáum vel hið mikla niðurstreymi að ofan suðvestan við hana - það kemur fram sem hlýr blettur (loft hlýnar við að lækka) - trúlega er 300 hPa-flöturinn hér ofan veðrahvarfanna. Yfir Íslandi er hins vegar kaldur blettur þar sem loft leitar upp og kólnar - trúlega upp undir veðrahvörfum - en samt neðan þeirra. 

Þetta er ekki einföld staða fyrir „veðurpármanneskjur“ (afsakið) - enda gætir ritstjóri hungurdiska tungu sinnar.