Háloftasvali í ágúst

Eftir þráláta suðvestanátt í háloftunum undanfarna mánuði skipti nokkuð um í ágúst. Háloftalægð hélt sig nærri landinu og meðalvindátt var úr norðri í 5 km hæð.

Heildregnar línur sýna meðalhæð 500 hPa-flatarins, daufar strikalínur meðalþykkt, en litir þykktarvik. Þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs, því meiri sem hún er því hærri er hitinn. Þykktarvik segja frá hitavikum, hér er miðað við tímabilið 1981 til 2010. Fyrir austan land er vikið nærri -50 metrar þar sem mest er - jafngildir -2,5 stigum neðan meðallags - en um -30 metrar yfir landinu sjálfu (-1,5 stig). Svo stór urðu vikin ekki á veðurstöðvunum. 

Nördin vilja kannski vita af því að ámóta háloftastaða kom síðast upp í ágúst 1961 - þá sagði Veðráttan: „Tíðarfar var óhagstætt á Norður- og Austurlandi, en sunnan lands og vestan var sæmileg heyskapartíð fyrri hlutann“. 

Bestu þakkir til Bolla fyrir kortið. 

Sumareinkunn Reykjavíkur og Akureyri 2018

Undanfarin ár hefur ritstjóri hungurdiska birt það sem hann kallar sumareinkunn fyrir Reykjavík og Akureyri. Margoft hefur verið skýrt út hvernig reiknað er og verður ekki endurtekið hér.

Þess verður þó að geta að fjórir þættir eru undir: Meðalhiti, úrkomumagn, úrkomutíðni og sólskinsstundafjöldi. Hver þriggja sumarmánaða er tekinn sérstaklega og getur mest fengið einkunnina 16, en minnst núll. Hæsta mögulega einkunnasumma sumars er því 48, en ekkert sumar tímabilsins 1923 til 2018 hefur skorað svo vel.

Sumarið 2018 kemur laklega út, eins og vænta mátti, endaði með 12 stig, 12 stigum undir meðallags alls tímabilsins og í flokki slakra sumra, fær næstlægstu einkunn á öldinni. Framan af leit sérlega illa út, júní skilar núll stigum í summuna og júlí aðeins tveimur. Ágúst hins vegar tíu, 2 ofan langtímameðallagsins.  

Reykjavíkurritið er mjög tímabilaskipt. Sumur voru lengst af mjög góð eða sæmileg fram til 1960 eða svo, en þá tók við afskaplega dapur og langur tími sem stóð linnulítið í rúm 40 ár. Frá og með árinu 2004 fóru sumur að leggjast langt ofan meðallags og hefur svo gengið síðan - að mestu, aðalundantekningar eru 2013 og 2018. Þeir sem liggja í smáatriðum ritsins og muna samsvarandi línurit sem birt var í fyrra taka eftir því að einkunn sumra fyrri sumra hefur breyst. Aðferðin stokkar tölur nefnilega upp á hverju ári og raðar upp á nýtt.

En þetta er nú allt til gamans og telst vart til alvarlegra vísinda. Ritstjóri hungurdiska mun fljótlega kynna aðra sumareinkunn. 

 

Á Akureyri er gætir tímabilaskiptingar minna en syðra. Sumarið 2018 kemur ekki vel út í þessari einkunnagjöf á Akureyri, júní var eini mánuðurinn ofan meðallags í einkunn. Þar sem sumarúrkoma á Akureyri er venjulega ekki mjög mikil þarf lítið til að hnika henni milli einkunnarflokka - aðferðin þolir illa minniháttar ósamfellur í mælingum - eða lítilsháttar veðurfarsbreytingar. Lesendur eru beðnur um að hafa þetta í huga - hér er um leik að ræða. 

Sumardagafjöldi í Reykjavík

Nú lítum við á sumardagafjölda í Reykjavík það sem af er sumri. Vegna tölvuvandræða á Veðurstofu verðum við að láta aðra umfjöllun um uppgjör ágústmánaðar og sumarsins bíða þar til eftir helgina. Skilgreiningu sumardags má finna eldri pistlum.

Myndin sýnir sumardagafjölda hvers árs í Reykjavík frá 1949 til 2018. Það verður að taka fram að að meðaltali eru tveir sumardagar í september - þannig að formlega séð er þetta uppgjör ekki endanlegt. En satt best að segja er útkoman heldur hrakleg miðað við það sem algengast hefur verið á þessari öld. Sumardagar teljast 12 til þessa í sumar, enginn í júní, fjórir í júlí og átta í ágúst. Meðaltal aldarinnar er 34 dagar á ári. Aftur á móti kemur í ljós að meðalsumardagafjöldi á árunum 1961-1990 var ekki nema 13 - þannig að miðað við þá tíma telst núlíðandi sumar í meðallagi. 

Bætist enginn dagur við í september (eða október) er sumardagafjöldinn sá minnsti síðan 1995. 

Vestanáttin hefur verið með stríðara móti í háloftunum í sumar. Við lítum á meðaltöl hennar.

Háloftaathuganir ná reyndar ekki nema aftur til 1949, en við látum endurgreiningar giska á stöðuna áratugina þrjá þar á undan. Kvörðum hefur verið snúið við - þá sjáum við betur samræmi við hina myndina. Súlurnar liggja því neðar á myndinni eftir því sem vestanáttin er meiri. Hún var mest sumarið 1983 - þá voru sumardagar líka fæstir í Reykjavík. Vestanáttin var sterk 1995 - þá voru sumardagar í Reykjavík aðeins 5. Við sjáum líka að vestanáttin var líka fremur sterk bæði sumarið 2013 og í sumar, 2018, en samt ekki mjög langt ofan meðallags 1961-1990. 

Vestanátt háloftanna hefur nefnilega verið alveg sérlega slök hér við land lengst af á þessari öld. Að tengja „óvenjumikla“ vestanátt sumarsins í sumar veðurfarsbreytingum er því harla vafasamt - ef við sjáum yfirhöfuð einhverja hneigð í þessu línuriti er það helst í (sumar-)slaka vestanáttarinnar á undanförnum 15 árum. - En sjálfsagt er málið flóknara en það. 

Mest austanáttarsumra er 1950 - skriðusumarið mikla á Austurlandi. 

Sumardagar á Akureyri eru nú orðnir 38, 8 færri en að meðaltali á öldinni til þessa - en venjulega bætast nokkrir við í september þannig að enn er góður möguleiki á að meðaltali verði náð þar.