Hugleiðingar um meðalhita

Það má alltaf búa til einhverja spennu - t.d. um það hvoru megin við 5 stigin meðalhitinn í Reykjavík verður á árinu. Það er tímanna tákn að mörgum finnst talan sú ekki sérlega há, en þeim sömu má benda á að meðalhiti þroskaára jafnaldra ritstjóra hungurdiska (1961 til 1990) var aðeins 4,3 stig og á þeim tíma þóttu 5 stig alveg sérleg hlýindi, meðalhiti ársins náði aðeins þrisvar sinnum 5 stigum [1964, 1972 og 1987] - og fór alveg niður í 2,9 stig (1979). Eftir aldamót hafa hins vegar öll ár nema tvö verið yfir fimm stigunum (2013 og 2015). Stór hluti þjóðarinnar man ekki eftir öðru - og eitthvað innan við fimm stig telst því kalt (í þeirra huga). Þrátt fyrir greinilega hlýnun halda hitasveiflur milli ára auðvitað áfram - eins og ekkert sé. Við getum því hæglega fengið yfir okkur mun kaldari ár, tölulega eru meira að segja möguleikar á enn lægri ársmeðalhita heldur en 1979 - þrátt fyrir stöðugt vaxandi hnattræna hlýnun. 

Fyrir rúmum 7 árum (já, tíminn er ískyggilega fljótur að líða) setti ritstjórinn á blað hugleiðingar um hita á Íslandi og „heimshita“ - í tveimur pistlum: Heimshiti - hiti hér á landi og Heimshiti - hiti hér á landi - fleiri hugleiðingar. Kannski væri ástæða til að endurskrifa þessa pistla - en þeir segja samt ýmislegt sem ágætt er að hafa í huga. Meðal annars segir - vísað er í mynd (dreifirit í fyrri pistlinum):

„Sé fylgin reiknuð (og myndin rýnd) kemur fram marktæk neikvæð fylgni á milli árlegra heimshitabreytinga og hitabreytingar í Stykkishólmi. Með öðrum orðum að líkur eru til þess að hlýni snögglega milli ára á heimsvísu muni kólna milli ára í Stykkishólmi“. - [Sama á auðvitað við um Reykjavíkurhitann].

Í síðari pistlinum kemur í ljós að hlýnun í Stykkishólmi er um tvöföld miðað við heiminn í heild (í stigum) á aldarkvarða er margfeldistalan 1,9. Síðan segir:

„En er nokkur glóra í að halda að þessi hallamunur haldi sér? - Á næstu 30 árum koma mjög hlý ár inn í hinn enda aldarhitans í Stykkishólmi - eigi aldarhitaferillinn ekki að beygja af (í átt til heimshitans) verða næstu 30 ár (í framtíðinni) að verða mjög hlý (alveg sama hvað heimshitinn gerir) - hlýindin verða eiginlega að verða með ólíkindum eigi hallinn 1,9 að haldast.

Nú veit ritstjóri hungurdiska auðvitað nákvæmlega ekkert um framtíðina (frekar en aðrir) - en samt læðist sú skoðun að honum að 1,9 sé líklega of há tala þegar til lengdar lætur - myndirnar að ofan sem sýndu hlýnun milli kuldaskeiða annars vegar - og hlýskeiða hins vegar benda til lægri margföldunartölu - kannski hún sé 1,3 eða eitthvað svoleiðis?“

Þau sjö ár sem liðin eru síðan pistillinn var skrifaður hefur lítið breyst, hundraðárahitinn í Stykkishólmi æðir enn upp og heimshitinn líka. 

En þegar þetta er skrifað stendur meðalhiti ársins 2023 til þessa í Reykjavík í 5,3 stigum. Ef við hins vegar reiknum með að meðalhiti fyrri hluta desember haldist út mánuðinn lendum við niður í 5,1 stigi og ef við trúum spám reiknimiðstöðva um kuldatíð afgang mánaðarins fer ársmeðalhitinn niður fyrir 5 stig - í fyrsta sinn síðan 2015. Þótt svo fari hækkar hundraðárameðaltalið í Reykjavík (4,9 stig koma í stað 4,1 stigs árið 1923) og öll árin 1924 til 1927 var ársmeðalhiti vel undir 5 stigum í Reykjavík. Raunverulegt ströggl á hækkun hundraðárahitans byrjar fyrst árið 2028, en meðalhiti var 5,5 stig 1928. Næstu 20 ár þar á eftir var ársmeðalhitinn 9 sinnum ofan 5 stiga, en ekki „nema“ 9 sinnum (en hefur eins og áður sagði verið ofan þeirra 21 sinni á þessari öld).