Smávegis af illviðrinu um síðustu helgi (25.september)

Eins og fram hefur komið hér á hungurdiskaum var illviðrið um síðustu helgi (laugardaginn 24. og sunnudaginn 25.september) í flokki þeirra verri í septembermánuði - alllangt þó frá metum á landsvísu. Vindhraðamet voru sett staðbundið (sjá lista í viðhengi með fyrri færslu). 

Hér má sjá línurit. Lárétti ásinn sýnir dagana 21. til 29. september (2022). Lóðrétti ásinn, til vinstri, sýnir lægsta þrýsting á landinu á klukkustundarfresti, en sá til hægri þrýstispönn, mismun hæsta og lægsta þrýstings á sama tíma. Spönnin er lengst af lítil, aðeins 2 til 5 hPa, en fór vaxandi á laugardag jafnframt því sem þrýstingur féll. Hann féll mun meira norðvestanlands heldur en á Suðausturlandi, með þeim afleiðingum að þrýstispönn óx jafnt og þétt. Þrýstibratti ákvarðar vind, eftir því sem hann er meiri verður vindur að jafnaði meiri. Hann náði hámarki seint á laugardagskvöld, síðan dró lítillega úr - en svo kom annað hámark um og upp úr hádegi á sunnudag. Ekki er alveg beint samband milli meðalvindhraða á landinu og þrýstispannarinnar, t.d. vegna þess að landið er lengra frá austri til vesturs heldur en frá norðri til suðurs. Sama tala ætti því að vera vísbending um meiri vind í vestan- eða austanátt heldur en í norðan- eða sunnanátt. 

Nú hefur stöðvum sem mæla þrýsting farið fjölgandi. Það ætti að valda sýndaraukningu spannar í sambærilegum veðrum. Auk eru mælingar sjálfvirku stöðvanna mun tíðari en þeirra mönnuðu. Við finnum því fleiri mjög há gildi í gagnasafni sjálfvirkra heldur en safni sem unnið er úr mælingum mannaðra stöðva. Við verðum að hafa slík áhrif í huga og leiðrétta fyrir þeim ef farið yrði út í tölfræðilega tíðnigreiningu. Svo virðist þannig að há gildi sem þessi séu orðin „algengari“ á síðari árum en áður var. Það hefur þó líkast til ekkert með veðurfarsbreytingar að gera heldur áðurnefnda fjölgun stöðva. Í sjálfvirka safninu þurfum við aðeins að leita aftur til september í fyrra til að finna ámóta þrýstispönn í þeim almanaksmánuði. Um þetta veður var lítillega fjallað á hungurdiskum þá (og daginn eftir).

Mesta spönn sem sjálfvirka kerfið mældi nú var 28,5 hPa (kl.12 á sunnudag). Á sama tíma náði mannaða kerfið ekki nema 22,6 hPa. Stöðvarnar eru orðnar fáar og athuga einungis á þriggja klukkustunda fresti. Á undanförnum 74 árum hefur þrýstispönn orðið 22 hPa eða meiri í 36 septembermánuðum (í mannaða kerfinu) - þetta er því atburður sem búast má við um það bil annað hvert ár (eða svo). Við skulum þó muna að á hverjum einstökum stað er vindhraði eins og nú var töluvert sjaldséðari - en tilviljanir ráða miklu um hvar vindstrengir láta á sér kræla. 

Ritstjórinn hefur flett lauslega í skrám sínum og leitað að foktjóni á Austfjörðum - það er býsnaalgengt. Tjón er ætíð samsett úr tveimur þáttum: Því sem kallað er tjónmætti (hversu algengt er náttúrufyrirbrigðið) og því sem kallað er tjónnæmi - því sem fyrir náttúrufyrirbrigðinu verður. Tónnæmi breytist og þróast oftast mun hraðar heldur en tjónmætti. Breytingar á atvinnuháttum og samfélagsþróun er hraðari heldur en veðurfarsbreytingar. Oftast borgar sig að gefa hvoru tveggja þættinum gaum sérstaklega - áður en ályktanir eru dregnar um veðurfarsbreytingar.