Rifjast upp

Þegar þetta er skrifað (síðdegis á föstudegi, 8.janúar 2021) er spáð illviðri um landið austanvert, þar eru appelsínugular viðvaranir Veðurstofunnar í gildi. Kortið hér að neðan gildir kl.6 í fyrramálið - (úr fórum evrópureiknimiðstöðvarinnar).

Heildregnar línur sýna sjávarmálsþrýsting, litafletir úrkomu, og strikalínur hita í 850 hPa-fletinum. Við sjáum snarpa lægð skammt fyrir norðaustan land. Vestan hennar er gríðarlegur vindstrengur úr norðri - fárviðri þar sem mest er. Spár gera ráð fyrir því að þessi strengur muni strjúkast við landið norðaustan- og austanvert. Rétt að fylgjast með spám Veðurstofunnar. 

Í huga ritstjóra hungurdiska rifjast af einhverjum (ósjálfráðum) ástæðum upp annað veður sem hann tók á þann 1.desember fyrir 40 árum, 1980. Það bar reyndar aðeins öðruvísi að - skammvinnt landsynningsveður gerði áður og skemmdir urðu í vatnavöxtum um landið sunnanvert - og framhaldið var líka annað heldur en verður nú. 

Til gamans skulum við líta á kort frá því kl.6 að morgni 1.desember 1980.

Afskaplega svipað - næst Íslandi. Kort dagsins í dag er öllu kaldara (mánuði nær miðjum vetri). Það er líka mjög mikill svipur með háloftakortunum - en við látum þau eiga sig að sinni. 

Talsvert tjón varð í þessu veðri. Hér er færsla úr atburðaskrá ritstjóra hungurdiska (aðalheimild hér Veðráttan - tímarit Veðurstofunnar):

Talsverðar skemmdir urðu á mannvirkjum austanlands í hvassviðri, m.a. fauk lögregluvarðstofan á Seyðisfirði á haf út og söluskálar skemmdust. Einnig fuku timburskúrar, bílar og þakplötur. Tveir smábátar sukku í höfninni þar. Foktjón varð einnig í Neskaupstað, þak tók af hálfu fjölbýlishúsi ofarlega í bænum, rúta fauk um koll og gamall nótabátur fauk út á sjó og eyðilagðist, hús voru þakin aur og mold eftir veðrið, ljósastaurar lögðust á hliðina og brotnuðu. Þakplötur fuku á Eskifirði, þar á meðal margar af hraðfrystistöðinni, hlið gamallar skemmu lagðist inn. Tveir bátar sukku í Reyðarfjarðarhöfn og fólksbifreið eyðilagðist, margir bátar skemmdust, reykháfur síldarverksmiðjunnar féll og brotnaði, jeppabifreið fauk um koll og járnplötur tók af mörgum húsum, íbúðarhús í byggingu stórskemmdist og mikið tjón varð í Þurrkstöðinni þar sem mikið af timbri fauk á haf út. Meirihluti af þaki gamals frystihúss fauk á Djúpavogi og rúður brotnuðu í nokkrum húsum. Byggðalínan slitnaði er 18 staurar brotnuðu við Jökulsá á Fjöllum. 

Hægt er að leita að fleiri náskyldum veðrum með hjálp endurgreininga. Finnast þar fljótt fáeinar ámóta stöður - ekki allar tjónvaldar. En þó er hér veður sem gerði 6.febrúar 1952 - lesum forsíðufrétt Tímans þann 8.febrúar. Þó ritstjóri hungurdiska sé farinn að gamlast man hann samt ekki eftir því - [í framhaldinu á síðu 7 segir þetta: „Á Reyðarfirði hvessti nokkru síðar og gerði fljótlega hið mesta illviðri með stormi og snjókomu. Raflínur fuku saman og varð mikill hluti kauptúnsins rafmagnslaus í fyrrinótt. Þak fauk af húsi og annað hús skemmdist mikið. Urðu fjölskyldur þessara húsa að flýja úr þeim meðan veðurofsinn var sem mestur“].

Kort bandarísku endurgreiningarinnar lítur svipað út og kort dagsins - og kortið 1980 - líka í háloftunum. 

Við skulum vona að veðrið nú verði öllu vægara - margir tilviljanakenndir þættir spila saman þegar kemur að tjóni - rétt eins og náskyldir og einsútlítandi eru í raun ólíkir.