Smávegis um október

Það fór mjög vel með veður í október og hik kom á framsókn haustsins. Fyrri hluti mánaðarins var þannig að tiltölu kaldari en síðari hlutinn. Við látum að vanda Veðurstofuna um að gera grein fyrir mánaðarmeðalhita einstakra Veðurstöðva (sú greinargerð birtist vonandi fljótlega upp úr helginni), en lítum á stöðuna á landsvísu og á einstökum spásvæðum. 

Í byggðum landsins var hitinn nú +0,7 stigum ofan meðallags áranna 1991 til 2020 og +0,2 stigum ofan meðallags síðustu tíu ára. 

Hér má sjá röðun meðalhitans á einstökum spásvæðum meðal annarra októbermánaða aldarinnar. Við Breiðafjörð og og Vestfjörðum er þetta fjórðihlýjasti októbermánuður hennar, og um allt vestan- og norðanvert landið var hitinn í efsta þriðjungi. Að tiltölu var kaldast á Suðausturlandi - þar raðast mánuðurinn í 10.sæti.

Fyrstu 10-mánuðir ársins hafa verið hlýir líka - sé miðað við langtímameðaltöl, en samkeppnin er hörð á þessari hlýju öld þannig að meðalhiti á landsvísu raðast í 16.hlýjasta sæti (af 20) - og ljóst að árið verður ekki meðal þeirra allrahlýjustu. 

Myndin sýnir landsmeðalhita fyrstu 10-mánuði ársins (mikil óvissa er með meðalhita landsins fyrir 1874 - þó við vitum meira fyrir einstakar stöðvar á því tímabili). Árið 2020 er greinilega hlýtt - mun hlýrra en flest ár tímabilsins 1965 til 2000 og á hlýskeiðinu 1925 til 1964 hefði það líka verið í hópi þeirra hlýrri.

Á myndinni má líka sjá 10- og 30-árahitakeðjur. Við lítum nánar á þær á mynd hér fyrir neðan.

Við sjáum að báðar hitaraðirnar eru nú í hæstu hæðum, 10-árahitinn hefur ekki mikið breyst síðustu 10 árin - enda hefði áframhald hlýnunar með þeim hraða sem var talist til óhugnaðar. Þrjátíu ára meðaltalið hefur aldrei verið hærra en er nú - og líklegt að það haldi áfram upp á við í fáein ár í viðbót (aldrei hægt að fullyrða neitt um slíkt að vísu) - spurning hvernig 2021 kemur út í samanburði við 1991 - sem var fremur hlýtt en árin 1992 til 1995 hins vegar köld. Ekki er ólíklegt að heldur slái á 30-ára hlýnunina þegar kemur fram undir 2030 - þegar alvörusamkeppni hefst við hlýju árin. Það ræðst auðvitað af hlýnun á heimsvísu líka.

Hægviðrasamt var í október - þó ekki methægviðrasamt því nokkuð blés síðasta þriðjung mánaðarins. Austanátt var með tíðasta móti - sérstaklega í háloftunum og er aðeins vitað um meiri austanátt í miðju veðrahvolfi einu sinni áður síðustu 70 árin - það var í október 1976, háloftaaustanáttin var svipuð og nú í október 2002.

Það gerðist einnig að október varð lítillega hlýrri í neðri hluta veðrahvolfs heldur en september. Það er ekki algengt, gerðist síðast 1985. Ritstjórinn hefur ekki enn farið í saumana á mismuni hita mánaðanna á veðurstöðvunum - en gerir það fljótlega.