Meira um hlýnun í norðanáttum

Fyrir alllöngu var hér á hungurdiskum fjallað um breytingar á meðalhita mismunandi vindátta undanfarna áratugi. Niðurstaðan var í grófum dráttum sú að norðlægu áttirnar hefðu hlýnað umtalsvert, en aðrar áttir minna, suðvestan- og vestanáttir minnst.

Stundum leitar ritstjóri hungurdiska á mið sem eru heldur vafasöm og veiðir þar eitthvað utan kvóta. Það sem hér fer á eftir fellur í þann flokk - rétt að hafa í huga að mjög er slakað á tölfræðilegum hreinlætiskröfum. Satt best að segja er þetta varla hafandi eftir - en lítum samt á veiðina. 

Allar veðurathuganir á Akureyri eru aðgengilegar í gagnagrunni Veðurstofunnar aftur til 1936 (eldri athuganir eru ekki enn tölvutækar). Fyrstu árin var nokkuð hringl á athugunartímum - en þó hefur öll þessi ár verið athugað kl.18. Við getum því auðveldlega reiknað meðalhita vetrarmánaðanna á þeim tíma dags - og athugað í leiðinni hvaðan vindurinn blés á sama tíma. 

Við athugum nú meðalhita vetrarmánaðanna (desember til mars) frá 1936 til okkar daga - bæði þegar norðanátt var á þessum tíma - og síðan þegar vindur blés úr öðrum áttum.

Myndin sýnir niðurstöðuna. Lóðrétti ásinn er meðalhitinn, en sá lárétti tíminn. Við sjáum að frá 1936 fram til hafísáranna á sjöunda áratugnum er þessi meðalhiti nokkuð stöðugur (breytilegur að vísu frá ári til árs) í kringum -2,0 stig. Á hafísárunum kólnuðu norðanvindar að vetri rækilega og var meðalhiti þeirra í mörg ár undir -4 stigum - lægstur 1969, -5,3 stig. Tíu ára meðaltal (rauður ferill) fór lægst í -3,7 stig (1962 til 1971). Síðan þá hefur leiðin legið upp á við - síðustu 10 vetur er meðalhitinn -0,4 stig, hátt í 2 stigum hærri en var á hlýskeiðinu mikla um 1940. Yfir allt tímabilið samsvarar leitnin +2,0 stigum á öld (væri sjálfsagt enn meiri hefðum við enn eldri mælingar með - og hún væri líka meiri slepptum við hlýskeiðinu fyrra eins og sumir gera stundum í ámóta leitnileiðöngrum). Við sjáum samt að það eru fyrst og fremst norðanáttir síðustu 15 ára eða svo sem eru afbrigðilegar miðað við fyrra hlýskeið. 

Þá er auðvitað spurningin með hinar áttirnar. Við skulum hafa í huga að hér er ekkert hugsað um vindhraða. Hægar sunnanáttir eru oft mjög kaldar á Akureyri að vetrarlagi þegar veður er heiðríkt og kalt loftið leitar út Eyjafjörðinn. 

Blái ferillinn er sá sami og 10-ára meðaltalið á fyrri mynd. Rauði ferillinn sýnir meðalhita hinna áttanna. Hann er hærri en meðaltal norðanáttanna. Aftur á móti er langtímaleitnin engin (sviðað og með suðlægu áttirnar á landsvísu). Jú, hinar áttirnar hafa að vísu hlýnað talsvert síðustu 20 árin (um 1 stig eða svo) - en þó eru þær ekkert hlýrri en þær voru um 1940.  

Rétt eins og í fyrri pistli um svipað efni tekur ritstjóri hungurdiska enga afstöðu um varanleika þessa ástands norðanáttarinnar - en bendir enn á að þetta er mál sem ætti að athuga frekar - og þá innan hinnar löglegu landhelgi tölfræðinnar. Þangað til það verður gert getum við smjattað aðeins á þessu (án þess að tala um stórasannleik í því efni). 

Við getum þess í lokin (í framhjáhlaupi) að sólarhringsúrkomumet desembermánaðar var slegið á Akureyri í gær (miðvikudag 11.desember). Úrkoma mældist 34,8 mm. Eldra met var frá 1960, 33,0 mm, sett þann 28. Þá slitnuðu síma- og rafmagnslínur vegna krapaþunga og staurar brotnuðu á Héraði og í Eyjafirði. 

Athugasemdir

[Björn Kristinsson (IP-tala skráð) 17.12.2019 kl. 10:27]

Áhugavert.  

Hef verið að skoða svipaðar sviðsmyndir fyrir nokkrar veðurstöðvar á Íslandi.  

Gæti ég sent það til þín í tölvupósti ?