Sumarsól á Austurlandi

Skortur á nauðsynjum leiðir stundum til óhæfuverka - eða alla vega til spuna úr rýru efni. Sólskinsstundafjöldi var mældur á Hallormsstað á Héraði frá 1953 til 1989, en því miður lögðust þær mælingar þá algjörlega af. Ekkert hefur frést af sólskinsstundum austanlands síðan þá. Það sem gerir þetta mál enn snúnara er að lítið er um skýjahuluathuganir af svæðinu líka á síðari árum. Að vísu er skýjahula athuguð (að nokkru) á Egilsstaðaflugvelli, en talsverð vinna er að athuga hvers eðlis þær athuganir eru. Það er t.d. svo að háský (sem geta byrgt fyrir sól) koma ekki alltaf fram í flugvallarathugunum, enda skipta þau ekki máli við flugtak og lendingu. 

Hugsanlega muna einhverjir lesendur hungurdiska eftir pistlum sem hér birtust um furðugott samband mánaðarmeðaltala skýjahulu og sólskinsstundafjölda bæði í Reykjavík og á Akureyri. Nú skal gerð tilraun til að nota samband sólskinsmælinga á Hallormsstað og skýjahulu í Vopnafirði til að fylla í eyður sólskinsathugana bæði fyrir 1953 og eftir 1989. Lesendur ættu þó að hafa í huga að hér er um neyðaraðgerðir að ræða - og nákvæmnisvísindum kastað fyrir róða. En við látum slíkt ekkert hindra okkur þegar sulturinn sverfur að - fóður verðum við að fá til að lifa af, bragðið skiptir engu. 

En lítum fyrst á mynd sem á að sýna að þetta er ekki algjörlega glórulaust. 

Hér má sjá samband skýjahulu í Vopnafirði og sólskinsstundafjölda á Hallormsstað í júlí 1953 til 1989. Satt best að segja kemur þægilega á óvart hversu gott það er. Sjaldan munar meir en 50 stundum á milli ágiskaðra og réttra gilda og oftast er munurinn talsvert minni. Nú er svona samband reiknað fyrir alla mánuði ársins hvern fyrir sig (sólargangur er svo misjafn að þess er þörf). 

Og þá getum við búið til línurit sem sýnir sólskinsstundafjölda á Hallormsstað í mánuðunum júní til ágúst árin 1925 til 2019.

Höfum í huga að tölur áranna 1953 til 1989 eru raunverulegar - aðrar eru ágiskaðar. Það er 1971 sem er mesta sólarsumarið, síðan koma 2012, 2004 og 1957 - síðan 1947. Sólarrýrast er sumarið 1993 (eiginlega langsólarrýrast), en síðan koma 1952, 1938, 1954, 1998 og svo 2019 og 2015. Þetta hljómar allt fremur sennilega - en nær öruggt þó að raunveruleg röð er væntanlega eitthvað önnur. Við sjáum að mikið var um sólskinssumur á áttunda áratugnum (raunverulega mælt) og svo virðist sem árin í kringum 1930 hafi verið sólrík líka. Þar verður þó að hafa í huga að hringl var í veðurlyklum framan af og hefur ritstjóri hungurdiska ekki kannað hvaða afleiðingar það kann að hafa á niðurstöðurnar. 

Nú má spyrja hvernig þetta rímar við tilfinningu manna eystra? Nokkuð auðvelt væri að blanda hita í málið til að reikna sumarvísitölu, en úrkoman aðeins flóknari vegna hringlanda í mælingum á henni. Kannski ritstjórinn haldi áfram á glæpabrautinni (hann er orðinn svo bersyndugur hvort eð er)?