Útrás úr Norðuríshafi

Að undanförnu höfum við gefið gaum miklum kuldapolli sem haldið hefur sig í námunda við norðurskautið stóran hluta júnímánaðar. Nú bregður svo við að hann sleppur úr búri sínu og virðist ætla að fara suður með vesturströnd Grænlands næstu vikuna eða svo. 

Kortið sýnir hæð 500 hPa-flatarins og þykktina kl.18 á laugardag 1. júlí, að mati evrópureiknimiðstöðvarinnar. Jafnhæðarlínur eru heildregnar, en þykktin er sýnd í lit. Hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Því meiri sem hún er því hlýrra er loftið. Kuldapollurinn sést vel við Vestur-Grænland - en hefur ekki enn náð til helstu byggða á Grænlandi. 

Nú er það svo að útrásir sem þessar úr íshafinu eru ekki endilega sjaldséðar þegar á heildina er litið, en samt sjaldséðar á hverjum einstökum stað sem fyrir þeim verður. Ritstjóri hungurdiska verður að játa að hann er ekki með tíðni kuldakasta sem þessara á Vestur-Grænlandi sjálfvirkt kvarðaða í hausnum og getur því lítið sagt um það hversu óvenjulegt þetta er. Evrópureiknimiðstöðin telur þetta þó vera með mestu kuldum á þessum slóðum í fyrrihluta júlímánaðar - það tímabil sem þeirra viðmið nær yfir (20 ár). 

Til allrar hamingju verndar Grænlandsjökull okkur fyrir því versta - en við sleppum samt ekki alveg. Það má ráða af kortinu hér að neðan.

Litirnir á kortinu sýna vik þykktar næstu tíu daga (29. júní til 9. júlí) frá meðallagi áranna 1981 til 2010. Heildregnar línur sýna hæð 500 hPa-flatarins, en strikalínur meðalþykkt í 10-daga spánni, 5370 til 5400 metra hér við land. Það er svosem ekkert hættulega kalt, en samt um 80 metra undir meðallagi við Vestfirði. Slíkt vik er mikið - setjandi svip sinn á veður í tíu daga - trúlega þá meira einhverja dagana. 

Nú samsvara 20 metrar nálægt einu stigi, -80 metrar segja þá að hiti í neðri hluta veðrahvolfs verði um 4 stigum undir meðallagi þessa tíu daga. Vikin verða væntanlega (eða vonandi alla vega) minna í jarðneskum sveitum. 

Þegar þetta er ritað er ekki gert ráð fyrir sérlegum illviðrum hér á landi samfara svalanum - ritstjórinn er hálfhissa á því - vonandi rætast þær spár. 

Það má þó segja að gott sé að losna við kuldann úr íshafinu - og að við verðum ekki í beinni braut hans - það tekur stund að búa hann til aftur. 

Að lokum lítum við á útgilda- og halavísa evrópureiknimiðstöðvarinnar fyrir hita sunnudagsins. Ég þakka Bolla Pálmasyni fyrir að galdra þessa mynd fram úr iðrum reiknimiðstöðvarinnar.

Báðir vísarnir mæla hversu „óvenjulegu“ veðri er verið að spá. Bláu svæðin sýna útgildavísinn - á dökkfjólubláu svæðunum heggur nærri kuldametum árstímans (miðað við síðustu 20 ár) - en á þeim dökkbrúnu er hiti nærri hámarkshitametum. Heildregnar línur (sjást ef rýnt er í fjólubláa svæðið) sýna svokölluð halagildi (halavísi) - við skýrum þau ekki frekar hér, en látum þess þó getið að allt sem nær hærra tölugildi en 2 telst mjög óvenjulegt. Hér er hæsta talan í fjólubláa svæðinu 1,7. Það er hátt. - Daginn eftir (mánudag) má á samsvarandi korti sjá halavísinn fara upp í 2,4 - en það er uppi á Grænlandsjökli - þar eru öll hitameðaltöl líkana harla vafasöm og við gerum ekki tíðindi úr slíku - en ritstjórinn mun hins vegar fylgjast vel með hvernig spárnar þróast. Honum veitir ekki af að bæta við reynslu sína í túlkun þessarar nútímavéfréttar. - Skyldu véfréttir fornaldar hafa notað halavísa? 

Athugasemdir

[kristinn geir steindórsson briem (IP-tala skráð) 30.6.2017 kl. 08:53]

eflaust fara meint illviðri hérlendis af voldum útrásarinar hvar kaldaloftið og það heita koma saman, ug kraftinum í kerfunum, hvert fara veðurkerfin. þau byrja við miðbaug, en hvar enda þau, ekki eiðast þau á pólunum.?. er ekki l´kegast að þau fari upp í efri hluti himinhvolvsins,reni sér síðan í sólina við miðbaug hríngrásin er hafinn