Flóðaveðrið 15. til 20. október 1965

Víða á landinu er október úrkomusamasti mánuður ársins að meðaltali. Skemmtireikningar ritstjóra hungurdiska sýna 15. október sem úrkomuþrungnasta dag ársins á landinu að meðaltali (1949 til 2015) og 2. október í 2.sæti. 

Listi yfir flóð og skriðuföll í október er bæði langur og bólginn og nær til allra landshluta og margra gerða veðurs - af norðri, austri, suðri og suðvestri. Fer mjög eftir áttum og eðli veðranna hvort stórir landshlutar eða minni verða fyrir.

Hér verður ekki gerð nein tilraun til greiningar - aðeins rifjað upp eitt mjög mikið sunnanúrkomuveður frá því í október 1965. Ástæðan er einfaldlega sú að veðurlag þá minnir nokkuð á veðurlag þessa dagana - meira að segja mátti (með góðum vilja) tengja mestu úrkomugusuna við leifar fellibyls - sá hafði borið nafnið Elena. 

Október 1965 var mjög hlýr mánuður - eindregnar sunnanáttir ríktu mestallan mánuðinn. Mikið háþrýstisvæði var fyrir austan land - og lægðir gengu til norðurs fyrir vestan. Ekki hefur jafnhlýr eða hlýrri október komið síðan og er mánuðurinn í 6. sæti hlýrra októbermánaða - á landsvísu - og einnig mjög ofarlega á úrkomulistum. 

Lítum á kort japönsku endurgreiningarinnar frá því kl. 18 þriðjudaginn 19. október 1965. Þá hafði úrkoman reyndar staðið í nokkra daga og veðurstaðan verið nokkuð svipuð. 

Mikil hæð yfir Norðursjó - gríðarleg sunnanátt yfir Íslandi - lægðabylgjur gengu svo ört yfir þessa daga að erfitt er að segja hver þeirra tengdist Elenu best.  

Háloftakortið gildir morguninn eftir, kl.6 miðvikudag 20. október 1965. Sérlega hlýtt er yfir landinu - alveg við methlýindi ef trúa má greiningunni. Hiti komst í 18,9 stig á Garði í Kelduhverfi þann 19. - októberhitamet þar - einnig var sett októberhitamet á Raufarhöfn. 

Ekki varð mikið tjón af völdum vinds - þótt ritstjóranum sé særokið í Borgarnesi þessa daga einkar minnisstætt - en því meira af völdum vatnavaxta - enda stóð kastið í um það bil 5 daga. Þó er getið um eftirfarandi tjón af völdum vinds: 

Þann 18. eða 19. fuku járnplötur af húsum við Skjóltröð og Neðstutröð í Kópavogi, þar slitnaði upp bátur við höfnina. Vélbátur frá Siglufirði fórst út af Grindavík, mannbjörg varð naumlega. Þann 20. fauk þak af hænsnahúsi í Hnífsdal og drápust margar endur. Tvær bátskektur skemmdust einnig í Hnífsdal.

En vatnavaxtatjónið varð meira. Lítum á:

Miklar vegarskemmdir urðu í stórrigningum dagana 18. til 20. Ár flæddu yfir bakka sína og spilltu vegum, fjöldi skriða féll á vegi. Brúin á Jökulsá á Sólheimasandi brotnaði niður á kafla og varð ófær, Brúin á Múlakvísl skemmdist og V-Skaftafellssýsla einangraðist. Klifandi í Mýrdal og Skógaá undir Eyjafjöllum skemmdu einnig vegi. Eitt fet vantaðu upp á að vatn færi yfir Markarfljótsbrúna eða varnargarða við hana. Vatn rauf vegi við brýr við Njálsbúð og Álfhólahjáleigu í Landeyjum, sömuleiðis fór vegur í Fljótshlíð í sundur.

Hvítá í Borgarfirði gerði stórspjöll á vegum. Miklar skemmdir urðu við Reykjadalsá á Svínadal í Dölum. Skriða teppti veginn um Bröttubrekku. Hörðudalsá rauf Skógarstrandarveg á tveimur stöðum. Skriður féllu við Hvítanes í Hvalfirði og í Óshlíð og Eyrarhlíð við Ísafjörð. Vegir skemmdust í Hrútafirði og Hjaltadalsá braust yfir bakka sína og flæddi yfir nýræktarlönd á Hólum.

Þann 20. féll mikil skriða á bæinn Arnþórsholt í Lundareykjadal, skriðan braust inn á gólf í íbúðarhúsinu, eyðilagði fjárhúsin og dráttarvél.

Úrkoma sló októbermet allvíða - eða var mjög nærri því, m.a. mældist sólarhringsúrkoma á Hveravöllum 109,4 mm, það næstmesta allt mælitímabilið þar. 

Listi yfir heildarúrkomu þessa daga og sólarhringshámark er í viðhenginu. Þar skal sérstaklega bent á að úrkomumagn á stöðvunum við Eyjafjallajökul og Mýrdalsjökul er ekkert ofboðslegt miðað við það sem stundum gerist þar um slóðir - en samt verða þar þessir gríðarlegu vatnavextir. Þetta gæti bent til þess að úrkomumagnið hafi verið miklu meira uppi í fjöllunum - auk þess sem jökulís hefur bráðnað. Spurning hvað reiknilíkön nútímans hefðu gert við veðrið þessa daga. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• r_elena-1965.txt