Rakt loft

Nú streymir mjög rakt loft langt úr suðri til landsins. Myndin hér að neðan er þversnið úr harmonie-líkaninu og gildir kl.13 síðdegis á morgun, þriðjudag 11. október. Rétt er að vara við textanum hér að neðan - hann er snúinn og fullur af tungubrjótum. Lesendur beðnir um að taka honum af hógværð og jafnlyndi - einfaldast kannski að sleppa því að lesa hann. 

Ekki alveg auðveld aflestrar þessi þversnið - en lóðrétti ásinn sýnir þrýstihæð, frá 1000 hPa neðst og upp í 250 hPa efst, frá sjávarmáli og upp í um 10 kílómetra hæð. Legu lárétta ássins má sjá á smákortinu í efra hægra horni. Það sýnir Ísland, þrýsting við sjávarmál og einnig má sjá línu sem liggur til norðurs yfir Vesturlandi - þversniðið liggur eftir þeirri línu - breiddarstig eru merkt á lárétta ás myndarinnar.

Ljósgráu blettirnir sýna fjöll sem línan liggur um - Snæfellsnes alveg neðst á miðri mynd - og síðan Vestfjarðafjöllin lengra til hægri. 

Litir sýna rakastig. Það er fremur óvenjulegt að dökkblár litur þekur nærri því allan myndflötinn - rakastig er þar meira en 90 prósent. Heldregnar svartar línur tákna jafngildismættishita og mælir hann í Kelvinstigum. Þar sem jafngildismættishitinn lækkar upp á við er loft annað hvort óstöðugt eða skilyrt óstöðugt - það verður óstöðugt sé hreyft við því. 

Óstöðuga (eða skilyrt óstöðuga) lagið er ekki mjög þykkt í þessu þversniði - nær aðeins upp í um 800 hPa (um 2 km hæð). Ofan við þá hæð vex jafngildismættishitinn ákveðið með hæð. Yfir Snæfellsnesi norðanverðu er mjótt grátt svæði sem liggur þar upp og niður - þar sjáum við niðurstreymi norðan fjalla á nesinu - það léttir á rakamettun loftsins í sunnanáttinni sem ríkir á allri myndinni (en ekki er sýnd).

Ef vel er að gáð má einnig sjá rauðar strikalínur - þetta eru jafnrakalínur - ekki jafnrakastigslínur og mæla raka í grömmum vatnsgufu á hvert kíló lofts. Að jafnaði er talað um eðlisraka með þessari einingu (ekki endilega gott orð - en við látum hefðina trampa hér á okkur - jafneðlisrakalína og jafn-jafngildismættishitalína eru ekki beinlínis þjál orð).

En hvað er myndin svo að segja okkur? Jú, mjög rakt loft liggur við Vesturland - væri vindur mjög hægur myndi það e.t.v. samt ekki endilega skila mikilli úrkomu - það er fremur stöðugt - en úrkomumætti þess er mjög mikið. Þvingi vindur það til að lyftast yfir fjöll - og líkanið segir að það muni gerast fellur mikil úrkoma úr því. - En annars staðar verði hún e.t.v. ekki endilega mikil. 

En munum að líkön eru líkön - ekki raunveruleikinn sjálfur. 

Fyrir þá sem vilja fletta upp hugtökum á netinu eða í bókum eru alþjóðaheitin „equilvalent potential temperature“ = jafngildismættishiti og „specific humidity“ = eðlisraki.