Veturinn klórar í bakkann

6.4.2013 | 02:01

Veturinn klórar í bakkann

Veturinn á norðurslóðum klórar nú aðeins í bakkann en vonandi fer hann samt ekki að halda upp á 50 ára afmæli páskahretsins mikla 1963 á þriðjudaginn (9. apríl). Dálítill ættarsvipur er samt með stöðunni nú og þá - en nei. Við lítum samt á norðurhvelskort evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir um hádegi á sunnudag (7. apríl).

Ísland er fyrir miðju rétt neðan við miðja mynd. Jafnhæðarlínur eru heildregnar. Þar sem þær eru þéttar er hvasst í 500 hPa. Þykktin er sýnd með litaflötum, fjólublái bletturinn er yfir Svalbarða - þar er þykktin minni en 4920 metrar.

Ísland er í norðvestanátt, hæðarhryggur er vestan við land og við í heldur kaldara lofti heldur en verið hefur, það er græni liturinn sem hefur verið að sleikja okkur síðustu dagana. Langt er suður í sumarið - á sumrin viljum við helst að þykktin sé meiri en 5460 metrar (sandguli liturinn). Hún er það hins vegar ekki alltaf hvorki á þeim tíma né öðrum. Við verðum samt að gera einhverjar kröfur.

Það sem við viljum ekki er að kuldapollurinn stóri fari að senda okkur lægðardrög úr norðvestri og norðri - 1963 má segja að hann hafi komið til okkar í heilu lagi. Með hjálp þó, kringlóttir kuldapollar hreyfast yfirleitt ekki langt nema að þeir séu aflagaðir af tilfallandi lægðardrögum - eða hæðarhryggjum.

Örin á kortinu bendir á mjög smáa háloftalægð sem liggur í buktinni norðantil í Baffinsflóa. Hún er (ef trúa má spánum) einmitt að myndast núna (seint á föstudagskvöldi). Það gerist þannig að lægðardrag í jaðri kuldapollsins mikla teygist með mjög kalt loft í farteskinu vestur á Norður-Grænland, þar missir kalda loftið fótanna og bókstaflega dettur fram af jöklinum.

Á þeirri eyðiströnd ganga jöklar í sjó fram og lítið er um veðurstöðvar - hvort þar gerir fárviðri hefur ritstjórinn ekki græna glóru um. Niðurstaðan er sú að loftið tekur veðrahvörfin með sér niður í fallinu - spáin segir alveg niður að sjávarmáli. Hér verður að vísu um sýndarveðrahvörf að ræða - hin einu og sönnu hrökkva til baka. Þetta er eins og veðrahvörfin slitni í sundur og verði tvöföld.

En við lítum á hið skemmtilega veðrahvarfakort evrópureiknimiðstöðvarinnar. Ísland er við Í-ið á myndinni og Baffinsland við B-ið. Litakvarði og tölur til aðstoðar sýna hversu hár þrýstingur er við veðrahvörfin. Á okkar slóðum eru þau á þessum árstíma yfirleitt á bilinu 300 til 200 hPa. Hér þarf að athuga að því lægri sem talan er því hærri eru veðrahvörfin - þrýstingur fellur með hæð.

Þetta kort gildir á morgun - laugardag 6. mars kl. 12, sólarhring á undan norðurhvelskortinu að ofan. Í lægðinni (hvítur blettur) miðri stendur talan 1004 (hPa). Svona lága tölu hefur ritstjórinn ekki séð á þessum kortum áður. Veðrahvörfin geta farið niður fyrir 900 hPa í dýpstu lægðum á vetrum - þegar þær eru í óðavexti. Hér er þó ekki um slíkt að ræða heldur er um fjallaáhrif að ræða - Grænlandsjökull sýnir afl sitt. Lægðin er ekki nema 1004 hPa djúp. Ekki er víst að líkanið hafi þetta alveg rétt eftir - líkön eiga oft bágt í námunda við fjöll.

Þessi einkennilega lægð grynnist síðan næstu daga og veðrahvörfin jafna sig að nokkru. Háloftalægðin litla verður gripin af næsta lægðardragi úr norðvestri og á það kerfi að fara suðaustur um jökulinn í átt til okkar. Mun þá kalt loft (ekki það sama og í fyrri umferð) detta aftur niður af jöklinum en núna okkar megin. Dragast þá veðrahvörfin enn niður - reiknimiðstöðin segir niður í 800 hPa um hádegi á þriðjudag. Hér greinir spár og reiknimiðstöðvar á um framhaldið - kannski gerir kuldakast þrátt fyrir allt - á afmælisdaginn sjálfan.

Flokkur: Vísindi og fræði | Facebook