Hláka í kortunum - dugar lítt

Bestu spár telja nú að hláka sé framundan - hún er reyndar þegar byrjuð á hluta landsins þegar þetta er skrifað (seint að fimmtudagskvöldi 12. janúar). Hún virðist ætla að vera eindregin á morgun (föstudag) en óvissara er með endinguna. Þykktin verður tiltölulega há í fjóra daga en kalt loft á að sleikja vestanvert landið oftar en einu sinni á þessum tíma - en hungurdiskar spá engu frekar en venjulega. En klakinn er mikill og sólin máttvana. En lítum á fagra þykktarspá evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir kl. 18 á föstudag (13. janúar). Þykktin á laugardag til mánudags verður ekki svona há.

Það er alla vega tilbreyting að þessu útliti. Þykktin er sýnd í dekametrum (1 dam = 10 metrar) með svörtum heildregnum línum en litafletirnir sýna hita í 850 hPa. Það er 5440 metra jafnþykktarlínan sem hringar sig um landið norðaustanvert - og sjá má örlítinn sveig í 5460 metrum og inni í honum töluna 7 - táknar að 7 stiga hita sé spáð í 850 hPa á þeim slóðum. Smásveiga og stakar tölur tökum við hóflega alvarlega.

Þykkt á þessu bili getur við bestu skilyrði (vind af bröttum fjöllum) gefið um 15 stiga hámarkshita á landinu - oftast er hámarkshitinn þó lægri en þetta við þessa þykkt. Ítrasti möguleiki er 17 til 18 stig. Landshitamet janúarmánaðar hér á landi er 19,6 stig sem mældust á sjálfvirku stöðinni á Dalatanga þann 15. árið 2000.

En hver er þá hæsta þykkt sem vitað er um í janúar? Ef við tökum mark á tuttugustualdarendurgreiningunni sem hungurdiskar vitna oft til hefur það gerst nokkrum sinnum að þykkt í janúar hefur farið upp fyrir 5500 metra í námunda við landið. Hæsta gildið nálægt landinu er 5530 metrar og er það frá 18. janúar 1992. Nokkrir mjög hlýir dagar komu um miðjan janúar það ár og á syrpan sú nokkur af landsdægurhámörkum janúarmánaðar og mörg stöðvamet í janúar voru sett þessa sömu daga, m.a. hefur aldrei mælst hærri hiti á Akureyri í janúar heldur en mældist þann 14. janúar 1992, 17,5 stig.

Endurgreiningin nefnir líka mjög mikla þykkt þann 14. janúar 1922. Þá var lítið um hámarksmælingar á landinu og engin spor markar dagurinn í metaskrám hungurdiska. Flest háþykktarskot á þessum tíma árs standa mjög stutt - oftast aðeins hluta úr degi þegar háloftahryggir sviptast hjá - rétt eins og nú á að gerast.

Eitt uppeldislegt atriði að lokum (fyrir nördin). Við sjáum að blár litur liggur yfir svæðum sunnan til á landinu. Skýringar eru fleiri en ein. Í fyrsta lagi getur þetta verið kalt loft sem sunnanáttin ekki hreinsar burt í neðstu lögum. Í öðru lagi er loft í uppstreymi sunnan fjalla, það kólnar mjög við að lyftast - en hlýnar aftur í niðurstreyminu nyrðra. Síðan verður einnig að hafa í huga að munur er á landslagi líkansins og raunverulegu landslagi. Uppstreymi líkansins fer eftir landslagi þess - en ekki því raunverulega. Þetta þýðir að ekki má taka allt of mikið mark á ýmis konar hlykkjum og sveigjum yfir landi í reiknuðum veðurspám.

Athugasemdir

[Þorkell Guðbrandsson (IP-tala skráð) 14.1.2012 kl. 11:50]

[Þorkell Guðbrandsson (IP-tala skráð) 14.1.2012 kl. 11:52]

Myndina, sem á að fylgja fyrri "athugasemd" er tekin af Halldóri Hjálmarssyni, matsveini á bv. Klakki á Halamiðum 11. janúar s.l. Þar sýnist mér sjást dæmigerðir hungurdiskar!

[Emil Hannes Valgeirsson, 14.1.2012 kl. 12:30]

Þetta er alveg gífurlega fín mynd af hungurdiskum!

[Trausti Jónsson, 15.1.2012 kl. 01:14]

Já, sérlega glæsileg mynd. Bestu þakkir Þorkell. Gaman væri ef höfundurinn leyfði að hún fengi sess í myndasafni Veðurstofunnar. Neðst í hægra horni stendu Davíð Már en þu nefnir Halldór Hjálmarsson? Þessi mynd kemst næst teikningu Fritjof Nansen af hungurdiskum sunnan við Jan Mayen í apríl 1882 að fegurð en texti Jóns Eyþórssonar undir þeirri mynd varð tilefni að nafni bloggsins.