Tíu ár

Nú hefur blogg hungurdiska þraukað í tíu ár. Fyrsta færslan birtist 19.ágúst 2010. Pistlarnir eru að sögn teljara orðnir 2677. Hin síðari ár hefur birtingatíðni verið heldur minni en framan af - og ekki eru pistlarnir allir efnismiklir. Mjög margt er ósagt - svo margt að ritstjóranum óar við og alveg ljóst að aldrei kemur það allt fram - ekki einu sinni það sem liggur innan seilingar. Um þessar mundir er tímafrekust samantekt ritstjórans á fréttum af veðri og tíð áranna 1749 til 1924. Miðar því nokkuð, birt hafa verið yfirlit um 80 ár af 176 - stutt í að helmingur þeirra hafi verið „lagður að velli“. Það verður bara að koma í ljós hvort verkefninu lýkur - eða hversu lengi verður áfram haldið.  

Nota hér tækifærið og þakka jákvæðar undirtektir lesenda - sem enn virðast furðumargir. 

Af árinu 1872

Tíð var talin hagstæð árið 1872. Meðalhiti í Stykkishólmi var 3,3 stig, 0,7 stigum ofan meðallags næstu tíu ára á undan. Meðalhiti í Reykjavík var 4,1 stig og 4,7 stig á Stórhöfða. Ekki hefur verið giskað á meðalhita ársins 1872 á Akureyri. Kalt var í janúar, október og desember, en hlýtt í febrúar, júlí og ágúst. Júlimánuður er meðal þeirra hlýjustu sem vitað er um, var þá sá hlýjasti sem komið hafði í Stykkishólmi (frá 1846). Ámóta hlýtt var þó þar í júlí 1855 og ágiskanir benda til þess að sömuleiðis hafi orðið ámóta hlýtt eða hlýrra í júlí 1838. Ágúst var líka sá hlýjasti sem komið hafði fram til þessa í Hólminum. 

Í apríl urðu gríðarlegir jarðskjálftar norðanlands, mest við Skjálfandaflóa. 

Sérlega kaldir dagar voru aðeins tveir í Hólminum (8. mars og 2. október), og tveir dagar voru sérlega hlýir (16.júní og 24.ágúst). Í Reykjavík voru 31.maí og 2.október köldustu dagar ársins (að tiltölu), en 14.júní og 20.ágúst hlýjastir. 

Árið 1872 var mjög þurrt í Stykkishólmi, ársúrkoma mældist aðeins 483 mm. Þetta var þurrasta ár frá upphafi úrkomumælinga (haustið 1856) - en enn þurrara varð síðan 1878 og 1881. 

 

Loftþrýstingur var að tiltölu hæstur í ágúst, en lægstur í janúar. Þrýstingur var einnig tiltölulega lágur í júní. Þrýstingur mældist lægstur í Stykkishólmi þann 17.janúar, 950,8 hPa, en hæstur þann 20.apríl, 1039,5 hPa.

Fréttir frá Íslandi taka saman veðurlag ársins:

Veðuráttufar á Íslandi næstliðið ár var eitt hið besta, er verið hefur á þessari öld; raunar voru vetrarhörkur miklar og langar í einstökum héruðum, en í flestum sveitum mundu menn varla að öllu samtöldu jafngóða tíð. Framan af vetrinum 1871—72 var veðurátta allgóð sunnanlands og vestan, en mjög breytileg norðanlands og austan, og svo var allt til ársloka. Eftir nýár tók veður að verða nokkuð óstilltara sunnanlands og vestanlands, en þó einkum á Vesturlandi. Þó var snjófall þar mjög lítið, og sömuleiðis á Norðurlandi allt austur að Yxnadalsheiði. Milli Yxnadaisheiðar að vestan og Reykjaheiðar að austan var aftur allmikil fannkoma i janúarmánuði, einkum þegar á leið mánuðinn; en er lengra kom austur, varð fannkoman minni, bæði í Norður-Þingeyjarsýslu og svo um allt Austurland. Snjóflóð hlupu fram um þær mundir á nokkrum stöðum nyrðra, og ollu nokkru fjárljóni, einkum í Suður-Þingeyjarsýslu. Frostlítið var víðsvegar um land framan af janúarmánuði, en seint í mánuðinum kom kuldakast, er náði um allt land; í Reykjavík varð frostið mest 12 stig (eftir Réaumurs mæli [-15°C]), en 20 stig [-25°C] á Akureyri. Bráðum hlýnaði aftur og gjörði nú stillt veður og frostlítil viðast um land þar til seint í marsmánuði; þá kom annað kuldakast, er náði yfir allt land, en varð minnst á Austurlandi; fylgdi því fannkoma og stormar; þá rak ís undir land nyrðra,fyrst fyrir Hornströndum, en síðan austur með öllu landi og austur fyrir Langanes; þó varð hann hvergi landfastur að mun. Í miðjum aprílmánuði hörfaði ísinn aftur nokkuð frá, og brá þá veðuráttu aftur mjög til batnaðar. Síðari hluta aprílmánaðar og meginið af maímánuði var allgóð tíð, einkum á Suðurlandi og Austurlandi; nyrðra og vestra var veðurátta nokkuð óstilltari, og var einkum stormasamt á Vesturlandi. Síðast í maí gjörði síðasta kastið, og var það allhart, en eigi langt; 29.—30. maí var stórhríð nálega yfir allt land. Fyrstu dagana af júnímánuði var einnig kalt og stormar miklir, en upp frá því gjörði hvervetna algjörðan bata. Allt þangað til hafði hafíshroði öðru hverju sést fyrir Norðurlandi, en nú hvarf hann úr landsýn að fullu og öllu. Þegar á allt er litið, hafði veturinn verið ágætur á Austurlandi og Suðurlandi, og sömuleiðis í betra lagi á Vesturlandi og meginhluta Norðurlands; að vísu hafði verið nokkuð stormasamt, en frost og fannkoma að öllu samtöldu mjög lítil. Í einum hluta landsins hafði veturinn verið bæði harður og langur, og einhver hinn lakasti, er nú hefur komið í mörg ár, en það var í Suður-Þingeyjarsýslu, eða héruðunum milli Vaðlaheiðar að vestan og Reykjaheiðar að austan. Frá veturnóttum og fram að nýári hafði þar verið allhart, og að jafnaði harðara en í öðrum sveitum. Eftir nýár harðnaði þar enn meir, og upp frá því máttu þar heita sífelld harðindi og megn snjóþyngsli allt fram að fardögum. Harðast var hríðaráfellið í lok maímánaðar; kyngdi þá niður feikimiklum snjó, og fennti fé víða og lömb króknuðu; á Höfðaströnd voru fannalögin svo mikil, að prestur gekk á skíðum á útkirkju sína 2.júní. En nú var og veturinn á förum. Frá fardögum (6.júní) og til höfuðdags (29.ágúst) voru sífelldir hitar og blíðviðri um allt land, og kom varla deigur dropi úr lofti allan þann tíma. Hitinn var mestur í miðjum júlímánuði; í Reykjavík varð hann 18 stig í skugga, en 24 stig á Akureyri. Þegar leið á sumarið, tók hitinn nokkuð að þverra, en þó mátti heita veðurblíða fram í miðjan septembermánuð. Íshroða hafði orðið vart seinast í ágústmánuði fyrir utan Hornstrandir og Skagaströnd, en hann hvarf bráðum aftur. Seinast i ágúst og fyrst í september rigndi dag og dag, en þó svo lítið, að þurrviðri mátti kalla um allt land fram í miðjan mánuðinn. Ertir miðjan septembermánuð brá veðuráttu norðanlands og austan; komu þá köld norðanveður nyrðra með frosti og fannkomu, en eystra gjörði austanátt með rigningum og umhleypingum. Sunnanlands og vestan brá fyrst veðuráttu snemma í októbermánuði, og kyngdi þá niður miklum snjó í sumum sveitum. Um þær mundir harðnaði enn meir norðanlands og austan. Þó létti hretviðrunum bráðum af aftur víðsvegar um land, og gjörði góða tíð þar til seinast í októbermánuði; þá komu aftur hörkur og hretviðri, er stóðu yfir þangað til í miðjum nóvember. Eftir miðjan nóvembermánuð brá aftur til bata, og var tíðarfar hvervetna allgott upp frá því fram að árslokum. Undir árslokin var aftur farið að harðna; síðari hlutann af desember var stormasamt víða, en veður þurrt og kalt og hreint.

Þrátt fyrir hinar litlu jarðabœtur, sem gjörðar hafa verið, var þó heyskapurinn hvervetna í betra lagi næstliðið ár, og sumstaðar ágætur; olli því veðurblíðan og hið ágæta árferði. Reyndar byrjaði vorið seint í sumum sveitum, en þegar það kom, þá þaut gras upp á skömmum tíma, og þar einna mest, er snjór hafði legið lengst yfir. Rigningaleysið dró nokkuð úr grasvextinum, en hitinn var aftur nógur, og sumstaðar jafnvel of mikill; var það eigi óvíða, að jarðvegurinn sviðnaði og gras skrælnaði af of miklum hita. Eigi að síður spratt harðvelli að jafnaði betur en mýrar og votlendar engjar. Sláttur byrjaði almennt í fyrra lagi. Rigningar og óþurrkar um sláttinn spilla oft góðum heyskap á Íslandi, svo að það kemur að litlu gagni, þótt jörð sé vel sprottin, en nú voru þar á móti sífelldir þurrkar meginið af slættinum, og varð því nýting á heyjum hin besta um allt land, einkum um túnasláttinn og sömuleiðis talsvert framan af engjaslætti. Þó varð heyskapurinn endasleppur sumstaðar, einkum austanlands, og ollu því rigningarnar og votviðrin, sem gengu síðari hluta septembermánaðar. Heybirgðir manna undir veturinn voru þrátt fyrir það í besta lagi, eigi að eins að vöxtum, heldur og einnig að gœðum. Kályrkja og kartöflurœkt heppnaðist víðast í besta lagi. Hafrar og bygg spruttu einnig vel, þar sem þeim hafði verið sáð. Melurinn í Skaftafellssýslu spratt einnig vel, en eyddist af stormum.

Janúar. Kalt í veðri og nokkuð óstillt. Mikill snjór norðaustanlands en lítill suðvestanlands.  

Þjóðólfur birti þann 22.febrúar bréf ritað í Vestmannaeyjum 23.janúar:

Frá Vestmannaeyjum er skrifað 23. f.mán. að þar hafi að vísu verið besti vetur, en hretviðra og hrakningasamt, svo að útifénaður var megri vonum, eftir svo gott haust og vetur; mest -6°R [-7,5°C] (á Gilsbakka 19°C, hér í Reykjavík -12—13°R [-15°C]); bráðapest lítil sem engi, eigi heldur í Elliðaey þar sem einmitt kvað drepast frá þriðjung til helmings af lömbum sem þangað eru sett til haust- og vetrargöngu. Síðustu dagana af nóvember og hina fyrstu af desember, og aftur 19.—22.[janúar], (allan desember og fyrri hluta janúar var þar gæftalaust), aflaðist þar langa og lúða að miklum mun; í seinni róðrunum (í janúar) varð og þorskvart.

Norðanfari segir af tíð 29.janúar:

Síðan um næstliðið nýár hafa hér um sveitir verið einlægar jarðbannir af áfreðum og snjóþyngslum, en oft frostlítið og gott veður. 27. [janúar] hér 16° frost [-20°C] en 19° [24°C] á Þverá í Laxárdal. Aflalaust er hér nú með öllu og gæftalítið.

Þjóðólfur segir þann 8.febrúar:

[Frá] 26.—27. [janúar] og þar til 3.[febrúar] tók hér fyrir gæftir svo almennt ræði hefir eigi mátt heita hér inn frá fyrr en dagana frá 5. þessa mánaðar og þar til í dag.

Tíminn segir 14.febrúar:

Eftir bréfum og blöðum að norðan, sem komu hinn 5.[febrúar] með sendimanni frá Akureyri — fréttist, að veðráttu hafi brugðið til snjóa og frosta um jólaleytið í Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýslum, svo að um miðjan janúarmánuð hafi víða verið jarðbönn um þau héruð. — Aflalítið á Eyjafirði. ... Hér sunnanlands hefir haldist hin sama veðurblíða, en frost hafa verið stöku sinnum sérdeilis dagana 21. og 22. [janúar] m. 8—12° frost á R. Snjófall aldrei, nema 3. [febrúar] var að eins sporrakt um morguninn, enn tók af strax aftur samdægurs. Um þetta leyti árs hafa menn ekki átt að venjast jafngóðu fiskiríi, sem nú hefir verið hér. 

Febrúar. Hagstæð tíð og hlý. Snjór sjatnaði nokkuð norðaustanlands.

Norðanfari segir tvisvar frá tíð í febrúar:

[14.] [Þ.10.febrúar] bárust hingað þær fréttir, að meðfram sjó á Langanesi, Þistilfirði og Sléttu væri snjólítið, jarðir því nægar og lítið búið að gefa fullorðnu sauðfé; aftur hart í Núpasveit, Axarfirði, Kelduhverfi og um allan innri hluta sýslunnar eða millum Reykjaheiðar og Vaðlaheiðar; einnig hafa hér um Eyjafjarðarsýslu verið miklar jarðbannir þar til nú næstliðna daga að hér hefir oftast verið þítt nótt og dag, svo snjórinn hefir sígið og þar sem snjóléttast er skotið upp hnjótum, en svellalögin eru svo mikil, að skepnur varla geta komist millum hnjótanna. Í Skagafjarðar- og Húnavatnssýslum, er víða sagt gott til haga.

[20.] Veðuráttufarið hefir enn verið hér um sveitir hin sama stillta og blíða, sem í næsta blaði hér á undan er sagt frá, 4—6 enda 8° hiti [+10°C] á daginn og oftast frostlaust um nætur, svo nokkuð hefir rýmst um í þeim sveitum þar sem gaddurinn var minnstur. 16 þ.m. kom austanpóstur hingað; hann hafði farið 1.[febrúar] síðla dags frá Eskjufirði og komist þá um kvöldið að Þuríðarstöðum í Reyðarfjarðardölum, en um nóttina og daginn eftir var blindbylur svo hann náði með herkjum til póststöðvanna, sem eru á Egilsstöðum á Völlum, hvar bréfin frá Seyðisfirði, eru látin í töskuna eða tekin upp. Fréttist þá þar, að sendimaðurinn úr Seyðisfirði Pétur Eyjólfsson frá Pétursborg á Vestdalseyri hefði orðið úti og fundist allslaus hjá svonefndum Miðhúsum nálægt Egilsstöðum; nokkru síðar fannst það maðurinn hafði af bréfum og öðru meðferðis, þetta tafði fyrir svo póstur komst ekki frá Egilsstöðum fyrr en þann 4 þ.m. Að austan er að frétta líka veðuráttu og hér, og jarðbannir yfir allar Múlasýslur.

Mars. Hagstæð tíð lengst af, en nokkuð kast um miðjan mánuð. Hiti ekki fjarri meðallagi. Þurrt um landið vestanvert. 

Tíminn segir frá 21.mars:

Sama veðurblíðan hefir haldist við síðan blað vort kom út síðast; vestan- og norðanpóstar komu hingað hinn 15.[mars], er það helst að frétta, er vér höfum fengið í bréfum og blöðum. Á Vesturlandi hefur verið lík veðurátta og hér sunnan lands. Við Ísafjarðardjúp hefur verið afli með minna móti næstliðið haust og vetur; kringum Jökul hefur og aflast lítið, enn nú er sagt að fiskiríið sé farið að aukast nokkuð, og fiskur hafi gengið inn eftir Breiðafirði; hefir hans orðið vart á Stykkishólmi. Úr Norðurlandi tökum vér lesendum vorum til fróðleiks almennar fréttir úr bréfum þessum: (Frá Austfjörðum 30—1—72). „Vetrarfarið hefir að þessu verið næsta mislint; fyrst gjörði íhlaup í haust um veturnæturnar; svo að víða varð jarðlaust með öllu, og skepnur fenntu sumstaðar, hélst það hálfan mánuð, síðan hlánaði aftur, að allan snjó tók upp, og varð þannig öríst fram að jólum, og allt þangað til gefið fullorðnu fé, enn með jólum skipti aftur um, og snerist til ískomu og snjóburðar, og hefir því jafnaðarlegast farið fram síðan, og nú hefir verið alveg jarðlaust samfleytt á aðra viku, og engin skepna séð út fyrir dyr, þann tíma; snjórinn er illa lagður og blotar hvað eftir annað, enn hey eru með fyllsta lagi, og þola menn því nokkra skorpu. Fiskiafli var ágætur í haust; bráðapestin hefir gjört vart við sig hér og þar, en ekki orðið eins mögnuð og á Norðurlandi. Kornbirgðir voru litlar í austurkaupstöðum, nema á Djúpavogi“. ... (Úr þingeyjarsýslu 26.—2.—72): „Vetrartíðin til jóla var góð, spilltist þá veðuráttan og gjörði snjó mikinn, með blotum og áfreðum, og urðu jarðbönn yfir allt; þorratíðin var allgóð, enn frost voru nokkur fyrst á honum, síðan blotar með landsunnan vindi, seig þá snjór nokkuð, og komu upp hnjótar, enn gaddur og hjarn í milli og fljúgandi færi um allt. (Úr Vaðlaþingi 27.-2.-72): „Tíðin er nú góð, hinn liðni þorri er einn með hinum bestu, er ég hefi lifað, enn á honum hefir þó komið hið mesta frost, er komið hefir á þessum vetri, það af er, það var laugardaginn fyrstan í þorra, 13°R [-16°C], allt fyrir það, hefir frostið að meðaltali, ekki orðið meira enn 1/2 gráða. Hafíshroða rak um jólin að Sléttu og inn á voga í Þistilfirði, og tveir ísjakar komu inn á Fjörðu. Íshroði þessi fór strax aftur“.

Norðanfari birti þann 25.maí bréf úr Strandasýslu, dagsett 25.mars:

Veturinn sem að nú er næstum liðinn hefir mátt heita veðuráttugóður og frostalítill, en stöðugar jarðleysur hér í sýslu síðan á jólum af blotum og áfreðum, svo víða er nú kominn 15 vikna innistaða fyrir allt sauðfé, og sumstaðar eins lengi hross; þetta er að sönnu alvenja í þessari sýslu, og því er hún svo fjárfá.

Apríl. Erfið kuldatíð lengst af. 

Norðanfari birti tvo tíðarpistla og bréf að auki í apríl:

[8.] [Þ.2.apríl] um háttatíma kom norðanpóstur Magnús Hallgrímsson aftur að sunnan hingað í bæinn; hann hafði farið úr Reykjavík 21.[mars]. Að sunnan og vestan, er að frétta góða tíð og snjóleysur allt norður á Yxnadalsheiði. Úr bréfi úr Húnavatnsýslu dagsett 20.mars. „Tíðin er alltaf hin sama frostalítið og frostleysur og oftast stillt, nema 7. og 8.[mars] var hér norðanhríð“.

[19.] Veðuráttan hefir nú um tíma verið stillt og oftar úrkomulítið og frostin eigi mikil, en vegna hafáttar, dimmviðra og þoku sjaldnast getað notið sólar, og heldur ekki hlánað. Gaddurinn er því mikill og óvíða jörð, og sumstaðar engin síðan um veturnætur millum Yxnadalsheiðar og Axarfjarðarheiðar. Nokkrir eru vegna heyleysis farnir að reka af sér, og nokkrir sagt að hafi við orð að skera. Heyin hafa líka verið sögð yfir höfuð mikilgæf. Aftur er sagt að hafi verið hinn besti vetur í flestum plássum meðfram sjó, t.a.m. á Langanesi, Þistilfirði, Sléttu og Tjörnesi. Fyrir vestan og og sunnan, er alltaf sögð hin besta tíð og snjóleysur.

Með Pálmasunnudegi [24.mars] breyttist tíðin til landnorðanáttar, élja og nokkurrar snjókomu nú í páskavikunni. 6. mars lagði unglingsmaður, Árni Friðriksson, frá heimili sínu Garði í Fnjóskadal til ferðar norður á Melrakkasléttu og ætlaði að fara Gönguskarð, sem er fjallvegur milli Fnjóskadals og Köldukinnar hér um ½ þingmannaleið bæja á millum. Þegar nú Árni var komin meiri hlutar leiðar eftir fjallveg þessum, fór veður og færi versnandi, svo hann treysti sér eigi að rata og settist því að, en næstu dagana voru einlægar stórhríðar með frostgaddi, svo hann lá út í 6 dægur og réði það af með veikum burðum að snúa til baka heim að Garði, talsvert kalinn á fótum. Litlu eftir þetta var hann fluttur inn í Akureyri. Álitið er að piltur þessi missi tærnar af báðum fótunum og máski meira af öðrum.

Úr bréfi úr Hjaltastaðaþinghá Norðurmúlasýslu dagsett 2.apríl. „Fréttir eru fáar héðan, nema það sem almennt gafst veðurblíðan og jarðirnar hér í harðindasveitunum. Á þorranum höfðu mýrar í Borgarfirði hér eystra, verið ristuþíðar á þorra.

Tíminn segir af tíð í pistli þann 5.apríl:

Um næstliðin mánaðamót, hefir hér syðra, skipt um hina góðu veðráttu, og verið oft norðan eður landnorðan kuldastormur; nóttina milli hins 2. og 3. [apríl] og morguninn eftir setti og niður töluverðan snjó, og má það í raun réttri heita sá fyrsti snjór, er hér á suðurnesjum hefir sést í vetur. — Fiskafli er sagður fremur lítill og misjafn, hér við sjávarsíðuna, um þessar mundir.

Tíminn segir aprílfréttir þann 1.maí:

Með vestanpóstinum, er kom 29.[apríl] fréttist hörð kuldaveðrátta af Vesturlandi, og víða bágt manna milli á Vestfjörðum, sökum þess að fiskur hefir brugðist þar í vetur; kaupför voru komin á Ísafjörð, þá póstur fór þaðan; Hafíshroði hafði sést við Strandir um sumarmálin.

Norðanfari birtir fréttir úr mars- og aprílbréfum 3.maí - þar á meðal af jarðskjálftunum miklu:

Úr bréfum úr Þingeyjarsýslu, dagsett 30. mars og 18. apríl 1872. Úr Laxárdal: „Héðan er ekkert gott að frétta, jarðbönnin hið sama og verið hefur í allan vetur og nú daglega stórhríðar og fannkoma og margir komnir í heyþrot; heyin hafa reynst mjög létt og uppgangssöm. ... " — Úr Bárðardal: „Harður hefir þessi vetur verið hér í framsveitum Þingeyjarsýslu, svo sem Reykjadal, Mývatnssveit, Bárðardal, Kinn og fram Fnjóskadal, þar sem sumstaðar hefur staðið tíð gjöf fé og hross síðan á jólaföstu, enda eru nú hartnær allir orðnir örþrifsráða og uppnæmir og margir búnir að gefa út fé sitt fram til fjalla. Héðan úr Bárðardal, er komið nær 1000 fjár fram á afrétt á litla hagabletti, því þar hefir verið snjógrynnra en útsveitunum. Ekki get ég kennt þetta slæmum ásetningi, því um þessar sveitir voru menn vel að heyjum komnir í haustið var, heldur kenni ég það heyléttu og jarðbönnum". — Frá Húsavík: „Harðindi og heyleysi hér nyrðra er orðið svo almennt, að það er talið víst, að hér í sýslunni verði grófur skepnufellir; einkum mun vera mest hætta búin: í Reykjadal, Kinn og Bárðardal. Mývatnssveit er sögð yfir höfuð mikið illa stödd. Aðfaranótt hins 18. þ.m. hafa hér verið svo miklir jarðskjálftar, að búast hefur mátt við á hverju augnabliki að húsin hryndu ofan yfir menn. Margir smábæir hér í kring hafa hrunið meira og minna, svo fólkið hefur ekki haft önnur ráð en flýja burt í hin húsin, sem enn standa minna brákuð og brotin; jarðskjálftarnir hafa komið á hverjum 5 mínútum. Hér er því orðið mikið tjón á húsum og öllu brothættu". — Eftir munnlegum fregnum hingað, er sagt að 14 smábæir kringum Húsavík séu hrundir að grundvelli og sýslumannshúsið og assistentshúsið liðið miklar skemmdir, svo í þeim sé alveg óbúandi. Nær því 100 manns, er sagt húsvillt og bjargarlaust. Frá Þorvaldsstað og út á Húsavíkurleiti, kvað jörðin vera með einlægum smærri og stærri sprungum, og ein þeirra hátt á aðra alin á breidd, er nær yfir langa leið. Á nokkrum mógröfum hafði ísinn og jörðin langt að neðan sprengst upp, og á einum stað á Húsavíkurbakka var sem ryki upp úr jörðunni, menn eru því á glóðum um, að eldnámi sé þar undir eða í grennd. Hér og hvar um aðrar sveitir, höfum vér heyrt, að hús hafi meira og minna skekkst, brotnað eða hrunið. Á Kaðalstöðum í Hvalvatnsfirði í Þingeyjarsýslu, hafði einn jarðskjálftinn sprengt fram snjóflóð úr fjalli, ofan á allt fullorðna féð sem þar var á heimilinu, er búið var að reka til beitar í fjöruna. Á Látraströnd er sagt að fjöldi af snjóflóðum hafi fallið, en hvergi til tjóns, það er menn en vita, Úr sumum björgum hafði fallið hver stórskriðan af annarri, og grjóthrunið orðið hið ógurlegasta. Menn telja víst að slík ósköp hafi víðar gengið á hér nyrðra. Seinna vonum vér að geta greinilegar sagt frá afleiðingum jarðskjálfta þessa, einkum á Húsavík, hvar hann, að því leyti vér höfum frétt, hefir orðið lang stórkostlegastur og ollað mestu tjóni. Undanfarna daga hefir hér verið snjókoma og ekkert rýmt um á daginn, og á nóttunni 6—7° frost; enda er nú sagður svo mikill hafís hér norðan fyrir landi, að skipstjóri óðalsbóndi Jónas Jónsson á Látrum, er lagður var af stað frá sér að heiman til hákarlaveiða út í Grímsey, gat eigi komist nema eitthvað út á sundið, hvar hann varð að snúa heim aftur.

Þann 24.maí greinir Þjóðólfur frá jarðskjálftunum nyrðra:

Góðfúslega meðdeilt Þjóðólfi af hr. stúdent Páli Þorlákssyni frá Stórutjörnum. Seint um kvöld 17. dag [apríl] urðu menn varir við jarðskjálfta á Norðurlandi og víðar; fannst til þeirra aftur og aftur næstu nótt, einkum nær kl.4. Daginn eftir 18. [apríl] bar mest á þeim um kl.10, l0½ og 11 f.m. og þóttust menn verða varir við smákippi af og til í 2 sólarhringa eða meir. Eigi má með vissu segja, hve lengi kippirnir hafa varað í hvert skipti, en mestur og lengstur þótti sá sem kom hér um kl. 11 f.m. þann 18.; þá var það, að skaðinn varð mestur á Húsavík. Þar hrundu 23 kot meir og minna og 3 timburhús skekktust og röskuðust á grundvellinum, svo að eigi þóttu byggileg að svo stöddu. Viða á Húsavík og þar í kring sáust eftir á sprungur í jörðu, og kvað mest að einni, lá hún í gegnum höfðann fyrir norðan bæinn, frá sjó og upp eftir svonefndum Laugardal. Í húsunum hrundi allt það niður, sem laust var á hillum og í skápum, og brotnuðu öll leirílát og annað, það sem brothætt var. Enginn maður eða skepna fórst eða meiddist í jarðskjálftum þessum, en talið er, að 100 manns hafi orðið húsvilltir. Þóttust menn finna, að jarðskjálftinn kæmi frá útsuðri. Ekki varð víðar tjón að jarðskjálftunum, að því er spurst hafi, en hvervetna, þaðan er frést hefir af Norðurlandi, hafa þeir fyllilega fundist; eigi hafa menn enn frétt úr Norður-Þingeyjarsýslu.

Í Norðanfara þ.17.maí birtist löng umfjöllun um jarðskjálftana á Húsavík - við styttum hana lítillega hér:

Aðfaranóttina þess 18. apríl kl.11 um kvöldið, kom hér jarðskjálfti svo mikill, að mönnum leist ekki ugglaust að vera inn í húsum, ef annar kæmi jafn snarpur; en litlu þarna á eftir komu þeir svo títt, að ekki liðu nema 4—8 mínútur milli þeirra. Engir voru þeir mjög stórkostlegir fyrr en kl.4 um nóttina; þá kom einn svo harður, að húsin léku til og frá, teygðust sundur og saman, og mikið af því sem rótast gat gekk úr sínum skorðum. Smábæirnir hérna í kringum kaupstaðinn urðu þá strax fyrir svo miklum skemmdum, að fólkið flúði úr sumum þeirra til hinna bæjanna, er minna hafti sakað. Allt fólk hér á Húsavíkurbakkanum fór nú á flakk við þessi undur, því ekki var lengur friðlegt í húsunum. Að afliðnum þessum mikilfenga jarðskjálfta kl.4, kom um nokkurn tíma enginn er gæti álitist hættulegur, þó alltaf væru smáskjálftar með litlu millibili þangað til kl.10 daginn eftir.

Þá var ég staddur á veitingahúsinu, og ætlaði mér eftir venjulegum hætti að fá mér snæðing; en rétt í sömu andránni laust á húsið svo óttalegum jarðskjálfta, að mér kom til hugar að ég væri knúður til að mölva mig út um glugga, því með því móti hugsaðist mér, að ég kynni að hafa mig út áður en húsið væri fallið, því ekki var annað sjáanlegt en það mundi á svipstundu falla til grunna; en af því að rykkirnir voru svo grimmúðlegir ýmist fram og aftur eða þá á hlið, gat ég enga stjórn á mér haft meðan á þessum ósköpum stóð, sem vafalaust hafa staðið í hálfa aðra mínútu; loksins eftir að ég var kominn út varð mér fyrst að líta í kringum mig, til að vita hvort nokkuð af smábýlunum hér í kring mundu uppistanda; sá ég þá að fólkið streymdi hópum saman hingað ofan eftir með þá sorglegu fregn, að allir húskofar sínir væru fallnir til grunna; þetta er það sviplegasta augnablik sem ég hef lifað, því mæðurnar komu með börnin á bakinu hálfnakin, þær einnig sjálfar ekki betur útbúnar; enginn vissi hvert flýja skyldi til að geta verið óhultur um líf sitt, og nú bættist það ofan á, að jarðskjálftarnir voru svo miklir og tíðir meðan fólkið var að þyrpast saman, að ekki gátu staðið á bersvæði nema styrkustu menn; hér var ekkert til ráða nema flýja, og streymdi fólkið því sumt út á Tjörnes og aðrir inn í Reykjahverfi. Allan þennan dag voru jarðskjálftarnir, og leið mikið skammt á milli, en engir þeirra voru eins voðalegir og sá sem kom kl. 10 um morguninn, eins og að framan er getið. Allir bæir hér í kring eru fallnir og fólkið úr þeim komið eitt í hverja áttina. Húsavíkurbærinn stendur ennþá að því leyti, að fólkið hefir ekki yfirgefið bann, en kvað þó vera mjög mikið fallinn og alveg óbyggilegur nema með viðgjörð með framtíðinni; annar bær stendur hér uppi ennþá, sem Sigmundur Þorgrímsson á, og eru þá talin þau torfhús, sem uppi standa og búið var í. Nú er að minnast á timburhúsin hérna, 3 af þeim sem höfð voru til íbúar urðu fyrir svo miklum skemmdum, að eins og þau standa nú, eru þau aldeilis óbyggileg; fyrst er hver einn einasti steinn fallinn úr reykháfunum, og annað hitt, að ofnarnir eru í mörgum pörtum og í þriðja lagi eru húsin sjálf öll rammskökk og að sumu leyti brotin, þökin rifin svo víða að snjóar inn um þau. Þú munt vilja fá að vita hverjir bjuggu í þessum húsum, og eru það: sýslumaður okkar, verslunarmaður S.Jacobsen og veitingamaður S. Jónatansson; þessir máttu allir yfirgefa hús sín og er ekki að hugsa til að þeir geti haft þeirra not fyrr en þau hafa fengið mikla viðgjörð.

Hús það, sem Factor Gudjohnsen býr í, sætti einna minnstum skaða af húsum þeim sem hér voru í grenndinni, en samt ber það víða á sér ljósan vott þess hvað mikið það hefir reynst; til allrar lukku stóð meiriparturinn af skorsteininum, og hrundu þó allir ofnar niður. Hefði þetta hús farið eins og hin, þá hefði ekki legið annað fyrir, en að allir úr timburhúsunum hefðu orðið að leita sér húsaskjóls annarstaðar. Miklar skemmdir urðu á ýmsum vörutegundum hér, einkum á öllu leirtöje og vínflöskum.

Ég hef enn þá sleppt því að minnast þess, hvernig jörðin varð í þessum miklu umbyltingum. Fyrst og fremst meðan á mestu hræringunum stóð, gekk hún öll í smáöldum, síðan rifnaði hún þvert og endilangt, sumstaðar voru rifurnar svo breiðar, að þær álitust að vera fullkomin 2 kvartil á breidd, og ein þeirra, er liggur ofan frá svo nefndu Húsavíkurfjalli og ofan allan Laugardal, skammt fyrir norðan Húsavík, var í fyrstu l 1/2 alin á breidd þar sem hún var breiðust, og víða kvað hafa legið heil jarðarstykki, sem kastað hefir upp úr jarðrifunni; ein liggur líka að norðanverðu í höfðanum skammt fyrir utan og neðan Húsavík sem svo mikill hiti er í, að það rauk upp úr henni stöðugt í 4 sólarhringa. Ég var ásamt fleirum héðan að skoða þessi undur, og þá var svo mikill hiti í rifunni, að maður aðeins þoldi að halda hendinni yfir efst viðjarðbrún. Nú kvað reyknum vera slotað og rifan farin að lykjast aftur. Ennþá ganga hér jarðskjálftarnir, þó ekki svo mikilfenglegir að þeir olli skemmdum, enda væri óskandi að fólk ætti ekki eftir, að líða annað eins og hér er gengið á undan. Við þetta ógurlega tilfelli hafa 104 manns orðið hér húsnæðislausir, og það litla, er flestir þeirra höfðu undir höndum hefir skemmst, og sumt tapast til fulls og alls, og geta þeir því ekki átt neina von fyrir að geta brúkað það með framtíðinni. Skepnutjón varð eigi mikið vegna þess að þær munu flestar hafa verið úti þegar mestu ósköpin dundu yfir; en bóndinn Sigurjón Björnsson á Kaldbak, sem býr hér skammt frá, missti 6 ær, sem orsakaðist með þeim hætti, að skepnur hans voru í fjöru skammt frá bænum, en mjög háir hamrar voru yfir, hafði því sprungið úr björgunum og þær orðið undir hruninu. Víðar hafa orðið nokkrar skemmdir enn í þessu plássi, þó ekki sé í neinni líking við það sem hér er, t.a.m. á Héðinshöfða skekktust og hrundu að nokkru 4 fjárhús, einnig baðstofa á Mýrarseli kvað vera hrunin að mestu og á Núpum urðu flest bæjarhús fyrir miklum skemmdum, og miklu víðar þó eigi sé hér upptalið.

Til þess að nokkurn veginn sé hægt að gjöra sér hugmynd um það, hvað sterkur jarðskjálfti þessi hafi verið, af þeim sem ekki hafa reynt hann, vil ég geta þess, að 100 pd. lóð, sem stóðu á bekk niður við gólf í vigtarbúðinni hér á staðnum, köstuðust fram af bekknum og nokkuð út á gólfið. Einnig hentist efra lagið af brennivínsfötum, sem lágu á hliðinni upp í pakkhúsi, ofan á gólfið og stóðu þar á endum hérumbil 1 alin frá því sem þau voru áður. Þegar að þessi ógurlegi jarðskjálfti kom, hurfu tveir lækir sem hér runnu ofan í jörðina, öðrum skaut upp aftur eftir nokkra stund en hinum ekki. Einnig tóku menn eftir því, að strax við byrjun jarðskjálftanna urðu allar ár hér í grenndinni með jökullit; ár þessar eru ætíð mjög tærar, einkum um þennan tíma, þegar ekki eru hlákur og vatnsrennsli í þær. Mest bar á lit þessum í Köldukvísl hér á Tjörnesinu og Búðaránni, sem rennur hér fast við verslunarhúsin, og hefir þessi jökullitur haldist allt fram að byrjun maímánaðar. Fjaran hér neðan við Húsavíkina, sprakk öll í sundur við jarðskjálftann og varð um leið heit að mun, upp úr sprungunum spýttist vatn og lagði þar upp af bláa gufu er líktist bláum eldsloga; margir kváðust og hafa séð bláleita gufu eða eld skjótast upp úr jörðinni hér utan við höndlunarhúsin hjá svonefndum Brennisteinshrísum, er féllu í jarðskjálfta fyrir 5 árum, og líka út á svo nefndum Húsavíkurhöfða. Skrifað í maímánuði. L.J. Finnbogason.

Norðanfari birti þann 25.maí fáein bréf dagsett í apríl:

Úr bréfi að austan 30 apríl 1872. „Veturinn hefir verið hér hinn frostaminnsti, sem lengi hefir komið, svo hér um bil mílukafli af Lagarfljóti hefir aldrei lagt, nema skæning endrum og sinnum. Fram að jólum var mjög snjólítið víðast hvar, en áfrerar tíðir einkum inn til dala Frá jólum fram yfir þrettánda komu býsna miklir snjóar og varð víða jarðlaust — en þá komu hlákur með miklum rigningum og leysti meiri hluta snjóa. Voru síðan fram til einmánaðar ýmist þíður eða bleytusnjóar og lítil frost milli. En skarpt varð stundum um jörð, einkum inn til dala af storkum og varð sjaldan beitt til hlíða. Síðan um pálma [24.mars] hefir verið hretasamt og hvikul tíð og þó frosta lítil en jarðir víðast, og svo er enn. Þó veturinn hafi mátt heita mikið góður og mildur hafa gefist mikil hey fullt eins og í meðalvetri — því beit hefir verið létt og heyin eins — en fénaður heilsulítill“.

Úr bréfi Álftafirði 9.apríl „Héðan er fátt að frétta nema góðan vetur, en heyfrekan, og eru nú margir komnir í mestu vandræði af heyleysi; versta skorpan sem komið hefir í vetur stendur en yfir, síðan þriðjudaginn eftir pálmasunnudag.

Úr bréfi af Flateyjardal í Þingeyjarsýslu dagsett í apríl 1872. „Á fimmtudaginn 18.[apríl], um hádegisbil, kom hér voðalegur jarðskjálfti, svo menn hafa orðið fyrir miklum skaða, og eigi hægt að lýsa því nákvæmlega, meðan snjór er á jörð og húsveggir frosnir. Á flestum bæjum hafa hús skekkst og rótast meira og minna, sum alveg hrunið niður og veggir og þekjur sprungið. Á Eyri hér á dalnum, hrundu flest bæjarhús svo fólkið flúði úr bænum, og hefir þar enginn verið síðan. Á Kaðalstöðum töpuðust í snjóflóðum um 60 kindur, og fór það allt í sjóinn, en nokkuð af því rak á land aftur í Flatey og upp á Vargsnesreka. Það gegnir allri furðu, að sjá hvernig jörðin hefir farið, og er þó minnst af því hægt að sjá núna; úr öllum fjöllum hafa hlaupið snjóflóð, og allt er sundursprungið á láglendinu, sumstaðar sér langt ofan í jörð, á tjörnum er allur ísinn sundursprunginn og stórir leirgarðar báðu megin við sprungurnar upp úr botninum, og það þótt djúpar tjarnir séu. Jarðskjálftarnir fundust fyrst 16. þ.m., og hafa alltaf gengið að þessu, en engir stórir nema tveir".

Norðanfari birti þann 1.mars 1873 bréf úr Flatey á Skjálfanda, dagsett 18.desember 1872 þar sem greint er frá jarðskjálftunum í apríl það ár:

Aðfaranóttina hins 18.apríl urðu menn varir við jarðskjálfta en þó allir litlir er héldust alla nóttina en um morguninn kl.10 f.m. kom einn stór, svo hlutum lá við hruni, og hér um kl.11 kom annar er tók langt yfir hina alla; sjórinn sogaðist fyrst út, og í sama vetfangi skelltist hann aftur á land, sem stór alda; jörðin gekk í bylgjum, við hvað hún sprakk víða í sundur, og upp um sprungurnar gekk sjór og sandur. Öll hús skemmdust, nokkur hrundu, og tveir bæir alveg; i einum bænum urðu 2 kvenmenn undir hruninu, en náðust þó lítið meiddar. Kirkjan hér rótaðist á grundvelli sínum, er hún þó bundin með 5 járnböndum. Jörðin sprakk víða hér í Þönglabakkaprestakalli svo í sundur að ómögulegt var að fá heila torfu eða streng. Skaðinn á húsum og munum var metinn allt að 600 rd. — Fiskiafli var hér í sumar kringum Flatey í meðallagi af þorski, nokkur af skötu en með minnsta móti af heilagfiski. Gæftir voru einstaklega góðar fram að göngum, þar á móti í haust og allt að þessu framúrskarandi ógæftir og sífelld brim, svo haustaflinn varð mjög lítill.

Þjóðólfur greinir frá mannsköðum og skipsköðum í pistli þann 4.maí (nokkuð stytt hér):

Á siglingunni hér vestur með landinu 26.[apríl] ... hreppti herskipið Fylla ofsaveður og ósjó mikinn; féll þá inn og brotnaði um leið á skipinu holskefla ein mikil og tók út 4 skipverjana með útsoginu, og auðnaðist eigi að bjarga nema 2 þeirra, en 2 drukknuðu. Eftir bréfi frá Sigurði bónda á Vífilsstöðum, Vigfússyni, [dagsett á] Auðnum á Vatnsleysuströnd 21.[apríl] — „Í fréttaskyni leyfi ég mér að láta yður vita að í gær [20.apríl] var hér hörð norðankæla en illt sjólag; samt reru allmargir, en engir sátu lengi því veður spilltist, sigldu því allir í land tómkjala; en á uppsiglingunni fórst bátur með 2 mönnum af útveg Guðmundar bónda Guðmundssonar hér á Auðnum; formaður var Þorbjörn Jónsson frá Hvanneyri í Andakíl, sonur Jóns bónda Símonarsonar á Efstabæ í Skorradal, ungur maður og mætavel að sér gjör til munns og handa. Hinn maðurinn var Ásmundur Jónsson, Sigurðssonar frá Ferstiklu á Hvalfjarðarströnd ... ". Sama dag (laugardag 20.apríl] varð skipskaði fyrir Loftstaðasandi í landróðri; drukknuðu þar 4 menn en 2 varð bjargað, eins og gjörr er frá skýrt í skýrslu þeirri, er hér kemur, og sóknarpresturinn síra Páll Ingimundarson hefir góðfúslega sent oss: „20. apríl 1872, fórst á uppróður í stinnhvössum norðanvindi bátur frá vestri Loftsstöðum, líklega af ofhleðslu í slæmum sjó. Voru á honum þennan dag 6 menn sá 7. náði ekki. Af þeim 6 drukknuðu 4. ...“

Maí. Kuldatíð lengi vel, en skárri kaflar komu þegar á leið. En mánuðinum lauk þó með slæmu hreti.  

Norðanfari birti þann 25.maí bréf dagsett í Laxárdal í Þingeyjarsýslu þann 9.maí:

Ástand manna hér um pláss er óttalegt, gaddur yfir allt og hvergi jarðarbragð, meiri og minni hríð og frost á hverjum degi (í gærkveld 9—10 stig á R [að 12°C]); einlægt er rifið út kornið handa fénaðinum og hann víða farinn að falla, dregnar og horaðar skepnur reknar, ýmist inn í Eyjafjörð eða út að sjó, eða hvort þangað, sem einhver von væri að draga í því lifið, en allt sýnist muni koma fyrir ekkert, að hér verði sá almennasti og stórkostlegasti fellir, sem við höfum lifað, því þeir fáu, sem voru sjálfbjarga, eru orðnir eins fyrir hjálp við hina, sem fyrst urðu þrotum, og þannig er hjálpin orðin að engu og allir í jöfnum voða, sem þó er voðalegast.

Þann 30.maí segir Tíminn af tíð:

Síðan „Tíminn“ kom út seinast, hefir mátt heita hér sunnanlands stillt veðurátta, en fremur köld, sökum hafíshroða sem enn er sagður liggja við Norðurland. Næturfrost voru hér allt að 3—4°, bæði kringum hinn 9. og 18. þ.m. hefir því gróður farið lítið fram, þar til vikuna sem leið, er veðuráttunni brá til vestanáttar með hægri úrkomu.

Norðanfari segir þann 3.júní frá hreti í maílok:

[Þ. 29.—30. maí] skall hér á enn eitt stórhretið, svo víða kom mikil fönn, og sumstaðar illkleyf; og nokkuð af fé sem úti lá, fennti eða hrakti til dauðs; auk þess sem skepnufækkunin með ýmsu móti öðru heldur áfram og lambadauðinn sem yfir tekur. Lítið sem ekkert aflast nú úr sjó; það virðist því, sem að hinni almennu velfarnan sé nú sýnt í tvo heimana. Fátt hefur frést af hákarlaskipunum, sem flest höfðu verið á hafi úti og
mikil hætta búin, af ísnum og stórhríðinni er var austanlandnorðan, og einhver hin mesta með snjókomu og veðurhæð er í manna minnum hefir um þennan tíma komið hér.

Norðanfari birti 13.júlí bréf úr Austur-Skaftafellssýslu, dagsett 26.maí:

Veturinn var góður og frostvægur til loka febrúarmánaðar, en miklar rigningar og súld, en síðan úrkomulítið og stöku sinnum norðan stormar, og alltaf frostvægara en menn hafa minnt til. Fyrir hvítasunnu [19.maí] kom hér grimmdarveður, sem hélst fulla viku, og skemmdi mikið gróðurinn; alltaf er úrkomulítið en loftið kalt ...

Norðanfari segir fréttir af tíð og afkomu þann 14.júní- aðallega fjallað um áfellið í maílok:

Í stórhríðinni 29.—30.[maí] hafði eitt hákarlaskipið, er Veturliði hét, frá Bakka á Tjörnesi með 10 mönnum, farist og fundist á hvolfi, brotið þvert yfir fyrir framan káetu og fast þar við akkeri, festar og vaðarhöld m.fl. er lágu til botns. Einn maður af því fannst á Botnsfjöru í Þorgeirsfirði, ásamt mulinu úr afturhluta skipsins og fleira, og þar á meðal gaflfjöl með nafni skipsins. Á Stóru-Reykjum í Reykjahverfi, hafði í stórhríðinni á dögunum 50 fjár hrakið til dauðs í svo nefnda Reykjakvísl, og fé víðsvegar fleira og færra fennt. Á Grenjaðarstað, Múla og Narfastöðum í Reykjadal, eru á hverjum bænum fyrir sig, dáin 60 lömb. Á nokkrum bæjum er sagt að muni verða sauðlaust. Sumstaðar er fannfergjan sögð enn svo mikil, að varla sjáist á dökkan hnjót, og eigi verði komist bæja né sumra byggða á milli nema á skíðum, og ekkert nú, í 7 viku sumars, að gefa kúm nema við og korn. Með manni af Hólsfjöllum fréttist hingað 10. [júní] að áfellið seinasta, hafi þar verið minna en hér og fyrir norðan, og skepnuhöldin yfir höfuð allgóð. 9. þ.m. voru dregnar hér á Akureyri á land yfir 500 tunnur af síld, sem öll var gengin út á 2 dögum, ... Að sunnan er að frétta aflaleysi, og jörð þar mjög skrælnaða og gróðurlitla. Víðast hvar eru meiri og minni vanhöld á skepnum. Einkum í Hrútafirði og Skagafirði hafa sést ormar eða pöddur í snjóum, að stærð sem flær, sem menn halda að skriðið hafi upp úr jörðunni, og meðal annars, geti verið orsök til þess, að svo víða hefur orðið vart við yrmlinga í innyflum fénaðarins. Á þingeyrasandi hafði nýlega rekið 2 seli dauða, en 9 í Hrútafirðinum á tveimur bæjum, 7 á öðrum en 2 á hinum, og víðar hefir orðið vart við reka þennan. Það eru því getgátur manna, að einhver dáran sé í selnum, sem getur verið eins og í skepnunum á landi.

Júní. Mánuðurinn byrjaði með kuldatíð, en fór mjög batnandi er á leið. 

Norðanfari birti 13.júlí tvö bréf, dagsett í júní:

[Vesturlandi 13.júní]: Veturinn var mildur allt fram á pálmasunnudag [24.mars]. Síðan hefir verið mikil kulda- og harðviðratíð og er enn með mjög stuttum góðviðraköflum. Gróður er í minnsta lagi. Sauðfénaður er af langvinnum, drætti og næðingum orðinn mjög grannur, en óvíða hefir drepist að mun. Lambadauði er talsverður í sumum sveitum. Um Breiðafjarðardali munu fénaðarhöld vera einna best hér vestra.

[Þorgeirsfirði í Þingeyjarsýslu 19.júní]: Miðvikudagskvöldið 29. maí skall hér á landnorðan stórhríðarbylur með mesta ofsaveðri og grófustu fannfergju ofan á gamla gaddinn, sem mikill var fyrir, stórhríðin hélst alla nóttina og fimmtudaginn fram undir kveld, fór þá að rofa lítið eitt; það fylgdist allt að, veðurhæðin snjókoman, dimman og stórbrim. Nú í viku hefir verið gott veður og mikið tekið upp snjóinn, þó er eigi meira en hálf tekið fyrir framan bæinn hjá mér, og hálft túnið enn undir gaddinum. Ám og hestum er ég nú búinn að sleppa en kýr komast vart út þó tíð verði góð, fyrri enn 10 vikur af sumri, og er það langur gjafatími síðan í fyrra sumar 5 vikum fyrir vetur (41 vika). Ekki er mikill fellir hér á fullorðnu fé, en lambadauði talsverður.

Þjóðólfur segir 1.júlí: „Grasveður hið besta síðastliðnar 3 vikur, og horfir grasvöxtur á túnum vel við, en miður á útjörð“.

Júlí. Óvenjuhlý og hagstæð tíð.  

Norðanfari birti tíðarfarspistil þann 13.júlí:

[Þ.9.júní] fór veðuráttan að batna. en þó einkum er kom fram í miðjan mánuðinn og síðan hefur verið sumarleg öndvegistíð og nú horfur á því, að grasvöxtur verði í meðallagi ef eigi betri. Skepnufækkunin er í sumum sveitum orðin mikil, einkum á sumum bæjum í Reykjadal, Kinn og Bárðardal og við Mývatn. Af fénu, sem búið var að reka fyrir hretið fram til afrétta, er sagt að Bárðdælingar hafi tapað á þriðja hundrað fjár, er sumt fennti, sumt drap dýrið og sumt féll af hor. Mývetningar höfðu og misst talsvert. Þó tekur lambadauðinn yfir því að hann hefir gengið meira og minnanlega yfir allar sveitir og að sama hlutfalli er málnytubresturinn, Nokkrir eru farnir að byrja slátt. Víða hér fyrir Norðurlandi er nú sagður kominn meiri og minni afli af fiski, og fremur vænn, einkum þá síld ...

Tíminn segir af blíðu þann 16.ágúst:

Sama veðurblíðan helst alltaf við hér sunnanlands, með staðviðrum og hitum, sem verið hefir í júní og júlí. Fiskiafli má heita enginn hér á Seltjarnarnesi og Suðurnesjum. Frakkneska herskipið Le Cher, er fór héðan 28. [júlí] vestur um land, og um leið ætlaði norður til Akureyrar, kom hingað aftur í gær, en ekki komst það til Eyjafjarðar sökum hafís og þoku útifyrir, eftir því sem skipverjar segja; ýmislegt, er fara átti til Akureyrar t.a.m. bækur, var sent með skipinu, sem kom með því aftur.

Norðanfari ritar um þurrka og veðurblíðu þann 23.júlí:

Veðurblíðan hefur að kalla alla jafna haldist, og eigi komið dropi úr lofti frá því 6.[júlí] og til hins 17.[ágúst] að hér var nokkur úrkoma, er samdægurs stytti þó aftur upp. Þessa munu fá dæmi hér á landi, að 41 dagur hafi liðið millum skúra, eða að enginn dropi eða fjúk hafi komið  úr lofti. Það má því nærri geta, að töður og úthey, sem er í garð komið sé með hinni bestu nýtingu. 12. júlí var hér mestur hiti 24° á Reaumur [30°C], en 18° [22.5°C] um kvöldið í forsælunni, en 16. þ.m. 20° [25°C], en 14° [17,5°c] um kveldið.  

Norðanfari birti þann 2.nóvember bréf úr Bjarnarneshrepp í Hornafirði, dagsett 18.ágúst:

Allan maímánuð var köld og stormasöm tíð, sem hélst til sólstaða; síðan og til 15. þ.m., hefur verið æskilegasta tíð, úrkomulaust, hægveður og tíðum sólskin og logn; 15. og 16. var hér hin mesta steypirigning. Grasvöxtur á túnum og harðvelli var vel í meðallægi, en þó víðast miður en í fyrra; töður  allar hirtust grænar hér og í nærsveitum og muna menn ekki slíka nýting. 

Richard Burton lýsir morgni [23.júlí] á Reynivöllum, tíðarfari - og svo heilsufari í Reykjavík [úr bók hans „Ultima Thule 2.bindi“ (1875). 

Ágúst. Hlý og hagstæð tíð um land allt. 

Tíminn segir 3.september:

Síðan að seinasta blað „Tímans" kom út, hefur hér á Suðurlandi verið lík veðurátta og áður, að fráteknum 2 eða 3. rigningardögum seinast í næsta mánuði; hitar hafa verið miklir og langvarandi venju framar í sumar, þó munu þeir ei hafa orðið meiri en 17—18 gráður við sjávarsíðuna, ... Í sumar hefur hér verið alveg aflalaust, nema litið eitt af þaraþyrskling og það næsta óverulegt. —

Tíminn birtir úr bréfum að austan og norðan þann 27.september:

[Frá Austfjörðum 22.ágúst]: Tíðarfarið er eitthvert hið ágætasta er orðið getur, grasvöxturinn góður, þurrkurinn og nýtingin á heyinu þar eftir; hver vogur og vík krökkt af fiski, svo varla þarf annað en fara út á tanga og klappir til að fá í soðið, má slíkt heita að taka hlut á þurru landi.

[Frá Eyjafirði 23.ágúst] Veðuráttan stillt og þurr, sem er hið affarabesta til heyskaparins.

September. Lengst af hagstæð tíð, en mikið illviðri um miðjan mánuð. 

Norðanfari birti þann 2.nóvember bréf úr Berufirði, dagsett 20.september:

Af fréttum er það helsta, að tíðarfar var hér um svæði hið ákjósanlegasta í sumar, einkum í júlí og ágústmánuði, með logni, hita og mollum oftast, en síðan með september fremur óstillt 17. [september] kom hér mesta austanveður, og eins til sjós með einstaklegri stórrigning, svo skaðar urðu á Austfjörðum á hjöllum og fiski við sjó; einnig urðu öll 4 hákarlaskipin, er voru héðan af Djúpavog á sjó, fyrir meira og minna tjóni, því 3 þeirra voru næstum týnd, og 1 maður misstist alveg af einu þeirra. 

Norðanfari segir 26.september:

[Þ.16.—18. september] skall hér á norðanátt með hvassviðri, rigning í byggðum en snjókomu á fjöllum, svo hvítt varð ofan undir bæi, Allir eru búnir að heyja með mesta móti og fá hey sín í garð með bestu verkun; þó eiga margir enn hey úti og flestir eldivið sinn. Fremur eru horfur á því, að jarðeplin muni hér verða með meira móti, hjá þeim er höfðu gott útsæði í vor.

Október. Kalt í veðri og nokkuð umhleypingasamt. Úrkomusamt um landið vestanvert.  

Norðanfari segir 15.október frá kaldari tíð:

[Sjöunda september] og síðan, nema dag og dag, hefir veðuráttan verið norðlæg og köld og stundum frost á nóttunni, krapi og snjókoma, svo sumstaðar var alhvítt orðið ofan í sjó og ár. Nokkrir eiga hey úti.

Norðanfari birti þann 2.nóvember bréf að austan, bæði dagsett í október:

[Breiðdal, 10.október] Héðan er fátt að frétta, nema að heilsa manna er góð og tíðin einnig í sumar, en nú umhleypingasöm. 22.[september] fórst bátur á Berufirði með 10 manns á, meðal þeirra 5 börn kammerassessors Weywadt, 2 fullorðin, cand. juris N. Weywadt   og elsta dóttir hans og þrjú ung, tveir drengir og ein stúlka, undirkaupmaður Meilbye og tveir beykjar danskir og drengur, sonur Jóns bónda Jónssonar á Borgargerði og hin 10 var stúlka fyrir innan fermingu. Ekki er nema einn maðurinn fundinn af þessum aftur, og heldur ekki báturinn. … ”

[Seyðisfirði 13. október] Tíðarfarið hefur verið heldur óstöðugt um næstliðnar 3 vikur, bæði að stormum, úrkomum og enda töluverðum frostkuldum. Heyskapurinn varð því fremur endasleppur, og ekki sem affara bestur að lokunum, en þó svo að flest allir munu nú byrgir af góðum heyjum eftir þetta blessaða sumar.

Þann 23.nóvember segir Þjóðólfur nánar af slysinu hörmulega á Berufirði, eftir bréfi sem ritað er í Papey 29.september:

Þeir fóru frá bújörð assessors Weywadts, Teigarhorni, er liggur viku sjávar fyrir innan Djúpavog, og ætluðu að sigla út í kaupstaðinn. Var hægur norðanvindur og gott leiði úteftir firðinum; þegar þeir voru komnir nokkuð út með ströndinni, sáu menn af landi, að báturinn — lítið fjögramanna far — sökk allt í einu að framan, og stóð það ekki á svipstundu, að hann var allur sokkinn. Ekkert hefir annað fundist enn þá af mönnunum og bátnum, nema nokkrar húfur, segl, möstur og árar; hund, er verið hafði með í bátnum, hefir rekið dauðan á land.

Dagana 16. og 17. [september] var hér á Austfjörðum ofsaveður svo mikið á austan, að gamlir menn muna eigi annað eins af þeirri átt. Sjórinn umhverfðist og rauk allur sem þyt mjöll. Misstu margir hjalla sína með öllum sumarafla í, víða tók og hey manna og báta í loft upp, og sást nálega ekkert af síðan. — Með ótta og kvíða biðu menn eftir að frétta af hákarlaskipunum (sem nú eru 4 á Berufirði, 3 eign þeirra kapt. Hammers og stórkaupmanns Melchiors í Kaupmannahöfn, og 1 eign assessors Weywadts), er þá voru öll úti; en nú eru þau öll komin til skila, meir eða minna brotin. Hafði þremur þeirra reitt mjög illa af í ofviðrinu. Eitt þeirra, „Else", skipstjóri Kristján Jónsson — bróðir Jóns þess, er fórst 22. þ.m. og getið er um hér að framan, — missti einn mann útbyrðis, Arnbjörn nokkurn Rögnvaldsson, og náðist hann eigi aftur. Hafði seglfestan (ballasten) og allur farmurinn losast í Else" og kastast í aðra hliðina, svo skipinu sló flötu og lá þannig lengi, uns það reisti sig við aftur. Eins var það og með hin tvö skipin, „Ingolf" — er hinn alþekkti dugnaðar- og heppnismaður Jóhann Malmqvist stýrir — og „Þórdísi", skipstjóri Keyser, að allur farmurinn losnaði í þeim og kastaðist til, svo þau voru í miklum háska stödd. Af „Þórdísi " hafði 2 eða 3 menn tekið út, en varð náð aftur. Skip þessi hafa öll brotnuðu mjög ofansjávar; og nálega öllu því, sem á þilfarinu var, bæði lausu og föstu, hafði sjórinn sópað burt; þau munn því naumast verða gjörð almennilega sjófær, fyrr en efniviður kemur frá Kaupmannahöfn til að bæta áföllin. — Fjórða skipið, „Bonnesen", skipstjóri Einar Jónsson, — það er eign assessors Weywadt, varð best reiðfara skemmdist lítið.

Norðanfari birti þann 21.desember bréf úr Strandasýslu, dagsett 25.september:

Tíðarfarið hefir verið hið blíðasta og besta síðan í 8.viku sumars [seint í júní], þó vorið væri kalt, varð þó grasvöxtur með mesta móti og nýting á heyjum hin besta, og eru því hey með mesta móti og eftir því góð að sjá, 4 vætudagar hafa verið allan þennan sláttartíma, og þó ekki nema smáskúrir.

Þjóðólfur segir þann 22.október af skiptapa í september:

Mánudag 16. [september] lagði kaupafólk, 4 karlar og 4 konur, eður samtals 8 manns frá landi frá Keiksbakka [Keisbakka] á Skógarströnd, á sexrónum báti og ætluðu suður til heimila sinna í Eyrarsveit og máski í Neshreppunum; Formaðurinn var Finnur Bergsson úr Eyrarsveit, maður á besta aldri og röskur sjóliði; en af því hvorki var hann né neinn hinna kunnugur sjóleiðinni (af Skógarströnd þar út eftir), þá tóku þeir kunnugan mann til leiðsagnar, Benedikt frá Gerðey þar á Skógarströnd. Veður var hvasst af austri með rigningu, urðu þeir samt vel reiðfara allt suðurundir eður á móts við Stykkishólm þar sem Svartitangi heitir og sást um það leyti til bátsins þaðan úr Hólminum; þar við Svartatanga kvað leiðir skilja (eftir því hvort maður vill lenda í Hólminum eður halda lengra út eftir), og hafði þá veðurstaðan verið sú, að annaðhvort hefði orðið að beita upp í nokkuð til þess að komast fyrir tangann, eður halda undan og inn á Maðkavík, og nálægt eður innundir Bauluhólma. Þegar skömmu síðar var farið til að gá að hvað bátnum liði, sást hann á hvolfi rétt hjá Bauluhólma og einn maðurinn á kjöl; var þá undið við og farið þangað en eigi varð öðru bjargað en þessum eina manni, það var leiðsögumaðurinn Benedikt, en hinir átta höfðu drukknað allir þá þegar; rak þá 4 kvenmenn nokkru síðar, en allir 4 karlmennirnir voru ófundnir er síðast spurðist. Aftur rak mestallan farangurinn þegar á land, og hafði verið seldur við uppboð.

Þann 26.nóvember birti Tíminn bréf af Austfjörðum, dagsett 14.október:

Tíðin hefir nú verið stirð næstliðinn 3 vikna tíma, sífelldir rosar annað slagið með frostkuldum og úrkomum, heyskapurinn varð endasleppur, en þó allmikill og góður, fiskiaflinn sem var ágætur í sumar, fór nú að réna eftir miðjan september og hefir hann nú um tíma verið mjög reytingssamur, auk þess sem ógæftirnar hafa spillt fyrir.

Tíminn segir 15.nóvember frá slysi við Brákarsund, eftir bréfi úr Mýrasýslu, dagsett 27.október: 

[Úr Mýrasýslu, 27.október]: Ég fór úr Rvík þann 13. og upp á Akranes, var þá hroðaleiði, hvass og regn; þann 17. á fimmtudag fórum við af Akranesi, og voru í samflota 4 skip, var þá gott leiði fyrst á sunnan, en hvessti þegar upp á daginn leið, svo þegar við komum inn hjá Höfn, var komið sterkviðri, og undan Þjófaklettum gátum við ekki siglt nema með litlum lappa af framseglinu yfir á Brákarpoll. Þar urðum við að liggja nærri því 5 tíma til að bíða eftir aðfallinu; á þessum 4 skipum voru formenn: Björn hreppstjóri á Svarfhóli, Runólfur Jónsson á Haugum, Jón Jónasson frá Arnarholti, og Jón nokkur frá Brennistöðum í Borgarhrepp; hann bar af skipi sínu þar í Borgarnesi. Kl.4 1/2 fór Jón Jónasson af stað undan eyjunni, þar höfðu skipin legið, því hvergi var hlé annarstaðar; lagði hann út suður sundið; sundið er örmjótt og ákafur straumur í því, en stórviðrið sama, var þar öldugangur mikill og tíður og sjókrappur mjög, þó gekk okkur vel þar út og settum upp segl, þegar við komum skammt út úr sundinu, sigldum síðan tafarlaust upp í Norðurá, var þá um dagsetur, er við lentum. En þegar Jón var að seglbúa, lagði Runólfur á stað og Björn þegar á eftir, en í því Runólfur kom út í sjálft sundið, nálægt því er kaupskip hafa legið, sló skipi hans flötu, fyllti þegar og fór um, örstutt var í land, en landtaka ill, klettar og sjógangur mikill; 9 menn voru á skipinu og komust 5 þeirra á kjöl, og gátu haldið sér þar uns skipið bar að klettunum, og brotnaði það þar i spón, en þessir 5 gátu þó bjargað sér upp á klettana, einn kvenmaður náðist á floti, en 3 drukknuðu, formaðurinn Runólfur Jónsson frá Haugum, Jón bóndi Magnússon frá Arnarholtskoti og yngisstúlka Vilborg Melkjörsdóttir frá Hreðavatni. Lík Runólfs sáluga fannst um nóttina; var Björn á Svarfhóli þar nóttina yfir til að bjarga farangri þeim er náðist, og mun hafa náðst mestur hluti þess er á skipinu var, en margt skemmt; síra Stefán í Stafholti átti skipið. Lík stúlkunnar fannst nokkru síðar, en lík Jóns er ófundið enn. Þannig tókst þetta til bæði mæðulega og slysalega; var mikil eftirsjá að Runólfi sáluga, því hann var bæði góður bóndi, og einhver með greindari leikmönnum í þessari sýslu.

Nóvember. Hlýindi um miðjan mánuð, en annars fremur kalt og tíð talin fremur stirð. Þó var óvenjuþurrviðrasamt bæði austanlands og vestan.  

Eftirfarandi frásögn er í Norðanfara 11.desember. Þar segir E.E. Möller verslunarstjóri frá hrakningum sem enduðu með skipskaða snemma í nóvember:

Skonnortbrigg „Frederik" sigldi héðan af höfninni 1.nóvember í hálfslæmu veðri og komst heppilega héðan, því að þann dag lagði hér allan Pollinn. Þann dag komst skipið ekki lengra en út fyrir framan Glæsibæ, og lá það þar næsta dag í hríðarveðri. 3. nóvember fór skipið frá Glæsibæ, og komst út að Hrísey þann dag og lagðist þar. 4.nóvember var komið bjart veður og suðvestan froststormur; lagði þá „Frederik" frá Hrísey og fékk besta leiði út fjörðinn. Sama dag kl.4 e.m var skipið komið út hjá Grímsey, gekk þá vindur til suðausturs og fór að hvessa, var svo haldið til hafs um nóttina. 5.nóvember var komið austan hvassveður með hríð, svo minnka þurfti öll segl því að alltaf herti veðrið og stórsjóinn, svo að næsta morgun þann 6. var búið að binda öll segl nema aðeins tvö alrifuð; jókst alltaf ofviðrið og eins ósjórinn, svo stöðugt gekk yfir skipið og færðist vindur þá til norðausturs. Kl.5 sama morgun kom brotsjór einn mikill, sem gekk yfir skipið, fleygði því á hliðina, mölvaði 15 stólpa og alla háreiðina niður við þilfar framan frá kinnungi, aftur fyrir miðju og stórseglsásinn, reif um þvert stórseglið, sleit skonnortuseglið frá mastrinu, mölvaði eldhúsið og tvær vatnsámur, sleit lausan stórbátinn, sem þó ekki skolaði út, molaði í sundur pramma, sem var á þilfarinu, og allt sem ofan þilfars var skolaði út eða brotnaði. 7.nóvember var sama ofveður með stórhríð, svo ekki réðist við neitt, nema láta reka; kl.7 um kvöldið gekk yfir skipið annar brotsjór, sem mölvaði eldhúsið að nýju, það sem búið var að lappa upp á það og reif stagfokkuna. 8.nóvember um morguninn fór að lægja veðrið og sáu þá skipverjar, að þeir voru útaf Skagafirði, og réðu þá af að halda inn á Hofsóshöfn, sem var nœst, því eftir brotið á stórseglsásnum gátu þeir ekki stjórnað skipinu til að beita neitt nema halda undan veðrinu. Kl.3 e.m. sama dag, komst „Frederik" inn að Hofsós og lagðist þar á vanalegri skipalegu. Var þá strax tekið til að gjöra að skipinu sem best mátti og efni voru til, og var starfað að því verki með miklum dugnaði, og af því veður var gott þá dagana, var búið að gjöra að öllu þann 12. um kvöldið, og var þá skipið alveg seglbúið og átti að leggja af stað snemma næsta morgun. En um nóttina milli 12. og 13. gekk upp suðvestan ofsaveður, voru þá látin út bæði akkeri og festar gefnar út á enda. Kl.3 um nóttina hrökk í sundur önnur festin og tók þá skipið að reka með hinu akkerinu, allt til þess grynnsla kenndi, voru þá höggvin möstrin og jafnframt, var skipið strax orðið svo laskað, af að höggva niðri á  grynnslunum, að sjór var genginn upp í lestina. Komust skipverjar í land um morguninn, með því að skríða á mastrastúfunum. Skipið bar að landi mitt á milli óssins og nafarinnar við Hofsós.

Þann 8.janúar 1873 birti Norðanfari bréf rituð í nóvember:

[Barðastrandarsýslu, 6. nóvember]: Síðastliðið sumar, var hér á Vesturlandi, eins og víst hvervetna, óminnilegt að veðurblíðu, og yfir höfuð sem menn segja, veltiár til lands og sjóar; heyafli hér með mesta móti og nýtingin þar eftir. Þessi góða tíð hélst til þess 1. október; en síðan til þess í dag fremur stirð, norðan með frosti og nokkurri snjókomu. Heilsufar manna hefir einnig verið með besta móti;

[Steingrímsfirði 9. nóvember]: Eftir að ég skrifaði yður, varð veturinn hér æði harður, og vorið fram eftir bætti ekki um, urðu því slæm höld á fé manna, og sumir misstu mikið og unglambadauðinn varð fjarskalegur. Málnyta varð sárlítil, mun það mest hafa verið af vatnsleysi. Hafís lá hér á öllum Húnaflóa, samt varð nokkur afli á Gjögri, og bestur vegna þess, að hákarlinn var allur fluttur í land fram á miðjan maímánuð. ... Næstliðið sumar var hér grasvöxtur og nýting á heyjum hin besta og heilsufar manna eins. Votengi spratt best, en þar grunnt var ofan á grjót, brann grasið af til stórskaða; fífa spratt hér svo mikil, að ég held hún gjöri heyin óæt og kenni fé að éta af sér ullina. Í ágúst strandaði hér frakknesk fiskiskúta frá Paimpol á skeri við Steingrímsfjörð, ... Síðan í 23. viku sumars hafa verið sífelld illviðri og snjóhríðar; skurðarfé reyndist í haust mjög rýrt; heimtur voru með versta móti, sem kennt er hinni góðu tíð og vatnsleysinu, þar sem margir lækir og enda smáár þornuðu upp. ...

Tíminn segir af tíð í pistli þann 15.nóvember:

Árferði hér sunnanlands hefir verið síðan blað þetta kom út 16.[október] á þessa leið: Oftast norðanátt með stormum, og frost nokkur seinni hluta októbermánaðar, en með þessum mánuði og það sem af honum er, hafa frostin orðið meiri 5—6° og snjókoma nokkur verið til sveita en tók upp aftur, 14.—15. þessa mán. Sjógæftir hafa sjaldgæfar verið sökum storma það sem af er haustvertíð þessari, en fiskast hefir nokkuð af þorski og stútungi þá gefið hefir að neyta þess. 

Tíminn segir þann 27.nóvember frá skipbroti á Bíldudal - dagsetning óviss:

Úr bréfum er bárust með vestanlandspóstinum fréttist að jaktin „Trende Brödre“ frá Bergen, er færa átti vörur til Hákonar kaupmanns á Bíldudal, og mjöl hingað í Rvík til norska bakarans, hafi slitið upp á dögunum af ofviðri á Bíldudal, og rekið í land; sagt er að brotnað hafi gat á hana, og mjölið að líkindum farist, en vörur kaupmannsins voru allar áður í land komnar.

Norðanfari birti þann 21.desember úr bréfi úr Húnavatnssýslu, dagsett 30.nóvember:

Veðuráttan um fjártökutímann svo ill, að oft mátti ófært heita, einkum yfir ár, og sumir höfðu lofað fé til Englendinga, þó að vísu sá fastsetti tími væri útrunninn, áður en fjártakan var úti. Eins og annarstaðar var æskilegasta heyskapartíð hér í sumar og grasvöxtur góður, jafnvel á sumum stöðum eins og í fyrra. Á stöku stöðum einkum fram til dala, varð vart við grasmaðk, helst í úthaga, en ekki varð það til stórskaða, en meiri skaði varð að því, hvað brann af harðvellistúnum, með því þau unnust líka seint vegna þurrkanna og kvefveikinda, sem þá voru hér mjög almenn. Heyskapur varð yfir höfuð í betralagi og hey almennt meiri og betri en nú hefir verið í mörg ár. Með október fór tíð að verða mjög óstöðug með talsverðum fannkomuíhlaupnm og blotum á víxl. 2. október varð hér sumstaðar til sveita 12 stiga frost á Reaumur [-15°C], og daginn eftir 10 [stig]. Fyrstu vikuna af þessum mánuði (nóvember), voru oftast norðaustanhríðar, og kom mikill snjór, en 3 og 4 vika vetrar var besta tíð oftast þíður. Nú er aftur komin nokkur snjór. Mjög hefir verið storma- og ógæftasamt, svo víða hefir haustafli orðið rýr, en þó fiskur fyrir þegar róið hefir verið.

Norðanfari birti þann 21.desember úr bréfi úr Skagafirði, dagsett 4.desember:

Tíðin er stirð með slögum, eins og mun vera fyrir norðan, og gæftaleysi afleitt fyrir Sléttuhlíð; hefir svo verið jafnaðarlegast í haust, að gefið hefir á sjó aðeins einu sinni í viku, helst á mánudögum og þó eigi í hverri viku, því er afli hér mjög lítill og ekki meiri en um 200 og þar fyrir innan. Aftur er á Höfða kominn hlutur á 6. hundrað og viðlíka á öðrum stað á Höfðaströnd. Aðeins hefur rekavart orðið, en eigi að neinum mun.

Þjóðólfur segir af skipbroti og tíð í pistlum þann 7.desember:

Einhvern síðustu daganna [í nóvember] hafnaði sig á Ísafirði skipið Louise, nálega 30 farmlesta, skipstjóri Rasmussen, frá Kaupmannahöfn eftir 8—9 vikna útivist. Skipið var eign Clausen generalkonsúls og stórkaupmanns, hlaðið kornvöru, kaffi, sykri og annarri nauðsynjavöru, er skyldi vera til vetrarforða við verslanir hans á Ísafirði og Stykkishólmi. Skipið lagðist fyrir akkerum inni á „Pollinum", en hann var þá með allmiklum ískrapa, er setti í hrönn utanum skipið og varð allt samfrosta hina fyrstu nótt; en er frá leysti, daginn eftir (líklega af þey er þá gerði eður dró úr frosti), og tók að brotna utan af skipinu, losaðist þar með tjöruverks-„diktingin" milli byrðingsplankanna, á ýmsum stöðum, svo skipið tók þegar mikinn leka, og gekk svo sjór í lestina, að við ekkert varð ráðið, áður en nokkru yrði upp skipað, heldur tók skipið mjög að sökkva. Var þá af ráðið að gefa upp skip og farm sem annað strand, og var allt selt við opinbert uppboð 2. [desember] fyrir nálega. l0.000 rd. allt til samans; ...

Tíðarfarið frá því um höfuðdag og fram til jólaföstunnar hefir mátt heita gott að vísu til landsins yfir höfuð að tala; eiginleg illviðri óvíðast, og því síður hörkur eða umhleypingar; haustið og fyrstu 6 vikurnar af vetrinum hefir verið einstaklega þurrt og rigningalaust, milt og frostvægt nálega yfir allt; október og nóvember talsvert yfir eða +0°R að meðaltali. En snjóasamt víða um útsveitir norðanlands, og stormasamt yfir allt með köflum. Eftirtektarvert er því hve svo einstaklega hagstætt sumar sem þetta er leið, mátti kalla yfir allt land, varð erfitt og hjáleitt í einstökum héruðum, og batt þar endahnútinn á með verulegum spilli þess bjargræðis, sem í þeim héruðum eru sérstakleg og til stórra bóta. Ofsa-austanveður af austri og landsuðri eyddu eigi aðeins fílungatekjunni í Vestmanneyjum og í Mýrdalnum meir en til helminga við vanalega eftirtekju, heldur skóku þau veður svo villikorn eður „mel“stöngina í Skaftafellssýslu vestari einkum um Álftaver og Meðalland, af því nú var axið einstaklega vel þróað sakir hins óvanalega sumarhita,— að þegar kom að uppskerunni, þá var burtu skekinn víðast hvar, meira en 2/3 kornsins, og það svo, að um hina efri bæi í Álftaveri mátti engi heita eftirtekjan þegar til melskurðarins kom. Það var og eftirtektavert með héruðin í Vestur-Skaftafellssýslu milli Skeiðarársands að austan og Steigarháls eða einkum Reynisfjalls að vestan, að þar náðu menn mjög litlu undan af töðu sinni fyrr en komið var fram um 20. ágúst, svo þurrt og hagstætt til töðuverkunar og annarra heyanna sem sumar þetta reyndist annarstaðar yfir land allt; en þá tóku við þar eystra stormveður þau, er fyrr var minnst, og voru þau svo afarhörð, að röskir menn austan yfir Mýrdalsand, urðu að liggja þau af sér hér megin sandsins, um 3 daga, af því þeir treystust eigi að komast austur yfir í móti, rétt sem vetrarbylur hefði verið hinn harðasti. Álíka snjóhríð, með ofsa-austanveðri, skall á þar eystra 1. dag [nóvember]; kyngdi þá niður svo miklu snjófergi þar um byggðir og Mýrdalsand, þann dag og 2 dægrin næstu, að menn er ætluðu vestur yfir sandinn með fé, og svo öðrum héraðsmönnum þótti alófært yfir sandinn að komast hinn næsta 1/2 mánuð sakir ófærðar; en fé fennti víða um sveitirnar fyrir austan sandinn, og var verið að grafa það upp úr fönn smámsaman fram undir miðjan [nóvember], flest að vísu tórandi er það var fundið, en margt þá ófundið. Bóndinn á Strönd í Meðallandi (nýbýli frá Rofabæ) missti þá í bylnum milli 20 — 150 lamba og eitt hross er allt hrakti í Kúðafljót og fórst þar, en fljótið sjálft rak þá saman með helluís þá eina nótt (milli 1. og 2. [nóvember]) og munu þess engi dæmi, síst svo snemma vetrar, því það er allra vatna tregast að leggja og ekkert vatn, svo menn þekki að ísinn þeyi af eður bili jafn treglega, sem á Kúðafljóti, enda hefir í almælum verið þar um sveitir, að lagnabarís á Kúðafljóti þyldi 1/2 mánaðar þey jafnvel þótt fram á útmánuði væri komið.

Desember. Kalt í veðri, en ekki miklar úrkomur. Tíð almennt talin óstöðug. 

Þann 8.janúar 1873 birti Norðanfari úr nokkrum bréfum sem rituð voru í desember auk frétta úr póstferð í sama mánuði:

[Eiðaþinghá 6. desember] Það er merkilegt að ég hefi hvergi séð þess getið að í sumar 21. ágúst heyrðist bæði hér á hæ og víðar hér nálægt dynkir og ógurlegir brestir; þeir voru tíðastir um morguninn, og taldi ég 30 frá því kl.9 til 11 f.m. Brestirnir virtust að vera hér um nónstað og leiða til útsuðurs, en það er héðan í stefnu á öræfin inn af Fljótsdal. Menn töldu víst, að þetta væri eldgosabrestir, en ekkert hefir heyrst um það meira".

[Breiðdal 12.desember] Með allraheilagramessu setti niður stórsnjó, en hann tók aftur upp að mestu eftir Marteinsmessu [11.nóvember], því þá gekk í þíður og rigningar nokkra daga, en eftir það fór tíðin að kólna með snjókomum og blotum; eftir aðventu varð haglaust fyrir allar skepnur, er síðan hafa staðið við gjöf.

[Reyðarfirði 13. desember]: Veðrið hefir verið mjög bágt þetta haust og það sem af er vetri, stöðugt norðaustanátt og norðan með stormum og ógæftir einstakar, en þá sjaldan hefir verið róið, er afli víðast, helst utarlega á fjörðum, Snjólítið hefir verið og jarðir allstaðar til þess fyrir hálfum mánuði síðan, gjörði þá krapahríðar og frost á milli, varð láglendi allt gaddað og síðan setti niður snjó, svo nú má heita jarðlaust í hálfan mánuð yfir allt Austurland. Ef það helst lengi við, mun sneiðast um heybirgðir manna þótt miklar þættu víðast í haust.

[Úr öðru bréfi úr Reyðarfirði, 15.desember] Ég man aðeins eftir 8 logndögum í 12 vikur.

[Fljótsdalshéraði 14. desember]: Hausttíðin var mjög óstillt og gæftir á sjó mjög bágar, svo haustaflinn varð lítill og víða enginn, þó afli væri fyrir. Oft rigndi býsna mikið og ýmist snjóaði. Í byrjun þessa mánaðar snjóaði mikið, og er nú orðið haglaust að öllu eða mestu um allt Austurland, nema ofarlega á Jökuldal. En ég hefi frétt úr mörgum sveitum. Í dag er að byrja þíða hvað mikið sem úr henni verður".

[Þann 22.desember 1873] kom norðanpósturinn hingað aftur að sunnan. Skiptapi hafði orðið á Hrútafirði 10.[desember] með 5 manns, er voru að flytja sig heim úr fiskiveri austur yfir fjörðinn, ... 4. desember voru 4 menn á Kjalarnesi staddir sjóleiðis í Reykjavík, og tóku að sér að flytja 2 menn upp á Akranes, en þaðan á heimleiðinni höfðu þeir drukknað, er haldið þeir hafi farist í svonefndu Músarsundi. Morguninn eftir fannst skipið rekið ásamt 2 árum og spriti fram á Skipaskaga á Akranesi. Þá er Níels póstur lagði héðan austur um næstliðin mánaðamót nóvember og desember var komin svo mikil fönn, að hann varð að fara í kring Tjörnes. Hann hafði hest í eftirdragi, er sleit frá honum í svonefndum Hallbjarnarstaðakambi og hrapaði þar ofan í fjöru til dauðs, og aftur á Hólssandi var Níels nærri því búinn að missa annan hest af ófærð og klakabrota, en þá er hann kom að Hofteigi fékk hann þar gisting og lét farangur og reiðtygi sín nema pósttöskuna inn í skemmu þar á hlaðinu, en seint um kvöldið þá út var komið, var skemman brunnin að mestu með því sem í henni var til kaldra kola. ... Níels póstur kom aftur að austan hingað 26.[desember] hafði hann alla leiðina að austan fengið illviður og illkleyfa færð.

Norðanfari segir af tíð þann 11.desember:

Yfir höfuð hefir veðuráttan hér nyrðra alltaf verið óstillt og oft úrkomu- og hríðasöm, og nú er víða komin mikil fönn, og hagskart sumstaðar vegna harðfennis og áfreða.

Norðanfari birti þann 26.febrúar 1873 bréf úr Hornafirði, dagsett 20.desember:

Héðan er ekkert að frétta nema góða heyjatíð til loka og næg hey, en síðan í septembermánaðarlok, hefur alltaf verið stormasöm og óstöðug tíð. [Þ.2.nóvember] kom hér mikill fjárskaðabylur; fennti þá víða fjölda fjár, því frost og fannkoma var óskapleg og óvanaleg hér um þann tíma árs, en til allrar hamingju stóð það ekki nema eitt dagsmark. Flest féð er fundið, sumt dautt og sumt lifandi.

Norðanfari segir almennt um tíð þann 21.desember:

Síðan að seinasta blað Nf kom hér út (11.þ.m.) hefur veðuráttan verið tilkomulítil nema 17.þ.m. að töluvert rigndi, en daginn eftir frost, svo nú er talsvert lakara til jarðar en áður. Hvergi er þess getið, ... Maður var hér af Flateyjardal 18. þ.m. er sagði að þar væri búið að gefa fé inni í 7 vikur. Einnig sagði hann að þar hefði nýlega orðið vart tveggja jarðskjálfta og að annar þeirra hefði verið býsna harður.

Tíminn segir af veðráttu 31.desember:

Síðan að „Tíminn“ kom út seinast, hefir veðuráttufarið verið á þessa leið: oftast norðanátt með frostum, er mest hafa orðið 11°. Kólga og norðanstormur var um hátíðina, en mestur á Þorláksmessu, 2. og 3. í jólum. Í árbókum 19. aldar þessa lands, má telja ár þetta sem nú er að renna út, eitthvert hið besta og hagfelldasta í flestum greinum, af þeim 72 árum, sem af henni eru liðin í skaut eilífðarinnar.

Þjóðólfur segir af tíð í desember í pistli þann 3.janúar 1873:

Veðráttan hefir allan [desember] verið köld fremur, og snjóa— sem úrkomulaus, en fjarska norðanstormar hér dagana 26.-29.; síðastnefndan dag framanverðan var hér snarpast frostið 10°R [-12,5°C]. Útjörð öll mjög veðurbarin og hæst, einkum þar sem berlendi er og hátt liggur; nú komin jarðbönn.

Tíminn birti þann 3.maí 1873 bréf úr Þingeyjarsýslu, dagsett á nýársdag:

Nú sem stendur er hér fremur snjómikið og jarðlítið, því mikil snjókoma hefir verið um öll jólin. Afli var hér inn á firði (Eyjafirði) fast fram að jólum, því síld fékkst alltaf til beitu á jólaföstunni.

Lýkur hér að sinni yfirliti hungurdiska um veður og tíðarfar ársins 1872.  

Spurning (eiginlega upprunnin í Svíþjóð)

Blogg sænsku veðurstofunnar vakti athygli á því á dögunum að lægsti lágmarkshiti júlímánaðar í Svíþjóð allri hefði verið lægri en lægsta lágmark júnímánaðar. Spurt var hversu oft þetta hefði gerst (það var sjaldan). Sömuleiðis var sjaldgæft að júlílágmarkið væri lægra en það í ágúst - og aldrei hafði það átt sér stað í Svíþjóð að júlílágmarkið hefði verið lægra en bæði júní- og ágústlágmark sama árs.

Þetta vakti forvitni ritstjóra hungurdiska. Eitthvað hefur hann gefið þessu gaum áður - en man ekki hvar eða hvenær. En júnílágmarkið í ár var alla vega lægra en júlílágmarkið hér á landi - þannig að 2020 er ekki á listanum - eins og í Svíþjóð.

Athugunin nær aftur til 1874 - og aðeins er leitað að lágmarkshita á byggðarstöðvum. Ekki að slíkt skipti svo miklu máli í þessu tilviki - nema að á árum áður var í allmörgum tilvikum athugað á hálendinu á sumrin - þá ekki í júní, heldur aðeins júlí og ágúst. Einfaldast er því að sleppa hálendinu alveg. 

Frá 1874 hefur það gerst 10 sinnum að júlílandslágmarkið hefur verið lægra en það í júní. Síðast gerðist það árið 2007, og á þessari öld líka 2003. 

Það er aðeins oftar að júlílágmarkið hefur verið lægra en ágústlágmarkið (kom ritstjóranum kannski dálítið á óvart). Hefur gerst 22 sinnum (við vitum ekki enn hvað gerist 2020). síðast 2006 og 2004. 

Eins og fram kom að ofan heftur það ekki gerst í Svíþjóð að júlílágmarkið hefur verið lægra heldur en bæði júní- og ágústlágmarkið sama ár. Hér á landi vitum við hins vegar um tvö tilvik, 1944 og 1986. 

Sem aukaafurð fannst að það er aðeins eitt sumar (júní, júlí og ágúst) sem hefur verið alveg frostlaust á íslenskum veðurstöðvum (í byggð). Það var 1880. Lægsti hiti þá mældist 0,2 stig. Nær öruggt er að þetta sumar hefði ekki sloppið við frost hefði verið mælt víðar en gert var - þessi árangur er því ómark. 

Hálfur ágúst

Hálfur ágúst. Meðalhiti fyrstu 15 daga ágústmánaðar er +11,1 stig. -0,5 stigum neðan meðallags áranna 1991 til 2020 og meðaltals sömu daga síðustu tíu árin. Hitinn er í 15.hlýjasta sæti (af 20) á öldinni. Þessir dagar voru hlýjastir árið 2004, meðalhiti þá +14,0 stig. Kaldastir voru þeir 2013, meðalhiti 10,4 stig. Á langa listanum er hitinn nú í 68. til 71.sæti (af 146). Hlýjast var 2004, en kaldast 1912, meðalhiti þá aðeins 7,4 stig.

Á Akureyri er meðalhiti dagana fimmtán 13,5 stig, 2,2 stigum ofan meðallags 1991 til 2020, og +2,6 stig ofan meðallags síðustu tíu ára - samt vantar meir en 1 stig upp á met.

Á landsvísu hefur hitanum verið mjög misskipt. Að tiltölu hefur verið kaldast við Breiðafjörð, þar er meðalhitinn í 16.hlýjasta sæti á öldinni, en hlýjast hefur verið á Austurlandi að Glettingi og á Austfjörðum, hiti þar í fjórðahlýajsta sæti aldarinnar.

Á einstökum veðurstöðvum hefur verið að tiltölu hlýjast á Skjaldþingsstöðum, +3,7 stig ofan meðallags síðustu tíu ára. Kaldast að tiltölu hefur verið á Garðskagavita, -1,4 stig neðan meðallags.

Mjög úrkomusamt hefur verið um landið sunnan- og vestanvert. Í Reykjavík hafa 75,1 mm komið í mælinn, meir en tvöföld meðalúrkoma sömu daga og það langmesta á öldinni, en talsvert vantar þó upp á met [109,6 mm, 1984]. Á Akureyri hafa mælst 28 mm, hátt í tvöfalt meðaltal. Allvíða vestan- og norðvestanlands hefur ekki mælst meiri úrkoma þessa daga áður.

Sólskinsstundir eru fáar í Reykjavík, 33,1 - hafa aðeins 7 sinnum mælst færri sömu daga síðustu 100 árin rúm, síðast 1995.

Um háan næturhita

Mjög hlýtt er austanlands þessa dagana og margir hafa tekið eftir því að síðastliðna nótt var mjög hlýtt langt frameftir kvöldi og fram á nótt á þeim slóðum. Í fljótu bragði sýnist þó að lands- eða landshlutamet hafi ekki verið slegin hvað slík næturhlýindi varðar. - En nóttin (aðfaranótt þ.14.) er þó ekki komin í sarpinn þegar þetta er ritað.

Fyrir 8 árum birtist hér á hungurdiskum stuttur pistill þar sem fjallað var um háan lágmarkshita. Hér verður hann rifjaður upp með smáviðbót og breytingum.

Ísland er norðarlega á hnettinum. Dægursveifla hita er þó mikil hér á landi og yfirgnæfir oftast hitasveiflur sem eiga sér aðrar ástæður. En - samspil vinds, fjalla og ákafs aðstreymis af hlýju lofti getur stöku sinnum valtað yfir dægursveifluna. Slíkt gerist reyndar helst að vetrarlagi - þegar sólarylur kemst ekkert að.

Eftir því sem næst verður komist er hæsti hiti sem lesinn hefur verið af lágmarksmæli hér á landi kl.9 að morgni 20,4 stig. Þetta var á Seyðisfirði 22. júlí árið 2000. Næsta mæling á undan var kl.21 daginn áður. Þetta er hæsta næturlágmark landsins. En lágmarkshiti beggja daganna, 21. og 22. júlí, var þó lægri en þetta [16,5 stig þann 21. og 17,0 þann 22.] - hitabylgjan stóð ekki nægilega lengi og hitti ekki nægilega vel í sólarhringinn til þess að gera þetta að hæsta lágmarkshita sólarhrings á landinu. Hvað á eiginlega að gera í svona máli?

Hæsta sólarhringslágmarkið sem enn hefur fundist mældist á Vatnsskarðshólum í hitabylgjunni frægu 11. ágúst 2004, 19,5 stig. Á sjálfvirku stöðinni á sama stað var lágmarkshitinn 19,8 stig [sé miðað við sams konar sólarhring, kl.18 til 18]. Hvor talan á að teljast Íslandsmetið (með greini)? Sé miðað við hefðbundinn sólarhring (0 til 24) er hæsti lágmarkshiti á Vatnsskarðshólum þessa daga 18,6 stig (þann 11.) - hiti fór niður fyrir 20 stig eftir kl.21 um kvöldið. Þann 30.júní árið 2000 var lægsti hiti sólarhringsins á Reykjahlíð við Mývatn 19,4 stig (sólarhringurinn þar er frá kl.21 til 21). Þann 25.júlí árið 1955 var lágmarkshiti í Fagradal í Vopnafirði 18,4 stig - mikil hitabylgja gekk þá yfir landið norðaustan- og austanvert en syðra haugrigndi (rétt eins og í gær, 13.ágúst).

Í ágústhitabylgjunni 2004 var lágmarkshiti sólarhringsins 10.ágúst 20,1 stig á stöð Vegagerðarinnar við Þrengslaveg. Vegagerðarstöðvarnar mæla hita á 10-mínútna fresti, á stöðvum Veðurstofunnar er slíkt gildi í raun meðaltal mælinga 2 mínútna (til samræmis við ætlaðan viðbragðstíma kvikasilfursmæla). Lágmarkshiti á stöðvum Veðurstofunnar er færður í skrár á 10-mínútna fresti, lægsta tala fimm tveggja mínútna mælitímabila undangenginna 10-mínútna. Á Vegagerðarstöðunum vitum við ekki hvort hiti einhvera hinna fjögurra 2-mínútna bila sem lenda á milli 10-mínútna mælinganna hafa sýnt hærri eða lægri gildi heldur en 10-mínútnagildin til beggja handa hvort um sig. Ákveðnar líkur eru á því. Við vitum heldur ekki hvort Vegagerðarstöðvarnar miðuðu í raun og veru við 2-mínútur árið 2004 - mögulega eitthvað annað. Lágmarkið áðurnefnda í Þrengslum, 20,1 stig, hefði því kannski orðið 20,0 eða 19,9 hefði enga mælingu „vantað“. En þetta er svosem sparðatíningur miðað við fjölmarga aðra óvissuþætti hámarks- og lágmarkshitamælinga.

Miðað við „rétta“ skiptingu sólarhringsins er hæsta lágmarkið sem við vitum um á sjálfvirku stöðvunum 18,7 stig. Það var á Þingvöllum 10.ágúst 2004 (enn þeirri sömu hitabylgju). Hæsti júlílágmarkshitinn á sjálfvirku stöðvunum er 17,2 stig, mældist á Siglufirði 22.júlí árið 2000 (sama dag og metið var á Seyðisfirði).

Hungurdiskar hafa oft minnst á hæsta lágmarkshita Reykjavíkur, 18,2 stig sem mældust 31. júlí 1980. Makalaus nótt - ritstjóri hungurdiska var þá á næturvakt. Metið á Akureyri er 17,2 stig, sett 9.ágúst 2012 (hlýindin þá urðu tilefni eldri bloggpistils). Á Krossanesbrautinni var lágmarkið þá 16,4 stig (en sólarhringurinn frá 0-24).

En höfum þó í huga að ekki hefur verið farið í saumana á öllum lágmarks- og hámarksmælingum einstakra daga á árunum fyrir 1949. Það er vonandi að íslensk veðurnörd reyni að standa sig í því seinlega verki - en það er ekki auðvelt að komast að samanburðarhæfri niðurstöðu - reglur um skráningu hámarks- og lágmarkshita voru með öðrum hætti og slíkir mælar mun færri.

Í viðhenginu eru listar yfir hæsta sólarhringslágmarkshita á landinu í öllum almanaksmánuðum. Nördin munu leggjast yfir þá.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hæstu lágmörk

Öflugt kerfi

Á fimmtudaginn fer kröftug lægð til austurs nokkuð fyrir norðan land. Henni fylgir bæði vindur og úrkoma - og e.t.v. verður mjög hlýtt um stund um landið austanvert. Þetta gengur hratt hjá, en kerfið er nægilega öflugt til þess að nokkuð spennandi verður að fylgjast með atburðum í kjölfarið - hvort breyting verður á veðurlagi eða hvort allt fer í svipað far aftur og aðallega hefur verið nú að undanförnu. 

Kortið er úr ranni evrópureiknimiðstöðvarinnar. Heildregnar línur sýna hæð 500 hPa-flatarins, af þeim má ráða vindátt og vindhraða í rúmlega 5 km hæð, en litir sýna þykktina, hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Og svo sannarlega er það hlýtt loft sem fýkur hjá. Við sjáum að þykktin yfir landinu austanverðu á að fara yfir 5640 metra og reyndar má á nákvæmari kortum sjá 5660 metra sem er með því hæsta sem sést hér við land. Ekki er alveg víst að þessi þykktarspá standist - hún byggir ekki aðeins á aðstreymi hlýinda (sem er raunverulegt) heldur líka lögun landsins í líkaninu og hvernig hún magnar hlýindi hlémegin landsins - ekki víst að þar sé allt með felldu. 

En það er allt í lagi að benda á þetta - og jafnframt að mættishitaspá í 850 hPa er einnig með allra hæsta móti, 30 stig. En spár um hámarkshita í mannheimum eru öllu lægri og trúlega raunsæjar. En miði er möguleiki - eins og sagt er. 

Svo er aftur spurning hvað gerist í framhaldinu - þetta spark sem háloftahringrásin fær - nægir það til að veðurlag breytist? Við vitum ekkert um það enn - framtíðarreikningar eru út og suður (eins og oftast). 

Fyrstu tíu dagar ágústmánaðar

Meðalhiti í Reykjavík fyrstu tíu daga ágústmánaðar er 10,9 stig, -0,7 stigum neðan meðaltals sömu daga 1991 til 2020 og einnig neðan meðaltals síðustu tíu ára og í 18.hlýjasta sæti (af 20) á öldinni. Það sem af er öldinni voru dagarnir tíu kaldastir árið 2013, meðalhiti þá 10,4 stig, en hlýjastir voru þeir árið 2003, meðalhiti 13,5 stig. En ágúst hefur oftast verið hlýr á þessari öld. Á langa listanum er hitinn nú í 84.sæti (af 146), á þeim lista eru sömu dagar 2003 líka hlýjastir (ásamt 1944), en kaldastir voru þeir 1912, meðalhiti aðeins 6,4 stig.

Á Akureyri er meðalhiti dagana tíu 12,8 stig, +1,4 stigum ofan meðallags áranna 1991 til 2020, en +2,1 stigi ofan meðallags síðustu tíu ára [en hefur mjög oft verið hærri].

Hitanum hefur verið nokkuð misskipt. Á Suðurlandi er hitinn nú í 17.hlýjasta sæti aldarinnar og 16.hlýjasta við Faxaflóa. Aftur á móti eru dagarnir tíu þeir fjórðuhlýjustu á Austurlandi að Glettingi. Sé litið til einstakra stöðva er jákvæða vikið miðað við síðustu tíu ár mest á Skjaldþingsstöðum, þar er hiti +3,6 stig ofan meðallags, en neikvæða vikið er mest -1,7 stig á Garðskagavita.

Úrkoma í Reykjavík hefur mælst 39,2 mm, nálægt tvöfalt meðallag, en 27,2 mm á Akureyri, meir en tvöfalt meðallag.

Sólskinsstundir hafa mælst aðeins 12,1 í Reykjavík og hafa aðeins einu sinni verið færri fyrstu tíu daga ágústmánaðar, það var 1916.

Loftþrýstingur hefur verið sérlega lágur þessa tíu daga, hefur aðeins einu sinni verið lægri síðustu 200 árin. Það var 1842, hann var jafnlágur 1876 - og ómarktækt hærri en nú 1867 og 1950.

Af árinu 1871

Tíðarfar var talið hagstætt á árinu 1871. Meðalhiti í Stykkishólmi var 3,3 stig, 0,7 stigum ofan meðallags næstu tíu ára á undan. Meðalhiti í Reykjavík var 3,6 stig og er giskað á 2,0 stig á Akureyri. Júnímánuður var sérlega hlýr, einn þeirra hlýjustu sem vitað er um. Í Stykkishólmi kom ekki hlýrri júní fyrr en árið 2007 (en auðvitað er óvissa nokkur í svona gömlum mælingum). Einnig var hlýtt í maí og fremur hlýtt í desember. Kalt var aftur á móti í mars, apríl, ágúst, september og nóvember.

 

Sérlega kaldir dagar voru 8 í Stykkishólmi, 13., 14. og 15.mars, og 23.apríl þeirra kaldastir. Mjög hlýir dagar voru fjórir, 29.maí og 8., 9. og 10.júní. Síðastnefndu tvo dagana mældust 20°R [25°C í Hvammi í Dölum]. Þá mældist hiti 20,5°C í Reykholti að morgni 10.júní. Hitabylgjur voru ekki alveg óþekktar á 19.öld. 

Apríl var sérlega þurr í Stykkishólmi og einnig var nokkuð þurrt í febrúar, ágúst og nóvember. Aftur á móti var úrkomusamt í janúar. 

 

Þrýstingur var óvenjuhár í nóvember og hár í apríl, júní og september, en lágur í júlí og ágúst, og einnig í janúar og mars. Lægsti þrýstingur ársins mældist í Stykkishólmi þann 16.desember, 960,5 hPa, en hæstur var hann á sama stað 1035,2 hPa þann 30.nóvember. Þrýstiórói var með minnsta móti í apríl og júní. 

Hér að neðan eru blaðafrásagnir af tíð og veðri. Eins og venjulega er stafsetning að mestu færð til nútímaháttar. Að auki eru lítilsháttar upplýsingar úr öðrum áttum. 

Fréttir frá Íslandi birta yfirlit um veðráttu á Íslandi 1871 [s.24 og áfram]. Valdimar Briem tók saman. [Lítillega stytt hér]:

Þegar á allt er litið, var veðuráttufar á íslandi mjög gott næstliðið ár. Framan af vetrinum 1870—71 var víðast hlýtt veður og fannkoma lítil; hélst það hartnær fram að jólum; þá tók drjúgum að snjóa, og voru fannalög komin um allt land í árslok. Þegar eftir nýár tók upp snjó allan á Suðurlandi, Vesturlandi og um vesturhluta Norðurlands, en um austurhluta Norðurlands voru frost og fannkomur fram undir lok janúarmánaðar; þó hlánaði stundum dag og dag, og gjörði blota og kaföld; hlupu þá snjóflóð sumstaðar fram á Norðurlandi og gjörðu tjón nokkurt á fénaði manna og heyjum. Fyrri hluta febrúarmánaðar voru góðviðri um allt land; en er líða tók á mánuðinn, fór veðurátta mjög að spillast og gjörði nú um hríð hið óstöðugasta veður, en þó jafnan hart. Þá er kom fram í marsmánuð, harðnaði enn meir og kyngdi niður snjó miklum um allt land, en þó einkum norðanlands; þó tók yfir, er kom fram í miðjan mánuðinn; komu þá ákafir norðanstormar með hafróti og brimi og fylgdi þeim fannkoma mikil; gjörði þá stórhríð yfir allt Norðurland og Austurland; stóð hún í fjóra daga samfleytt (12.—15.mars). Þá er hríðinni létti af, sáu menn, að ís allmikill var kominn undir land, og var jaka þegar farið að reka inn á firði; sást nú eigi annað fyrir en hallæri; fénað allan varð að hafa á gjöf, en hey voru víða farin að minnka; allar bjargir voru bannaðar á sjó, en mörg heimili því nær þrotin að vistum. En nú var batinn í nánd; þá er leið á marsmánuð, komu vindar af landi ofan og hröktu ísinn á haf út, og varð hann brátt úr landsýn. Nú tók veður að batna um allt land, snjókomurnar að minnka, stormarnir að stillast, frostin að réna og sólin að hækka á lofti; þá tók jörð að þiðna og gróa, og fór nú svo fram langa hríð, að sólbráð var um daga, en hœg kœla um nætur. Nú voru úti allar vetrarhörkur sunnanlands og vestan, og fór veður batnandi eftir því sem meir nálgaðist vorið. En norðanlands og austan var ein skorpan eftir. Þá er eftir var ein vika aprílmánaðar, tók veðurátta þar aftur að harðna, og gjörði frost mikil og norðanstorma; rak þá aftur hafís að landi og miklum mun meir en fyrr; var sífelld ísbreiða fyrir öllu Norðurlandi, allt vestan frá Horni á Hornströndum og austur að Langanesi; horfðist nú mjög óvænlega á, en hér fór betur en á horfðist, því að ísinn náði eigi landfestu og tók þegar að reka undan landi; í öndverðum maímánuði var hann horfinn að fullu og öllu, og varð hans eigi vart síðar. Nú tók vorið við, og var það eitt hið blíðasta og gróðrarsælasta, er verið hefur á þessari öld. Á skömmum tíma leysti snjó allan úr hlíðum og grasið þaut upp í einni svipan víðsvegar um land; sunnanlands og vestan voru hlýjar vorskúrir og vætur tíðar, en norðanlands og austan voru hœgir þurrkar og sólskin um daga og döggfall um nætur. Allstaðar var hiti mikill, en þó einkum í dölunum norðanlands; seinustu dagana í maí og framan af júní var hitinn þar víða allt að 30 stigum (eftir Réaumurs mæli) móti sól um hádegi, en 20 stig í forsœlu, og þegar heitast var, 15 stig undir miðnætti. Um þær mundir er sláttur byrjaði skipti nokkuð um veðuráttu, og tók nú að þorna upp sunnan- og vestanlands, en aftur að rigna norðan- og austanlands; á Suðurlandi var þurrkurinn minnstur í Skaftafellssýslu, en á Norðurlandi voru rigningar minnstar í Húnavatnssýslu. Í lok ágústmánaðar skipti aftur um veðuráttu; tók nú að rigna sunnanlands og vestan, en þorna upp aftur norðanlands og austan; í sláttulok var aftur þurrkur um allt land. Í sumarmánuðunum höfðu hitar verið venju fremur, en nú tók smámsaman að kólna, er að haustaði; þó mátti veðurátta heita hin besta þar til í október; þá tóku að koma hret norðanlands með frosti og snjókomu, en þeim létti brátt af aftur og gjörði blíðviðri þar til seint í mánuðinum; þá gjörði enn hörð norðanveður norðanlands með brimróti miklu og fannkomu, og eyddust hagar allir; í nóvember gjörði aftur stillt veður og hœg, og stóðu þau nokkra hríð. Undir árslok tók veðurátta að harðna norðan- og austanlands, en þar á móti var besta tíð sunnan- og vestanlands allt til ársloka.

Þess er áður getið, að vorið var mjög gróðursælt, þar eð hvervetna voru hlýindi mikil og skin og skúrir skiptust á. Þegar í miðjum júnímánuði var grasvöxtur því nær hvervetna orðinn meiri en vanalega í miðjum júlímánuði; byrjaði sláttur því víða nær mánuði fyrr en vant er; leit nú út fyrir hið besta heyskaparsumar, en þá komu rigningar norðanlands og austanlands, og gekk mjög illa að þurrka heyið; lágu töður sumstaðar þrjár vikur á túnum og hröktust mjög; sunnanlands og vestanlands var heyþurrkur og hirðing hin besta framan af slætti, nema í einstöku sveitum. Seinni hluta sumarsins eða á engjaslætti gekk heyþurrkur aftur vel á Norðurlandi og Austurlandi, en illa á Suðurlandi og Vesturlandi; varð sláttur þar mjög endasleppur í mýrarsveitum, því að gras fór allt í kaf sökum rigninganna, og kom eigi aftur upp að mun, er upp þornaði; í hinum þurrlendari sveitum varð heynýting aftur góð áður en slætti lauk. Heybirgðir voru hvervetna miklar, og þegar á allt er litið, víðast allgóðar; reyndar höfðu töður nokkuð hrakist á Norður- og Austurlandi, og úthey á Suður- og Vesturlandi, en flestir voru þó að mestu ánœgðir með heyafla sinn. ... Kál, rófur og kartöflur spruttu einnig víðast í betra lagi og voru snemma fullþroska, en eigi varð arður af þeim að því skapi meiri en að vanda, sem heyaflinn var meiri. Þar sem sáð hafði verið höfrum og byggi, varð uppskera einnig í betra lagi; en slíkt er svo óvíða, að þess er naumlega getandi. Melurinn eða villikornið í Skaftfellssýslu spratt einnig í besta lagi.

Janúar. Hitafar var nærri meðallagi. Heldur snjóþungt var um landið norðaustanvert en sunnanlands tók snjó upp.  

Norðanfari segir frá þann 28.janúar:

[Þ.17. janúar] féll snjóflóð á Krakavöllum í Flókadal í Vesturfljótum, sem tók hús með 2 hestum og fjárhús með 5 sauðum, 40 hesta af heyi og 1 mann; af hverju ekkert var fundið þá seinast fréttist þaðan og hingað. Aðfaranótina hins 18. [janúar] féll snjóflóð á Grund í Ólafsfirði, sem tók þar fjósheyið með tveimur kýrfóðrum af töðu. Hústóft er sögð á bak við bæinn sem flóðið lenti fyrst í, og þegar það hafði fyllt hana fór það fram af bænum og mölvaði um leið bæjardyrahurðina. Allt fólkið hafði flúið úr bænum. — Í hríðunum 11.—13. féll snjóflóð á Ánastöðum í Sölvadal í Eyjafirði, sem braut inn hús, tók af hey og banaði 18 kindum. Fólkið fékk sér með naumindum bjargað út úr baðstofunni og bænum og komist yfir að Draflastöðum hinumegin í dalnum.

Gangleri segir frá 7.febrúar: 

Allt frá því fyrir nýár, var hér norðanlands fannkoma allmikil og stundum bleytufjúk, svo víðast var jarðlaust orðið, fyrir áfreða meðfram, fram til þess 24. [janúar] að þá þiðnaði og gjörði góða hláku allt til mánaðarloka, svo í öllum góðsveitum hér nyrðra er komin upp góð jörð og víða á útkjálkum nokkur. Af Suðurlandi er tíðarfar sagt mjög gott, allt til ársloka, en þó heldur ógæfusamt, svo treglega hefir gefið til fiskisóknar, enda er afli sagður þar almennt mjög lítill.

Febrúar. Tíð fremur hagstæð, sérstaklega um landið sunnanvert. Hiti nærri meðallagi.

Gangleri segir af febrúartíð þann 28.febrúar:

Af Suðurlandi er að frétta góða tíð og snjóleysi, og það allt norður að Yxnadalsheiði; hið sama má nú næstum segja að sé hér nyrðra, eftir því sem um er að gjöra um þetta leyti vetrar, en þó er nú ekki óvíða lítið um jörð fyrir spilliblota er gjörði 21. [febrúar]. Fyrir sunnan er sagt fiskilítið, nema suður í Garði hafði verið góður afli.

Mars. Erfið tíð, illviðrasöm  og köld. 

Gangleri segir af marstíð þann 28.mars:

Tíðarfar hefir verið yfir marsmánuð mjög óstöðugt hér nyrðra. og jarðskortur allmikill, svo flestur peningur hefir oftast verið á gjöf. Dagana 2.og 3.[mars] var hér ofsa sunnan- og vestanveður, svo við tjóni lá; hröktust þá 4 skip úr Fljótum, er voru í hákarlalegu, þrjú til Flateyjar og löskuðust þar dálítið, en einir náðu Grímsey eftir þriggja dægra hrakning, en héldu skipi sínu óskemmdu. 12. og 13. [mars] var hin mesta stórhríð með ofsa norðanveðri og brimgangi; rak þá nokkurn ís að landi, svo einstaka jaki kom inn á firði, en af Siglunesi sást töluverður ís útifyrír; eftir það rak hann heldur frá, því vindur hefir endur og sinnum, heldur staðið af landi ofan, en eigi mun þurfa langvinna hafátt til þess, að sá voðagestur heimsæki menn aftur. Snjór má nú heita í meira lagi um Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýslu, en í mesta lagi um Skagafjörð, eftir því sem frést hefir. Af Suður- og Vesturlandi hefir eigi frést síðan um miðjan fyrra mánuð, en þangað til hafði þar verið góð tíð.

Þann 14. apríl segir Þjóðólfur af skiptöpum og hrakningum 2.mars:

[Eftir bréfi af Langadalsströnd dagsett 17.mars] Af skiptapanum frá Bolungarvík 2. mars. [Þ.2. mars] kom hér einhver mesti stormur, sem menn muna. Í Bolungarvík reru flest skip um morguninn til lóða, var þá hvasst nokkuð suðaustan eða út Djúpið og herti vindinn eftir því sem upp á daginn kom, svo að rok var orðið um dagmál; þeir, sem voru þá eigi komnir upp undir land, urðu undan að hleypa og komust flest skipin undir Stigahlíð norðanverða, og lágu þar fyrir akkerum góðan tíma; en þegar vindurinn gekk þar meir til vesturs, hleyptu þau inn með Stigahlíð aftur, urðu sum að liggja fyrir akkerum í rokinu, en náðu þó flest út í Bolungarvík um nóttina. Eitt skipið varð að hleypa upp í hlíðina sjálfa og upp í allt stórgrýtið, og bar það til þess að fyrst hafði brotnað af því stýrið og nokkrar árarnar, en síðan brotnaði skipið þar sjálft í stórgrýtinu, en mennirnir náðu að bjarga sér. Eitt skipið hrakti norður í Aðalvík um nóttina (norður yfir allt Djúpið og Jökulfirðina). En tvö skipin fórust alveg (og voru 6 manns á hvoru þeirra); átti annað skipið Gísli bóndi Bjarnason í Ármúla hér á Langadalsströnd, en hitt Eyjólfur prestur Jónsson á Melgraseyri; fórst skipið Gísla rétt við Stigahlíð, og rak þegar sama dag ýmislegt af því; en hitt skipið telja menn víst að hafi farist dýpra, og vita menn ekkert um með hvaða atvikum það hafi skeð. Bæði þessi skip voru sérlega vel mennt og vel út búin, og formenn hinir duglegustu á báðum. Hét Halldór Þorleifsson formaðurinn á prestsskipinu, og var vinnumaður hans, einhver besti aflamaður hér um pláss og hinn mannvænlegasti. En sá hét Jón Jónsson, er var fyrir Ármúlaskipinu, frá Bæjum á Snæfjallaströnd, og flestir þeir 12 samtals, er af skipum þessum drukknuðu, voru ungir menn af Snæfjallaströnd og hér af Langadalsströnd. — Víða urðu skemmdir á húsum og bátum af veðri þessu, en þó eigi að mun, það ég hafi frétt.

Þó að eigi leiddi skiptapi af eður manntjón, þykir þess vert að minnast, eftir bréfi norðan úr Blönduhlíð 23.[mars] að þann sama dag, sem skiptapinn varð í Bolungarvík 2.[mars], reru 4 skip norður í Fljótum í hákarlalegu; og rauk brátt og snerist til ofsaveðurs þar norðanlands eins og fyrir vestan, svo að eigi sáu þeir annað fangaráð á öllum þeim 4 Fljótaskipunum, en að hleypa undan og norður til Flateyardals (í Þingeyjarsýslu); náðu og 3 skipin þar lendingu með heilu, en [fjórða] skipið varð seinna fyrir og komst eigi þar inn undir land fyrr en dimmt var orðið, svo eigi sást til landtöku, lagðist það þá fyrir stjóra þar í öllu rokinu fyrir afdrepi nokkru, en þó eigi betra en svo, að skipverjar urðu að sitja uppi í andófi til styrktar við stjórann, og hrökk þó eigi til, því stjórafærið slitnaði von bráðar, og var þá eigi annað úrræða en setja upp segl í rokinu og hleypa undan norður til Grímseyjar; urðu þeir enn að leggjast þar fyrir andófi um hríð, í hlé af eynni, og haldast þar svo við, þar til veðrinu slotaði nokkuð þegar kom fram á næsta dag; þá náðu þeir þar lendingu með heilu. Öll þessi skip voru talin af þar um Skagafjörð, þangað til þau komu heim aftur að nokkrum dögum liðnum, með heilu og höldnu, án þess nokkur ætti þeirra von. Þeir sem til Grímseyjar hröktust, sögðu þaðan góðan fiskiafla í allan vetur og vellíðan eyjarbúa.

Þann 4.apríl birti Norðanfari tíðarfréttir, aðallega að austan:

[Þ.10.[mars] lagði Jón hreppstjóri Snorrason á Skógum á Þelamörk héðan austur í Múlasýslur, en kom hingað aftur 31.[mars] eftir 3 vikna ferð; hann hafði farið lengst áleiðis í Stöðvarfjörð og Breiðdal. Að austan segir hann harða veðurátt og fyrir seinustu hlákuna jarðlaust á Jökuldal, Fellum og Úthéraði, en allgott til haga í Skriðdal, Fljótsdal og Breiðdal. Heilsufar manna gott. ... Mikla hríðin, sem skall hér á 12. [mars] og hélst við sumstaðar í dagstæða 3 sólarhringa, hafði og farið yfir allt Austurland, en þó óvíða ollað stórkostlegu tjóni, nema á Eskjufirði, hvar albúið þilskip, er fara átti fyrst á Vopnafjörð með korn og síðan út til hákarlaveiða, slitnaði upp, rak þar á land og braut í spón. Skipverjar gátu með mestu herkjum bjargað sér, nema einn er týndist eða drukknaði. Skipverjar höfðu verið búnir að flytja miklar vistir handa sér í skipið, er allt fórst ásamt korninu. Kaupm C.D. Tulinius hafði átt hákarlaskip þetta. Enginn afli eystra. [Fjögur] hafskip höfðu sést fyrir stóru hríðina úti fyrir Berufirði, og sáust ekki aftur fyrr enn 22.—23.[mars] Fremur var það hald manna, að þetta mundu kaupför, heldur en fiskiskip. Víða um sveitir hafði verið kvartað um bjargar- og heyskort, og sumir farnir að reka af sér. Kornmatarlaust að kalla á öllum verslunarstöðum eystra, nema á Djúpavogi, enda hafði aðsóknin þar verið fjarskaleg. Hinn 17. [mars] hafði drengur orðið úti í Vopnafirði í útsunnan skaraveðri og frosti. ... 1.[apríl] voru hér staddir menn af Sléttu og úr Núpasveit til að sækja sér matbjörg, sem segja þar mikinn bjargarskort, og nokkrir farnir að skera af hinum fáu skepnum sínum. Sellaust er sagt í öllum veiðistöðum nyrðra. Flestir höfðu lagt nætur sínar á þorra, er hafa liðið marga slettu af útsynningsbyljum og sumstaðar alveg farið upp af sjógangi; t.a m. á Bakka á Tjörnesi hvar 6 nætur töpuðust í stóru hríðinni 12.— 14.[mars]. Á Látrum, ysta bæ á Látraströnd austan megin Eyjafjarðar, hafði opið vetrarskip, er nýlega var komið að úr hákarlalegu, tekið út með öllu er í því var af farvið, seglum, akkeristrengjum og veiðarfærum, skinnklæðum, skrínum og koffortum, af þessu hefir sumt alveg tapast en sumt rekið aftur skemmt og höggvið, og skipið brotið mjög, svo tæplega verður að því gjört. — Talsverður hafíshroði hefir sést hér norðan fyrir landi, frá Langanesi og vestur í Strandir. Einn hafísjaka hafði rekið inn að Málmey á Skagafirði, sem sagt er að sest hafi að á þrítugu, aðrir segja sjötugu dýpi. — Allt til skamms tíma halda menn að fiskur hafi verið hér úti fyrir, en vegna ógæfta eigi orðið sætt. ... [Þ. 31. janúar] hvolfdist bátur upp við lendingu undan bænum Eiði í Eyrarsveit í Snæfellsnessýslu, með 4 mönnum, er kom úr Stykkishólmskaupstað, 3 drukknuðu en einn komst á kjöl; veður stóð á land, og bar bátinn þegar með manninum upp að fjöru.

Gangleri segir 12.apríl frá tíð og skipsköðum:

Tíðarfar hefir á Suður- og Vesturlandi, verið um marsmánuð mjög líkt og hér nyrðra, heldur hart og mjög óstöðugt. Síðan 29.[mars] hefir hér verið hin æskilegasta tíð og staðviðri, stundum dálitlar þíður, en oftast sólskinsbráð, með dálitlum næturfrostum.

Skiptapar. 31. janúar fórst 4 mannafar vestur við Eyrarsveit, drukknuðu þar 3, en 1 komst af. 2. mars urðu tveir skiptapar í Bolungarvík og drukknuðu þar 12 menn. 22. [mars] fórst bátur við Kjalarnes suður með 4 mönnum, er allir drukknuðu.

Þjóðólfur segir þann 28.apríl frá skiptöpum og mannskaða í Mýrdal 28.febrúar og 20.mars:

Af skiptöpunum og mannskaðanum i Mýrdalnum 20.[mars] bárust nú með póstinum greinilegar skýrslur einkum frá sóknarprestinum til Sólheima og Dyrhóla herra Gísla Thorarensen á Felli, einnig frá Ingimundi hreppstjóra Eiríkssyni á Oddum í Meðallandi, mest samt um einstaklega bágborinn hag þeirra 5 ekkna og samtals 24 föðurlausra barna, þar sem 6 alls, þeirra er drukknuðu i Mýrdalnum, og þar af 5 búendur kvongaðir úr Meðallandinu sjálfu, voru allir úr Leiðvallarhreppi. Af þessum 5 búendum drukknuðu 2 fyrr í vetur, þ.e. 28. [febrúar], og hefir öldungurinn Einar Jóhannsson hreppstjóri í Dyrhólahreppi og bóndi í Þórisholti í Mýrdal skrifað oss greinilega skýrslu reyndar af skipskaðanum báða þessa daga, en þar hjá vísar síra G. Th. einmitt til skýrslu Einars hreppstjóra um skipskaðann 28. febrúar. Og þó að þá eigi færist nema einir 2 menn, sýna þó atvikin við þann skiptapa, sem oftar, að hársbreidd ein er einatt milli lífs og dauða á sama augnabliki, og milli þess að skipi, þar sem ýta skal eður lenda í brimsjó, lendist vel, en annað, er fer á hæla því, brotnar í spón og fleiri og færri drukkna og brimrotast. Skýrsla Einars hreppstjóra er þannig: [Þ. 28. febrúar] var hér almennt róið, gengu í Reynishöfn (milli Dyrhólaeyjar og Reynisfjallsdranga) 2 áttæringar og 1 sexæringur, stýrðu þeim synir mínir Hjalti, Finnbogi og Jón. Sjór var slæmur, en brimaði mjög er á leið, urðu þeir þá að leggja frá og út í Dyrhólahöfn (vestan undir Dyrhólaey); voru Eyjungar þá að lenda, er hinir komu og kölluðu sjó þar fullgóðan; en meðan þeir seiluðu og bjuggust í land, — því allir fiskuðu þá vel, mest af lúðu, — spilltist sjórinn. Tveimur lentist vel, en Jón, er seinast lenti, kæfði af gríðarstórum sjó, er strax mölbraut bátinn, því hann stóð undir (?). Maður var til hafður vaðborinn, sem vel gafst, svo öllum mönnunum var fljótt bjargað með aðfylgi þeirra er til náðu, nema 2 er aldrei sáust og ekki hafa rekið. Ýmsir meiddust af skipbrotunum, en lítið kvað að því. Menn þeir sem drukknuðu þarna vorn báðir giftir bændur úr Meðallandi, Jón frá Söndum Jónsson, kenndur við Langholt, og Jón frá Fjósakoti Jónsson.

En af mannskaðanum 20. [mars] er fyrrgreind skýrsla síra Gísla Thorarensens þannig: [Þ.20. mars] á góuþrælinn var hér gott veður og blítt; réru menn um morguninn alskipa, en ekki hafði sjór verið vel dauður, þegar róið var; en laust fyrir hádegi jós í þeirri veltu, á einu vetfangi, að sjór varð langt um ófær. Þegar brima tók, leituðu skipin undir Dyrhólaey þegar til lands; þau voru 4, þrír áttæringar og einn sexæringur, en þeim sóttist treglega róðurinn, því þeir áttu að sækja í gegn einstreymings vesturfalli og nokkrum kalda, náðu þeir fyrstir vörum formennirnir Stígur Jónsson á Brekkum og Jón Árnason í Garðakoti og lentu þeir þegar með heilu og höldnu: á hæla þeim kom þriðji áttæringurinn; var þar formaður Sigurður bóndi Sigurðsson frá Skarðshjáleigu (almennt nefndur: „hvíti“), og hélt þegar í land, er helst sýndist lag, kom hann og réttur í sandinn og var búinn að taka af sveilina, en í því skipið kenndi grunns kom slíkt ólag, að skipið langt um fyllti og dróst út síðan: varð þar bjargað 3 mönnum, en formaðurinn fórst og með honum 15 hásetar. Nú var sexæringurinn einn eftir úti á sjó; að leggja til Vestmanneyja sýndist ekki ráð; því báturinn var segllaus og mesti gangstampur, en leit út fyrir að komast á vestan, enda gaf raun vitni um að svo fór, því skip þau er ganga við Jökulsá lögðu þar frá, sökum brims, en þegar þau komu út á hin svo kölluðu Fjallahraun urðu þau að snúa aftur, hleyptu þeir þá upp við Jökulsá með heilu og höldnu. þegar líða tók undir sólarlagið, sýndist heldur að sljákka í sjóinn, réðu þá þeir sem á bátnum voru af, að leita lands, heldur en að liggja úti um nóttina, því hefði hvesst, var ekki nema opið haf að reka í. Í upphafi leit svo út, sem lendingin ætlaði að fara vel, því lagið var gott, en í því skipið kenndi sandsins reis upp hnykill er dró skipið flatt upp í topp sér og hvolfdi síðan, í sandinum voru báðir formennirnir, er lentir voru og 7 mennaðir; hinir voru farnir til bæja, má vera helst til seinna, þó þeir væri þjakaðir eftir daginn, björguðu þeir þar 6 mönnum en 10 þeirra fórust, bæði skipin fóru út með landi, kvað annað þeirra hafa rekið á Holtstjörn við Eyjafjöll en hitt á Önundarstaðatjörn í Landeyjum. Af hinum drukknuðu eru 17 reknir voru 13 lík jörðuð að Dyrhólakirkju, ... og hefi ég ekki á æfi minni staðið að jafnsorglegu embættisverki, eða heyrt slík kvein og harmkvæli sem þá voru í kirkjugarðinum á Dyrhólum. ... Ég þarf ekki að lýsa fyrir þér ástandinu í Dyrhólahreppi, það er aumara en frá verði sagt, en ég tek það til dæmis, að af 36 búendum, er hanga við hokur í Dyrhólasókn, eru 11 ekkjur. Af skýrslum þessum sjáum vér, að drukknað hafa samtals 28 manns, að meðtöldum þeim, er fórust 28.febrúar, af þeim voru 18 búendur eður heimilisfeður, 1 fyrirvinna, en 9 ungir menn ókvongaðir og öðrum háðir.

Gangleri segir af skipskaða og hrakningum í pistli 13.júní:

Hinn 28.apríl fórst hákarlaþilskipið Svalur, af Svalbarðströnd við Eyjafjörð, nálægt svonefndum Kögri fyrir vestan Strandahorn, þenna hinn sama dag var mikill stórhríðargarður; hröktust þá mörg skip vestur fyrir Strandir og voru mörg komin mjög grunnt þegar til lands sá, svo var og einnig með Sval; átti þá strax að leggja til djúps en það tókst ekki fyrir stórsjó og ofviðri, barst hann þá þegar á land upp í stórgrýtta fjöru og flúðir, og muldist síðan í spón. Skipverjar fengu bjargað sér á þann hátt að einn komst í land með vað en hinir færðust á eftir á honum. Fyrir dugnað háseta og formannsins Jóns Þórðarsonar á Espihóli fengu þeir bjargað miklu af farangri sínum, seglum og veiðarfærum. Á þriðja dægri eftir að skipið barst upp, eftir að hafa lengi vel farið með björgum fram og fært sig með handvöðum, ýmist fyrir forvaða eða upp á þá, náðu skipverjar bænum Atlastöðum við Fljótavík.

Apríl. Kalt í veðri, en tíð allhagstæð framan af, en síðan mjög óhagstæð nyrðra en skárri syðra. 

Séra Þóarinn í Reykholti segir frá sumarblíðu og mistri þann 9. og 10. 

Norðanfari segir af tíð og slysum í pistlum þann 2.maí:

Veðuráttufarið hefir nú lengi verið oftar stillt og kjurt nema dag og dag hvassviður, en frostin mikil svo víða í sveitum er ærinn gaddur og fram til sumra dala og á útkjálkum að kalla jarðlaust. Margir eru sagðir komnir að þrotum með hey sín.

[Þ.19.mars] höfðu [tveir] menn er áttu heima í Seyðisfirði, verið á ferð sjóleiðis sunnan úr Norðfirði, en lentu í myrkri um kvöldið of grunnt við Hánefsstaðaeyri í Seyðisfirði, svo bátnum hvolfdi í ólagi en skolaði öðrum manninum hálfdauðum á land, hinn drukknaði. Um kvöldið 10.[apríl] (annan dag páska), var róið úr Fljótum á þremur opnum skipum til hákarls; tvö af þessum skipum komu aftur eftir skamma útivist, því þá hafti gengið að norðanhvassviður og hríð með gaddhörku. Þriðja skipið var eigi komið aftur eftir hálfan mánuð, svo menn eru mjög hræddir um að það hafi týnst. Á því voru 10 menn og 8 af þeim giftir bændur, og meðal hinna völdustu úr sveitinni. Sagt er að konur eða ekkjur þessara manna eigi 37? börn. Þá síðast sást til þessa vantandi skips, var það á framsiglingu, eftir ágiskun annað hvort til þess að leita eftir meiri afla, eða þá skipverjar orðnir villtir því áttavitinn sem þeir höfðu, hafði verið bilaður, og enginn á skipinu vel vanur stjórn í ofviðri og sjóróti. Skipið var sagt gott og útbúnaður þar eftir. ... Í Vestur-Skaftafellssýslu hafði í vetur rekið 3 stórtré hvert 19 álnir ferstrend og á hvern veg alin úr aski, og fjórða tréð 13 álnir 3/4 alin á hvorn veg mahognje. Síðan hörkurnar hófust hefir frostið hér orðið mest 12 stig á Reaumur [-16°C], en til dala í Húnavatnssýslu 15—17 stig [-19 til -21°C]. Hákarlaskipin sem farið hafa í legu urðu fyrir dæmalausar sjóhörkur að leysa og fara til lands, því allt sem sjór eða ágjöf náði til, varð sem klakabunki t.a.m. þilfarið upp í miðjar styttur.

Maí. Hagstæð tíð og hlý, nema helst fyrstu vikuna nyrðra.

Gangleri segir af tíð þann 10.maí:

Tíðarfar hefir verið seinnipart aprílmánaðar allstaðar um Norður- og Austurland allt til 6. [maí] hið harðasta og frostamikið, svo það hefir stigið allt að 13 gr. Í góðsveitum hefir verið svo rautt, að jörð hefir verið fyrir útigangspening, en til dala og á útkjálkum hafa skepnur að miklu mátt standa við hey; skepnuhöld manna voru því víða orðin ískyggileg fyrir heyskort, ef eigi voraði vel héðan af. Í þessum harðviðrakafla rak nokkurn hafís undir land, allt frá Horni að vestan til Langaness að austan, en hvergi hefir hann orðið landfastur, nema ef vera skyldi við Horn og Langanes Síðan hinn 6. hefir verið hlýtt veður. 

Júní. Sérlega hlýtt og hagstætt veðurlag. 

Norðanfari birti þann 13.júlí bréf:

[Snæfellsnessýslu 30.maí]: Næstliðinn vetur mátti heita yfirhöfuð að tala hér í betra lagi að góu undantekinni, sem var ákaflega úfin og töstug, svo engan dag á henni viðraði vel til enda, heldur sífeldir umhleypingar, stundum blotar, en aftur grimmdarstormar og harðneskjukaföld; aldrei kom mikill snjór á láglendinu en talsverður til fjalla. Minnilegt ofviðri gjörði hér 22. mars og mátti það heita „eftirslæmur" góuillviðranna, en síðan hefir oftast verið góð veðurátta, og snjólaust mátti kalla hér á láglendi á sumarmálum. Vorið hefir verið kalt og blítt til skiptis, og þó oftar blítt, gróður kominn í betra lagi, þó er lítið af því látið, að farið sé að lifna nyt í kúm, sem líklega kemur af vetrargjöfinni, hinni fúnu og marghröktu töðu, sem reyndist í lakasta lagi, svo kýr héldust ekki við hold á henni, og komast valla í hálfa nyt. Slæm eru sumstaðar eða víðast gemlinga- og unglambahöld, einkum þar sem votlent er. Núna um hátíðina [hvítasunna 28.maí] hafa hér verið stórfelldar sunnan rigningar, sem heldur hafa ollað tjóni.

[Suðurmúlasýslu 8.júní] Tíðin er hér nú um þessar mundir hin indælasta og gróður þýtur upp. Áður voru fénaðarhöld slæm. Afli er víða kominn.

[Mýrasýslu 12.júní] Veðurátta góð og grasvöxtur í betra lagi.

Gangleri segir af tíð þann 13.júní:

Tíðarfar hefir mátt heita stillt og gott síðan síðasta blað vort kom út (10.maí), og síðan um 20.[maí] einkar mikil veðurblíða; hitinn hefir jafnaðarlega verið 12—18 gr. og það stundum dag og nótt, svo nú mun gróður víðust hér nyrðra kominn í besta lagi.

Norðanfari segir af góðri tíð 22.júní:

Síðan eftir miðjan [maí] hefir veðuráttan verið hér hverjum deginum betri og hagstæðari, með hitum og nokkrum sinnum úrkomu, svo horfur á grasvexti eru þegar orðnar hinar bestu. [Þ.8.júní] var hitinn 37 stig á R móti sól [46°C], 20 forsælunni [25°C] og 14 [17,5°C] um háttatíma.

Júlí. Óhagstæð rigningatíð norðaustan og austanlands, og jafnvel líka í Skaftafellssýslum, en mun betri um landið sunnan- og vestanvert. Hiti nærri meðallagi. 

Þórarinn í Reykholti segir frá þrumuveðri bæði þann 4. og 11. Þann 4. og 6. var þrumuveður á Grenjaðarstað í Suður-Þingeyjarsýslu og þann 29. á Flögu í Þistilfirði. 

Þann 28.júlí birti Norðanfari úr bréfi frá fylgdarmanni þeirra Johnstrups og Lundgren dagsett við Mývatn 21.júlí:

Bág er tíðin hér síðan við komum hingað 7.[júlí], hefir aldrei komið regnlaus dagur nema 19. og snjóaði nóttina fyrir ofan í miðjar hlíðar á Bláfelli og á ofanverð fleiri fjöll. Í gær kom hér stór haglhríð við Vatnið, en upp undir Kröflu var þó regn. 18.[júlí] var hitinn upp við Kröflu kl.12, 5° á R [6°R], en seinni part dags 3,5° [4°C]. Töður eru farnar að skemmast hér á túnum, og ekki kominn ein tugga í hlöðu.

Ágúst. Fremur svöl tíð og óhagstæð um landið norðan- og austanvert, en skárri syðra.

Þann 19.ágúst snjóaði ofan að bæjum við Grenjaðarstað og 2.ágúst segir séra Þórarinn í Reykholti frá hélu að morgni - ekki er þó víst að fryst hafi í lofti.  

Norðanfari ræðir heyskapartíð 7.ágúst:

Nær því allan júlímánuð hefir hér verið hafátt og þokur með meiri og minni úrkomu og nokkrum sinnum hellirigning, og í næstliðinni viku snjóaði á fjöllum, og sumstaðar ofan undir byggð. Dagana 23.— 26. var hér góður þerrir, náðu þá margir meira og minna inn af töðum sínum og einstakir hirtu alveg. Aftur hefir á sumum bæjum ekki náðst þurr baggi í næstliðnar 5 vikur, t.a.m. á Mýri í Bárðardal.

Norðanfari birti þann 7.nóvember úr bréfi úr Bjarnarnesi í Austur-Skaftafellssýslu, dagsett 12.ágúst: „Grasár hér svo slíkt hefir eigi komið síðan 1854, töður hirtust mikið til grænar“. 

Þjóðólfur rekur heyskapartíð í pistli 17.ágúst:

Grasvöxtur einstaklega mikill og góður, eins og fyrr var getið, og það yfir allt land eftir því sem af spyrst (samt ekki í hinni litlu Grafningssveit, vart meðal-grasár að þeir segja þaðan). Töðunýtingin hefir og verið afbragðsgóð hér neðanfjalls og um allt Vesturland og Borgarfjörð; hreppandi [svo] ofanfjalls austur undir Markarfljót, aftur fyrir austan Mýrdalssand austur úr til Lónsheiðar og í Húnavatnssýslu, svo að yfirborð töðunnar var náð skemmdalaust í garð um öll þessi héruð nú um framanverðan þennan mánuð Undan Eyjafjöllum er oss skrifað 6.[ágúst] „að heyskapurinn gangi stirt", og mun það hafa verið víðast þar um sveit, um sama leyti eða um byrjun þ.m., aðeins mikið eður jafnvel meira lá þar úti óhirt heldur en það, er komið var í garð. Líkt mun vera í Mýrdalnum og engu betra, ef eftir vanda lætur.— Nýkomnir menn að norðan segja, að engi töðubaggi hafi enn verið kominn í garð víðsvegar yfir Skagafjörð um lok [júlí] lengra að norðan hefir eigi spurst.

September. Fremur svalt, úrkomusamt syðra en heldur hagstæðari tíð norðaustanlands. 

Norðanfari segir af tíð 11.september:

Hér norðanlands hefir gengið mjög erfitt með þurrkana, þar til fyrir og eftir höfuðdaginn, var hér allgóður þerrir með köflum, náðu þá flestir því sem þeir áttu úti og svo í þeirri vikunni, sumu vel þurru, en meira og minna hröktu.

Gangleri segir af tíð í pistli þann 13. september:

Á Suðurlandi og sömuleiðis um Vesturland hefir tíðarfar verið hið besta um allan sláttartímann, sífeldir hitar og þurrkar; grasvöxtur allstaðar í besta lagi, heyafli er þar því talinn með langmesta móti. Á Suðausturlandi voru að vísu sagðar nokkrar rigningar, en þó eigi svo, að þær hafi gjört mikinn hnekki við heyskap manna. Um Norður- og Austurland hefir þar á móti verið mjög óþurrkasasamt síðan snemma í júlímánuði, svo heyskapur hefir fyrir þá sök gengið tregara en ella hefði orðið, þar grasspretta var í besta lagi; hey manna hafa því á mörgum stöðum hrakist og jafnvel skemmst það sem í garð var komið. Þó að óþurrkar og óstöðugt tíðarfar hafi nú nokkuð dregið úr heyafla manna hér nyrðra, þá mun þó mega fullyrða, að heyföng séu almennt orðin nokkuð meiri en í meðallagi, og gætu enn orðið í besta lagi ef nú færu að koma þurrviðri, eins og nú hefir verið í fjóra daga. Í Húnavatnssýslu er sögð betri nýting á heyjum en hér nyrðra, og heyafli mjög mikill.

Hin 9 þ. m. kom austanlands póstur Daníel Sigurðsson, með honum spurðust ekki aðrar fréttir, en að mjög óþurrkasamt hefði yfir höfuð að tala verið um Austurland, heilsufar manna gott, ...

[Berufirði 22.ágúst] Veðuráttan hefir allt til þessa í sumar mátt heita æskileg, grasvöxtur með betra móti, hirðing á heyi hin besta, nema í 2 miklum norðanveðrum hafa menn misst nokkuð af heyi. Afli hefir verið nokkur í sumar hér fyrir öllu Austurlandi, þó hefir hann hér í Berufirðinum verið talsvert minni en í fyrrasumar og ekki gengið eins innarlega á fjörðinn.

Þjóðólfur segir 14.september:

Með höfuðdeginum brá nú svo greinilega, að svo sem veðráttan var þurr og hagstæð til heyskapar og allra athafna, mátti segja alla 3 mánuðina þar næst á undan, og það með svo einstakri og stöðugri veðurblíðu að fæstir muna slíka, síst svo langgæða, þá heitir nú ekki að þurr dagur hafi komið síðan 29. [ágúst] og varla þurr stund hér sunnanlands; ekki að tala um, að neinn baggi hafi náðst undan síðan, svo hér eiga menn nú orðið feikimikið hey undir víðsvegar um Suðurland, og víða kvað vera farið að slá slöku við heyskapnum og senda frá sér kaupafólk, með því líka að vatnsfylling er farin að baga á flæði- og mýrarjörðum.

Október. Almennt hagstæð tíð fram eftir mánuði, en snerist undir lokin til töluverðrar snjókomu um landið norðanvert. 

Gangleri birti þann 3.nóvember úr bréfi af Suðurlandi (óstaðsett), dagsett 6.október:

Með höfuðdegi brá til storma og votviðra, er héldust fram í miðjan september, en þá þornaði upp aftur með norðankælu og frosti um nætur; varð því góður endir á heyskap manna og nýtingu. Fiskiafli er að kalla enginn. Skurðarfé reynist hvervetna rýrt, og fjárheimtur þykja slæmar í svo björtu og góðu fjárgangnaveðri. Aðfaranótt hins 24.[september] strandaði saltskip til Siemsens kaupmanns í Reykjavík nálægt Þórkötlustöðum í Grindavík; mennirnir komust af, en skipið var selt við opinbert uppboð 2.þ.m.

Þann 30.desember segir Norðanfari frá skipahrakningum á Húnaflóa í október, byggt á bréfi sem dagsett var 4.desember:

Þann 17. október lögðu kaupskipin af Skagaströnd og Hólanesi af stað heimleiðis, og er mælt að hríðin hafi komið á þau út af Eyjafirði, hröktust þau til baka vestur undir Strandir og voru þar hætt komin, Öðru skipinu hafði kastað á hliðina, og ekki getað rétt sig við fyrr en eitthvað slitnaði eða brotnaði. A Hólanesskipinu sigldi íslenskur maður Gunnlaugur að nafni, er mælt, að hann ásamt verslunarstjóra Jakob Holm, sem einnig tók sér far með því, hefðu mikið styrkt að því, að skipið fórst ekki. Bæði skipin hleyptu inn á Skagastrandarhöfn hinn 22.[október] til að fá aðgerð á ýmsu er bilað hafði, en fóru svo alfarin þaðan aftur 31 október.

Þjóðólfur segir af strandi í pistli þann 25.nóvember

[Þ.31.október] strandaði í Eyrarsveit skammt frá Kirkjufelli, (er sjómenn kalla „Sukkertoppen") fyrir vestan Grundarfjörð, jaktin „Elisabeth", eign kaupmanns H.E. Thomsen. ... skipstjóri M. Kjerulf; skip þetta var hlaðið með ýmsar vörur frá kaupmanni N.C. Gram til S.Richters í Stykkishólmi og borgaranna í Flatey. — Strand þetta orsakaðist með þeim hætti, að nóttina milli 30.—31. október þegar skipið var fyrir vestan Jökulinn, bilaðist það eitthvað og varð lekt, og daginn eftir um nónbilið, gjörði svo sterkan hvirfilbyl, að mastrið brotnaði, svo ekki varð eftir af því nema 2 [álna] langur bútur fyrir ofan þiljurnar; rak svo skipið lengra innmeð, þangað til það sást af Eyrarsveitungum (nefnilega bryggjumönnum) sem reru (bugseruðu) það upp á ströndina, hvar það og farmurinn átti að seljast 9.[nóvember] og eftirfylgjandi daga.

Gangleri greinir frá tíð í pistli þann 3.nóvember:

Haustveðuráttan hefir hér norðanlands mátt heita hin besta, oftast frostlaust nótt og dag. Fyrstu vikuna af október gjörði að vísu hret nokkurt með frosti og dálitlum snjó, en hann tók brátt upp aftur, og varð hið blíðasta veður til hins 25. [október] að aftur gjörði hret til mánaðarloka, en með frosti og snjóum, en þá gjörði aftur litla þíðu og síðan gott veður — Hinn 21.[október] nálægt kl.10 um kveldið, varð hér vart við ekki svo lítinn jarðskjálfta.

Norðanfari segir frá tíð í pistli þann 7.nóvember:

Dagana 25.-29. [október] var hér og um nærsveitirnar meira og minna snjófall með hafátt og hvassviðrum, svo víðast hér á útsveitum kom ókleyf fönn og sumstaðar sem að kindur fennti; þó varð áfellið norður- og austurundan enn stórkostlegra, því þar höfðu verið að kalla látlausar stórhríðar í 5 sólarhringa; fé fennti víða og margt af því ófundið þá seinast fréttist hingað. Sauðfé og hross komið sumstaðar á gjöf. Um leið og hríðin skall á, jós upp stórsjó og brimi, tók þá út 2 sexæringa á Tjörnesi, annar þeirra brotnaði mikið en hinn í spón, 3 för hafði og tekið út og brotnaði í Fjallahöfn í Kelduhverfi. Með austanpósti, sem kom hingað í gærdag (6. nóvember) fréttist, að hann hefði lagt af stað frá Eskjufirði 21. [október] og fengið þá og næstu daga, hina verstu vatnshríð, síðan stórhríðar og fannfergju, svo hann sumstaðar á leiðinni varð að sitja hríðartepptur og þá uppbirti fönnin ókleyf; hann hafði 3 hesta í ferðinni, og braust alltaf áfram með þá hingað, því óvíða var stórfenni; en fannfergjan jöfn. Allt til þess að spilltist, hafði veðuráttan eystra verið lík og hér. ... Um kvöldið 21. [október] kl.10—11 varð hér vart við talsverðan jarðskjálfta, sem hér er mjög sjaldgæft.

Nóvember. Stillt og hagstæð tíð lengst af, fremur svalt.

Þjóðólfur segir af tíð og gæftum þann 18.desember:

Fiskiaflinn heitir að hafa verið jafn tregur áfram hér víðsvegar um Faxaflóa fram á þennan dag, enda hefir nú og verið gæftalaust alla næstliðna viku síðan hann er genginn til sunnanátta með brimi og hvassveðrum. ... Árgæskan helst hin sama og veðurblíðan yfir allt land, að því sem fréttist, víst hér sunnan- og vestanlands og það allt norður að Yxnadalsheiði. Hér sunnanlands hefir eigi heitið að fest hafi snjó í fjöll, — þó að mikill snjór félli í svipinn um mánaðamótin, október-nóvember í uppsveitunum í Árnessýslu milli Þjórsár og Þingvallasveitar og aftur Vestanlands í sama mund eður aflíðandi veturnóttum allt vestan frá Reykhólasveit beggja megin Gilsfjarðar, — eigi gjört orð á um Dali, en aftur feikna snjókyngi um Fróðárfjöllin og Kerlingarskarð, svo að þeir er voru þar á ferð urðu að taka ofan klyfjar af hestum sínum og bera, svo þeir kæmist áfram. En allur sá snjór hvarf að fárra daga fresti, eins hér syðra sem vestanlands, og hafa síðan verið marauðar jarðir yfir allt. Eftir því hafa og verið frostleysurnar, og mun vanta mikið á að hitamælir hafi staðið á 0 R að meðaltali. En viljað hefir vera oftast næturhrím á jörð frá því um veturnætur og fram í [desember].

Gangleri segir lauslega af tíð í pistli þann 5. desember:

Tíðarfar var allt fram að 18.[nóvember] heldur hart og snjór kominn þá töluverður, sér í lagi um norðursveitir; en þá hlánaði og tók mikið upp af snjónum, síðan hefir verið hæg og stöðug veðrátta og næg jörð.

Desember. Fremur hlýtt og lengst af hagstæð tíð. 

Gangleri segir fréttir þann 30.desember:

Í dag (30.desember) kom austanpósturinn; með honum bárust þessar fréttir. Góður afli um Austfjörðu. Tíðarfar hið besta um allt Austurland allt fram að 15.[desember] að hann lagði á stað, en síðan hefði farið að leggja að með snjó og bleytuhríðum; töluverður snjór kominn um Þingeyjarsýslu og víða jarðlítið.Sömuleiðis hefir hér nyrðra verið hin besta veðrátta og mjög frostalítið allt til þess fyrir fám dögum, að lagði að með norðaustan bleytuhríð og snjó nokkrum, svo nú lítur út fyrir að víðast verði jarðlaust fyrir allan pening.

Norðanfari segir af tíð þann 30.desember:

Veturnáttaáfellið varð þar (á Austurlandi), sem hér, víða stórkostlegt, t.a.m. í Seyðisfirði hvar sumstaðar kaffennti fé og enda hross til dauðs; jarðlaust varð bæði í fjörum og á úthéraði. Á Völlum og línunni þar út að sjó, var farið að taka lömb og hýsa fé og hross, en þennan snjó tók að mestu upp aftur, þó er sagt að jarðbannirnar hafi vegna storku og áfreða alltaf haldist við á Eyjum og í Úthlíð. Frá því að batnaði í nóvember og til þess veðuráttan spilltist nú aftur, hafði verið yfir allar Múlasýslur, eins og hér norðanlands, hin æskilegasta veðurátta, frostleysur og stillingar, svo víða gekk fé sjálfala, og sumir eigi farnir að taka lömb.

Norðanfari birti þann 7.mars 1872 yfirlit um árferði í Múlasýslum 1871 (eftir bréfi):

Árið 1871 hefir verið eitt af hinum bestu árum sem ég man um allt Austurland. Veðuráttan var góð meiri hluta þess. Grasvöxtur og sjávarafli með besta móti, verslun nokkru hagkvæmari en hin fyrri árin og almenn heilbrigði að öllum jafnaði. Eftir nýárið í fyrra setti niður bleytusnjó og varð jarðlaust víðast um Austurland. En um miðjan vetur hlánaði dável í hinum snjóminni sveitum. þar sem harðast en vann það ekki á til nokkurrar hlítar. Enda komu bráðum aftur snjóar og jarðbannir. Þá hlánaði aftur seint á þorra, svo jarðir komu í jarðsælum sveitum. Og alla tíð voru frostin væg fram á góu, þá harðnaði tíðin. Lagarfljót lagði ekki allt, fyrr en í miðgóu — og er sjaldgæft það verjist svo lengi. Seint á góu kom hér mikið foraðsveður í 3 daga með grimmdarfrosti, snjókomu og ofviðri. Þá rak eitt kvöldið hákarlaskútu á Eskifirði er Tulinius kaupmaður átti og ferðbúin var út í legu. Voru mennirnir á og gjörði niðdimmt af nóttu og hvergi glórði fyrir ofviðri og snjókomu. Rak skútuna í þessu heljarveðri upp klöppum út með firði þar komust mennirnir af með lífi og misstu þó ungling, sem með þeim var í sjóinn, besta mannsefni. Skipið braut í mola. Þaðan af var frostameira fram undir pálma [2.apríl], þá batnaði um stund og tók mikið af snjónum. Eftir páska [9.apríl] gjörði kulda mikla með grimmdarstormum, en litlum snjókomum allt til Krossmessu, svo fénaði hrakaði niður þar sem ekki var nóg hey og gott, en þá voru margir orðnir heylitlir, og einstöku menn í harðindasveitum búnir að reka af sér. Upp úr Krossmessu skánaði enn um stund en kólnaði aftur, svo jörð greri lítið til fardaga. Varð sauðburður heldur bágur þar sem heyið skorti. Í fardögum byrjaði öndvegistíð og tók óðum að gróa, svo ég hefi nú lengi, ekki séð jörðu spretta jafnfljótt. Var víða komið sláandi gras með blettum í 8. og 9. viku sumars. Þessi blíðutíð hélst með litlum afbrigðum allt sumarið. Þó að þurrkar kæmi tvær til þrjár vikur eða lengur á sumum sveitum, þá var tíð allatíð blíð og þurrkar á milli. Þó hröktust hey heldur til skemmda framanaf slætti, þar sem snemma var byrjað. Grasvöxtur varð með mesta móti. En í votengjasveitum varð grasi valla náð í bestu engjum, fyrir vatni, fyrr en um höfuðdag og eftir hann. Menn fengu almennt hey í mesta lagi. Heldur eru heyin talin létt. Hausttíðin var og góð nærri alltaf; með litlum áfellum, og vetrartíð jafnan hin stilltasta til jóla, frostalítil og snjólaus oftast, nema í harðindasveitum lagði yfir bleytusnjó með jólaföstu og í inndalasveitum voru lengi storkur á jörðu. Með jólum gerði bleytusnjó og var víða orðið knappt um haga undir nýárið. Enginn hafís kom hér í vor eð var, nema hroðaflekar, sem skamma stund numu staðar. Þó sumarið væri hið besta, varð málnyta fénaðar sumstaðar í minna lagi og geldfé skarst ekki vel í haust. Kenna menn því um að hitar voru oft miklir og fjallalönd illa sprottin og grasið dáðlítið, sem verður að hafa komið til af því, að næturfrost komu til fjalla einar tvær nætur nálægt miðjum júnímánuði sem kyrktu grasvöxtinn og gjörðu það sem sprottið var kraftminna. Fjöll höfðu gróið nær jafnsnemma og byggðin.

Lýkur hér að sinni umfjöllun hungurdiska um veður og tíðarfar árið 1871. Fáeinar tölur eru í viðhenginu.    

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1871 (fáar)

Úr talnaheimi

Stundum er spurt um það hvenær sumarsins er hlýjast. Því hefur reyndar oft verið svarað á hungurdiskum - nokkuð ítarlega jafnvel. Að þessu sinni lítum við aðeins á litla töflu.

Hér er litið til landsins alls - í 71 ár (árið í ár ekki með - um það vitum við ekki enn). Neðsta lína töflunnar sýnir í hvaða mánuði hæsti hiti ársins á landinu hefur mælst á þessum árum. Við sjáum að það er langoftast í júlí - í innan við fjórðungi tilvika mælist hann síðar. Einu sinni gerðist það að hæsti hitinn í október jafnaði það sem hæst hafði orðið áður á árinu (1973). 

Meðalhiti sólarhringsins, landsmeðalhámark og lágmark eru líka oftast hæst í júlí. Þó er það þannig að litlu munar á júlí og ágúst hvað hæsta meðallágmarkshitann varðar. Mjög hlýjar nætur koma gjarnan í ágúst - þó meðalhámarkshitinn sé sjaldan hæstur þá. Sól er farin að lækka á lofti - en jörð og haf enn hlý - sumarið endist betur í jörðu og hafi heldur en í lofti. 

Að meðaltali fer nú hiti að falla (hinni „stuttu gerð“ íslenska sumarsins sem hefst undir miðjan júlí lýkur á tímabilinu 8. til 14.ágúst). Meðalafl vestanvindabeltisins er yfir Íslandi er í lágmarki 8. til 10. ágúst og þrýstiórói sömuleiðis.  

Af árinu 1870

Árið 1870 markaði ákveðin þáttaskil, þá komu allt í einu fjórir hlýir mánuðir og í fyrsta sinn síðan 1857 að svo margir mánuðir sama árs væru hlýir. Almennt má segja að árin 1870 til 1880 hafi tíðarfar verið heldur skárra heldur en báða aðliggjandi áratugi. Varla þætti okkur það þó gott. Þeir fjórir hlýju mánuðir ársins 1870 voru maí, ágúst, október og nóvember. Kalt var hins vegar í mars, apríl, júní og september. 

Meðalhiti í Stykkishólmi var 3,8 stig, 1,3 stigum ofan meðallags næstu tíu ára á undan. Í Reykjavík var meðalhitinn 4,2 stig og er áætlaður 4,6 stig á Stórhöfða í Vestmannaeyjum (mælt var við Ofanleiti). 

Í Stykkishólmi voru 15 dagar mjög kaldir, mikið kuldakast kom dagana 11. til 15. mars og einnig um mánaðamótin febrúar/mars og 8. til 10.september. Fimm dagar ársins voru að tiltölu mjög hlýir í Hólminum, 9. ágúst og svo fjórir dagar í röð 30.nóvember til 3.desember. Hinn 9.ágúst var (að þessu tali) fyrsti hlýi dagur í Hólminum síðan í nóvember 1857. 

Úrkoma í Stykkishólmi mældist 633,5 mm. Mjög úrkomusamt var þar í apríl og september og nokkuð úrkomusamt í júlí. Þurrt (að tiltölu) var aftur á móti í október, og úrkoma einnig nokkuð undir meðallagi í febrúar, ágúst, nóvember og desember.

 

Þrýstingur var óvenjuhár í ágúst og desember og einnig hár í febrúar, mars og nóvember. Lægstur var hann að tiltölu í apríl. Þrýstiórói var einnig með mesta móti í apríl, bendir það til órólegrar og vindasamrar tíðar. Lægsti þrýstingur ársins mældist í Stykkishólmi þann 6.febrúar 954,1 hPa, en sá hæsti þann 9.desember, 1039,7 hPa. Líklega var veðrið 21. til 22. september af völdum leifa Atlantshafsfellibyls númer 5 (1870).  

Janúar. Tíð þótti almennt hagstæð en snjór frá fyrri mánuðum var til ama.  

Norðanfari birti þann 19.mars bréf af Melrakkasléttu, Langanesi og úr Húnavatnssýslu:

[Melrakkasléttu 19.janúar] Um næstliðnar veturnætur, voru hér bærileg veður, en litlar hlákur, svo snjórinn sem kom í skaðaveðrinu og þar á eftir í október tók ekki upp nema að nokkru leyti; upp frá því spilltist tíðin með fannkomu og miklum frostum, og fyrir jólaföstuna gjörði tvívegis skemmdarrigning, með talsverðum krapaslettingi, svo heita mátti að jarðlaust yrði. Veðrin hörðnuðu æ meir frá 21.-30.nóvember með mikilli snjókomu og frostgaddi, enda var þá ísinn kominn, og jakar landfastir víðsvegar um Sléttuna. 2.desember var hér hlákubloti, svo nokkur jörð kom upp í Núpasveit og á vestur Sléttu, en að kalla engin á Austursléttu. 6.[desember] komu ísar að nýju, en þó varð fannkoman mest 8. og 9. s.m. og úr því stöðugar hríðar og veðragangur með frosthörku fram að jólum og á aðfangadaginn var ákafasta bleytuhríð, svo snjóþyngslin voru orðin eins og mest á ótíðarárunum að undanförnu; líka var þá komin talsverður hafíshroði hér inn á víkur og flóa, og víst magnís úti fyrir. Frá nýári gengu lenjuhríðar fram til þess 13. þ.m. Í gær var hér hláka, svo jarðarsnöp er komin í Núpasveit og á Vestursléttu, en engin á Austursléttu, enda tekur hér ávallt lítið nema í landsunnanátt. Það eru því verstu horfur með skepnuhöld manna, því að mun heyjaðist lítið í sumar til að þola slík harðindi. Víða hraktist hér nokkuð af töðu og hjá flestum allt úthey, og sumstaðar er af því enn nokkuð undir fönn, er slegið var í fjarlægð. Bjarndýr kom hér á land á Harðbak, sem varð unnið.

[Langanesi 20.janúar] Þetta næstliðna sumar [1869] færði þessari sveit með minnsta móti björg af sjó; ísinn sem lá framundir haust, tálmaði bæði selveiði og lágvaðaveiði og þann stutta tíma sem sjórinn var auður í haust, var fiskafli mjög lítill. Ekki fór heldur sveitin varhluta af grasbrestinum; úti á nesinu varð úthagi varla ljáberandi, og moðsalli einn upp úr túnunum. því urðu fóðurbirgðirnar allri venju framar minni, og fóðurpeningur — svo fár sem hann er nú orðinn — í mestu hættu staddur; því hrakningsveður voru svo mikil framanaf, og jarðlaust orðið á jólaföstu ; snjór með langmesta móti á þessum tíma. Bloti var hér í gærdag, svo að yddi á stöku hæð. Með jólaföstukomu rak inn íshroða dálítinn, sem fyllti fjörurnar með storku og fór síðan. En þótt lítill væri móts við íshellur fyrri ára færði hann óvenjulega gesti, heilmörg bjarndýr, ekki færri enn 8 héldu menn, og hefir eitt unnist; hin fóru sum með hroðanum aftur, sum eru hér enn að vappa en eru meinlaus og stygg og vinnast því síður.

[Húnavatnssýslu 1.febrúar] Miklar voru hér fannkomur, hríðar og illviður framan af í vetur; hygg ég að enginn muni jafnmikil fannalög í lágsveitunum hér í sýslu fyrri part vetrar, sem nú; mátti heita að bjarglaust væri orðið fyrir allar skepnur yfir gjörvalla Húnavatnssýslu, fyrir jól, mest af snjóþyngslum. En síðan á sólstöðum hefir verið blíðasta veðurátta og oft þíður, svo nú er komin víðast jörð, og hún nægileg í öllum lágsveitum.

Þjóðólfur segir þann 26.janúar:

Sjómenn þeir, er komið hafa norðan úr Húnavatnssýslu 23.-25. þ.mán. segja, að harðindi, jarðbannir og snjóþyngslin hafi verið og viðhaldist hin sömu allt til þess þeir lögðu af stað undir miðjan f.mán. Þá voru menn þar um sveitir farnir að skera niður af heyjunum, og Miðfirðingar ráku af sér hross og sauði (um 120) til hagagöngu vestur í Borgarfjörð. — Hér sunnanlands hefir verið mildasta og besta veðrátta (einstöku daga 4—6°R hiti [5-8°C]) síðan um miðjan [janúar], og eru nú allstaðar komnir hér upp bestu hagar fjær og nær.

Baldur segir frá 2.febrúar:

Ís kom á Húnaflóa á jólaföstu; hefir hann eigi legið við frá því í sumar, heldur er það víst nýr ís, sem sjá má af því að bjarndýr hafa gengið á land af honum. Upp úr sólstöðunum fór að hlána hér, og hefir verið við og við frostlaust síðan eða frostlítið, og nú að líkindum víðast auð jörð.

Febrúar. Lengst af allgóð tíð. Harðnaði nokkuð í lokin. 

Þann 26. segir veðurbók frá Flögu í Þistilfirði að hafís sé kominn í landsýn og daginn eftir rak hann inn. Hafísinn rak síðan þar frá landi 4. til 9. mars.

Norðanfari segir af tíð þann 21.febrúar:

Að svo miklu vér höfum frétt og oss hefir verið skrifað bæði að austan, norðan og vestan, eins og líka hér í nærsveitunum, hefir allan þorrann út, verið dæmafá um þann árstíma, öndvegistíð, ýmist þíður eða þá lítið frost svo víða í sveitum er orðið öríst og nálega í flestum ef ekki öllum byggðarlögum komin upp nokkur jörð. Sumstaðar hafa sauðir ekki verið hýstir og á stöku stöðum eigi heldur ær. Þó nú komi harður kafli, þá er sagt, að flestir muni hafa fóður framúr handa skepnum sínum.

Þjóðólfur birti þann 24.febrúar stuttan pistil um árferði:

Tíðarfarið hefir verið hið mildasta og besta víðsvegar um land að því frést hefir, og snjólaus jörð einkum síðan um miðjan [janúar], þó að til batans brigði út úr jólunum; sumstaðar hét ekki að vetrarharkanna í október til desember yrði vart, síst svo að fyrir haga tæki, t.d. ekki neinstaðar fyrir vestan Gilsfjörð, en einkum var það í Ísafjarðarsýslu og um allar sveitirnar milli Þjórsár og Mýrdalssands, að harðindanna hét ekki að verða vart.

Baldur segir frá 2.mars:

[Þ. 2.febrúar] fórst skip af Seltjarnarnesi í lending suður í Leiru; drukknuðu þar 8 menn, þar á meðal formaðurinn Einar Einarsson í Ráðagerði, en 2 varð bjargað. — Í lausum fregnum hefir borist, að skiptapi hafi orðið skömmu eftir nýár norðan undir jökli, hafi þar 6 menn farist, en 3 verið bjargað.

Eftir því, sem frést hefir vestan, hafði varla orðið vart þar harðindanna, sem gengu hinn síðasta fjórðung f.árs, t.d. fyrir vestan Gilsfjörð og einkum í Ísafjarðarsýslu. Hér og annarstaðar, þar sem frést hefir, hefir verið mildasta og besta tíð frá því á jólum; jörð alauð, og grænkaði hér jörð á nokkrum stöðum á þorranum. Síðari hlut vikunnar, sem leið, gjörði hér hörku-grimmd og norðanfrost með bálviðrisstormi, og helst það enn, nema hvað í gær og fyrradag hefir verið nokkuð minni stormurinn.

Mars: Kalt og illviðrasamt lengst af, en þó komu hlýindakaflar inn á milli. 

Í veðurbók frá Flögu í Þistilfirði segir: „22. til 26. mars: Allan þennan tíma voru hin mestu harðindi og jarðleysur stöðugt; frost meiri en nokkrir muna 21° og þar um bil móti sól“.

Baldur segir frá þann 19.mars:

Í Múlasýslum er sagt að hafi gengið blotar og snjór og harðindi hin mestu, frá því fyrir jól, og fram yfir miðjan janúar. Um 17. dag þess mánaðar hafði farið að hlána og þíða komið, og þar sem eigi voru því meiri snjóþyngsli, hafði jörð allvíða verið upp komin, einkum á uppsveitum í Fljótsdalshéraði og svo um suður-firðina við sjóinn. — Hér um sveitir hefir og síðan vér gátum síðast, verið nægst af þíðum og blíðviðri, þó snjóað hafi lítið eitt og stormar og frost hafi verið fáeina síðustu dagana, enda er þíðan nú komin aftur síðan í fyrradag. Austan yfir fjall er alveg hið sama að frétta og héðan.

Norðanfari segir þann 19.mars:

Að sunnan er að frétta bestu tíð svo þar sást varla klaki á mýri; og nokkrir, sem byrjaðir voru á túnasléttum. Á þorraþrælinn 19.febrúar um kvöldið, brast hér í norðanbyl með gaddi. Frá því og allt til 4 mars, var veðurstaðan norðan og oft hörkur miklar mest 10—19 gr. R [-12 til -24°C], en snjókoma lítil. En 4. mars skipti aftur um veðuráttuna með hlákum og blíðviðri, mest 12 gr. hita á R á daginn [+15°C], en 8 gr. á nóttunni [+10°C]. Á þorranum var á stöku stað farið að votta fyrir gróðri. Í seinustu þorravikunni var á Hofi í Skagafjarðardölum gengið til gras. 10. [mars] brast í norðanhríðargarð harðan, og alltaf til þess 17. dag þ.m. hafa verið meiri og minni heljur, frá 17—21 gr [-21 til -26°C] og snjófall nokkurt; mörgum þykir líklegt, að mikill hafís sé skammt undan landi, og fáir jakar hafa í seinustu illviðrunum orðið hér út með firðinum landfastir. Fyrir skömmu síðan hafði bjarndýr verið skotið fyrir ofan bæinn á Kilsnesi á Sléttu; og í vikunni sem leið hafði bjarndýr komið á land í Ólafsfirði. Með manni nýkomnum að sunnan, er að frétta sömu góðu tíðina og áður, og fiskafla mikinn um allt Suðurland.

Þjóðólfur segir af skipsköðum í pistli 24.mars:

Skiptapinn undir Jökli, sem getið var [áður], varð 20.janúar, frá Keflavík þar undir Jökli, og skal verða skýrt gjör frá honum von bráðar. — 2 menn fórust af bát í lendingu vestur á Snæfjallaströnd um síðustu mánaðamót; þriðja manninum var bjargað. — Laugardaginn 20. þ.mán. var hér syðra allgott veður framan af degi, en bráðhvessti af útnorðri þegar upp á daginn kom; margir reru þá um morguninn og fóru í aðrar sjóferðir; fór þá suður, meðal fleiri, báturinn frá Mýrarhúsum, voru 2 menn á skagfirskir: Pétur frá Nautabúi í Tungusveit, rúmlega 60 ára, og Sveinn Gottskálksson , nál. 40 ára, úr Lýtingsstaðahreppi; brot af bát þessum hafa fundist rekin, en til mannanna hefir eigi síðan spurst.  

Norðanfari birti þann 16.apríl bréf rituð í mars og tíðarpistil að auki:

[Melrakkasléttu 15.mars] Allur þorrinn var hér bærilegur og harðviðralaus, einkanlega seinni hlutinn, með þíðviðrum nótt og dag í viku. Með góukomu komu miklar frostgrimmdir með hafísreki, en eigi miklum snjó, og hélst þetta fram til hins 3. [mars] að bæði rak hafísinn frá og hlánaði og veðurblíður til hins 10. þ.m., skipti þá aftur um til hins sama með frosthörkum suma dagana 15 jafnvel yfir 20 gr á R [-25°C] og hafísreki svo nú eru hér hafþök, og mögru fé ekki líft að koma út þó jarðir séu. Líka eru nú farin að koma niður nokkur fönn.

[Húnavatnssýslu 28.mars] Tíðarfarið hefir mátt heita gott, og sjálfsagt mjög líkt og nyrðra. Íhlaupin á góunni voru hörð, bæði með frost og veðurhæð, en snjókoma lítil. Frostið varð stundum hér fast að 20 tröppum á R [-25°C]. Í fyrra kastinu kom mikill hafíshroði hér að Skaga, en í því síðara talsverður hér inn í fjörð. Síðan með einmánuði hefir verið góð veður og þíður.

Austanpósturinn Daníel Sigurðsson systurson Níelsar pósts, kom [til Akureyrar] að kveldi hins 10. [apríl], hafði hann farið frá Eskjufirði 2. s.m. Að austan er að frétta líkt um tíðarfarið og hér hefir verið. Hafísinn hafði rekið að og inn á Austfirði, og lengst suður að Eystrahorni. Frostgrimmdirnar 12—18 gráður á Reaumur [-15 til -23°C] og veðurharðneskjan oft verið dæmafá, svo varla var vært í húsum, hvað þá fyrir nokkra skepnu að vera úti. Aftur var þess á millum, sem hér, veðurblíða, stundum 9 gr. hiti [11°C] í forsælunni. Sjóhörkurnar hafa verið alstaðar eystra og nyrðra fjarskalegar og dæmafáar svo firðina hefir lagt og sumstaðar verið gengir, enda Skjálfandaflói frá Kaldbaksskerjum að Varganesi í Náttfaravíkum. Mestallan Vopnafjörð hafði lagt, og ísinn svo sterkur, að útselur lagðist upp á hann. Það er líka sagt að einn maður þar hafi skotið og náð um þær mundir 9 selum. Eyjafjörð lagði út fyrir Toppeyri; Ólafsfjörð út að Flyðrubekkjará og Siglufjörð út að Strákum. Nýlega hafa Grímseyingar verið hér á Akureyri staddir, og sögðu þeir hafísþök væri það augað eygði upp fyrir Grímsey. Ísinn var og sagður landfastur í Mánáreyjar, Sléttu og Langanes; en 12. [apríl] komu menn af Langanesi, er nú sögðu þar íslaust og meðfram Sléttu, og hverju hafskipi hægt að ná höfn á þessari leið.

Þjóðólfur greinir þann 4.apríl frá miklum skipsköðum:

Nóttina milli 23. og 24. [mars] rak frakkneska fiskiskipið Cauchoise, 126 tonneaux, ... inn undir Sandgerðisreka á Miðnesi, og var þá svo bilað og laskað annaðhvort í ofviðrunum undanfarna daga eður meðfram þá er lands kenndi, að skipverjar álitu óhaffært eftir, gengu af því og gáfu upp sem strand; þeir voru 18 tals að meðtöldum skipstjóra, og sakaði engan þeirra, og komu allir með heilu og höldnu hingað inneftir 2. [apríl]. — En þó skyldi samt skip þetta til stórslysa draga og manntjóns; því daginn eftir 25. [mars], þegar nálega 20 menn innlendir voru þar út á skipinu staddir, til að færa kost, fatnað og annan farm á land (þar á vitum vér eigi fulla grein), þá kastaðist skipið, í því það sökk, á hliðina, tók út 4 menn, 2 þerra úr reiðanum að sagt er, og drukknuðu þeir allir þá þegar; ... Þar að auk tvær fiskiduggur frakkneskar sagðar nýstrandaðar upp við Mýrar; alls 45 skipverjar komust af.

Að morgni mánudagsins 28.[mars] var spakt veður og kyrrt en næsta útlitsljótt. Þá reri almenningur víðsvegar hér og um allar syðri veiðistöðvarnar, en þegar leið að hádeginu, mátti hann heita bráðrokinn með ofsaveður fyrst af austri landnorðri, en gekk von bráðum fram í hafsuður. Hrakti þá almenning ýmist í landróðrinum syðra, ýmist yfirborð þeirra er héðan reru að innan af Álftanesi og Seltjarnarnesi, því mjög fáir voru þeir, er sneru til lands í tíma, en margir voru og í suðurleið, og er t.d. sagt, að nálega 300 sjóhraktra aðkomumanna hafi náð landi á Vatnsleysunum og verið þar um bæina hina næstu nótt. En ekki áttu nærri allir því láni að fagna, því þennan dag fórust 4 fjögramannaför og tveir bátar, að menn ætla, á rúmsjó; af einum bát, áralausum þó og fullum af sjó, var mönnunum bjargað af Kristni bónda Magnússyni í Engey, aðframkomnum hér á rúmsjó, og ýmsum bátum var bjargað þar um Ströndina og Voga, jafnt og þá bar að landi, bæði af Kristni og öðrum þar innlendum. Hið 7. skipið fórst eður brotnaði í uppsiglingu nærri landi í Keflavík; fyrir því skipi var Jón Finnsson bóndi á Hundastapa á Mýrum, var honum bjargað og öðrum manni, en hinir 5 drukknuðu allir; meðal þeirra er sagt að hafi verið sonur Guðmundar hreppstóra Sigurðssonar í Hjörtsey og einn af sonum ekkjunnar mad. Þórdísar Jónsdóttur í Knarrarnesi á Mýrum, báðir efnilegir menn. [Tvö] fjögramanna-förin, sem fyrr var getið, voru af Vatnsleysuströnd og annar báturinn; fyrir honum var formaður Símon Teitsson (Símonarsonar) bónda á Ásgarði í Andakíl [langalangömmubróðir ritstjóra hungurdiska], en háseti mágur hans Jón Jónsson (Pálssonar) bóndi á Hvanneyri [langalangafi ritstjóra hungurdiska]. Fyrir öðru 4 mannafarinu var formaður Helgi Guðbrandsson á Ásláksstöðum eður þar í hverfinu; Um 3 hásetana er með honum fórust vantar enn skýrslur; svo er og um hitt 4 mannafarið, er var frá Auðnum, og mun formaðurinn og flestir þeirra 3 háseta hans hafa verið útlendir menn. Eins ætlum vér verið hafi um hin tvö fjögramannaförin og bátinn er fórust, og voru öll þau fiskiför af Álftanesi með samtals 10 manns; báturinn er sagt að hafi verið eign Jens snikkara Steingrímssonar á Sviðholti; [fjögurramannaförin] voru annað frá Vigfúsi á Hliðsnesi, hitt frá Hliði og eign Helga, húsmanns þar, Guðmundssonar, og mun næsta blað geta fært greinilegri upplýsingar um þessa hina drukknuðu menn; en 4 af fiskiförum þessum fundust rekin á Akranesi, 2 að morgni 29. [mars] en hin 2 morguninn eftir; í öðru þeirra, er rak upp á Innrahólmi fyrradaginn, var lík eins manns, en annar var útbyrðis við skipið, flækt í stjórafæri og öðrum reiðskap, „EE“ var saumað í nærföt þess er í skipinu var og sömu stafir á signeti, er á honum_fannst (það er nú afhent á skrifstofu þessa blaðs). Lík Símonar Teitssonar fannst rekið síðarnefndan dag upp í hólmann hjá Ytra-Hólmi og þekktist þegar. En eigi var hér með lokið mannskaðanum, þótt ærinn mætti virðast orðinn. Föstudag 1. [apríl] var veður fremur gott víðsvegar hér syðra, og reri almenningur yfir allt; hefur og eigi annað spurst en að öllum hafi lenst vel fjær og nær og hrakningslaust. En er Pétur Jónsson, bóndi á Grjóteyri í Kjós og hreppstóri þar í sveit, sigldi nú upp á áliðnum degi til lendingar einnar þar við „Tangabúðina" „Bjeringstangann") í Brunnastaðahverfinu, var hann að sögn eigi frekar en svona vel hlaðinn af fiski, virtist reyndar komin kvika nokkur í sjóinn, enda sagði hann til háseta sinna, — þar sem hann sat undir stýri á uppsiglingunni „sitjið nú laust heldur og liðugt piltar, þegar þessi kemur", og í sama vetfangi reið holskefla, er hásetar eigi höfðu tekið eftir á skipið, og tók upp í mið siglutrén; færðist þá skipið óðar í kaf og hvolfdi síðan, en alla mennina tók útbyrðis; komust þeir þá brátt á kjöl nema Pétur formaðurinn, honum skaut aldrei upp svo að sæist; en um skammt kom nýtt ólag og skolaði þeim öllum af kjölnum, en þó náðu þangað 2 þeirra í annað sinn, og var þeim báðum einum bjargað og það með miklum dugnaði og fylgi af Magnúsi Eyjólfssyni bónda í Lykkju, er var fyrir nokkru lentur, en varð undan öllum öðrum til að manna skip sitt og fara út, en atburður þessi varð talsvert frá landi. — Að meðtöldum þeim 2 Skagfirðingum, er fórust á Mýrarhúsabátnum og getið var í síðasta blaði og þeim 4, er fyrr var getið að út tók af strandskipinu Cauchoise, þá hafa hér farist í sjó samtals 35 manns í veiðistöðvunum innanverðan Faxaflóa um næstl. ½ mánuð.

Enn segir Þjóðólfur af skiptöpum - bæði 16. og 30. apríl og svo í samantekt þann 18.maí:

[16.apríl]: Af skipströndunum vestur um Mýrar er það enn fremur að segja, að brátt eftir að þau tvö frakknesku fiskiskipin, sem fyrr var frá skýrt að orðið hefði að skipbroti, nóttina milli 28. og 29. [mars], og sem hétu annað St. Joseph, frá Portrieui, og hitt Puebla frá Dieppe — það var nálægt Gömlueyri á Mýrum, og þar björguðu skipverjarnir sér á land, — sannspurðist, að 20 lík af frakkneskum sjómönnum væri fundin rekin vestur um Staðarsveit, og hið 21.? nokkru vestar og all-langt frá, svo að auðsætt þykir, að þar um slóðir hafi hlotið að farast hið 3. skipið; og enda eigi líkindalaust, að jafnvel 4. skipið hafi tapast hér við austanverðar Mýrarnar, þar sem um framanverða fyrri vikuna hafði rekið farvið og annað góss á land við Hjörtsey og þar umhverfis, en ekki þykir það geta verið neitt af Gömlueyrarskipunum, og því síður hinu, sem dauðu mennirnir reknu voru af, sakir þess að veðurstaðan hafði verið þar, eins og hér var, öll af austurátt. — 12.? þ.m. rak frakkneska fiskiduggu, „L'Independent" upp undir Býasker á Miðnesi, skipverjar höfðu verið 21, og drukknuðu 7 þeirra, og varð að strandi. — Samtals 9 frakknesk fiskiskip hafa hleypt hér inn undanfarna daga, 4 löskuð, 2 með veika menn; 7 af skipum þessum lágu hér enn í morgun.

[30.apríl] Í [mars] fórst í hákarlaróðri skip eitt frá Finnstaðanesi á Skagaströnd, og týndust allir mennirnir, er á voru, 4 að tölu, og var mannaval að dugnaði, eftir því sem sagt er; formaðurinn var Sigurður Guðmundsson frá téðum bæ; ... Skiptapinn frá Keflavík undir Jökli, sem fyrrvar getið, bar að fimmtudaginn 20.janúar, með þeim atvikum að skipið var í sátri þennan dag fyrir fisk, og var nýbúið að vinda upp segl til að halda til lands; strax við fyrsta „rið" (sjó) hálffyllti skipið, svo formaðurinn, Bjarni frá Drápuhlíð, skipaði dragreipismanninum, er heitir Jón Sveinsson, kenndur við Hóla í Helgafellssveit, að „lækka", en stóð fast fyrir honum í blokkinni, svo að eigi lét að, reið þá samstundis að skipinu annað "riðið" og hvolfdi því þá þegar; von bráðar komst yfirborð skipverja á kjöl, en skipið tók þá veltu og alla mennina af kjölnum; en einir 3 náðu aftur að komast á kjöl, er Hákoni formanni frá Hellu þar í Keflavík (heldur en á „Sandi"), sem þar lá fyrir fisk eigi alllangt frá, auðnaðist að bjarga fyrir snarræði sitt; hann var að „draga lóðina", er hann sá skipið á hvolfi, og mennina á kjölnum, skar hann lóð sína í sama svip, og tók stjórann og fór sem hraðast þangað, er hinir voru í lífsháskanum; það var formaðurinn og dragreipismaðurinn, er fyrr voru nefndir, og Jón Gíslason frá Orraholi á Fellsströnd hinn 3. En hinir 6 drukknuðu allir.

[10.maí] Eftir því sem spurst hefir og minnst hefir verið smám saman í undanförnum blöðum Þjóðólfs, hafa um þá 3 næstliðnu mánuði af þessu ári drukknað í sjó samtals 62 manns; 46 hér á Suðurlandi, 8 norðanlands og 8 vestanlands.

[18.maí] Um skipaströnd frakkneskra fiskimanna fyrir Mýrasýslu og Staðarsveit í mannskaðaveðrinu 23.—29. mars, eftir að búið var að ganga og kanna rekana til hlítar strandlengju frá Miklaholti og út að Vatnsholtsá, og að selja allt, sem að landi bar, við opinbert uppboð dagana 20, 21. og 22. [apríl] ... þykir nú helst mega ráða, eftir því sem frá er skýrt í Stykkishólmsbréfum 4.-5. [maí], að fiskiskip þau, er hafi farist þar um slóðir, hafi verið samtals 6, auk þeirra 2, er fórust fyrir Gömlueyri og fyrr er frá skýrt. Alls ráku þar vestra 28 lík, er öll voru jörðuð að Staðastað; aðeins eitt líkið þekktist af fingurhring úr gulli, er sá maður bar, því innan í hringinn var grafið „L.le Corf", efnaður skipstjóri að sagt er, enda hafði einnig fundist á honum talsvert af gullpeningum. Eigi fundust reknar nema 2 fjalir, er bæri með sér nöfn skipanna, önnur í Miklaholti með nafninu Louis Philippe", hin vestar með nafninu „Josephine Binic“.

Apríl. Mjög kalt um tíma, en skánaði heldur þegar á leið. 

Norðanfari birti þann 1.júní fregn eftir bréfi úr Garði í Kelduhverfi, dagsett 26.apríl:

Á þriðjudaginn þann 12. [apríl] var í blíðviðri, sólskini og hægri sunnanátt, þilskipið „Veturliði" — eign ekkju Aðalbjargar Halldórsdóttur á Bakka á Tjörnesi, sett fram til hákarlaveiða, en þegar það var nýkomið á flot, snerist veðrið til norðurs með ofsa og stórsjó, samt gátu skipverjar búið svo um, að það lá fast fyrir akkerum, fóru þá 4 hásetarnir í land, eftir þurrum fötum og fæðu handa sér og þeim sem á skipinu voru, en litlu þar eftir hvolfdist skipið í einni svipan svo brot af möstrunum fóru að reka í land. Við þetta hörmungatilfelli drukknuðu ungir og efnilegir 6 menn.

Maí. Allgóð tíð og hlý, einkum þó síðari hluta mánaðarins, nokkuð var þó kvartað um næturkulda og sömuleiðis virðist hafa verið kalt við sjávarsíðuna um landið norðanvert. 

Norðanfari segir af tíð og hafís þann 1.júní:

(Af Vesturlandi). Veturinn var þar yfirhöfuð góður, og betri fyrri hluti hans, en hér á Norður- og Austurlandi. Á þorranum voru hlaðnir grjótgarðar og nokkrir sem byrjaðir voru á túnasléttun. ... Alltaf öðru hvoru, hefir tíðarfarið verið hér (við Eyjafjörð) kalt og með smáhretum og úrkomum, og oftar meiri og minni frost á nóttunni, en dag og dag gott veður og sunnanátt til landsins, en norðan eða austan til hafsins, sem haldið hefir hafísnum nær og fjær landi og sumstaðar landföstum, því fyrir skömmu fréttist hingað, að hafþök væru af ís frá því vestan fyrir Grímsey og austur fyrir Vopnafjörð, og víða á þessu svæði ísinn landfastur.

Júní. Allslæmt hret gerði snemma í mánuðinum, síðan var veður óstillt, en varð síðan aftur betra. Sem heild var mánuðurinn kaldur. 

Þann 22.júní getur Séra Þorleifur í Hvammi í Dölum um snjóhríðarkrapa. 

Þjóðólfur segir þann 11.júní: „Alla liðna viku kalsa-norðanstormar og gaddur til sveita“.

Gangleri (ódagsettur) rekur fréttir frá 1.apríl til 30.júní:

Tíðarfar hefir verið yfir höfuð að tala mjög gott, allan seinni part vetrarins, en þó sér í lagi á Suður-og Vesturlandi; og í sumum sveitum er veðurátta talin hin besta er menn muna eftir, svo sem í milli Þjórsár og Mýrdalssands. Snjór hefir allstaðar fallið mjög lítill, en umhleypingasamt hefir oft verið og frost nokkur. Á Norður- og Austurlandi hefir líka seinni partur vetrarins mátt heita góður og einkar snjólítill, en oft hafa hörkur verið all miklar þá hafátt hefir gengið, því hafís hefir sífellt verið fyrir norðan land og það allt suður fyrir Héraðsflóa að austan. Oft hefir ísinn á ýmsum stöðum verið landfastur, en þó einkum við Langanes; enda voru verslunarskip frosin inni á Austfjörðum, og komust eigi norður fyrir land allt fram í fardaga; tíðarfar hefir líka eftir því sem sögur hafa af borist nú í vor, verið kalt, eða kaldara en annarstaðar, á öllum útkjálkum austanlands og í nyrðri hluta Þingeyjarsýslu, en þó mun nú gróður vera kominn þar hér um bil í meðallagi á öllum úthaga, en tún kvað vera lakari, því þau hafði kalið mjög af vorhörkunum. Hér um Eyjafjörð, og víðar er til hefir frést upp til sveita, má fullyrða að grasvöxtur sé kominn í betra meðallagi, svo til góðs grasárs horfir, enda hefir grasveður oftast verið allgott, því þótt stundum hafi verið nokkuð kalt, þá hafa þó oftast komið hlýindi upp á og vætur góðar. Seinustu vikuna af maímánuði var hér hiti mikill, svo hann náði allt að 20 gr. á R [+25°C], en úr hvítasunnu [5.júní] eða hinn 8. [júní] og allt fram yfir trínitatis [12.júní] kólnaði mikið; gjörði þá snjó dálítinn, bæði á útkjálkum og fram til dala með frosti um nætur; síðan og til Jónsmessu hefir veðurátta líka verið heldur köld og óstillt, en nú hlýtt orðið aftur; í kuldum þessum kom nokkur kyrkingur í grasvöxt, en þó eigi mikill, því gróður var orðinn kjarkmikill.

Norðanfari segir fréttir af veðri og skepnuhöldum 27.júlí - og birtir úr bréfum:

Veðuráttan hefir yfirhöfuð í vor, verið hér á Norðurlandi oftast þurr en köld og stundum meiri og minni frost, einkum til fjalla og uppsveita; grasvöxturinn er því minni en horfur voru á um hvítasunnu [5.júní], einkum á mýrlendi; jörð er líka sumstaðar kalin. Tún og harðvelli er sagt víðast sprottið í meðallagi. Skepnuhöldin eru hér að kalla hvarvetna hin bestu. Málnyta er víðast sögð í meðallagi. Flestir byrjuðu nú heyskapinn með fyrra móti.

[Borgarfirði 24.júní] Vetur og vor í betra lagi, þó hefir oft í vor verið næðinga- og frostasamt einkum á nóttunni hér upp til fjallanna, og grasvöxtur því fengið hnekki, ekki síst utantúns.

[Reykjavík 24.júní og 1.júlí] Tíðin er indæl bæði til sjós og sveita, en ákaflegur grasmaðkur er sagður í Mýrdal austur og í Rangárvallasýslu, sem eyðileggur allt gras bæði á túnum og útjörð.

[Seyðisfirði 1.júlí] Veðuráttan hefir fram um mánaðamótin verið mjög storma- og vætusöm, en nú lítur út fyrir umskipti til batnaðar.

Júlí. Votviðrasamt syðra, en þurrara um landið norðaustan- og austanvert. 

Norðanfari birti þann 17.september bréf úr Berufirði, dagsett 29.júlí:

Almenn umkvörtun er undan grasbresti, og kenna menn kuldakasti um eða eftir hvítasunnuna [5.júní]. Aflast hefir nokkuð vel síðan fór að sumra. Æðarvarp hefir brugðist.

Ágúst. Heldur votviðrasamt suðaustanlands, en annars betri tíð. Hlýtt var í veðri, nema e.t.v. við sjávarsíðuna nyrðra og eystra. 

Norðanfari birti þann 17.september bréf að austan, dagsett í ágúst:

[Norðfirði 18.ágúst]: Grasvöxtur í rýrara lagi á túnum og eigi meira enn í meðallagi á engjum, harðvelli varla í meðallagi. Málnyta rýr hjá almenningi. Heyskapartíð góð, nema þessa viku óþurrkar.

[Fáskrúðsfirði 24.ágúst]: Mesti grasbrestur er á túnum og engjum, og versta ótíð af stormum, kalsa og rigningum í allt vor.

[Reyðarfirði 31.ágúst]: Mestu óþurrkar hafa verið hér í Reyðarfirði og fáir hafa náð töðu sinni óskemmdri, en í næstu sveitum hefir gengið betur, þar sem þokan ekki hefir skyggt á jörðina. Afli er hér út í firðinum, en lítill innar.

September: Fremur kalt og úrkomusamt. Síðari hlutinn hlýrri. Mikil hvassviðri gerði í mánuðinum.

Þann 7.september segir séra Þorleifur í Hvammi: „Kóffjúk og alsnjóa að nóttu, blindél“.

Gangleri - ódagsettur - rekur tíðarfar frá júlí fram til septemberloka:

Tíðarfar hefir yfir höfuð að tala, mátt heita í meðallagi gott. Í Skagafirði og Eyjafirði var tíðarfar hið besta allan júlímánuð og fram í miðjan ágúst, á þeim tíma heyjaðist líka vel í téðum sýslum og nýting varð hin besta; en á þeim tíma hafði á Austfjörðum og á Suðurlandi og allt norður í Húnavatnssýslu verið heldur votviðrasamt, svo hey manna höfðu hrakist nokkuð, og á Suðurlandi allmikið. Seinnipartur ágústmánaðar var hér nyrðra nokkuð vætusamur, en þann tíma hafði betri þerrir verið á Suðurlandi og annarstaðar þar sem óþurrkar voru áður. Eftir höfuðdag gjörði hér á Norðurlandi allmikið hret, er hélst til hins 10. september, með norðaustan hafátt, úrkomu mikilli og snjóhríð á fjöllum og það víða allt ofan í byggð, féll þá svo mikill snjór, að víða var ófært yfir fjöll, og við skaða lá með afréttarfé; en snjóinn tók brátt upp aftur, svo ekki hefir fé drepist það teljandi sé. Hret þetta gjörði mikinn hnekkir með heyföng manna, þar víða varð eigi verið við heyverk um viku og þar yfir. Um 10. þ.m. hefir líka kalt verið á Suðurlandi og gjört þar töluvert frost, svo t.d. tjörnin við Reykjavík hafði skænt nokkuð og ekki tekið af í tvo daga. Seinnipart mánaðarins hefir verið góð veðurátta, og oftast nær sunnan og vestan hlýindavindar, svo allir hafa náð heyrum sínum vel þurrum; en stundum hafa komið ofsaveður, t.d. hinn l. svo við tjóni hefir legið sem síðar mun sagt. Eftir því sem fregnir hafa af borist, má víst telja heyafla manna í fullu meðallagi, nema ef vera skildi á einstaka útkjálka þar sem grasvöxtur var rýr.

Aðfaranóttina hins 21. september og allan þann dag og aftur fram á nótt var fjarska sunnan- og vestan veður, fauk þá allvíða nokkuð af heyjum, — sem komin voru þó undir þak, — bæði hér og um Skagafjörð; líka fuku þök af húsum og stykki úr veggjum. Tvö timburbús höfum vér frétt að raskast hafi á grundvelli sínum, annað var kirkjan á Sjávarborg í Skagafirði, hafði hún næstum farið af grundvellinum; hitt var allstórt timburhús í Syðrihaga vestanmegin Eyjafjarðar.

Þjóðólfur segir þann 11.nóvember frá skipstrandi þann 15.september:

[Þ.15. september] þegar jagtin Vilhelmin Söeborg, skipstjóri Heinzemann, eign agents H.A.Clausens í Kaupmannahöfn en fermd með 190 tonnum hákarlslýsis er kaupmaður Sveinn Guðmundsson átti, lá seglbúin til Hafnar þar rétt fyrir utan skipaleguna við Búðir, rak hana þar í land, í hvassveðri, og laskaðist svo að ekki var sjófær svo að selt var bæði skip og farmur við uppboðið; mennirnir komust allir af lífs og heilir.

Norðanfari segir af tíð þann 17.september:

Síðan fyrir höfuðdag hefir hér verið mikil ótíð, fyrst rigningar og síðan fannkoma, svo sumstaðar varð alhvítt í byggðum. Víða til fjalla og afrétta kvað vera illkleyf fönn, svo líklegt þykir að fé hafi þar fennt, og í illviðrunum mikið hrakast. Sumstaðar er og kvartað yfir dýrbíti. Fyrir áfellið voru bestu horfur á því að fé mundi verða hið vænsta og gott til frálags. Vegna óþerranna og ótíðarinnar, sem nú er búin að standa í meir enn hálfan mánuð, er víða sagt fjarska mikið úti af heyjum, svo ef þau hrekjast mikið eða nást ekki, hnekkir það mjög heyaflanum; en það er að vona, að úr þessu rætist, og að enn sé í haust góð tíð fyrir hendi. Eftir seinustu fréttum að sunnan, þá hættu óþerrarnir þar, þegar þeir byrjuðu hér, og menn náðu þá heyjum sínum þar meira og minna hröktum, og töðurnar sumstaðar forskemmdar, jafnvel maðkaðar.

Norðanfari birti 29.október fréttir úr bréfum sem rituð voru í september:

[Að austan - ótilgreindur staður, 8.september] Héðan er allt að frétta bærilegt — tíð og heilsa manna um þessar mundir — því þó nú hafi gengið óþurrkar og kuldar rúma viku þá er það lítið að telja þegar minnst er hinnar löngu blíðu, sem var hér alla tíð síðan í 8. viku sumars. Það er ein hin stöðugasta blíðutíð, sem ég man eftir. Frostin sem komu eftir hvítasunnu [5.júní] kyrktu grasvöxtinn, svo lítið spratt lengi á eftir og varð mikill grasbrestur, en alltaf var að spretta fram undir höfuðdag, svo sum jörð varð á endanum sprottin í meðallagi, einkum þurrlendi. Mýrar hafa verið mikið lélegar hér á uppsveitum, nema þar sem vatn hafði staðið yfir framan af, þar spratt með besta móti. Fyrir grasbrestinn eru heyföng heldur lítil enn þá, mun verða í meðallagi ef það hirðist sem nú er úti. Í þessu hreti hefir snjóað á öll fjöll og víða í byggð. Lengi voru óþurrkar hér í Suðurfjörðum, meðan blíðurnar stóðu, þokur og úðar, þegar þurrviðri, hiti og sólskin var í Héraði.

[Melrakkasléttu 17.september] Síðan snemma í júlímánuði og til þess viku fyrir höfuðdag, var hér þægilegt tíðarfar, oftast suðaustlæg átt, en úr því gekk í hafhryglu með áhrunarigningum og kulda, sem fór vaxandi, og 5. [september] féll snjór yfir fjöll og byggð, en þetta varaði skamma stund, því næstliðna viku hafa gefist frægustu þerrar, svo bæði taða og úthey, sem úti var í áfellinu, hefir fengið bestu hirðingu. Grasspretta varð á endanum í meðallagi á úthaga, en vellir bráðónýtir af kali vegna vorkuldanna, voru þó geymdir venju framar eftir sprettu.

[Suðurlandi 12.september] Mikill hefir verið munurinn á veðrinu fyrir norðan og hér í sumar; fyrir norðan hafa verið þurrkar og æskilegasta veður, en hér einlægar svækjur og rigningar nálega í 2. mánuði, eða í júlí og fram yfir 20 ágúst. Síðan hafa hér verið þurrkar og kuldar, og frost nálega á hverri nóttu.

Þjóðólfur rekur veðráttu sumarsins í pistli þann 26.september - og segir einnig af ofsaveðri og skipströndum:

Hér á Suðurlandi, að minnsta kosti austur að Skeiðará, hófust rigningar og óþurrkar með lognmollum þegar í byrjun sláttarins, seint í 13. viku sumars, og hélst sama veðrátta við hundadagana út, svo að almennt má segja, að varla var baggi nokkurs staðar í garð kominn 23. ágúst, og leiddi af því, að töður allar voru meir eða minna hraktar, og jafnvel skemmdar, nema þar sem snemma var tekið til sláttar, svo sem í Viðey og á Bessastöðum. Sama veðurlag gekk yfir Borgarfjörð og allt Vesturland og vestari hluta Húnavatnssýslu; þó voru undantekningar nokkrar, svo sem hér í Kjósinni og fram til dala í Borgarfirði; þar komu flæsudagar svo, að töður náðust þar mjög lítt hraktar. Í Múlasýslum aftur á móti og mestum hluta Norðurlands er sagt að hafi verið þurrkatíð góð allan túnaslátt og nýting á heyjum hin besta. Að hundadögunum liðnum þornaði hér upp, og varð hér hin besta nýting á útheyi 3 vikna tíma; en nú hefir hinn síðasta hálfan mánuðinn aftur brugðið til óþurrka, svo að heyskapur varð sökum þess mjög endasleppur. 4.—11. [september] var hér norðanstormur allmikill og kuldi, og snjóaði þá aðfaranótt hins 7. talsvert niður eftir Esjunni; en í Þingeyjarsýslu og Eyjafjarðarsýslu snjóaði um þá dagana svo á fjöllum, að kviðsnjór varð, en slyddubylur í byggðum, en sagt er, að minna muni hafa orðið úr snjókomunni þar vestur undan.

Nóttina milli 21. og 22.[september] kom hér syðra slíkt ofsaveður af suðri, að menn minnast varla slíks, og hélst mestallan hinn 21. Skip það, sem getið er um hér á undan að komið hafi hingað til konsúls Smiths, lá hér á höfninni, og var aðeins búið að flytja úr því um 200 tunnur salts; en milli hádegis og dagmála tók það að reka undan, og var þá höggvið úr því annað siglutréð, en það hjálpaði eigi, og rak skipið upp á sker við Engey sunnanverða, og laskaðist þar, svo að mest það salt, sem í því var, rann í sundur og ónýttist, og við skipið eigi gjörandi hér. Skip kaupm. W. Fischers, Nancy, skipstjóri H. Fischer, sem kom frá Liverpool hinn 19.þ.m., hlaðið með salt, hamp og steinolíu, lá þá á Vogavík syðra, með því að flytja átti nokkuð af saltinu þar í land, en skip þetta rak upp þegar um nóttina, skömmu eftir að ofviðrið datt á, og rak á land, og brotnaði svo og skemmdist, að eigi varð sjófært. Hampurinn náðist allur, en saltið fór mestallt, og munu bæði þessi skip að líkindum verða seld við opinbert uppboð, og salt það, sem bjargað hefir orðið. Stórskaðar hefir enn eigi frést hingað að orðið hafi aðrir af óðviðri þessu, en hér á nesinu tók upp nokkur skip og báta, er löskuðust; trjágrindur féllu hér víða um í bænum, og helluþak reif hér nokkuð á einu húsi. Skip lá á Eyrarbakkahöfn, og slitnuðu festarnar, er það var bundið með í skerin og kastaði sjórinn því síðan langt á land upp; er reyndar sagt, að það sé heilt að öðru en því, að undirkjölurinn hafi farið undan, en óvænt þykir, að það verði sett á sjó, og muni því verða höggvið upp.

Október. Hlýtt í veðri. Rigningasamt austanlands, en lengst af þurrviðrasamt á Vesturlandi. 

Norðanfari greinir frá tíð í pistli 29.október:

Frá því 12. september næstliðinn og til þess 16. [október], var hér norðanlands stöðug sunnanátt og veðurblíða og suma daga 10—16 stiga hiti á R [13 til 20°C]; en þann 17. brá til norðanáttar, úrkomu og snjóa, svo víða kom mikil fönn í byggðum, og að sínu leyti meiri til innsveita og dala enn á útkjálkum, Nóttina hins 19 þ.m. var 8 gr. frost. Frá þeim degi fór veðrið að hlýna og sjaldan verið frost, en úrkomur fleiri daga, svo snjóinn tók upp í byggðum að mestu. Dagana 23.—25., var hér aftur öll þau dægur stórrigning, en snjókoma til fjalla. Af Suður-og Vesturlandi hefir nýlega frést hingað, að þegar góðviðrin gengu hér, þá hafi þar verið mikil ótíð í hvassviðrum og rigningum. Vegna hinnar hagstæðu veðuráttu, er var hér norðanlands yfir allan heyskapartímann, nema áfellisdagana í september, urðu heyföng manna víðast með meira móti, og nýting á þeim nálega allstaðar með besta móti. Ofsaveður var hér eitthvert hið mesta 21. og aftur um nóttina hins 28. [september], urðu þá víða miklir skaðar og skemmdir á heyjum og húsum t.a.m. á Kjarna í Möðruvallaklausturssókn, tók úr umbúnum heyjum 60—70 hesta af töðu og útheyi; í Syðri-og Ytri-Haga á Árskógsströnd 20—30 hesta af töðu og útheyi; á Syðrihaga ýttist stórt timburhús eitthvað til á grundvelli sínum og hefði farið um koll, ef eigi hefðu staðið sperrur við það. Á Völlum og Tjörn í Svarfafardal misstust af engjum á hverjum bænum fyrir sig, 20—30 hestar af heyi. Á Litlu-Hámundarstöðum tók baðstofuna báða veðurdagana ofan að veggjum, en skemmu alveg úr tóftinni á Stóru-Hámundarstöðum Fjós fauk á Hellu ofan að veggjum. Víða var það, sem veðrið braut minna og meira af veggjum og svipti þökum af húsum inní rjáfur og rafta. Á Kvíabekk í Ólafsfirði fuku af engjum hér um 60 hestar af heyi, og úr Gegnishólma, sem er millum Héraðsvatna í Skagafirði fuku 60 hestar af heyi. Kirkjan á Sjávarborg hafði ýst út af grundvelli sínum 6—8 álnir á annan veginn en 2 álnir á hinn.

Norðanfari birti þann 21.janúar 1871 bréf að austan:

[Breiðdal, 12.nóvember] Kuldakastið eftir hvítasunnu olli því, að grasvöxtur varð hér í minna lagi, og sumstaðar kól útjörð til skemmda en tún minna, en þó nokkuð; allt fyrir þetta hefir heyjast vel í meðallagi og góð hirðing á heyi. Um og eftir veturnæturnar gengu hér dæmafáar rigningar, svo hús hröpuðu og hey skemmdust sumstaðar.

[Norðfirði, ódagsett] Hausttíðin hefir mátt heita hin besta hér fyrir austan, að sönnu komu hér um veturnæturnar gróf rigningaköst, svo að víða hlupu skriður á beitilönd og engi manna. Flestir heyjuðu nú með betra móti.

Nóvember. Lengst af hlýtt og tíð almennt talin góð. 

Norðanfari greinir stuttlega frá tíð þann 28.nóvember:

Veðuráttan, hefir nú um tíma verið mjög úrkomusöm, og stundum stórrigning í byggð en bleytuhríð til fjalla, og nú sem stendur mun hér um flestar sveitir vera, vegna áfrefða og storku, mjög slæmt á jörð, nema fremst til dala og upp á fjöllum, hvar talsverður snjór er kominn.

Þann 20.desember fór Þjóðólfur yfir hausttíðina:

Eins og fyrr var frá skýrt, varð heyskapurinn mjög endasleppur allstaðar hér sunnanlands sakir stormviðra og illviðranna er gengu hér allan síðari helming september, en framanverðan þann mánuð urðu miklir gaddar hér syðra, en féll allmikill snjór norðanlands, einkanlega fyrir norðan Öxnadalsheiði og það austur til Múlasýslna; urðu um þær sveitir innistöður sakir snjókyngisins, og tók þar fyrir allan heyskap um rúman vikutíma. Aftur hefir allan október og nóvember mátt kalla hreina sumarblíðu til landsins og það víðsvegar yfir allt land að kalla má; eður þá víst um allt Vesturland og norður að Öxnadalsheiði, og austur til Breiðamerkursands að sunnan; úr Hornafirði eru skrifaðar miklar rigningar allan október, og svo, að nokkrir bændur áttu þar enn hey úti undir mánaðarlokin og þó engir að mun. Fyrir norðan Öxnadalsheiði gengu í fyrra mánuði [nóvember] krapaveður og bleytubylir með áfreðum þegar á mánuðinn leið, og það svo að hagskart mjög var þá orðið um Öxnadal eftir bréfum þaðan 24.[nóvember]; þá hafði þar aldrei komið meira frost en 5°R [-6°C]. En í öðru bréfi úr Skagafirði um sama mund er sögð hin besta og blíðasta tíð, svo hefir og verið allstaðar hér sunnanlands, allt fram til 16. [desember]; eigi sést snjór á jörð nema á efstu fjallatindum og frostlaust að öllu, oftari allan [nóvember]+ 5—8°R [6 til 10°C]. En sakir þess hvað töður manna nauðhröktust hér sunnanlands og í nærsveitunum hér að vestanverðu, þá er almenn kvartan yfir einstaklegum málnytubresti af kúm hér yfir allt.

Þess hefir og verið ógetið, af því engi vísbending kom um það til Þjóðólfs fyrr en nú um veturnæturnar, að næstliðinn vetur urðu 2 menn úti vestanlands, vinnumaður frá Rauðamel ytri, og kvenmaður einn á Fróðárheiði; hvorugt þeirra nú fundið um byrjun október.

Desember. Fremur hlýtt framan af og tíð almennt góð. Heldur síðra er á leið og fennti þá nokkuð fyrir norðan. 

Gangleri segir frá tíð í ódagsettum pistli undir lok árs:

Tíðarfarið hefir mátt heita hið besta allt til skamms tíma, og einkar frostalítið, allstaðar þar sem til hefir spurst. Hér norðanlands var góð hláka fyrripart októbermánaðar, en síðan stilling og dálítil frost til hins 24., að þá gjörði norðaustan hafátt og rigningar miklar í byggð, en snjóhríð á fjöllum, og hélst það því nær til mánaðarloka. Með nóvembermánaðarbyrjun þiðnaði aftur svo alla fönn tók upp og ár urðu marþíðar sem á sumardag; síðan kom stilling, oftast góðviður og frostlítið til hins 20., að þá gjörði norðaustan bleytuhríð; kom þá fönn allmikil á fjöllum og áfreði í byggð, svo jarðskarpt varð nokkra daga. Þá þiðnaði aftur um mánaðamótin, svo alla fönn tók upp og ís rann af ám og vötnum; frysti svo og hélst góð tíð til hins 11.desember, að þá gjörði fannkomuhríð af norðri, er haldist hefir að öðru hvoru til hins 20.; allmikill snjór er því nú kominn hér nyrðra, en beit er þó víða allgóð, þar sem til jarðar nær, því snjó þenna lagði á í hreinu. Frá því um sólhvörf í fyrra, að tíðarfar gekk til batnaðar, hefir árferðið mátt heita mjög gott og afleiðingasælt, bæði hvað veðuráttu og afla hefir snert.

Norðanfari birti þann 27.febrúar 1871 úr bréfi úr Múlasýslu þar sem farið er yfir tíðarfar ársins 1870 þar um slóðir:

Árið, sem nú er nýliðið, var eitt hið besta sem lengi hefir komið yfir okkur hér á Austurlandi í flestum sveitum. Frá því batinn kom um og eftir þrettándann í fyrra vetur, var jafnan auð jörð eða nógar jarðir í flestum sveitum hér og vetrarveðrátta harla góð allan veturinn það eftir var — fór snemma að gróa og skepnur gengu furðu vel undan, svo bágur sem undirbúningurinn var í fyrrahaust — féð margt og heyin lítil og skemmd. Um sumarmálin komu bleytu snjóveður og fraus krap, og snjódriftir, einmitt þegar gróðrarlíf var komið í rætur. Af þessu kól tún býsnamikið og eins þurrlendi í úthaga einkum í sumum fjarðasveitum og töluvert í Héraði. Eftir það var vorið eitt hið besta og lánaðist sauðburður vel. Var kominn mikill gróður um hvítasunnu [5.júní]. — En þá gerði kuldakast með snjóhreytu og næturfrostum. Þetta kyrkti grasvöxtinn og sýndist lítið spretta einar 3 vikur á eftir, þó tíð væri hin blíðasta. Fyrir þetta varð grasvöxtur lítill víðast hvar nema á vatns- og flæðiengjum, sem vatn lá yfir í frostunum. Sumartíðin var og hin allrabesta í Héraði, en þokur og muggur víða í fjörðum, svo töður hröktust meinlega. Í Héraði varð heyjanýting hin allrabesta, en heyin lítil. Um höfuðdag kom illviðrakast með snjó í byggð á sumum stöðum. Mátti þó víðast vera við heyskap nema 1 til 3 daga og losaðist víða töluvert af heyi. Eftir það komu bestu þurrkar og blíðutíð frameftir haustinu. Hirtust heyin vel. Um haustverslunartímann var og lengst af besta tíð. Undir vetur komu rigningar einkum í fjörðum, en síðan öndvegistíð og hélst hún lengst af það sem eftir var ársins — og var varla neinstaðar gefið fé nema lömbum, fram að nýári. Létt þykja mönnum heyin.

Norðanfari birti þann 13.júlí 1871 þýðingu á bréfi [J.H.=Jón Hjaltalín?] sem birtist í Berlinske í Kaupmannahöfn 17.nóvember 1870:

Reykjavík 12. október 1870. Bæði síðastliðið sumar og haustið, sem nú er þegar á enda, hefir verið mjög gott hér á landi. Hitinn var óvenjulega mikill, og jafnvel þótt næstum sífelldar þokur og rigningar hnekktu heyskapnum nokkuð, varð hann þó allgóður, því að í lok ágústmánaðar létti rigningunum, og í septembermánuði var mjög þægileg og hlý veðrátta; á Norðurlandi varð heyskapur jafnvel með besta móti, því að þar verður jafnan minna af rigningunum, með sunnanátt en á Suðurlandi, og valda fjöllin því: þau liggja í útnorður og austur, og dregst því regngufan frá sjónum sunnan að þeim og á það sér og stað í öllum löndum, þar sem fjöllin liggja í austur og vestur eð í útnorður og landsuður. Hin stöðugu, hlýindi og miklu rigningar á heitasta tíma árs hafa gjört það að verkum, að menn muna eigi til að svo vel hafi leyst af fjöllum sem í sumar. Hitinn í sjónum var og í meira lagi (í ágústmánuði komst hann upp í 12°R [15°C]), og hefir hann sjálfsagt unnið talsvert á hafísnum frá Grænlandi, sem vanur er að liggja í stórum spildum norðan fyrir landinu.

Lýkur hér að sinni frásögn og samantekt hungurdiska um árið 1870. Fáeinar tölur eru í viðhenginu.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1870 (ekki margar)