Hæsti hiti ársins á athugunartíma

Sú ábending kom fram í spurningatíma á fjasbókarsíðu hungurdiska að hæsti hiti ársins í Reykjavík til þessa á hefðbundnum athugunartíma væri ekki nema 12,7 stig (þó hámarkið sé 14,3 stig) - og að sú ágæta mæling væri frá því í apríl. Þetta er auðvitað óvenjulegt - og reyndar það lægsta sem sést hefur fyrri hluta sumars (árs) frá því að farið var að athuga 8 sinnum á sólarhring í Reykjavík 1941. En þrjú dæmi eru um að 13,1 stig séu hámark á athugunartíma fyrri hluta árs (1961, 1977 og 1978).

Þetta er að sjálfsögðu nokkuð spennandi staða þannig að við skulum athuga við hvaða tölur er verið að keppa afgang ársins. Hver er lægsti hæsti hiti á athugunartíma árs í Reykjavík frá 1941? 

Auðvelt er að svara því - 15,4 stig og árið var 1973. Hámarkshiti það ár mældist 15,6 stig.

Fram kom í pistli hungurdiska fyrir nokkrum dögum að hámarkshiti í Reykjavík fyrstu sex mánuði ársins hefði sex sinnum verið lægri heldur en nú frá því að samfelldar hámarksmælingar byrjuðu í borginni 1920. Það hefur einu sinni gerst að hámarkshiti júlímánaðar í borginni hefur verið lægri heldur en 14,3 stigin sem enn eru hámark ársins 2018. Það var 1983, þegar hámarkshiti í júlí var 13,8 stig. 

Á þessu tímabili hefur hámarkshiti ársins í Reykjavík aðeins einu sinni verið lægri en 15 stig. Það var 1921 þegar hiti í Reykjavík fór aldrei upp fyrir 14,7 stig. Okkur vantar nú 0,4 stig til að jafna þá tölu. Hvenær skyldi sé dagur birtast úr djúpinu?

Í framhaldinu kom upp spurning um hæsta sólarhringslágmarkshita ársins til þessa í Reykjavík. Hann er ekki nema 8,8 stig. Staðan var svipuð 1978 - en þá mældist lágmarkshiti aðfaranótt 5.júlí 9,1 stig. Nú keppum við við 1931. Þá fór lágmarkshitinn fyrst upp fyrir 8,8 stig þann 8.júlí og 1922 ekki fyrr en þann 16. 

Hæsti lágmarkshiti ársins hefur alltaf verið ofan við 10 stig síðan samfelldar mælingar á honum byrjuðu í Reykjavík 1920, en lægstur 10,1 stig 1967. Hann var 10,2 stig 1922, 1979 og 1983. Dæmi eru um lægri tölur frá því á 19.öld. 

Fremur sjaldgæft er að hæsta lágmark ársins í Reykjavík komi snemma sumars. Það hefur gerst 13 sinnum síðustu 98 árin að hæsta lágmarki hefur verið náð fyrir 6.júlí - en 85 sinnum síðar á sumrinu. Einu sinni kom hæsta lágmarkið í maí, það var 1988, aðeins þrisvar hefur það lent í júní, en 46 sinnum í júlí, 41 sinni í ágúst, 6 sinnum í september og einu sinni í október (1959). Nokkrum sinnum hefur það orðið jafnhátt fleiri en einn dag - hér er fyrsta skiptið talið en hin ekki. 

Af árinu 1922

Árið 1922 er einkennilegt fyrir það að sjaldan eða aldrei hefur jafnlitlu munað á vetrar- og sumarhita hérlendis. Ekki munaði nema 9,4 stigum á meðalhita kaldasta vetrarmánaðar og hlýjasta sumarmánaðar í Reykjavík og 8,8 stigum í Stykkishólmi. Þetta er minnsta ársspönn hita sem vitað er um á báðum stöðum. Á Akureyri var munurinn 9.8 stig og er þetta í eina skiptið sem ársspönnin þar hefur verið minni en 10 stig. Hámarkshiti ársins í Reykjavík mældist ekki nema 16,1 stig og lægsta lágmarkið -9,7 stig. Munur á hæsta hámarki og lægsta lágmarki ársins hefur aðeins einu sinni verið minna en þetta í Reykjavík. Það var 1926. 

Samtímaumsagnir eru yfirleitt ekki neikvæðar fyrir árið í heild, mildur vetur, kalt sumar, heyskapur syðra rýr, en verkun góð. Nyrðra var misjafnara. Skelfileg sjóslys urðu á árinu og eru alls ekki öll talin hér að neðan. 

Fimm mánuðir ársins teljast hlýir, en sex kaldir. Það var sumarhelmingur ársins sem var kaldur, allt frá apríl til og með september, en janúar, febrúar, mars, október og desember hlýir.  

Myndin sýnir hámarks- og lágmarkshita hvers dags í Reykjavík, flatneskjulegir ferlar. Aðeins þrjár nætur var lágmarkshiti hærri en 10 stig. Þær hafa aðeins tvisvar verið færri síðan samfelldar lágmarksmælingar hófust árið 1920 (1967 og 1979). Hiti komst aðeins 6 daga í 15 stig eða meira í Reykjavík, fyrst 9.júlí. Þeir voru þó enn færri árin 1972, 1973 og 1983. 

Mesta frost ársins mældist í Möðrudal 14.febrúar, -21,0 stig, en hæsti hitinn mældist á Möðruvöllum í Hörgárdal þann 14.júní og 28.júlí, 21,5 stig. Tvö landsdægurlágmörk sett á árinu lifa enn, bæði frá Grímsstöðum á Fjöllum, annað 16.september og hitt 1.nóvember. Fjögur dægurlágmörk Reykjavíkur eru merkt árinu 1922, 29. og 30.júní, og 19. og 21.september. Dagarnir köldu síðast í júní voru þó sólríkir og fleiri fylgdu í kjölfarið - þó ekki kæmu þeir í hreinni röð. Alls fann ritstjóri hungurdiska 15 sérlega sólríka daga í Reykjavík sumarið 1922. 

Veturinn var órólegur með stöðugum lægðagangi allt fram í miðjan mars. Loftþrýstingur fór mjög neðarlega þann 19.febrúar, mældist 935,4 hPa í Grindavík síðdegis þann dag. Hæsti þrýstingur ársins mældist hins vegar á Teigarhorni 20.október 1038,1 hPa. Meðalmánaðarþrýstingur var með hærra móti í júlí og október. 

Alls eru fimm stormdagar á landsvísu á lista ritstjóra hungurdiska á árinu 1922 (ríkjandi vindátt í sviga). Þetta eru 2.janúar (N), 19.febrúar (A), 3. (A) og 24. mars (NA) og 24.nóvember (V).

Almanak Þjóðvinafélagsins 1923 lýsir árferði ársins 1922 svo: 

Veturinn yfirleitt góður; frostmildur og oftast snjóléttur; en heldur voru tíð veðraumskipti og stórviðri og rigningar. Vorið var oftast góðviðrasamt, en víða mjög kalt, einkum norðanlands, og grasspretta því nokkuð rýr og sumstaðar mjög slæm. Sumarið var oftast fremur hlýtt og gott og hey nýttust því mjög víða vel, en óþurrkar gengu þó um hríð sumstaðar, svo sem í Eyjafjarðarsýslu og Þingeyjarsýslu, svo að hey tóku þar að skemmast; og heyskaðar urðu allmiklir í Fljótshlíð vegna ofviðra. Haustið var mjög gott, en nokkuð stormasamt. Síðan út árið öndvegistíð. 

Í blöðunum höfðu heldur stuttaralegar símafréttir tekið við af löngum tíðarlýsingum fréttabréfa úr héruðum landsins. Ber yfirlitið hér að neðan dám af þessu. 

Janúar: Nokkuð góð tíð, en umhleypingasöm. Fremur hlýtt.

Austurland segir frá þann 7.:

Síðastliðinn mánudag [2.] var hér eitt hið versta og hvassasta veður sem kemur. Skipt er nú um: sumarhiti og sunnanvindur.

Syðra snjóaði. Morgunblaðið segir frá:

[7.] Snjó óvanalega mikinn hafði sett niður hér suðurundan í hríðunum síðustu. Urðu til dæmis jarðbönn í Höfnum og kvað það vera mjög sjaldgæft. Bifreiðaferðir héldust þó suður þangað frá Hafnarfirði, en moka varð öðru hvoru frá bifreiðunum.

[10.] Það er sjaldgæft, að svo mikill snjór falli hér í Beykjavík, að plóginn þurfi að nota. En nú er komin þvílík fannkynngi hér á göturnar, að snjóplógi var ekið í gær um nokkrar götur.

Snjódýpt mældist mest 23 cm í Reykjavík þann 9. og 10. Alautt var síðustu 9 daga mánaðarins. 

Tíminn segir frá þann 21.janúar:

Ofan úr Borgarfirði, 12.janúar. Veðráttan erfið, suðvestan rosaveður dag hvern, með snjókomu og haglaust síðan fyrir nýár. 

Þann 28. lýsir Austurland einmunatíð:

Einmunatíð er nú um alt Austurland. Má heita örísa upp á fjallbrúnir, bæði í héraði og fjörðum, og öll vötn auð. Mestur hiti ca. 10 stig.

Tíminn er sammála sama dag:

Eimunarblíða hefir verið undanfarna daga um land allt.

Tíminn birtir 11.mars bréf úr V-Skaftafellssýslu. Þar er sagt frá strandi og yfirvofandi Skeiðarárhlaupi:

Úr Vestur-Skaftafellssýslu 31.janúar 1922. Miklar hagleysur voru hér frá því fyrri hluta desembermánaðar og fram til 18.janúar síðastliðinn. Þá kom hláku-blíðviðri, sem helst enn. Jörð er nú auð og komnir góðir hagar handa sauðfé. Þann 28. þ.m. strandaði þýskur botnvörpungur frá Lübeck á Rauðabergsfjöru á Skeiðarársandi. Togarinn heitir „Priwal". Á honum voru 13 menn, sem allir björguðust. Togarinn er sagður mjög vandað skip, aðeins 9 mánaða gamall. Hingað kom hann til lands 21. þ.m. og stundaði fiskiveiðar, en gengið tregt, svo lítið er af fiski í honum, en nokkuð mikið af kolum. Sá staður, sem hann strandaði á, er langt frá mannabyggðum og erfitt að komast þangað, nema þegar árnar, sem á milli eru, halda, og Skeiðarársandur frosinn. Strandið er beint í vegi fyrir Skeiðará, sem búist er við að hlaupi á hverri stundu og eyðileggi það með öllu.

Febrúar: Miklir umhleypingar, sæmileg tíð norðaustanlands. Fremur hlýtt.

Fram á Siglufirði lýsir tíð í febrúar í nokkrum pistlum - góðri langt fram eftir mánuði - en samt eru menn allaf að búast við að hann hljóti að fara að breytast til hins verra:

[4.] Sama einmuna góða tíðin. Maður hélt um síðustu helgi að eitthvað ætlaði að breyta til um veður, því að norðan-kalsa gerði hér á sunnudaginn [29.janúar], en úr því varð ekkert, og er logn og blíða hér vort daglega brauð, og sama er að segja hér um allar nærsveitir, í Fljótum er alrauð jörð, og víða gengur allt fé úti sjálfala ennþá.

[11.] Enn er sama tíðarfarið, svo mikil hlýindi að elstu menn muna eigi slíkt. Sunnan-þíðvindi, eins og best lætur á vordegi, hér marga dagana, og örísa að kalla má. Í dag er þó samt vestan-ofsarok og snjókoma nokkur, og ef til vill er  nú tíð að breytast.

[18.] Alltaf sama öndvegistíðin, stillur og hreinviðri með vægu frosti. Í dag er þorraþrællinn; flytur hann kveðju húsbóndans og lætur þess getið, að í þetta skipti þykist Þorri gamli ekki hafa verið tiltakanlega meinvirkur og muni flestir fúslega við það kannast. 

[25.] Þetta var fyrsta góuvikan og virðist Góa kerling, enn sem komið er, ætla að verða snakillari en Þorri gamli. Hafa skipst á alla vikuna bleytuhríðar, rigning og kafaldsfjúk með litlu eða engu frosti, en stormasamt mjög og ofsaveður suma dagana af vestri eða norðvestri.  

Orðið „snakillur“ mun þýða hvefsinn og „snaki“ er kaldur vindur eða gustur (segir orðabókin). 

Benedikt í Staðarseli við Þórshöfn getur þess í veðurskýrslu sinni fyrir febrúarmánuð að um miðnætti aðfaranótt þess 6. hafi gert skammvinnt „voðaofviðri“ þar um slóðir: „af SV en stóð ekki nema til 12:45, var logn á milli, en gerði á þessum tíma fjórar svo skarpa hvirfilbylji að sópaðist frosið torf af heyjum og húsum. Stór skúr fauk frá sölubúð á Þórshöfn og brotnaði í spón, rúður brotnuðu, grindur frá görðum reif upp. Vindmagn má ætla 10-11“. 

Laugardaginn 11.febrúar urðu miklir mannskaðar á sjó. Morgunblaðið segir frá þann 14. (nokkuð stytt hér). Blaðið hafði þann 12. sagt frá því að daginn áður hafi verið með allrahvassasta móti í bænum og óttaðist blaðið að illa kunni að hafa farið.

Fjórtán eða fimmtán menn farast í laugardagsveðrinu. Ofviðrið á laugardaginn var hefir því miður haft sorglegar afleiðingar í för með sér. 11. febrúar er langmesti mannskaðadagurinn á þessu ári, eða þeim stutta tíma, sem af því er liðinn og verður vonandi eigi annar dagur sorglegri á árinu. Tveir mótorbátar hafa að öllum líkindum farist, er fullvíst um annan, og því miður örlitlar vonir um hinn. Auk þess hefir menn tekið út af tveimur eða þremur bátum öðrum.

Á laugardagsmorguninn snemma var besta veður í Sandgerði en útlit eigi sem best. Ganga þaðan um 25 mótorbátar, eigi að eins frá Sandgerði heldur einnig frá öðrum veiðistöðvum og munu þeir flestir eða allir hafa farið í róður kl. 4-6 um morguninn. Fara bátarnir um það bil tveggja tíma leið á miðin. Undir klukkan átta versnaði veðrið nokkuð og hvessti á landsunnan og sneru sumir bátarnir þá þegar við. Hjá einum bátnum bilaði vélin um morguninn og sneri hann því til lands. Aðeins þessi bátur og tveir aðrir náðu lendingu í Sandgerði, sá seinasti um kl.10 um morguninn, en þá, var komið ofsarok á útsunnan svo að fleiri bátar náðu ekki lendingu í Sandgerði. Urðu þeir að leita lendingar í Njarðvík, Keflavík og 5 komust alla leið hingað til Reykjavíkur. Allir bátarnir nema tveir náðu lendingu og þessir bátar voru „Njáll“ frá Sandgerði og „Hera" frá Akranesi. Að því er vér höfum heyrt, höfðu skipverjar á mótorbátnum „Björg" séð „Njál" farast nálægt miðjum degi á laugardaginn. Kom feikimikill sjór á bátinn og sökkti honum. Á bát þessum voru fimm menn og hafa þeir allir farist. Formaðurinn var Kristjón Pálsson, ættaður úr Ólafsvík, en nú heimilisfastur hér. ... Þá missti m.k. „Ása" úr Hafnarfirði tvo menn og „Gunnar Hámundarson“ einn. Um aðra mannskaða höfum vér ekki sannfrétt.

Afburðagóða tíð og snjóleysi segja norðanmenn að hafi verið á öllu Norðurlandi í vetur. Er langt síðan þar hefir komið jafn mildur vetur. Eru því bændur allir óvenju birgir með hey og munu miklar fyrningar hjá flestum, ef ekki vorar því ver.

Tíminn staðfesti þann 18. að Hera hafi einnig farist. 

Tíminn birtir þann 25.mars bréf af Langanesi dagsett 12.febrúar:

Tíðin hér hefir verið afbragðs góð í vetur. Er nú svo autt, að flytja verður á reiðingum, ekki hægt að aka á sleðum, og hefir það ekki komið fyrir hér um þetta leyti árs síðan 1901.

Sérlega djúp lægð kom að landinu þann 19.febrúar. Eins og getið var um í inngangsyfirliti fór loftvog lægst niður í 935,4 hPa í Grindavík. Morgunblaðið segir frá þann 21.:

Loftvog féll í fyrradag neðar en dæmi eru til í mörg ár. Hér í Reykjavík sýndi hún 704 mm, en í Grindavík 702. Veðrið varð þó ekki ákaft hér í bænum, en fyrir sunnan land og jafnvel í öðrum landshlutum mun feiknastormur hafa verið á sunnudagskveldið [19.].

Vísir segir líka stuttlega frá veðrinu:

Ofsaveður eitt hið mesta, sem hér hefir lengi komið, fór víða yfir land i gær. Ekki hefir frést að það hafi valdið skemmdum, en sennilegt er þó, að svo hafi verið.

Mars: Góð tíð og þurrviðrasöm um mikinn hluta landsins. Fremur hlýtt.

Mikið illviðri gerði af austri í upphafi mánaðarins. Morgunblaðið segir frá þann 4.:

Ofsarok á austan var í fyrrinótt og urðu nokkrar skemmdir hér á höfninni en engar þó stórvægilegar. Má helst nefna að vélbáturinn Úlfur brotnaði allmikið. Símslit allmikil urðu í fyrrinótt hér í nágrenninu af völdum óveðursins, og var algerlega sambandslaust austur í sýslur og til Seyðisfjarðar í gær, en til Akureyrar náðist samband um miðjan dag. Skemmdirnar eru einkum fyrir ofan Grafarholt, þar eru 7 staurar brotnir á línunni austur, þrír skammt frá bænum og fjórir nokkru austar, og á norðurlínunni 4 staurar. Síminn er í lagi suður að Útskálahamri, en eigi var kunnugt í gær, hvort meiri skemmdir væru á línunni þaðan og að Grafarholti, en þær sem nefndar hafa verið. Var farið að gera við skemmdirnar strax í morgun og er búist við, að síminn þaðan verði kominn i lag aftur um miðjan dag í dag.

Tíminn birti 8.apríl bréf úr Rangárþingi, en í því er greint frá tjóni í veðrinu:

Rangárþingi 22.mars. Veðrátta hin besta upp á síðkastið, blíðviðri og frostleysur, úrkomulítið. En 3. þ m. var þó ofsaveður á austan, er gerði allmikið tjón. Í Vallatúni og Efrahóli undir Eyjafjöllum braut heyhlöður í spón, og á Garðsauka í Hvolhreppi stóra heyhlöðu með skúrum til beggja hliða; víða rauf þök á húsum. Róðrarskip Sæmundar oddvita Ólafssonar á Lágafelli í Landeyjum fauk og brotnaði í spón.

Skiptapi varð á Faxaflóa þann 9.mars, sex menn fórust. Morgunblaðið segir frá þessu þann 14. Ekki er annað að sjá að skipið „Ása“ hafi verið eitt þeirra sem nauðuglega slapp úr veðrinu þann 11.febrúar. 

Vatnsskortur varð nokkur í Reykjavík um miðjan mánuð. Morgunblaðið segir frá þann 17.mars:

Vatnsleysi hefir verið mjög mikið í bænum undanfarna daga, þar sem hæst er, og hefir sumstaðar ekki komið vatnsdropi í pípurnar allan daginn. Hefir því verið ákveðið, að láta þann hluta bæjarins, sem verst er settur í þessu tilliti, Skólavörðuholtið, njóta eitt vatnsins kl. 9-11 að morgninum, og er lokað fyrir vatnið allstaðar annarsstaðar þann tímann. Vitanlega þykir þetta bagalegt, því í flestum húsum þarf að nota vatn einmitt á þessum tíma, en eitthvað verða þeir þó að hafa, sem búa „í hæðunum".

Dagur á Akureyri segir frá snjóleysi þann 23. - og síðan af hríðarbyl:

[23.] Svo hefir mátt heita að sumartíð hafi verið, það sem af er þessu ári. Sífelldar hlákur og blíðviðri og verður naumast sagt, að snúist hafi til norðanáttar. Jörð er snjólaus í sveitum niðri og mun vera óvanalegt að sjá Vaðlaheiði að hálfu leyti snjólausa upp í brúnir í góulok. Enda standa elstu menn steinhissa yfir veðurblíðunni.

[30.] Stórhríðarbyl gerði hér á föstudagsnóttina [24.] með aftakaveðri og hlóð niður miklum snjó á föstudag og laugardag. Sterling náði til Siglufjarðar á fimmtudagskvöldið í slæmu veðri og lá þar til sunnudags. Á laugardagsnóttina strandaði á Súgandafirði mótorskipið „Talisman“ frá Akureyri og fórust tólf menn.

Skemmdir urðu á bátum og bryggjum í Reykjavík í sama veðri - sömuleiðis símabilanir. Morgunblaðið segir frá þann 25.:

Afspyrnu norðanrok gerði hér í fyrrinótt, og hélst það allan daginn í gær og fram á kvöld. Slys urðu engin hér í höfninni, en ýmis spell á bátum og bryggjum. Lítill, mannlaus bátur sökk við eina bryggju. Við aðra lá vélbátur, Sverrir frá Ísafirði, og var að því komið að hann mölvaði bryggjuna og brotnaði sjálfur. Var þá fenginn dráttarbátur frá „Kol og Salt" til þess að draga hann frá bryggjunni. Einnig dró franski kolabarkurinn akkeri allmikið í gærdag, meðan sem hvassast var, en þó urðu engin slys að. En heppni má það heita, að öll þau skip, sem hér eru skyldu halda kyrru fyrir í gær, svo afskaplegt var veðrið. Má t.d. nefna það, að sjórokið dreif yfir alla uppfyllinguna langan tíma.

Símabilanir urðu allmiklar í fyrrinótt og gær. Sambandslaust var við alla Vestfirði, og einnig hafði norðurlínan bilað, svo ekki var hægt að ná á stöðvar austan við Akureyri, og samband var mjög illt við Sauðárkrók.

Daginn eftir bætir Morgunblaðið því við að bæjarsíminn hafi víða bilað í veðrinu. En á þessum árum var sími allur á lofti - ekkert í jörð. 

Morgunblaðið segir þann 28. frá örlögum manna á þilskipinu Talisman:

Þær fréttir hafa borist hingað frá Vestfjörðum, að þilskipið „Talisman" frá Akureyri, sem var á leið hingað suður hafi strandað á laugardagsnóttina [25.] utarlega við Súgandafjörð að vestanverðu, í svonefndri Kleifavík. Var þá afspyrnu norðanveður. Sjö af skipshöfninni komust í land á öðru siglutrénu undir morgun. Skiptu þeir sér þegar og fóru að leita bæja. Fjórir þeirra fundust af mönnum frá Flateyri, er voru á leið til Súgandafjarðar. Voru þeir allir lifandi, en tveir mjög illa haldnir. Súgfirðingar leituðu einnig að hinum þremur, og fundust þeir nálægt Stað, tveir látnir, en hinn þriðji með lífsmarki, og lést hann stuttu síðar. - Skipið hefir allt liðast í sundur, og hafa 8 lík fundist af þeim 9 sem drukknuðu. Áður hafði skipið fengið mikið áfall á Húnaflóa, hafði káetukappinn losnað og skipið fyllst af sjó.

Dagur segir þann 12.apríl frá fjársköðum í þessu áhlaupi:

Fjárskaðar urðu nokkrir í Bárðardal í stórhríðarbylnum síðast. Munu hafa farist um 20 kindur í Víðikeri og nokkrar kindur í Stórutungu.

Tíminn greinir líka frá tjóni í veðrinu:

Í norðanveðrinu fuku tvær hlöður á Holti undir Eyjafjöllum. Í norðanveðrinu um síðustu helgi vildi það slys til, að „Svalan", skip Sambandsins, Kaupfélags Borgfirðinga og Völundar, sem lá hér á ytri höfninni, losnaði og rak hana á land. Skemmdist hún allmikið, en björgunarskipinu Geir tókst þó að ná henni á flot aftur og eru horfur á að við hana verði gert.

Apríl: Hægviðrasöm og hagstæð tíð víðast hvar. Lengst af þurrviðrasamt. Fremur kalt.

Austurland segir þann 1.apríl:

Komin er nú sama veðurblíðan og áður, logn og sólskin dag hvern og lítur svo út sem vetur þessi megi síðar kallast „búbætir“.

Fram segir þann 8. frá lítilsháttar íshröngli við Horn:

Fregn kom um það um síðustu helgi að „Helgi magri“ hefði siglt gegnum ís við Horn á leið sinni vestur. Þetta er rétt, skipið sá eitthvert íshröngl en mjög óverulegt, og hefir ekkert frést um ís síðan. 

Snjódýpt var 36 cm á Stórhöfða 5.apríl og 30 cm þann 9. eftir að hafa nær horfið á milli. 

Einhverjar kafaldshryðjur gerði norðanlands í mánuðinum. Fram segir frá:

[8.] Sunnudag [2.] kafaldsél og frostvægt fyrri partinn, seinni part bleytuhríð. Mánudaginn vægt frost um morguninn, annars gott veður. Þriðjudag hægviðri og kafaldsfjúk. Miðvikudag hríðarveður og talsvert frost. Fimmtudag hríðarél og allhvasst með byljum, lítið frost. Föstudaginn gott veður framan af, um kvöldið talsverð hríð og nokkurt frost. Laugardag hríðarveður en hægur og lítið frost.

[19.] Framan af páskavikunni voru kafaldshryðjur öðru hvoru og nokkur frost, einkum á nóttum, en síðan á páskum [16.] hefir hver dagurinn verið öðrum blíðari og betri t.d. 13 stiga hiti í gær.

[29.] Um helgina og næstu daga gerði hret, en þó næsta meinlítið, svo að á sunnudag [23.] voru kafaldshryðjur, en annars gott veður og frostlaust, á mánudag kafaldshryðjur en hægviðri og frostlaust, þriðjudag hvassveðri og bleytuhríð, miðvikudag hægviðri og frost um kvöldið, fimmtudag hægviðri og kafaldsýringur með vægu frosti, í gær og í dag indælisveður en nokkurt frost að nóttu.

Sjóslysin héldu áfram. Þann 17.apríl fórst bátur með 7 mönnum í brimi í Stokkseyrarsundi (Morgunblaðið 19.)

Þann 20. segir Morgunblaðið enn frá skipskaða:

Fjöldi róðrarbáta reri til fiskjar í fyrradag úr Hafnarfirði. En eins og menn muna gerði ofsarok er á daginn leið. Urðu margir bátarnir að hleypa suður í Hafnir og til annarra verstöðva fyrir sunnan Hafnarfjörð, en svo hörmulega tókst til með einn bátinn, að hann fórst. Voru á honum þrír menn.

Blaðið segir sama dag: „Veturinn kvaddi í gær með koldimmu hríðaréli um hádegisbilið, svo alhvítt varð. En stuttu síðar sást þó til sólar og varð þá jafnskjótt snjólaust. Þessi vetur hefir verið með allra mildustu vetrum, sem menn muna“.

Þann 21. ritar Sigurður Þórólfsson eftirmæli vetrarins í Morgunblaðið - við styttum pistilinn lítilsháttar. Ekki kemur fram hvar Sigurður er staddur:

Misjafnir eru venjulega dómar manna um veðurfar árstíða, þegar þær eru liðnar, þótt í sama byggðarlagi sé. Veðurfari gleyma menn oft fljótt. Þegar til dæmis einhver vetur er liðinn, muna fæstir hvernig hann hefir í rauninni verið. Og svo er skoðanamunur á veðráttufarinu. Einn t.d. kallar það mildan vetur sem annar kallar bara dágóðan. Við þessu má búast, þegar menn hafa engar veðurfarstölur til þess að styðjast við, heldur aðeins misjafnt minni. Það leggja heldur ekki allir sama mælikvarða fyrir veðráttufarinu, sömu árstíðina. Í morgun leit ég yfir veðurfarið í veðurfarsdagbók minni, yfir veturinn, sem nú er að renna út. Máske einhver hafi gaman af að kynnast athugunum mínum, þótt ekkert sé vísindasnið á þeim. En gott þætti mér að styðjast við líkar tölur um veðráttufar, þegar ég er að bisa við gamlar, ónákvæmar veðurfarsfrásagnir um fyrri alda veðurfar.

Á síðastliðnum vetri hafa verið 69 frostdagar, meira og minna allan daginn. Þar af 62 dagar með frosti frá 0°-5° C, en 7 dagar með meira frosti. Stöku dagana hefir ekki frosið allan daginn. Hiti yfir frostmark hefir verið í 111 daga. Þar af 53 dagar með hita frá 0°-4°, en 58 dagar með 4°-8°. Úrkoman hefir verið mikil. Í 127 daga hefir meira eða minna dropið úr loftinu, rignt eða snjóað; regn í 71 dag, en snjór eða hagl í 56 daga. Þar af éljagangur af SV eða V 20 daga og hríðarbylur 9 sinnum. Stormviðri mikil hafa komið 62 sinnum (veðurhæð 8-9), en rokveður 6 (með veðurhæð um 10). Logndagar 13 og 22 daga gola og kaldi (veðurhæð 1-3). ... Sólfar. Til sólar hefir sést meira og minna í 106 daga. ... Veðurfarsmerkin hin helstu: Rosabaugar sáust 9 sinnum, regnbogi 5, lofthyllingar 14, kvöldroði 5, morgunroði 3, norðurljós 16, þrumur 3, mistur 6, Cirrusský 5, Cirrus Stratus (blika) 18. Svona hefir veturinn litið út, og einkennir hann mest austanátt og margir heitir dagar óvetrarlegir. Veturinn var frostmildur, þó oft frysi, snjóléttur þó oft snjóaði, en mjög regnsamur og stórviðrasamur, og tíð umskipti veðra, t. d. í 15 daga mörg veður sama daginn. Er lítið tillit tekið til þeirra daga í tölum þeim, sem hér að ofan eru tilfærðar um veðurfarið. [Gert á] vetrardaginn síðasta.

Morgunblaðið segir þann 21. frá veðri í Reykjavík á sumardaginn fyrsta [20.]:

Leiðindaveður var á sumardaginn fyrsta og því fremur fátt fólk úti. Spillti þetta mjög fyrir sölu barnamerkjanna, sem á boðstólum voru þennan dag, og áhorfendur að víðavangshlaupinu voru ekki nærri eins margir og venja er til.

Maí: Góðviðra- og þurrviðrasöm tíð víðast hvar fyrir utan slæmt hret um miðjan mánuð. Fremur kalt.

Vísir segir þann 2. að tún séu nú sem óðast að grænka í bænum og nágrenni hans. 

Dagur segir frá þann 4.:

Á mánudagsmorguninn var [1.] strandaði Sterling á Brimnesi í Seyðisfirði. Kafþoka var á. Mönnum og pósti var þegar bjargað. Sagt er að sjór sé kominn í skipið og líkur fyrir að það sé ónýtt. Fullyrt er að skipið sé vátryggt fyrir rúma eina miljón kr.

Laugardaginn 13.maí gerði mikið illviðri með feykilegu manntjóni á sjó. Tíminn gefur yfirlit þann 27.maí:

Mjög hætt er við að enn hafi orðið miklir mannskaðar. Telja menn nálega víst að þessi skip hafi farist: Maríanna frá Akureyri, með 12 eða 14 skipverjum, Aldan frá Akureyri, með 15 skipverjum, Samson frá Siglufirði, með 7 skipverjum og Hvessingur frá Hnífsdal með 9 skipverja. Munu mörg ár liðin síðan svo margir hafa farið í sjóinn, eins og í vor, ef þessar fregnir reynast sannar.

Dagur segir þann 18.:

Ofsaveður með fannkomu gerði fyrir öllu Norðurlandi á föstudagskvöldið [12.]. Villemoes tepptist hér á Akureyri en Sírius á Álftafirði. Fiskiskip, sem úti voru fyrir Norðurlandi komu inn vestanlands og norðan og sum löskuð. 

Fram segir frá skipunum þann 27.:

Þess var getið í síðasta blaði að vélbátinn „Samson“ eign, Þorsteins Péturssonar hér, vantaði. Til hans hefir ekkert spurst síðan og munu nú flestir talja hann af. Vélbáturinn „Skarphéðinn“ var sendur héðan að leita Samsons fyrra laugardag; lá hann á Kálfshamarsvík vegna óveðurs þar til á miðvikudagskvöld, mun nú vera að leita á Ströndunum - gjörði hann ráð fyrir að láta ekkert heyra frá sér, fyrr en hann kæmi hingað heim. Á Samson voru 7 menn, allir héðan úr Siglufirði og Siglunesi. Einnig vantar tvö skip önnur af norðlenska flotanum, kútter „Mariann“ eign Höepfnersverslunar á Akureyri. Á henni voru 12 menn, allir úr Fljótum. Skipstjóri var Jóhann Jónsson frá Syðsta-Mói, — og vélskipið „Aldan“ eign Guðmundar Péturssonar kaupmanns Akureyri. Á henni voru 16 menn, þar af 1 héðan úr Siglufirði, Bergur Sigursson skipstjóri og 4 af Höfðaströnd. Skipstjóri hennar var Vésteinn Kristjánsson frá Akureyri. Tveir togarar fóru frá Reykjavík í fyrrakvöld að leita skipa þessara, — átti annar að fara 80 og hinn 100 mílufjórðunga á haf út, og í gærmorgun lagði herskipið „Fylla“ einnig á stað frá Reykjavík að leita. Menn eru mjög hræddir um skip þessi, en þó eigi alveg vonlausir enn, því bæði eru sögð ágæt sjóskip, en bylurinn 13. og 14. þ.m. er af öllum sem vit hafa á slíku, talinn einhver hinn versti sem komið hafi nú síðustu áratugina.

Morgunblaðið segir frá þann 19.:

Á laugardaginn var [13.] hrepptu bátar, sem voru að veiðum við Horn, versta óveður. Einn þeirra, m.b. Tryggvi af Ísafirði, missti út mann, að nafni Ásgeir Busch, og annar bátur [Hvessingur], úr Hnífsdal, var ekki kominn fram þegar síðast fréttist og halda menn að hann hafi farist. Á þeim báti voru 9 menn.

Í 4.-5. tölublaði Ægis 1922 (s.68) segir:

Norskt eimskip, Agnes,strandaði 16. maí nálægt Kúðaósi. Mannbjörg varð. Skipið finnst hvergi og ekkert spyrst til þess.

Júní: Lengst af úrkomusamt á Suður- og Vesturlandi, en fremur þurrt norðaustanlands. Kalt.

Heldur kalsamt var á Siglufirði - lítum á þrjá pistla Fram:

[10.] Norðvestan ruðningur og bleytuhríð á sunnudaginn [4.] og fram á mánudag. Varð alhvítt af snjó á sunnudagskvöldið og mánudagsnóttina. Síðan hefir verið hagstæð tíð, hægð og blíðuveður með sólskini og regni á víxl, og grær nú og grænkar óðum þótt mikill snjór sé í fjöllum ennþá.

[24.] Tíðin hefir verið fremur köld alla vikuna. Sunnudag [18.], mánudag og þriðjudag var norðan og norðvestan óveður og bleytuhríð, festi þó ekki snjó á láglendinu en gjörði nokkra fönn til fjalla. Seinnipart vikunnar hægviðri en fremur kalt.

[1.júlí] Hlýtt og gott veður á sunnudag [25.] og mánudag. Utan stormur og kuldi með hríð til fjalla og hríðaréljum i byggð á þriðjudag og miðvikudag. Hægur seinnipart vikunnar en alltaf kuldi og oftast nær frost á nóttum, síðast í nótt voru bryggjur og síldarpallar hvítt af hélu. Grassprettu hefir lítið eða ekkert farið fram þessa viku.

Þann 29.júní var grátt í rót á Grænavatni í Mývatnssveit. Benedikt í Staðarseli segir í lok júní: „Elstu menn muna ekki aðra eins kulda síðari hluta mánaðarins og úrfelli sem nú. Blóm í mánaðarlok hvergi nema á víði“.

Morgunblaðið segir frá slætti á Austurvelli þann 15.júní:

Austurvöllur var sleginn í gær. Er nú óðum verið að slá túnbletti hér í bænum og er það óvenjulega snemmt og nærri mánuði fyrr en sláttur byrjar tíðast til sveita. Í flestum sveitum hefur sprottið ágætlega síðasta hálfa mánuðinn og besta útlit fyrir gott grassumar.

Og veðrið á 17.júní [laugardagur] var gott í Reykjavík að þessu sinni - var þó ekki opinber þjóðhátíðardagur. Morgunblaðið segir þann 18.:

Oft hefir 17.júní verið bjartur og hlýr, en sjaldan eins og í gær [14,5 sólskinsstundir - en hámarkshiti dagsins var ekki nema 12,5 stig]. Enda sást það á mannfjölda þeim, sem safnaðist saman þar sem einhver hátíðabragur var, en þó einkum við Austurvöll og suður á íþróttavellinum.

Júlí: Hagstæð tíð en fremur köld. Hiti í meðallagi nyrðra.

Mánuðurinn byrjaði kuldalega nyrðra. Fram segir frá þann 8.:

Logn og sólskin á sunnudag [2.]. Norðan stormur með kulda og regni á mánudag og talsverður sjór. — Svipað veður á þriðjudag en nokkru hægari. Logn og sólskin á miðvikudag. Fimmtudag austan stormur og kuldi og á föstudaginn norðvestan slydduveður. - Alltaf voru kuldar og oft frost á nóttum og er útlitið hvað landið snertir hið versta, grasspretta afar rýr og gróður til fjalla nær enginn. 

Þann 30. er í Morgunblaðinu bréf úr Hofshreppi í Skagafirði dagsett þann 7.júlí og greinir það frá leiðindatíð þar um slóðir (og rifjar upp flekaveiðina svonefndu):

Útlit er hér ekki gott, því kuldar hafa verið miklir — oft hríðar og frost um nætur. T.d. átti að ganga á Unadalsafrétt síðastliðinn mánudag til að smala fé til rúnings. En gangnamenn sneru heimleiðis þegar fram á afréttina kom — treystust ekki til að smala svo að fullt gagn yrði að. Stormar og óstillingar hafa dregið mjög úr Drangeyjarvertíðinni. Má hún samt heita góð. Sumir eru þó að hætta þar, þykjast hafa misst helst til marga fleka upp á síðkastið.

Betra var syðra. Vísir segir alla vega frá einum góðum degi í Reykjavík í pistli þann 17. - Reyndar hlýtur að vera átt við laugardaginn 15.júlí því samkvæmt veðurbókum var nær alskýjað þann 16. og hámarkshiti 13,7 stig. Þann 15. fór hiti hins vegar í 16,1 stig í Reykjavík - skamma stund um hádegi - áður en hafgolan kom inn. Þetta var hæsti hiti sumarsins 1922 í Reykjavík - en Vísir segir:

Í gær var einhver heitasti dagur. sem komið hefir á sumrinu. Margir notuðu daginn til að létta sér upp og mátti sjá gangandi fólk úti um öll holt og hæðir í nágrenni við bæinn.

Morgunblaðið segir frá heyskap þann 26. og 27.:

[26.] Sláttur er byrjaður almennt í Eyjafirði nú, en spretta með lakasta móti bæði á túnum og engjum.

[27.] Fréttir að norðan segja sömu söguna þaðan, af grassprettunni eins og héðan af Suðurlandi. Tún og valllendi sæmilega sprottið, en mýrar með lakasta móti. Hefir veðrátta verið óvenjulega köld á Norðurlandi það sem af er sumri. 

Víða varð hvasst af austri þann 25. og 26. Vísir segir frá þann 31.júlí:

Heyskaðar höfðu orðið austur í Fljótshlíð á sumum jörðum í veðrunum eftir fyrri helgi, og sumstaðar hafði skemmst í görðum. Einnig hafði þá klofnað elsta tré í hinum kunna trjágarði Guðbjargar húsfreyju í Múlakoti.

Ágúst: Stopulir þurrkar um mikinn hluta landsins. Hiti í meðallagi nyrðra, en annars fremur kalt.

Ekki fer mikið fyrir fréttum af veðri í blöðum í ágúst - en aðeins þó. Fram á Siglufirði greinir ítarlegast frá tíðinni. Rennum í gegnum þá pistla:

[5.]  Hiti fyrripart [vikunnar] en þokuloft síðustu dagana. ... Túnasláttur stendur nú sem hæst yfir í nærsveitunum, en er nýbyrjaður hér. Allstaðar er hin sama umkvörtun um grasbrest. Nýting á heyjum ágæt það sem af er.

[12.] Logn og blíðuveður alla vikuna. Þurrkalítið fremur, og regn að öðru hvoru seinni part vikunnar.

[19.] Austan stormur allan fyrripart vikunnar. Þokuloft og þurrkalítið. — Norðan aftaka úrfelli á fimmtudaginn [17.] en á föstudagsmorguninn birti upp. Föstudag austan þurrkur og sólskin. Laugardag logn og rigning.

[26.] Fyrripart vikunnar regn og stormar. Seinnipartinn þokur en þurrklaust og logn. Heyskapurinn gengur afleitlega nú um tíma, því að ofan á grasbrestinn bætast nú óþurrkar, og eru töður víða farnar að skemmast hér í firðinum.

[2.september] Austan þurrkur og sólskin á sunnudaginn [27.ágúst] , en annars sífeldir óþurrkar alla vikuna, — skipst á rigningar og þokumollur. Talsverður norðan sjór um miðja vikuna, en annars hægðar veður.

Morgunblaðið segir úr Skagafirði þann 13. að þar væri ágætt veður og hefði verið undanfarna daga. Grasspretta lítil. Þann 18. segir Morgunblaðið frá rigningu og norðanstormi í Eyjafirði og sömuleiðis þann 23. Þá hafði verið lítill síldarafli norðanlands vegna storma og kulda.  

September: Þokkaleg tíð. Uppskera úr görðum í góðu meðallagi. Kalt og um miðjan mánuð snjóaði sums staðar á Norður- og Austurlandi.

Þótt almennir eftirádómar um septembertíðina hafi ekki verið slæmir er heldur dauft yfir Fram á Siglufirði í mánuðinum:

[12.] Rigning og þoka fyrripart vikunnar og talsverður sjór. Um miðja vikuna létti upp, og var sólskin og góður heyþurrkur, á fimmtudag [7.] og föstudag en að litlu gagni varð hann sökum þess, að hellirigningu gjörði á laugardagsnóttina. Laugardag vestan stormur. 

[16.] Alla vikuna hefir verið hin mesta ótíð, Hefir skipst á úrhellisregn og hríðarél með kulda og síðari hluta vikunnar sjógangur og brim til sjávarins. Í dag er þó þurrt og kyrrt veður en kuldi, og hríðardimma á fjöllum. Hvítt er nú af snjó niður til sjóar hér í kaupstaðnum. Heyskapurinn hefir gengið hörmulega. Framan af bagaði grasbrestur og nú á síðkastið ótíðin. Töður liggja hér á túnunum að meira og minna leyti og eru orðnar lítt nýtar. Mun heyjafengur um alt Norðurland, vera með minnsta og lélegasta móti og er því útlitið mjög ískyggilegt með landbúnaðinn, þegar þess er gætt, að sökum tollhækkunarinnar á kjötinu er lágt verð á því fyrirsjáanlegt.

[23.] Heita má að óslitin hríð hafi verið alla vikuna fram á föstudagsmorgun [22.]. Þá birti upp og var sólskin og heiðríkt veður en kalt allan föstudaginn. Í dag er hlýtt veður en aðgerðalaust. Hér er nú meira en ökklasnjór og illfært röskum karlmönnum að brjótast yfir Siglufjarðarskarð; sagt að þar sé snjórinn í mitti. Smádrengir voru í gær að renna sér á skíðum yfir heyflekkina á túnunum hér og eftir götum bæjarins var ekið á sleðum. Ekki hefir verið fært á sjó alla vikuna fyrir hríð og foráttubrimi. Ástandið hér í nærsveitunum er mjög ískyggilegt hvað landbúnaðinn snertir. Hey liggur allsstaðar úti meira og minna, og sumstaðar í Fljótum er sama og ekkert af útheyi komið í tóftir, en mikið hey liggur hjá flestum undir snjónum. Hér eru nú margir að panta hey frá Noregi og Svíþjóð og hafa heyrst margar raddir um það, að bæjarstjórn ætti að gangast fyrir pöntunum, virðist það ótvírætt vera eðlilegasta og besta úrlausnin, og telur „Fram“ sjálfsagt að bæjarstjórn bregðist vel við áskorunum í því efni, ef henni berast þær.

[30.] Fyrripart vikunnar votviðri og heldur kalt en tók þó talsvert upp fönnina sem komin var. Norðan garður til sjávarins. Seinnipart vikunnar þurrkar og hefir nú náðst inn talsvert af heyi sem úti var.

Morgunblaðið segir þann 15. af snjó í fjöllum:

Snjóað hefir mikið í fjöll undanfarnar nætur. Skarðsheiðin var hvít niður í miðjar hlíðar í gærmorgun og enn meiri snjór virðist vera á vesturfjöllunum.

Alhvít jörð í Stykkishólmi framan af degi 17.september. Á Teigahorni var alhvítt að morgni þess 15. sem og víða norðanlands.

Ólafur á Lambavatni segir um september: „Tíðarfar yfir mánuðinn hefur verið ágætt. Kalt og þurrt fyrir og um leitirnar. Jarðeplavöxtur í görðum hér allstaðar ágætur. Heyfengur eftir sumarið varla í meðallagi. Útengi víða mjög snögg, nýting ágæt. 

Október: Úrkomutíð á Suður- og Vesturlandi fyrstu 3 vikurnar, en annars var fremur þurrviðrasamt. Fremur hlýtt.

Þann 14. birtist langur pistill í Fram á Siglufirði með yfirskriftinni „Er langur vetur í vændum?“ - Veturinn varð reyndar einn hinn mildasti um langt skeið, en pistillinn er samt áhugaverður. Bréfið sjálft og skott þess birtust fyrst í Vísi 15.september, en var „auðsleikjanlegra“ í Fram, sem bætti inngangi við:

Eldri menn taka mark á ýmsum atvikum í daglega lífinu sem þeir yngri ganga fram hjá og taka ekki eftir. Þessi nákvæma athyglisgáfa er undirstaða veðurspánna og veðurgleggni, sem einkennir einstaka mann. Nú mun af mörgum vera lagður lítill trúnaður á þessar veðurspár, nema þær aðeins að segja fyrir veður einn eða tvo næstu daga, en varla þegar spáð er fyrir tíðarfari heils misseris fyrir fram. Þó er alltaf spáð af fjölda mörgum mönnum fyrir hverjum vetri og hverju sumri, og þó segja megi að það sé hending ein, þá ganga þessar spár oft eftir. Það eru margir sem spá hörðum vetri þeim, er nú fer að. Þess er óskandi og vonandi, að slíkar spár ekki rætist, því harður vetur er ætíð vágestur, en ekki síst nú eftir þetta bága sumar. Gömlu mennirnir taka mark á ýmsu í sjálfri náttúrunni og draga ályktanir sínar af því. Um eitt slíkt fyrirbrigði er „Vísi“ skrifað af skilríkum manni í Dalasýslu á þessa leið:

„Ég veit ekki nema það sé ábyrgðarhluti fyrir mig að þegja um það, hvernig skaflinn í Kollugili hagaði sér í sumar. Þetta Kollugil er skammt fyrir framan Svarfhólsbæinn í Laxárdal í Dalasýslu. Gilið er bæði breitt og djúpt, og tekur ósköpin öll, en aldrei er forsjónin svo spör á mjöllinni vestur hér, að ekki barmafylli gilið. Af því að gilið gín við norðri og skaflinn er þykkur, tekur hann eðlilega seint upp; ná þeir þar að jafnaði saman gamli og nýi snjórinn, eins og kjötið hjá góðu búhöldunum. Þetta gátum við nú allt saman skilið, Dalakarlarnir,en í einstaka sumrum er eins og einhver þremillinn fari í skaflinn þarna, svo að hann, sem býður steikjandi sólargeislunum og hlýjum sumarskúrunum byrginn, rennur sundur eins og kynt væri undir honum, og það þó að næðings- og kuldatíð sé. Sjálfsagt verður nú vísindamönnunum ekki skotaskuld úr því að skilja þetta, ráða þessa gátu; en frómt frá að segja höfum við Dalakarlarnir aldrei skilið þetta. En á hinu höfum við fengið að kenna, að þegar skaflinn í Kollugili hverfur alveg, þá er betra að vera við hörðum vetri búinn; því að sú hefir reynslan jafnan orðið. — Í sumar fór skaflinn úr gilinu í júlímánuði, þrátt fyrir alla kulda og næðinga. Er það trú manna hér um slóðir, að þetta muni boða harðindi á komandi vetri, því að, eins og fyrr segir, hefir skaflinn aldrei leyst svo, að ekki hafi harður vetur fylgt á eftir og ótrúlegt, að öðruvísi fari nú en áður“.

Vísir bætir því við að hann hafi átt tal um þetta við gagn kunnugan mann úr Dölum sem nú býr í Rvík og „vissi hann ekki annað en þau væru á rökum byggð“. Bætti hann því við, að þetta þætti þeim mun meiri illsviti, sem kaldara væri í sumri, þegar skaflinn leysti, en í sumar hefir verið fremur kalt þar vestra. Sennilega telja margir þetta hjátrú eina og hindurvitni, en ekki veldur sá er varir, og er aldrei of gætilega sett á, allra síst þegar lítið heyjast, eins og nú. Er þess vegna sérstök ástæða til þess að hvetja menn, — meðan tími er til, — til að setja gætilega á í haust. Og hvað sem öðru líður, þá ætti þessi fyrirboði fremur að vera mönnum hvatning en hitt í því efni.

Ólafur á Lambavatni segir í októberlok: „Haustið hefir verið óvenju gott, sífelld hlýja og stilla“.

Morgunblaðið segir 29.október:

Einmuna tíð hefir verið í austur sveitunum í allt haust og er enn, segir maður nýkominn að austan. Ganga kýr enn úti.

Gísli í Papey heyrði bresti í vestri kl.17 þann 5. október. Jón á Teigarhorni kl. 13:30. Stórt eldgos hófst þá í Grímsvötnum. Öskufall hófst norðaustan- og austanlands skömmu síðar. Blöðin fjölluðu þó nokkuð um Grímsvatnagosið. Það var e.t.v. ekki langt, en gos varð líka í Öskju síðari hluta nóvembermánaðar. Þá rann hraun í Öskjuvatn. Ítarlega má lesa um þessi gos í greinargerð sem Þorkell Þorkelsson veðurstofustjóri ritaði í Tímarit Verkfræðingafélagsins 4. og 5. tölublað 1923. Við sleppum frekari umfjöllun hér.

Mjög stórt hlaup í Skeiðará fylgdi Grímsvatnagosinu - aðalgosið kom í lok hlaups. Tíminn segir frá hlaupinu þann 28.október (JP-ritar stafi sína undir). Bréfið greinilega ritað í Öræfum þann 6.:

Skeiðará [var] óvanalega lítil í sumar. En 22.september fór hún að vaxa, en fór þó óvanalega hægt að því í 6 daga, en svo óx hún með hraða úr því, þangað til 5. október, og nú, þann 6., er hún nærri því að sjá fjöruð. Áður í hlaupunum var hún í lengsta lagi viku að vaxa, en nú var hún í 13 daga að því. Er þetta hlaup með stærstu hlaupum. Hefir aðalvatnið héðan að sjá ekki nema tvö útrennsli, en áður hafa þau víst oft verið fleiri. Svo mikið vatn hefir oft komið í hinum hlaupunum, á 4—6 dögum, að Skeiðarársandur hefir verið nærri því eyralaus út undir miðjan sand. Stærsta vatnsútfokið var nú út af miðsandinum, en hitt kom úr jöklinum, við Jökulfell, þar sem Skeiðará kemur vanalega út. Eystra vatnið var eins og fjörður til að sjá, og rann það fast við löndin hér og braut það dálítið af þeim sumstaðar, og bar leir ofan í þau. Fyrir utan löndin hefir vatnið dreift sér betur en ofar á sandinum, svo hvergi hefir sést á dökkan díl, rétt eins og sjórinn væri kominn upp undir löndin.

Að öllum líkindum stafa jökulhlaup þessi af eldsumbrotum í jöklinum, því nú, og rétt alltaf í hverju hlaupi, höfum við séð eld uppi í jöklinum, á sömu stöðum öskufall. Í gærkvöldi (þann 5.október) voru hér sífeldir eldblossar, og þéttar og stórar drunur eða skruggur, næstum eins og þegar Katla gaus. En sem betur fer fylgja ekki þessum eldi önnur eins ósköp og Kötlueldinum, því enn hefir hér ekki orðið vart við öskufall. Tjón af hlaupunum er alltaf talsverð, en þó mismunandi mikil. Rétt alltaf hefir í hverju hlaupi tekið eitthvað ofurlítið af graslendi og borið leir í engjar, og hefir svo eins verið nú. Og auk þess hefir vatnið tekið allan rekavið, á stóru svæði á fjörunum, og að líkindum stikur þær, sem reistar hafa verið til leiðbeiningar skipbrotsmönnum á fjörunni. Sæluhús var á miðjum Sandinum þar sem hann var hæstur, og á þeim stað, þar sem hlaupin hafa ekki farið yfir í manna minnum. Nú hefir hlaupið farið þar yfir, og eftir því sem maður getur best séð, hefir hlaupið tekið húsið og skilið eftir þykka jakahrönn þar sem það stóð og eyðilagt víðáttumikla mela og graslendi talsvert.þar á sandinum, svo nú verður Skeiðarársandur leiðinlegri og verri yfirferðar fyrst um sinn.

Í fyrravetur voru báðir sandarnir ófærir (Breiðamerkur- og Skeiðarársandur) um nokkuð langan tíma, með fé. Yfir árnar á þeim var síðast hægt að komast með því að reiða féð yfir þær. Yfir Skeiðará var t.d. reitt á fjórða hundrað fjár, og var það allt annað en gott, því mikill hluti af því fé voru fullorðnir sauðir. Við vildum talsvert mikið til vinna, ef hægt væri að slátra sölufé okkar hér, og ég hefi það traust til þeirra, sem ráða mestu um starfrækslu kaupfélaganna og Sláturfélags Suðurlands, að þeir hjálpi okkur til þess áður en langt líður. Gott yrði þá að búa hér, því ekki er erfitt orðið að flytja að sér síðan Lárus í Klaustri kom því á, að skipað yrði hér upp við sandinn.

Við grípum líka inn í frásögn Magnúsar Bjarnarsonar á Prestbakka af hlaupinu sem birtist í Tímanum þann 11.nóvember. Bréf hans er dagsett 14.október:

[R]eykjar- eða öskumökkur hefði sést stíga upp úr Vatnajökli norður af Skeiðarárskriðjöklinum miðvikudaginn 4.október, og bjóst við að hlaupið mundi þá mjög magnast, og reyndist það svo. Kom þá aðalhlaupið með ógurlegum vatnsgangi og jakaflugi fram yfir miðjan sandinn, yfir svokallaða Hörðuskriðu, en þar er sandurinn hæstur, og hefir þar ekki farið fyrr „hlaup" yfir í manna minnum. Var fyrir nokkrum árum byggt þar á póstleiðinni dálítið sæluhús úr timbri fyrir ferðamenn á vetrum, og tók hlaupið það sem annað. Er þar nú feiknastór jökulhrönn, sem enginn kemst yfir nema fuglinn fljúgandi. Aðeins upp undir jöklinum standa jakarnir strjálari, svo komist verður þar í gegn, en ógreiður vegur er það, og tekur klukkutíma lestagang að fara yfir endann á hrönninni, en svo breiðist hún út til beggja hliða, er fram á sandinn kemur, og verður miklu breiðari.

Um kvöldið og nóttina þ. 4. og 5. október gengu sífeldar eldingar og glampar, er stöfuðu frá gosinu, og jafnvel þ. 6., en þá miklu minna; var gosið auðsjáanlega í rénun, en ekki sást til eldstöðvanna sakir dimmveðurs, er gerði með hafátt, og sem bjargaði Vestur-Skaftafellssýslu frá því að fá öskufall yfir sig á ný. Þann 9.október.var hlaupið þorrið, og var þá lagt á sandinn af 3 mönnum úr Öræfum með póstflutninginn frá Hólum. Komust þeir yfir sandinn, og kom svo Hannes póstur á Núpsstað með hann hingað þ. 10. þ.m. Er útlit á að sandurinn verði fær í vetur, ... Gos þetta og „hlaup" er óefað eitt með þeim mestu um langt skeið, en hefir þó engan skaða gert á graslendi eða engjum í Öræfum og Fljótshverfi, svo ég til viti, sem stafar af því að aðalhlaupið fór fram miðjan sandinn, og gekk því ekki á löndin beggja vegna sandsins. Að vísu kom „flug" í Núpsvötnin, er aðalhlaupið kom þ. 4. okt., en því fylgdi ekki jakaferð og var ekki hættulegt að bryti land. ...

Vísir segir frá þann 20.október:

Gosmökkurinn sást héðan úr bænum gær eftir hádegi, en bjarmi sást enginn, þegar dimma tók. Mökkinn bar yfir Lágafell. Sumarið kveður i dag með blíðuveðri. Svo hlý hefir tíðin verið að undanförnu að blóm eru nú sem óðast að springa út i görðum.

Morgunblaðið þann 1.nóvember:

Í fyrrinótt lagði Tjörnina og gerðist þá heldur kuldalegt þar fyrir álftirnar. Voru þær handsamaðar í gær og fluttar á Laugalækinn. Hafa þær verið þar innfrá undanfarna vetur og bjargast sæmilega af.

Og daginn eftir segir blaðið:

Í fyrradag lagði Ölfusforir, svo að bæði mönnum og hestum hélt. Tóku bændur sig þá til og fóru að binda hey það, er þeir höfðu borið saman í forunum í sumar, og drógu heim að búum sínum hlaðna sleða. Er það nokkru fyrr en vant er, að forirnar hefir lagt í þetta sinn.

Nóvember: Góð tíð. Úrkomusamt á Suður- og Vesturlandi, en þurrara fyrir norðan og austan. Hiti í meðallagi.

Þann 8.nóvember segir Morgunblaðið frá hríð og snjó:

Hríðarveður var hér mestallan daginn í gær, og er nú kominn meiri snjór en vant er að vera um þetta leyti. Sest veturinn snemma að. [Snjódýpt varð mest 6 cm þann 8.]

Fram á Siglufirði segir frá tíð og skemmdum þann 25.nóvember:

Sunnan ofsaveður á mánudag [20.]. Síðan fremur óstillt og sjókoma nokkur. ... Bryggja sem H.f. Hrogn og Lýsi leigðu hér síðastliðið sumar á lóð h.f. Bræðings í Bakka datt niður nú í vikunni, í litlum sjávargangi, svo varla hefur hún verið sterkbyggð mjög.

Hér vildi til í ofsaveðrinu á mánudaginn var það ömurlega slys, að maður fór út af bryggju hér í bænum og drukknaði. Slys þetta hefði getað orðið miklu víðtækara en varð, og má það happ heita, að ekki skyldi svo fara. Hannes Jónasson, bæjarfulltrúi sem hefir á hendi umsjón með eignum Sören Goos hér í bænum, fór í heljarmyrkri um miðaftansbil þennan dag niður á bryggju Sören Goos til að gæta að legufærum báta og skipa er þarna voru bundin. í för með honum var ungur maður, Þórður, sonur Jóns Kristinssonar, er kenndur hefir verið við Ystabæ í Hrísey. Baðir voru mennirnir nákunnugir á bryggjunum og hafa því líklega ekki þóst þurfa ljósa við. Þeir hafa svo fikrað sig í myrkrinu fram með verksmiðjuhúsunum og út á bryggjuna (vestari). Austan í bryggjuna er vik, og hafa þeir ekki gætt þess og lentu báðir í sjóinn. Hannes Jónasson náði fljótlega tökum á bryggjustaur, en Þórður náði hvergi til og hvarf. Hannes hrópaði á hjálp, en í ofviðrinu var illt að átta sig á þessum hrópum og hvaðan þau komu. Ekki leið þó á löngu áður en menn komu á vettvang. Þá fór enn svo að tveir menn hrutu út af bryggjunni þeir náðust þó fljótlega og voru lítt eða ekki þjakaðir. Hannes Jónasson náðist einnig og var furðu hress, þegar tekið er tillit til þess, hve lengi hann hafði verið í sjónum.

Síðan var hafin leit eftir Þórði Jónssyni, og haldið áfram lengi nætur. Þá hraut enn einu maður út af bryggjunni en komst fljótt til lands á sundi. Leitin varð árangurslaus þrátt fyrir ósleitilega framgöngu og prýðilega ósérhlífni. Næsta morgun, er bjart var orðið, fannst líkið á sjávarbotni þar rétt hjá. Kom þá í ljós, hví maðurinn hefði horfið svo skjótt. Hann var skaddaður á höfði og má telja víst að hann hafi rotast þegar í stað og því getað enga björg sér veitt. ... En rödd þessa drukknaða manns hrópar og krefst þess, að einhverjar ráðstafanir séu gerðar til þess að reyna að afstýra því, að þessu lík slys haldi svona takmarkalaust áfram eins og verið hefir uppá síðkastið. Þetta verður lögregla og stjórn bæjarins að íhuga.

Morgunblaðið segir frá hálku þann 23.:

Glerhált var hér á götunum í gær, var mannhætta að fara um hina alræmdu Bakarabrekku. Sandi var farið að strá á göturnar seinni partinn í gær. En það hefði þurft að gera miklu fyrr. Dregst það oft svo lengi, að fjöldi manna gæti verið búinn að beinbrjóta sig áður.

Morgunblaðið birtir þann 13.desember bréf úr austanverðum Skagafirði dagsett 30.nóvember:

Tíðin hefir, verið mjög óstillt hér, og hefir því verið óvenjulítið um róðra og fiskafli því svo að segja enginn. Í dag reri þó vélbátur héðan og fékk ágætan afla, en þurfti langt að sækja. Þíðan er svo mikil nú, að menn hafa verið að rista ofan af, grafa skurði og láta byggja úr steinsteypu. Um jörðina er ómögulegt að ferðast, því allt er á kafi, mýrar marþíðar og íhlaup á öllum vegum.

„Íhlaup“ mun hér merkja hvarf eða holu í vegi, en annars yfirleitt hríðarkast eða hret.

Desember: Góð tíð og snjólétt. Úrkomusamt sunnanlands og vestan fram yfir 20. Hlýtt.

Fram segir frá í nokkrum pistlum:

[2.] Veðrátta óstillt sem áður, en þó hagfelld til lands. Einn daginn gjörði veðraguðinn sér það til sóma að láta vera 12 stiga hita C, og liggur nú við að jörð sé að grænka. Gæftir á sjó hafa farið eftir þessu; verið þó furðanlega nuddað Afli er góður.

[9.] Veðrátta eins og áður. Hlýindi og umhleypingasamt. Jörð alauð upp í fjallseggjar. 11 stiga hiti C í dag. Oftast hefur verið róið og fiskast heldur vel. Fiskurinn misjafn að stærð.

[16.] Veðrátta breyttist nú loks fyrri part vikunnar. Gekk þá á með norðvestan hríð og nokkru frosti en birti von bráðar upp og hefir nú seinustu daga verið bjart og stillt veður.

[23.] Sömu umhleypingar. Logn í dag, stólparok á morgun. Hæg frost og hlákur skipst á. Það má segja að veðrið er ekki fatalaust. Nú er eftir að vita hvernig það muni prúðbúa sig á jólunum.

[30.] Aðfaranótt 27. þ.m. brast hér á afspyrnu austanrok með krapahríð. Urðu hér víða skemmdir miklar á húsum, reif af þeim þakjárn og pappa m.m. Auk þess fauk og hrundi til rústa geymsluhús mikið tilheyrandi Wedin's síldarstöðinni. Skúr fauk einnig í Hvanneyrarkrók, er átti Goos síldarkaupm.; ennfremur urðu miklar skemmdir á skúr þeim hinum mikla sunnan við síldarverksmiðju hans hér. Þá tók upp allstórt svæði af síldarplattningu O. Tynes og brotnaði og eyðilagðist. Skúr Antons Jónssonar útgerðarmanns færðist einnig úr stað. Ekki vitum vér hve tjón þetta nemur miklu í heild sinni, en eflaust skiptir það mörgum þúsundum.

Morgunblaðið segir frá því þann 28. að ístaka hafi loks hafist á Tjörninni. Brýnasta þörf hafi verið á, því togarar hafi þurft að sækja ís til Vestfjarða - ísinn hafi hins vegar verið þunnur. 

Lýkur hér að sinni samantekt hungurdiska um árið 1922. Að vanda má finna ýmsar tölur í viðhenginu. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1922

Enn er óvenjudjúp lægð á ferð í Norðuríshafi

Eins og hungurdiskar hafa oft fjallað um áður hefur verið sérlega mikið um djúpar lægðir yfir Norðuríshafi að sumarlagi undanfarin ár. Margir vilja tengja það almennri hnattrænni hlýnun - og það er kannski ekki alveg órökrétt. Tíðni þessara djúpu lægða er í raun og veru meiri en áður, en við vitum hins vegar ekki hvort ámóta tímabil hafa komið áður - til dæmis einhvern tíma á fyrrihluta tuttugustu aldar eða fyrr. Vel er slíkt hugsanlegt. En miðað við tísku síðustu áratuga verður þetta að teljast óvenjulegt. 

Við sjáum hér spá evrópureiknimiðstöðvarinnar um sjávarmálsþrýsting og hita í 850 hPa-fletinum síðdegis á laugardag, 7.júlí. Hiti í fletinum er sýndur í litum, á grænu og bláu svæðunum er hann minni en 2 stig. Hitinn er í raun í dæmigerðri sumarstöðu. Þrýstingur í miðju norðuríshafslægðarinnar á þarna að verða lægri en 970 hPa - ekki víst að svo verði í raun - en sama með það - þetta var óvenjulegt á árum áður - en virðist furðuvenjulegt nú. 

Á kortinu má líka sjá lægð milli Labrador og Suður-Grænlands. Hún er auðvitað á leið til okkar og satt best að segja fylgir henni alveg sérlega ókræsilegt veður miðað við árstíma - bæði meðan hún fer hjá og sömuleiðis í kjölfarið. - Skömminni skárra þó eystra heldur en í öðrum landshlutum. 

Það er út af fyrir sig athyglisvert að veðurlag skuli vera með þessum hætti - en betra væri samt að hið athyglisverða væri á annan veg en nú. 

Spurt var um maí og júní (og fleira)

Spurt var hvort met hafi verið slegið í samanlögðu úrkomumagni maí- og júnímánaða í Reykjavík. Úrkoma í þessum mánuðum mældist samtals 221,5 mm. Það er mjög óvenjulegt - meðalúrkoma þessara mánaða á árunum 1961-1990 er 94,0 mm og meðalúrkoma þessara mánaða síðustu tíu árin er 84,6 mm. 

Það þarf að leita langt aftur til að finna ámóta tölu - en hún er þó til. Í sömu mánuðum árið 1887 mældist úrkoma í Reykjavík 221,9 mm. Auðvitað er enginn munur á þeirri tölu og úrkomunni nú. 

Svipað er með samanlagðan sólskinsstundafjölda maí- og júnímánaðar í Reykjavík, hann mældist aðeins 220,7 stundir nú. Árið 1914 mældist sólskinsstundafjöldi sömu mánaða samtals 219,1. Munurinn ekki marktækur - en staðan þó svipuð - rétt eins og varðandi úrkomuna 1887. Sólskinsstundamælingar voru ekki gerðar 1887. 

Fjöldi úrkomudaga í maí og júní er óvenjulegur í Reykjavík. Sem kunnugt er mældist einhver úrkoma alla daga maímánaðar og í júní voru þurru dagarnir aðeins 5. Úrkomudagafjöldi í mánuðunum tveimur er því samtals 56, mun fleiri heldur en áður er vitað um. Hæsta eldri tala er 46 dagar í sömu mánuðum árið 1940. Hins vegar verður að gæta þess að á árum áður þótti sumum veðurathugunarmönnum stundum varla taka því að mæla úrkomu væri aðeins einn dropi í mælinum. Slík úrkoma merkist varla í mæliglasi, en á samt samkvæmt reglum að teljast 0,1 mm. Fjöldi daga þegar úrkoma er mjög lítil, en samt einhver, er þannig oft vantalin á fyrstu árum úrkomumælinga ( - þar á meðal fyrir tíma Veðurstofunnar í Reykjavík). Þegar úrkomudagafjöldi er borinn saman yfir löng tímabil þykir því öruggara að nota hærri talningamörk en 0,1 mm.

Ritstjóri hungurdiska heldur upp á 1,0 mm til talninganota. Dagar þegar úrkoma mældist 1,0 mm eða meiri voru samtals 36 í nýliðnum maí og júní. Þeir voru 39 í maí og júní 1887. Það er eina skipti á mælitímabilinu sem þeir voru fleiri en nú. 

Meðalhiti maí og júnímánaða saman er 7,2 stig í Reykjavik, það er -1,5 stigi neðan meðallags síðustu tíu ára og -0,5 stigum neðan meðallags sömu mánaða 1961 til 1990. Ekki þarf þó að leita langt aftur í tímann eftir lægri hita sömu mánaða, þeir voru samanlagt kaldari en nú fyrir þremur árum, árið 2015. 

Það kemur ekki á óvart að munur á meðalhámarks- og meðallágmarkshita var í minna lagi í nýliðnum júnímánuði í Reykjavík, aðeins 4,9 stig - sólarleysi sér um að hámarkshiti verður ekki hár, en skýjahula sér líka til þess að nætur verða ekki sérlega kaldar. Það kemur hins vegar ritstjóra hungurdiska ekki heldur á óvart að langt er síðan munurinn hefur verið svona lítill í júní - það þarf að leita aftur til júnímánaðar 1995. Hann er hins vegar nokkuð hissa á því hversu algengur svona litill munur var á árunum þar á undan - var ámóta eða minni 13 sinnum á árunum 1961 til 1995 - minnstur 4,0 stig 1986. Einnig var munurinn minni en 5 stig í júní 1958 og 1960. Júnímánuði sem þessa skorti hins vegar alveg næstu áratugina þar á undan (rétt eins og að undanförnu) - en munur á meðalhámarks- og meðallágmarkshita var einnig sérlega lítill í júnímánuðum áranna 1920 til 1926 (6 sinnum minni en 5 stig á 7 árum). 

En við skulum líka líta á stöðuna í háloftunum í júnímánuði. Hún er óvenjuleg - en ekki þó einstök á neinn hátt. Við þökkum Bolla fyrir kortagerðina. 

Það er rífandi suðvestanátt - afl hennar langt ofan meðallags árstímans. Hæð 500 hPa-flatarins er því talsvert ofan meðallags yfir Bretlandseyjum, en neðan þess vestan Grænlands. Við Ísland er hæðin nærri meðallagi eða lítillega yfir því. 

En háloftastaðan í þeim mánuðum sem keppa í sólarleysi við nýliðinn júní var reyndar mjög svipuð. Suðvestanáttin var enn snarpari í júní 1988 heldur en nú.

Enda gerði þá mun verri veður heldur en ríktu í nýliðnum júní. Vindhraði var nú í meðallagi árstímans, 1988 var hann vel ofan meðallags. 

Þó nokkur óvissa sé um háloftastöðuna 1914 er gisk evrópureiknimiðstöðvarinnar ábyggilega ekki alveg út í hött.

Við sjáum alla vega mjög svipaða stöðu og nú. Mjög öfluga suðvestanátt - reyndar örlítið vestlægari heldur en nú og 1988. Í báðum þessum árum, 1914 og 1988, skipti mjög um tíðarfar frá júní og yfir í júlí - en ekki á sama veg. Líklegt er að júlí 2018 fari sínar eigin leiðir í þeim efnum. 

Meira af júnísólskini í Reykjavík

Eins og fram hefur komið var sérlega sólarlítið í Reykjavík (og víðar um landið sunnan- og vestanvert) í júní. Ámóta ástand hefur þó komið upp áður og á eftir að koma upp aftur síðar. Við lítum til gamans á línurit sem sýnir sólskinsstundir í júní í Reykjavík aftur til 1911. Fyrstu árin var reyndar mælt á Vífilsstöðum - en síðan á ýmsum stöðum í bænum. 

Línuritið er harla óreglulegt - mikill munur er á sólskinsstundafjöldanum í júní frá ári til árs. En þó má sjá nokkurn öldugang á áratugakvarða. Algengt var að sólskinsstundir væru fáar í júní allt frá því skömmu fyrir 1960 og fram um 1990. Síðustu ár hafa heldur ekki verið sérlega til fagnaðar. - En ekkert segir þetta um framtíðina. 

Ekkert samband er á milli sólskinsstundafjölda í júní og júlí - sólarrýrum júní getur hvort sem er fylgt sólskinsjúlí eða áframhaldandi sólarleysi. Síðara línurit pistilsins sýnir þetta vel.

Við lesum sólskinsstundafjölda í júní af lárétta ásnum, en fjöldann í júlí af þeim lóðrétta. Árið 1921 voru bæði júní og júlí sólarrýrir, svipað má e.t.v. segja um 1914, en sólskinsstundafjöldi tók vel við sér í júlí bæði árið 1986 og 1988 eftir sérlega daufa júnímánuði. Það eina sem á enn eftir að gerast er að sérlega sólskinsrýr júlí fylgi sólskinsjúní. Svæðið sem greinir frá slíkum atburðum er autt á myndinni. Það er þó engin trygging fyrir því að slíkt gerist ekki í framtíðinni - það gerist nefnilega örugglega. 

Svo vill ritstjóri hungurdiska ekki heyra neitt tal um að sólskinsleysið nú sé afleiðing hnattrænna veðurfarsbreytinga af mannavöldum - ekki það að hann hafi heyrt neinn beinlínis halda slíku fram - enda heyrir hann illa. 

Af árinu 1897

Okkur þætti tíðarfarið sem ríkti hér á landi árið 1897 heldur kalt, en það var þó ekki kaldara en svo að þeir sem eldri eru muna fjölmörg ámóta. Meðalhiti í Reykjavík var 3,9 stig - sá sami og árið áður og nærri meðallagi þessa síðasta áratugar 19.aldar. Það er nokkur munur á viðhorfi manna til ársins eftir landshlutum, verstir eru dómarnir af Vestfjörðum en bestir að austan. 

Gríðarmikil sjóslys urðu á árinu og eru ekki nærri öll talin í pistlinum hér að neðan. Verstu óhöppin urðu í maíbyrjun, þá fórust 60 sjómenn - flestir sama daginn og snemma í nóvember - þá fórust að minnsta kosti 26, flestir fyrir vestan eins og í maíveðrinu. 

Aðeins tveir mánuðir ársins teljast hlýir, október og desember, en kalt var í febrúar, maí, júní og september. Hæsti hiti ársins mældist í Möðrudal þann 19.júlí, 27,8 stig. Reyndar er ástæða til að vantreysta þessari tölu - gæti vel verið 2 til 3 stigum of há. Mesta frost ársins mældist líka í Möðrudal 2.febrúar, -29,2 stig. Við skulum trúa því (svona nokkurn veginn). 

Ritstjóri hungurdiska telur 12 daga hafa verið mjög kalda í Reykjavík, en svo ber við að þrír dagar ársins voru mjög hlýir þar á bæ. Þrír dagar í maí voru kaldir, þar á meðal 3. og 4. Komst hiti ekki upp fyrir frostmark þessa daga. Mjög kalt var líka í Reykjavík um miðjan júní eftir hlýindi í upphafi mánaðarins. Mikil viðsnúningur í hita varð líka um mánaðamótin ágúst/september. Hinn 28. ágúst á enn dægurhámarkshitamet í Reykjavík, [19,2 stig], en nokkrum dögum síðar kom næturfrost. Nánar má sjá um ýmsa daga í talnasúpunni í viðhengi þessa pistils. 

Loftþrýstingur var hár í janúar og sérlega hár í júní. Sérlega lágur var hann í apríl. Lægsti þrýstingur ársins mældist á Teigarhorni 7.desember 955,2 hPa, en hæstur mældist hann 1039,8 hPa þann 23.nóvember, líka á Teigarhorni. 

Austanáttir voru óvenjutíðar júní og ágúst og norðanáttir í maí og júní. 

Þjóðviljinn ungi á Ísafirði hleypur yfir veðurlag ársins 1897 í pistli þann 12.janúar 1898:

Árið 1897, sem nú hefir nýlega kvatt oss, mátti hér á landi að öllu samanlögðu teljast til mögru áranna. Hvað veðurfar snerti var árið yfirhöfuð mjög rosa- og stormasamt, byrjaði með rosum, eftir nýárið í fyrra, og þegar vora tók urðu rosarnir og stormarnir enn tíðari og ákafari, einkum hér vestanlands, og mátti heita, að sumarið allt væru hér sífelldir rosar, eða þá kuldanepjur, enda lá hafísinn þá jafnan skammt undan Hornbjargi, og öllum vesturkjálka landsins, þótt eigi yrði hann siglingum að baga. — Við sama rosa- og óveðurtóninn kvað svo haustið, og framan af vetrinum, uns stillur og hagstæða tíð gerði rétt fyrir jólin, og héldust þau stillviðri til ársloka, rétt eins og gamla árið vildi þó kveðja menn vel, og draga þannig ögn úr þeim óþægilegu endurminningum, sem óblíða veðurfarsins hefði fest í hugum manna. Vegna ótíðarinnar, og hins afaróþurrka- og rigningasama sumars, nýttust hey manna víða mjög illa, og reynast því mjög léttgjöful, og ónýt til mjólkur, í vetur.

Janúar: Umhleypingatíð. Hiti í meðallagi.

Í upphafi ársins var tíð óróleg syðra og vestra. Ísafold (Reykjavík) og Þjóðviljinn ungi (Ísafirði) segja frá:

Ísafold 8.janúar: „Veðurátta hefur verið mjög óstöðug og hrakviðrasöm hér syðra langa hríð, og snjókoma allmikil, svo að alger jarðbönn hafa verið í sveitum“.

Þjóðviljinn ungi 11.janúar: „Hér hefir haldist sífelld ótíð, suðvestan hvassviðri, og umhleypingar, síðan á nýári“.

Árið byrjaði hins vegar vel eystra að sögn Austra 19.janúar:

Tíðarfarið hefir verið hið besta hér það sem af er þessu ári, með blíðviðrum og þíðum oftast nær.

Þjóðviljinn ungi segir frá sjóslysi á Álftafirði í pistli þann 18.:

Tíðarfar fremur óstöðugt síðustu vikuna suðvestan rosar og rigningar öðru hvoru, en veðrátta mild. Drukknun: 14. þ. m., um hádegisbilið, fórst bátur á siglingu á Álftafirði, á heimleið úr fiskiróðri. Veður var rokhvasst, og lagði snarpar hviður ofan úr hlíðunum, eins og oft er þar á firðinum, og hafði ein hviðan komið í seglið, og sett bátinn um, áður lækkað yrði, sem þurfti. Formaður á bát þessum var Sigurður bóndi Jónsson í Súðavik, og drukknaði. hann, ásamt einum hásetanna, Páli Guðmundssyni, tvítugum unglings- og efnis-pilti frá Hlíð í Álftafirði; en með því að svo happalega vildi til, að annar bátur (formaður Guðmundur Hjaltason í Tröð) var og á uppsiglingu þar á firðinum, og brá þegar við, er ófaranna varð vart, tókst að ná hinum tveim hásetunum með lífi. 

Ísafold birti 10.mars bréf úr Vopnafirði dagsett 15.janúar:

Tíðarfar má heita hreint dæmalaust, oftast að heita þíður og þerrir og heiðríkja og alauð jörð, og i dag voru + 8°R, með sterkum sunnanvindi, sem endaði með hlýrri vorskúr. Allar okkar hlákur hér eru sem sé með suðvestanvindi og besta þerri, og við þá veðurátt bregður okkur sunnlendingum mikið, sem erum vanir sunnlensku skúrunum.

Austri segir frá öllu óstilltara veðri og slysi í pistli þann 30.:

Tíðarfarið hefir verið nokkuð óstilltara síðustu vikuna, og sunnudag [24.] og mánudag var hér töluverð hríð með 9° frosti. En lítil hefir snjókoma verið, því veður hefir verið í hvassara lagi og rifið snjóinn. Stúlka, Margrét Guðmundsdóttir að nafni, fór héðan á fyrra laugardag rétt fyrir hríðina og ætlaði Fjarðarheiði upp í Hérað, en þreyttist á leiðinni, og varð eftir af samfylgd sinni, og hefir eigi fundist, þó leitað hafi verið að henni.

Febrúar: Umhleypingatíð og fremur kalt.

Vestra byrjaði mánuðurinn vel. Þjóðviljinn segir frá þann 9.:

Hér hefir haldist öndvegistíð, síðan síðasta blað vort kom út.

Austri greinir frá tíð í pistli 18.febrúar:

Tíðarfar hefir verið nokkuð óstillt, en oftast þó blíðviðri, og þ. 15. þ.m. var hér 11° hiti á R. Snjór er því lítill í Fjörðunum, en nokkru meiri uppá Héraði, en þó jarðir góðar.

Bréf úr Reykjavík dagsett 19.febrúar birtist í Austra þann 1.apríl:

Veðrátta hefur verið mjög rosa- og stormasöm, allt fram á þorrakomu. Þá gjörði stillukafla og blíðu í hálfan mánuð, en nú aftur er komið i sama horf og áður, og nú í dag er öskurok á vestan með frosti og éljagangi. Hér átti að fara að taka út skútur og láta þær fari í hákallatúr, en þegar svona breyttist veður, þá verður líklega ekkert úr því.

Mikið snjóaði vestra megi trúa frásögn Þjóðviljans unga 27.febrúar:

Síðan síðasta nr. blaðsins kom út hefir dyngt niður kynstrum af snjó, og hvívetna gert ófærð mestu; menn, sem fyrir fáum dögum komu yfir Breiðadalsheiði, voru t.d. 9 tíma á milli bæja, sem annars er aðeins 1-2 tíma leið. 

Mars: Fremur hagstæð og lengst af úrkomulítil tíð. Hiti í meðallagi.

Ísafold segir þann 7.apríl frá tíð í Strandasýslu (eftir bréfi 24.mars):

Hagur manna allbærilegur og afkoman undan vetrinum lítur út fyrir að verða góð, enda hefir vetrarfarið verið eitt hið stilltasta og blíðasta, er menn muna og hagar hér í þessu harðindaplássi lengst af nægir og góðir.

Austri segir frá tíð þann 1.apríl:

Tíðarfarið hefir síðasta hálfsmánaðartímann verið mjög stirt, og hlaðið hér niður miklum snjó, svo víðast mun nú jarðlaust hér í Fjörðunum, og víða skarpt á jörð uppá Héraði, þar sem menn munu eigi vera færir um að standa af sér nokkur harðindi til muna, með því hey hafa víða reynst ill.

Apríl: Úrkomusamt syðra, en annars góð tíð. Hiti nærri meðallagi.

Framan af var heldur kalsamt vestanlands, Ísafold segir frá þann 10.:

Snjókoma nokkur til sveita nú um hríð og kalsamikið, þótt laust sé við frosthörkur. Fyrir því hagskarpt, og kemur sér illa, því heytæpir eru menn nú í meira lagi hér um nærsveitirnar; mun liggja við felli á bæ og bæ. 

Vel fór með tíð eystra í mánuðinum segir Austri í nokkrum pistlum:

[8.] Tíðarfarið það sem af er þessari viku hefir verið þíðviðri, svo snjór hefir töluvert sigið.

[17.] Tíðarfar er nú orðið mjög vorlegt, blíðviðri og sólskin nær því á hverjum degi; væri æskilegt, að þessi góða tíð mætti haldast, því útvegsbændur þurfa hennar nú mjög með til þess að þurrka hinn mikla fisk sinn frá því í fyrra, og svo þó nokkurn vetrarafla.

[30.] Tíðarfar hefir alltaf verið hið blíðasta, og stundum svo heitt, að hitinn hefir stigið yfir 30° á R. móti sólu.

Þjóðólfur birti þann 4.júní bréf úr Steingrímsfirði dagsett 28.apríl:

Ástandið hér í kringum fjörðinn var fyrir rúmri viku mjög ískyggilegt af hinu allt of almenna heyleysi, og fyrirsjáanlegur stórfellir á búpeningi, ef harðindi nokkur að mun hefðu gengið í garð. Nú hefur verið besta leysing í viku og kominn nógur hagi við sjóinn, svo maður vonar, að allt farnist vel. Hinn nýafstaðni vetur hefur orðið okkur
Steingrímsfjarðarbúum mjög seiglulegur og sérstaklegur að því leyti, að frá fyrsta degi hans, til hins síðasta, mátti heita alveg haglaust og þar af leiðandi missiris innistaða næstum því á sauðfénaði, en veturinn var frosta- og byljalítill allt fyrir það.

Maí: Óhagstæð tíð. Úrkomusamt, einkum vestra. Fremur kalt. 

Tíð versnaði mjög í maí og gerði óvenjulegt norðanhret með miklum mannsköðum. Austri segir frá þann 8.:

Tíðarfar hefir alla síðustu vikuna verið mjög stirt og meiri og minni hríð næstum því á hverjum degi, en stórhríð á sunnudaginn 2. þ.m., og er hætt við að á ýmsum stöðum hafi þá orðið fjárskaðar, því öllu geldfé var búið að sleppa. Í Breiðuvík, milli Loðmundar- og Borgarfjarðar, hafði snjóflóð tekið milli 20-30 kinda, og sópað þeim út á sjó. Í hríðinni hafði brimið brotið nótabát kaupmanns Þorsteins Jónssonar í  Borgarfirði. Í Vopnafirði hafði fé fennt og rekið í sjó á þó nokkrum stöðum. Annars mátti vel sjá þessa hríð fyrir á loftþyngdarmælinum, sem strax á laugardagsmorguninn [1.] féll ofan á „storm". En því miður gefa menn mælinum allt of lítinn gaum.

Þann 20. rekur Austri svo fleiri óhöpp og slysfarir í veðrinu:

Þann 2. maí rak frakkneska skipið St. Paul i land á Reykjavíkurhöfn og hafðist ekki út aftur þó að bæði „Heimdallur" og franska herskipið „La Manche" reyndu að ná því út. Skipið var mjög stórt og hið prýðilegasta. Það hafði innanborðs spítalapláss fyrir sjúka frakkneska, sjómenn er það átti að taka úr fiskiskipum Frakka hér við land. Frakkneskt fiskiskip strandaði á Reykjavíkurhöfn. í sama veðrinu.

Í norðangarðinum í byrjun þessa mánaðar. strönduðu sex íslensk fiskiskip á Hornströndum, voru flest þeirra af Vesturlandi úr útvegsflota stórkaupmanns Á. Ásgeirssonar, og hákarlaskipið „Draupnir". eign kaupstjóra Chr. Havsteen, er strandaði á Barðsvík, og fórust allir 12 menn af skipinu. Þar á Hornvik strönduðu og hin eyfirsku hákarlaskip, „Elliði" og „Hermes", en menn komust af. Hið eyfirska ábyrgðarfélag hefir sent skipasmiði vestur til þess að reyna að gjöra að minnsta kosti við „Elliða", og fá það út aftur. Hákarlaskipin „Vonin" og „Siglnesingur" og fiskiskipin, „Akureyri" og „Skjöldur", voru enn ókomin, en vonandi er, að þau hafi eigi farist; því ef svo ógæfusamlega hefði að borið, þá er þilskipaábyrgðarsjóður Eyfirðinga víst í voða staddur. Hvalveiðabátur er strandaður á Þórshöfn, og hefst líklega ekki út aftur.

Af Bíldudal er sagt að vanti 3 af skipum kaupmanns Thorsteinson. Hvalveiðaskip Amlies, „Jarlen", eru menn hræddir um að hafi farist milli Færeyja og íslands og engin mannbjörg orðið. Amlie var þar sjálfur á skipinu og 32 menn með honum. Amlie var elstur hvalaveiðamaður við Ísland, og líklega þeirra auðugastur. Hann hafði hvalveiðastöð á Langeyri í Álftafirði við Ísafjarðardjúp. 

Sagt er að þetta síðastnefnda slys hafi átt sér stað 6.apríl. 

Ísafold segir frá slysunum þann 12.:

Tíu daga vorhret, svo stórkostlegt að veðurhæð, kulda og snjókomu um meiri hluta lands, sem um hávetur væri, — það eru raunatíðindi þau, er nú höfum vér að flytja. Hret þetta, sem hófst hér 1. þ. mán. og létti eigi fyrr en í fyrrinótt, þótti ærið illt hér á Suðurlandi. og var þó fjúklítið í byggð. En eftir því sem frést hefir bæði af Austfjörðum og Vestfjörðum, þá hefir heldur en eigi tekið steininn úr þar, og má ganga að því vísu, að eigi hafi verið betra á Norðurlandi. Á Ísafirði byrjaði hretið raunar þriðjudag í fyrri viku, 27. f.m., en versta hríðin, norðankafaldshríð, laugardagsmorguninn 1. þ.m., en var hægur fram yfir nón; þá gekk hann upp með ofsaroki, og stóð sá bylur 3 dægur samfleytt, stórviðri og fjúk með hörkufrosti, fram á aðfaranótt sunnudagsins. Knésnjór á götum á Ísafirði. Þá var fjúklaust að mestu á mánudaginn, og gekk garðinn niður að mestu dagana á eftir; hægviðri og logn síðari part vikunnar vestra, þótt stórviðrið héldist hér áfram. Eystra var kafaldsbylur nokkur í Fjörðum fyrstu dagana af hretinu, en hefir sjálfsagt kveðið miklu meira að úrkomunni uppi á Héraði.

Slys hafa orðið af veðri þessu á sjó býsnamikil, sem síðar greinir, og þó varla fullfrétt enn En skepnutjón eflaust mikið á landi, með því að víða voru menn komnir í heyþrot fyrir hretið og skepnur magrar. Vestra látið verst af sumum sveitum við Djúpið, í Dýrafirði, og Eyrarsveit á Snæfellsnesi. Þar, í Eyrarsveit, segir sagan að hafi verið farið að beita kúm fyrir hretið, og mokað ofan af fyrir þær úti í bylnum, með því að ekkert strá var til að gefa þeim inni. Nærri kaupstöðum bjarga menn skepnum töluvert á korngjöf; en á Dýrafirði (Þingeyri) fékkst enginn rúgur og kom ekki með „Laura“. Eystra hafði skepnufellir verið orðinn til muna í Fellum og nokkur á Héraði fyrir hretið, og má nú búast við slæmum fréttum þaðan.

Skipströnd - Fimm fiskiskútur, sem lágu í Hornshöfn á Ströndum í laugardagsveðrinu [1.], rak þar á land, fjórar um flóð, og voru allar óskemmdar eða því sem næst, en ein, eign Ásgeirssonsverslunarinnar á Ísafirði, um fjöru og mölbrotnaði. Manntjón varð ekkert. Á öðrum stað á Hornströndum, í Barðsvík, fannst og rekið flak af eyfirsku hákarlaskipi, »Draupni«, með 3 mönnum dauðum, einum bundnum við stýrið. Giskað á, að skipshöfnin hafi verið 10 manns, er allir hafa drukknað. Margt þilskipa vestra hafði auk þess komið inn í garðinum vegna bilunar, meiri og minni; eitt, ísfirskt, þar að auki misst af sér 1 mann, og annað frá Þingeyri sömuleiðis. En nokkrar fiskiskútur þar vestra, sem ekki hafði til spurst. — Það var laugardagakveldið 1. maí og þá um nóttina, sem tjónið varð mest; veðrið skall svo sviplega á, með mikilli dimmu.

Þá fréttist og með „Vestu“ að austan, að hvalabátur einn norskur af Vestfjörðum hefði rekið á land í Þórshöfn á Langanesi, í laugardagsveðrinu, og brotnað allur, en menn bjargast. Skömmu áður strandaði við Héraðssand eystra vöruskip til kaupm. Sigurðar Johansen á Seyðisfirði. Uppboð á því 26. f. mán. og komst allt í hátt verð.

Bátur fórst á Patreksfirði þá um kveldið, 1. maí, frá Hænuvík, í fiskiróðri, með 7 mönnum, er einum varð bjargað, en 6 drukknuðu; — aðrir segja 5.

Ísafold birti þann 22.maí bréf úr Húnavatnssýslu vestanverðri dagsett þann 10.:

Eftir mjög hagstæða tíð í allt vor (oftast logn og þurrviðri) brá til norðanáttar með frosti laugardag 1. maí. Daginn eftir var norðanstórhríð með mikilli fannkomu og frosti. Síðan hefir norðanátt haldist, oft hvöss og jafnan frost og snjógangur. Áður en tíðarfar breyttist, var allvíðast búið að sleppa fé. Þó hafa engir skaðar til muna orðið í þessu byggðarlagi; vantar á sumum bæjum 2—3 kindur. 

Þjóðviljinn ungi segir frá tíð og fjársköðum í pistli þann 21.maí:

Norðanhretið, sem skall á 1. þ.m., stóð að kalla hlélaust alla fyrstu vikuna af þ.m., og síðan snjóaði öðru hvoru fram yfir miðjan þ.m. — Mun hret þetta verið hafa eitthvert hið versta, sem elstu menn muna um þenna tíma árs. — Síðustu dagana hefir verið suðvestan átt. og rigning nokkur öðru hvoru, svo að snjóa hefir nú viðast leyst að mestu i byggðum.

Fjárskaði. Í hretinu 1. þ.m. týndust 60 fjár í Selá á Langadalsströnd, og var það flest eign Ásgeirs bónda Ólafssonar á Skjaldfönn, sem fyrir nokkrum árum varð fyrir svipuðum fjármissi.

Blaðið fjallar síðan um sjóslysin og bætir við það sem áður er nefnt hér að ofan: 

Þilskip, sem Helgi Andrésson er skipstjóri á, hleypti inn í Ólafsvík, varð að höggva þar möstur, missti einn mann útbyrðis, er drukknaði, og annar viðbeinsbrotnaði. Enn er og eitt skip, „Þráinn", skipstjóri Bjarni Bjarnason frá Laugabóli í Arnarfirði, sem ekkert hefir til spurst, eftir hretið, og má því að líkindum telja, að það hafi farist. Flest önnur fiskiskip héðan að vestan voru og meira eður minna hætt komin.

Þann 30.júní bætir Þjóðviljinn ungi enn við fréttum af slysförum í veðrinu:

Bátur fórst frá Hjörtsey á Mýrum 1. maí, og drukknaði þar Sigurður hreppstjóri Guðmundsson, og 4 menn aðrir. — Annar bátstapi varð og frá Hjörtsey litlu siðar.

Auk slysfara þeirra, sem áður er um getið, að orðið hafi í norðanhretinu í öndverðum maí, fórst þá og þiljubáturinn „Vigga", eign Markúsar kaupmanns Snæbjörnssonar á Geirseyri, og drukknuðu þar 12 menn, þar af 11 kvongaðir, er kvað láta eftir sig um 30 börn. — Þiljubátur, er Otto Tulinius á Eskifirði átti, fórst um síðustu páska, á leiðinni milli Eskifjarðar og Papóss, og týndust menn allir. [Páskadagur var 18.apríl] Stúlka nokkur, Ingibjörg að nafni, til heimilis á Þrasastöðum í Stíflu varð úti í öndverðum maímán.

Jónas Jónassen lýsir kuldavikunum tveimur og segir:

[8.] Hinn 1. útsunnan með byljum og gekk til norðurs síðari part dags; varð svo norðanbál til hins 5. er hann lygndi; snjóaði jafnframt. Hinn 7. krapaslettingur ef austri að morgni, svo jörð varð alhvít og í dag 8. aftur rokhvass á norðan með blindbyl í Esju. 

[15.] Hinn 8. útnorðan hvass fyrri part dags; lygndi svo. Var hér alhvítt af snjó að morgni h. 9., hægur á vestan-útsunnan; svo a norðan hvass h. 10. Hægur á austan hinn 11. og 12. með regni og þó nokkuð hvass; h. 13. hægur á sunnan með regnskúrum; 14. austan, hægur þar til að kveldi, er hann gekk til norðurs með regni. Í morgun (15.) hvass á útsunnan, óhemju-rigning í nótt er leið.

Júní: Óhagstæð, þurr og köld tíð. 

Mánuðurinn byrjaði þó vel. Jónas segir þann 5.:

Umliðna viku hefir verið stilling á veðri oftast logn og fagurt sólskin með miklum hita síðustu dagana. Í morgun sumarblíða, logn og hiti.

Einnig var gott eystra að sögn Austra þann 10.:

Tíðarfar er nú hið besta, sólskinshiti á hverjum degi, en svalt á nóttum.

En svo brá til verri vegar - Ísafold segir frá í pistlum þann 16. og 23.:

[16.] Norðan-grimmdarkast þessa daga. Snjór ofan í miðjar hlíðar. Hafís sagður við Horn og jafnvel inni á Húnaflóa.

[23.] Nú er loks létt norðangarðinum, en lítið um hlýindi samt. Hafís hefir enginn sýnt sig inn á Húnaflóa, að ný frétt segir að norðan, enda kastið orðið heldur vægara þar en hér sunnanlands. Hann hefir legið fyrir Vestfjörðum. Fennt hefir ákaflega á fjöll. Á Holtamannaafrétt t. d., fyrir norðan Tungnaá, var i vikunni sem leið slétt yfir allt eins og á hjarni á vetrardag.

Þjóðviljinn ungi segir frá þann 30.júní:

11. þ.m. sneri til kulda-og norðanáttar, og héldust norðansveljandar, og snjóhret öðru hvoru fram yfir 20. þ.m., svo að fjöllin voru alþakin snævi, rétt ofan á láglendi. — Góðviðri hefir haldist síðustu dagana.

Júlí: Mjög stopulir þurrkar. Hiti nærri meðallagi á Suður- og Vesturlandi, en hlýtt fyrir norðan.

Stefnir á Akureyri segir frá þann 20.júlí:

Vatnavextir urðu ákaflega miklir 12.þ.m. og næstu daga á eftir, engjar munu víða hafa skemmst í Eyjafirði og Hörgárdal af leirburði. 25 dagsláttur af túni skemmdi Glerá á Oddeyri meira og minna með leirburði.

Þann 20.júlí kvartar Austri undan hitum:

Tíðarfar er nú á degi hverjum hið indælasta, nema hitarnir í mesta lagi, svo allar ár hafa nú lengi verið í mikilli foráttu, en snjó tekið nú loks mikið til fjalla. En hitarnir hafa verið svo sterkir, að varasamt hefir verið að breiða blautan fisk, svo eigi skemmdist af sólarhitanum.

Enn segir Stefnir frá bleytu þann 30.júlí:

Hér nærlendís eru horfurnar hvergi verri en á Staðarbyggð. Í miðjum júlí í vatnavöxtunum, hljóp Eyjafjarðará upp í Staðarbyggðarmýrar og fyllti þær með vatni, og hafa þær lítið þornað síðan, meðfram fyrir stórrigningar snemma í þessum mánuði, eru því engin ráð til að ná heyi úr mýrunum enn sem komið er, því þær eru ófærar hestum. Verður þetta stórtjón fyrir 10 jarðir, er eiga því nær allt engi sitt í mýrunum.

Syðra var nokkuð blönduð tíð - nokkrir bjartir og þurrir dagar komu þó í röð, en þurrklítið var á milli, jafnvel töluverð rigning. Við skulum bera saman lýsingar Jónasar Jónassen og svo Þjóðviljans unga (en ritstjórinn sat á Alþingi um þær mundir og lýsir veðri syðra eins og Jónas).

Jónas [3.] Veðurhægð undanfarna viku, oftast við landsuður og nokkur væta um tíma.

Jónas [10.] Bjart og fagurt veður til hins 7. er hann fór að dimma af austri og rigndi mikið aðfaranótt h. 8. og þann dag mikið eftir miðjan dag; h. 9. útsunnan, hægur með regnúða fyrri part dags logn að kveldi. Í morgun (10.) landsynningur, hvass, hefir rignt í nótt.

Þjóðviljinn ungi [12. - dagsett þann 10.] Hér hafa haldist þurrviðri, og norðanveðrátta, nema rigningar síðustu dagana; en þó að oft hafi verið indælt veður, hafa þó fáir verulegir hitadagar komið.

Jónas [17.] Sunnanátt með mikilli úrkomu til h. 14., síðan bjart og fagurt veður, Í morgun (17.) blæjalogn, bjartur.

Þjóðviljinn ungi [19.] Tíðarfar blítt og hagstætt hér syðra nokkra undanfarna daga.

Jónas [24.] Svo að kalla logn alla vikuna með þoku. Í morgun (24.) logn og ýrir regn úr lofti.

Þjóðviljinn ungi [27.] Tíðarfar einkar hlýtt og gott undanfarna daga.

Jónas [31.] Fyrri part vikunnar oftast logn og bjart veður, en þó með regnskúrum; síðari partinn regn á degi hverjum af landsuðri.

Ágúst: Votviðrasamt í flestum landshlutum. Hiti í meðallagi. Skriðuföllin eystra eru mestu tíðindi mánaðarins.

Þjóðviljinn ungi (staddur í Reykjavík) segir af tíð þann 9.ágúst:

Tíðarfar rigningasamt, og fremur hráslagalegt, síðan síðasta númer blaðsins kom út.

Austri segir frá þann 17.:

Voðalega rigningu gjörði hér þann 14. þ.m., er hélst fram á morgun daginn eftir. Kom þá svo mikill vöxtur í ár, sem mestur í leysingum á vordag. Snemma morguns þ. 15. féllu voðalegar grjót- og aurskriður úr Strandatindi með dunum og dynkjum allmiklum, ofan á svokallaða Strönd, en gjörðu þó lítinn skaða, því þær féllu flestar þar fyrir utan byggðina. En á Búðareyri féll ákaflega mikil skriða, ofan um veitingahúsið Steinholt, braut inn grjótvegg í pakkhúsi og fylltist það af leðju og grjóti, síðan lenti skriðan á sjálfu veitingahúsinu, sem skriðan færði nokkuð til á grunninum, hljóp svo þaðan í nýbyggðan kjallara opinn fyrir ofan Pöntunarhúsin, braut og sópaði töluverðu af við útá sjó, gróf undir sér nokkurn farangur ferðamanna og flutti sumt útá sjó. Nokkuð af skriðunni fór suður um „Mandalitahúsin", sem nú eru eign O. W. og ofan á bryggju. Á meðan skriðan féll, stóð pöntunarstjóri Snorri Wiium á ofurlítilli hæð fyrir neðan götuna, mitt í skriðunni, og sakaði eigi. Úr Bjólfi féll skriða á milli túnanna í Bræðraborg og alveg ofaní sjó, og víða hafa hér annarsstaðar hlaupið skriður í firðinum, og líklega meiri og minni á flestum Austfjörðum. Vestdalseyri sakaði eigi, enda er hún nálega sá eini hluti bæjarins, sem er alveg óhultur fyrir snjóflóðum og skriðuhlaupum.

Þjóðólfur segir þann 27. frá sömu atburðum eftir bréfi að austan þann 18.:

Skriðuhlaup urðu allmikil á Seyðisfirði aðfaranótt 15. þ.m. Hafði rignt mjög nokkra undanfarna daga, einkum hinn 14. og nóttina eftir, og óvanalega mikill vöxtur hlaupið í ár og læki. Mestan skaða gerði skriða, er hljóp á Búðareyri utarlega; klofnaði hún, er niður kom, í tvennt, og rann önnur kvíslin niður á land Otto Wathne, innan við tvö pakkhús (Mandalshúsin), sem hann á þar, og niður á pall og bryggju fram með húsunum, braut þar og bramlaði allt, sem fyrir varð; hin kvíslin beygði út á við að veitingahúsinu (Steinholti), kom fyrst á stórt hesthús og fjós fyrir ofan veitingahúsið, braut það að mun og drap þar um 20 hænsn (en kýr, sem var í fjósinu, náðist síðar ómeidd út), féll svo á veitingahúsið, þokaði því örlítið til á grunninum og skemmdi nokkuð efri hlið þess, féll síðan niður í sjó utan við hús pöntunarfélagsins, skemmdi þar nýbyggðan húsgrunn og fyllti kjallarann með aur og leðju; þar varð og undir skriðunni allmikið af timbri, er norskur timburkaupmaður (Sörensen frá Mandal) átti þar í landi, ennfremur nokkuð af reiðtygjum og farangri Héraðsmanna, sem voru þar í kaupstaðarferð, og ýmislegt fleira.

Það var á 5. stundu um nóttina, er skriðan féll, og flestir þá í fasta svefni, en vöknuðu við hinar ógurlegu drunur í fjallinu, og jörðin skalf þar eins og jarðskjálfti væri á ferðum enda hafði stór klettur í fjallinu sprungið fram og steypst niður með skriðunni, og heljarstór björg liggja nú víðsvegar, þar sem skriðan fór yfir, innan um aurleðjuna, en mikið fór þó alla leið niður i sjó. Önnur skriða, miklu stærri, féll og um sama leyti úr Strandatindi niður í sjó, utarlega á ströndinni, nokkru utar en ystu húsin þar, og gerði því lítinn skaða. Hestar nokkrir, er Héraðsmenn áttu, voru þar á beit í fjallshliðinni, er skriðan féll en þeir tóku til fótanna, er þeir heyrðu gauraganginn í fjallinu, og komust allir undan henni.

Mörg minni skriðuhlaup féllu þessa sömu nótt, bæði sunnan og norðanmegin fjarðarins, og gerðu flest meiri og minni skaða. — Í Loðmundarfirði féllu og allmargar skriður, og gerðu þær mestan skaða á Úlfsstöðum, skemmdu þar til muna bæði tún og engi, tóku með sér um 40 hestburði af þurru heyi, og talið líklegt, að eitthvað af sauðfé hafi einnig orðið undir hlaupunum. Í Mjóafirði féllu og skriður víða báðum megin fjarðarins, og gerðu flestar nokkurn skaða, en óvíða þar mjög mikinn.

Tíðarfar hafði um alllangan tíma verið kalt og mjög votviðrasamt á Austfjörðum, er Bremnæs fór þar um. Beitingsafli af síld í flestum fjörðunum, en hvergi aflast þar neitt að mun af henni. Fiskafli er og yfirleitt fremur rýr eystra, enda gæftir eigi góðar. — Á Norðurlandi hafa verið óvenjulega mikil votviðri í sumar, og nýting heyja því mjög ill.

Bjarki á Seyðisfirði birti 10.september bréf úr Meðallandi ritað 15.ágúst:

Fréttir litlar nema svo mikil óþerritíð að slíks er um fjölda mörg ár ekki dæmi. Litlu búið að ná af heyi og þessu litla haugað inn blautu og bleiku, hér liggur enn hey ofan í mýrunum flatt mánaðar gamalt, samt er almennt búið að dríla því upp í sæti, grasvöxtur er nú orðinn í meðallagi og enn er jörð að spretta, svo merkjanlegt er, og er það sjaldgæft svona áliðið sumars á mýrlendi. Nú hefði verið hánauðsynlegt að menn hefðu verið viðbúnir að útbúa súrhey, en til þess hefur aldrei verið gerð tilraun áður og menn því öldungis óviðbúnir, líka mun þurfa að verða vatnslaust hey til að leggja í tótt.

Bjarki á Seyðisfirði segir frá tíð þann 3.september:

Hér hefur nú gengið í hálfan mánuð norðaustan rosi með krapa og kulda og seinustu dagana hefur snjóað niður undir sjó, svo fjöll öll eru hvítgrá. Síldar vart um helgina, en nú má kalla bæði síldar og fiskilaust. Sólskin í dag og gott veður.

September: Þurrt eystra, en annars nokkuð óþurrkasamt. Fremur kalt.

Ísafold greinir frá tíð sunnanlands í pistli þann 11.:

Fyrri viku, frá höfuðdegi til 4. þ.m., var ágæt heyskaparveðrátta, líklega um land allt, besti þerrir, en kalt í meira lagi, jafnvel margra stiga (4—5 á C) frost eina nóttina, aðfaranótt hins 3., er olli miklum skemmdum á kálgörðum, tók fyrir vöxt í þeim. Hefði sú tíð haldist, þ.e. þurrviðrin, fram til haustleita, mundi útheyskapur hér sunnanlands hafa orðið nær meðallagi. með því að gras á útengi spratt víðast sæmilega að lokum. En nú tók fyrir þerri aftur snemma í þessari viku, og hefir rignt til muna síðustu dægrin. Töður víðast bæði rýrar, og stórhröktust þar á ofan.

Þjóðviljinn ungi segir frá því 23.október að þann 15.september hafi skip strandað á Akranesi og hafi síðan verið selt á uppboði. Í sama mánuði strandaði gufuskipið Alpha í Hornafjarðarósi. 

Þjóðviljinn ungi á Ísafirði hrakmælir sumrinu þann 23.september:

Tíðarfar hefir í sumar yfirleitt verið hráslagalegra, rigninga- og stormasamara, en elstu menn þykjast muna, að dæmi séu til; um mánaðarmótin síðustu komu þó nokkrir þerrirdagar í röð, en síðan hafa öðru hvoru verið votviðri. Nýting heyja hefir víða orðið allbág hér vestra, vegna ótíðarinnar, svo að hætt er við, að heyin reynist víða mjög kraftlítil til gjafar. Fiskþurrkur hefir í sumar gengið mjög seint hjá almenningi hér við Djúp, og kaupmenn á Ísafirði verða að geyma næsta ári miklu meiri fisk óþurrkaðan, en nokkru sinni fyr.

Austri segir þann 30.september að tíð þar sé köld og óstöðug.

Október: Mjög úrkomusamt og fremur hlýtt. Tíð var yfirleitt hrósað eystra, en hún talin síðri um landið vestanvert.

Þjóðviljinn ungi segir t.d. í stuttum pistlum: [4.] „Tíðarfar hefir í haust verið fremur óstöðugt og kalsasamt“. [13.9] „Tíðarfar fremur haustlegt í þessum mánuði. Norðaustangarður og snjóhret um síðustu helgi, en síðan norðan stillviðri og frost nokkur“. [23.] „... hafa gengið hér stillviðri og hæg frost, uns 20.þ.m. sneri til suðvestanáttar og rigninga“ [28.] „Sífelldir suðvestanrosar og rigningar“. 

Austri er aftur á móti heldur jákvæðari: [9.] „Tíðarfar hefir verið um tíma hið blíðasta þangað til í fyrrinótt að hann kom á norðan með bleytuslettingi og hvassviðri, sem nú er þó að lægja aftur. [19.] Tíðarfarið hefir verið mjög stirt undanfarandi viku og einlægar bleytuhríðar. En í dag er veður gott“. [30.] Tíðafar er nú alltaf hið blíðasta, næstum því sumarhitar, en nokkuð hvasst á stundum“. 

Stefnir segir þann 25.: „Kartöfluuppskera varð víðast mjög rýr í haust“.

Þjóðviljinn ungi segir frá því þann 6.nóvember að bátur hafi farist á Arnarfirði þann 6.október í nokkru hvassviðri. Tveir menn drukknuðu. 

Nóvember: Umhleypingasamt og hiti nærri meðallagi.

Þann 3.nóvember segir Þjóðviljinn ungi frá tíð:

Tíðarfar mjög storma- og rigningasamt að undanförnu en þó talsverð hlýindi í veðrinu og meiri en hér voru alloftast í sumar. 

Þann 6.greinir sama blað frá illum tíðindum:

Þann 4.þ.m. dyngdi niður allmiklum snjó og hefir tíð verið umhleypingasöm. 

Áhlaupið, er gerði 4. þ.m., hefir vafalaust verið eitthvert snöggasta og versta áhlaup, sem hér kemur. — Það var snjófall mikið, en þó fremur lygnt veður, að morgni, en útlit mjög ljótt, og reru þó ýmsir úr flestum verstöðum hér við Djúpið, nema úr Bolungarvíkinni. — En litlu fyrir, eða um hádegisbilið, skall allt í einu á ofsanorðvestan rok, með aftaka sjógangi, og kafaldsmold mjög þykkri. Er enn óvíst, hvaða slys kunna að hafa hlotist af þessu voðaáhlaupi, en sannfrétt er þó orðið, að farist hafi fyrir Arnarnesi bátur frá svo nefndum Naustum hér í firðinum, og drukknað þar þeir tveir menn, er á voru: húsmaður Jón Jónsson á Naustum, sonur Jóns bónda Sigurðssonar í Fremri-Húsum i Arnardal, og unglingspiltur Magnús Sveinsson, Ólafssonar bónda í Engidal, mesti efnispiltur og mannsefni. ... Enn vantar og bát, með 3 mönnum á, frá Sandeyri á Snæfjallaströnd, er Guðm. Jósepsson var formaður á, sexæring úr Hnífsdal, er Elías Halldórsson úr Fremri-Hnífsdal var formaður á, og fjögramannafar úr Höfnum, með 5 mönnum á, formaður Salómon Jónsson frá Kirkjubóli i Önundarfirði, og er því miður mjög hætt við. Þar sem fregnir bárust hingað i gær alla leið innan úr Æðey, og innan úr Seyðisfirði, að einhverjum af skipum þessum hafi að minnsta kosti hlekkst á, þó að ekki sé enn frétt, að neitt hafi fundist, eða rekið, nema sexærings ár ein, er Jón Jónsson yngri í Tröð i Álftafirði hafði fundið úti i Djúpinu i gær. Svo vantar og bát úr Vigur, sem Kr. Daðason frá Borg var formaður á.

Síðustu mannskaðafréttirnar segja, að bát hafi rekið á Bæjarhlíð í Snæfjallahreppi, og brot úr öðrum, og talið, að þetta séu skip þeirra Kr. Daðasonar og Salómons Jónssonar; en báturinn frá Sandeyri kvað hafa komist af, og lent á Melgraseyri.

Þann 10. birtir sama blað áreiðanlegri fréttir:

Mannskaðaáhlaupið — 18 menn drukknaðir. Það er nú því miður fengin full vissa fyrir því, að skip þau þrjú, sem vantaði, þegar síðasta nr. blaðsins kom út hafa öll farist, og hefir því mannskaðaáhlaupið 4.þ.m. valdið 7 skipsköðum, og orðið alls 18 mönnum, flestum ungum og röskum, að bana. 

Þá segir blaðið af tíðinni:

Hefir veðráttan verið lygn og hlý, nema suðvestanrosar og rigningar í gær og dag. 

Í pistlum síðar í mánuðinum segir sama blað: [20.] „Tíðarfar mjög umhleypinga- og stormasamt“. [27.] „20.—22. þ.m. var hér norðanhríðarbylur, lygn og frostmild norðan veðrátta 23., frostlaus og hlý sunnanátt 24., hellirigning og suðvestanstormur 25.—26., og norðanhríð aftur í dag“.

Þann 20. desember segir blaðið frá sjóslysi eystra þann 4.nóvember:

4. [nóvember] fórst bátur frá Skálanesi á Austfjörðum, og drukknuðu þar 3 menn.

Og í blaðinu 26.janúar 1898 er sagt frá því að í sama veðri hafi þrír menn drukkað af báti frá Húsavík. 

Þjóðólfur segir frá kirkjufoki í frétt 21.janúar 1898:

Kirkjan í Haga á Barðaströnd fauk í ofsaveðri 20.nóvember f.á. Hún var nýlega byggð og eitthvert hið fegursta og vandaðasta guðshús á Vesturlandi. Hafði frú Jófríður heitin ekkja Jóns kaupmanns Guðmundssonar í Flatey látið reisa hana, og kostaði hún um 7000 krónur.

Desember: Lengst af hægviðrasamt og fremur hlýtt.

Austanlands fór vel með - eitthvað leist mönnum þó illa á í pistli í Austra þann 10., en tíu dögum síðar var allt í góðu gengi: [10.] „Veðrátta hefir þangað til fyrir skemmstu verið hin blíðasta. og að mestu snjólaust, bæði í Fjörðum og í Héraði svo snemma í þ.m., var víða ekki einu sinni farið að kenna lömbum átið. Og sömu tíð sagði póstur úr Vopnafirði og þar norður undan. En nú síðustu dagana hefir verið hér töluverð bleytuhríð, og er útlitið nú fremur illviðrislegt, og mundi víða gjöra jarðlaust, ef uppúr þessu frysti“. [20.] Veðrátta er nú hin blíðasta á degi hverjum og útbeit góð“. [30.] Veðráttan er nú hin blíðasta á degi hverjum og aðeins lítið frost þessa síðustu dagana“.

Bjarki segir frá tíð eystra þann 8.janúar 1898:

Veður hefur verið hér ágætt allan síðasta mánuð, svo að varla hefur mátt heita vetur. Kannske ætlar hann sér ekkí að koma í þetta sinn fyrri en svo að hann geti séð um að endast fram eftir júní eins og í fyrra.

Fréttir af veðri voru mun síðri að vestan. Þjóðviljinn ungi segir. [4.] „Tíðarfar einkar óstöðugt og veðrasamt, ýmist norðangarður eða suðvestan ofsaveður“. [11.] Sífelld ótíð, ýmist norðankafaldsbyljir, eða aftaka suðvestanstormar og rigningar, enda þykjast elstu menn eigi muna aðra eins ótíð, jafn langvarandi, eins og hér hefir verið, síðan í haust, og jafnvel allt síðasta sumar. 

Síðan stillti fyrir vestan. Þjóðviljinn ungi segir þann 20.: „Stillviðri og frostvæg norðanveðrátta síðustu dagana“. Og þann 31.: Síðan fyrir jól hafa hér vestra haldist sífelld logn og veðrátta verið mjög frostlin. 

Þann 20.desember segir Þjóðviljinn ungi frá því að þann 3. desember hafi bóndi á Fjarðarhorni í Gufudalssveit orðið úti á Kollafjarðarheiði. Í sama blaði segir frá því að öskufalls hafi orðið vart í Skaftafells-, Rangárvalla- og Árnessýslum svo snjór hafi orðið mótleitur. 

Lýkur hér að sinni frásögn um tíðarfar og veður ársins 1897. Athugið að ýmsar tölulegar upplýsingar eru í viðhenginu.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• tölur ársins 1897