Júlí kaldari heldur en júní

Meðalhiti í júlí er hærri heldur en í júní. Á landsvísu eru tölurnar þannig á árabilinu 1931-2020 að meðalhiti júnímánaðar er 8,4 stig, en 10,1 í júlí. Munar hér 1,7 stigum. Í Reykjavík er munurinn líka 1,7 stig, en 1,4 á Akureyri. 

Nýliðinn júní var mjög hlýr, sérstaklega um landið norðan- og austanvert þar sem hann var sums staðar sá hlýjasti sem vitað er um. Júlí var þar hins vegar heldur kaldur. Báðir mánuðir voru nær meðallagi um landið sunnan- og vestanvert. Þessi stóra sveifla á Norður- og Austurlandi varð til þess að landsmeðalhiti (í byggð) var lægri í júlí heldur en júní. Á þeim tíma sem sæmilega áreiðanleg landsmeðaltöl eru til (frá 1874) hefur júlí ekki verið kaldari en júní nema 5 sinnum áður (í sjötta sinn nú) - og það hefur ekki gerst síðan sumarið 1970. Munurinn núna var -0,4 stig, en var öllu meiri 1970, -1,1 stig. Hin tilvikin eru 1963 (-0,2 stig), 1909 (-0,6 stig), 1906 (-0,3 stig) og 1887 (-0,4 stig). 

Júlí í ár var +1,8 stigum hlýrri en júní í Reykjavík, svipað og er í meðalári. Það gerðist síðast 2002 að júlí var kaldari en júní í Reykjavík, munaði -0,3 stigum, en síðan þarf að fara aftur til 1898 til að finna ámóta. Á Akureyri var júlí mun kaldari heldur en júní, munaði -2,8 stigum. Sé flett upp í fortíðinni kemur í ljós að það er miklu algengara að júlí sé kaldari heldur en júní á Akureyri heldur en í Reykjavík, ekki þarf að leita lengra aftur en til 2020 til að finna næsta tilvik á undan, þá munaði -1,0 stigi og 5 tilvik til viðbótar eru á þessari öld. Mestur varð munurinn á Akureyri 1970, þá var júlí -3,0 stigum kaldari heldur en júní. 

En eins og fram kom í nýútkomnu yfirliti Veðurstofunnar var munurinn á hita mánaðanna tveggja enn meiri austanlands, á Egilsstöðum var munurinn -4,1 stig. Í framhaldi af því má spyrja hvort hann hafi jafnvel verið enn meiri á öðrum stöðvum. Jú, hann er sá sami eða sjónarmun meiri á sjálfvirku stöðinni á Þórudal, -4,1 (-4,14 reiknum við tvo aukastafi). Á vegagerðarstöðinni á Vatnsskarði eystra er hann -5,1 stig og -4,2 stig á Jökuldal (stöð Vegagerðarinnar) og sama á Vopnafjarðarheiði. 

Þetta eru býsna stórar tölur og við ítarlega leit kemur í ljós að þær hafa ekkert orðið stærri milli þessara tveggja mánaða. Næstir koma áðurnefndir júní og júlí 1970. Þá var júlí -4,0 stigum kaldari heldur en júní á Grímsstöðum á Fjöllum (og eins og áður sagði var kólnunin á landsvísu meiri þá heldur en nú). Tölurnar nú - fyrir einstakar veðurstöðvar - eru hins vegar met. Sama var uppi á teningnum milli nóvember og desembermánaða. Þá kólnaði mjög. Um það fjölluðu hungurdiskar í stuttum pistli í janúar - geta lesendur rifjað það upp.

Þetta má rifja upp fyrir okkur þá staðreynd að lítið samband er á milli hita (og veðurlags) einstakra mánaða hér á landi. Þeir eru harla frjálsir úr viðjum fortíðar - kannski ekki þó alveg. 

Ásýnd töflunnar er mjög ólík þeirri sem júnítaflan sýndi okkur - hún var rauðleit (hlý), en þessi misblá. Landsmeðalhiti var nú 9,6 stig, -0,7 stigum neðan meðallags 1991 til 2020 og -0,8 neðan meðallags síðustu tíu ára (en í meðallagi 1951-90). Hiti var í meðallagi við Faxaflóa og á Suðurlandi, en annars neðan við það. Á svæðinu frá Ströndum og Norðurlandi vestra austur um til Austfjarða var þetta næstkaldasti júlímánuður aldarinnar. Nokkru hlýrri þó heldur en sá kaldastir, 2015. 

Um ágúst vitum við lítið. Evrópureiknimiðstöðin telur að fyrri hluti hans verði kaldur, en vill lítið tjá sig um þann síðari. 

Eins og fram kom í yfirliti Veðurstofunnar var júlímánuður óvenjuþurr á Suður- og Vesturlandi. Einn hinn þurrasti sem við þekkjum. Gríðarlegur viðsnúningur varð á háloftakerfum, eftir stöðugar suðvestanáttir næstu tveggja mánaða á undan skipti algjörlega yfir, vindur varð norðlægur og norðaustlægur. Hæð fyrir vestan land kom í stað lægðar á þeim slóðum. Það skipti úr fádæma sólarleysi yfir í dæmafátt sólskin. Sumardagar í Reykjavík (samkvæmt skilgreiningu ritstjóra hungurdiska) eru orðnir 24 - farnir að nálgast meðaltal þessarar aldar (31) og sumareinkunnin á sæmilegu róli - góður ágúst gæti komið henni nærri meðallagi aldarinnar - þrátt fyrir sérlega slaka júníeinkunn.