Stutt hugleiðing um dægurhitamet

Þegar þetta er ritað (um kl.17) hafði hiti komist í 24,4 stig á Hallormsstað og Egilsstaðaflugvelli í dag (19. júní). Þetta mun vera hæsti hiti ársins á landinu til þessa - og hæsti hiti sem sjálfvirka stöðvakerfið hefur mælt á þessum almanaksdegi. Eldri tölur eru þó til frá mönnuðum stöðvum. Sú sem skráð er sem met í bókum ritstjórans, 26,3 stig er þó nær örugglega röng, Mældist í Möðrudal 1889. Um þessi gömlu Möðrudalshámörk hefur verið fjallað nokkuð áður hér á hungurdiskum. Næsthæsta talan þann 19. sýnist vera frá Hæli í Hreppum 1996. Þá var mjög góður dagur á Suðurlandi og hiti fór á fjölmörgum stöðvum vel yfir 20 stig þar um slóðir - en ekki nema 11,8 stig í Reykjavík (einn af þeim dögum).

Við lítum nú á mynd - til gamans.

Dægurmetum allra daga ársins var raðað - og talið hversu mörg þeirra voru ofan eða neðan ákveðinna marka. Bláa línan sýnir fjölda neðan marka - en sú rauða fjölda ofan marka. Einn almanaksdag hefur hiti á landinu aldrei orðið hærri heldur en 12,0 stig. Þetta er reyndar hlaupársdagurinn sem ekki fær tækifæri til að setja met nema fjórða hvert ár. Tíu daga aðra hefur hiti aldrei mælst 14 stig eða meira. 

Nítján almanaksdaga hefur hiti mælst 28 stig eða meira og 81 dag ársins hefur hiti einhvern tíma náð 25 stigum. Hátt í 3 mánuði ársins. Hiti hefur náð 20 stigum eða meira 182 daga ársins - vantar aðeins 1 dag eða 2 á upp á helming þess. Nú er helmingurinn í 19,8 stigum. Sams konar yfirlit sem ritstjóri hungurdiska gerði fyrir 9 árum (en birti þá ekki) sagði að helmingaskilin væru í 19,3 stigum. Þau hafa sum sé hækkað um 0,5 stig á undanförnum 9 árum. Hluti hækkunarinnar kann að stafa af almennri hlýnun, en er örugglega að einhverju leyti fjölgun stöðva að þakka. 

Línurit þessarar ættar sveigja gjarnan (nær alltaf) af til endanna. Það er fullkomlega eðlilegt með hlaupársdaginn. En við sjáum samt að hann er ekki einn um að valda sveigjunni. Við gætum velt vöngum yfir sveigjunni á hinum endanum. Eru öll þessi hæstu gildi (sem þó hafa verið viðurkennd) rétt? 

Vegna breytinga á fjölda stöðva er dálítið mál að reikna „væntifjölda“ nýrra landsdægurmeta í algjörlega stöðugu veðurfari. En samt er ekki fjarri lagi að búast við að minnsta kosti 3-4 metum á ári - fleiri, fjölgi stöðvum mjög - og líka fleiri hlýni veðurfar. Miðgildið, sem nú er eins og áður sagði 19,8 stig hækkar því smám saman. Fróðlegt ætti að vera eftir 10 ár (eða 20 til 30) að sjá hver þróunin hefur orðið. En þá verður ritstjóri hungurdiska væntanlega hrokkinn út af borðinu - og spurning hvaða yngri nörd taka við keflinu. En ritstjórinn vonast þó til að geta hreinsað betur til í dægurmetaskránni til að losna við villur eins og þá sem nefnd var hér í upphafi. 

Athugasemdir

[Sindri Karl Sigurðsson, 19.6.2022 kl. 18:38]

Heill og sæll.

þetta er mjög áhugavert hvað útskýrir einkennilegt í þessum tölfræðipolli?

[Torfi Stefánsson (IP-tala skráð) 19.6.2022 kl. 21:29]

Það væri nú einnig gaman að sjá yfirlit yfir kuldametin, einkum í ljósi kuldaspárinnar næstu daga.
Þá væri einnig fróðlegt að sjá yfirlit yfir hæsta hita í Reykjavík það sem af er árinu. Hitinn hefur jú aldrei farið yfir 20 stig hér á suðvesturhorninu það sem af er ári, mest í 17 stig að mig minnir.
Það er spurning hvort júní nái að slá kuldametið frá í fyrra, met aldarinnar, þegar meðalhitinn var 8,6 stig, eða um einni og hálfri gráðu undir meðalhita síðustu 10 ára? Spárnar gætu bent til þess að þar verði mjótt á mununum.

[Trausti Jónsson, 19.6.2022 kl. 23:08]

Torfi - hitinn í júní hefur fram til þessa verið yfir meðallagi síðustu tíu ára hér í Reykjavík. Að vísu er spáð köldu veðri mestalla vikuna - það er að segja þá 4 til 5 daga asm eitthvað er treystandi á spár. Hvað gerist eftir það vitum við ekki - þannig að við vitum ekki hver meðalhiti mánaðarins verður. Sumarið í fyrra tók aldeilis við sér í hitanum - þrátt fyrir heldur svalan júní. Við höfum stundum mátt bíða lengi eftir 20 stigum í Reykjavík, lengst í 16 ár samfellt, frá júlí 1960 til júlí 1976. Nú veit ég ekki - frekar en aðrir - hvar við erum staddir í hlýnandi veðurfari, hvort við höfum farið eitthvað framúr okkur hér á landi í upphafi aldarinnar eða hvort frekari hlýnunarstökk er á næsta leyti - eða hvort slíkt lætur bíða eftir sér til eilífðarnóns Það verður bara að koma í ljós. En það er lítil ástæða til að tala um kulda meðan varla kemur alvarlega kaldur dagur nema rétt á stangli, en hlýir dagar og mánuðir koma í haugum. 

[Torfi Stefánsson (IP-tala skráð) 20.6.2022 kl. 01:23]

Hér í borginni var meðalhitinn eftir hálfan júní í 11. sæti af 22 árum aldarinnar. Það er því hálfur mánuður eftir af honum og eftir morgundaginn kemur í ljós hvað meðaltalið hafi sigið mikið á aðeins fimm dögum.
Hvort hlýir dagar og mánuðir hafi komið í haugum eða ekki læt ég liggja milli hluta en einhvern veginn hefur það nú farið framhjá mér (og tölfræðin bendir nú ekki heldur til þess).
Hvað sumarið í fyrra varðar þá var júlí í meðallagi í borginni (hitinn var allur fyrir norðan og austan en hér rigndi stanslaust allan mánuðinn) en ágúst var eitthvað skárri. 
Líklega verður þetta svipað í ár, enda segja allar langtímaspár að kalt verði í júní og júlí en eitthvað hlýrra í ágúst.