14.7.2021 | 22:07
Hugað að árshámarkshita í Reykjavík
Það er ekki algengt að hiti nái 20 stigum í Reykjavík. Jafnvel geta liðið mörg ár á milli slíkra atburða. Sé miðað við síðustu 100 ár og opinberar tölur tengdar veðurstöðinni Reykjavík hefur hæsti hiti ársins náð 20 stigum á þriggja ára fresti að meðaltali, 35 sinnum af 100. Tuttugu stiga tilvikin eru þó fleiri vegna þess að stundum mælist hiti 20 stig eða meiri oftar en einu sinni sama árið. Mælingar hafa verið gerðar á sjálfvirkri veðurstöð á Veðurstofutúni í 25 ár. Á þeim tíma hefur hæsti hiti ársins 17 sinnum náð 20 stigum - eða í tveimur árum af þremur. Sömu ár náði hæsti hiti á kvikasilfursmæli í skýli 16 sinnum 20 stigum. Síðasti aldarfjórðungurinn hefur því verið talsvert gæfari á 20 stigin heldur en þeir næstu þrír á undan.
Á þessum 100 árum hefur veðurstöðin ítrekað verið flutt - eða þá að einhverjar aðrar breytingar hafa orðið. Þó flestar þessara breytinga virðist ekki hafa haft teljandi áhrif á meðalhita ársins (að undantekinni veru stöðvarinnar á þaki Landsímahússins 1931 til 1945) er því ekki að neita að verulegar líkur eru á að áhrif á hæsta hita ársins geti verið nokkrar.
Fyrir utan flutningana er hætt við truflunum sé mælibúnaði eða mæliháttum breytt. Hitamælaskýli hafa ekki alltaf verið sömu gerðar, mestar breytingar urðu þegar veggskýli voru lögð af og fríttstandandi skýli tekin upp í staðinn - og síðan á síðari árum þegar hefðbundin skýli hafa smám saman lagst af og sjálfvirkar mælingar tekið við. Mælihólkar sjálfvirku mælinganna eru miklu fyrirferðarminni heldur en skýli kvikasilfursmælanna - tregða þeirra gagnvart snöggum hitabreytingum er minni og líkur á að það takist að mæla skyndilegar, skammvinnar hitasveiflur eru meiri. Hólkarnir eru líka næmari fyrir óæskilegum varma- og stuttbylgjugeislaáhrifum heldur en skýlin. Samt virðist það vera svo að áhrif á meðalhita séu lítil - áhrif á hæsta hita ársins geta hins vegar verið töluverð.
Haustið 2015 var hætt að nota kvikasilfursmælingar í veðurskeytum frá Reykjavík. Allar hámarksmælingar veðurstöðvarinnar Reykjavík síðan, eru því fengnar úr hólki sjálfvirku stöðvarinnar. Haldið hefur verið áfram að lesa hámarks- og lágmarkshita kvikasilfursmæla í gamla skýlinu - þó þær mælingar eigi formlega ekki lengur við veðurstöðina Reykjavík. Þessar mælingar eru þó ekki fullkomlega sambærilegar við eldri mælingar sömu mæla í sama skýli vegna þess að skýlið er ekki opnað nema tvisvar á sólarhring, en var opnað átta sinnum áður. Gætu þessir nýju hættir haft áhrif á mælingarnar. Annað hefðbundið skýli er í reit Veðurstofunnar. Í því er annar sjálfvirkur skynjari, sem líka mælir hámarkshita, og þar með hæsta hita ársins. Þessi mælir hefur verið í rekstri frá árinu 2005. Þetta skýli er ekki opnað reglulega (aðeins þegar einhvers viðhalds er þörf).
Myndin sýnir skýlin tvö (í ágúst 2013).
Þessar fjölbreyttu mælingar gefa okkur kost á samanburði hæsta árshita skýlanna beggja og mælihólks sjálfvirku stöðvarinnar.
Á árunum 1996 til 2015 var hæsti hiti ársins á kvikasilfursmæli í skýli að meðaltali 20,3 stig, á sama tíma var hann 20,6 stig á skynjara í hólki. Munar 0,3 stigum. Síðustu 5 ár (2016 til 2020) var meðalhámark ársins 21,5 stig á kvikasilfursmæli í skýli, en á sama tíma 22,0 stig á skynjara í hólki. Sömu ár var meðalhámark ársins 21,4 stig á sjálfvirkan skynjara í lokaða skýlinu. Á árunum 2006 til 2020 var meðalhámark ársins 21,6 stig á skynjara í hólki, en 20,9 stig á skynjara í skýli.
Munur á árshámörkum þessara mæliraða er því ekki mikill, en hann er samt nægilega mikill til þess að metingur um hæsta hita getur átt sér stað. Að auki gæti líka virst að þessi munur sé heldur meiri þegar árshámarkið er hátt heldur en þegar það er lágt. Hæsti hiti sem mælst hefur á kvikasilfursmælinn á Veðurstofutúni er 25,7 stig (30.júlí 2008). Hæsti hiti sjálfvirka mælisins í hinu skýlinu (sem ekki er opnað) var þá 25,5 stig, en aftur á móti 26,4 stig á skynjarann í hólknum. Svipað var uppi á teningnum í hitabylgjunni miklu í ágúst 2004. Þá var hæsti hiti á kvikasilfursmælinum 24,8 stig, en 25,7 á skynjaranum í hólknum.
Svo virðist - ekki aðeins í Reykjavík heldur einnig annars staðar, að í logni og miklu sólskini verði hiti lítillega hærri í hólkum sjálfvirku stöðvanna heldur en í hefðbundnum skýlum. Við vitum hins vegar ekki með vissu hvort þessi umframhiti er til kominn vegna þess að hlýrra er í hólknum heldur en í loftinu umhverfis (nokkuð sem við viljum alls ekki) eða vegna þess að blöndun lofts í kringum hólkinn er einfaldlega lítil í logninu. Slíkt ástand stendur þá e.t.v. ekki nægilega lengi til þess að mælir í skýli frétti af því - þó það sé alveg raunverulegt. Um þetta má þrasa að vild - en minna verður þó á að framleiðandi hólkanna segir að í glampandi sólskini og stafalogni sýni skynjararnir 1 til 3 stigum hærra en mælir í fullloftræstum hólki - en ekki er boðið upp á samanburð við skýli.
Hver er þá hæsti hiti sem mælst hefur á veðurstöðinni Reykjavík? Jú, formlega séð eru það 25,7 stig - en hefði sá mælir sem nú er notaður verið notaður við gerð skeytis væri hann 26,4 stig. Þetta setur okkur í ákveðinn vanda. Enn eitt þrastilefnið. Þetta kann líka að hafa áhrif á fjölda tuttugustigadaga - og tuttugustigaára. Við skulum bíða með það viðfangsefni - að minnsta kosti í bili, því enn fleiri flækjur bætast við.
Eins og fram kom að ofan hafa tuttugustigaár verið mun fleiri síðustu 25 árin heldur en þau næstu 75 á undan. En hefðu tuttugustiga ár orðið fleiri áður hefði sjálfvirki mælirinn (og hólkurinn) verið notaður - en ekki kvikasilfursmælirinn. Við vitum raunar ekki mikið um það - skýlið á Veðurstofutúni var sett þar upp 1973. Áður var mælt á tveimur stöðum á flugvellinum - og þar áður við Sjómannaskólann, á þaki Landsímahússins og í bakgarði við neðanverðan Skólavörðustíg. Samfelldar hámarksmælingar hófust á síðastnefnda staðnum árið 1920. Á umsjónartíma dönsku veðurstofunnar var enginn hámarksmælir á Veðurstofunni í Reykjavík. Þar var aftur á móti hitasíriti og þegar hann var í lagi mátti lesa hámarkshita hvers dags af honum. Við höfum því sæmilega áreiðanlegar upplýsingar um árshámarkshita áranna 1886 til 1906 í Reykjavík - en ekki 1907 til 1919 og ekki fyrir 1886. Sex áranna 1886 til 1906 voru örugglega tuttugustigaár í Reykjavík - fleiri en allt tímabilið 1961 til 1990, þegar þau voru aðeins þrjú. Öll þessi ár (og dagsetningar) eru skilmerkilega nefnd í gamalli ritgerð ritstjóra hungurdiska, Hitabylgjur og hlýir dagar sem finna má á vef Veðurstofunnar (á bls.23 og 24).
Enn sem komið er (14.júlí) hefur hiti ekki náð 20 stigum í Reykjavík sumarið 2021, en enn eru þeir dagar eftir sem að jafnaði eru hlýjastir. Hámarkshiti til þessa í sumar (í hólknum) er 18,3 stig, (mældust 29.júní), í skýlinu mældist þá hæst 18,0 stig, en í lokaða skýlinu 17,9 stig. Í nýjum reit Veðurstofunnar (Háuhlíð) mældist hiti hæstur 17,8 stig. Hæstur hiti á stöðvum á höfuðborgarsvæðinu í sumar er 19,8 stig (á Geldinganesi). Lægstur er hæsti hiti sumarsins til þessa á Suðurnesi á Seltjarnarnesi, 16,3 stig. Áhugasamir geta litið á lista í viðhengi.
Flokkur: Vísindi og fræði | Facebook
Um bloggið
Hungurdiskar
Færsluflokkar
Heimsóknir
Flettingar
- Í dag (22.11.): 886
- Sl. sólarhring: 920
- Sl. viku: 2681
- Frá upphafi: 2413701
Annað
- Innlit í dag: 829
- Innlit sl. viku: 2429
- Gestir í dag: 806
- IP-tölur í dag: 786
Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar
Eldri færslur
- Nóvember 2024
- Október 2024
- September 2024
- Ágúst 2024
- Júlí 2024
- Júní 2024
- Maí 2024
- Apríl 2024
- Mars 2024
- Febrúar 2024
- Janúar 2024
- Desember 2023
- Nóvember 2023
- Október 2023
- September 2023
- Ágúst 2023
- Júlí 2023
- Júní 2023
- Maí 2023
- Apríl 2023
- Mars 2023
- Febrúar 2023
- Janúar 2023
- Desember 2022
- Nóvember 2022
- Október 2022
- September 2022
- Ágúst 2022
- Júlí 2022
- Júní 2022
- Maí 2022
- Apríl 2022
- Mars 2022
- Febrúar 2022
- Janúar 2022
- Desember 2021
- Nóvember 2021
- Október 2021
- September 2021
- Ágúst 2021
- Júlí 2021
- Júní 2021
- Maí 2021
- Apríl 2021
- Mars 2021
- Febrúar 2021
- Janúar 2021
- Desember 2020
- Nóvember 2020
- Október 2020
- September 2020
- Ágúst 2020
- Júlí 2020
- Júní 2020
- Maí 2020
- Apríl 2020
- Mars 2020
- Febrúar 2020
- Janúar 2020
- Desember 2019
- Nóvember 2019
- Október 2019
- September 2019
- Ágúst 2019
- Júlí 2019
- Júní 2019
- Maí 2019
- Apríl 2019
- Mars 2019
- Febrúar 2019
- Janúar 2019
- Desember 2018
- Nóvember 2018
- Október 2018
- September 2018
- Ágúst 2018
- Júlí 2018
- Júní 2018
- Maí 2018
- Apríl 2018
- Mars 2018
- Febrúar 2018
- Janúar 2018
- Desember 2017
- Nóvember 2017
- Október 2017
- September 2017
- Ágúst 2017
- Júlí 2017
- Júní 2017
- Maí 2017
- Apríl 2017
- Mars 2017
- Febrúar 2017
- Janúar 2017
- Desember 2016
- Nóvember 2016
- Október 2016
- September 2016
- Ágúst 2016
- Júlí 2016
- Júní 2016
- Maí 2016
- Apríl 2016
- Mars 2016
- Febrúar 2016
- Janúar 2016
- Desember 2015
- Nóvember 2015
- Október 2015
- September 2015
- Ágúst 2015
- Júlí 2015
- Júní 2015
- Maí 2015
- Apríl 2015
- Mars 2015
- Febrúar 2015
- Janúar 2015
- Desember 2014
- Nóvember 2014
- Október 2014
- September 2014
- Ágúst 2014
- Júlí 2014
- Júní 2014
- Maí 2014
- Mars 2014
- Febrúar 2014
- Janúar 2014
- Desember 2013
- Nóvember 2013
- Október 2013
- September 2013
- Ágúst 2013
- Júlí 2013
- Júní 2013
- Maí 2013
- Apríl 2013
- Mars 2013
- Febrúar 2013
- Janúar 2013
- Desember 2012
- Nóvember 2012
- Október 2012
- September 2012
- Ágúst 2012
- Júlí 2012
- Júní 2012
- Maí 2012
- Apríl 2012
- Mars 2012
- Febrúar 2012
- Janúar 2012
- Desember 2011
- Nóvember 2011
- Október 2011
- September 2011
- Ágúst 2011
- Júlí 2011
- Júní 2011
- Maí 2011
- Apríl 2011
- Mars 2011
- Febrúar 2011
- Janúar 2011
- Desember 2010
- Nóvember 2010
- Október 2010
- September 2010
- Ágúst 2010
Bæta við athugasemd [Innskráning]
Ekki er lengur hægt að skrifa athugasemdir við færsluna, þar sem tímamörk á athugasemdir eru liðin.