Októberhiti (á landsvísu)

Í þessum pistli er fjallað um októberhita - á landsvísu (og einstökum spásvæðum). Meðalhiti í byggðum landsins reiknast 4,2 stig, -0,3 stigum neðan við meðallag síðustu tíu októbermánaða. Eins og sumir muna var alveg sérlega hlýtt í október 2016 og 2017. Myndin sýnir meðalhita í október síðustu 200 árin tæp - tölur fyrir 1875 að vísu býsna óvissar (gráar súlur).

Við sjáum að hitinn í október 2019 telst ekki til tíðinda á neinn hátt, hann er lítillega hærri en í október í fyrra, en annars svipaður því sem verið hefur á öldinni - að undanskildum þeim tveimur mánuðum sem áður var minnst á. Græna línan sýnir 10-árakeðjur - tíuárameðaltalið nú er svipað og það var hæst um miðja síðustu öld, en hefur þó ekki alveg „toppað“ það - hvað sem síðar verður. Nú eru 11 ár síðan kalt var síðast í október (2008) og nærri fjörutíu ár síðan mjög kalt hefur verið (1980 og 1981). 

Það er svo annað mál að bakvið þetta hófsama meðaltal leynast nokkuð miklar hitasveiflur, einn dagur (23.) var mjög kaldur og allmargir hlýir blíðudagar auðvelduðu lífið og styttu veturinn. Þann 24. var sett nýtt októberlágmarkshitamet í 500 hPa-fletinum yfir Keflavíkurflugvelli, -43,2 stig, gamla metið -42,4 stig var sett 11.október 1971. Met voru ekki sett í öðrum hæðum. Sú er skoðun ritstjóra hungurdiska að ástæðan sé líklega hár sjávarhiti norðan við land (aðrir kunna að vera á annarri skoðun). Sami dagur reyndist líka (nokkuð óvænt) hvassasti dagur ársins (hingað til) á landinu í heild - en stormur var þó ekki sérlega víða. Sýnir e.t.v. hvað árið hefur almennt verið illviðrasnautt.

Hér má sjá að hiti í mánuðinum raðast í meðalþriðjung (í hlýjasta þriðjungi teljast efstu 6 sætin og þau köldustu 6 í þeim neðstu (14. til 19.)). Hlýjast að tiltölu hefur verið við Faxaflóa og Breiðafjörð, en kaldast á Austurlandi að Glettingi og á Austfjörðum. 

Árið - það sem af er - er í svipaðri stöðu.

Að tiltölu hefur verið hlýjast við Faxaflóa, +0,4 stigum ofan við meðallag síðustu tíu ára og þar nær árið upp í hlýja þriðjunginn - er í 5. hlýjasta sæti. Árið hefur verið kaldast að tiltölu á Austurlandi að Glettingi, hiti þar -0,3 stigum neðan meðalhita síðustu tíu ára. 

Nú er að sjá hvernig síðustu tveir mánuðir ársins standa sig. Breytileiki hita í nóvember og desember er mikill frá ári til árs og munar um öfgar á hvorn veg sem er í röðun sem þessari. Harla ólíklegt er þó að árið verði methlýtt.