Smávegis um sólskinsstundafjölda

Þriðjudagur 25.júní var fyrsti sólarlausi dagur í Reykjavík síðan 18.maí, miðvikudagurinn virðist ætla að verða sólarlaus líka. Næstu 30 daga á undan mældust sólskinsstundirnar alls 377,6. Það er meira en nokkru sinni hefur mælst í einum almanaksmánuði. En sé litið á júnímánuð einan eru sólarstundirnar sem mælst hafa orðnar 296,3, vantar enn 42 til að jafna júnímetið frá 1928. Til að gera það eru enn fjórir dagar - sem spáð er sólarlitlum - helst að von sé um helgina - en júlí tekur við á mánudaginn.

Fyrir allmörgum árum var á hungurdiskum fjallað um „flestar mögulegar sólskinsstundir í mánuði“ hverjum. Dæmi um slíkan pistil birtist þann 20.september árið 2011. Reiknað var hversu margar sólskinsstundir yrðu í Reykjavík í hverjum mánuði væri sólskinsdægurmet hvers dags mánaðarins alltaf jafnað. Má á þennan hátt fara nokkuð nærri um það hver mánaðarsólskinssumma alheiðríks mánaðar yrði. 

Línuritið hér að neðan sýnir þessa summu fyrir almanaksmánuðina 12 - blástrikaðar súlur.

Við sjáum þó af myndinni að ekki hafa allir almanaksdagar hitt á að vera alheiðríkir á mælitímabilinu (sem nær til rúmra 100 ára) því júlísumman er aðeins hærri en summa júnímánaðar. Munar hér um að júlí er degi lengri en júní. - En notum samt þessar tölur. Yrðu allir dagar júnímánaðar eitthvert árið heiðríkir (meðan sól er á lofti og brennir mæliblað) mætti búast við því að sólskinssumma hans væri 536 stundir. 

Rauðu súlurnar sýna hins vegar hversu langt einstakir mánuðir hafa teygt sig í átt að hámarkinu. Eins og fram kom hér að ofan er það júní 1928 sem var sólríkasti mánuður allra tíma í Reykjavík, þá mældust þar 338,3 sólskinsstundir, 63 prósent af hinu mögulega. Grænu súlurnar sýna meðalsólskinsstundafjölda mánaða á árabilinu 1931-2010. Í meðaljúní skín sólin í um 179 stundir - eða um 33,4 prósent af því mögulega. Hámarkið er því nærri því tvöfalt meðaltal. Nýliðin sólskinssyrpa náði eins og nefnt var að ofan 377,6 stundum - og er það 68,3 prósent af mögulegum besta árangri (miðað við sömu daga - ekki almanaksmánuð). Þetta er meira en nokkur almanaksmánuður hefur náð - nema hvað febrúar 1947 á sama hlutfall (68,4 prósent). En sólskinsstundafjöldi er að sjálfsögðu miklu minni í febrúar - hæsta mögulega hámark þá er þó 232 stundir - rúmlega 50 stundum fleiri heldur en í meðaljúní. Sólskinsstundir í Reykjavík í febrúar 1947 mældust 158,8. 

Síðari myndin sýnir hámarks- og meðalhlutfallstölur hvers almanaksmánaðar.

Bláu súlurnar sýna hæstu hlutföll - áðurnefndur febrúar 1947 hæstur með sín 68,4 prósent. Grænu súlurnar sýna meðaltölin. Sjá má að á vetrum er meðaltalið lægra en á öðrum tímum árs. Þegar sól er lægra á lofti er líklegra að geislar hennar hitti fyrir ský á leið sinni - eða einhverja móðu sem kemur í veg fyrir að geislinn brenni pappírinn í mælinum. 

Sólskinið sem ríkt hefur fram að þessu í sumar er því við efri mörk þess sem almennt má búast við - en tilviljanir gætu þó valdið því að mun meira mældist einhvern tíma í framtíðinni. Því er þó ekki að neita að hugsunin um alveg skýlausa mánuði einn eða fleiri er fremur óþægileg - heimsendaleg satt best að segja. En niðurstaðan er sú að staðan nú sé óvenjuleg, en ekki að neinu leyti út úr kortinu eins og kallað er.

Þess má geta að þegar þetta er skrifað (miðvikudag 26.júní) er úrkomulausa tímabilið í Stykkishólmi orðið 37 daga langt (sú tala þó án ábyrgðar) og þar með er það hið lengsta þekkta þar á bæ (áður mest 35 dagar). Ekki eru alveg áreiðanlegar heimildir um jafnlöng eða lengri þurrktímabil annars staðar á landinu, en þó má í gagnagrunni Veðurstofunnar sjá 52 daga langt þurrktímabil á Kirkjubæjarklaustri í janúar til mars 1947 og 48 daga í Loftsölum í Mýrdal á sama tíma. Ritstjóri hungurdiska vill þó ekki slá því alveg föstu að hér sé allt rétt talið (tímabilið slitnaði í Vík í Mýrdal). Benda má þó á að þetta er einmitt nákvæmlega sama tímabil og á var minnst hér að ofan - sólskinsstundahlutfallið í Reykjavík náði hæstu hæðum. 

Þeir lesendur hungurdiska sem áhuga hafa geta flett upp pistlum frá 3.júlí og 2. ágúst 2012 - þar er fjallað um hinn óvenjulega sólskinsstundafjölda um þær mundir - en þá skein sólin líka linnulítið fyrir norðan ólíkt því sem nú hefur verið. - Við förum e.t.v. í frekari meting þegar mánuðinum er lokið.