Tíustigafrost

Í morgun (þriðjudaginn 17. október) fór frostið í -10,0 stig í Möðrudal. Þetta er fyrsta tveggjatölustafafrost haustsins í byggðum landsins. Eftir nokkra reikninga ritstjóra hungurdiska kemst hann að þeirri niðurstöðu að tímasetningin sé í meðallagi - reyndar 2 dögum síðar en bæði meðal- og miðdagsetning reiknast síðustu 57 árin - en veruleg óvissa er í ákvörðun slíkra meðaltala. 

Þetta er ekki auðveld mynd - (en varla þó erfiðari en mörg illræmd línurit hungurdiska). Hér er reynt að sýna fyrsta dag í tíustigafrosti í byggðum landsins frá 1949 að telja. Lárétti ásinn sýnir árin, en sá lóðrétti dag ársins - þar eru einnig fáeinar dagsetningar, m.a. 15. október sem er meðal- og miðdagsetning fyrsta -10 stigafrosts haustsins. Því neðar sem súlurnar liggja, því fyrr hausts hefur tíustigamarkinu verið náð. 

Græn strikalína á að sýna 10-árakeðju. Það flækir mjög samræmi myndarinnar að frá og með 2004 fór mönnuðum stöðvum mjög fækkandi - og þar með dró úr líkum á að einhver þeirra rækist á tíustigafrost - en sjálfvirkum stöðvum fjölgaði mjög - og líkur á að einhver þeirra hitti frostið fyrir jukust. Rauðir punktar og tilheyrandi 10-áralína merkir þukl sjálfvirku stöðvanna. 

Svo er annað mál að í gagnalistann vantar dagleg gögn frá fjölda stöðva fyrir 1961 - og sá hluti línuritsins er því ekki sambærilegur við afganginn - snúum því blinda bletti augans að þeim hluta myndarinnar. 

Það gerist endrum og sinnum að frost nær -10 stigum í byggð í september. Síðustu 90 árin hefur það gerst 12 sinnum, síðast árið 2003 - sem var reyndar hlýrra en flest önnur. Haustið hefur 10 sinnum lifað út október án tíustigafrosts - síðast í fyrra (2016). 

Með góðum vilja gætum við túlkað myndina að ofan á þann veg að á fyrstu 17 árum aldarinnar hafi tíustigafrosts fyrst orðið vart í byggð að hausti um viku síðar heldur en næstu 17 árin þar á undan - og sé sú seinkun hlýindamarki, en ritstjórinn vill samt ekki gera mikið úr raunveru slíkra umskipta. 

Þess má að lokum geta að líklega (ekki alveg öruggt) verður dagurinn líka sá fyrsti án 10-stiga hámarkshita á landinu í haust (að undanförnu hefur oft munað litlu).