30.8.2017 | 00:51
Í skjóli Esjunnar (leit)
Fyrirsögnin er dálítið afvegaleiðandi - en það var nú samt hún sem bjó til þennan pistil. Það er nokkuð algengt - eða svo segir tilfinningin - að alloft sé besta veður í Reykjavík þegar næðingur er annars staðar á landinu. Kenna menn það gjarnan skjólinu frá Esjunni, sem er vafalítið rétt. Aftur á móti er ekki endilega auðvelt að finna þessa daga og þar með greina hvað er á seyði. Beita má margskonar aðferðum við leitina.
Það sem hér fer á eftir er varla við skap nema hörðustu veðurnörda - rétt að geta þess áður en aðrir fara að eyða tíma í lesturinn.
Ritstjóri hungurdiska er fremur latur að eðlisfari og reynir þess vegna að leita uppi auðveldar aðferðir sem ekki krefjast mikillar vinnu af hans hálfu. Gallinn er bara sá að slíkt skilar ekki alltaf árangri.
En hér er ein tilraun. Hún fann hins vegar ekki nema suma af þeim dögum sem ritstjórinn geymir í minni sínu sem dæmigerða skjóldaga - þess vegna verður að hann leita betur síðar. Þessi leit skilaði hins vegar einhverjum árangri og við skulum líta á hann (eða eitthvað af honum).
Hér er reiknað út hversu miklu munar á sólarhringsmeðalhita Reykjavíkur og landsmeðalhita í byggð sama dag og búnir til listar yfir mun og daga.
Lítum fyrst á veðurkort - dæmigerðan Esjuskjólsdag.
Kortið sýnir veðrið á hádegi 16. maí 1988 (allir löngu búnir að gleyma honum). Þá var hiti tæplega 15 stig í Reykjavík, en ekki nema 8 uppi í Borgarfirði og yfirleitt var skítakuldi um mestallt land - og rétt ofan frostmarks við norðausturströndina. Það munaði tæplega 7 stigum á Reykjavíkurhita og landsmeðalhita, ekki oft sem munurinn hefur orðið jafnmikill eða meiri. Áttin er norðaustlæg.
Annar skjóldagur var með öðrum hætti.
Þetta var um hávetur, 6. janúar 2001. Þá var tæplega -8 stiga frost í Reykjavík á hádegi (og reyndar tæp -15 stig uppi í Borgarfirði. En talsvert hlýrra var víðast hvar á Norðaustur- og Austurlandi - frostlaust á Raufarhöfn, nánast frostlaust á Vestfjörðum og hiti tæp 4 stig í Hornafirði.
Þetta er líka skjóldagur, en áhrifin eru á hinn veginn hvað hitann varðar. Þennan dag var meir en 5 stigum kaldara í Reykjavík en á landsvísu.
En það er þó ekki alltaf skjólið sem veldur hitamun af þessu tagi. Kortið að neðan sýnir öðruvísi dæmi.
Þennan dag muna e.t.v. einhverjir, 30. apríl 2011. Þá snjóaði mikið í Reykjavík og hiti á hádegi ekki nema 0,6 stig, en austur á Vopnafirði var hitinn 13,7 stig. Hægfara kuldaskil voru yfir landinu - og Esjan kom ekki við sögu hitamunarins.
Þá er að telja.
Hér má sjá hvernig hitamunur höfuðbogar og landsins alls dreifist. Lárétti ásinn sýnir hitamun - þó ber að athuga að hér á núll við bilið frá 0,0 upp í 0,9 stig, -1 á því við bilið -0,1 til -1,0 stig (og svo framvegis). Lóðrétti ásinn sýnir hlutfallslegan fjölda. Í leiðinni var athugað hvort munur væri á dreifingunni eftir meðalvindhraða á landinu. Blái ferillinn sýnir þau tilvik þegar meðalvindhraðinn var minni en 5 m/s, en sá rauði þegar hann var meiri.
Langoftast er hitamunurinn lítill, í hægum vindi er hann þó oftar 1 til 2 stig heldur en 0 til 1, en í hvössum er algengast að hann sé 0 til 1 stig. Við sjáum að það er ekki oft sem munurinn er meiri en 3 stig - og sárasjaldan er meir en 2 stigum kaldara í Reykjavík heldur en að meðaltali á landinu öllu.
Næst einbeitum við okkur að þeim dögum þegar munurinn er 3 stig eða meira, Reykjavík hlýrri en landið í heild.
Hér má sjá hvernig tilvikin dreifast á vindáttir. Á árabilinu 1949 til 2016 var hitamunurinn meiri en 3 stig í 1291 tilviki (um 19 sinnum á ári að meðaltali) væri vindur minni en 5 m/s, en í 780 tilvikum væri vindur minni en 5 m/s (um 11 sinnum á ári). Við sjáum að sé vindur meiri en 5 m/s er það einkum norðaustanáttin sem skilar Reykjavík sérstökum hitaávinningi umfram aðra landshluta.
Við skulum líka líta í hinn veginn á hitakvarðanum, teljum tilvik þegar 2 stigum (eða meira) er kaldara í Reykjavík en á landsvísu.
Þessi tilvik eru miklu færri en hin (ekki nema 155 á 68 árum, ekki greint eftir vindhraða). Hér sjáum við að Reykjavík er helst kaldari en aðrir landshlutar í norðaustanátt (samanber kortið hér að ofan) - Esjan kemur vafalítið við sögu - býr til skjól og bjart veður að vetrarlagi - og svo í suðvestanátt - hinn dæmigerði suðvestansuddi að sumarlagi þegar hiti fer vart yfir 10 stig í Reykjavík en hlýindi ríkja norðaustanlands. Esjan kemur þá ekki við sögu.
Að lokum teljum við daga þegar áttin er af norðri eða norðaustri, vindur á landinu meiri en 5 m/s að meðaltali og Reykjavík er meir en 3 stigum hlýrri en aðrir landshlutar.
Mikill munur er á tíðni svona daga frá ári til árs. Enginn slíkur kom t.d. 1984, en flestir voru þeir 1968 - og reyndar skera hafísárin 1965 til 1971 sig nokkuð úr. Svo virðist sem dögum af þessu tagi fari fjölgandi - en það er ekkert að marka það.
Flokkur: Vísindi og fræði | Breytt s.d. kl. 00:56 | Facebook
Um bloggið
Hungurdiskar
Færsluflokkar
Heimsóknir
Flettingar
- Í dag (11.11.): 180
- Sl. sólarhring: 436
- Sl. viku: 1669
- Frá upphafi: 2409100
Annað
- Innlit í dag: 168
- Innlit sl. viku: 1495
- Gestir í dag: 168
- IP-tölur í dag: 166
Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar
Eldri færslur
- Nóvember 2024
- Október 2024
- September 2024
- Ágúst 2024
- Júlí 2024
- Júní 2024
- Maí 2024
- Apríl 2024
- Mars 2024
- Febrúar 2024
- Janúar 2024
- Desember 2023
- Nóvember 2023
- Október 2023
- September 2023
- Ágúst 2023
- Júlí 2023
- Júní 2023
- Maí 2023
- Apríl 2023
- Mars 2023
- Febrúar 2023
- Janúar 2023
- Desember 2022
- Nóvember 2022
- Október 2022
- September 2022
- Ágúst 2022
- Júlí 2022
- Júní 2022
- Maí 2022
- Apríl 2022
- Mars 2022
- Febrúar 2022
- Janúar 2022
- Desember 2021
- Nóvember 2021
- Október 2021
- September 2021
- Ágúst 2021
- Júlí 2021
- Júní 2021
- Maí 2021
- Apríl 2021
- Mars 2021
- Febrúar 2021
- Janúar 2021
- Desember 2020
- Nóvember 2020
- Október 2020
- September 2020
- Ágúst 2020
- Júlí 2020
- Júní 2020
- Maí 2020
- Apríl 2020
- Mars 2020
- Febrúar 2020
- Janúar 2020
- Desember 2019
- Nóvember 2019
- Október 2019
- September 2019
- Ágúst 2019
- Júlí 2019
- Júní 2019
- Maí 2019
- Apríl 2019
- Mars 2019
- Febrúar 2019
- Janúar 2019
- Desember 2018
- Nóvember 2018
- Október 2018
- September 2018
- Ágúst 2018
- Júlí 2018
- Júní 2018
- Maí 2018
- Apríl 2018
- Mars 2018
- Febrúar 2018
- Janúar 2018
- Desember 2017
- Nóvember 2017
- Október 2017
- September 2017
- Ágúst 2017
- Júlí 2017
- Júní 2017
- Maí 2017
- Apríl 2017
- Mars 2017
- Febrúar 2017
- Janúar 2017
- Desember 2016
- Nóvember 2016
- Október 2016
- September 2016
- Ágúst 2016
- Júlí 2016
- Júní 2016
- Maí 2016
- Apríl 2016
- Mars 2016
- Febrúar 2016
- Janúar 2016
- Desember 2015
- Nóvember 2015
- Október 2015
- September 2015
- Ágúst 2015
- Júlí 2015
- Júní 2015
- Maí 2015
- Apríl 2015
- Mars 2015
- Febrúar 2015
- Janúar 2015
- Desember 2014
- Nóvember 2014
- Október 2014
- September 2014
- Ágúst 2014
- Júlí 2014
- Júní 2014
- Maí 2014
- Mars 2014
- Febrúar 2014
- Janúar 2014
- Desember 2013
- Nóvember 2013
- Október 2013
- September 2013
- Ágúst 2013
- Júlí 2013
- Júní 2013
- Maí 2013
- Apríl 2013
- Mars 2013
- Febrúar 2013
- Janúar 2013
- Desember 2012
- Nóvember 2012
- Október 2012
- September 2012
- Ágúst 2012
- Júlí 2012
- Júní 2012
- Maí 2012
- Apríl 2012
- Mars 2012
- Febrúar 2012
- Janúar 2012
- Desember 2011
- Nóvember 2011
- Október 2011
- September 2011
- Ágúst 2011
- Júlí 2011
- Júní 2011
- Maí 2011
- Apríl 2011
- Mars 2011
- Febrúar 2011
- Janúar 2011
- Desember 2010
- Nóvember 2010
- Október 2010
- September 2010
- Ágúst 2010
Bæta við athugasemd [Innskráning]
Ekki er lengur hægt að skrifa athugasemdir við færsluna, þar sem tímamörk á athugasemdir eru liðin.