Inn til landsins

Það var nokkuð óvenjulegt veðurlag á landinu í gær, föstudag 5.maí (miðað við árstíma). Ritstjóri hungurdiska reiknar daglega út meðalhita á stöðvum í byggð og svo á öllum veðurstöðvum - horfir svo á báðar tölur. Nú brá svo við að byggðarmeðaltalið var lægra en heildarmeðaltalið. Stöðvar á hálendi hækkuðu sum sé heildina - ekki mikið að vísu, 0,1 stig, en samt. Þetta ástand kemur helst upp á miðju sumri þegar sjórinn kælir strendur og nes - en er óvenjulegra á vorin þegar snjóbráðnun ætti að vera að halda hálendishitanum niðri. - En það er e.t.v. best að rannsaka málið áður en farið er að gera eitthvað úr því.

Sjálfvirka stöðvakerfið er búið að vera í sæmilegu jafnvægi í rúman áratug. Fram að þeim tíma fjölgaði stöðvunum hratt, og var hlutur eiginlegra hálendisstöðva í meðalhita allra stöðva nokkuð hár framan af - en hefur svo minnkað eftir því sem öðrum stöðvum hefur fjölgað. Fyrstu ár sjálfvirka kerfisins eru því ekki alveg samanburðarhæf við þau síðari hvað varðar þann þátt sem við erum að horfa á í dag. 

Að meðaltali er meðalhiti „allra“ stöðva um 1,0 stigi lægri heldur en meðaltal í byggð.

Myndin sýnir að munurinn er breytilegur eftir árstímum - meiri á vetrum en að sumarlagi (bláar súlur). Gráu súlurnar sýna mesta mun einstakra daga, en þær grænu þann minnsta - í maí, júní og júlí hefur hann stöku sinnum orðið neikvæður - rétt eins og í gær. 

Þegar farið er í saumana á þessum neikvæðu tilvikum kemur í ljós að þau mynda gjarnan klasa - marga daga í röð. Um einn slíkan má lesa í gömlum pistlum hungurdiska 25. og 26. júlí árið 2013. Þá mældist hærri hiti á hálendinu en fyrr eða síðar - en svalt var við sjávarsíðuna víðast hvar á landinu. 

Það er óþekkt á vetrum að landsmeðalhiti í byggð sé lægri heldur en meðalhiti allra stöðva yfir heilan sólarhring - og að það gerist staka klukkutíma, eða fáeina í röð er einnig mjög sjaldséð - hefur þó gerst. En sólarhringsmunur hefur ekki orðið neikvæður nema í fjórum mánuðum ársins á árabilinu 2004 til 2017.

Á myndinni má sjá að þetta „ástand“ er langalgengast í júlímánuði, en ámótaalgengt í júní og ágúst. Þegar nánar er að gáð kemur reyndar í ljós að öll ágústtilvikin sem hér eru sýnd eru frá því í hitabylgjunni miklu 2004. - Svo eru þrjú tilvik í maí, þar af þetta sem varð tilefni pistilsins. 

Við lítum einnig á klukkustundargögnin - og teljum tilvik fyrir hverja klukkustund sólarhringsins. Þá kemur í ljós (ekki svo óvænt) að sjórinn heldur hita niðri yfir miðjan daginn - mest kl.15 og gefur hálendinu tækifæri til að njóta sín. 

Dægur- og árstíðasveiflur alls konar eru ritstjóra hungurdiska hugleiknar - vel má vera að hann mali eitthvað um skyld mál í fleiri pistlum. Til dæmis má benda á að meðaltal „allra“ stöðva sýnir auðvitað ekki meðalhita hálendisins sem slíks - heldur er það einungis almennt meðaltal sem er dálítið „mengað“ af mælingum hálendisstöðva. Hvernig væri nú að gera eitthvað svipað fyrir hálendið eitt og sér?