Veggurinn Grænland

21.1.2015 | 00:55

Grænland skýlir Íslandi að miklu leyti fyrir árásum lofts frá kanadísku heimskautaeyjunum - ekki þó alveg alltaf. Í dag (þriðjudaginn 20. janúar) sást kalt loft falla niður af jöklinum í mjóum vindstreng sunnan við Kulusuk - ef marka má greiningu evrópureiknimiðstöðvarinnar á hádegi. Kortið að neðan sýnir vind í 100 metra hæð (yfir líkanlandinu) á hádegi í dag.

Ísland er lengst til hægri - en yfir fjöllum Austur-Grænlands er stór blettur þar sem vindhraði er allt upp í 36 m/s (dekksti brúni liturinn). Megnið af loftinu sem þarna fellur niður fer trúlega í svokallað straumstökk - það lyftist upp aftur og fer uppúr þessu korti. Á smábili nær vindur að haldast yfir 24 m/s langt út á haf og lendir þar loks í samkrulli við eitthvað fleira.

Hinn vindstrengurinn á myndinni, sá sem er utan miðlínu á Grænlandssundi er annars eðlis - þar þrengir hlýrra loft úr austri sér að kaldara sem kemur að norðan svo úr verður rok eða ofsaveður.

Á þykktarkortinu að neðan sjáum við stærra svæði - og fallvindurinn ofan af Grænlandi sést vel - ekki sem vindur heldur sem tunga af köldu lofti.

Heildregnu línurnar sýna þykktina - en litir hita í 850 hPa. Hér sést veggur Grænlands mjög vel. Alveg efst í vinstra horni má sjá 4900 metra jafnþykktarlínuna. Kalda loftið teygir sig til austurs yfir jökulinn þar sem vindstrengurinn er á fyrra kortinu. Lágþykktarás er merktur með lítilli rauðri ör - en þykktin getur samt ekki talist lág - hún er bara lægri í ásnum heldur en til beggja handa.

Framrás kuldans sést betur á litunum sem sýna hita í 850 hPa. Ás hans er merkt með gulu örinni. Við sjáum töluna -17 í fjólubláum bletti skammt undan strönd Grænlands - alvörukuldi. Það er hins vegar lítið að marka -30 stiga töluna á háhrygg Grænlands - jökullinn nær í raun upp fyrir 850 hPa.

Við notum tækifærið og tökum eftir því að ásar kuldans eru ekki á sama stað. Þykktin mælir sem kunnugt er hita í neðri hluta veðrahvolfs - eins konar meðaltal neðstu 5 km þess, en 850 hPa flöturinn er neðar (heldur en það meðaltal). Kuldaásinn hallast greinilega - hann er hér sunnar neðantil heldur en ofar.

Fallvindur ofan af Grænlandsjökli nefnist piteraq - hungurdiskar hafa oft minnst á hann og eðli hans áður.

Þessi piteraq gengur fljótt niður því lægðakerfi nálgast úr suðvestri. Á morgun (miðvikudag) verður það komið langleiðina til Íslands. Kortið að neðan sýnir spá evrópureiknimiðstöðvarinnar kl. 18.

Þrátt fyrir að þessi lægð sé út af fyrir sig ekkert aumingjaleg, finnst manni það samt því þrýstilínurnar eru ekkert sérlega þéttar í kringum meginúrkomusvæði hennar - varla að nái stormstyrk. Þetta er auðvitað góð tilbreyting frá því sem verið hefur. Vanmetum samt ekki veðrið á ferðum okkar um landið.

En - fyrir vestan Grænland er mjög kalt. Eins gott að veggurinn í vestri skýli okkur vel þegar lægðin er komin framhjá. Það á hann líka að gera - að mestu, en rétt er að fylgjast með baráttu þyngdar- og flotkrafta við Suðaustur-Grænland næstu daga.

Flokkur: Vísindi og fræði | Breytt s.d. kl. 10:57 | Facebook