Skemmtileg hafgoluspá

Þá er það hafgolan á Suðurlandsundirlendinu miðvikudaginn 13. ágúst. Í nýjustu háupplausnarveðurlíkönum koma fram mikil smáatriði - stundum e.t.v. um of - fleiri en líkanið getur í raun staðið við. En býsna sannfærandi samt.

Hér er dæmi um slíka smáatriðaspá - hún er fengin úr spárunu harmonie-líkans Veðurstofunnar frá því kl. 18 í dag, þriðjudag 12. ágúst og á við um landið suðvestanvert kl. 17 síðdegis á miðvikudag, 13. ágúst. Fyrsta myndin sýnir einmitt vindátt og vindhraða í 10-metra hæð frá jörðu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Flestir ættu að átta sig á legu landsins. Litlar örvar sýna vindstefnu en litirnir vindstyrk í m/s. Athuga þarf að tölurnar á kvarðanum hafa hliðrast um eitt bil til hægri. Blái liturinn byrjar við 8 m/s en ekki 6 eins og virðist mega ráða af kvarðanum. Stóra örin bendir á stað rétt austan við Þjórsá. Þar má ef vel er að gáð (kortið batnar heldur við stækkun) sjá bæði skipti í vindátt og vindhraða á mjög þröngu belti. Við skulum til hægðarauka kalla þetta hafgoluskil (með óbragð í munni). Þau ná alveg frá Selvogi í vestri austur eftir Suðurlandsundirlendinu og að því er virðist upp á hálendið austan Rangárvalla. 

Það er dálítið álitamál að ákveða nákvæmlega hvar og hvenær hafgolan byrjar að ráðast á land, en fyrri kort sýna að hún ræðst inn á strönd Árnessýslu rétt um kl. 14 en gengur síðan lengra og lengra inn á land og er kl. 17 komin þar sem kortið sýnir. Ef trúa má spánni gengur hún hraðar yfir austanverða Árnessýslu heldur en vestanmegin - Laugarvatn sleppur þannig lengur heldur en Skálholt og jafnvel lengur en Gullfoss og Geysir. 

En við skulum muna að þetta eru allt saman sýndarvindar - raunveruleikinn getur orðið annar. En það er samt skemmtilegt að þessi sama hafgola var líka í miðvikudagsspánni sem reiknuð var í gær, mánudag - eitthvað er það í stöðunni sem líkanið trúir á.

Ef farið er í fleiri smáatriði má m.a. sjá að önnur vindaskil ganga upp með Þjórsá þar sem mætist suðaustlægur og norðvestlægur vindur. Við getum víst ekki kallað það hafgolu - en sennilega einhver sólfarsvindur samt.

Á höfuðborgarsvæðinu er líka hafgola - hún sést þó illa í hinni almennu norðanátt sem ríkir á svæðinu - meira að hún komi fram sem snúningur á vindi úr norðaustri til norðvesturs. Líkanið segir að hún víki ekki undan landvindi fyrr en um miðnætti.

En við skulum líta á fleiri kort. Þau eru teiknuð í minni upplausn heldur en vindkortið að ofan og þola minni stækkun. Skoðum þau samt. Fyrst er hitakort.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Litirnir sýna hita í 2 m hæð, hver litur nær yfir 1 stig. Örin bendir á hafgoluskilin yfir Suðurlandi. Við getum séð að hiti fellur um 3 stig um leið og hafgolan kemur. Ekkert óskaplega mikið - en samt mjög greinilegt. Hitinn fellur síðar í uppsveitunum.

Svo er það rakinn.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ekki sjást hafgoluskilin síður vel á þessari mynd. Litafletir og tölur gefa rakastig til kynna í prósentum. Lágmarkið í landloftinu sem víkur undan hafgolunni er ekki nema 32 prósent - en í græna litnum er rakastigið á milli 60 og 70% - um kvöldið hækkar rakastigið enn - þegar kólnar er sól lækkar á lofti.

Næsta kort sýnir vind í 850 hPa fletinum í líkaninu - vindörvar sýna lárétta þætti vindsins en litirnir þann lóðrétta.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Við sjáum á hefðbundnu vindörvunum að vindur í 1400 metra hæð er af norðaustri yfir suðvestanátt hafgolunnar - innan við hafgoluskilin er vindátt óráðin. Hafgoluskilin koma hér fram sem snögg lyfting á loftinu fyrir ofan þau. Grænu litirnir sýna uppstreymi - en þeir gulu og brúnu niðurstreymi. Þar sem mest er er uppstreymið um 0,6 m/s. Á þessu korti má líka glögglega sjá samstreymið upp með Þjórsá - þar er líka snögg lyfting.  

Ekkert svona sést í hafgolunni á höfuðborgarsvæðinu - þar er líka norðanátt í 850 hPa-rétt eins og við jörð.

Eitt kort lítum við á enn - fyrir hvern það er er ekki gott að segja. Ritstjórinn heldur upp á svona kort sem sýnir svokallað í- og úrstreymi. Ístreymi er þar sem meira loft kemur inn í rúmmál heldur en fer út úr því - úrstreymi er hið gagnstæða. Ístreymi er blátt á kortinu, en úrstreymi rautt. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kortið á við um 1000-hPa flötinn - nærri jörð. Hefðbundnar vindörvar sýna vind í 10 metra hæð - rétt eins og sást á fyrsta kortinu. Hafgolan sést vel á stefnu vindörvanna. Við hafgoluskilin er töluvert ístreymi - það er það sem veldur uppstreyminu í 850 hPa og við sáum á fyrra korti - meira loft treðst lárétt inn við skilin - hraðar heldur en streymt getur burt - við það verður loftið að lyftast til að jafnvægi náist. Við sjáum hér líka í- og úrstreymismynstur á Faxaflóa. Með því að horfa á vindörvarnar má ráða í það af hverju það stafar - einnig er gott að hafa í huga afleiðingar þeirrar snöggu núningsaukningar/minnkunar sem á sér stað þegar vindur streymir á land/af landi.

Alla vega ættu þeir sem um Suðurlandsundirlendið fara á morgun (miðvikudag 13. ágúst) að gefa hafgolunni gaum - alls ekki er víst að líkanið reikni rétt.  

Athugasemdir

[Sigurður Þór Guðjónsson, 13.8.2014 kl. 12:12]

Helvítis hafgolan! En gaman væri að fá veðurstöð við Laugarvatn.

[Trausti Jónsson, 13.8.2014 kl. 16:59]

Það segir þú satt Sigurður. Oft er hlýtt á Laugarvatni - ekki síst í gufubaðinu

[Sigurður Þór Guðjónsson, 13.8.2014 kl. 18:55]

Og hvað þá rakastigið!

[Trausti Jónsson, 13.8.2014 kl. 19:44]

Rakastigið, já, það verður aldrei nema 100% (jæja, kannski 102) en rakaþrýstingurinn er enn meira spennandi. Hið algjörlega óopinbera íslandsmet er 22,3 hPa sett á Sámsstöðum 24. ágúst 2003. Gufubaðið gerir örugglega betur.