Leiðindi í Norður-Noregi

Einn af fylgifiskum hæðar yfir Grænlandi eða Íslandi er norðanátt í Norður-Noregi. Vindurinn kemur beint úr Norður-Íshafi eða af austurgrænlandsísnum, blæs síðan yfir mjög hlýtt haf þar sem vatnsgufan pumpast upp úr sjónum og býr til él, éljagarða og heimskautalægðir (æ). Úrkomuþrungin élin dengja síðan niður snjónum í Norður-Noregi. Þar hafa snjóflóð nú valdið mannsköðum. En nú nálgast páskar og erfitt að halda mannskapnum frá brekkunum.  

Þegar ritstjórinn var í námi í kortagreiningu í Noregi fyrir margt löngu var sérstaklega farið í þessa erfiðu stöðu. Þá var engin von til þess að tölvuspár næðu tökum á henni - og gervihnattamyndir af svæðinu ákaflega stopular. Þegar veðurlíkön og myndir bötnuðu varð heldur skárra við að eiga - en enn er óöryggi mikið hjá veðurspámönnum varðandi bæði vind og úrkomumagn þessara litlu kerfa.

Eitt hjálpartækja er mjög einföld mælitala sem flestir gætu kallað heimskautalægðavísi (æ). Þetta er einhver einfaldasti vísir sem um getur - mismunur sjávarhita og hita í 500 hPa-fletinum. Nútíma reiknilíkön fara mjög nærri um hvort tveggja og auðvelt að setja fram á korti. Lítum á eitt þeirra.

Kortið gildir kl. 18 í dag (miðvikudaginn 27. mars). Heildregnu línurnar sýna sjávarmálsþrýsting, rauðu strikalínurnar sýna þykktina, en litafletir mælitöluna góðu. Þar sem hún er hæst eru settar tölur. Löndin eru grá - þar er enginn sjávarhiti.

Reynsluregla segir að þegar talan nær 50 er líklegt að heimskautalægð eða lægðir (æ) myndist. Hæsta gildi kortsins, 53, er við strönd Norður-Noregs. Norska veðurstofan varar á sama tíma við lægðum, hvassviðri og mikilli snjókomu, en við sjáum engar lokaðar jafnþrýstilínur á svæðinu. Aðallægð dagsins er rétt utan við kortið við Noreg - þær eru fleiri - en líkanið sér þær varla.

Þetta ástand á að verða viðvarandi næstu daga með vísisgildum í kringum 50. Nóg að gera á veðurstofunni í Tromsö. Ef við lítum á þykktina sést að það er 504 dam línan sem liggur í gegnum brúnasta svæðið á myndinni (hún batnar við stækkun) og 498 dam línan er ekki langt undan. Þykkt í kringum 500 og þar fyrir neðan líður mjög illa yfir hlýjum sjó - eitruð blanda.

Við sjáum að mælitalan er frekar há fyrir suðvestan land. Loft er þar óstöðugt - og þeir sem litu til lofts sáu háreista éljaklakka á stangli yfir sjónum undan landi - og fáeinir komust reyndar inn á land. Sé að marka spár á mælitalan að fara niður á við - verður komin niður fyrir 40 síðdegis á morgun (fimmtudag) og fer síðan enn neðar. Því veldur jaðarbakki lægðarinnar miklu sem er nú um 950 hPa djúp langt suðvestur í hafi. Hennar var getið í pistli í fyrradag (merkt 26. mars).

En gefum þessum einfalda vísi gaum.