Staðan í loftþrýstimálunum

Nú eru tveir þriðju hlutar marsmánaðar liðnir og enn er ekkert lát á háum loftþrýstingi hér á landi. Hvernig fer um síðasta þriðjunginn vitum við ekki en lengstu spár gera ekki ráð fyrir teljandi breytingu hvað þetta varðar. Við lítum aðeins á málið.

Fyrri myndin sýnir þrýstivik fyrstu 18 daga mánaðarins í hPa. Kortið er fengið hjá bandarísku veðurstofunni (NOAA). Jafnvikalínur eru heildregnar og litir sýna einnig vikið, blátt og fjólublátt er neikvætt (þrýstingur lægri en að meðaltali) en gulu og rauðu litirnir sýna hvar þrýstingur hefur verið fyrir ofan meðaltal. Miðað er við tímabilið 1981 til 2010. Þrýstingur á Íslandi er hér 17 til 18 hPa ofan meðaltals. Sé miðað við 1961 til 1990 er vikið örlítið minna því þrýstingur á því tímabili var heldur hærri en á síðustu áratugum.

Af þessu má sjá að norðaustanátt hefur verið ríkjandi. Þrátt fyrir vindáttina hefur hitinn það sem af er ekki verið nema um 1 stigi undir meðallagi. Úrkoma er í meðallagi norðaustanlands, en aðeins helmingur af meðallagi suðvestanlands. Óvenjulítil úrkoma hefur verið austan- og suðaustanlands, aðeins um 10 % af meðallagi á Kirkjubæjarklaustri. Þessi litla úrkoma um austurhelming landsins skýrist að nokkru þegar við lítum á kortið að neðan. Það sýnir meðalhæð (ekki vik) 500 hPa-flatarins á sama tíma og kortið að ofan.

Hér má sjá að vestanátt hefur verið ríkjandi í háloftunum, mikill hæðarhryggur ríkir á svæðinu frá Baffinsflóa í vestri og austur fyrir Ísland. Kalt hefur verið á Bretlandseyjum og suður á meginlandið.

En hversu óvenjulegur er þessi háþrýstingur?

Lítum fyrst á meðalþrýsting í Reykjavík fyrstu 20 daga marsmánaðar allt aftur til 1949.

ár		þrýstingur
1962		1028,5
2005		1018,9
2013		1018,8
1984		1018,1
1955		1017,9

Hér er mars 2013 í þriðja hæsta sæti - ómarktækt neðar en mars 2005, en mars 1962 er miklu hærri. Sá mánuður er frægur fyrir þurrk á Suðvestur- og Vesturlandi. Auk þess er hann einn af köldustu marsmánuðum á Bretlandseyjum.

Sé litið á lengra tímabil er mars 2013 ekki alveg jafn ofarlega á lista. Háþrýstimarsmánuðir hafa einfaldlega verið sjaldgæfari á síðari áratugum en áður var. En lítum samt á listann þótt langur sé.

röð	ár		þrýstingur
1	1962		1028,5
2	1867		1024,4
3	1840		1024,3
4	1883		1024,1
5	1916		1023,6
6	1900		1020,9
7	1845		1019,8
8	1937		1019,7
9	2005		1018,9
10	2013		1018,8
11	1837		1018,8
12	1947		1018,6
13	1984		1018,1
14	1955		1017,9

Hér er 2013 í tíunda sæti. Þessi röð raskaðist nokkuð til loka mánaðanna sem hér eru tilfærðir. Það voru ekki nema fjórir sem enduðu ofan við 1020 hPa. Mjög fáir mánuðir státa svo háum meðalþrýstingi í Reykjavík, aðeins 19 talsins frá 1881 að telja. Tveir janúarmánuðir, sex febrúarmánuðir, 4 marsmánuðir, einn apríl, fimm maímánuðir og einn júlí. Nú eru liðin 27 ár síðan mánaðarmeðalþrýstingur var svo hár. Það var í febrúar 1986.