Lægðin að taka á sig mynd

Hér er vísað í lægð sem minnst var á í pistli hungurdiska í gær og var þar kölluð fyrri lægðin. Hún dýpkar nú rösklega. Á miðnætti (aðfaranótt fimmtudags 24.11.) er giskað á að þrýstingur í miðri lægðinni sé 977 hPa - en á að vera komið niður í 944 hPa eftir sólarhring, 33 hPa-dýpkun á sólarhring. Lítum á hitamynd kl. 23 á miðvikudagskvöld (23.11.). Myndin er af vef Veðurstofunnar, vedur.is.

Þeir sem þekkja landaskipan sjá að Ísland er ofan miðju myndarinnar en hún spannar svæði suður til Spánar og vestur til Nýfundnalands. Því hvítari sem fletir eru á myndinni því kaldari eru þeir. Ský eru oftast kaldari heldur en undirliggjandi haf og land og því hvítari sem þau eru því hærra eru þau á lofti.

Mest áberandi af skýjakerfunum er það í námunda við rauðu örina sem ég hef sett inn á myndina. Hún sýnir nokkurn veginn svokallað hlýtt færiband lægðarinnar. Þar er rösklegt uppstreymi. Lægðarmiðjan er þar vestan við. Kerfið er um það bil að slitna frá syðra lægðarkerfi sem sitja mun eftir ræstist spár.

Fastir lesendur hungurdiska vita að mestur gangur er í lægðarkerfinu við skarpa brún hvíta svæðisins - í vesturkanti hlýja færibandsins. Þar bendir ör á niðurstreymissvæði vestan brúnarinnar. Þar leysast ský upp. Þetta er oft kallað þurra innskotið eða rifan (bókstafurinn Þ er við hinn enda örvarinnar). Næst norðvestan við hana er skýjabogi - ívið lægri (og grárri) heldur en skýin í hlýja færibandinu. Þessi bogi er stundum kallaður kalda færibandið - en í raun þarf að liggja dálítið yfir stöðunni til að greina það. Þetta gæti líka verið það sem við viljum kalla undanskot (undan) hlýja færibandinu. Ég hallast að fyrrnefnda möguleikanum í þessu tilviki - en er ekki viss. Hef helst það fyrir mér að undanskotin verði yfirleitt ekki áberandi fyrr en greinilegri krókur hefur myndast í kringum sjálfa lægðarmiðjuna. Krókurinn er ekki kominn í ljós á þessari mynd.

Á myndinni má sjá í jaðar næstu lægðar við Nýfundnaland sem hvítan skjöld, við horfum þar á hlykkinn á hlýju færibandi hennar.

En lítum nánar á spána um stöðu lægðarinnar kl. 18 á fimmtudag (24.11.).

Kortið sýnr stöðuna kl. 18. Þá er lægðin um 950 hPa í miðju og er að valda vondu í Færeyjum. Ég hef merkt inn stöðuna á miðnætti (aðfaranótt fimmtudags) sem L innan í brúnum hring þannig að vel megi greina hversu rösklega lægðin hefur farið á 18 klst. Um sólarhring síðar verður hún þar sem merkt er S í hring vestan við Lófót í Noregi. Bókstafurinn S er valinn vegna þess að þar á lægðin að fara í slaufu sína. Riðalægðir taka oft (ekki alltaf) slaufu á braut sinni í þann mund sem þær ná mestum þroska. Þá er veðrið sem fylgir lægðinni verst (ef landaskipan truflar ekki). Mig langar til að skýra það nánar síðar.

Þegar lægðin fer hjá milli Íslands og Færeyja er hún enn á rösklegri ferð. Áður en tölvuspár náðu þeim þroska sem nú er voru lægðir sem fóru hratt hjá suðaustan við land sérstakt vandamál. Vindur í norðvesturjaðri þeirra (samsíða hreyfistefnu) er nefnilega minni heldur en þrýstibratti gefur einn til kynna, en nær sér aftur á móti upp um leið og þrýstilínurnar taka að sveigja bakvið lægðina.

Nú segja tölvuspár okkur ekki einungis um þrýstibrattann sjálfan heldur reikna þær líka út vindhraða og vindstefnu. Þeir sem lesa úr tölvuspám - og eru órólegir yfir vindi - ættu því frekar að líta á vindhraðaspána (t.d. í 925 hPa-fletinum) heldur en að treysta þrýstibrattanum einum saman til vindmats. Til viðbótar þessu misræmi í þrýstibratta og vindi við krappar hraðfara lægðir verður líka að leiðrétta fyrir sveigju þrýstilínanna. Vindur í lægðarsveigju er minni heldur en þrýstibrattinn einn segir til um.

Þegar lægðir taka slaufuna hægja þær mjög á sér og þá hverfa þau „skýlandi“ áhrif sem hreyfingin hefur þar sem þrýstivindurinn blæs andstætt henni. (Í þessu tilviki í norðvesturjaðri lægðarinnar). Áður en nákvæmar tölvuspár komu til var mjög erfitt að meta hvar eða hvort lægðarmiðjan tæki slaufu.

En þessi texti er orðinn ansi slaufukenndur og mál að linni. Rétt er þó að minnast á framtíð seinni lægðarinnar. Nú er henni spáð þannig að hún fletjist nokkuð út á leið sinni sunnan við land (strauist) en hún taki við sér svo um munar við Skotland og þar austur af á sunnudag.