Hlýtt loft á leið til landsins

Þriðjudagskvöldið (1. nóvember) er frekar kalt. Sömuleiðis er vindur víða hvass. Sagt er að áfram verði hvasst víða um landið vestanvert á morgun (en vefur Veðurstofunnar upplýsir lesendur um það. Við lítum hins vegar hærra til lofts í átt að hlýrra lofti. Til þess mun væntanlega sjást á morgun (miðvikudag) í líki skýjabakka (bliku og fleira) sem kemur úr suðri og suðaustri yfir landið. Við jörð er hlýja loftið lengur á leiðinni.

Fyrri mynd dagsins sýnir 300 hPa hirlam-spákort á miðnætti aðfaranótt miðvikudags. Þar má sjá jafnhæðarlínur flatarins merktar í hefðbundnum dekametramáli (1 dam = 10 metrar). Línan sem liggur um Snæfellsnes sýnir 8660 metra. Lituðu fletirnir sýna hvar vindur er mestur (háloftarastir), litakvarðinn er lengst til hægri á myndinni og sýnir vindhraða í hnútum (að hætti flugvéla sem eru þarna á ferð).

Efni dagsins lýtur að lægðinni fyrir vestan Írland og strengnum mikla austur af henni. Þessi strengur beinir lofti til norðurs en hann tekur síðan sveigju til norðausturs og austurs suðaustan Íslands. Syðst í strengnum er lægðabeygja (hægrihandargrip) en smám saman réttir úr og leggst yfir í hæðarbeygju þegar komið er norður undir á að giska 57 gráður norðlægrar breiddar. Þar er sem sagt hæðarhryggur. Þessi hryggur er í framsókn til norðurs - um það bil þvert á vindinn.

Lokaðar háloftalægðir eins og sú sem við horfum þarna á eiga erfitt með að færast í norður - óstuddar. Líflína þessarar felst í því að lægðardragið sem er á Grænlandshafi grefur sig suður á bóginn og krækir að lokum í lægðina en hörfar jafnframt lítillega undan framsókn hryggjarins.

Við lítum líka á hitamynd sem er tekin kl. 23 á þriðjudagskvöldi 1. nóvember - á um það bil sama tíma og spákortið hér að ofan gildir. (Erfiður biti framundan).

Flestir lesendur átta sig væntanlega á merkingu grálitum myndarinnar. Hvítustu svæðin eru köldust en hlýrri svæði eru dekkri. Það hvítasta nær alveg upp í 300 hPa vindinn á fyrri mynd. Ég hef (glannalega og ónákvæmt) merkt miðju háloftarastarinnar (skotvindinn) með rauðri ör. Þar er einnig það sem kallað er hlýtt færiband lægðarinnar. Lægðardragið á Grænlandshafi er merkt sem blásveigð ör. Lægðin suður í hafi samanstendur af nokkrum minni lægðasveipum.

Brúnlituðu, sveigðu línurnar eiga að fylgja skýjaformum færibandsins. Færibandið streymir ekki til norðurs jafnt og þétt heldur koma eins og gusur af lofti úr suðri. Þær rísa hver um sig hátt til lofts um leið og þær hreyfast norður en jafnframt breiða þær úr sér, þó aðallega til austurs, út úr meginstrengnum. Hægri endi brúnu línanna (austurendinn) er ætíð sunnar heldur en vesturendinn, sem hreyfist hraðast til norðurs. Austurendarnir dragast því afturúr - þrátt fyrir að vera á hraðri leið til norðurs. Nyrst í færibandinu er minni munur á hraða vestur- og austurhluta gusunnar.

Á myndina eru einnig grænleitir sveigir, sennilega eiga þeir uppruna sinn í undanskotum færibandsins. Þaðan koma líka gusur, bara ekki eins háskreiðar og hinar.

Þetta er ekki mjög augljóst - og eru lesendur beðnir velvirðingar á flækjunni. En átök af þessu tagi milli framsóknar hlýlofts úr suðri (í hæðarbeygju) og kaldlofts úr vestri (í lægðarbeygju) er alltaf mjög áhugaverð - og jafnvel spennandi.