Munur á sjávarhita vestanlands og austan

Áhugi ritstjóra hungurdiska á árstíðasveiflunni brýst nú enn fram á blogginu. Í þetta sinn lítum við á hvernig munur á sjávarhita vestanlands og austan breytist með árstíma. Játa verður að sá sem skrifar er ekki nema mátulega inni í smáatriðum hringrásar hafsins í kringum landið og eru lesendur beðnir um að líta ekki allt of hörkulega á hugsanlegar ályktunarvillur.

Hér eru sjávarhitamælingar í Grindavík, Reykjavík og á Suðureyri við Súgandafjörð fulltrúar Vesturlands, en Raufarhöfn, Þorvaldsstaðir við Bakkafjörð og Teigarhorn útvega tölur að austan. Taka verður fram að ekki má taka tölurnar allt of hátíðlega - en lögun árstíðasveiflunnar stendur.

Lóðrétti ásinn sýnir hitamuninn, jákvæður munur sýnir að hlýrra er við Vesturland allt árið. Lárétti ásinn sýnir mánuði ársins - í eitt og hálft ár. Þetta er gert til að sjá lögun ferilsins bæði vetur og sumar.

Þótt hlýrra sé við Vesturland allt árið er munurinn mjög mismikill. Svo vill til að ferillinn fylgir sólarhæð í stórum dráttum. Mestur er munurinn um hálfum mánuði fyrir sólstöður, en minnstur í kringum vetrarsólhvörf. En ekki ræður sólin ein, munur á breiddarstigi landshlutanna er ekki nægur til þess. Eitthvað fleira kemur því við sögu.

Veðurfræðingurinn veit að sjávarhiti ræðst bæði af aðstreymi annars staðar að sem og af blöndun yfirborðssjávar við þann sjó sem skammt er undir yfirborði. Grunur leikur á að hvassari vindar á vetrum dragi úr lagskiptingu efstu sjávarlaga. Kannski útskýrir það hvers vegna munurinn á landshlutunum er minnstur á vetrum, einmitt um það leyti sem stormatíðni er sem mest.

Munurinn fer síðan að vaxa um miðjan febrúar - einmitt þegar fer að draga úr tíðni illviðra. Það er samt grunsamlegt að þetta tvennt gerist á nákvæmlega sama tíma. Maður skyldi halda að allgóð blöndun héldi áfram að eiga sér stað mestallan veturinn. Alla vega er líklegt að fleira komi hér til.

Að vetrinum ríkir mikil samkeppni ísmyndunar og ísbráðnunar yfir kalda sjónum við Austur-Grænland. Reyndar er það svo að þrátt fyrir að ísútbreiðslan aukist allt fram í apríl á miskunnarlaus bráðnun sér stað allan veturinn. Myndun hafíss dregur úr lagskiptingu meðan á henni stendur - en þegar bráðnun nær undirtökunum vinnur hún á móti blöndun - og lagskipting vex.

Svo virðist sem keppnin milli blöndunar og lagskiptingar sé ójöfn vestanlands og austan. E.t.v. hefur aðstreymi bræðsluvatns að norðan vinninginn austanlands frá því í febrúar og fram á sumar en blöndunin hafi betur undan Vesturlandi. En hér er ég að fara út fyrir mín fræði og mál að vangaveltum linni áður en þær fara um víðan völl.

Minnstur munur reiknast munurinn á gamlársdag, 31. desember - tökum þá dagsetningu ekki bókstaflega og ekki heldur að hámarksmunur reiknast þann 8. júní. Meiri spurning er hvort toppurinn sem er áberandi milli 20. maí og 20. júní er marktækur. Það er merkilegt ef svo er. Frá því um 20. júní og fram undir mánaðamót ágúst og september helst munurinn svipaður en úr því virðist blöndun aukast. Sennilega er sjórinn við Vesturland þá betur blandaður heldur en eystra og aukin vindáhrif sjáist því betur við Austurland.

Í hafíssögu landsins vekur athygli að þrátt fyrir að hafís hafi alloft þvælst við Austfirði á sumrin á fyrri tíð hvarf hann nánast undantekningalaust þaðan í ágústlok, jafnvel snögglega. Er það einhver gáta?

Athugasemdir

[Sindri Karl Sigurðsson, 27.8.2011 kl. 20:56]

Sæll.

Ég reikna með að þetta séu gögn framsett sem meðaltal einhvers árafjölda. Það væri fróðlegt að bera saman vindrósir Vesturlands og Austurlands á sama tíma og skoða síðan síðustu 10 ár á hvorum helming fyrir sig, annarsvegar ríkjandi vindátt og hinsvegar sjávarhita. Ég hef grun um að síðustu ár hafi verið óvenju þrálátar SV áttir að vetri og NA að sumri, fyrir Austan, en það gæti verið meira tilfinning en sannleikur. Sumarið er amk. ekki yfir þá mánuði sem eiga að kallast sumarmánuðir.

[Trausti Jónsson, 28.8.2011 kl. 02:24]

Sindri: Þetta eru gögn frá árunum 1961 til 1990. Ekki eru þó öll árin með á öllum stöðvum og veldur því að ég vara við því að tölurnar séu teknar alveg bókstaflega - en árstíðasveifla mismunarins er svona. Ég hef hugsað mér að fjalla um þetta vindáttarmál sem þú nefnir síðar - einhvern tíma þegar sumarið er alveg liðið.