Norðurhvelið í ágústbyrjun

Það er í fyrri hluta ágústmánaðar sem vestanvindabeltið í veðrahvolfinu er slakast í grennd við Ísland og illviðri tengd því í lágmarki. Staðan í ár styrkir langtímameðaltalið því nú er austanátt ríkjandi yfir landinu, í norðurjaðri allmikillar háloftalægðar sunnan við land og ekki er annað að sjá en að hún verði á svipuðum slóðum fram á næstu helgi.

En lítum á 500 hPa-spákort evrópsku reiknimiðstöðvarinnar fyrir hádegi á miðvikudag (3. ágúst).

Fastir lesendur kannast við kortið, en aðrir verða að vita að höfin eru blá, löndin ljósbrún. Ísland er neðan við miðja mynd. Bláu og rauðu línurnar sýna hæð 500 hPa-flatarins í dekametrum (1 dam = 10 metrar). Því þéttari sem línurnar eru því meiri er vindurinn milli þeirra. Þykka, rauða línan markar 5460 metra hæð, en sú þunna sýnir hæðina 5820 metra.

Við sjáum vel lægðina suður af landinu, innsta jafnhæðarlínan markar 5460 metra (þykk, rauð). Ámóta djúpar háloftalægðir eru nokkrar á kortinu. Sú langöflugasta í dag er norðan við Beringssund og þar er hæðin í miðju aðeins 5160 metrar. Ég veit ekki hvort við eigum að kalla þetta síðustu leifar vetrarins síðasta eða fyrstu merki haustsins. En þessi ákveðna lægð á að grynnast aftur.

Þegar kemur fram yfir miðjan ágústmánuð fara 5460 hringirnir að stækka og taka höndum saman. Að því kemur að við sjáum nýja rauða línu á korti sem þessu. Hún verður grönn og markar 5100 metra hæð 500 hPa-flatarins. Við bíðum spennt eftir því hvenær það gerist.

Hæð 500 hPa-flatarins á norðurslóðum lækkar mun hraðar á haustin heldur en hæðin suður undir hvarfbaug. Það þýðir að jafnhæðarlínur verða þéttari á norðurhveli og vestanáttin bætir smám saman í sig. Ef við erum óheppin verðum við vör við þetta strax í kringum 20. ágúst með heppni getur það dregist fram eftir september, en á kostnað einhverra annarra íbúa norðurhvels.

Á kortinu hér að ofan er lítið um fyrirstöðuhæðir, sú eina sem talandi er um er yfir N-Grænlandi. Eins og staðan er nú heldur hún kuldapollum að norðan fjarri, en spurning hvað gerist þegar hún hreyfir sig. Sígi hún til vesturs opnast leið fyrir kalt loft suður með Austur-Grænlandi - en það viljum við ekki.

Betra hefði verið ef háloftalægðin suður undan hefði valið sér ból aðeins sunnar, þá gætu fleiri sveitir notið blíðu - en eins og sjá má á kortinu er landið undir nokkuð krappri lægðabeygju. Lægðabeygjunni fylgja úrkomubakkar úr suðaustri sem berast upp að landinu og vestur yfir það hver á fætur öðrum. Þeir leysast flestir upp á leið vestur yfir landið.

Athugasemdir

[Emil Hannes Valgeirsson, 2.8.2011 kl. 11:09]

Við sleppum þó væntanlega við fellibylji eins og þennan uppi í hægra horninu.

[Trausti Jónsson, 3.8.2011 kl. 00:56]

Já, við sleppum við fellibylji. Þetta mun vera fellibylurinn 11W (Muifa) sem sést á kortinu. Þar kvu blása 110 hnúta vindur (miðað við 1-mínútu meðaltal) og 130 hnúta hviður - hvoru tveggja nærri Íslandsmetunum. Hitabeltisstormurinn Emily er á sveimi í Karabíska hafinu og hefur hann sést í stöku framtíðarspá fara hér norður í átt til okkar. Í gær (1. ágúst) var þetta myndarleg lægð, en í dag er ekkert gert úr þessu. Enda skilst mér á fréttum að vestan að enginn viti hvort stormurinn lifir næstu daga.