Meira um vestrænt eða norrænt kuldakast

Veðurspámenn gefa það nú almennt í skyn að kuldakast sé í uppsiglingu. Ég ætla ekki að segja neitt ákveðið um það en ætla samt að halda áfram umræðunni í gær hér á hungurdiskum um vestræn og norræn kuldaköst - enn með veður þessa dagana í forgrunni.

Lítum nú á frekar erfiða mynd. Ég biðst enn afsökunar á myndgæðum - en það er erfitt að finna skýr kort sem ná bæði Íslandi og norðurpólnum. Kortið sýnir hæð 500 hPa-flatarins, í dekametrum að vanda, eins og hún kom fram í greiningu reiknimiðstöðvar evrópuveðurstofa um hádegi mánudaginn 16. maí 2011. Það verður að rýna í kortið - en ég reyni að skýra það út sem þar sést og skiptir máli.

Kortið sýnir landaskiptan (höfin blá), greina má Skandinavíu og Grænland og Ísland er ekki langt frá þar sem talan 5 stendur, bókstafurinn L er við vesturströnd landsins. Bláu línurnar sýna hæð 500 hPa-flatarins, þrjár þeirra eru hafðar rauðar til að mynstrið sjáist betur. Þykkasta línan er 5460 metrar (546 dam), sú sem er syðst á kortinu er 5820 metrar og sú sem hringar sig norður af Síberíu er 5100 metra línan. Einnig má sjá lítinn rauðan hring undir bókstafnum K yfir Baffinslandi.

K-ið er margkunnur kuldapollur. Hann sendir enn frá sér hverja bylgjuna á fætur annarri austur um Atlantshaf. Ein þeirra var yfir Íslandi í dag og undir henni er kuldapollur sem olli svölu veðri á landinu. Næsta bylgja er suður af Grænlandi og fer mjög hratt til austurs fyrir sunnan land á þriðjudag. Hér á landi fylgir henni enn einn skammtur af vestrænum kulda, en samt hlýrri heldur en fylgir þeirri sem nú er yfir landinu. Kuldapollurinn stóri fer síðan sjálfur á skrið til austurs, en grynnist jafnframt. Þá tekur 2 til 3 daga fyrir enn nýjan að taka við völdum á Baffinslandi.

Allur þessi vestræni kuldi er þrátt fyrir allt ekki svo mjög kaldur þegar til Íslands kemur, þykktin er á bilinu 5220 til 5340 metrar - skítt að búa við slíkt í maí, en samt ekki afleitt. Lægsta þykkt sem ég veit um yfir landinu í maí er 5060 metrar. Talsvert langt er nú í það og til að þessir köldu dagar framundan geti talist alvörukuldakast þarf meira til heldur en bein áhrif þess vestankulda sem nú er á lager.

Óbein áhrif þá? Já, ef mikið hvessir af norðaustri eða þá að úrkoma verður áköf getur snjóað. Vel má vera að það gerist þegar þarnæsta lægðabylgja fer hjá síðar í vikunni. Spár reiknimiðstöðvarinnar hafa öðru hvoru undanfarna daga gefið kost á norrænum kulda til viðbótar - sama má segja um amerísku gfs-spárnar sem sjá má á wetterzentrale.de og ýmsir skoða. En taka má eftir því að reiknimiðstöðin gefur út spár tvisvar á dag og ameríska spáin er endurnýjuð fjórum sinnum á dag. Norðankuldamöguleikinn er enn ekki stöðugur í þessum spám - hann er stundum með í leiknum - stundum ekki.

Spá reiknimiðstöðvarinnar á hádegi á mánudag (16. maí) inniheldur norðankuldakast á 5. degi (frá mánudagshádegi) - föstudag/laugardag. Ég hef sett atburðarásina inn á kortið hér að ofan og rýnið nú í það.

Norður af Síberíu var í dag tvískiptur kuldapollur, nyrðri helmingur hans er þar sem talan núll er á kortinu. Þessi hluti kuldapollsins á nú að halda til vesturs og síðan suðvesturs í átt til Íslands, ein tala er sett á hvern dag, talan 1 er við þriðjudag og síðan koll af kolli að tölu 5 á laugardag.

Takið eftir því að hér er um mjög litla bylgju að ræða - hún er mestöll innan strikalínuhringsins rauðgula sem ég hef reynt að setja í kringum hana. Það er raunar með nokkrum ólíkindum ef þetta fer nákvæmlega svona - langt mið tekið á Grænlandssund og síðan stikað þangað - á að giska 800 kílómetra á dag án hiks að kalla. Það skiptir máli fyrir niðurstöðuna hvar ferðin endar. Hliðrast hún til vesturs eða austurs? Er hraðaágiskunin rétt? Er þessi litla bylgja í raun og veru svona stöðug?

Það má segja með nokkurri vissu að atburðarásin verður varla nákvæmlega svona - trúlega er þetta missýning, þetta eru trúlega nokkrar smábylgjur í þyrpingu að berjast um völdin, hver þeirra vill halda sína leið.

En hér gæti verið kaldara loft á ferðinni heldur en það vestræna, í þessari ákveðnu spá er 5160 metra þykktarlínan send nærri Íslandi og 5100 metrarnir voma norðurundan - þó mun lengra frá landi heldur en í spánni sem gerð var 12 tímum fyrr. Kannski spáin á morgun verði hætt við þessa heldur ólíklegu atburðarás?

 

Athugasemdir

[Þorkell Guðbrandsson (IP-tala skráð) 17.5.2011 kl. 10:54]

Þakka þér þetta, Trausti. Það er með hreinum ólíkindum hvað þú getur skýrt svona flókna hluti út þannig að aular eins og undirritaður sjái ljósið. Ég biðst afsökunar á alltof strákslegri athugasemd við næsta pistil hér á undan. Ég ætlaði ekki að vera dónalegur! - En meiningin var hjá mér sú, að spyrjast fyrir um hvort menn hefði einhverjar skýringar á þessum feiknarlega endurnýjunarkrafti kuldabolanna þarna vesturfrá. En við fastir lesendur pistlanna hlökkum bara til að fá útskýringarnar - í smá skömmtum!